Professional Documents
Culture Documents
Juanito Diapositiva Quechua Intermedio Ii Octubre 2020
Juanito Diapositiva Quechua Intermedio Ii Octubre 2020
Juanito Diapositiva Quechua Intermedio Ii Octubre 2020
Intercultural
RUNASIMITA YACHASUN
ÑAWINCHASPA YUPAYCHAY
COMPRENSIÓN LECTORA
Lic. Juan Ccotohuanca Pucho Quechua Intermedio II
ÑAWINCHASPA YUYAYCHAY = COMPRENSIÓN LECTORA
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
3. JUANITOQA WERTANTAN CH’AKIPUQTIN
SAPA TUTAYMANTAN UNUWAN CH’AJCHUN.
Imaraykutaq juanitori wertanta ch’ajchun?
a. Api kaqtin.
Ch. Ch’akipuqtin.
Chh. Ch’aran kaqtin.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
7. PARWAQA QHELLILLAÑA KASQAN
RAYKUN PHALIKANTA T’AQSASQA.
Imaraykutaq Parwachari phalikanta t’aqsasqa?
a. Ñañanman mañananrayku.
Ch. Qhellillaña kasqanrayku.
Chh. Thantaña kasqanrayku.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
8. MARUJAQA PAPATA QHATUPI
RANTIN.
Imatataq Marujari qhatupi rantin?
a. Sarata.
Ch. Ullukuta.
Chh. Papata.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
9. SARITAQA WAKAN WACHASQAN
RAYKUN KUSISQA KASHAN.
Imaraykutaq Saritari kusisqa kashan?
a. Wakata tarikusqanrayku.
Ch. Wakan wachasqanrayku.
Chh. Wakan wañusqanrayku.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
10. MALLKUQA PAQOCHANTAN ORQOPI
MICHIN.
Maypitaq Mallkuchari paqochanta michin?
a. Wayq’opi.
Ch. Purunpi.
Chh. Orqopi.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
11. SANTUSQA ANCHATA
CHIRIMUSQAN RAYKUN
PONCHUNTA CHURAKUSQA.
Imaraykutaq Santuschari ponchunta churakusqa?
a. Munaycha kasqanrayku.
Ch. Wayqen kamachisqanrayku.
Chh. Anchata chirimusqanrayku.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
12. ANTUKAWAN SANTUSAWAN, CHAJRATA REQTINKUQA,
PARAS HAP’IYKUSQA. SIPASKUNATAQA ANCHATAS
CHIRIYKUSQA, CHAYSI HATUCHAN ASUNTA RUPHASHAQ
LAWATA QARAYKUSQA.
Pitaq ruphasaq lawata qaraykusqa?
a. Ñañan Santusa.
Ch. Hatuchan Asunta.
Chh. Ipan Antuka.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
14. ANACHAS Q’ESA QHAWANANPAQ HOQ SACH’AMAN
SEQASQA. ICHAQA CHAKINSI LLUSKHAKUSQA, HINASPA,
SACH’AMANTA URMAYKAMUSQA. CHAYSI OLLANTAWAN,
RUMINAWAN HANPINA WASIMAN APASQAKU.
Pitaq sach’amantari urmaykamusqa?
a. Ollanta.
Ch. Anacha.
Chh. Rumina.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
15. IMARAYKUTAQ ANACHARI
SACH’AMANTA URMAYKUSQA?
a. Ollanta tanqaykamusqanrayku.
Ch. K’allma p’akiyukusqanrayku.
Chh. Chakin lluskhakusqanrayku.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
WAYNAMANTAWAN SUWAMANTAWAN
Huj waynas qocha patapi samakusqa. Chayllamansi huj suwa rikhuriramusqa.
Chaysi suwamanta qespiykunanrayku waynaqa waqayta qallarisqa. Chayta
uyarispas suwaqa tapusqa: “¿imamantan waqanki?, nispa. Waynaqa kay
hinatas kutichisqa: “Qori p’uyñuytan qochaman kacharparini”, nispa. Chayta
uyarispas suwaqa p’achanta ch’utikusqa qochaman p’itaykusqa.
Chaykamataqsi waynaqa suwaq p’achanta aparikuspa ayqekusqa.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
2. ¿PITAQ WAYNAMAN ACHHUYKURAN?
a. Wayqen.
