Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 17

KULIKAWN VENGTHLANG KṬP HRUAITUTE

LEADERSHIP TRAINING
Rev. Vanlalbela

THUHMA: Vawinah hian KṬP-a mawhphurtu nei ṭhah kan lo


kal khâwm a ni a; kan rawngbâwl hna atana hlâwk tûra ngaiin
kan hotuten he thupui hi sawi tel ve ni se, an tih avângin ka han
buatsaih ve hrâm a ni.

1.KOHHRAN : Kan rawngbâwlna bêr kohhran hi han sawi fiah


hmasa phawt ila:

1)Kohhran awmzia:
Mizo tawnga Bible letlingtu hmasatûte khân kohhran
hming tur hi an hre fuh nghal mai lova; Bible thu an chhut
hmasak berah khan a Greek tawng an la hmang mai a. 1Kor.1:2
thute hi, “Korinth khuaa Pathian ekklesia awm, Krista Isuaa tih
hran,” tiin an letling phawt a. A hnuah ekklesia chu mizo
ṭawngin an letling ta a, ‘Koh chhuahho,’ tiin an han let phâwt a,
a hnuah tûna kan hman tak,’Kohhran’ tih hi hman a ni hlen ta a
ni.
(Lalsawma: Kristian Thurin Zirna p 168)

Thuthlung Thar Bu ziaktute chuan Kohhran sawi nân Greek


ṭawng ’Ekklesia’ (pungkhawmho) Sapṭawnga Assembly tih hi
an hmang a. Tirhkohte Thiltih 19:32-a. ‘Awm khawmhote’ a tih
te, 7:38-a Stephana’n ’Thlalera mi pung’ a tihte pawh kha
Ekklesia tia koh an ni. Chanchin Ṭha buah chuan Mtt. 16:18 leh
18:17-ah chauh Kohhran tih tawngkam kan hmu. Tirhkohte
Thiltih leh Lehkhathawn lamah thung chuan hmun tâm takah
Kohhran tih ṭawngkam hi kan hmu thung a, chungahte chuan
Kohhran chungchâng hi kawng hniha sawi a ni. Pakhat chu
khaw khata Kohhran mal (local Church) sawina a ni a, hêng
chângahte hian kan hmu- TT 5:11; 13:1, 18:22; 1Kor 1:1;
1Thess 1:1; Rom 16:5. A pahnihna chu khawvêla Kohhran pûm
huap sawina a ni a, hêng chângahte hian kan hmu- TT 9:31;1Kor
10:32b; 1Tim 3:15; Kol 1:18;111 Joh. 9; Thu1:4; 2:1. Tichuan
khawvêl pûmpuia Pathian Kohhranho awm chu Kohhran mal
(Local Church)-ah hian hmuh theihin a lo lang ta a ni bêr awm e.

2)Kohhran chu Pakhat a ni:

A chunga kan sawi tâk ang khian khawvêl pumah Kohhran


(Denomination) tam tak awm mah se a neitu chu Krista a ni a,
Kohhran chu Pakhat a ni. Lal Isua’n “He lungpui chungah hian
Ka kohhran ka rem chho vang…,” a tih kha Kohhran chu a ni.
(Mtt 16:18) Lal Isua’n Kohhran lungphûm chu a phûm a, (1Kor
3:11-12) pentikos-niah khan a lo piang chhuak ta a ni. (TT 2:1-
4) Chu Kohhran chu Krista Taksa a ni a, taksa-ah chuan pêng
tam tak awm mah se, nunna pakhat intawma an inzawm khawm
tlat angin, Kohhran pâwl leh tih dân hrang tam tak awm mah se,
Kohhran Lû Krista chu kan nun nâna kan intâwm a nih avângin
Amahah chuan kan in zawm khawm vek a, chuvangin Kristaah
chuan pumkhat vêk kan ni. (Eph 4:11-13;5:23; Rom 12:5; 1Kor
12:12-13)

4) Kohhran chu Israel thar a ni:


