АУДИТОРИСКА

ВЕЖБА БР. 5 ПО КАЛКУЛУС 2

5.2. НЕСВОЈСТВЕНИ ИНТЕГРАЛИ

1. Одреди дали интегралот конвергира и ако конвергира одреди ја вредноста на интегралот:

9
:

4 tg 𝑥 𝑑𝑥
9
;
<

Решение:
@
Доменот на функцијата tg 𝑥 e ℝ\ ? < + 𝑘𝜋, 𝑘 ∈ ℤG. Во интервалот на кој се пресметува интегралот
@
функцијата има прекин во − < . Оттука:
9 9 √< √<
: : < <
sin 𝑥 −𝑑𝑡 −𝑑𝑡 √2
4 tg𝑥 𝑑𝑥 = lim + 4 𝑑𝑥 = lim + 4 = lim + 4 = lim + (−ln Y Z + ln| cos 𝑘 |)
M→;
9 cos 𝑥 M→;
9 𝑡 M→;
9 𝑡 M→;
9 2
9 < M < UVWM < UVWM <
;
<
=*
cos 𝑥 = 𝑡
− sin 𝑥 𝑑𝑥 = 𝑑𝑡

√2
*= − ln| | + lim + (ln| cos 𝑘 |) = −∞
2 M→;
9
<

што значи дека интегралот дивергира.

d _`
2. ∫e a b ;a cb

Решение:
d
Доменот на функцијата a b ;a cb се сите реални вредности освен оние за кои важи: 𝑒 ` − 𝑒 ;` = 0.

1 𝑒 <` − 1
𝑒 ` − 𝑒 ;` = 𝑒 ` − = = 0 ⇒ 𝑒 <` − 1 = 0 ⇒ 𝑒 <` = 1 ⇒ ln(𝑒 <` ) = ln1 = 0 ⇒ 2𝑡 = 0
𝑒` 𝑒`

Оттука доменот е ℝ\{0}, па функцијата има прекин во 0.

d d
𝑑𝑡 𝑑𝑡
4 ` ;`
= lim+ 4 `
𝑒 −𝑒 M→e 𝑒 − 𝑒 ;`
e M

Прво се решава неопределениот интеграл.

 𝑑𝑡 𝑒 ` 𝑑𝑡 𝑑𝑢
∫ ` ;`
= ∫ <`
=∫ <
𝑒 −𝑒 𝑒 −1 𝑢 −1
𝑑𝑢
=∫ =**
(𝑢 − 1)(𝑢 + 1)
𝑒` = 𝑢
`
𝑒 𝑑𝑡 = 𝑑𝑢

1 𝐴 𝐵
= +
(𝑢 − 1)(𝑢 + 1) 𝑢 − 1 𝑢 + 1

1 = 𝐴(𝑢 + 1) + 𝐵(𝑢 − 1) = (𝐴 + 𝐵)𝑢 + (𝐴 − 𝐵)

−1
𝐵=
0=𝐴+𝐵 𝐵 = −𝐴 2
? ⇔? ⇔p
1=𝐴−𝐵 2𝐴 = 1 1
𝐴=
2
𝑑𝑢 1 𝑑𝑢 1 𝑑𝑢 1 1
**=∫ = ∫ − ∫ = ln|𝑢 − 1| − ln|𝑢 + 1| + 𝐶
(𝑢 − 1)(𝑢 + 1) 2 (𝑢 − 1) 2 (𝑢 + 1) 2 2
1 1 1 𝑒 ` −1
= ln|𝑒 ` − 1| − ln|𝑒 ` + 1| + 𝐶 = ln r ` r+𝐶
2 2 2 𝑒 +1

Определениот интеграл е:

d d
𝑑𝑡 𝑑𝑡 1 𝑒d − 1 1 𝑒M − 1
4 ` = lim 4 = lim s ln r r − ln r rt
𝑒 − 𝑒 ;` M→e+ 𝑒 ` − 𝑒 ;` M→e+ 2 𝑒 d + 1 2 𝑒M + 1
e M
1 𝑒d − 1 1 𝑒M − 1
= ln r d r − lim+ s ln r M rt = +∞
2 𝑒 +1 M→e 2 𝑒 +1

што значи дека интегралот дивергира.

3. Одреди дали интегралот конвергира и ако конвергира одреди ја вредноста на интегралот:

d
𝑑𝑡
4
√1 − 𝑡 <
e

Решение:
d
Доменот на функцијата e (-1,1). Во интервалот на кој се пресметува интегралот функцијата
√d;` u
има прекин во 1. Оттука

d M
𝑑𝑡 𝑑𝑡 π
4 = lim- 4 = lim- (arcsin 𝑘 − arcsin0) = lim- (arcsin 𝑘) − 0 =
√1 − 𝑡 < M→d √1 − 𝑡 < M→d M→d 2
e e

од каде следи дека интегралот конвергира.

