Professional Documents
Culture Documents
12 LevanTediashvili PDF
12 LevanTediashvili PDF
Levan TediashviLi
nugzar SataiZe
qarTveli olimpiuri Cempionebi
G E O R G I A n O Ly M p I C C H A M p I O n S
proeqtis avtori da mTavari redaqtori
elguja beriSvili
The project author and editor-in-chief
Elguja Berishvili
proeqtis menejeri
emzar zenaiSvili
The project manager
Emzar Zenaishvili
proeqtis koordinatori
rusudan afciauri
The project coordinator
Rusudan Aptsiauri
teqsti
nugzar SataiZe
Text
Nugzar Shataidze
dizaini
vaxtang SataiZe
Design
Vakhtang Shataidze
redaqcia
avTandil gurasaSvili, jemal kasraZe, daviT WeliZe,
karlo faCulia, zaal anjafariZe, inga alaviZe,
nana joxariZe, maia beriSvili, ivane burnaZe
Editorial Staff
Avtandil Gurasashvili, Jemal Kasradze, David Chelidze,
Inga Alavidze, Karlo Pachulia, Zaal Anjaparidze, Nana Jokharidze,
Maia Berishvili, Ivane Burnadze
foto
mixeil zargariani, givi kikvaZe, iuri somovi,
fred grinbergi, aleqsandre kotoraSvili, www.sportphoto.ge
Photo
Mikhail Zargaryan, Givi Kikvadze, Yuri Somov,
Fred Grinberg, Aleksandre Kotorashvili, www.sportphoto.ge
partniorebi
saqarTvelos erovnuli olimpiuri komiteti
saerTaSoriso olimpiuri komitetis olimpiuri solidaroba
saqarTvelos Widaobis erovnuli federacia
Partners
Georgian National Olympic Committee
Olympic Solidarity of the International Olympic Committee
Georgian Wrestling Federation
ISSN 2233-3096
ISBN 978-9941-0-3489-3
qarTveli olimpiuri Cempionebi
levan TediaSvili
2011
© saqarTvelos sportul JurnalistTa asociacia
© GEORGIAN SPORTS WRITERS ASSOCIATION
_ iWidave, levan!
_ iWidave, jer ar waaqcio!
_ eWidave ra, eWidave!!! _ iWaWeba mayurebeli.
sportis sasaxleSi Tbilisis saerTaSoriso turniri mimdinare
obs. levan TediaSvili ukve saxelganTqmuli falavania _ olimpiu
ri TamaSebis orgzis da msoflios xuTgzis Cempionia. qarTvel mayu
rebels, rasakvirvelia, yvelaze metad misi naxva undoda, yvela mis
gamosvlas elodeboda.
ai, gamovida kidec. saxeze iseTi eSmakuri Rimili dasTamaSebs,
TiTqos romeliRac cxare kaxuri anekdoti axsendebao, metoqesac
gaRimebulma CamoarTva xeli, uecrad fexebSi Seuvarda, aswia da sa
nam is azrze movidoda, beWebze dado! atyda erTi ambavi, aRtacebu
li mayureblis Rriancelisa da yiJinisagan kinaRam sportis sasax
lis saxuravi Camoiqca.
igive xdeba meore da mesame wreSic _ levani sul ramdenime wam
Si amTavrebs Sexvedrebs, arada mayurebels misi Widaobis naxva swyu
ria, amisaTvis zogi raionebidanac ki Camosula, gansakuTrebiT bev
rni sagarejoelebi arian.
_ iWidave ra, levan, iWidave!
_ iWidave, Se oxero, Sena! _ gahkivis levanas karis mezobeli
`kruxis biWi.~
levani ki meoTxe wreSic isev ise gaRimebuli gamodis xaliCaze,
isev elviseburi siswrafiT amTavrebs Sexvedras da msaji-informa
toric iseTive sazeimo xmiT acxadebs:
_ oTx wamSi gaimarjva sportis damsaxurebulma ostatma levan
TediaSvilma!
mayurebeli ukmayofiloa _ TediaSvilis Widaobis naxva undo
da, magram kovzi nacarSi Cauvarda.
_ es ra qna, kaco?! _ ukvirT Widaobis Zvel, gamocdil qomagebs.
_ es vina yofila, e?! _ ikriWebian qalaqeli biWebi.
_ maica, Camovides iqa! _ imuqreba saxemomruSxuli `kruxis biWi.~
5
levan TediaSvili
6
da marTlac, imave RamiT, roca sofelSi Casuli levani gaSlil
sufras miujda da qitesamac Rvinis sveli xelada Semodga magidaze,
`kruxis biWma~ kari SemoaRo, oTaxSi Semovida, skami gamoswia, dajda
da gamarjvebul falavans pirgamexebuli miaCerda.
_ ra iyo, ranairad miyureb? _ hkiTxa levanma.
_ raTa xar, biWo, Sena egeTi peitari, ha?
_ ra peitari?!
_ ma ra iyo, ro erTi Widaoba ar gvaCvene xalxsa!
_ rogor ar gaCveneT.
_ e, maimuni xar da aba, ra unda gelaparako,… _ ganze gaixeda
`kruxis biWma.~
_ maixede, aqeT maixede!
_ ho, ra iyo.
_ ramdeni gadaixade bileTSi?
_ maneTi, ra unda gadamexada.…
_ meti ara?
