Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-1

 ΠΝ Παπανικολάου

6. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ - ΣΤΡΩΤΗ ΡΟΗ

6.1 Στρωτή ροή ανάµεσα σε δύο παράλληλες πλάκες.

Έστω η µόνιµη [∂/∂t( ) = 0] στρωτή ροή z
ανάµεσα σε δύο παράλληλες πλάκες από τις
οποίες η ανώτερη κινείται µε ταχύτητα U, ενώ η U
κατώτερη είναι ακίνητη. Έστω επίσης ότι η b gx
κλίση πίεσης κατά µήκος του άξονα x είναι -
g θ
d/dx(p+ρgh), πράγµα που σηµαίνει ότι είναι
θ
αρνητική. ∆εδοµένου δε ότι η κίνηση γίνεται
h
µόνο προς την κατεύθυνση x, ισχύει ότι v=w=0. θ
Από την εξίσωση συνέχειας προκύπτει ότι
∂u/∂x=0 και η εξίσωση των Navier-Stokes κατά
x
µήκος του άξονα x γράφεται ως εξής
1 ∂p µ ∂ 2u 1 dp µ d 2u
− + gx + = 0 ⇔ − + g sin θ + =0 (6.1)
ρ ∂x ρ ∂z 2 ρ dx ρ dz 2
∆ιπλή ολοκλήρωση της παραπάνω διαφορικής εξίσωσης συνθήκες µας δίνει
1  dp 
u( z) =  − ρg sin θ  z 2 + C1 z + C 2
2 µ  dx 
Οριακές συνθήκες: για z = 0 πρέπει u = 0, ενώ για z = b πρέπει u = U. Με αυτές τις οριακές
συνθήκες προκύπτει ότι C2=0 και C1 = U / b − (b / 2 µ )(dp / dx − ρg sin θ )

Uz b 2  dp  z z 
u( z) = −  − ρg sin θ  1 −  . (6.2)
b 2 µ  dx  b b 
Θεωρώντας τις πλάκες οριζόντιες (θ=0), η παραπάνω εξίσωση κατανοµής της ταχύτητας
γίνεται
Uz b 2 dp z  z
u( z ) = − 1 −  (6.2α)
b 2 µ dx b  b 
και αποτελείται από ένα γραµµικό όρο ως προς z και ένα παραβολικό όρο. Η διατµητική τάση
τ zx ( z ) = µ (du / dz ) προκύπτει
U b dp  z
τ zx ( z ) = µ − 1 − 2  . (6.3)
b 2 dx  b
Η µέση ταχύτητα ροής V υπολογίζεται από τη σχέση
b
1
b ∫0
V = u( z)dz (6.4)

για δεδοµένη παροχή ανά µονάδα πλάτους q = Vb.

Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-2
 ΠΝ Παπανικολάου

Περίπτωση 1. ∆ιδιάστατη ροή Couette – οριζόντιες πλάκες.

Προκύπτει µόνο από την σταθερή κίνηση της άνω πλάκας, χωρίς να υπάρχει κλίση πίεσης. Η
κατανοµή της ταχύτητας είναι γραµµική, ενώ η διατµητική τάση λαµβάνει σταθερή τιµή ως
προς z. Η µέση ταχύτητα ροής είναι U/2. Συγκεκριµένα, από τη σχέση (6.2α) για dp/dx=0,
έχουµε ότι
b
Uz du U 1 U
u( z ) = , τ xz = µ =µ και V = ∫ u( z)dz =... = . (6.5)
b dz b b0 2

Περίπτωση 2. ∆ιδιάστατη ροή Poiseuille - οριζόντιες πλάκες.

