‫بەڕێوەبردنی پرۆژە‬

‫‪:‬وانەی‪ 1‬لەالیەن‬ ‫سیروان تاڵەبانی‬

‫پرۆژە‬

‫پڕۆژه یه ک جۆره چاالکییه کی تایبه ته شتێک لە خۆ دەگرێت کە هەم‬

‫ناوازە و هەم گرنگ بێت و بەو هۆیە پێویستی بە سەرنجدانێکی‬
‫‪.‬نائاسایی هەیە‬
‫سنووری هەیە لەگەڵ چاالکییەکانی تردا‬
‫سەرەتا و کۆتایی و ئامانجی هەیە‬
‫‪.‬ئەمە کردارێکی هەرگیز کۆتایینیە‪ ،‬وەک کاریژمێریاری‪ ،‬کاری دروستکردن‬
‫پرۆژەکانیش جیاوازن لەو چاالکییانەی کە سەرەتاو کۆتایی هەیە بەاڵم‬
‫هیچ ئامانجێکی دیاریکراو نییە ‪ ،‬وەک خواردنی نانی ئێوارە ‪ ،‬ژەنینی‬
‫‪ .‬کەمانچە‬
‫پڕۆژەکان جیاوازن لە بەرنامەکان‪ ،‬کە دەرەنجامەکەیان باڵوە‪ ،‬و‬
‫لە چاالکیەکانی ترەوە کە هیچ سنوورو سنووریان نیە‬
‫‪I.‬‬ ‫خولەکانی ژیانی پرۆژە‬

‫‪ .‬چونکە پڕۆژە سەرەتاو کۆتایی هەیە ‪ ،‬خولێکی ژیانی هەیە‬

‫‪.‬سوڕی ژیان لە ‪ 6‬قۆناغ پێکهاتووە‪ ( ،‬بڕوانە هەنجیر ‪) 1.1‬‬

‫‪A.‬‬ ‫قۆناغی چەمک‬

‫‪B.‬‬ ‫‪.‬پێناسەی پڕۆژە یان قۆناغی ئامادەکردنی پێشنیار‬
‫‪C.‬‬ ‫قۆناغی پالندانان و ڕێکخستن‬
‫‪D.‬‬ ‫‪.‬قۆناغی سەلماندنی پالن‬
‫‪E.‬‬ ‫قۆناغی جێبەجێکردن یان بەجێهێنان‬
‫‪F.‬‬ ‫قۆناغی دوای بەجێهیی‬
 ‫‪A.‬‬ ‫قۆناغی چەمک‬

‫قۆناغی چەمک بە بیرۆکەی سەرەتایی یان "درەوشلە ی چاو" دەست‬

‫پێدەکات لە کەسێک کە خەیاڵی ئەوە دەکات هەندێک ئامانج بەدەست‬
‫بهێنیت‪ .‬ڕەنگە ئامانج دابینکردنی پردێک بێت ‪ ،‬بۆ پەرەپێدانی توانای‬
‫پیشەسازی ‪ ،‬بۆ بەدەستهێنانی زانیاری ‪ ،‬بۆ ڕێکخستنی هەندێک ئەرک‬
‫‪ .‬یان ئامانج‬
‫ئامانجەکان دەکرێت بە کۆمەڵێک ی پوختی پێداویستی تاکەکەسی‬
‫پێناسە بکرێن ‪ ،‬کە ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی پڕۆژەکە زیاتر‬
‫‪ .‬بەڕێوە بچێ‬
‫هەر پێویستییەک لە کۆمەڵەیەکی باش داڕێژراودا ئەم‬
‫‪:‬تایبەتمەندیانەی خوارەوەی هەیە‪ ،‬وەک گونجاو‬
‫‪1.‬‬ ‫پێناسەی چی دەکات‪ ،‬بەاڵم چۆن نا‪ ،‬تا ئەوپەڕی بوار‪ ،‬بۆ ڕێگەدان بە‬
‫‪.‬تیمی پڕۆژەکە بۆ دیاریکردنی گونجاوترین ڕێگا‬
‫‪2.‬‬ ‫یان "نابێت" دەردەبرێت‪ ،‬بۆ بەتواناکردنی ناسینەوەی خێرا "‪ "shall‬وەک‬
‫‪.‬بۆ داواکاری‬
‫‪3.‬‬ ‫سادەیە یان "ئەتۆمی"‪ ،‬تێکەڵ نەکراوە‪ ،‬بۆ دابینکردنی ڕوونی و‬
‫‪.‬ئاسانکاری بۆ کۆنترۆڵی گۆڕان‬
‫‪4.‬‬ ‫‪.‬دەکرێت بە تاقیکردنەوە ساغ بکرێتەوە‬
‫‪5.‬‬ ‫دیاری دەکات کە ئایا ئەو دۆخەی کە جێبەجێی دەکات لە باری ناوونیشاندایە (بە زۆری‪،‬‬
‫خراپترین حاڵەت‪ ،‬یان بەهای چاوەڕوانکراو‪ ،‬بۆ ڕێنماییکردنی ئەوانەی کە بەرهەمەکانیان‬
‫‪.‬پێویستە پێویستییەکە جێبەجێ بکەن‬