_ meti raT unda gadamexada, rogorc sxvam, ise meca.
_ mere, rac gadaixade, genacvale, mec swored imisi viWidave.
ara, biWo da Seni maneTis gulisTvin jigars gaviclidi!
`kruxis biWma~ uyura, uyura da mere levanis mamas miubrunda:
_ e, Cemo qites, SenTvin i gitleris bombs TiTebi ki ara, sxva ra
me unda waewyvita!
_ raTa, kaco?! _ gaecina qitesas.
_ es argasazrdeli ro ar gagekeTebina, imitoma!
***
meore msoflio omis dros qitesa qerCSi daiWra, yumbaram fexis
terfebi da xelis TiTebi waasxipa. ramednime mZime operaciis Semdeg,
hospitalSi sami kvira ugrZnoblad iwva. gons rom movida da Tvale
bi gaaxila, pirvelad Tavisi momvleli rusis gogo, Sura erikalova
7
levan TediaSvili
***
am ociode wlis winaT, Telavidan Tbiliss momavalma, levans so
felSi gamovuare, raRac saqme mqonda. Zaxilze Sura deidam gamom
xeda, SemipatiJa, magram raki levani Sin ar iyo, aRar Sevedi. wamos
8
vlisas vkiTxe: deida Sura, am gziT trasaze xo gaval-meTqi? ara, Svi
loo, _ sufTa qarTuliT mipasuxa, _ eg uvargisi, SoSia gzaa, ai ese,
marjvniv wadio.
movdiodi da mecineboda: es `SoSia gza~ raRa icis, kaco, ra ari
mainc es dalocvili kaxeTi-meTqi!
***
xuTi wlis gers qitesa sakuTari SviliviT zrdida, frontze da
Rupuli mamis xaTriT gvaric ki ar Seucvala, sagarejos rusul rvaw
lian skolaSi miabara, saSualo ki TbilisSi daamTavrebina. germanes
Widaobis niWi aRmoaCnda, cota rom moizarda, soflis saWidaoze
gaeCvia, qarTuli Widobis ileTebi iswavla, tolebTan Zala mosin
ja. jargamovlilma, coli SeirTo, sacxovreblad kiSiniovSi darCa,
fizkulturis instituti daamTavra da Widaobis mwvrTneli gaxda.
***
… erTxel levan TediaSvils vkiTxe, mainc ra iyo, ratom gaxdi mo
Widave-meTqi.
imitom, rom qaTmis xorci miyvardao.…
gamikvirda, qaTmis xorci ra SuaSia-meTqi?!
getyvio: `dedaCemi qaTams marto maSin dagvakvlevinebda, stu
mari rom mogvividoda, magram im qaTmisa me marto erTi barkali
mxvdeboda, ha, ha, erTi barkali da erTic frTisZiri, arada Zalian
miyvarda, vgiJdebodi qaTmis xorcze. erTxel, raionis mozard mo
WidaveTa nakrebSi amiyvanes. Sekrebaze varT. sadilis dro rom movi
da, Segviyvanes sasadiloSi da win naxevari Semwvari qaTami damides.
moridebiT vikiTxe _ bodiSi, magram, esa su Cemia-meTqi? Senia, ma
visiao! ai, swored maSina vTqvi gulSi: morCa, Tqven me aqedan veRar
gamagdebT-meTqi!~
9
levan TediaSvili
guram saRaraZe:
`levani WidaobisTvi
saa dabadebuli. roca
mis Sexvedras vuyureb,
vfiqrob, am biWs nakls
ver movuZebni-meTqi.
momadlebuli aqvs didi
Rone, saocari siswrafe,
plastikuroba. yovelive
es Serwymulia gambedao
basTan, ileTebis
mdidar arsenalTan,
gamWriaxobasTan, gamar
jvebisaken daucxromel
ltolvasTan.~
10
11
levan TediaSvili
levan TediaSvili, liyo _ axla xaliCaze, mis pirispir 23 wlis levan TediaSvili idga
ilia CxartiSvili,
da... iRimeboda.
irakli sarajiSvili
da SoTa lomiZe am Rimilma gamocdili Saxmuradovi saSinlad daabnia. ver gae
go, ra iyo, ratom iRimeboda es biWi, iqneb imitom, rom amiT SiSis
damalva undoda, anda iqneb marcxs winaswar Segueboda da fiqrob
da, ra vuyoT, wageba da mogeba Zmebi ariano. magram uecrad mixvda,
rom es sakuTar ZalaSi darwmunebuli kacis Rimili iyo da, cota ar
iyos, gabrazda.
mixeil TikanaZe igonebda: `roca msajebma TediaSvili da Saxmu
radovi xaliCaze gamoiZaxes, levanis sekundantoba me vikisre. dava
rige _ tempSi iWidave, Tamamad Seutie, metoqis ieriSs ar daelodo-
14
meTqi. Tavidanve iniciativa xelT igdo da ori qulac maleve aarTva. saqarTvelos Tavisufali
stilis moWidaveTa
axla mopovebulis SenarCuneba iyo saWiro, amitom Sesvenebisas Seva
nakrebi _ ssr kavSiris
qe da vuTxari _ kargia, isev mag tempSi gaagrZele da, rac mTavaria, 1969 wlis Cempioni.