Ch. Taytan.
Chh. Huj suwa.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
5. ¿IMANTATAQ WAYNA QOCHAMAN
KACHARPARISQA?
a. P’achanta.
Ch. Qori p’uyñuta.
Chh. Q’epinta.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
6. IMAMANTATAQ WAYNA
WAQARAN.
…………………………………………………
Suwamanta qespinanrayku.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
8. IMAWANTAQ SUWA
P’ACHAKUNMAN KARAN.
…………………………………………………
…………………………………………………
Chirimanta wañunman karan
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
9. ¿QANPAQ CHAY WAYNA IMATAQ
KANMAN KARAN?
a. Qella.
Ch. Wajcha.
Chh. Ch’iti.
TAPUKUYKUNA = PREGUNTAS
10. ¿IMATAN WAYNA QOCHA PATAPI
RUWARAN?
a. Samasharan.
Ch. Llank’asharan.
Chh. Puñusharan.
SIMICHAQPA K’ASKAQNIN
ADVERBIO
Lic. Juan Ccotohuanca Pucho Quechua Intermedio II
SIMICHAQPA K’ASKAQNIN = ADVERBIO
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Saywa allillamanta takiy heq’epawaqtaq.
Saywa canta despacio cuidado que te atores.
Elisa manan allinchu ruwasqayki.
Elisa no esta bien lo que estas haciendo.
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Karlaqa hinapunin karan.
Carla siempre era así.
Walterqa atisqallanta llank’arushan.
Walter está trabajando lo que puede.
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Ñak’ayta llank’ayta chajrayta tukuramuni
Difícilmente termine de trabajar mi chacra.
Marioqa ñataq tiyaykun, ñataq hatariykun.
Mario se sienta y también se levanta.
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Indican las circunstancias de lugar. Responden a las preguntas. Maypi? = ¿Dónde?, se puede formar.
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Amaru maypi tiyanki?
¿Amaru dónde vives?
Imasumaq maytan riranki?
¿Imasumaq adónde fuiste?
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Siwar hayk’aqmi limata ch’usanki?
¿Siwar cuándo va a viajar lima?
Imaynan taytamamanchis kashan?
¿Cómo están nuestros padres?
Hayk’aqmi sunturwasipi yachayta tukunki
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Maypin alqoyki kashan?
¿Dónde esta tu perro?
Imapaqmi chay t’ika?
¿Para qué es esta flor?
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Imanaqtin mana llank’aq rirankichu?
¿Por qué no fuiste a trabajar?
Hayk’aq qolqe manusqayta qopuwanki?
¿Cuándo me devuelves el dinero que te preste?
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Ñachu mikhuyta tukurunkiña?
¿Ya acabaste de comer?
Hayk’a t’antatan rantimuranki?
¿Cuántos panes compraste?
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Noqa ima nispan kunan rimasaq?
¿Yo ahora que diciendo hablaré?
Mayqenraq munaychata takiykunqa?
¿Alguien cantará bonito?
QHAWARICHIYKUNA = EJEMPLOS
Imaynan kanqa rayminchis?
¿Cómo va ser nuestra fiesta?
Mayta warmillay kay karu llaqtata hamuranki?
¿Esposa adónde viniste a este pueblo lejano?
KALLPACHAQ SEQ’E
TILDE O ACENTO
Lic. Juan Ccotohuanca Pucho Quechua Intermedio II
KALLPACHAQ SEQ’E
TILDE O ACENTO
Ichaqa kankutaqmi qhepa kaq ch’ulla t’oqyaq
kallpachasqakuna, kaqllataq , ñaupaq nisqanchis hina, yaqa
llapallan rimaykunan iskay qhepa kaq ch’ulla t’oqyaqpi
kallpachasqakuna.
Pero sin embargo hay palabras agudas y como hemos dicho
anteriormente casi toda las palabras quechuas son graves o llanas
que solamente llevan el acento mas no el tilde.
KALLPACHAQ SEQ’E
TILDE O ACENTO
Arí = Sí Manamá = No es
Qanrí = Y tú? Payyá = Es él
Pichá = Quién será? Alalaú = ¡Qué frío!
Ollantamá = Es Ollanta Siwarmá = Es siwar