Professional Documents
Culture Documents
Midterm Exam
Midterm Exam
Midterm Exam
ცივილიზაციის გაჩენა
1. What is the importance of private property in civilization?
2. What is the connection between irrigation systems and civilization?
3. Why did the earliest civilization emerge in Mesopotamia?
4. How did the Sumerians politically organize early Mesopotamia?
5. What factors defined civilization in Sumerian culture?
6. Why were cities important in Mesopotamian civilization?
7. Was writing indispensable to civilization? 8. What are some of the great social losses
associated with civilization?
9. What was the form of political organization in ancient Egypt?
10. What other early centers of civilization developed in the Middle East and Africa
besides Mesopotamia and Egypt?
1. რომის იმპერია მრავალი მიზეზის გამო დაქვეითებული იყო, ამას ხელს უწყობდა ქვეყანაში
არსებული პრობლემები როგორიც იყო შინაარეულობა. ახ.წ II საუკუნის ბოლოს ქვეყანაში
მოსახლეობის ნაკლებობის პრობლემა დადგა რაც ხელს უშლიდა ჯარის შეკრებას ეს კი
დამღუპველი იყო რომისთივის, რადგანაც მოგეხსენებათ რომი ოდითგანვე მილიტარისტული
სახელმწიფო იყო. იმპერატორის როლი შედარებით დაკნინდა საზოგადოებაში, დაწესდა ახალი
გადასახადები, რომლებიც თანხის საკმაოდ კოლოსალურ რაოდენობაზე ადიოდა ეს კი კიდევ
ერთი საბაბი იყო საზოგადოების უკმაყოფილების. რომის იმპერია საუკუნეების განმავლობაში
უამრავ დაპყრობით ბრძოლას ახორციელებდა და მათი უმრავლესობა მათივე გამარჯვებით
სრულდებოდა თუმცა წლების განმავლობაში ამდენი ტერიტორიის მართვა ერთი წერტილიდან
შეუძლებელი გახდა, 180 წელს უკვე სრულდება მათი დაპყრობითი ომების ეპოქა. ეკონომიკური
თვალსაზრისითაც პრობლემები იყო რომში პოლისებში არასაკმარისი ტანხა მიდიოდა, რადგანაც
იმპერია ამდენ ხარჯებს ვერ აუდიოდა. ხშირად მეფეებიც კი ჰყიდნენ პირად ნივთებს
სასახლეებიდან სხვადასხვა ვალების გასასტუმრებლად. ამდენ პრობლემას მოუსავლიანობაც
დაემატა, მათი მთავარი მომმარაგებელი იყო ჩრდილოეთი აფრიკა თუმცა უნდა აღვნიშნოთ, რომ
ამ ეპოქაში დედამიწაზე იწყება კლიმატური ცვლილებები რომელმაც აფრიკა ძალიან დააზარალა.
აქედან გამომდინარე, ამ უამრავ პრობლემას საკვების ნაკლებობაც დაემატა. ამხელა იმპერიაში არ
იყო შესაბამისი რაოდენობის საქონელი ამიტომ ღარიბთა ფენას კიდევ უფრო უჭირდა, რადგანაც
ამან პროდუქტზე ფასის ზრდა გამოიწვია. ყურად საღებია ის ფაქტიც, რომ ვრცელდებოდა
სხვადასხვა ვირუსული ინფექცია ეს კი ადამიანთა მასობრივ სიკვდილიანობას იწევდა, რაც კიდევ
უფრო აზარალებდა ისედაც დანგრეულ და გაუბედურებულ ქვეყანას. რომის იმპერია
კულტურულად ვერ ვითარდებოდა, ამ ეპოქაში არანაირი წიგნი არ დაწერილა და არაფერი არ
შექმნილა ცნობილი ქრისტიანი მწერლებისთვიის ეს ხანა უმოქმედობის ხანადაც შეიძლება
ჩაიტვალოს. ხშირი იყო ტავდასხმა ოსტგოთების მხრიდან, რომლებიც არღვევდნენ მათი
საზღვრების ტერიტორიას და კიდევ უფრო მეტ პრობლემას უმატებდნენ რომის მმართველებს.
ზემოთქმულიდან გამომდინარე, თითქმის ყველა ფაქტორის სინთეზმა გამოიწვია ამ
ძლევამოსილი იმპერიის დაშლა.