Rev.Lalsawma chuan, “ Khawvêl chhandamna hna
Pathianin thawh a duh avangin a inpuanna tûr hnam a thlang a,
chu chu Israelte, kan tih thin hi an ni. Juda-ten an Lal Messia an
kenbeh chiah khan Israel hlui chu a tawp a, Israel thar a lo ding
ta a. Juda hnam chu a la ding zawm zel a; mahse Pathian Israel
hnam thlan an ni tawh lo. Temple ‘puanzar ropui a thler’ khan
Pathian Israel chu a lo keh ta a, chuta chinah chuan Thuthlung
thutiam zawng zawng kha Krista leh a Kohhran ta a ni tawh a.
Thlana phuma a awm khan Thuthlung hmasa a thi ta a, a
thawhleh khan Thuthlung thar a ding chhuak a. Hnam zâwng
zâwng hnenah chu thuchah chu puangdarh turin a tir ta a ni,” tiin
a ziak. (Lalsawma :Kristian Thurin Zirna p 172) Hei hi Kohhran
chu Israel thar a ni tih sawifiah nân a ṭha tâwk hle.

2.RAWNGBAWLTU : Rawngbawltu, tih hi heti hian swifiah


tum ila a tha mai awm e. Lal Isuan, “ Jentail-te chunga rorêltute
chu … an lal êm êm ṭhin a, … thu an nei êm êm bawk ṭhin tih in
hria e. Nimahsela nagni zingah zawng chutiang a ni lo vang; …
Mihring Fapa hi rawngbâwlsaka awm tûrin a lo kal lo va,
rawngbâwl tur leh mi tam tak tlan nâna a nun pe tur zawka a lo
kal ang khan,” (Mtt 20:26-28) Hei hi kan rawngbâwl dan tur zia
chu ni mai tur a ni. Lal Isua nun tawmpuia, Lal Isua thupêk anga
thawktute hi rawngbâwltute chu an ni mai. Rawngbâwltu chuan
engmah asawia a tih loh pawhin mite tan amaha kha a
ngaihnawm phawt mai tur a ni.