Προκύπτει µόνο από την κλίση πίεσης, χωρίς να υπάρχει κίνηση των πλακών. Η κατανοµή
της ταχύτητας είναι παραβολική, ενώ η διατµητική τάση µεταβάλλεται γραµµικά µε το z. Η
µέση ταχύτητα ροής είναι 2U/3. Συγκεκριµένα, από τη σχέση (6.2α) για U = 0, έχουµε ότι
b
b 2 dp z  z b dp  z 1 2u max
u( z ) = −  1 −  , τ zx = −  1 − 2  , V = ∫ u( z)dz = . (6.6)
2 µ dx b  b  2 dx  b b0 3

b 2 dp b 2 dp
όπου u max = u (b / 2) = − και V = −
8 µ dx 12 µ dx
Παράδειγµα 6.1. Θεωρούµε την ροή νερού ανάµεσα σε δύο οριζόντιες παράλληλες πλάκες
που απέχουν 0.02 m. Να περιγράψετε τις κατανοµές ταχύτητας και διατµητικής τάσης και να
υπολογίσετε τη µέση ταχύτητα όταν (α) η άνω πλάκα κινείται µε ταχύτητα 0.05m/s, (β) οι
πλάκες είναι ακίνητες και η κλίση πίεσης είναι -0.50 Pa/m και (γ) η άνω πλάκα κινείται µε
ταχύτητα 0.05m/s και η κλίση πίεσης είναι -0.50 Pa/m.
∆ίδεται ότι για νερό Τ = 20 οC, µ = 0.00101 Kg/m/s.
Απάντηση
Από τις σχέσεις (6.2α), (6.5) και (6.6) προκύπτουν οι κατανοµές της ταχύτητας κατά
περίπτωση.

0.02
0.018
0.016
0.014
0.012
z (m)

0.01
0.008
0.006
U=0.05, dp/dx=0.5
0.004
U=0.05, dp/dx=0
0.002
U=0, dp/dx=0.5
0
0 0.01 0.02 0.03 0.04 0.05 0.06
u(z) (m/s)
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-3
 ΠΝ Παπανικολάου

0.02
0.018
0.016
0.014
0.012
z (m) 0.01
0.008
0.006 U=0.05, dp/dx=0.5
0.004 U=0.05, dp/dx=0
0.002 U=0, dp/dx=0.5

0
-0.006 -0.004 -0.002 0 0.002 0.004 0.006 0.008
Tzx(z) (Kg/m/s^2)

Από τις σχέσεις (6.3), (6.5) και (6.6) προκύπτουν οι κατανοµές της διατµητικής τάσης κατά
περίπτωση.
Από τις σχέσεις (6.4), (6.5) και (6.6) προκύπτουν οι µέσες ταχύτητες που κατά περίπτωση
είναι:
(α) U = 0.05 m/s και dp/dx = 0 V = 0.025 m/s
(β) U = 0 και dp/dx = -0.50 Pa/m V = 0.0165 m/s
(γ) U = 0.05 m/s και dp/dx = -0.50 Pa/m V = 0.0415 m/s

Παράδειγµα 6.2.
V
V

b
U
U

U=0
Θεωρούµε το πεδίο ροής ανάµεσα σε τρεις παράλληλες πλάκες, η κατώτερη από τις οποίες
είναι ακίνητη, η µεσαία που έχει µηδενικό πάχος κινείται προς τα δεξιά µε ταχύτητα U και η
ανώτερη κινείται προς τα αριστερά µε ταχύτητα V. Εάν οι άνω και κάτω πλάκες απέχουν
απόσταση b από τη µεσαία και τα υγρά είναι τα ίδια (ίδια ρ, µ):
(α) Θεωρώντας ότι η ροή είναι µόνιµη, να προσδιορίσετε την κατανοµή των ταχυτήτων στο
άνω και κάτω ρευστό.
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-4
 ΠΝ Παπανικολάου

(β) Κατόπιν, να προσδιορίσετε την κατανοµή των διατµητικών τάσεων στο άνω και κάτω
ρευστό.
(γ) Να προσδιοριστεί η συνολική παροχή ρευστού που µεταφέρεται.
(δ) Για δεδοµένη την ταχύτητα της µεσαίας πλάκας U, ποια θα είναι η ταχύτητα της ανώτερης
πλάκας V, ώστε η συνολική παροχή ρευστού να είναι µηδενική;
Η ροή είναι στρωτή µόνιµη και µονοδιάστατη.
∆εδοµένα: µ, ρ, U, V, b και dp/dx = 0.