‫‪6.‬‬ ‫ئەو کاتانە دەزانرێ کە پێویستە یەکەم جار و لە کاتی پێویستدا نەبێ‬

‫‪7.‬‬ ‫ئەو مەرج یان مۆدە دیاری دەکات کە جێبەجێی دەکات‪ ،‬بۆ نموونە‪ ،‬هەمیشە یان هەندێک جار‬
‫(کاتێک) هەروەها بۆ ڕێنماییکردنی ئەوانەی کە بەرهەمەکانیان پێویستە پێویستییەکە جێبەجێ‬
‫‪.‬بکەن‬

‫‪8.‬‬ ‫پێویستیە پەیوەندیدارەکان دیاری دەکات‪ ،‬بۆ یارمەتیدان لە هەڵسەنگاندنی کاریگەری گۆڕانکاریە‬
‫‪.‬پێشنیارکراوەکان‬

‫‪9.‬‬ ‫سەرچاوەکەی دیاری دەکات‪ ،‬لەوانە ئایا خزمەت بە بەکارهێنەرە کۆتاییەکان دەکات یان تەنها‬
‫گەشەسەندنی ناوەند‪ ،‬بۆ ئەوەی ئاماژە بەوە بکات کە ئەگەر گۆڕانکاری تێدا بکرێت دەبێت‬
‫‪.‬ڕاوێژی پێبکرێت‬

‫دەتوانێت ڕازی بێت بە بەرواری گونجاو ی خۆی لەگەڵ سەرچاوەی بەردەست یان بەدەست ‪10.‬‬

‫‪.‬ناونیشانێکی بێ هاوتای هەیە‪ ،‬بۆ ئەوەی بتوانیت پاراستنی کتێبەکان چاالک بکەیت ‪11.‬‬

‫سه ربه خۆی هه یه بۆ ئه وه ی زانیاری له باره ی و ڕه وشوبه ری جێبه جێکردنی ‪12.‬‬

‫پێویستە شتەکان لە قۆناغی چەمکدا لەبەرچاو ببپەرێ‬
‫قۆناغی چەمک نابێت بریتی بێت لە چۆنیەتی ی بە جێ‬
‫‪ .‬هێنانی ئامانجەکان‬

‫ئامانجی پڕۆژەکە پێویستە بە تەواوی بتوانرێت بتوانرێت بتوانرێت‬

‫بتوانرێت بتوانرێت بتوانرێت بتوانرێت بتوانرێت بتوانرێت بتوانرێت‬
‫بتوانرێت بە تەواوی بتوانرێت بتوانرێت بتوانرێت بتوانرێت پەرە یان‬
‫پێبدریت‬

‫‪.‬دیاریکردنی بەربەستە پەیوەندیدارەکان‪ ،‬وەک بودجە و کات‬

‫‪B.‬‬ ‫پێناسەی پرۆژە ‪ Definition‬قۆناغی‬

‫قۆناغی پێناسەی پڕۆژەکە گوزارشت لە بیرکردنەوەیەکی سەرەتا بۆ‬

‫کۆتایی پڕۆژەکە دەکات بەاڵم پڕۆژەکە لە خۆی و لە خۆیدا بە جێ‬
‫‪ .‬ناهیڵێت‬

‫ئەم قۆناغە دوو بەشی هەیە‬

‫بەشی یەکەم بریتی دەبێت لە ‪ :‬تەرخانکردنی پڕۆژەکە لە ڕووی‬

‫گریمانەکان دەربارەی بارودۆخەکە ‪ ،‬ڕێگا کانی جێگرەوەی بەدیهێنانی‬
‫ئامانجەکان ‪ ،‬پێوەرەکانی بڕیار و مۆدێلەکان بۆ هەڵبژاردنی لە نێوان‬
‫ئەلتەرناتیڤە گونجاوەکان ‪ ،‬بەربەستە پراکتیکییەکان ‪ ،‬ئاستەنگە شاراوە‬
‫بەرچاوەکان ‪ ،‬بودجە و خشتەی سەرچاوە پێویستە بۆ جێبەجێکردنی‬
‫‪ .‬جێگرەوە گونجاوەکان‬

‫بەشی دووەم پێکدێت لە دیاریکردنی بەشێوەیەکی سەرەتایی‬

‫نزیک بوونەوە کە بەکار دەهێنرێت بۆ گەیشتن بە ئامانجەکان‬
‫لە قۆناغی پێناسەی پرۆژە‬

‫هەڵبژاردن ەکان وا دەرئەکەون کە دڵخۆشکەر نیە چونکە هەموو شتێک‬

‫کە دواجار پێویستە بزانرێت بۆ ئەوەی پڕۆژەکە لەم قۆناغە سەرەتاییەدا‬
‫بە ئەنجام بگەیرێت‬
‫ئەگەر بڕی نادڵنیایی ئەوەندە گەورە بێت کە دەرماڵەی بەراود بە‬
‫ناپەسەندی بەرز بێت دوو چارەسەر دەبێت‬
‫یەکەم‪،‬پڕۆژەکە دەکرێت دابەش بکرێت بۆ دوو زنجیرە‬