2. რომის დაშლამ გამოიწვია ხმელთაშუა ზღვის ერთიანობის დარღვევა დაიწყო სხვადასხვა
პროცესები, მაგალიტად გაჩნდა სამი დამოუკიდებელი ზონა რამაც გამოიწვია დამოუკიდებელი
ცივილიზაციების წარმოქმნა. საკმაოდ გაძლიერდა იმპერიის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილი
სადაც ბიზანტიის იმპერია შეიქმნა. ეს საკმაოდ ძლიერი იმპერია იყო როგორც კულტურული
ასევე ეკონომიკური თვალსაზრისითაც. ამ პერიოდში ჭარბობს ხელოვნების ისეთი ნიმუსები
სადაც იდეალურადაა შერწყმული ერთმანეთში ელინური და რომაული სტილი. ასევე მინდა
გამოვყო მეორე ზონა რომელიც ჩრდილოეთ აფრიკაში გაჩნდა მის გასწვრივ ხმელთაშუა ზღვის
სანაპიროზე მდებარე ქალაქებმა კი ნგრევა განიცადეს და გაჩნდა დროებითი რეგიონალური
სახელმწიფოებიიქ ისევე როგორც ჩრდილოეთ აფრიკაში ქრისტიანობა გავრცელდა მაგრამ მათი
საბოლოო რელიგია მაინც ისლამი აღმოჩნდა. მესამე ზონა კი ევროპაში იყო თუმცა ამ ზონაში
ცივილიზაცია საკმაოდ დაბალ დონეზე იყო გასულ საუკუნეებთან შედარებით, ამ პერიოდში
ასპარეზზე ჩნდებიან სხვადასხვა პატარ პატარა სახელმწიფოები. ამ ზონაში მცხოვრები ხალხის
მთავარი ძალა იყო ქრისტიანობა, მათ სჯეროდათ ქრისტიანული მოძღვრების და იცოდნენ რომ
სიკვდილის შემდეგ უკეთესი ცხოვრება ელოდათ საიქიოში. რელიგია იყო ერთადერთი მიზეზი
რის გამოც ნარჩუნდებოდა ეს ზონა. სხვა ზონებთან შედარებიტ აქ ხალხს ყველაზე მზიმე
ცხოვრება ჰქონდათ. ზემოტქმულიდან გამომდინარე, რომის იმპერიის დაშლით საკმაოდ რთული
პერიოდი დაეწყო ყველა იმ სახელმწიფოს რომელიც ოდესღაც მატ შემადგენლობაში შედიოდა.
სახელმწიფო მოწყობის ყველა ასპექტში კრიზისული პერიოდი იყო რაც ხელს უშლიდა მათ
ფეხზე წამოდგომას. შედეგი რომის იმპერიის დაშლისა იყო ეს სამი ზონა რომელიც ზემოთ
აღვწერე. ამ ზონებში ხალხის ყოფა გაუსაძლისი და აუტანელი იყო.
3. ქრისტეს მსგავსად არც ბუდას დაუტოვებია ჩვენთვის წერილობითი წყარო. იგი ასწავლიდა
ზეპირი სიტყვით და ამგვარადვე გადაიცემოდა მისი სიტყვა ხალხში. ბუდას გარდაცვალების
შემდეგ მისი მოწაფეების წინაშე დადგომის საკითხი გახდა. ქრისტიანობა და ბუდიზმი ორივე
უძველესი რელიგიებია. ბუდისტები თვლიან, რომ ადამიანი სიკვდილის შემდეგ განიცდის
რეინკარნაციას და სიკვდილის შემდეგ სიცოცხლეს სხვა სხეულსი აგრძელებს ქრისტიანებს კი
სწამთ რომ ადამიანი სიკვდილის შემდეგ ღვთის წინაშე წარდგება და სამსჯავროზე წყდება მისი
ბედი სამოთხეში წავა თუ ჯოჯოხეთში. ბუდისტურ სალოცავ ადგილს პაგოდა ჰქვია ხოლო
ქრისტიანულს ეკლესია. ქრისტიანულ სარწმუნოებაში ქოწინება აუცილებელი პირობაა ოჯახის
შესაქმნელად( სწორედ ამაში მდგომარეობს ქორწინების საიდუმლოც) ხოლო ბუდისტებში ეს
აუცილებლობად არ ითვლება. საბოლოოდ ქრისტიანობას დაახლობაც 2 მილიარდზე მეტი
მიმდევარი ჰყავს ბუდიზმს კი 500 მილიონი აქედან დაახლოებით 110 მილიონი ჩინეთში
ცხოვრობს.
4. ქრისტიანობის, ბუდიზმისა და ისლამის მიმდევარი თითქმის ყველა სახელმწიფოში იიყო.
ხალხთა უმრავლესობამ კონცენტრირება ერტ ღმერთზე მოახდინა და სეინარჩუნა მათი
მამაპაპისეული რელიგია ხოლო მეორე ნაწილმა შეიცვალა ის. ამან ხელი შეუწყო უძველესი
რელიგიების სხვადასხვა მიმართულებების ჩამოყალიბებას, რომელსაც უმცირესობები
მისდევდნენ. მსოფლიო რელიგიები მსოფლიო ისტორიში იყვნენ ახალი ძალა ქმნიდნენ რწმენას
რომელიც სცდებოდა პოლიტიკურ სუბიექტებს და ხელს უწყობდა ვაჭრობას. შესაბამისად შეიქმნა
ახალი რელიგიური რუკა. რაწმუნოებების სინთეზი სასარგებლო აღმოჩნდა ეკონომიკისთვის და
ვაჭრობისთვის
ისლამი
1. What was the nature of bedouin society before Muhammad received his revelations?
2. How did Islam address the fundamental problems in Arabian society?
3. How was the succession dispute over the office of caliph finally settled?
4. What was the nature and extent of the Umayyad Empire?
5. What events led to the fall of the Umayyads?
6. How did the Abbasid Empire differ from the Umayyad Empire?
7. What were the achievements of the Arab phase of Islamic development ending in 750?
8. Did women in the Islamic world have more or less freedom than women in other
contemporary societies?
