SADRŽAJ

1.UVOD...................................................................................................................................................3
2.RAZVOJNO OKRUŽENJE VB-a...............................................................................................................4
2.1.Pokretanje Visual Basic razvojne okoline......................................................................................4
2.2. Elementi razvojne okoline...........................................................................................................6
2.2.1.Traka s izbornicima (Menu Bar).............................................................................................7
2.2.2.Pomoćni izbornici (Context Menus).......................................................................................7
2.2.3.Alatne trake (Toolbars)..........................................................................................................7
2.2.4.Alatni okvir (Toolbox)............................................................................................................7
2.2.5.Projektni prozor (Project Explorer Window)..........................................................................8
2.2.6.Prozor sa svojstvima (Properties Window)..........................................................................10
2.2.7.Pretraživač objekata (Object Browser)................................................................................10
2.2.8.Oblikovatelj forme (Form Designer)....................................................................................11
2.2.9.Kodni prozor (Code Editor Window)....................................................................................11
2.2.10.Prozor s položajem forme (Form Layout Window)............................................................11
3.ZAKLJUČAK........................................................................................................................................12
LITERATURA..........................................................................................................................................13
 2020
1.UVOD

Riječ “Basic” označava programski jezik BASIC (Beginners All–Purpose Symbolic

Instruction Code), programski jezik koji koristi više programera nego bilo koji drugi jezik
u historiji računara. Razvio se iz originalnog programskog jezika BASIC i sadrži više stotina
izraza, naredbi i funkcija, od kojih je najveći dio direktno povezan sa Windows grafičkim
interfejsom.

Visual Basic spada u grupu RAD (Rapid Application Development) alata što znači da je
zamišljen kao alat za brzo kreiranje i izradu programa. Brzina se postiže zahvaljujući
konceptu ugradnje gotovih podloga i elemenata ugrađenih u operativni sistem, tzv. GUI
(Graphical User Interface) u vidu IDE (Integrated Development Environment) mada
zahtjevniji programeri mogu dizajnirati vlastite podloge i elemente. Gotovim elementima se u
principu „programiraju“ osobine ili događaji uzrokovani zahtjevom korisnika tj. događajem.
Početnici mogu stvarati korisne aplikacije poznavajući svega nekoliko naredbi, iako snaga
ovog jezika omogućava profesionalcima da postignu sve što se može postići koristeći bilo koji
drugi Windows programski jezik.

12
 2020
2.RAZVOJNO OKRUŽENJE VB-a

Razvijanje aplikacija (drugi često korišteni nazivi su programiranje, pisanje koda,

kodiranje i sl.) moguće je čak i u najjednostavnijoj aplikaciji za uređivanje teksta. Primjer je
popularni Notepad koji dolazi pred instaliran u sklopu Windows operativnog sistema.
Naravno, takva aplikacija nije namijenjena razvijanju aplikacija već pisanju jednostavnog
teksta i takav pristup kodiranju nema smisla. Uz danas već zaista veliku paletu aplikacija
namijenjenih kodiranju često možete čuti kako se koristi Notepad++, Code::Blocks, Eclipse,
Microsoft Visual Studio, NetBeans i slične aplikacije. Njih zovemo razvojna okruženja
odnosno integrirana razvojna okruženja (engl. integrated development environment). U
sklopu ovakvih specijaliziranih aplikacija nalazimo veliki broj gotovih rješenja koje nam
omogućuju više fokusiranja na programiranje i smišljanje algoritama a smanjuju količinu
vremena potrebnu za pisanje ponavljajućeg kôda. Naravno, nisu sve aplikacije specijalizirane
za sve programske jezike kojih također postoji veliki broj, a svaki od njih donosi neke
prednosti ali i mane naspram drugih. Uz programski jezik C++, iznimnu popularnost dijele i
Java (izgovara se ili java ili đava), C (izgovara se „ce“ ili često zvan „čisti C“), C# (izgovara
se „ce šarp“ ili „si šarp“), Python (izgovara se „pajton“) te mnogi drugi. Važno je napomenuti
kako HTML, CSS, JavaScript i sl. ne spadaju u programske jezike već u opisne odnosno
skriptne jezike.

2.1.Pokretanje Visual Basic razvojne okoline

Kad pokrenete Setup

aplikaciju Visual Basica, ona vam
omogućuje postavljanje dijelova
Visual Basica u već postojeću
programsku grupu ili kreiranje nove
programske grupe i prečica za Visual
Basic u Windowsima. Nakon toga
možete početi rad u Visual Basicu iz
Windowsa.

Slika 1. Pokretanje VB-a

12
 2020
Nakon instalacije Visual Basica,
program je u Windows-ima moguće
jednostavno pokrenuti korištenjem
izbora Start – All Programs – Microsoft
Visual Studio 6.0 – Microsoft Visual.

