FIL101A

PROF. EDNA M. ALON

ANG WIKA
Ang salitang “Wika”
Ang wika ay isang napakahalagang Instrumento ng komunikasyon. Mula sa
pinagsama-samang makabuluhang tunog, simbolo, at tuntunin ay nabubuo ang mga
salitang nakapagpapahayag ng kahulugan o kaisipan.

Ang salitang Latin na Lingua ay nangangahulugang “dila” at “wika” o

lengguwahe.” Ito ang pinagmulan ng salitang Pranses na langue na nangangahulugan
ding dila at wika. Kalaunan ito’y naging language na siya na ring ginamit na katumbas.

Samantala, ang salitang wika naman ay sinasabing nanggaling sa salitang Malay.

Sa Tagalog, ang wika ay orihinal na nangangahulugang pagbuka ng bibig sa pagsasalita
o kaya ay kasingkahulugan mismo ng salita. Sa Ilokano, ang wika ay pagsasao na ang
salitang-ugat na sao ay nangangahulgang salita samantalang sa Kapampangan ang
katumbas ng wika ay salita! Sa inyong lugar, ano ang katumbas ng salitang wika?

Ang wika, kultura, at lipunan ay magkakaugnay. Wika ang pangunahing

ginagamit ng tao bilang instrumento sa kanyang pakikipag-ugnay sa lipunan at kultura.
Binanggit ni Hoebel (1966) na kalinangan ang isang lipunan o komunidad ay maaaring
mabuhay nang walang wika ngunit walang maunlad na kalinangan o kultura kung
walang wika.Sinabi ni Eller(2009) na lahat na mga nilalang,kahit halaman ay
nakikipag-usap sa ibat’ibang paraan, sa kahulugan ng pagpapadala at pagtanggap ng
impormasyon, Kahit ang mga hayop ay nakagawa rin sa mga gawaing pantao at isa na
nito ang linggwistikong kakayahan. Ngunit ano ng aba ang wika? Ano ang relasyon nito
sa kultura at lipunan?

Ang wika ay isang sistema ng simbolikong komunikasyon na gumagamit ng mga

tunog at /o kilos na pinagsama ayon sa mga panuntunan na nagbubunga ng mga
kahulugang napagkasunduan ng isang lipunan at mauunawaan ng lahat ng
nakikibahagi ng wikang ito. Bahagi ng wika ang komunikasyon na higit sa paraang
pasalita at Pasulat- Ito ay mga komunikasyong di-berbal.

Walang taong namumuhay nang mag-isa. Ito ang dahilan kaya patuloy siyang
makikisalamuha upang mabuhay.Tuluyan ang pag-unlad ng tao dulot rin sa kanyang
patuloy na pakikipagkapwa gamit ang wikang alam niya.

Hindi maihihiwalay sa pag-unlad ng buhay ang kultura at lipunang

kinabibilangan ng tao. Dahil dito, ang wika ay mahalaga sa pag-andar ng kultura ng
tao. Ang mga panlipunang pagbabago tulad ng edad, kasarian at katayuan ng
ekonomiya- ay maaring makaimpluwesya kung paano ginagamit ng mga tao ang wika.
Ang wika ay isang espesyal na sistema ng komunikasyong oral at pasulat sa paraang
berbal at di-berbal.Sa lipunang kanyang kinabibilangan at nababatay rin ang wikang
ito sa kultura ng lipunang kinalakhan. Masdang Mabuti ang ilustrasyong ito:

1
FIL101A
PROF. EDNA M. ALON

Lipunan

Wika Kultura
FILIPINO
Lipunan

Nagpapakita ang ilustrasyong ito ng ugnayan ng kultura, wika at lipunan. Wika

ang pangunahing nagpapahayag ng kultura-pangunahing prinsipyo na ipinahihiwatig
dito. Ang kultura naman ay repleksyon ng lipunang kinabibilangan ng bawat
indibidwal. Kung ano ang wika at kultura ng isang tao bunga ito ng lipunang kanyang
kinalalakhan.Tunay nga na ang isilang ang isang tao ay wala pa siyang wika.