‫پڕۆژەی الوەکی ئامانجی یەکەم پڕۆژەی الوەکی بەدەستهێنانی‬

‫زانیاریە کە دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی ڕێژەی نادڵنیایی ‪ .‬ئەم زانیاریانە‬
‫دواتر لە پڕۆژەی الوەکی دووەمدا یەکدەکەون کە ئاڕاستەیان کراوە بۆ‬
‫بەدەستهێنانی ئامانجی سەرەکی‬
‫دووەم ‪ ،‬بەدوای چەند بەدیلێکی هاوتەریبدا بکە تا ئەو کاتەی ڕوون‬
‫‪ .‬ئەبێتەوە کە بەردەوام دەبێت وکام واز لە کام‬
‫تێبینی‪ :‬ئەم نەهجی دووەم بە گشتی گرانتر دەبێت بەاڵم لەوانەیە کاتی‬
‫‪ .‬بەسەرچووی کەمتری پێ بچێت بۆ گەیشتن بە ئامانجی کۆتایی‬
‫دەبێت لەم قۆناغەدا چی بکرێت‬

‫چۆن کارەکە دەکرێت ‪1.‬‬

‫چۆن پڕۆژەکە ڕێکدەکەویت ‪2.‬‬
‫ئەوانەی کە سەرەکیترین کارگوزارن ‪3.‬‬
‫خشتەیەکی کاتی ‪4.‬‬
‫بودجەیەکی سەرەتایی ‪5.‬‬
‫ئامانجی ئه م قۆناغه‬

‫قەناعەت بە کڕیارەکە بکە کە بکەر دەزانن چی بکەن و شیاون بۆ‬

‫ئەنجامدانی‬

‫نەخشەیەکی ورد و نەوردەکاری پڕۆژەکە بە کڕیارەکە بدە‬

‫‪C.‬‬ ‫قۆناغی پالندانان و ڕێکخستن‬

‫‪:‬لەم قۆناغە‬
‫وادابنێ کە کڕیﺎر ەکە پێشﻨﯿﺎری ﭘﺮۆژەکە ﭘەﺳەﻧﺪ دە ﮐﺎت‬
‫وە دەسەڵات ﺑە پرۆژەﮐە دەد ات‬
‫ﭘﻼﻧﯽ ورد ﺋﺎﻣﺎد ەﮐﺮاوە و ﺋەو ﺋەرﮐﺎﻧەی ﮐە دﯾﺎری دەﮐﺮێﻦ‪ ،‬ﻟەﮔەڵ‬
‫ﻧﯿﺸﺎﻧەی ﮔﻮﻧﺠﺎو‪ ،‬ﺑﻮدﺟە‪ ،‬پێداوﯾﺴﺘﯽ ﺳەرﭼﺎو ەﺑﯚ ھەر ﺋەرﮐێ ﮏ داﻣەزراون‬

‫ﺑەڕێﻮەبەراﻧﯽ پڕۆژەﮐە ھەوڵدەدەن ﻟەﮐﺎﺗﯽ ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﭘێنﺎﺳەی‪ .‬پرۆژەﮐەدا‬

‫ﺋەم ﮐارە ﺑﮑەن‪ ،‬بەشێکﯽ ﺑﯚ ﺋەوەی ئەوە دەرﺑﺨەن ﮐە دەزاﻧﻦ ﭼﯚن‬
‫پرۆژەﮐە ﺑەڕێﻮەبﺒەن‪ ،‬دواﺗﺮ ﺑە ﺳﻮﮐﯽ ﺑەﺳەری تێﭙەڕن ﮐاتێﮏ پرۆژەﮐە‬
‫ڕێگەپێﺪراو ﺑﻮو‪ (.‬ھەﻣﯿﺸە ﮐﺎرﯾﮕەر ﻧﯿﯿە)‬
‫‪ ...‬ﺋ‪‬وە دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ھﯚی ﺋ‪‬وەی ﮐ‪ ‬ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﺑ‪‬راﻧﯽ ﭘ‪‬ۆژەﮐ‪ ‬ﭘ‪‬رە ﺑ‪‬‬
‫ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوەﮐﺎﻧﯿﺎن و ﭘﻼﻧ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑﺪەن و ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﺎن ﮐﺎﺗﺪا‪ ،‬ﺑﯚ ﺋ‪‬وەی ھ‪‬ر‬
‫ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﮑﯿﺎن ﺋ‪‬وی دﯾﮑ‪ ‬ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑﮑﺎت‬
‫‪C.‬‬ ‫قۆناغی پالن دانان و ڕێکخستن (بەردەوام)‬