Rimili ar dagaviwydes-meTqi.~ TasiT xelSi _
brZolis dasasruls Saxmuradovi ufro moralurad iyo daRli levan TediaSvili
15
levan TediaSvili
16
monrealis olimpiur
TamaSebze
levan TediaSvilma
meeqvse wreSi qulebiT
mougo ruminel
stelice murkovs.
1976 weli
17
levan TediaSvili
***
yvelaferi ki win iyo. levani miunxenis olimpiuri TamaSebisTvis
emzadeboda.
18
1972 wlis sezoni, tradiciisamebr, Tbilisis saerTaSoriso
turniriT daiwyo, sadac kidev erTxel izeima gamarjveba da Tavisi
mwvrTnelis, vaxtang balavaZis saxelobis prizi daisakuTra, magram
miunxenisaken mimaval gzaze moulodnelad isev iuri Saxmuradovi
gadaeRoba. saqme is iyo, rom saqarTvelos Tavisufali stilis moWi
daveTa nakrebs aSS-s gundTan amxanaguri Sexvedra unda gaemarTa da
radgan 90 kg woniT kategoriaSi Cvenebs Sesaferisi falavani ar hyav
daT, levans wona moamatebines. es sabediswero Secdoma iyo _ olim
piadis win aseTi ramis gakeTeba yovlad dauSvebelia.
levanma mTeli rva kilogrami moimata da amerikelebTan brwyin
valed iaspareza, minskis 1972 wlis sakavSiro CempionatisaTvis ki
isev daiklo da Tavis Cveul 82 kilograms daubrunda, magram Sesa
ferisi kondicia veRar aRidgina. swored es iyo mizezi, rom minskSi
Sesaferisi Sedegi ver aCvena da iuri SaxmuradovTan metad princi
puli brZola qulebiT daTmo. sabolood, Saxmuradovi Cempioni gax
da, levani ki meoTxe adgilze gavida. amdenad, olimpiadaSi misi mo
nawileoba saTuo gaxda.
levan TediaSvili: `SaxmuradovTan rom wavage, vifiqre, yvela
feri damTavrda-meTqi. TbilisSi Camosvla aRar mindoda. isev vax
tang balavaZem miSvela, dRedaRam CamCiCinebda _ nu geSinia, kaco,
isev is levana xar, ra xeli Cagiqneviao. cota guli momibrunda da
varjiSi daviwye. darbazidan aRar gamovdiodi, lamis iyo Ramec iq
dameZina. male forma aRvidgine. iseT Zalas vgrZnobdi, megona, mTas
gadavabrunebdi, arada, miunxenSi ver mivdiodi. javrisgan lamis gu
li gamxeTqoda. erTxel wamomcda _ Tu undaT, Saxmuradovs aTjer
damWidon da erTxelac Tu wamaqcia, aRarafers vityvi, is waiyvanon-
meTqi. ar vici, Cemma sityvam gaWra, Tu ra iyo _ marTlac aTjer Seg
vaxvedres erTmaneTs da aTivejer vajobe.~
guram saRaraZisa da levan TediaSvilis maradiulma metoqem,
rogorc iqna, far-xmali dayara da Widaobas samudamod gamoeTxova,
Tumca misi da levanis urTierToba amiT ar damTavrebula _ male,
19
levan TediaSvili
levan TediaSvili
da vaxtang balavaZe.
miunxeni, 1972 weli
20
iuri Saxmuradovi Tavisufali stilis moWidaveTa sakavSiro nakre
bis mTavar mwvrTnelad daniSnes.…
***
sanam miunxenis XX olimpiur TamaSebze giambobdeT, erT gvi
andel ambavs gavixseneb: 1987 welia, giorgi Sengelaia mxatvrul
films, `xareba da gogias~ iRebs. mTavar rolebze omar fxakaZe da
levan TediaSvili hyavs miwveuli, maT Soris, mec _ xarebas Zmas vTa
maSob. arc me var msaxobi, arc eseni, magram vcdilobT da giorgis
daxmarebiT raRacnairad Tavs varTmevT. me da omars ufro gviWirs,
levani ki ise grZnobs Tavs, rogorc Tevzi wyalSi. is rom ar iyos,
naRdad ufro gagviWirdeboda, magram misi xumroba da sicili Zalas
gvmatebs. rom ar icnobde, namdvili artisti gegoneba, ise iqceva,
TiTqos Wipi hqondes am saqmeSi moWrili. axlac Camesmis misi laza
Tiani SeZaxili: `puri aRara vWamoT, mamaZali?!~
avalT sagarejos tyeSi, sadac yaCaRebis TavSesafaria mowyobi
li: cecxli anTia, jaWvze yuriani qvabi hkidia, iqve gaberili tikia
miyudebuli, erTi sityviT, ukeTes saqeifo adgils kaci ver inat
rebs. levani miixedavs, moixedavs, dafiqrebuli kefas moiqeqavs da
damdgmel reJisors ekiTxeba:
_ exla ramden xanSi unda daiwyo gadaReba?
_ ai, mivlagdebiT, movlagdebiT da... ra iyo?
_ araferi, me erTi saaTiT unda gavvarde, kantoris gasaRebi ga
momyolia (levani im dros kakabeTis kolmeurneobis Tavmjdomared
muSaobda).
_ ha, levan, icode exla, ar daikargo!