Prvi prozor koji se pojavljuje na

ekranu nakon pokretanja Visual Basic-a
je prozor New Project. Project je termin
kojim se označava svaki program koji se
kreira u Visual Basic-u.

Slika 2. Prozor New Project

U ovisnosti od postavki vezanih za pokretanje Visual Basica-a moguće je da se prozor

New Project i ne pojavi nakon prvog pokretanja te da se automatski otvori novi
podrazumijevani tip projekta (uobičajeno je da je to Strandard EXE tip projekta).

Prozor New Project sadrži tri kartice: New, Existing i Recent.

 Na kartici New nalaze se opcije za započinjanje različitih vrsta novih projekata u

 Preko kartice Existing moguće je nastaviti prethodno započeti projekat koji je
prethodno spašen.
 Kartica Recent omogućava pokretanje projekata na kojima se radilo tokom prethodnih
nekoliko pokretanja Visual Basic-a na datom računaru.

Slika 3. Radna površina Visual Basic-a

12
 2020
2.2. Elementi razvojne okoline

Radna okolina Visual Basica se često označuje kao ugrađena razvojna okolina (inte-
grated development environment, IDE) jer objedinjuje puno različitih funkcija kao što su
oblikovanje, uređivanje, prevođenje i ispravljanje pogrešaka u poznatom okruženju. Kod
većine uobičajenih razvojnih alata, svaka od tih funkcija bila bi izvođena kao posebna
aplikacija, svaka sa svojim sučeljem.

Kao što se moglo vidjeti na slici 3, Visual Basic radno okruženje sastoji se od
nekoliko različitih elemenata koji omogućavaju rad na svim koracima neophodnim u
razvoju jednog projekta. Na lijevoj strani prozora nalazi se Toolbox, dok se na desnoj
strani nalaze Project Explorer, Properties i Form Layout vertikalno poredani jedan iznad
drugog:

 Toolbox sadrži kolekciju sličica koje predstavljaju kontrole koje se

standardno koriste u svakom Windows programu,
 Project Explorer prikazuje trenutni sadržaj projekta, sve elemente od kojih se
projekat sastoji,
 Properties prozor sadrži listu osobina određene kontrole ili objekta i
omogućava na brz način promjenu tih osobina te
 Form Layout omogućava jednostavno određivanje položaja prilikom
pojavljivanja pojedinih prozora u programu.

Inicijalno ovi elementi radnog okruženja se nalaze na pozicijama koje su upravo

objašnjene. Međutim, svaki od ovih elemenata može se po želji pomijerati i podešavati po
veličini tako da se zadovolje specifični zahtjevi tokom dizajniranja projekta.

Svaki od ovih elemenata Visual Basica bit će u kasnijim koracima detaljno objašnjen.
Svi su predstavljeni preko vlastitih prozora na radnoj površini Visual Basic-a, a moguće ih
je jednostavno dodati ili ukloniti sa radne površine. Uklanjanje se vrši jednostavno klikom
na X u gornjem desnom uglu odgovarajućeg prozora.

12
 2020
Dodavanje prozora jednog od ova četiri
elementa radnog okruženja je moguće korištenjem
istoimene opcije na izborniku View:

 Project Explorer ili CRTL+R,

 Properties ili F4,
 Form Layout Window te
 Toolbox,

Slika 4. Izbornik View

2.2.1.Traka s izbornicima (Menu Bar)

Sadrži naredbe koje koristite tijekom rada s Visual Basicom. Osim uobičajenih
izbornika File, Edit, View, Window i Help, izbornici omogućuju pristup funkcijama speci-
fičnim za programiranje kao što su Project, Format ili Debug.

2.2.2.Pomoćni izbornici (Context Menus)

Sadže prečice do često izvođenih akcija. Za otvaranje pomoćnog izbornika, kliknite

desnom tipkom miša na objekt koji koristite. Specifićna lista prećica dostupna iz tako
otvorenog izbornika ovisi o dijelu sučelja na koji ste kliknuli desnom tipkom miša. Na
primjer, pomoćni izbornik koji ćete dobiti desnim klikom na alatni okvir omogućit će vam
poziv dijaloškog okvira za prikaz sastavnih dijelova, sakrivanje alatnog okvira, sidrenje
alatnog okvira ili dodavanje nove kartice u alatni okvir.