‫ئەم قۆناغەش بریتییە لەدروستکردنی ئەو ڕێکخراوەی کە پڕۆژەکە‬

‫جێبەجێدەکات‬

‫بۆ ڕێکخستنی تیمی پڕۆژەکە شوبهان دەبێت بەڕێوەبەری پڕۆژەکە‬

‫سروشت و ژمارە و کاتی ئەو کارامەیی و خاسیەتی یە جیاوازانەی کە‬
‫‪ .‬پێویستە دیاری بکات و بەپێی پێویست ڕێکیان بخات‬

‫ئەم پێداویستیانە تەنیا جۆرەها پسپۆڕی تەکنیکی لەخۆوە ناگرێ‪،‬‬

‫بەڵکو شارەزایی و خاسیەتەکان لەو ناوچانەدا وەک پەیوەندی‪،‬‬
‫سەرکردایەتی‪" ،‬شوێنکەوتوانی" و شیکردنەوە و شیکردنەوە و‬
‫“‪followership,‬دەرکردن‬
 ‫‪D.‬‬ ‫قۆناغی ڕەوایی پالن‬

‫له م قۆناغه دا‬

‫ساغکردنەوەی پالن بریتی بێت لە ‪ ، consist‬دەبێت پالن ساغ بکرێتەوە‬

‫گەڕانی ئەدەبی ‪ ،‬پشکنینی مەیدانی ‪ ،‬تاقیکردنەوە ‪ ،‬چاوپێکەوتن و )‬
‫شێوەکانی تری کۆکردنەوەی داتاو زانیاری کە ( ‪ ) 1‬ساغکردنەوە یان‬
‫ساغکردنەوەی هەر گریمانەیەک کە لەپالنەکەدا کراوە و ( ‪ ) 2‬الیەنی‬
‫‪ .‬ڕەخنەیی پڕۆژەکە دیاری بکات و دیاریبکات تا بەنەرمی بچێتە پێشەوە‬
‫‪.‬هەڵە لە گریمانەکان کە ئاشکرا بوون لە کاتی سەلماندنی پالن‬

‫گریمانەو ئەنجامی خراپی کە لەوانەیە لە گریمانەی عەیبە‬

‫شاراوەکان دروست بێت دەبێت پشکنینی بۆ بکرێت‬
‫ئەگەر چاالکییە ڕاستکردنەوە و پالنڕێژیی مەترسییەکان دڵنیایی لە‬
‫ترسی تیمەکە سەبارەت بە سەرکەوتووبوون ‪ ،‬دەبێت تیمەکە بە‬
‫ڕاوێژ لەگەڵ کڕیارەکەی ‪ ،‬دووبارە سەردانی قۆناغەکانی چەمک و‬
‫‪ .‬پێناسە و پالندانان بکات‬
‫ئەگەر سەلماندن ئاماژە بکات‪ ،‬بەاڵم‪ ،‬ئەو سەرکەوتنە لە گەیشتندایە‪،‬‬
‫‪.‬ئەوا کاتی ئەوە دێت کە بەرەو قۆناغی ئەدا بڕۆین‬
 ‫‪E.‬‬ ‫قۆناغی جێبەجێکردن‬

‫پێکهاتووە لە‬

‫ئەنجام دانی کارەکە و ڕاپۆرتکردنی ئەنجامەکان ئەنجامدانی کارەکە‬

‫بریتی دەبێت لە ئاڕاستەکردن و ڕێکخستنی خەڵکی تر و‬
‫بۆ ئەوەی هەوڵی بە ‪ project’s‬کۆنترۆڵکردنی دەستکەوتەکانیان‬
‫کۆمەڵ یان بۆ بەدیهێنانی ئامانجەکانی پڕۆژەکە بێت‬
‫‪F.‬‬ ‫قۆناغی دوای جێبەجێکردن‬

‫ئەم قۆناغە ش لە‬

‫‪1.‬‬ ‫دڵنیاکردنەوەی ئەوەی کە کڕیار ڕازییە لەکارەکە و ئەنجامدانی هەر‬
‫هەموارکردنێکی بچووک و وەاڵمدانەوەی هەر پرسیارێکی پێویست بۆ‬
‫‪ .‬بەدیهێنانی تێروتەسەم‬
‫‪2.‬‬ ‫دانانی فایلەکانی پڕۆژە بە شێوەێکی باش بۆ ئەوەی سوودبەخش‬
‫‪.‬بن بۆ سەرچاوەی داهاتوو‬
‫‪3.‬‬ ‫گەڕاندنەوەی کەلوپەل و ئاسانکاری بۆ باری گونجاو بۆ دواتر بەکارهێنان یان‬
‫‪.‬البردنیان‬
‫‪4.‬‬ ‫دڵنیابوون لەوەی کە ئەژمێرەکانی پڕۆژەکە نوێ دەکرێنەوە‬
‫بە گونجاوی وردبینی بۆ کرا‪ ،‬و داخرا‬
‫‪5.‬‬ ‫‪.‬یارمەتی ستافی پڕۆژە دەدات لە دووبارە دیاری کردنەوەی‬
‫‪6.‬‬ ‫هەر تۆمەتێکی دیار و بەرچاو تپێبدرێت‬
‫‪7.‬‬ ‫‪.‬کۆکردنەوەی هەر باج و پارەدانێک کە لە کاتی خۆی بێت‬
‫پەیوەندی ەکانی قۆناغی‪-‬بۆ‪-‬قۆناغ (هەنجیر ‪)1.2‬‬
‫‪II.‬‬ ‫سنووری پڕۆژە‪ ،‬تێکردنەکان‪ ،‬ئاوتپوتەکان‪ ،‬و‬
‫ڕووکار‬
 ‫‪A.‬‬ ‫سنوورەکانی پڕۆژە‬