3. მუჰამედის გარდაცვალების შემდეგ ახ.წ 632 წელი აქტიურად გაგრძელდა ისლამის გავრცელება
მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში. ეს საქმე, ძალაუფლება გადავიდა მის შთამომავლობაზე, ისინი თავს
ხალიბებად მოიხსენიებდნენ, ხალიფა არაბული სიტყვიაა და ალაჰის მოადგილეს ნიშნავს.
აღსანისნავია 4 ხალიფას მორვაწეობა: აბუბაქრი (632-634), ომარი (634-644), ოსმანი(644-656),
ალი(656-661). სწორებ ამ ადამიანებმა დაიწყეს დაპყრობითი ომები. ხაზი მინდა გავუსვა აბუბექრისა
და ომარის ეპოქებს ამ პერიოდში მუსულმანები იპყრობენ: სირიას, ირანს, მესოპოტამიას, ეგვიპტეს,
სპარსეთს (ნაწილობრივ). მინდა გამოვყო ომარის მიერ ჩატარებული რეფორმები, ეოგორიცაა
ხანგრზლივი ალყის შემდეგ იერუსალიმის დაპყრობა და სოლომონის ტაძრის ადგილზე მეჩეთის
აშენება ( ეს დღესაც მუსულმანების მთავარ სიწმინდედ ითვლება.) ომარის მმართველობის დროს
იყოფა ისლამი შიიზდად და სუნიზმად.
4. ომაინთა იმპერია საბრძოლო ხასიათს ატარებდა . მათმა გამარჯვებებმა ტომში გამოიწვია შიდა
აშლილობა, და ტომის შიდა დაყოფა. ოსმანის სიკვდილის შემდეგ სახალიფოში მიდის გამწარებული
ბრძოლა ტახტისთვის. მუჰამედის ადრეული მიმდევრები მხარს უჭერდნენ ალის( მის სიძეს) მაგრამ
ომაინები მისი კატეგორიული წინააღმდეგები იყვნენ. 657 წელს წელს მან გამარჯვება მოიპოვა
სიფინში და გახდა ხალიფა მაგრამ წლებტან ერთად მან დაკარგა მისი მომხრეების ნდობა. ხშირი იყო
ომები მის დროს, მაგალითად 660 წელს მთავარ ხალიფად ომაიანთა ლიდერი მუავია გამოცხადდა
ალი კი 661 წელს მოკლეს მისმა ერთმა ვაჟმა უარი თქვა მამის პოსტზე ხოლო მეორემ ჰუსეინი მოკლე
ს680 წელს კარბალაში. დავის შედეგად მან მუდმიი განხეთქილებები დატოვა ისლამში სუნიტებმა
მხარი დაუჭირეს ომაიელებს ხოლო შიიტები მხარს უჭერენ ალის შთამომავლებს.
Main question არაბეთი ისლამის გავრცელებამდე იყო სახელმწიფო სადაც არცერთი ინსტიტუტი არ
არსებობდა, ყველაფერი მოშლილი იყო, ინფრასტრუქტურა განადგურებული. ისლამმა და
ისლამურმა სწავლებამ ბედუინს საშუაება მისცა გადაელახა ის პრობლემები, რომლებიც თემურ და
ტომურ ცხოვრებას ახლავს და ეცხოვრა რელიგიურად და პოლიტიკურად გაერთიანებულ სისტემაში.
ის ერთობა, რომელსაც ისლამი ქადაგებდა იყო საძირკველი გლობალური დომინირების მისაღწევად.
მართალია მათ რთული გზა განვლეს იყო უამრავი ბრძოლა, რომელიც წარმატებით სრულდებოდა და
იქ ისინი ისლამს ავრცელებდნენ მაგრამ იყო წარუმატებლებიც მაგალითად ახ.წ 732 წელი ბრძოლა
პუატიესთან სადაც არაბები ხახამშრალები დარჩნენ. ამ ყველაფრის მიუხედავად ამ საზოგადოებამ
შეძლო ბედუინობიდან შეექმნა მსოფლიოში ერთი-ერთი რელიგიურად და პოლიტიკურად ძლიერი
სახელმწიფო დაცული საზღვრებით, რომელსაც დომინანტის სტატუსიც შეგვიძლია მივანიჭოთ.
How a nomadic pastoral society produced a religion capable of achieving global Dominance?