_ ara, kaco, ras ambob, Tu ginda, ai, es gamomayole, _ Cemze
aniSnebs.
_ midi, ra SataiZe, gayevi da droze amodiT.…
TeTr `nivaSi~ vsxdebiT da qvemoT mivjayjayebT.
21
levan TediaSvili
***
levan TediaSvilisa
da ivan iariginis
Serkineba Tbilisis
sportis sasaxleSi
dimitri mindiaSvili
da levan TediaSvili
26
27
levan TediaSvili
***
XX saukunis legendaruli
falavnebi _
levan TediaSvili
da ivan iarigini
30
ilia matesTan
SexvedraSi gaimarjva
levan TediaSvilma
cotaa-meTqi.
ma ramdeni gindao?
oTxmociaTass kapiki ar moakldeba-meTqi!
exlaveo, da gacvivdnen.
ra vqna, gamixda marTla Sari-xaTabala, imaT ro is fuli moita
non, uari rogorRa vuTxra? wavedi da davimale tualetSi, cxviri
aRar gamomiyvia gareT, radioTi ro gamomacxades, maSinRa gamovvar
di da leibisken sirbiliT gavwie. momdevs is sawyali iraneli, maw
vdis keiss, raRacas mexveweba, magram aba, gviania ukve.… daviwyeT Wi
daoba. es suleimani didi veraferi Svili gamodga. davuwye Rlabuci,
ise veTamaSebi, rogorc kata Tagvs. is erTTavad xaliCis gareT mii
wevs, magram me ar vuSveb, erTi sityviT, sul Tav-beds vawyevlineb.
bolos, aviyvane da davawyvite leibze _ iseTi `vaya~ davaZaxebine,
kedlebma sul zanzari daiwyes. Camovarda imxela darbazSi samarise
buri siCume. gavixede Saxis loJisken, gamtknarebuli zis. avdeqi da
fexburTeli ro gols gaitans da uxams Jests gaakeTebs, am Saxs egre
ar gavukeTe?! gagiJda xalxi, aiSala mayurebeli da qvemoT wamovida,
31
levan TediaSvili
***
1973 wlidan levan TediaSvili sabolood gadabargda 90 kg wo
niT kategoriaSi, magram arc fenomenaluri reaqcia daukargavs, arc
distanciis saswaulebrivi grZnoba da arc katiseburi moqniloba.
maisSi, amerikis SeerTebul StatebSi, msoflio Tasi moigo, ivnisSi
krasnoiarskSi isaxela Tavi _ finalur SexvedraSi almaateli su
rikovi daamarcxa da sabWoTa kavSiris Cempionis tituli meored mo
ipova, agvistoSi msoflio universiadis Cempioni gaxda.
moWidaveTa 1973 wlis msoflio pirvelobas iranis dedaqala
qi maspinZlobda. levanma TeiranSi, `faraxis~ stadionis xaliCaze
iseTi ambavi Caidina, rom qveyana aalaparaka: jer iyo da yvela me
toqe daamarcxa, finalSi am wonaSi olimpiur Cempions ben peter
sons mougo da msoflio Cempionis tituls meored daeufla, mere
ki...… mere moxda is, rom sambistTa nakrebis wevri genadi ruxlia
devi avad gaxda. mwvrTnelebi sagonebelSi Cacvivdnen. sambiste
bisTvis es pirveli msoflio Cempionati iyo, Tanac, mogexsenebaT,
sambo rusebis gamogonili Widaobaa da, cxadia, ueWveli mogeba
undodaT.
sabWoTa delegaciis xelmZRvanelma arkadi lencma vaxtang ba
lavaZe ganze gaixmo da hkiTxa: marTalia, rom levan TediaSvili Wa
bukobisas sambosac Widaobdao?
Widaobda da egreo? 1966 wels saqarTvelos Cempionoba moipova
da sakavSiro pirvelobis prizioric gaxdao!
32
33
levan TediaSvili
***
`puri ara vWamoT, mamaZali?!~ _ es sityvebi axlac Camesmis yurSi.
`xareba da gogias~kaxeTSi viRebdiT, kaxelebs ki Zalian uyvarT
giorgi Sengelaia, romelsac `Cveni natos biWs~ eZaxian da sul Tva
lebSi Sescicineben. ra Tqma unda, uyvarT levan TediaSvilic, ami
tom keTili maspinZeli ar gveleoda, gadasaReb moedanze dilidan
36
qarTuli Widaobis
didi moamage
lado gogibedaSvili
da levan TediaSvili
37
levan TediaSvili
levan TediaSvili da
iuri Saxmuradovi.
jer _ metoqe,
mere _ mwvrTneli
38
39
levan TediaSvili
***
1975 wlis dasawyisSi, Tbilisis saerTaSoriso turnirze, le
van TediaSvilma oTxi wminda gamarjvebis Semdeg finalSi qulebiT
mougo groznoel bekxan tungaevs da kidev erTxel moipova vaxtang
41
levan TediaSvili
42
balavaZis saxelobis prizi. iranelTa mwvrTnelma, mravali saxelo
vani falavnis _ habibis, taxtis, zandis, xojastepurisa da sxvaTa
aRmzrdelma habib bulurma erT interviuSi ganacxada: `levan Te
diaSvili ganumeorebeli falavania. TiTqmis mTeli cxovreba saWi
dao darbazSi maqvs gatarebuli da megona aRaraferi gamakvirvebda,
magram misma Widaobam es azri gamiqarwyla. igi gasaocari teqnikisa
da fizikuri Zalis mqone falavania. levanis teqnikuri arsenali aT
moWidavesac ki eyofa.~
morig msoflio Cempionatze, romelic seqtemberSi axla ukve
minskSi gaimarTa, levanma kidev erTxel daamtkica, rom msoflioSi
badali ar hyavda. man zedized CamoiSora gzidan Cempionobis preten
dentebi bulgareli aibilovi, iaponeli makoto da finalSi Tavis ma
radiul metoqes, germanel horst Stotmaisters daupirispirda.
