УНИВЕРЗИТЕТ ,,СВ.

КИРИЛ И МЕТОДИЈ”- СКОПЈЕ

ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ
ИНСТИТУТ ЗА ПСИХОЛОГИЈА

СЕМИНАРСКА РАБОТА на тема

Алцхајмерова болест
-Психологија на возрасни и старењето –

Mентор: Изработил:
Проф. Д-р Ана Фрицханд Петар Данески
 Вовед

Алцхајмеровата болест (АД) или кратко Алцхајмер е хронично невродегенративна болест

коај што вообичаено почнува да се развива бавно апотоа многу побрзо. Тој е причина за
појава на 60% - 70% од случаите на демнција. Најчест симптом е потешкотија во
сеќавањето на неодамнешни настани. Алцхајмеровата болест за прв пат е
идентификуавана пред 100 години, но поминаа 70 години откако алцхајмеровата болест е
најчеста причина за деменција и нејзин “главен убиец“. Иако истражувањата открија
многу за Алцхајмеровата болест сепак има што уште многу да се истражува посебно за
конкретните билошки причини кои ги предизвикува Алцхајмерот и зошто кај некои
прогресираа многу побрзо отколку кај други и затоа како болеста може да биде
превенирана збавена или излечена.

Истражувањата укажуваат дека рана детекција е клучот за превенција, сопирањеи

лекување на Алцхајмеровата болест. Во последниве 10 години се воочени огроми
промени во поглед на раната детекција.

Најчесто болеста започнува уште пред симптомите да се јават проблеми со губење на

меморијата.

Симптомите на оваа болест варираат кај секоја индивидуа различно. Меѓутоа најчест
иницијален симптом кој може да се јави губење на способноста за сеќавање нови
информации. Губењето на овај вид меоморија се јавува поради тоа што првите неврони
кои што имаат дисфункција или умираат се оние неврони сместени во тие мозочни
региони каде што е сместена новата меморија.

Најчести симптоми се:

- Губење на меморијата што влијае врз секојдневен живот

- Има предизвик во планирање или решавање на проблеми

- Дезорентација во времето и просторот

- Проблем во разбирањето на визелните перцепции

- Преместување на предмети и нивно губење

- Промена во личноста и однесувањето и многу често се јавува депресија

Од сите овие симптоми можеме да заклучиме како што болеста напредува влијае врз
функционирањето и на когнитивно и воопшто врз функционирањето кај човекот. Подоцна
луѓето ја губаат спосбноста за извршуавње на секојдневните функции како на пример:
пресоблекување јадење итн...

Исто така влијае и врз способноста за комуникација, не можат да ги препознаат саканите а

ни себе.

Коаг индивидуите имаат проблеми во движењето се поподложни на инфекции. На крај

смртта настапува поради пневмонија или откажуавње на бубрезите.

Ова е само краток вовед во тоа што преставува ова болест и ова со цел подигање на
свеста кај луѓето за превенирање од оваа болест додека подетално разрботено ќе биде
понатму во оваа семинарска.

Промени во мозокот поврзни со Алцхајмер

Здрав возрасен мозок има 100 милијарди неврони секој од нив со долго поврзни
дендриди. Овие дендриди овозможуваат секој неврон да биде во комуникација со други
неврони. Во таквите врски наречени синапси информавиите се пренсуваат по хемиски пат
од еден неврон и се препознаени од друг неврон. Во нашиот мозок има трлијони синапси.
Тие овозможуваат сигналите да патуваат рапидно низ мозочен невронски систем и на тој
начин се формиараат клеточните основи на меморијата мислите сензацитее и др.

Акумулирањето на протеинот бета амлоид (надворешни неврони) и акумулацијата на

абнормална форма на протеин тау (внатершни неврони) преставуваат две големи
промени во мозокот за кој се верува дека го поттикнуваат развојот на Алцхајмеровата
болест. При Алцхајмер трансферот на информаците во синапсите почнува да опаѓа, бројот
на синапси се намлува и невроните постепено умираат. Преголемо акумулирање на бета
амлоид се смета дека интерферира напредно со нормалната комуникација неврон –
неврон и придонесува за смрт за невроните. Додека тау протеинот го блокира трансферот
на нутриции и други есенцијални молекули во невроните и исто така се верува дека
предизвикуваат смрт на невроните.