Απάντηση
(α)Η εξίσωση Navier - Stokes στη διεύθυνση x γράφεται ως
∂u 1 ∂p µ ∂ 2 u µ d 2u
u =− + ⇒ =0
∂x ρ ∂x ρ ∂x 2 ρ dx 2
επειδή ∂u / ∂x = 0, ∂p / ∂x = 0
Μετά από διπλή ολοκλήρωση προκύπτει ότι
u = C1 y + C 2
µε οριακές συνθήκες
u (0) = 0, u (b) = U , u (2b) = −V
Εφαρµόζοντας τις δύο πρώτες οριακές συνθήκες προκύπτει (κατώτερη στρώση)
0 = C1 × 0 + C 2 ⇒ C 2 = 0
U = C1b ⇒ C1 = U / b
Εποµένως η κατανοµή ταχυτήτων στην κατώτερη στρώση είναι
U
u( y ) = y
b
Εφαρµόζοντας τις δύο τελευταίες οριακές συνθήκες προκύπτει (ανώτερη στρώση)
U = C1b + C 2
− V = C1 (2b ) + C 2
Από τις παραπάνω σχέσεις προκύπτει ότι C1 = −(U + V ) / b και C 2 = 2U + V .
Εποµένως η κατανοµή ταχυτήτων στην ανώτερη στρώση είναι
U +V
u( y ) = − y + 2U + V .
b
(β) Κατανοµή διατµητικών τάσεων στην κατώτερη στρώση
τ ( y ) = µ (∂u / ∂y ) = µU / b .
Κατανοµή διατµητικών τάσεων στην ανώτερη στρώση
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-5
 ΠΝ Παπανικολάου

τ ( y ) = µ (∂u / ∂y ) = − µ (U + V ) / b .
(γ) Συνολική παροχή
 U +V
b 2b b 2b
U 
Q = ∫ u( y )dy + ∫ u( y )dy = ∫ ydy + ∫  − y + 2U + V  dy
0 b 0
b b
 b 
b 2b
U y2  U +V y2 
+ (2U + V ) y ]b
2b
=  − 
b 2 0 b 2 b
Ub U + V (2b) 2 U + V (b) 2
= − + + (2U + V )2b − (2U + V )b
2 b 2 b 2
Vb
= Ub −
2
(δ) Η συνολική παροχή είναι µηδέν όταν
q = Ub − Vb / 2 = 0 ⇒ V = 2U

Παράδειγµα 6.3 Θεωρούµε το πεδίο ροής ανάµεσα σε δύο παράλληλες πλάκες, η κατώτερη
από τις οποίες είναι ακίνητη ενώ η ανώτερη κινείται προς τα δεξιά µε ταχύτητα U.Ανάµεσα
στις πλάκες υπάρχουν δύο υγρά µε ιξώδη µ1 και µ2 όπως στο σχήµα. Εάν τα πάχη των
στρώσεων είναι ίδια (b), θεωρώντας ότι η ροή είναι µόνιµη να προσδιορίσετε την κατανοµή
των ταχυτήτων και διατµητικών τάσεων στο άνω και κάτω ρευστό.

b µ2

b µ1

U=0
Απάντηση
Γενική λύση της διαφορικής εξίσωσης
d 2u du
2
=0⇒ = C , u = Cz + D ,
dz dz
όπου C, D είναι σταθερές. Κατώτερη στρώση u1 = C1 z + D1 µε οριακές συνθήκες
u1 (0) = 0 ⇒ D1 = 0 και (1)
u1 (b) = C1b = u * (2)
Ανώτερη στρώση u 2 = C 2 z + D2 µε οριακές συνθήκες
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-6
 ΠΝ Παπανικολάου

u 2 (b) = u1 (b) = u* ⇔ C 2 b + D2 = C1b και (3)

u 2 (2b) = U ⇔ C 2 2b + D2 = U (4)
Στη διεπιφάνεια οι διατµητικές τάσεις εκατέρωθεν είναι ίσες, δηλαδή
du1 du
µ1 = µ 2 2 ⇔ µ1C1 = µ 2 C 2 (5)
dz dz
Από τις σχέσεις (1) - (5) προκύπτουν
−1
U  µ  U µ1
C2 =  1 + 2  = ,
b  µ1  b µ1 + µ 2