4. Одреди дали интегралот конвергира и ако конвергира одреди ја вредноста на интегралот:
z{

4 𝑒 y sin 𝑥 𝑑𝑥
e

Решение:

𝐼 = ∫ 𝑒 y sin 𝑥 𝑑𝑥 = 𝑒 y (− cos 𝑥) − ∫ (− cos 𝑥)𝑒 y 𝑑𝑥 = − cos 𝑥 𝑒 y + ∫ cos 𝑥 𝑒 y 𝑑𝑥

= − cos 𝑥 𝑒 y + sin 𝑥 𝑒 y − ∫ 𝑒 y sin 𝑥 𝑑𝑥
𝑢 = 𝑒 y , 𝑑𝑢 = 𝑒 y 𝑑𝑥 𝑢 = 𝑒 y , 𝑑𝑢 = 𝑒 y 𝑑𝑥
𝑑𝑣 = sin 𝑥 𝑑𝑥, 𝑣 = ∫ sin 𝑥 𝑑𝑥 = − cos 𝑥 𝑑𝑣 = cos 𝑥 𝑑𝑥, 𝑣 = ∫ cos 𝑥 𝑑𝑥 = sin 𝑥

𝐼 = − cos 𝑥 𝑒 y + sin 𝑥 𝑒 y − 𝐼 + 2𝐶
2𝐼 = − cos 𝑥 𝑒 y + sin 𝑥 𝑒 y + 2𝐶
1
𝐼 = 𝑒 y (sin 𝑥 − cos 𝑥) + 𝐶
2
z{ ~
1 1
4 𝑒 sin 𝑥 𝑑𝑥 = lim 4 𝑒 y sin 𝑥 𝑑𝑥 = lim ( 𝑒 ~ (sin 𝑎 − cos 𝑎) − 𝑒 e (sin0 − cos0))
y
~→z{ ~→z{ 2 2
e e

z{
1 1
4 𝑒 y sin 𝑥 𝑑𝑥 = lim ( 𝑒 ~ (sin 𝑎 − cos 𝑎)) +
~→z{ 2 2
e

⇒ Лимесот не постои, па интегралот дивергира.

5. Одреди дали интегралот конвергира и ако конвергира одреди ја вредноста на интегралот:

z{
𝑥cos 𝑥 − sin 𝑥
4 𝑑𝑥
𝑥<
e

Решение:

𝑥cos 𝑥 − sin 𝑥 −(𝑥 cos 𝑥 − sin 𝑥) (− sin 𝑥) (sin 𝑥 − 𝑥 cos 𝑥)

∫ <
𝑑𝑥 = −∫ −𝑥 𝑑𝑥 = − ∫ sin𝑥𝑑𝑥
𝑥 𝑥 𝑥 𝑥
𝑢 = 𝑥 cos 𝑥 − sin 𝑥 , 𝑑𝑢 = (cos 𝑥 + 𝑥(− sin 𝑥) − cos 𝑥)𝑑𝑥
_y _y d
𝑑𝑣 = yu
,𝑣 = ∫ yu
= −y + 𝐶

𝑥 cos 𝑥 − sin 𝑥 (sin 𝑥 − 𝑥 cos 𝑥 ) (sin 𝑥) sin 𝑥

=∫ <
𝑑𝑥 = + cos 𝑥 + 𝐶 = − cos 𝑥 + cos 𝑥 + 𝐶 = +𝐶
𝑥 𝑥 𝑥 𝑥

⇒ За несвојствениот интеграл се добива:

 9
z{ < z{
𝑥 cos 𝑥 − sin 𝑥 𝑥 cos 𝑥 − sin 𝑥 𝑥 cos 𝑥 − sin 𝑥
4 <
𝑑𝑥 = 4 <
𝑑𝑥 + 4 𝑑𝑥
𝑥 𝑥 𝑥<
e e 9
<
sin(π⁄2) sin 𝑎 sin 𝑏 sin(π⁄2)
= lim+ ( − ) + lim ( − )
~→e π⁄2 𝑎 •→z{ 𝑏 π⁄2

sin(π⁄2) sin 𝑎 sin 𝑏 sin(π⁄2) sin 𝑎 sin 𝑏

= − lim+ + lim − = − lim+ + lim = −1 + 0 = −1
π⁄2 ~→e 𝑎 •→z{ 𝑏 π⁄2 ~→e 𝑎 •→z{ 𝑏

Забелешка:
ƒ„… y
Лимесот lim = 0 се пресметува со Сендвич теоремата.
y→{ y

;d ƒ„… y d d d
Бидејќи важи дека ≤ ≤ и lim − = lim = 0, од Сендвич теоремата следи дека
y y y y→z{ y y→z{ y
ƒ„… y
lim y
= 0.
y→z{