3. COMMITTEE
Kohhran inenkawlnaa thil ṭûl leh pawimawh thar sawi tum
lovin, kan tih mêk hi ṭha taka tih dan tur lam hi sawi mai ila a
tâwk mai awm e.
1) Committee ṭha: Kan kohran hi committee hmanga
inenkawl leh inrelbawl kan nih avangin committee ṭha neih a ṭul
a, kohhran enkawlnaah hian a kipui bêr a nih avangin fimkhur
tak leh uluk taka kan kal zêl a ṭul hle. Committee ṭha nei tura thil
ṭul ṭhenkhat lo thlirho ila.
a) Hunbi nghet neih: Thlatin hun bi ruat neia Committee neih
ṭhin a ṭha. A kar laka committee neih a ngaih châng a awm thei
a, chairman leh secretary-te inrâwna koh ṭhin a ni. A eng
committee-ah pawh member-te hrilh kim vêk ṭhin a ṭha. In
hrilh kim loh chuan inthlim anga ngaih theih a ni a, inlungrual
lohna a thlen thei. Committee-a kan kal theih dâwn loh chuan
phat ṭhin tûr a ni a, committee minute-ah pawh 'committee
phâte,' tia minute-a tih lan ṭhin tûr a ni. Thil hi tlûang taka a kal
laia pawi âwm lo hi, harsatna a lo awm chuan thu pâwi leh harah
a chang thei a, tih khêr khêr hi peih hrâm hrâm tûr a ni.
Agenda buatsaih hi chairman leh secretary-te inrâwna tih
ṭhin a ṭha bêr a, a theih chên chênah thu ngaihtuah tûr lo hriat
lâwka sawt awmte a awm chuan, lo inbuatsaih lâwk duh tân
committee kohnaah agenda-ah ziah lan ṭhin a ṭha. Kan member
tupawhin committee agenda tur an thawh thei a, chuvangin
committee hun hmain committee neih hun tur puan ṭhin tûr a ni.
Agenda thawh thuah hian Committee member-te kan
inthlahrung deuh nge ni, secretary ruahman sa hmangin kan
committee bêr a, committee hmanga inenkawl kan nih avangin
agenda thawh tûr hre khawpa rawngbâwl hna vei tura hmasawn
kan ngai hle.
Kan kohhran rorelna hi democracy kal hmang zuia a tam
bêr duh dana kala thu titlu ṭhin kan ni a. Mahse, kan
inkaihhruaina dan kalh a nih chuan a tam bêr duh dân hmanga
dan palzut chin loh hram hram tur a ni a, kan dan hi dah lal bêr
ṭhin tur a ni.
Committee-ah hian thu harsa bik ngaihtuah châng a awm ve
thei ṭhin a, hetiang huna committee kan in lungrual zan theih
lohna thil a awm chuan thu pass mai lo va dah rih mai ṭhin a ṭha.
Lungrual tlanna lova thu pass hian nghawng ṭha lo a nei thei a,
inpumkhatna a ti chhe thei a ni. Rawngbâwltu rawih thuah phei
chuan, lungrual kim thap lohna speaker chu rawih loh mai hi a
him zâwk.
Committee chairman-te hi ngaihdân sawi ve chiam tûra
ngaih an ni lo va, member-te ngaihdân uluk taka ngaichângin, a
tam bêr ngaihdana khaikhawm hna thawk tûr an ni. Hetih lai
hian rorelna chu kan dan ang taka kalpui a anih theih nana
committtee kaihruaitu an ni. Chairman-in zah bik leh thulâkna
bik neih hi pumpelh hram hram tur a ni. Thu lak duhna bik kan
neih pawhin, "Ani hi kan han râwn dâwn em ni ang?" ti a
member dangte remtihna lâk a ṭha leh zual ang.
Committee-ah hian agenda pakhata din nâwn hi tih loh a ṭha,
agenda uluk taka ngaihtuaha ngaihdan sawi ṭhin tûr a ni a, ka
ngaihdan leh duh dana thu a tluk loh pawhin pawm thiam tum
ṭhin tûr a ni, Pathianin tu ngaihdan pawh a hmang thei tih rin tûr
a ni.
Committee thurêlte hi secretary puan tûra ngaih a ni a,
secretary-in a puan hma chuan tumah hrilh loh tûr a ni,
secretary-in a puan hnua kan sawi duh a nih pawhin, kan thu
tihtlûk dân bak sawi loh a ṭhâ.
b) Committee ṭha nei tûra thil pawimawh zualte:
i) Committee ṭhut hun leh hmun nghet neih: Committee hi ûp tak
leh puithû taka vawn a ṭul a, chu mi ṭanpuitu leh kengkhawhtu
bêr pakhat chu committee ṭhut hun leh hmun nghet neih hi a ni.
Hun ruat mumal awm lova duh hun hun leh ṭul tih hun huna koh
mai hi tute remchanna hun ngaihpawimawh sak ang leh, tute
remchang lo emaw namnul anga a lan theih avângin hun ruat
nghet neia committee hi tu tân pawh a ṭha a, remchang lo tân
pawh in ngaihbel theih a ni lo.
ii) Inzah tawn: Cmmittee memberte hi dân ang taka thlan leh
ruat ṭheuh kan ni a, tumah inngai ropui bik tur leh insit bik tur
kan awm lo. Din hmun leh nihna inang tlang vêk kan ni a, inzah
tawn leh inpawisa tawn taka rawngbâwlho tûr kan ni.
Committee nikhuaa ngaihdan sawihonaah pawh inzah tawn tak
leh thu inngaichang tlâng taka tih ṭhin tûr a ni. Hetianga kan tih
phawt chuan, chu chuan committee ṭha min pe ngei dawn a ni.
iii) Inrin tawnnna: Member tinte hi in rin tawn ngama kan awm
a tul a, zalên taka thu sawiho ngamin rawngbâwlho ila,
committee nuam leh ṭha kan nei thei ang. Member zingah
committee thu sawi loh loh tûr leh sawi lohna hmun tûra lo sawi
ching an awm chuan kan in hlau ang a, kan in ring tawn thei lo
vang. Committee chuan thu harsa leh rêl hrehawm te, mawh
phurtu nih châk awm lote kan hmachhawn a ngai fo va, hetiang
huna in sasenga mi phen tum mai chingte kan awm chuan
committee ṭha kan nei thei lovang. Pastor Saiaithanga chuan,
"Hetiang huna a mawh kan phurh hreh chuan a titu zinga tel
loh mai tur a ni," a ti mai. Thuruk inhrilh tawn ngam khawpa
inrintawn theih leh rin ngama awm a ṭha a ni.
iv) Thu nghet :Committee thu nghet lo chu committee ṭha a ni
thei lo. Eng lamah pawh hotu thu nghet lovin mite an vawng
rual ngai lo va; an vawng lungawi chuang hek lo. Committee-in
ngûn taka a ngaihtuaha a tih tlûk tawh chu nghet taka vâwn tur a
ni. Committee thu a dul a, a ti zeng zung emaw a nih chuan
phunnawi an tam duh ting mai a ni. Kan ngaihdan lo deuha thu a
tlu a nih pawhin, committee thua din tlat zel hi member tinte
mawhphurhna a ni. Rêl ṭhat ngaia lo rêl palh a awm pawhin
committee-ah vek ngaihtuaha siam ṭhat leh mai tûr a ni.
v) Inthurual: Committee ṭha nei tur chuan inthurual a
pawimawh. Kohhranin nêktu hrâng hrâng kan nei thin. Zirtirna
dik lo te, harhna ze hrâng hrâng te, khawtlang leh vantlang nena
innêkna thuahte leh thil dang dangah pawh, committee a
lungrual ṭhap chuan hlauh awm a awm thei tak tak lo. Tute lakah
emaw hmai fai lo tum bik kan awm chuan, kan nihna kan hre lo
tihna a ni.
vi) Committee tawng kam: Committee-naa ṭawngkam hman
thuah hian fimkhur deuh a ṭha. Mahni ngaih dan a tluk loh hlauh
avanga ṭawng kam dêngkhâwng leh ṭawngkam hriam hman loh
hram hram a ṭha. Chutiang bawkin mi ngaihdan kalha kan sawi
dawn pawhin, sawitu hmasa zah derna ṭawngkam hmang tel
hram hram thei ila a ṭha a ni. Entirnan, " Ka hmaa sawitu sawi
kha a ṭha viauin a lang a, mahse heti zawng hian ngaih dan ka lo
nei ve a," ti a hawihhawm taka sawi ṭhin theih nise a duhawm
hle.