Промените во мозкот може да се случуваат уште 20 години порано пред да се јаваат

првите симптоми на Алцхајмерова болест.
Времето додека поминуваат промените во мозокот и јавување на Алцхајмер треба да се
гледа како еден (континиум) .

На почетокот на тој континум можаат да ги вржаат сите основни функции но како што
поминува времето спобноста за тоа се намлува.

На крајот на тој континум се заблежува пад во когнитивното функционирање.

Изглед на сенилните плаки и тау проетинот.

Ризик фактори за Алцхајмер

Генетски мутации се само 1% од причините за појава Алцхајмерова болест. Најчесто се

должи на мутации 3 специфични гени.

Тоа се мутации кои вклучуваат гени од амилоиден протеин (APP) а другите два се
преснелин 1 и преснелин 2 протеин.

APP и преслин 1 имаат речиси 100% шанса да предизвикаат Алцхајмерова болест додека
прњслин во 95% од случаите и причина за појава на оваа болест. Индивидите кои ги имаат
овие симптоми имаат поголема веројатност да се разболат од оваа болест на возраст
помала од 65 години дури некогаш и раните симптоми дасе јаваат во 30тите години од
животот.

Возраст најголема причина за појва на оваа болест која е вид на демнција. Најголемиот
број луѓе се разболуваат од оваа болест најчесто по 65 година и подоцна. Исто и луѓе под
65 година може да ја имаат ова болест но тоа е многу ретко.
Семејна историја- не неопходна да се јави кај индивидуата дасе јави оваа деликтна
болест. Како и дае лицата кој имаат родители заболени од оваа болест или друг член на
семејството имаат поголема веројатност да се развие оваа болест. Значи оние кои имаат
заболена личност која е роднина од прв степен имаат уште поголема веројатност да се
разболат.

Кардиоваскуларни ризик фактори

Новите истаржувања покажуваат дека здравјето на мозкот е директно поврсан со крвен

притсок и работа на срцето. Значи постои позитивна корелација помеѓу ризикот од
кардиоваскуларни заболувања и ризик да се јави деменција. Најчесто како фактори се
вклучуваат дијабетис пушење на цигари. Исто така се смета дека оштетното процесирање
на глукоза може да влијае врз зголемување на ризик да се јави демнеција. Исто така
истражувањата покажуваат дека зголемнета хипертензија и зголемиот холестерол се исто
така ризик фактори.

Исто може да се заклучи дека факторите кои го штитат здравјето на срцето може да го
штитат и здравјето на мозокот. Како клучен таков фактое е физичката активност како и
правилна и здрава исхрана.

Образование

Лицата со понизок степен на образование имаат поголем ризик за појава на Алцхајмеорва

болест, за разлика од оние кои поминале долги години во формалното образование.
Некои истаржувања укажуваат дека повиско образование гради еден вид на когнитивни
резерви, кои овозможуваат подобро компензирање односно присппобување исто така
тоа се должи поради постојанта интелектуално активност и нејзиното често практикување.

Спред некои научници постојаат одредни фактори кои објаснуваат зошто лицата со
пониско образовние имаа поголем ризик за деменција. Ова е поврзано со тоа дека имале
повеќе гризжи отколку да бидат ментално стимулирани. Во прилог на тоа понизок степен
на образование рефлектираат да имаат понизок социоекономски статус и поради имаат
недостаок на задоволителни нутритивни средства за живот.

Исто како ризик фактори можат да се вклучат и трауматски повреди на глвата

Индивидуите кои подолго време доживуваат удари во главата (фудбалери боксери) имаат
повисок ризик да имаат демнција отколку од ние кои немале толку чести повреди.
 ДИЈАГНОЗА

• Главни критериуми:

• Сигнификантни епизоди на нарушување на паметењето:

• Постепена детериорација во текот на 6 месеци;

• Нарушувањето на паметењето се евидентира на тестовите (MME, CERAD,

невропсихолошко тестирање);

• Нарушувањето на паметењето може да се јави и како самостоен когнитивен

симптом или заедно со другите когнитивни промени (афазија, агнозија, апраксија

или дeфицит на егзекутивните функции).