French Proverb - “No one is as deaf as the one

who does not want to listen.”

KAHULUGAN AT KATUTURAN NG WIKA

WIKA - Ito ay kalipunan ng mga salita na

pinagsama-sama para magkaunawaan o
makapagugnayan ang isang pangkat o
komunidad ng mga tao. Ayon naman sa iba’t ibang dalubawika, ang wika ayon kay:
Henry Gleason – ayon sa kanya, ang wika ay isang masistemang balangkas ng mga
sinasalitang tunog na isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong
kabilang sa isang kultura.
Dr. Hemphil – ayon sa kanya, ang wika ay isang masistemang kabuuan ng mga
sagisag na sinasalita o binibigkas na pinagkaisahan o kinaugalian nan g isang pangkat
ng mga tao at sa pamamagitan nito’y nagkakaugnay, nagkakaunawaan, at nagkakaisa
ang mga tao.
Edgar Sturtevant – Ang wika ay isang Sistema ng mga arbitraryong simbolo ng
mga tunog para sa komunikasyon ng tao.
Edward Sapir – ayon sa kanya, ang wika ay isang likas at makataong pamamaraan
ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin, at mga hangarin sa pamamagitan ng isang
kusang-loob na kaparaanan na lumikha ng tunog.
Fromkin at Rodman (1983) – Nabubuhay tayo sa daigdig ng salitaSa pagsasalita
gumagamit tayo ng wika.

2
FIL101A
PROF. EDNA M. ALON

Adamson Hoebel (1966) – walang makapagsasabi kung saan o paano ba talaga

nagsimula ang wika. Maaaring ang tao noon ay nakikipagkomunikasyon sa
pamamagitan ng pag-iyak, paghiyaw, pagkilos o paggalaw/pagkumpas hanggat ang
mga senyas na ito ay binigyan ng mga simbolo at kahulugan.

PINAGMULAN NG WIKA

Malinaw na ipinahahayag sa Bibliya na ang wika ay kaloob ng Diyos. Sa mga

relihiyoso, walang duda ito. Napakarami at napakasalimuot nga naman ng mga wika at
halos kung hindi man perpekto ang pagkakaayos ng mga wika sa daigdig. Walang
makagagawa nito kung hindi ang Maylalang ng lahat. Sa Bibliya pa rin, isinasalaysay
kung paanong mula sa iisang wika, ang mga tao sa daigdig ay nagkaroon ng iba’t ibang
wika. Pansinin natin ang isinasaad sa Genesis 11:1-9:
Sa simula’y iisa ang wika at magkakapareho ang mga salitang ginagamit ng lahat
ng tao sa daigdig. Sa kanilang pagpapalipat-lipat sa silangan, nakarating sila sa isang
kapatagan sa Shinar at doon na nanirahan. Nagkaisa silang gumawa ng maraming tisa
at lutuin itong mabuti para tumibay. Tisa ang ginagamit nilang bato at alkitran ang
kanilang semento. Ang sabi nila, “Halikayo at magtayo tayo ng isang lunsod na may
toreng abot sa langit upang maging tanyag tayo at huwag nang magkawatak-watak sa
daigdig.
Bumaba si Yahweh upang tingnan ang lunsod at ang toreng itinayo ng mga tao.
Sinabi niya, “Ngayon ay nagkakaisa silang lahat at iisa ang kanilang wika. Pasimula pa
lamang ito ng mga binabalak nilang gawin. Hindi magtatagal at gagawin nila ang
anumang kanilang magustuhan. Ang mabuti’y bumaba tayo at guluhin ang kanilang
wika upang hindi sila magkaintindihan. ” At ginawa ni Yahweh na ang mga tao ay
magkawatakwatak sa buong daigdig, kaya natigil ang pagtatayo ng lunsod. Babel ang
itinawag nila sa lunsod na iyon, sapagkat doo’y ginulo ni Yahweh ang wika ng mga tao.
At mula roon, nagkawatak-watak ang mga tao sa buong daigdig dahil sa ginawa ni
Yahweh.