4. INKHAWM HI
Kan Pathian biak inkhawm hi Pathian be tura inkhawm
kan nih avangin kan biakna peng tinreng hi a pawimawh em em
vek a; chuvangin fimkhur tak leh uluk taka engkim tih tur a ni.
Hetiang hian kan inkhawma rawngbawl hna peng hrang hrangte
awm dan tur han sawi ila:
1. Chairman : Chairman chu inkhawm pumpui Pathian
biakna kaihruaia vawngtu a ni a, tha taka inbuatsaihna nen
inkhawm a hruai thin tur a ni.

1) Incheina : Chairman chu mipui hmaa chetla tur a nih


avangin in a chhuahsan dawnin a incheina enfiahin,
darthlalang hmaah inen ziah ṭhin se a ṭha. Inkhawmhote mit
tikham thei leh Pathian biakna rilru hruai peng thei laka a
inven a tul.
2) Kal hma tur : A theih hram chuan chairman chu dar rikah
chuan chair luah tawh ngei se a ṭha. Member-te lo kal mitmei
leh cheziaa lo dawnsawn hi a pawimawh.

3) Thu chuangtlai sawi loh a ṭha : Inkhawmah hian tih tur


hrang hrang insem fel thlapa programme nei kan ni a,
chuvangin kan tih tur bak tia mite’n min ngaih chuan an
biakna thinlung a hnual palh thei a, chuvangin Chairman
chuan a tih tur tak uluk taka inbuatsaihna nena a tih mai hi a
ṭha.