µ  µ − µ1
D 2 = C 2 b  2 − 1  = U 2 ,
 µ1  µ1 + µ 2

µ2 U µ2
C1 = C2 =
µ1 b µ1 + µ 2
Οι κατανοµές των ταχυτήτων και διατµητικών τάσεων είναι οι ακόλουθες
(1) κατώτερη στρώση
U µ2 du U µ1 µ 2
u1 ( z ) = C1 z = z και τ 1 = µ1 1 = µ1C1 =
b µ1 + µ 2 dz b µ1 + µ 2
(2) ανώτερη στρώση
U µ1 µ − µ1 du U µ 2 µ1
u 2 ( z ) = C 2 z + D2 = z +U 2 και τ 2 = µ 2 2 = µ 2 C 2 =
b µ1 + µ 2 µ1 + µ 2 dz b µ1 + µ 2
Παρατήρηση: Το πρόβληµα µπορεί να επιλυθεί παρόµοια όταν οι πλάκες είναι ακίνητες αλλά
υφίσταται κλίση πίεσης –dp/dx. Η γενική λύση της διαφορικής εξίσωσης είναι
d 2 u dp du dp z dp z 2
µ = ⇒ = + C , u = + Cz + D ,
dz 2 dx dz dx µ dx 2 µ

dp z 2
όπου C, D είναι σταθερές. Κατώτερη στρώση u1 = + C1 z + D1 µε οριακές συνθήκες
dx 2 µ1
u1 (0) = 0 ⇒ D1 = 0 και (6)

dp b 2
u1 (b) = + C1b = u * (7)
dx 2 µ1

dp z 2
Ανώτερη στρώση u2 = + C2 z + D2 µε οριακές συνθήκες
dx 2 µ2

dp b 2 dp b 2
u 2 (b) = u1 (b) = u* ⇔ + C 2 b + D2 = + C1b και (8)
dx 2 µ 2 dx 2 µ1
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-7
 ΠΝ Παπανικολάου

dp (2b )
2
u 2 (2b) = 0 ⇔ + C 2 2b + D2 = 0 (9)
dx 2 µ 2
Στη διεπιφάνεια οι διατµητικές τάσεις εκατέρωθεν είναι ίσες, δηλαδή
du1 du dp dp
µ1 = µ2 2 ⇔ b + µ1C1 = b + µ 2C2 (10)
dz dz dx dx
Από τις (7) – (10) προσδιορίζοθµε τις σταθερές και την ταχύτητα u*.

Παράδειγµα 6.4 Γλυκερίνη µε πυκνότητα 1261Kg/m3 και συνεκτικότητα (ιξώδες)

1.41Kg/m/s (Pa×s) ρέει πάνω σε επίπεδη πλάκα κεκλιµένη υπό γωνία θ ως προς την
οριζόντια. Θεωρούµε ότι η ροή είναι στρωτή και έχει σταθερό πάχος d. Να υπολογίσετε:
1. Την κατανοµή της ταχύτητας u(y) και τη µέγιστη ταχύτητα um.
2. Την κατανοµή της διατµητικής τάσης τ(y) και την τάση το στο στερεό όριο.
3. Τη µέση ταχύτητα ροής V.
4. Την ανά µονάδα πλάτους παροχή q.
5. Να δείξετε ότι η παραδοχή περί στρωτής ροής ισχύει.
∆εδοµένα: θ=30ο, d=4cm.
y

u(y)
gsinθ
g
το
d

θ
x
Απάντηση
(1) Επίλυση της εξίσωσης Navier-Stokes θεωρώντας στρωτή ροή χωρίς αστάθεια που να
δηµιουργεί κυµατα
∂u ∂u ∂u 1 ∂p  ∂ 2u ∂ 2u  1 dp µ d 2u
+u +v =−  
+ g x + µ 2 + 2  = 0 ⇔ − + g sin θ + =0
∂t ∂x ∂y ρ ∂x  ∂x ∂y  ρ dx ρ dy 2

∂u ∂u ∂p
Όπου = 0 (µόνιµη ροή), = 0, w = 0, = 0 , δηλαδή
∂t ∂x ∂x
d 2u g sin θ
2
=−
dy ν
µε οριακές συνθήκες u(0)=0, τ(d)=0. Εποµένως
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-8
 ΠΝ Παπανικολάου

g sin θ y 2
u=− + C1 y + C 2
ν 2
και εφαρµόζοντας τις οριακές συνθήκες προκύπτει
gy sin θ  y
u( y) = d − 
ν  2
(2) Η διατµητική τάση δίδεται από τη σχέση
du gd sin θ gy sin θ
τ =µ =µ −µ ⇒ τ = ρg sin θ (d − y )
dy ν ν
Εποµένως τ o = τ (0) = ρgd sin θ =247.21Pa και τ (d ) = 0 .