1971-72 wlebSi roca oriveni 82 kilogram woniT kategoriaSi Wi
daobdnen, TediaSvilma Stotmaisteri jer sofiaSi, msoflios Cem
pionatze waaqcia da mere miunxenis olimpiadaze. rodesac levani
meore saSualo wonaSi gadavida, yvelas egona, rom am ori uZlieresi
43
levan TediaSvili
44
falavnis Sexvedras veRarasodes ixilavdnen, magram wona germanel
mac moimata da axla isini erTmaneTis pirispir idgnen.
levanma msaxiobis niWi pirvelad swored im SexvedraSi gamoavli
na _ metoqes Tavi ise moaCvena, viTom Zalian iyo daRlili. sawyalma
horstma `Wama~ da Tavidanve Setevaze gadavida. levansac es undo
da, rogorc ki metoqis yuradReba moaduna, maSinve Secdomaze dai
Wira da pirveli momgebiani qula aarTva, magram isev kargad iTamaSa
da germaneli daarwmuna, rom es `moulodneli~ warmateba Tavadve
gaukvirda. Stotmaisteri gaTamamda, Widaobis stili ar Seucvlia,
isev Tavdauzogavad utevda da bolos, roca mixvda, rom levani ar
tistobda, gvianRa iyo _ ukve 11 quliT agebda.
msoflios xuTgzisa da olimpiuri TamaSebis Cempion levan Te
diaSvils axla ukve monrealis olimpiuri xaliCa elodeboda…
***
Tanamedrove qarTveli moWidaveebis umetesobas ori ZiriTadi
nakli aqvT: maT ar uyvarT, ufro metic, saSinlad ezizRebaT egreT
wodebuli `krosebi,~ anu saSualo da grZel distanciebze sirbili,
uamisod ki sportsmeni gamZleobas ver gamoimuSavebs da xSirad, Sex
vedris bolos, napirze gamogdebul Tevzs emsgavseba. meore da um
Tavresi nakli is gaxlavT, rom maT, rogorc wesi, mxolod erTi-ori
amoCemebuli ileTi aqvT damuSavebuli da cdiloben metoqe rogor
me swored am ileTze `daiWiron,~ aseTi moWidavis gafuWeba ki sakma
od ioli saqmea.
erTxel SemTxveviT xelSi Camivarda kaspeli mwvrTnelis lav
renti kaciaSvilis ubis wignaki, sadac misi mowinaaRmdege gundis
falavnebis gvarebi iyo Camowerili, maT gaswvriv ki daaxloebiT
orgzis olimpiuri
aseTi raRacebi ewera: `eweva papirozs, dixania su ara aq,~ `Widaobs
Cempionebi _
gadavlebiT, icis ceruli da bruni,~ `Coqela kisrulis meti arafe levan TediaSvili
ri icis.~ da valeri borzovi
45
levan TediaSvili
***
levan TediaSvils arc krosebi ejavreboda da `deda Widaobis~
madliT, ileTebic ise hqonda Sesisxlxorcebuli, rom yoveli mnax
veli gancvifrebaSi mohyavda. axla igi monrealis olimpiuri Tama
SebisaTvis emzadeboda _ kviraSi xuT dRes, Tanac dReSi ramden
jerme varjiSobda: diliT kus tbaze krosebs awyobda, mere Tavisi
mravalferovani arsenalis yovel detals falavanTa klubSi xvewda,
SuadRisas sacurao auzSi iyo, mere ki isev falavanTa klubi da saRa
mos saerTo wvrTna saqarTvelos nakrebTan erTad.
aseTi dauRalavi Sromis Sedegi iyo is, rom 1976 wlis aprilSi
levani kidev erTxel gaxda evropis Cempioni.
***
amerikeli falavani, miunxenis olimpiadis vercxlis priziori
jon petersoni monrealSi guldamSvidebuli Cavida _ rogorc iqna
46
Tavidan moiSora levan TediaSvili, romelmac mTeli cxovreba gaum
wara, msoflios yvela Cempionati mougo, miunxenSi ki oqros medali
zed cxvirwin aacala. axla es legendaruli `tedi,~ rogorc TediaS
vils ucxoeli Jurnalistebi eZaxdnen, ukve sxva woniT kategoriaSi
Widaobda.
samagierod, misi ufrosi Zma, miunxenis olimpiuri TamaSebis Cem
pioni ben petersoni iyo Sefiqrianebuli _ levani xom axla swored
mis wonaSi gamodioda.