4) Inkhawm hruai dan : Kan inkhawm Pathian biak danah


hian kalhmang nghet kan nei tawh a, hei hi nung taka ken leh
hman zir a tul.

a) Kohhrante Pathian be tura buatsaih : (Call to worship) Hei


hi chairman mawhphurhna pawimawh tak a ni a, uluk taka
inbuatsaih thin tur a ni.

Bible chhiar : Call to worship-ah hian mahni tui zawng leh


duh zawng zawng chhiar tur a ni lo. Mipui lo kal khawmte
rilru leh ngaihtuahna Pathian hnena hruai thei tur chhiar ṭhin
tur a ni. A theih chuan Pathian be tura mite sawmna emaw,
fak tura sawmna lam Pathian Thu chhiar ṭhin tur a ni. Bible
chhiar dawnin, ‘Pathian chibaibukin/ Pathian biain a thu
thinaghlim i lo ngaithla ang u,’ tih a ṭha. (Bible chhiar tur hi
Pathian biak inkhawm hruaina buah tar lan a ni a, hman mai
theih a ni bawk)

Hla thlan : Kohhran mite’n an thinlung zawng zawnga


Pathian an biak theih nan hla thlan thu-ah pawh uluk taka tih
tur a ni. Mahni hla duh zawng thlang mai lovin, Kan member-
ten Pathian an pawla an chawimawi theihna tur hla leh, an
rilru Pathian lama hruai thei tur lam hla thlan a ṭha. Chairman
chauh lo pawh, Pathian biak inkawnaa hla thlangtute hian hla
number chauh sawi lovin, hla hruaitute an lo inbuatsaih theih
nan a hla thu tlar hnih khat tal chhiar ṭhin a ṭha.

Tawngtai: Tawngtai thu-ah pawh hian inbuatsaih mang lova


tih mai lakah inven a ṭul. Call to worship-a kan ṭawngṭai hian
Inkhawm pumpui aiawh zoa ṭawngṭai ṭhin tur a ni. Hetiang
deuh hian ṭawngṭai theih ni se – Pathian chawimawina, Lawm
thu sawina, Sual thuphachawina leh malsawm dilna.

b) Thawhlawm khawn : Thawhlawm khawn chhûnga hla kan sak


ṭhin hi, ‘thawhlawm khawn chhûngin hla lo sa ila,’ tih ai hian,
‘Pathian hnena thilpêk kan lakkhawm lain Pathian chawimawi
nan hla lo sa ila,’ tih a mawi zâwk ang. Tin, thawhlawm khawn
dâwnin, ‘Tunah thawhlawm khawnna kan lo nei anga,’ ti lo vin,
‘Pathian hnena kan thilpekte lo la khawm ila,’ tih a ṭha zawk.
Tin, thilpêk hlantu pawhin a tih tur tak a tih mai hi a sawmtu
sawm dan chu a ni ṭhin.

c) Rawngbâwltu sawm dan : Rawngbâwltu atana ruat chu an


hming lam ngeia sawm ni thei se, a chhan chu, mahni hming hi a
mawi bêr a, chubakah, kan rawngbâwltu kha lo hre lo pawh
awm theih a ni bawk.

d) Bânna : Hla thlan dan, ‘Bân hla’ tih aiin, ‘Kan inkhawm kan
lo bâng dawn tawh ang a, kan bân hma-in Pathian chawimawi
nan hla lo sa ila,’ tih mai a ṭha. Ṭawngṭai rual dawnin. ‘Lal
biakna’ tih emaw, ‘Lalpa ṭawngṭaina-in kan ṭawngṭaiho ang a,’
tih emaw hi a ṭha. Tin, Malsawmna sawitu sawmin, ‘Malsawm
ṭawngṭaina sawi turin,’ ti lovin, ‘Malsawmnaa min tin turin’ tih
mai tur..