2.2.3.Alatne trake (Toolbars)

Omogućuju brz pristup obično korištenim naredbama u razvojnom okruženju. Potreb-

no je kliknuti jednom na gumb na alatnoj traci za pokretanje akcije predstavljene tim
gumbom. Kao standardna postava pri pokretanju Visual Basica prikazana je alatna traka
Standard. Dodatne alatne trake za uređivanje, oblikovanje forme i ispravljanje pogrešaka
mogu biti uključene ili isključene preko naredbe Toolbars u izborniku View. Alatne trake

12
 2020
mogu biti usidrene ispod trake s izbornicima ili mogu “lebdjeti” ako odaberete okomitu traku
na lijevom rubu alatne trake i odvučete je trake s izbornicima.

2.2.4.Alatni okvir (Toolbox)

Pruža niz alata koje koristite pri stvaranju za postavljanje kontrola na formu. Kao
dodatak standardnom izgledu alatnog okvira, možete kreirati vlastite dodatne kartice
odabirom stavke Add Tab iz pomoćnog izbornika te postaviti kontrole na novodobivenu
karticu.

2.2.5.Projektni prozor (Project Explorer Window)

Projekat se sastoji od nekoliko tipova datoteka koje predstavljaju osnovne elemente

projekta kao što su formovi (forms), moduli, izvještaji, ali i datoteke koje kreira sam
projekat i koje ne sadrže direktno dizajnerske niti programske elemente.

Dakle, jedam jednostavniji projekat se sastoji od:

 Formova (forms) - Prozori koji omogućavaju kreiranje grafičkog dijela programa i

koji olakšavaju interakciju između korisnika i programa. Alati koji se nalaze na
toolbox-u se koriste za kreiranje grafičkog sadržaja formova. Svaki form takođe
sadrži i programski kod koji se izvršava u ovisnosti od mjesta na kome se kod
nalazi. Kod se može posebno kreirati u okviru forma, ali i posebno za kontrole koje
se nalaze na form-u i izvršavati se u ovisnosti od događaja kojem se ovaj kod
pridružuje. Svaki form se u Windows-u spašava kao posebna datoteka podataka sa
ekstenzijom FRM. Opciono form može da ima i dodatnu datoteku sa nastavkom
FRX u kojoj se pohranjuju neke specifičnosti vezane za posmatrani form.
 Moduli (modules) - Posebni elementi projekta koji služe samo za smještaj
programskog koda. Najčešće se koriste za kreiranje općih funkcija i procedura koje
se neovisno koriste u više dijelova projekta. Spašavaju se u datoteke podataka sa
nastavcima BAS.
 Izvještaji (data reports) - Elementi projekta koji služe za generisanje različitih
izvještaja pripremljenih za štampanje. Spašavaju se u datoteke podataka sa
nastavcima DSR.

12
 2020
 Projektna datoteka (project file) - Čuva podatke o svim ostalim datotekama i
objektima koji se koriste u projektu. Visual Basic spašava ovu datoteku sa
nastavkom VBP,Visual Basic Project. Pokretanje projekta je moguće i direktno
kroz Windows Explorer dvostrukim klikom na ovu datoteku.

Kao što je već rečeno, svaki se

Visual Basic projekat u fazi dizajniranja
i programiranja sastoji se od nekoliko
različitih tipova objekata: formova,
modula, izvještaja itd. Dizajn i
programski kod svakog od ovih
objekata spašava se u Windows-u u
okviru jedne ili više datoteka. Svaki
prozor koji sadrži projekat, a koji se kreira Slika 5. Project explorer

pomoću objekta form, posjeduje datoteku s

a nastavkom FRM. Eventualno, ako se na formi nalaze i neke posebne kontrole moguće
je da jedan form (prozor), pored FRM datoteke, ima i još jednu datoteku sa nastavkom
FRX. Na isti način, moduli, u koji se upisuje isključivo programski kod spašavaju taj kod
u datoteke tipa BAS. Objekat koji omogućava pravljenje izvještaja, DataReport spašava
se u datoteke sa nastavkom DSR.

Project Explorer je prozor koji unutar razvojnog okruženja Visual Basica, slično
kao I Windows Explorer unutar Windows-a, hijerarhijski prikazuje pojedine objekte koji
su uključeni u projekat. Na slici 6 prikazan je primjer izgleda Project Explorera u koji su
dodana dva forma, jedan MDI form, jedan modul i jedan izvještaj. Potrebno je
napomenuti da objektima na slici nisu data imena kao što to nalaže pravilo
profesionalnog programiranja. U zagradi se nalazi naziv datoteke u kojoj je smješten opis
dizajna i programski kod objekta.

Dva osnovna tipa formi su: obični form i MDI form. U jednom projektu može biti
više običnih formova, ali može da se kreira samo jedan MDI form. Skraćenica MDI
dolazi od engleskog trermina Multi Document Interface i označava program u kome se
svi prozori (formovi) otvaraju unutar MDI forme i ne prikazuju se zasebno na Windows

12
 2020
traci - taskbar-u. Da bi neki form bio dio MDI forme i da se otvara samo unutar ovog
glavnog prozora programa potrebno je da se postavi osobina forma MDIChild na True.
Suprotan termin od MDI je SDI koji označava Single Document Interface i u ovom
slučaju svaka forma u projektu, grafički se ponaša zasebno iako logički i programski
djeluju kao jedna cjelina.