Zmeb petersonebTan TediaSvils Zveli nacnob-megobroba akavSi
rebda.
levanma es ambavic sagarejos sastumroSi miambo: `erTxel jon
petersoni Tbilisis saerTaSoriso turnirze Camovida. amerikelTa
gundi sastumro `TbilisSi~ daabinaves. mindoda iseTi pativi meca,
rom mTeli cxovreba damaxsovreboda, amitom Sejibrebis wina dRes
manqaniT gavuare da kaxeTSi waviyvane.
CavediT, Cvenebs Zalian gauxardaT.
sanam dedaCemi sufras gaawyobda, mamaCemma qitesam maranSi Seg
viyvana, aiRo kedelze miyudebuli Toxi, miadga erTi qvevris pirs,
miwa gadaacala da gamoaCina qvis sarqveli. miayuda Toxi isev kedel
ze, aiRo axla sufTa Cvari, CaiCoqa da sarqveli gulmodgined gadaw
minda.
petersoni Tvals interesiT adevnebda, SekiTxvebs ar iZleoda,
idga da elodeboda, ra moxdeboda bolos.
qitesa daswvda, sarqveli aitaca da miwis grovaze gulaRma miaw
vina.
jons xeli movkide da axlos miviyvane.
gadaacala mamaCemma qvevris pirs safeni da gamoCnda Rvinis mu
qi, laplapa zedapiri. uceb is zedapiri aSxivlda, amoyara zemoT win
wklebi da amoCqrolda Rvinis saamo surnelic, moedo mTels marans…
mamaCemi dergze Semodgmul Wiqas gadaswvda, qvevrSi CauSva, ga
avso da qarvisfer siTxes Ria karidan Semosul Suqze gahxeda, mere
47
levan TediaSvili
49
levan TediaSvili
Cempioni dan geiblic swored am ori Zmis imedze iyo. umcrosma gau
marTla, ufrosma ki... Tumca sjobs Tavidan daviwyoT: meore saSua
lo wonaSi Cempionobis sami realuri kandidati Widaobda _ levan
TediaSvili, ben petersoni da CvenTvis ukve kargad nacnobi germa
neli horst Stotmaisteri. petersonebisa ar iyos, Stotmaisteric
didi xani iyo, rac jiutad miiwevda miznisaken, magram TediaSvils
verafers uxerxebda. Widaobis gulSematkivrebi monrealSi swored
am sami uZlieresi falavnis mZafri konkurenciis mowmeni gaxdnen.
iq momxdari ambebis aRsawerad gazeT `lelos~ 1976 wlis 19 seq
tembris nomers moviSvelieb:
`pirveli wre. TediaSvilma wuT-naxevarSi moagvara saqmeebi uen
TomassTan (virjiniis kunZulebi). wmindad moigo pirveli brZola
Stotmaistermac. ben petersons ufro Zneli metoqe hyavda _ ru
mineli stelice morkovi. fizikurad Zlier da Seupovar ruminels
petersonma Svidi qula aarTva, magram oTxis daTmoba mainc mouxda.…
meore wre. levan TediaSvilma meore brZolac wmindad moigo,
Tumca metoqe beWebze ar daucia, Svedi andersoni gakvirvebuli iyo:
ramdeni welia vWidaob da 14 quliT arc erTi brZola ar wamigiao.
wmindad moigo Sexvedra Stotmaisterma, amjerad ungrel molnar
Tan. mZafri gamodga petersonisa da bulgareli luTvievis Sexved
ra. bedma ramdenjerme Seaqcia zurgi amerikels am orTabrZolaSi,
magram petersoni jiuti da gautexeli kacia. man mainc gamoaswora
mdgomareoba da gaimarjva sakmaod ucnauri SedegiT _ 14:13. samar
Tlianoba moiTxovs aRvniSnoT, rom amerikels kenWisyrisas sxvebze
metad umtyuna bedma, magram erTxel man sworad SeniSna: ra mniSvne
loba aqvs, adre Sexvdebi ZiriTad konkurentebs Tu gvian, mTavaria
isini saTiTaod daamarcxoo.
mesame wre. TediaSvilma ingliseli moris alani ramdenime wamSi
daamacxa. rogorc iqna, pirveli wminda gamarjveba izeima peterson
mac, man amjerad iaponel iacus sZlia. Stotmaisteri oTx wuTSi ga
usworda polonel kurCevskis.
50
meoTxe wre. TediaSvili-Stotmaisteri, meoTxe wrisa da al
baT mTeli olimpiuri turniris erT-erTi centraluri Sexvedra.
am brZolas karga xania veliT. magram ra xdeba? an Stotmaisteri
is ar aris, vinc gvegona, an levanma misi gvaris amoSla ganizraxa
moWidaveTa siidan. didi xnis nanatri brZola da aseTi uTanabro
Zalebi! gambedaoba Stotmaisters ar aklia, arc Jini da arc azar
ti. arada, TiTqos varjiSobso, daavlebs xels levani metoqes da an
xidze gadahyavs, an _ CoqbjenSi. ase xumroba-xumrobaSi daagro
va 17 qula da Sexvedrac damTavrda. Tvalebs ar vujerebT, nuTu
germanelma 3 qulaze meti ver waarTva metoqes?! Stotmaisteris
marcxma petersons energia Semata. kubel morgans man erT wuTSi
bolo mouRo.