2. Ṭantu: Ṭantu chu Bible chhiara ṭawngṭai tura beisei a ni a,


hlate pawh an thlang ve thin. Bible chhiar dawnin, ‘Pathian Thu
ilo ngaithla ang u,’ tih ṭhin a tha. Tantuin thil a sawi vak chuan a
tih loh tur ti-ah mipuiin an ngai ṭhin.
3. Secretary Thupuan : Hei hi fel tak leh chiang taka tih ṭhin
tur a ni. Puan sual, puan hmaih leh hming lam sual te a awm loh
nan ṭha taka inbuatsaih ṭhin a ṭha. Puan hmaih leh hming lam
sual hian a hming putute leh chanvo neitute a tihnual thei a,
fimkhur a ṭha.
4. Thuhriltu : Thuhril hi kan Kohhranin kan dah pawimawh hle
a, kan thlarau chawmna pui bêra kan ngaih a ni hial awm e.
Chuvangin thuhriltute hian kan pawimawhzia kan hriat a ṭul hle.
Thuhritute chuan heng hi hriat reng a ṭha.
1)Pathian Thu hriat : Thuhriltu chuan Bible a chhiar tam a ṭul.
Bible bu pumpuiin a tinzawn hre fuh tur chuan Bible thu hriat
hneh hle a ṭul fo. Indona hmuna mahni Silai (Weapon) ṭha taka
training lo sipai chuan ama ralthuam ngei pawh a thih phah thei
a. Tin, inveng hman tur inveng hman lova thih phah theih a ni
ang hian, kan ralthuam pawimawh bêr Bible thu kal lam leh haw
lam hre tur hian chhiar tam leh chhiar chhuah fo a ṭul.
2) Kohhran Thurin ngaihpawimawh tur : Bible pakhat ringtu
zingah ngaih dan leh pawm dan in ang lo a tam avangin pawl
tam tak a lo chhuak tawh a, kan Bible thu kan hriatthiam dan
mila Thurin hi siam kan ni ṭheuh a, chutianga hriatthiam dan leh
pawm dan in ang tlangte chu Kohhran (pawl) khatah kan awm
khawm a ni. Chuvangin, thuhriltu chuan mahni awmna Kohhran
Thurin a hre tawk tur a ni a, kan Thurina him thu sawi turin
Kohhranin kan beisei tih an hre tur a ni. Tin, Thurin dang
pawmtute pawh kan Thurin aṭanga chiang taka hriat theih a ṭul.
3) Inbuatsaih : Thuhriltu chu ṭha takin a inbuatsaih tur a ni.
Mahni in leh hna ṭul dang zawng zawng kalsanin Kohhran mite
an inkhawm ṭhin a, chung mite tana thuchah awmze nei sawi
tura inbuatsaih chu Thuhriltuten an bâ a ni. Thuhril hi Kohhrante
inchawmna pui bêr anih avangin kan thuhrila mite an beidawn
chuan Kohhran chhiatna hial thlen thei a nih avangin
inbuatsaihna ṭha tak nen lo chuan thu sawi loh a ṭha a ni.
4) Thuhriltute fimkhurna tur : Thupha chawi duah loh a ṭha.
Thuhriltu chu a duh anga a inbuatsaih hman lo anih pawhin
pulpit-ah puan tur a ni lo. Theihtawpa kan inbuatsaih pawh
engtia tih thu loh, kan inbuatsaihlo a ni tih an hriat phei chuan
ngaithlatute beng a ti thlep thei. Chuvangin kan inbuatsaih dan
ang ang chu ṭawngṭaina nen sawi mai tur a ni.
Dam loh thu sawi pawh a tul lo. Ngaithlatute’n ka sawi ṭhat
loh deuh pawha min ngaihdam theih nan ti ang zia zanga phat
nana hman loh a ṭha, tin mite’n min khawngaih avangin kan
thusawi zawng zawngah beng an dawh loh phah thei bawk a,
chuvangin kan lo ding thei ta a nih rau rau chuan phatna leh
thuphachawina sawi duah lova theih ang tawka sawi mai tur a
ni.
Tin, Thuhriltu chuan a thusawi tur nena ṭang tlang tur a nih
loh chuan thuhmahruai sawi duah pawh ti lo se a ṭha. Fiamthu
thawhah fimkhur deuh a ṭha bawk, thusawi nena inzwmna pawh
nei si lo, mi tihnuih tuma fiamthu dap chiam hi a ṭul ber lem lo.
Mi tihharh nan pawh Pathian Thu hi a ṭha ber fo. Tin, mahni
chanchin sawi vak hi mahni’n ngaihnawm kan ti bêr chawk.
5) Bible chhiar : Bible chhiar hi uluk a ṭha. Bah deuh leh a thu
tum thelh duai khawpa Thuhriltuin Bible a chhiar chuan, mite’n
an beiseina a phak loh phah nghal thei a, chuvangin inlamah ṭha
taka inbuatsaih ṭhin a ṭha.