‫پێویستە بەڕێوەبەرانی پڕۆژە سنووری دۆمەینەکانیان بناسێتەوە‬

‫ئەو توخمانەی کە لە سنوری پرۆژەیەک دان بە ڕوونی لە ئەستۆی‬

‫بەڕێوەبەری پرۆژەکەدایە کە هەندێک پێوانەی دەسەاڵتی بەسەرەوە‬
‫هەیە‬
‫ئەو توخمانەی لەدەرەوەی پرۆژەکەدا ڕاکشێن‪ ،‬بەرپرسیارێتی بەڕێوەبەر‬
‫نین‬
‫زانیاری و سەرچاوەکان ‪ ،‬بە شێوەیەکی گشتی دەسوڕێتەوە بۆ دواوە‬
‫‪ .‬و بەرەو پێشەوە لە سنوری پڕۆژە بۆ ئەوەی پڕۆژەکە سەربگرێت‬
‫پێویستە هێزی دیپلۆماتی و قایلکەر و ڕۆشنبینیان بەکاربهێنن بۆ‬
‫دڵنیابن لەوەی کە پڕۆژەکانیان بە هەڵقواڵوی نەشیاو نەخنکێت‬
‫پێویستە ببیتە هۆی ئەوەی کە بتوانرێت ئەو فەرمانە ڕووبدات‬
‫پێویستە بزانین چۆن گفتوگۆ لەگەڵ هاوتاکانیان بکەن لەو دیو ئەم‬
‫سنورانە‬
 ‫‪B.‬‬ ‫تێکردنی پرۆژە‬

‫هەر زانیاری و کەرەستە و سەرچاوەکان کە دەچنە ناو پرۆژەیەک پێیان دەوترێت‬

‫‪:‬تێکردنەکان‪ .‬وەک‬
‫کە بەیانێک بۆ ئامانجی پڕۆژە و بەربەستی گەورە ‪ Work، ،‬بواری کارکردن ‪1.‬‬
‫لەوانە خشتە و بودجە ‪ .‬هەندێک جار زۆر وردو درشتی هەندێک جار زۆر بە‬
‫خراپی باس لەوە دەکرێت کە پرۆژەکە ناتوانێت بەردەوام بێت تا پوختە بکرێت‬
‫لە هەر بۆنەیەک مەودای کارکردن تێچوێکی سەرەکی پڕۆژەکەیە‬

‫لەوانەیە مەودای کارکردن لە کڕیارەوە بێت یان ئەو لەوانەیە لە‬

‫‪.‬ڕێکخراوەکەوە بێت کە پڕۆژەکە ئەنجام دەدات‬

‫مەودای کار ناتوانرێت بگۆڕدرێت بەبێ بەدەستهێنانی ڕەزامەندی‬

‫‪.‬پێشوەختی کڕیار‬

‫پێویستە ئەو پی ئێم انە بخوێننەوە و بخوێنن‪ ،‬پێش ئەوەی پڕۆژەکانیان‬

‫دەست پێبکەن هەروەها پێویستە بە دەستی خۆیان بیانپارێزن بۆ‬
‫سەرچاوەی داهاتوو ( یان لەیمۆرکردنیان ) ‪ .‬ئەگەرنا ئەوان لە ژێر‬
‫چەمکی درۆدا خۆیان بە پڕۆژەی خۆیان ڕائەپرێ‬
 ‫‪2.‬‬ ‫بازارچی‬

‫‪( are part of larger‬هەندێک لە ڕێکخراوەکانی پرۆژە (کڕیارەکان)‬

‫بەشێکن لە قەوارە گەورەکان کە بازاری بازاڕیان هەیە کە ‪entities that‬‬
‫کڕیارەکانیان دەکەن بە بەردەوامی پەیوەندی بە‬

‫پی ئێم ئێس پێویستە بە بەردەوامی پەیوەندی بکات لەگەڵ‬

‫بازارکەرەکانیان بۆ ئەوەی بە درێژایی پێش ئەوەی بە شێوەی فەرمی لە‬
‫‪.‬فەرمانەکان یان هەڵپەسێراوەکان ڕوو بدەن لە پەیوەندی دا بە گۆڕانەکان‬
 ‫‪3.‬‬ ‫مەرجەکانی گرێبەست‬