(3) Η µέγιστη ταχύτητα u m = u (d ) = g (sin θ )d 2 / 2ν =3.53m/s εµφανίζεται στην ελεύθερη

επιφάνεια. Η µέση ταχύτητα V υπολογίζεται από τη σχέση
g (sin θ )d 2 2
d
1
d ∫0
V = u ( y ) dy = ... = = u m =2.35m/s
3ν 3

(4) Η ανά µονάδα πλάτους παροχή προκύπτει από τη σχέση q=Vd και είναι
g (sin θ )d 2 g (sin θ )d 3
q = Vd = d= =94.2Lt/s.
3ν 3ν
Vd
(5) Re = =84.76<2000, ισχύει η παραδοχή της στρωτής ροής.
ν
Σηµείωση: Ειδική περίπτωση είναι η ροή σε κατακόρυφο τοίχωµα (θ=90ο). Ακολουθεί
επίλυση του παραπάνω παραδείγµατος για θ=90ο. Επίλυση της διαφορικής εξίσωσης µε
οριακές συνθήκες u(0)=0, τ(d)=0
d 2u g y
= −
dy 2 ν
δίνει λύση
d
gy  y
u( y) = d − 
ν  2 z
Η µέγιστη ταχύτητα προκύπτει στην ελεύθερη επιφάνεια (y=d)
gd 2
u m = u (d ) = =7.02 m/s
2ν
Η διατµητική τάση προκύπτει από τη σχέση
du gd gy
τ=µ =µ −µ ⇒ τ = ρg (d − y )
dy ν ν
ενώ στο κατακόρυφο τοίχωµα τ o = τ (0) = ρgd =494.82 Pa και τ (d ) = 0 .
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-9
 ΠΝ Παπανικολάου

6.2 Στρωτή ροή (Poiseuille) σε σωλήνα

ur
r

ux Εγκάρσια
uθ θ τοµή
R
ux ur

x
θ
uθ
z r

Έστω η µόνιµη [∂/∂t( ) = 0] στρωτή ροή σε αγωγό µε κυκλική διατοµή (σωλήνα). Οι

εξισώσεις συνέχειας και ορµής που διέπουν την κίνηση σε κυλινδρικές, πολικές
συντεταγµένες είναι οι εξής
1∂ 1 ∂uθ ∂u x
(ru r ) + + = 0 (συνέχεια) (6.7)
r ∂r r ∂θ ∂x
∂u r ∂u u ∂u r uθ2 ∂u 1 ∂p µ  2 u 2 ∂u 
+ ur r + θ − + ux r = − + ∇ u r − 2r − 2 θ  + fr
∂t ∂r r ∂θ r θx ρ ∂r ρ  r r ∂θ 
∂uθ ∂u u ∂u uu ∂u 1 ∂p µ  2 u 2 ∂u 
+ ur θ + θ θ + r θ + u x θ = − + ∇ uθ − θ2 + 2 r  + fθ (6.8)
∂t ∂r r ∂θ r θx ρ ∂θ ρ  r r ∂θ 
∂u x ∂u u ∂u x ∂u 1 ∂p µ 2
+ ur x + θ + ux x = − + ∇ ux + f x
∂t ∂r r ∂θ θz ρ ∂x ρ
όπου ux, ur και uθ οι τρεις συνιστώσες της ταχύτητας κατά τη διεύθυνση της κίνησης, στην
ακτινική διεύθυνση και την εφαπτοµενική διεύθυνση αντίστοιχα και
1 ∂  ∂  1 ∂2 ∂2
∇2 =  r  + + . (6.9)
r ∂r  ∂r  r 2 ∂θ 2 ∂x 2
Λόγω συµµετρίας, ur = uθ = 0 και ux = ux(r) και οι παραπάνω εξισώσεις γράφονται
∂u x
= 0 ⇔ u x = u (r ) λόγω συµµετρίας
θx
∂u x 1 ∂p µ 2 1 ∂p µ
ux =− + ∇ ux + fx ⇒ − + f x + ∇ 2u x = 0 ⇒
∂x ρ ∂x ρ ρ ∂x ρ
1 ∂p µ 1 ∂  ∂u x  1 ∂ 2 u x ∂ 2 u x
− + fx + r + + =
ρ ∂x ρ r ∂r  ∂r  r 2 ∂θ 2 ∂x 2
1 ∂p µ 1 ∂  ∂u x 
=− + fx + r =0
ρ ∂x ρ r ∂r  ∂r 
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-10
 ΠΝ Παπανικολάου