6) Pulpit nungchang : Pulpit-ah tlangnel lutuk suh. Pulpit hi kan


Kohhran hmunserh pawimawh tak a ni a, chuvangin zah lo leh
tlangnel lutuka mite’n min hriat chuan kan thuchah a khawih
pawi thei. Chuvangin zah tak leh puithu taka hman a ṭha.
Thusawi laiin melh lam bik neih emaw, hawi lam bik neih emaw
hi a ṭha lo, mipuite chu thu chauh ni lovin kan mit leh kan
chevel zawng zawng nen thu hrilh tur a ni.
7) Thuhriltu pawn lam nun : Thuhriltu chu a nitin nunah a
fimkhur a ṭul. Nitina kan hmuh leh biak ṭhin, kan khawsak dan
tinreng hria kan ṭhenawm khawvengte hnena thu hrilh a ngaih
ṭhin avangin kan pawn lam nun hi fimkhur a ṭul. Pawn lama ho
tak, thusawi dawna inti mitak chawp ang leka ngaih kan nih loh
nan kan ti ti te, kan sawi duhzawngte, kan ei leh in duhzawng te
thlengin, Kohhran mipuite zinga mi duhtui deuhte pawhin an
pawm tlan theih chin bak hi chu insum thei ila a ṭha.

5. SERMON INBUATSAIH DAN


Kan sawi tawh ang khan, Pathian Thu hril (Sermon) hi
kan Kohhran inchawmna pawimawh ber pakhat a nih avangin
leh, Pathian biak inkhawm peng tinrengah thusawi hi kan neih
vek avangin Sermon buatsaih dan hi kan hriat a ṭul. Miin Pathian
hnen aṭangin thu tha tak tak dawng thin mahse, a sawina tur mite
hriatthiam zawnga sawi chhuah a nih loh chuan a nih tur ang
takin a ṭangkai zo lo thei a, chuvangin ṭha tak leh awmze neia
buatsaih a ṭul ṭhin a ni. Tin, Pathian Thu kan sawi hi kan sawina
te kha kan sawi chhan an nih avangin, a sawi tu-in a sawi thiam
dan aiin a ngaithlatute’n an hriat theih dan tura sawi a
pawimawh zawk.

Sermon Buatsaih dan (Types of Sermon) hrang tam tak a awm a,


mahse kan tan a pawimawh vek lem lo; chuvangin kan tana ṭul
awm tlem chauh lo sawi ila.

1. Thupui bik thlanga thusawi (Topical Sermon) Hei hi keini


ho chuan kan hman lâr bêr a ni awm e. Zalen taka inbuatsaih
theih a nih avangin a ṭhat pawh a ṭha hle. Inbuatsaih dan tur heti
hian lo sawi ila:
Thupui : Pathian Hmangaihna
Bible chhiar tur: Johana 3:16-17
Introduction : Vawiina Pathian Thu kan sawi tur chu, kan hriat
fo tawh ṭhin Pathian hmangaihna thu a ni dawn a. etc.etc.
1. Pathian hmangaihna awm zia
1) Misualte hmangaihna a ni
2) Hmangaihna - thiltih nena thawk dun a ni
3) Hmangaihna - chatuan daih a ni.
2. Pathian hmangaihna chu mitin tan a ni
1) Chhandamna mamawhtute tan a ni.
2)Suala Pathian tluksan tawhte tan a ni
3) Kan taksa mamawh tinreng tan a ni.
3. Hmangaina chu chhan let a ngai
1)Rinnaa chhan let tur a ni
2)Mahni inhlana chhan let tur a ni.
3)Rawngbawl tura in tiamna nen chhan let tur a ni

Application : Pathian hmangaihna awm zia leh a hnathawh te


kan lo hre ta a, tunah hian chhang let turin i inpe thei em?