‫ڕەنگە یان بێزیان بن یان بە دووئەنجام ‪ ،‬پشت بە چەند ێکی باش وەسف‬
‫دەکەن کە چۆن دەبێت پڕۆژەکە بەردەوام بێت و بەرپرسیاریەتی‬
‫‪ .‬هاوبەشی ڕێکخراوی کڕیار و پڕۆژە‬
‫زۆر جار بە فۆرماتێکی پێوانەیی لەالیەن کڕیارەوە نووسراون و‬
‫‪.‬بە بێ جیاوازی جێبەجێ دەکرێت‬
‫هەر هەموارکراوێک یان البردنێک دەبێت بە دانوستان ی نێوان کڕیار و‬
‫‪ .‬گرێبەستەکە ئیمزا بکرێت ڕێکخراوی پڕۆژە پێش ئەوەی‬
‫هەندێک پڕۆژە پێویستیان بە مەرجی گرێبەست هەیە کە ستاندارد نیە و‬
‫ئەوە لە گرێبەستەکە دەردەکەوێت تەنها ئەگەر بەڕێوەبەری پڕۆژەکە‬
‫ئەوە ببینێت کە ئەوان ئەنجامی دەدەن‬
‫پێویستە بەڕێوەبەرانی پڕۆژە لە مەرجەکانی گرێبەستەکانیان بۆ ئەو‬
‫ئیشەی ئەنجامی دەدەن بخوێنن بۆ ئەوەی دڵنیابن لە ( ‪ ) 1‬کە مەرجەکانی‬
‫گرێبەست ئەوەندە بەربەستیان بۆ دروست ناکات کە ناتوانن‬
‫پڕۆژەکانیان جێبەجێ بکەن و ( ‪ ) 2‬کە مەرجەکانی گرێبەست دەبێتە هۆی‬
‫ئەوەی کە پارتەکانی تر بەو شێوەیە ی کە یارمەتییان دەدات لە‬
‫‪ .‬جێبەجێکردنی کارەکانیاندا ‪ ،‬بخوێنەوە‬
‫ئەم بڕگە گرێبەستانەی خوارەوە زۆربەی کات نیگەرانن بۆ‬
‫بەڕێوەبەری پڕۆژەکان کاتێک پڕۆژەکانیان بە گرێبەست بۆ‬
‫ڕێکخراوەکانی ترئەنجام دەدریت‬

‫گەیاندنەکان و ڕێکخستنەکانی گەیاندن‬

‫داواکاریەکانی گەرەنتی‬
‫‪.‬تێچوونی ڕێگەپێدراو‬
‫‪.‬گۆڕانکاریەکان‬
‫بەڵێننامە ناسەرەکیەکان‬
‫ڕازیبوونەکانی فرۆشیار‬
‫پێویستیەکانی ئاسایش‬
‫دواکەوتنە کەمەکان‬
‫‪.‬زانیاری و تایبەتمەندی کڕیاری دابین کردووە‬
‫داهێنانەکان‪ ،‬داهێنانەکان‪ ،‬و کەرەستەکانی مافی چاپ‬
‫بەلێ‪.‬‬
‫کاتی زیادە و گۆڕینی پارە‬
‫لە ژمارە کە زیاتر نیە‬
‫‪.‬کەم و زۆر و بنەڕەتەکان‬
‫لەناوبردنەکان‬
‫ناکۆکییەکان‬
 ‫‪4.‬‬ ‫سیاسەتەکانی ڕێکخراو‬

‫سیاسەتەکانی ڕێکخراو داخڵکردنی گرنگن لە زۆربەی پرۆژەکان چونکە‬

‫رێنمایی شێوازی کار دەکەن‪ .‬بۆ نموونە‪ ،‬لەوانەیە ئەوان چەند جۆرێک لە‬
‫پێداچوونەوە و پەسەندکردنەکان پێش ئەوەی کار لە قۆناخێک بۆ قۆناغی‬
‫‪.‬داهاتوو بەردەوام بێت‪ ،‬فەرمان پێ بکەن‬

‫هەندێک جار دەنوسرێت‪ ،‬زۆر جار وا نین لەگەڵ ئەوەشدا کاریگەری‬

‫گرنگن لەسەر هەڵسوکەوتی بەڕێوەبەرانی پڕۆژەکان و پێویستە بزانن‬
‫چۆن لە ئامادەبوونیان سەرکەوتوو بن‬
 ‫‪5.‬‬ ‫کارمەندانی پڕۆژە‬

‫لە گرنگترین تێکردنەکان بۆ بەڕێوەبەرانی پڕۆژەکە ئەو کەسانەیە کە بۆ‬

‫پڕۆژەکانیان دیاری دەکرێت زانیاری و کارامەیی تەکنیکی و بەرژەوەندی‬
‫و خۆبەکەمزانین و میزاجی یی ئەهێنن‬