• Дијагнози на поддршка:

• Атрофија на медијалниот дел на темпоралниот лобус визуелизирана на МР

(хипокампусот, кортексот на риненецефалон, амигдалните јадра);

• Патолошки биомаркери во цереброспиналниот ликвор (намалени бета-амилоид 42,

зголемен тау-протеин);

• Типични знаци на PET скенот (редуцирaн гликозен метаболизам во темпоро-

париеталните регии или детекција на амилоидни плаки, користејќи специфични

маркери);

• Анамнестички податок за фамилијарна присутност на Алцхајмеровата болест-

автозомно доминантна наследност.

• Знаци и симптоми кои не се во прилог на Алцхајмеровата болест:

• Нагол почеток, рана појава на нарушување на одот, епилептични напади или

бихејвиорални промени;

• Фокални невролошки знаци, како хемипарези или рани екстрапирамидални знаци;

• Други заболувања кои може да се јават со когнитивни симптоми, како што се
цереброваскуларните заболувања, тешка депресија или други заболувања кои може да
доведат до деменција.

• Алцхајмеровата болест може со сигурност да се дијагностицира кога:

• Клиничките и невропатолошките NIA-Reagan критериуми се во целост исполнети;

• Клиничките критериуми се исполнети и пациентот има Алцхајмерова болест настаната

заради генска мутација на хромозомот 1, 14 или 21.

ТРЕТМАН
• Ацетилхолинестеразните инхибитори donepezil (ннд-A), rivastigmine (ннд-A) и
galantamine (ннд-A) поседуваат извесна ефикасност кај Алцхајмеровата болест,
подобрувајќи го функционалниот капацитет, а намалувајќи ги симптомите на нарушена
когниција и однесување.

• Memantine е со извесен бенефит во умерениот до тешкиот стадиум на болеста (ннд-A).

• Комбинацијата од memantine и ацетилхолинестеразен медикамент (donezepil,

galantamine, (rivastigmine), се чини, дека е ефикасна и безбедна (ннд-B).

• Повозрасните пациенти може да рзвијат гадење, абдоминална болка и дијареја,

особено кога се користат високи дози од donezepil, galantamine и rivastigmine.

Трансдермалната апликација на ривастигминска-лепенка дава сигнификантно

намалување на инциденцијата на несаканите ефекти.

• Целта на терапијата е да го подобри функционалниот капацитет и да ја одложи

потребата од институциска нега/грижа.

• Третманот треба да се прекине кога веќе не е ефикасен. Штом ќе се прими во

соодветната институција за нега/грижа, ако пациентот повеќе не реагира на лековите, би
требало лековите да се повлечат за 1-2 недели. Ако се регистрира понатамошно
когнитивно отстапување, лековите повторно се внесуваат.
• Рефундацијата на овие лекови зависи од земја до земја.

• Соодветни психијатриски лекови може во некои случаи да ја подобрат состојбата на

пациентот, но појавата на несакани ефекти мора да се избегне. Risperidone во доза од

0.25- 0.5mg 2x1 дневно покажува умерен ефект во третманот на бихејвиоралните
симптоми. Не се препорачува континуиран третман во период подолг од 6 месеци.

• Функционалниот капацитет на болниот со Алцхајмерова болест може да биде подобрен

и под влијание на околината, која треба да биде соодветно поттикната. Поддршката,
дадена на лицата кои се одговорни и се грижат за пациентот е основен дел од терапијата.

• Хормонската терапија (ннд-B) и антиинфламациските медикаменти (ннд-D) се без

резултат во подобрувањето на когнитивните функции кај Алцхајмеровата болест.

• Во тек се повеќе студии со лекови што се користат за успорување на прогресијата на

заболувањето.

Статистичка застапеност на Алцхајмер во светот

Во 2015 беа забелжани 46,8 милони луѓе заболени од Алцхајмеорва болест додека во
2017 тој број порасна на 50 милони луѓе во 2017. Овај број ќе се дуплира секои 20 години
достигнувајќи 75 милиони во 2030 и 131 милион во 2050 година. Голем дел од порастот ќе
биде во развиените земји.