Επειδή όµως έχουµε µεταβολές στην ταχύτητα µόνο στην ακτινική διεύθυνση, µπορούµε να
γράψουµε τις µερικές παραγώγους σαν ολικές, δηλαδή η εξίσωση κίνησης στη διεύθυνση x
γράφεται ως
1 dp µ 1 d  du x  dp µ d  du x 
− + fx + r =0⇔ − ρg sin θ = r 
ρ dx ρ r dr  dr  dx r dr  dr 
Ολοκληρώνοντας προκύπτει ότι
du r 2  dp  du r  dp  C
µr =  − ρg sin θ  + C1 ⇔ µ =  − ρg sin θ  + 1 (6.10)
dr 2  dx  dr 2  dx  r
και ολοκληρώνοντας ξανά
r 2  dp 
µu − C1 ln r =  − ρg sin θ  + C 2
4  dx 
Όµως, στόν άξονα (r = 0) λόγω συµµετρίας µ (du / dr ) = 0 ⇒ C1 = 0 .
Στα τοιχώµατα (r = R)
R 2  dp 
u (r ) = 0 ⇒ C 2 = −  − ρg sin θ  .
4  dx 
Η κατανοµή της ταχύτητας είναι εποµένως
R 2 − r 2  dp 
u (r ) = −  − ρg sin θ  . (6.11)
4 µ  dx 
Η µέγιστη ταχύτητα βρίσκεται στον άξονα και είναι
R 2  dp 
u max = u (0) = −  − ρg sin θ  (6.12)
4 µ  dx 
ενώ η µέση ταχύτητα V υπολογίζεται από την εξίσωση συνέχειας
R
R 2  dp  u
Q = πR 2V = ∫ u (r )2πrdr ⇒ V = −8  − ρg sin θ  = max . (6.13)
0
4 µ  dx  2

Η διατµητική τάση προκύπτει από την εξίσωση (6.10)

du r  dp 
τ=µ =  − ρg sin θ  (6.14)
dr 2  dx 
R  dp 
και παρουσιάζει µέγιστη τιµή τ o =  − ρg sin θ  στο τοίχωµα ενώ στον άξονα
2  dx 
µηδενίζεται.
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-11
 ΠΝ Παπανικολάου

Παράδειγµα 6.5 Κατακόρυφος κύλινδρος ακτίνας r=a

χρησιµοποιείται για τη µεταφορά υγρού που γλιστρά αξονο- a
συµµετρικά πάνω στην επιφάνειά του, ενώ σε συνθήκες πλήρως
ανεπτυγµένης ροής αποκτά πάχος b-a. Κάνοντας τις κατάλληλες g
παραδοχές και εφαρµόζοντας τις οριακές συνθήκες να βρείτε την b
κατανοµή ταχύτητας και την παροχή που µεταφέρεται.
Απάντηση
µ d  du   du  z
ρg + r  = 0 ⇔ µd  r  = − ρgrdr
r dr  dr   dr 
Ολοκληρώνοντας προκύπτει ότι
du r2 du r C
µr = − ρg + C1 ⇔ µ = − ρg + 1
dr 2 dr 2 r
και ολοκληρώνοντας ξανά
r2
µu = − ρg + C1 ln r + C 2
4
a2
@ r=a u=0 ⇔ 0=− ρg + C1 ln a + C 2
4
b C b2
@ r=b τ=0 ⇔ 0=− ρg + 1 ⇒ C1 = ρg
2 b 2
Εποµένως
a2 b2
C2 = ρg − ρg ln a και
4 2

u( z) = −
4µ
(
ρg 2
r − a2 +)ρgb 2
2µ
ln (r / a )