mexuTe wre. levani 4 wuTSi gausworda kanadel teri peiss, pe
tersonma ki xuTi qulis sxvaobiT daamarcxa Stotmaisteri.~
meeqvse wreSi levanma 7:2 daamarcxa rumineli stelice morko
vi. darCa gadamwyveti brZola amerikel ben petersonTan, romelmac
olimpiuri Cempionis vinaoba unda gamoavlinos.
finaluri Sexvedra 31 ivliss, gvian RamiT gaimarTa.
sjobs, TviTon levans movusminoT: `amerikelebi monrealSi
Tavs maspinZlebad grZnobdnen _ kanada da amerika ram gayo. vico
di, rom msajebic aseve fiqrobdnen, amitom yvelanairad ecdebodnen
es Sexvedra petersonis sasargeblod damTavrebuliyo. finalis win
scenari Sevadgine _ unda damemtkicebina, rom beni msajebis dauxma
rebladac SesZlebda Cems damarcxebas. amitom, Tavidanve, rogorc
ki mowinaaRmdege CoqbjenSi gadaviyvane da erTi qula avarTvi, aRar
miaqtiuria _ videqi CemTvis da bens marcxena xeliT Subls vuzel
di. es ise aRizianebda, rogorc xars wiTeli mosasxami. is mTeli mon
domebiT cdilobda eWidava, me ki ar vWidaobdi, amitom msajebma gaf
rTxileba momces da angariSi gaTanabrda _ 1:1. iZulebuli gavxdi
cota xel-fexi gametokebina _ fexebSi Sevuvardi da erTi qula ki
dev avarTvi, magram, Cemi scenaris mixedviT yvelani unda damerwmu
51
levan TediaSvili
bolo Sexvedra 17-wlian nebina, rom petersons Cemi damarcxeba iolad SeeZlo, amitom ukan
sportul karieraSi.
davixie, CoqbjenSi gadavedi da kidev erTi qula vaCuqe. pirveli pe
moskovi,
1980 wlis 19 maisi. riodi fred damTavrda _ 2:2.
ssr kavSiris 36-e benis sekundanti joni iyo. mas ukve moeswro olimpiuri oqros
Cempionatis finali: medlis aReba da axla ufros Zmas agulianebda _ Sesvenebaze ma
levan TediaSvili
saJs ukeTebda da Tan raRacas yviroda, aRgznebuli muStebs iqnev
_ ilia mate.
da. me Cvenebisken gavapare Tvali, Zalian SeSfoTebulebi Candnen
da gunebaSi gamecina, maT xom Cemi saidumlo scenaris Sesaxeb ara
feri icodnen.
52
meore periodSi egreve qula aviRe da bens kidev erTi qula
davuTme. angariSi kvlav gaTanabrda. me isev dros vWimavdi, vpasi
urobdi, magram msajebi gafrTxilebas aRar maZlevdnen, cdilob
dnen yvelasTvis eCvenebinaT, rogori obieqturebi da miukerZoeb
lebi iyvnen.
amerikeli gulSematkivrebis Rrianceli iqaurobas iklebda _
maTi kerpi axlos iyo mizanTan, amaSi eWvi ukve aRaravis epareboda.
mexuTe wuTze isev TiTo qula aviReT, angariSi kvlav Tanabari iyo_
4:4. Tvali tablosken gavapare _ meore periodis damTavrebas 37
wami aklda. bens sarma gamovde, CoqbjenSi gadaviyvane da ori qula
avarTvi _ 6:4.
Sesvenebaze Cems masaJits gaveqilike _ eh, mecodeba es sawyali,
waugia da ver gaugia, arada, ra kargi biWia-meTqi!
mesame periodSi petersons yvela wesiTa da kanoniT daSvebuli
ileTebiT kidev xuTi qula avarTvi, Tavad qula davTme _ 11:5. gaog
nebuli msajebic veRaraferSi momedavnen.“
am Sexvedris Semdeg gazeT `monreal staris~ korespondenti
werda: `tedi Tanamedrove sportsmenis namdvili etalonia. igi yve
laze didia msoflioSi, yvelaze Zlieri da srulyofili. amitomac
aRiares monrealis olimpiuri turniris saukeTeso moWidaved. te
dis varskvlavi naTlad kaSkaSebs da zRapruli simaRlidan dahyu
rebs sarbiels. igi albaT kidev didxans ikaSkaSebs, radgan tedi be
dis nebieria~.
monrealis Semdeg `bedis nebierma,~ mousvenarma `tedim~ isev
auSva afrebi, Tavisi gemi magelaniviT Seacura okeaneSi da axali,
ucnobi miwebis dasapyrobad gaemgzavra _ igi meore saSualo woni
dan 100-kilogramianTa kohortaSi gadavida, sadac iseTi varskvla
vebi Widaobdnen, romelTa saxelebi dRemde SemorCa sportis isto
rias. ai isinic:
krasnoiarskeli ivan iarigini _ orgzis olimpiuri Cempioni, qe
ra, dinji goliaTi;
53
levan TediaSvili
***
1978 wels levan TediaSvils sakavSiro Cempionatze ar uaspare
zia. ilia matem qulebiT mougo ivan iarigins, aslanbek bisulTanovs ki
wmindad da sabWoTa kavSiris Cempioni gaxda, magram 1978 wlis msofli
os pirvelobaze mainc ver wavida _ TediaSvilma igi Tbilisis saerTa
Soriso turnirze daamarcxa da nakrebis Semadgenlobidan gamoTiSa.