‫پڕۆژەکان پێویستیان بە تێکەڵەیەک هەیە لەم تایبەتمەندیانە‪ ،‬پی ئێم‬

‫ئێس‪ .‬پێویستە سەرەتا هەوڵ بدات بۆ دەستنیشانکردنی ئەو جۆرە‬
‫بەهرەمەندانەی کە پێویستە و دواتر بۆ پاراستنیان‪ ،‬نەک تەنها بە‬
‫بەشی کەسی بڵێن کە پڕۆژەکە پێویستی بە دوو پزیشکی پزیشکی‬
‫هەیە‪ Zologists‬ئێکس و یەک دکتۆری وای و چوار زۆلۆجیست‬
 ‫‪6.‬‬ ‫سەرچاوە ماددییەکان‬

‫سەرچاوە ماددیەکان ئەو ئاسانکاری و کەلوپەالنە پێکئەهینن کە‬

‫دەتوانن یان دەبێت بەسەر پرۆژەکەدا جێبەجێ بکرێن زۆر جار‬
‫‪ .‬سنوورداری دەکەن چۆن پڕۆژەکە دەکرێت بێتە دی‬

‫پێویستە بەڕێوەبەرانی پڕۆژەکە لەوە تێبگەن کە چۆن ئەو سەرچاوە‬

‫ماددیانەی لەبەردەستیاندایە‪ ،‬لەوانەیە کاریگەری هەبێت یان ئاسانکاری‬
‫بۆ پڕۆژەکانیان بکات ده بێت بناسرێ‬

‫ئەوەی کە کڕیارەکان دەیڕازن ‪a.‬‬

‫ئەوەی لە ناو پڕۆژەکەدا بەدەست بێت ‪b.‬‬

‫ڕێکخراوی خۆی بەڕێوەبەر‬

‫‪c.‬‬ ‫ئەوەی لە شوێنێکی تر دەبێت بەدەست بهێنرێت‪ ،‬لەوانە‬

‫سەرچاوەی‬
 ‫‪7.‬‬ ‫زانیاری‬

‫زانیاری بەردەست تێکردن پرۆژەیە و کاریگەری لەسەر چۆنیەتی پالنی‬

‫پرۆژەو جێبەجێ کردن هەیە‪ .‬ڕەنگە زانیاری تەکنیکی ‪ ،‬ئابووری ‪،‬‬
‫‪ .‬سیاسی ‪ ،‬سۆسیۆلۆژی ‪ ،‬ژینگەیی و‬

‫دەکرێت لە ئەندامانی تری ڕێکخراوەکەوە ‪ ،‬لە کڕیارەوە ‪ ،‬لە بەڵێندەرە‬

‫الوەکییەکان و فرۆشیارەکان ‪ ،‬لە الیەنی سێیەمەوە بێت ‪ .‬ئێکستر‬

‫چۆنیەتی و چەندێتی ئەو زانیاریانەی دەست کەون کاریگەری سەرەکی‬

‫‪ .‬دەبێت لەسەر ئەو بڕ و جۆرە کارکردنەی کە دەکرێت و دەبێت بکرێت‬

‫پی ئێم و تیمەکانیان پێویستە زانیاریەکانیان بچێنن‬

‫بە سوودەوە بەکاریان بهێنن‬
 ‫‪8.‬‬ ‫بەڕێوەبردنی سەرەوە‬

‫پ‪.‬م‪ .‬پێویستە بەڕێوەبەرایەتی پەیوەندی زۆر باشی هەبێت‬

‫بەڕێوەبەرانی پڕۆژەکە ئەوە دەدۆزنەوە کە بەڕێوەبەرایەتیەکانی‬

‫سەرەوەیان و کڕیارە بۆنا فایدەکانیان ئامانج یان بەربەستی ناکۆکیان‬
‫هەیە‪ .‬ئەم ناکۆکیانە بۆ بەڕێوەبەرانی پرۆژەکان ناچاالکن‪ ،‬و دەبێت دواتر‬
‫گفتوگۆ بکەن لەسەر گۆڕانکاریەکان کە ئەنجامی گونجاوی دەبێت‪.‬‬
‫ئامانجەکان و سنوورەکان‬
 ‫‪C.‬‬ ‫بەرهەمەکانی پڕۆژە‬

‫ئەو زانیاری و کەرەستە و سەرچاوانەی لە پرۆژەیەک دەردێن پێیان‬

‫‪:‬دەوترێت دەرهاوێشان‪ ،‬ئەوانیش‬

‫گەیەنراوەکان ‪1.‬‬

‫‪2.‬‬ ‫زانیاری ناوەکی‬

‫کەسانی بە ئەزموون ‪3.‬‬

‫‪4.‬‬ ‫پەیوەندی کارکردن‬

 ‫‪1.‬‬ ‫گەیەنراوەکان‬

‫گەیاندنەکان بەرهەمی دیاری پرۆژەکەن‪ ،‬ئەو کەلوپەالنەی کە بڕیارە‬

‫پڕۆژەکە بەرهەمی بهێنن لەوانەیە بریتی بن لە ئایتمی دیاریکراو وەک‬
‫رەقەواڵە یان پێکهاتەیەک‪ ،‬یان زانیاری وەک رێنمایی‪ ،‬شیکردنەوە‪ ،‬راپۆرتێک‪،‬‬
‫وێنەکێشان و تایبەتمەندیەکان‪ ،‬دیزاینێک‪ ،‬بەڵگەنامەی گرێبەست‪ ،‬یان‬
‫‪.‬پالنێک‬
 ‫‪2.‬‬ ‫زانیاری ناوەکی‬