IBA PANG TEORYA NG PINAGMULAN NG WIKA

Teoryang Bow-wow. Ayon sa teoryang ito, maaaring ang wika raw ng tao ay mula
sa panggagaya sa mga tunog ng kalikasan. Ang mga primitibong tao diumano ay kulang
na kulang sa mga bokabularyong magagamit. Dahil dito, ang mga bagay-bagay sa
kanilang paligid ay natutunan nilang tagurian sa pamamagitan ng mga tunog na
nalilikha ng mga ito. Marahil ito ang dahilan kung bakit ang tuko ay tinatawag ngtuko
dahil sa tunog na nalilikha ng nasabing insekto. Pansinin ang mga batang natututo pa

3
FIL101A
PROF. EDNA M. ALON

lamang magsalita. Hindi ba’t nagsisimula sila sa panggagaya ng mga tunog, kung kaya’t
ang tawag nila sa aso ay aw-awat sa pusa ay miyaw. Ngunit kung totoo ito, bakit iba-
iba ang tawag sa aso halimbawa sa iba’t ibang bansa gayong ang tunog na nalilikha ng
aso sa Amerika man o sa Tsina ay pareho lamang?

Teoryang Pooh-pooh. Unang natutong magsalita ang mga tao, ayon teoryang ito,
nang hindi sinasadya ay napabulalas sila bunga ng mga masisidhing damdamin tulad
ng sakit, tuwa, sarap, kalungkutan, takot, pagkabigla at iba pa. Pansinin nga naman ang
isang Pilipinong napapabulalas sa sakit. Hindi ba’t siya’ y napapa-Aray! Samantalang
ang mga Amerikano ay napapa-ouch! Ano’ng naibubulalas natin kung tayo’y
nakadarama ng tuwa? Ng sarap? Ng takot.

Teoryang Yo-he-ho. Pinaniniwalaan ng linggwistang si A.S. Diamond (sa Berel,

2003) na ang tao ay natutong magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang pisikal.
Hindi nga ba’t tayo’y nakalilikha rin ng tunog kapag tayo’y nag-eeksert ng pwersa.
Halimbawa, ano’ng tunog ang nililikha natin kapag tayo’y nagbubuhat ng mabibigat na
bagay, kapag tayo’y sumusuntok o nangangarate o kapag ang mga ina ay nanganganak?

Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay. Likas sa mga sinaunang tao ang mga ritwal. Sila
ay may mga ritwal sa halos lahat ng gawain tulad ng sa pakikidigma, pagtatanim, pag-
aani, pangingisda, pagkakasal, pagpaparusa sa nagkasala, panggagamot, maging sa
paliligo at pagluluto. Kaakibat ng mga ritwal na iyon ay ang pagsasayaw, pagsigaw at
incantation o mga bulong. Ayon sa teoryang ito, ang wika raw ng tao ay nag-ugat sa
mga tunog na kanilang nililikha sa mga ritwal na ito na kalauna’y nagpapabagu-bago at
nilapatan ng iba’t ibang kahulugan.

Teoryang Ta-ta. Ayon naman sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng kamay ng
tao na kanyang ginagawa sa bawat partikular na okasyon ay ginaya ng dila at naging
sanhi ng pagkatuto ng taong lumikha ng tunog at kalauna’y nagsalita. Tinatawag itong
ta-ta na sa wikang Pranses ay nangangahulugang paalam o goodbye sapagkat kapag
ang isang tao nga namang nagpapaalam ay kumakampay ang kamay nang pababa at
pataas katulad ng pagbaba at pagtaas na galaw ng dila kapag binibigkas ang salitang
ta-ta.