Η παροχή υπολογίζεται από τη σχέση

b
Q = ∫ u ( z )2πrdr =
πρga 4
8µ
( )
− 3σ 4 + 4σ 2 + 4σ 2 ln σ − 1 ; σ =
b
a
a

Σηµείωση: Ποια θα ήταν η κατανοµή ταχύτητας εάν το ρευστό έρεε ανάµεσα σε δύο
οµοαξονικούς κυλίνδρους µε ακτίνες a και b;
Το πρόβληµα είναι ίδιο µε το προηγούµενο µόνο που αλλάζει η οριακή συνθήκη για r=b,
δηλαδή
b2
@ r=b u=0 ⇔ 0=− ρg + C1 ln b + C 2
4
Από τις οριακές συνθήκες προκύπτουν οι σταθερές
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-12
 ΠΝ Παπανικολάου

b2 − a2 a2 b2 − a2
C1 = και C 2 = ρg + ln a
4 ln(b / a ) 4 4 ln(b / a )
και η κατανοµή ταχύτητας
r2 b2 − a2 a2 b2 − a2
u=− ρg + ln r + ρg + ln a
4µ 4 µ ln(b / a ) 4µ 4 µ ln(b / a )

Παράδειγµα 6.6

r2
r1 V
x

∆ίδονται δύο οµοαξονικοί κύλινδροι µεγάλου µήκους µε ακτίνες r1 και r2. Ο εσωτερικός
κύλινδρος κινείται µε σταθερή ταχύτητα V προς την κατεύθυνση του x ενώ ο εξωτερικός
παραµένει ακίνητος. Να προσδιοριστούν:
(α) η κατανοµή των ταχυτήτων στην ακτινική διεύθυνση,
(β) η παροχή που µεταφέρεται,
(γ) η µέση ταχύτητα ροής και
(δ) η κατανοµή των διατµητικών τάσεων.
∆ίδονται οι ακτίνες των κυλίνδρων r1 και r2, η ταχύτητα V, το ιξώδες µ και η πυκνότητα ρ του
υγρού. Η ροή είναι στρωτή και µόνιµη, οι καθολικές δυνάµεις και κλίσεις πίεσης αµελούνται.
(Υπόδειξη: Λόγω συµµετρίας ur = uθ = 0. Να χρησιµοποιηθούν οι εξισώσεις συνέχειας και
Navier-Stokes σε κυλινδρικές πολικές συντεταγµένες.)
Απάντηση
(α) Κυλινδρική συµµετρία, ur = uθ = 0 και ux = u(r).
Από τις εξισώσεις των Navier & Stokes σε κυλινδρικές πολικές συντεταγµένες
d  du x 
r =0
dr  dr 
µε οριακές συνθήκες u (r1 ) = V και u (r2 ) = 0 . Με διπλή ολοκλήρωση έχω ότι
u = C1 ln r + C2 .
Εφαρµόζοντας τις παραπάνω οριακές συνθήκες οι σταθερές ολοκλήρωσης προκύπτουν
V ln r2
C1 = και C 2 = −V
ln(r1 / r2 ) ln(r1 / r2 )
και η εξίσωση της κατανοµής των ταχυτήτων προκύπτει
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-13
 ΠΝ Παπανικολάου

ln(r / r2 )
u (r ) = V .
ln(r1 / r2 )
(β) Η παροχή που µεταφέρεται είναι

2πV 2
r2 r2 r
ln(r / r2 )
Q = ∫ u (r )2πrdr = 2πV ∫
ln(r1 / r2 ) ∫r1
rdr = (ln r − ln r2 )rdr
r1 r1
ln(r1 / r2 )

2πV  2 
r r2

= ∫ (ln r ) rdr − ∫ (ln r2 )rdr 

ln(r1 / r2 )  r1 r1


Όµως, ολοκληρώνοντας κατά παράγοντες, το πρώτο ολοκλήρωµα γίνεται
r
 r2  r 
r2 r r
1 1 1
2 2 2

∫r (ln r ) rdr = ∫r  r   r  r ∫r  r dr =(1 − 1) − ln r1

rd = r −  = − ln 2
  r1


1 1 1 1

ενώ το δεύτερο δίνει

r2
r22 − r12
∫ (ln r2 )rdr =
r1
2
ln r2 .