‫زانیاری ناوەکی لە زیادبوونی بنەمای زانین پێکدێت کە ستافی پڕۆژەکە‬

‫‪ .‬لە ئەنجامی ئەنجامدانی پڕۆژەکەوە دروستیان دەکەن‬
‫ئەم زانیاریە دەتوانێت بەهادار بێت بۆ ڕێکخراوەکە لە پڕۆژەیەکی‬
‫‪.‬داهاتوو‪ ،‬چ بۆ کڕیاری بەردەست یان کڕیارێکی تر‬
‫ماوەی ڕاستەقینە و تێچوونی سەرچاوە لە بەشە تاکەکەسییەکانی‬
‫پڕۆژەکە دەگرێتەوە ‪ ،‬کە دەکرێت لە خەماڵندنی ماوە و تێچوونەکانی‬
‫‪ .‬پڕۆژەکانی داهاتوودا بەکار بهێنرێت‬
‫ڕەنگە زانیاری ناوەکیش دەربارەی کڕیار و بەڵێندەرە الوەکییەکان و‬
‫سەبارەت بە مەرجەکانی بەرهەمهێنان و هەروەها لەبارەی خودی‬
‫‪ .‬پڕۆژەکەوە بێت‬
‫ڕەنگە زانیارییەکان لە شێوەی میمۆردا و ڕەشنووسی ڕاپۆرت و ڕێنمایی‬
‫‪ .‬پڕۆژە و ستانداردی پڕۆژەکان و پشکنینی چاپوور و‬
‫هەر کاتێک دەتوانن زانیاری ‪ Astute‬بەاڵم بەڕێوەبەرانی پرۆژەی‬
‫لەم جۆرە دەپارێزن بۆ ئەوەی بنکەی زانیاریخۆیان بۆ ئەرکی‬
‫‪.‬داهاتوو دروست بکەن‬
‫خاوەن ئەزموون ‪3.‬‬
‫بەرهەمی سەرەکی هەموو پرۆژەیەک کەسانی بە ئەزموونن ئه و‬
‫ئەزموونە له ڕاستیدا به سوود بێت یان زیانبه خش بێت بێگومان ئه وه ی‬
‫به باشی پرۆژه که جێبه جێ ده کات‬

‫ئەگەر پڕۆژەکە‬ ‫بە شێوەیەکی باش یان تەنانەت بە شێوەیەکی‬

‫بەرچاو ئەنجام بدریت ‪ ،‬ستافی پڕۆژەکە گەشە دەکەن و گەشە‬
‫دەکەن و بە گشتی چێژ لە ئەزموونی خۆیان وەرگرن ‪ .‬هەم شارەزاتر‬
‫دەبن و هەم ئامادەن لە داهاتوودا لەگەڵ بەڕێوەبەری پڕۆژەکە کار‬
‫بکەن کە ئەمە کۆیەکی تەواوە بۆ بەڕێوەبەری پڕۆژەکە‬

‫ئەگەر پڕۆژەکە بە خراپی ئەنجام بدریت‪ ،‬لەوانەیە ستافی پرۆژەکە‬

‫چێژ لە ئەزموونی خۆیان وەرنەگریت تەنانەت ئەگەر گەشە و‬
‫پێشکەوتنیان هەبێت‬
 ‫‪D.‬‬ ‫ڕووکاری ەکانی پڕۆژە‬

‫پڕۆژەیەکی نموونەیی دەیان ڕووکاری هەیە لە هەموو ئەو‬

‫‪.‬زانیاریانەی کە توانای گەیاندنیان هەیە‬
‫ئەرکی سەرەکی هەموو بەڕێوەبەری پڕۆژەکان ئەوەیە کە هەموو‬
‫ڕووکاری پڕۆژەکان کار بکەن بۆ ئەوەی زانیاری و کەرەستە پێویستەکان بە‬
‫‪ .‬شێوەیەکی دروست بگوێزرێتەوە‬
‫یەکەم هەنگاو لە بەڕێوەبردنی ئەم جۆرە ڕووکارە زۆرانە بە سادەیی‬
‫ئەوەیە کە لیستیان بۆ بکەیت و هەر یەکێک یش بسپێریت بە‬
‫ئەندامێکی ستافی پڕۆژەکە کە بە کارکردنی خۆی دەیهێڵێت‪ .‬بۆ‬
‫یارمەتیدان لەم بوارەدا‬

‫هەنگاوی داهاتوو ئەوەیە کە هەموو ئەندامانی ستافی پڕۆژەکە‬

‫پەیوەندی ڕووبەڕوو یان تەلەفۆن لەگەڵ هاوتای ڕووکار دابنێو بوونی‬
‫‪ .‬خۆیان پێ بزانرێت‬