< _y
6. Пресметај го интегралот∫e .
(y;d)‡⁄ˆ

Решение:

d
Функцијата (y;d)‡⁄ˆ има прекин во точката 1, а 1 ∈ [0,2]
< d < M <
𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑑𝑥
4 = 4 + 4 = lim 4 + lim 4 =𝐼
(𝑥 − 1):⁄‹ (𝑥 − 1):⁄‹ (𝑥 − 1):⁄‹ M→d- (𝑥 − 1):⁄‹ •→d+ (𝑥 − 1):⁄‹
e e d e •

Прво ќе го решиме неопределениот интеграл:

𝑑𝑥 𝑑𝑡 𝑡 ;d⁄‹ −3 −3
∫ = ∫ = + 𝐶 = + 𝐶 = +𝐶
(𝑥 − 1):⁄‹ 𝑡 :⁄‹ −1⁄3 𝑡 d⁄‹ (𝑥 − 1)d⁄‹
𝑥−1=𝑡
𝑑𝑥 = 𝑑𝑡

Оттука:

3 3 3 3
𝐼 = lim- s− ⁄
+ ⁄
t + lim s− + t = +∞
M→d (𝑘 − 1)d ‹ (0 − 1)d ‹ •→d+ (2 − 1)d ‹ (𝑏 − 1)d⁄‹
⁄

‹ ‹
Имено: lim- •− (M;d)Ž⁄ˆ • = +∞ и lim+ •(•;d)Ž⁄ˆ • = +∞
M→d •→d

Заклучуваме дека интегралот дивергира.

 z{
7. Пресметај го интегралот∫;{ 𝑥sin𝑥 < 𝑑𝑥.

Решение:
z{ e z{ e •

4 𝑥sin𝑥 < 𝑑𝑥 = 4 𝑥sin𝑥 < 𝑑𝑥 + 4 𝑥sin𝑥 < 𝑑𝑥 = lim 4 𝑥sin𝑥 < 𝑑𝑥 + lim 4 𝑥sin𝑥 < 𝑑𝑥 = 𝐼
~→;{ •→z{
;{ ;{ e ~ e

Прво ќе го решиме неопределениот интеграл:

1 1 1
∫ 𝑥sin𝑥 < 𝑑𝑥 = ∫ sin 𝑡 𝑑𝑡 = (− cos 𝑡) + 𝐶 = − cos 𝑥 < + 𝐶
2 2 2
𝑥< = 𝑡
2𝑥𝑑𝑥 = 𝑑𝑡

Оттука:

1 1 1 1
𝐼 = lim •− cos 𝑎< + cos0< ‘ + lim •− cos0< + cos 𝑏< ‘
~→;{ 2 2 •→z{ 2 2
d
Овој интеграл дивергира затоа што и двата лимеси lim •− < cos 𝑎< •и
~→;{
d
lim •+ < cos 𝑏< •не постојат.
•→z{
 d d d
8. Дадено е дека: = − . Дали е
y(yzd) y yzd
z{ d z{ d z{ d
точно∫d y(yzd) 𝑑𝑥 = ∫d y 𝑑𝑥 − ∫d yzd 𝑑𝑥?

Решение:
Не е точно.

z{ M M M M
1 1 1 1 1 1
4 𝑑𝑥 = lim 4 𝑑𝑥 = lim 4( − ) 𝑑𝑥 = lim (4 𝑑𝑥 − 4 𝑑𝑥)
𝑥(𝑥 + 1) M→z{ 𝑥(𝑥 + 1) M→z{ 𝑥 𝑥+1 M→z{ 𝑥 𝑥+1
d d d d d

Но, лимес од разлика е разлика на лимеси акко и двата лимеси конвергираат. Оттука од
дефиницијата на лимес од разлика не е точно дека:

M M M M
1 1 1 1
lim ’4 𝑑𝑥 − 4 𝑑𝑥“ = lim 4 𝑑𝑥 − lim 4 𝑑𝑥
M→z{ 𝑥 𝑥+1 M→z{ 𝑥 M→z{ 𝑥+1
d d d d

Интегралот ќе се реши точно така што прво ќе се реши неопределениот интеграл.

1 𝑑𝑥 𝑑𝑥 𝑥
∫ 𝑑𝑥 = ∫ −∫ = ln|𝑥| − ln|𝑥 + 1| + 𝐶 = ln ” ”+𝐶
𝑥(𝑥 + 1) 𝑥 𝑥+1 𝑥+1

Оттука:

z{ M
1 1 𝑘 1
4 𝑑𝑥 = lim 4 𝑑𝑥 = lim •ln • • − ln • •‘
𝑥(𝑥 + 1) M→z{ 𝑥(𝑥 + 1) M→z{ 𝑘+1 2
d d
𝑘 1 𝑘 1 1 1 1
= lim ln • • − ln • • = ln lim • • | − ln • • | = ln1 − ln • • = 0 − ln • • = −ln • •
M→z{ 𝑘+1 2 M→z{ 𝑘+1 2 2 2 2
= −ln|1| + ln|2| = ln|2|