imave wels levanma evropis Cempionatic moigo, magram msoflio
pirvelobaze wmindad waago germanel herald biutnerTan da Cem
pionatis vercxlis medals dasjerda. sxvas es, rasakvirvelia, did
warmatebad CaeTvleboda, magram levans _ nuras ukacravad! yve
las daaviwda, rom Tavis droze biutnerTan ivan iariginsac wmindad
hqonda wagebuli.
saqarTveloSi Camosuls setyvasaviT daayares SekiTxvebi _ ra
moxda? ratom moxda? vin aris damnaSave? erTma Jurnalistma ki et
yoba gasamxneveblad hkiTxa: `miTxariT, arsebobs ki beWdaudebeli
falavani?~
_ rogor ara, ramdenic ginda. _ mSvidad upasuxa levanma.
_ magaliTad?
_ magaliTad, mamaCemi qitesa.
57
levan TediaSvili
TediaSvilebi Tbilisis
`lokomotivis~ stadionze
60
gavma varjiSma Sedegi gamoiRo _ TediaSvili TandaTanobiT ibru
nebda dakargul formas, magram guls mainc eWvi uRrRnida, grZnob
da, rom asaks Tavisi gahqonda, `is levana~ aRar iyo.…
da ai, dadga 1980 wlis maisi. moskovSi sabWoTa kavSiris 36-e Cem
pionati tardeba. levan TediaSvilma da ilia matem yvela Sexvedra
moiges da finalSi gavidnen. swored am Sexvedram unda gadawyvi
tos, vin gaxdeba olimpiuri nakrebis pirveli nomeri _ mate Tu Te
diaSvili.
pirvelad matem gariska, igi gaafTrebul Setevaze gadavida da
momgebiani qulac aiRo.
levani pirveli ori periodis ganmavlobaSi ar utevda, Tavs uf
rTxildeboda, Zalebs zogavda.
daZabulobisagan gafiTrebuli, avi winaTgrZnobiT Sepyrobili
mate yuradRebiT adevnebda Tvals metoqis yovel moZraobas, ico
da levanis ambavi da amitom gansakuTrebul aqtiurobas aRar iCenda,
erCivna isev mowinaaRmdeges wamoewyo ieriSi.
levanma mxolod mesame periodSi Seutia, xaliCaze saSineli qar
borbala datrialda, ieriSs ieriSi mohyva.
mate qulas agebs, igi mTeli mondomebiT cdilobs Tavis dacvas,
magram pasiurobisaTvis SeniSvnas aZleven, amitom iZulebulia Tvi
Tonac Seutios.
levani saswauls axdens _ igi kidev erT quls iRebs!
mate grZnobs, rom ase usikvdilod waagebs, amitom TavganwirviT
utevs, angariSs aTanabrebs da male winac gadis.
TediaSvili daiRala, ara, aRar aris `is levana,~ ukve ocdaTor
meti wlisaa, sportsmenisTvis es siberis dasawyisia, magram amasac
unda moerios, asaksac unda ajobos! moulodnelad Setevaze gada
dis da angariSs aTanabrebs _ 4:4!
situacia saSinlad iZabeba. mate Sedrka, mixvda, rom levanTan
gamarjveba mis Zalebs aRemateba da amitom cdilobs dro gayvanos,
isedac raRa darCa _ ramdenime aTeuli wami… gverdiTi msaji moiT
61
levan TediaSvili
63
levan TediaSvili
daibada 1948 wlis 15 marts sagarejoSi. Tavisufali stilis moWidave (82,
90, 100 kg). XX da XXI olimpiuri TamaSebis Cempioni (1972, miunxeni da 1976,
monreali). msoflios xuTgzis Cempioni: oTxjer _ Tavisufal WidaobaSi
(1971, 73, 74, 75), erTxel _ samboSi (1973). msoflios Cempionatis meore
priziori (1978), msoflios Tasis mflobeli (1973), evropis samgzis
Cempioni (1974, 76, 78), ssrk xalxTa V spartakiadis Cempioni (1971) , ssrk
orgzis Cempioni (1973, 74). ssrk wlis saukeTeso sportsmeni (1973).
saqarTvelos XX saukunis saukeTeso sportsmeni (brinjaos prizi). ssrk
sportis damsaxurebuli ostati. vaxtang gorgaslis II xarisxis ordenis,
sokis, filas, Rirsebis ordenebis kavaleri.
Levan TediashviLi
Freestyle wrestler (82, 90, 100 kg), was born on March 15, 1948 in Sagarejo (Eastern
Georgia). He is a champion of XX and XX1 Olympic Games (Munich 1972, Montreal
1976), five time world champion: four times in freestyle wrestling (1971, 1973, 1974,
1975) and once in Sambo (1973). Tediashvili is the silver medalist of the world
championship (1978), the world cup winner (1973), three-time champion of Europe
(1974, 1976, 1978), champion of the USSR 5th sports and athletics meeting (1971)
and twice champion of the USSR (1973, 1974). He was named the best sportsman of
the USSR (1973) and Georgia’s best sportsman in XX century (bronze prize).
Tediashvili was the USSR Honored Master of Sports. He was decorated with Vakhtang
Gorgasali Order of the 2nd class, Order of Honor and the orders from FILA and IOC.