Αντικαθιστώντας στην παραπάνω εξίσωση τα ολοκληρώµατα προκύπτει ότι η παροχή που

µεταφέρεται είναι

2πV   r1  r 2 − r12 
Q= ln  − ln r2 2 .
ln(r1 / r2 )   r2  2 

Εποµένως η µέση ταχύτητα ροής (γ) και η κατανοµή των διατµητικών τάσεων (δ) είναι
Q ∂u (r ) V C
V = και τ = µ =µ = ; C = µC1
π (r − r1 )
2
2 2
∂r r ln(r1 / r2 ) r
αντίστοιχα.

Παράδειγµα 6.7

r2
r1
x

∆ίδονται δύο ακίνητοι οµοαξονικοί οριζόντιοι κύλινδροι µεγάλου µήκους µε ακτίνες r1 και r2,
ανάµεσα στους οποίους µεταφέρεται υγρό µε ιξώδες µ, πυκνότητα ρ και γνωστή κλίση πίεσης
dp/dx. Ζητείται να προσδιορίσετε:
(1) Την κατανοµή των ταχυτήτων και των διατµητικών τάσεων στην ακτινική διεύθυνση,
Μηχανική των Ρευστών – Στρωτή Ροή 6-14
 ΠΝ Παπανικολάου

(2) Την παροχή που µεταφέρεται και τη µέση ταχύτητα ροής

Να θεωρήσετε ότι η ροή είναι στρωτή και µόνιµη.

Απάντηση
(1) Λόγω συµµετρίας ur = uθ = 0 και οι καθολικές δυνάµεις δεν επιδρούν στην κίνηση.
Κυλινδρική συµµετρία, ur = uθ = 0 και ux = u(r).
Από τις εξισώσεις των Navier & Stokes σε κυλινδρικές πολικές συντεταγµένες
1 dp µ 1 d  du x  dp µ d  du 
− + r =0⇔ = r 
ρ dx ρ r dr  dr  dx r dr  dr 
Ολοκλήρωση δίνει
du r 2 dp du r dp C1
µr = + C1 ⇔ µ = +
dr 2 dx dr 2 dx r
και δεύτερη ολοκλήρωση
r 2 dp
µu = + C1 ln r + C 2
4 dx
Οριακές συνθήκες u(r1)=u(r2)=0
r12 dp r 2 dp
µu (r1 ) = + C1 ln r1 + C 2 = 0 και µu (r2 ) = 2 + C1 ln r2 + C 2 = 0
4 dx 4 dx
Από τις παραπάνω σχέσεις προκύπτει ότι
r12 − r22 dp r 2 ln r2 − r22 ln r1 dp
C1 = και C 2 = 1
4 ln (r2 / r1 ) dx 4 ln (r1 / r2 ) dx
και η κατανοµή ταχύτητας είναι
1 dp  2 r12 − r22 r 2 ln r2 − r22 ln r1 
u (r ) =  r + ln r − 1  .
4 µ dx  ln (r2 / r1 ) ln (r2 / r1 ) 
Η κατανοµή των διατµητικών τάσεων είναι
du 1 dp  r12 − r22 1 
τ (r ) = µ =  2r + .
dr 4 dx  ln (r2 / r1 ) r 

(2) Η παροχή που µεταφέρεται είναι

r2
π dp  r 4 r12 − r22 1 2 r12 ln r2 − r22 ln r1 r 2 
r2

Q = ∫ u (r )2πrdr =
2 µ dx  4 + ln (r / r ) 4 r (2 ln r − 1) −

ln (r / r ) 2

r 1  2 1 2 1 r1

και η µέση ταχύτητα

Q
V =
(
π r − r12
2
2
.
)