2. Pathian Thu hlawm hmanga thusawi dan (Textual


sermon) :
Hei hi Topical sermon ai chuan inbuatsaih a ngai zual deuh
awm e. Topical sermon ah chuan kan topic sawifiah nan kan duh
duh pawt khawmin kan sawi thei a, a zalen em em. Textual
sermon-ah hi chuan kan thu chhiar chhunga inkhung bing a, kan
sawi tur point pawh chuta ṭanga lak chhuak vek tur a ni thung.
E.g

Bible chhiar tur : Johana 3:16-17


Thupui : Hmangaih Pathian
Introduction :
1. Hmangaihtu Pathian chungchang
1)Pathian hriat dan hrang hrangte – Hindu, Mosolman, Budish,
kan pi leh pute etc.
2)Hmangaih Pathian chu – A nung, Siamtu leh enkawltu a ni,
A danglam ve ngai lo.
2. A Fapa chu chhandamna hna thawk turin khawvelah a tir.
1) Misualte chhandam turin Lal Isua’n a nun a pe.
2) Misualte chuan ngaihdamna Isua zarah an chang thei.
3) Ngaihdamna chang tute chuan chatuana nunna an nei.
3. Ring la i nung ang
1) Rin tur min buatsaih sak avangin i ring ang u
2) Ringtute chu an boral dawn lo
3) Ringtute chuan chantuana nunna an nei dawn

Application : Hmangaih Pathian hi i tan a ni ve si a, tunah hian


nunna nei turin i rawn pan dawn em?

3. Bible hrilhfiahna hmanga Sermon buatsaih (Expository


Sermon) :
Hei hi Sermon tha bera ngaih a ni a, inbuatsaih pawh a hautak
deuh.

Bible chhiar : Eph. 6:10-20


Thupui : Pathian ralthuam
Introduction :

Ephesi lehkha thawn hun lai khawvel chanchin.

1) A hun lai khawvel


2) Ephesi Kohhran chanchin
3) Ephesi lehkhathawn pumpui thil tum
4) Ephesi Bung 6 chungchang
5) Do nei kan ni a ralthuam kan mamawh

6) Kan ralthuamte chu-

Thutak kawnghren
Felna awmphaw
Chanchin Tha
Rinna phaw
Thlarau ngunhnam Pathian Thu
Tawngtaina

7) Application

4. Zawhna hmanga Sermon buatsaih (Interogative


Sermon) :

He Sermon buatsaih dan hi a awlin a mawlmang hle a,


hman tangkai pawh a awl hle. Hetiang chi Sermon-ah hi
chuan Mahniin zawhna siama , uluk taka a chhanna sawi
thin hi a ni mai.

Thupui : Sual Thu


Bible chhiar tur : 1 Joh 1:8-2:2; Rom 3:23
Introdoction :

1. Engati nge misual kan lo nih tak?


2. Sual rah chu eng nge ni ?
3. Misualte tan Pathianin enge a tih?
2. Tow point Sermon : Hei hi hman thiam chuan Sermon
buatsaih dan tha tak a ni bawk a, a bik takin ringlo zinga
thusawi nan a tha hle.
Thupui : Mi zawng zawng misual kan ni.
Chhiartur : Rom 3:23
Introduction :
1. Mizawng zawng misual kan nih thu
2. Nang pawh mi zawng zawng zingah i tel ve a, nang pawh
misual i ni.
1. Mizawng zawng chhandam turin Pathian Fapa khawvelah a
lo kal
2. Nang pawh chung zingah chuan i tel ve.
1. Isua ring lo zawng zawng chatuan meidilah an kal dawn
2. Nang pawh i rin loh chuan meidilah i kal dawn.

You might also like