Dodavanje objekata u projekat se vrši preko izbora Project sa glavnog izbornika

(menija).

Dodavanje objekata se vrši korištenjem odgovarajućih opcija za dodavanje (Add

Form, Add MDI Form, Add Module...). Na slici je
evidentno da opcija Add MDI Form nije dostupna tj. da
nije moguće dodati MDI formu. Razlog je u činjenici da je
u projekat već dodana jedna MDI forma, što se i vidi na
Project Explorer-u na slici 5. Prilikom dodavanja nekog od
objekata u projekat, Visual Basic nudi izbor nekoliko
podvrsta za gotovo svaki objekat. Podvrste su obično, do
nekog nivoa, dizajnirani specifični prozori koji se
standardizirano koriste u Windows aplikacijama, npr.
Splash Screen, About Dialog, Tip of the Day itd. Specijalne
vrste prozora, tipa message box-a i input-box-a, su
definirane unutar Visual Basica pa za njih nije potrebno
definiranje posebnih formi, odnosno datoteka, o njima će
biti govora kasnije.
Slika 6. Izbornik
project

Spašavanje projekta se svodi na spašavanje svih datoteka koje predstavljaju sve

korištene objekte: formove, module, izvještaje itd. Prilikom spašavanja projekta po prvi
put otvarat će se prozori Save As... koji će zahtijevat izbor direktorija za spašavanje i
upisivanje naziva datoteka za svaki objekat posebno, te na kraju i za sam projekat kada se
definira dirketorij i naziv projektne VBP datoteke.

12
 2020
2.2.6.Prozor sa svojstvima (Properties Window)

Sadrži popis svih svojstava za odabranu kontrolu ili formu. Svojstvo je osobina objekta,
kao veličina, sadržaj ili boja.

2.2.7.Pretraživač objekata (Object Browser)

Ispisuje objekte dostupne za korištenje u vašem projektu i omogućuje vam brzo upra-
vljanje kroz programski kod. Pretraživač objekata možete iskoristiti za istraživanje objekata u
Visual Basicu i drugim aplikacijama, možete vidjeti koji postupci i svojstva su dostupni za te
objekte, te možete iskopirati dijelove programskog koda u vašu aplikaciju.

2.2.8.Oblikovatelj forme (Form Designer)

Služi kao prozor kojeg prilagođavate pri oblikovanju sučelja vaše aplikacije. Dodajete
kontrole, grafiku i slike na formu kako bi stvorili izgled koji želite. Svaka forma u vašoj
aplikaciji ima svoj prozor za oblikovanje.

2.2.9.Kodni prozor (Code Editor Window)

Služi kao prozor za upis programskog koda aplikacije. Za svaku formu ili modul vaše
aplikacije stvara se posebni kodni prozor.

2.2.10.Prozor s položajem forme (Form Layout Window)

Prozor s položajem forme omogućuje vam određivanje položaja forme u vašoj aplikaciji
koristeći umanjen izgled ekrana.

12
 2020
3.ZAKLJUČAK

Visual Basic je, prvenstveno, vizuelno razvojno okruženje. VB aplikacije se prave

kreiranjem formi, koje čine korisnički interfejs, dodajući formama i objektima, kao što su
dugmad i tekstualna polja, VBA kod i poseban kod za podršku u dodatnim modulima. Drugi
Windows sistemi za razvoj aplikacija, od kojih je najznačajniji Microsoft C i C++, zahtjevali
su obimne pripreme dizajna i izgleda , prije pisanja prve linije koda. Čak i tada pripremanje
uspješne aplikacije je nametalo sate mukotrpnog podešavanja početnog dizajna.VB okruženje
olakšava osnovne zadatke u izradi Windows aplikacija. Kreiranje forme, dodavanje kontrole
na formu i pisanje koda izvršavaju se u “prijateljskom” okruženju. Online Help sadrži na
hiljade primjera programa i dostupan je jednim pritiskom tastera. Microsoft je konstruisao
Visual Basic, od same osnove, kao brzo i pristupačno razvojno okruženje.

12
 2020
LITERATURA

 Fajković, S. (2015) Uvod u programiranje kroz jezik Visual Basic

 Programiranje i programski jezici, Skripta za vanredne učenike, Travnik,2008.
 http://inovatori.hr/wp-content/uploads/sites/225/2015/01/Elementarni_Visual_Basic.pdf

 https://www.academia.edu/1134426/Osnove_programiranja_Visual_Basic_

12