Teoryang Ding-dong. Kahawig ng teoryang bow-bow, nagkaroon daw ng wika

ang tao, ayon sa teoryang ito, sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga bagay-
bagay sa paligid. Ngunit ang teoryang ito ay hindi limitado sa mga kalikasan lamang
kungdi maging sa mga bagay na likha ng tao. Ayon sa teoryang ito, lahat ng bagay ay
may sariling tunog na siyang kumakatawan sa bawat isa at ang tunog niyon ang siyang

4
FIL101A
PROF. EDNA M. ALON

ginagad ng mga sinaunang tao na kalauna’y nagpabagu-bago at nilapatan ng iba’t ibang

kahulugan. Tinawag din ito ni Max Muller na simbolismo ng tunog.

Teoryang Mama. Ayon sa teoryang ito, nagmula ang wika sa mga

pinakamadadaling pantig ng pinakamahahalagang bagay. Pansinin nga naman ang mga
bata. Sa una’ y hindi niya masasabi ang salitang mother ngunit dahil ang unang pantig
ng nasabing salita ang pinakamahalaga diumano, una niyang nasasabi ang mama bilang
panumbas sa salitangmother.

Teoryang Sing-song. Iminungkahi ng linggwistang si Jesperson na ang wika ay

nagmula sa paglalaro, pagtawa, pagbulong sa sarili, panliligaw at iba pang mga bulalas-
emosyunal. Iminungkahi pa niya na taliwas sa iba pang teorya, ang mga unang salita ay
sadyang mahahaba at musikal, at hindi maiikling bulalas na pinaniniwalaan ng marami.

Teoryang Coo Coo. Ayon sa teoryang ito, ang wika ay nagmula sa mga tunog na
nalilikha ng mga sanggol. Ang mga tunog daw na ito ang ginaya ng mga matatanda
bilang pagpapangalan sa mga bagay-bagay sa paligid, taliwas sa paniniwala ng marami
na ang mga bata ang nanggagaya ng tunog ng mga matatanda.

Teoryang Yum Yum. Katulad ng teoryang ta-ta, pinag-uugnay ng teoryang ito ang
tunog at kilos ng pangangatawan. Katulad halos ng teoryang ta-ta ang paliwanag ng
mga proponent ng teoryang ito sa pinagmulan ng wika.

Teoryang Hocus Pocus. Ayon kay Boeree (2003), maaaring ang pinanggalingan
ng wika ay tulad ng pinanggalingan ng mga mahikal o relihiyosong aspeto ng
pamumuhay ng ating mga ninuno. Maaari raw kasing noo’y tinatawag ng mga unang
tao ang mga hayop sa pamamagitan ng mga mahikal na tunog na kalaunan ay naging
pangalan ng bawat hayop.

Teoryang Eureka! Sadyang inimbento ang wika ayon sa teoryang ito. Maaari raw
na ang ating mga ninuno ay may ideya ng pagtatakda ng mga arbitraryong tunog upang
ipakahulugan sa mga tiyak na bagay. Nang ang mga ideyang iyon ay nalikha, mabilis na
iyong kumalat sa iba pang tao at naging kalakaran sa pagpapangalan ng mga bagay-
bagay (Boeree, 2003).

5
FIL101A
PROF. EDNA M. ALON

Mga Dapat Basahin!

1. https://www.rappler.com/nation/wikang-katutubo-kapayapaan
2. https://www.rappler.com/video/almario-pagpapaunlad-wikang-pambansa-filipino

Sangguniang Aklat:
Banawa, Marie Joy et. al. (2018). Wika at Kultura sa Mapayapang Lipunan. 105 Engineering
Road, Araneta, University Village, Potrero, Malabon City, www, Mutya Publishing
House Inc.
Dayag, Alma M. & del Rosario, Mary Grace G. (2016). Pinagyamang Pluma: Komunikasyon
at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino. Quezon City: Phoenix Publishing
House, Inc.
Santos, Angela L. et. al. (2014). Ang Akademikong Filipino sa Komunikasyon: Teksbuk-
Workbuk sa Filipino 1. Malabon City: Mutya Publishing House, Inc
Taylan, Dolores R. & Petras, Jayson D. (2016). Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at
Kulturang Pilipino. Manila: Rex Book Store, Inc