Веќе 58% од луѓето со алцхајмерова болест во земји кои биле ниско или средно развиени
меѓутоа тој број се смета дека во 2030 ќе порасне до 68%.

Најголем пораст има во Кина и Индија и во другите азиски и земји кои се наоѓаат на
Пацификот.

Деменцијата главно влијае кај постарите лица и тоа лица на 65 години.

Демографското страење е уште една причина за појава на алцхајмерова болест.

Секоја година имаме 9.9 милони нови случаи на демнција на секаде во светот.
 Психотерапија и Алцхајмерова болест

Околу 40% од лицата со алцхајмерова болест имаат депресија како вид на психолошка
појава која е придружник на оваа болест.

Според невролозите и психолозите може да биде многу тешко доколку лицата со

Алцхајмер имаат депресија а не се лекувани тоа доплонително влијае врз когнитивното
функционирање и спречува да добиваат оптимална нега затоа што во подоцнежните фази
не можаат да сегрижаат сами за себе и имаат потерба од негувател.
МНогу често депресијата води до апатија и помалку интерси во правењето на нови работи
како физичка активност.или ментално стимулирачки активности кои се смета дека може
да ја подобраат состојбата на лицата заболени од оваа болест.

Антидепресивите се еден начин како да се намали депресијта но исто така и терпаијата е

еден вид на решение.

Психотерпевтите сметаат дека нови применти членови на кои им е дијагностицирана

депресија може да се справаат со чуството на анксиозност и гнев. Терапевтот може да им
помогне на пациентите да ги сфатат овие чуства и да им препиже лекови доколку смета
дека имаат потерба од тоа.

Терапевтот може да ги вклучи пациентите во стимулирачки активности како танцување и

уметност и други физички и ментални активности.

Социјалните работници исто така тие се обучени да им помагаат на лицата заболени од

Алцхајмерова болест и се подогтвени да реагираат на различни проблеми со семејството
пријатели во заедницата.

Геријатриските психијатри се исто така обучени да одговораат на когнитивните потереби

на овие лица.

Исто така психијатрите предоложуваат да лицата кои се грижаат за заболени од

Алцхајмерова болест да посетуваат терапевстки процес заедно со пацинтот зошто на тој
начин ќе има најоглем проблем зошто оваа болест влијае на здрвјето и емоционална
состојба на сите членови на семјството.
 Заклучок

Она што сакам да го понудам со овај заклучок е поинакво од вообичаеното а тоа е едно
доживување на лице со дијагностицирано рана алцхајмерова болест која е многу ретка до
4 до 5% во популацијата.

Како такво лице се наоѓам себе си како учам да ги губам работите секој ден. Ги губам
предметите, сонот, верувањата, но најмногу губам спомени.

Цел живот збирам спомени тие станаа најскапоцени спомени и тие почнуваат да се губаат
и станува се полошо.

Кој може да не сфати сериозно кога сме далку отколку што сме биле порано.

Нашето чудно однесување ги менува туѓите перцепции за нас и перцепцијата за нас

самите. Стануваме смешни, неспособни но тоа не сме тие кои што сме. Тоа е нашата
болест. И како секоја болест, тоа има причина како и секоја болест... и има прогрес...

И може има ќе има лек. Најголема желба ми е идните генерации да не се справуваат со

она што ние сме соочиле. Но се додека постојам јас сум жива има работи кои сакам да ги
правам сеуште во животот. Она што сакам да го кажам е дека јас не страдам. Туку се
борам да станам дел од работите, да останам поврзан со она што порано бев.

Единствено што можам да направам е да живеам во моментов.

Порака испратена од лице заболена од Алцхајмерова болест низ психичките процеси низ
кои поминуваат лицат со Алцхајмер.

Ова е препорака да се грижиме за лицата заболени да ги третираме како да не се

заболени затоа што болеста не е вистинскиот дел од нивната личност и нивното
однесување.
 Користена литература

file:///C:/Users/Daneski/AppData/Local/Temp/Temp2_Nevro.zip/Dementia.pdf

https://www.alz.co.uk/research/statistics

https://www.youtube.com/watch?v=20Sn0qz8L_M

http://zdravstvo.gov.mk/wp-content/uploads/2015/08/Alchajmerova-bolest.pdf