Higiena i

Epidemiologia -
wstęp
 Temat 1:
• Higiena i epidemiologia Definicje, cele,
zadania.
• Determinanty zdrowia
• Zasady promocji zdrowia i profilaktyki
chorób.
• Mierniki zdrowia populacji.

Katedra i Zakład Higieny, UMED WROCŁAW

Iwona Markiewicz-Górka iwona.markiewicz-gorka@umed.wroc.pl,
tel 71 784 15 05, sekretariat 71 784 15 02
 HIGIENA
Bada wpływ środowiska w jakim żyje człowiek
na jego zdrowie.

Szuka metod eliminowania /redukowania

ujemnych czynników środowiskowych oraz
łagodzenia niekorzystnych skutków ich
oddziaływań.
Determinanty zdrowia

(1974 r)
 Determinanty zdrowia
(Model tęczowy Görana Dahlgrena i Margaret Whitehead
(1991 r)

https://esrc.ukri.org/about-us/50-years-of-esrc/50-achievements/the-dahlgren-whitehead-rai
nbow/
 Promocja zdrowia
– wszelkie działania podnoszące stan świadomości społeczeństwa,
propagujące zdrowy tryb życia i przyczyniające się do tworzenia
warunków środowiskowych, społecznych i warunków w miejscu pracy
sprzyjających zdrowiu.
Ma na celu umożliwienie ludziom zwiększenie kontroli nad własnym
zdrowiem oraz jego poprawę.
 Promocja zdrowia
1986 r. Kanada , Ottawa - I Międzynarodowa Konferencja
Promocji Zdrowia
Karta Ottawska
W opublikowanym dokumencie określono podstawowe
uwarunkowania zdrowia; wskazano kierunek działań
promocji zdrowia oraz metody ich realizacji.

Promocja zdrowia „proces umożliwiający ludziom

zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem przez
podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających
zdrowiu”.
 Promocja zdrowia

warunki podstawowe dla osiągnięcia

/utrzymania/ zdrowia:
▪ zaopatrzenie w wodę i żywność,
▪ zabezpieczenie środków do życia,
▪ pokój i bezpieczeństwo
▪ dostęp do edukacji,
▪ utrzymanie stabilnego ekosystemu
▪ zagwarantowanie sprawiedliwości i równości
społecznej.
 Czynniki warunkujące zdrowie /wg WHO/
❑ odpowiednie zaopatrzenie w wodę, żywność i odpowiedni stan
odżywienia
❑ dobre warunki mieszkaniowe
❑ odpowiednia odzież
❑ komunikacja i łączność z innymi ludźmi,
❑ utrzymanie kondycji psychofizycznej stosownej do płci i wieku
❑ pełne korzystanie z praw i swobód obywatelskich
❑ poczucie bezpieczeństwa
❑ możliwość wypoczynku, regeneracji sił i rozrywki,
❑ uzyskanie odpowiedniego wykształcenia
❑ możliwość zatrudnienia i praca w odpowiednich warunkach
❑ możliwość gromadzenia oszczędności
Promocja zdrowia
Działania w ramach promocji zdrowia powinny polegać na
tworzeniu i ochronie warunków niezbędnych do utrzymania
zdrowia i rozwijania potencjału zdrowotnego.
/Odpowiednia polityka zdrowia publicznego - tworzenie
środowiska sprzyjającego zdrowiu, rozwijanie umiejętności
indywidualnych i wzmacnianie działań społeczności
lokalnych oraz reorientacja świadczeń zdrowotnych. /
PROFILAKTYKA
zapobieganie chorobom / oznacza przeciwdziałanie
rozwojowi choroby; w tym również działania, których
celem jest przerwanie lub zahamowanie dalszego
rozwoju choroby w stadium przedklinicznym lub
klinicznym.

Fazy profilaktyki:
✔ Profilaktyka wczesna
✔ Profilaktyka pierwszej fazy (tzw. pierwotna)
✔ Profilaktyka drugiej fazy (tzw. wtórna)
✔ Profilaktyka trzeciej fazy
Fazy profilaktyki:
PROFILAKTYKA WCZESNA
Prawidłowe wzorce zdrowego stylu życia i zapobieganie
szerzeniu się niekorzystnych zachowań w odniesieniu do osób
zdrowych
 1
Fazy profilaktyki:
PROFILAKTYKA PIERWSZEJ FAZY (PIERWOTNA)
Zapobieganie chorobie poprzez kontrolowanie czynników ryzyka w
odniesieniu do osób narażonych na te chorobę np
✔ Zwiększenie odporności nieswoistej (właściwe żywienie, optymalna
aktywność fizyczna
✔ zwiększenie odporności osobniczej na zachorowania np. szczepienia
ochronne np. p/odrze, błonicy, poliomyelitis, HPV/, lakowanie
zębów.
✔ poprawa jakości środowiska np. uzdatnianie wody, wzbogacenie
wody pitnej związkami fluoru (zapobieganie próchnicy), jodowanie
soli
✔ ograniczenie spożywania tłuszczy, redukcja wagi, unikanie alkoholu,
urodzenie dziecka i karmienie piersią (profilaktyka raka piersi)
Fazy profilaktyki:

PROFILAKTYKA DRUGIEJ FAZY (WTÓRNA)

zapobieganie konsekwencjom choroby /powikłania,
niekorzystne następstwa/ poprzez jej wczesne wykrycie i
wyleczenie/ leczenie
np.
✔ badania okresowe, badania skriningowe w grupach ryzyka
mające na celu wykrycie osób chorych (np. testy PSA
/Prostate-Specific Antigen/u starszych mężczyzn.
✔ leczenie nadciśnienia czy cukrzycy to jest wyłącznie
profilaktyka II fazy
Fazy profilaktyki:
PROFILAKTYKA TRZECIORZĘDOWA
Stosowana w stadium zaawansowanym choroby
oznacza przeciwdziałanie nasileniu inwalidztwa lub
zajściu śmiertelnemu chorych, którzy nie mogą być
wyleczeni.

Ograniczenie niesprawności, inwalidztwa i

dolegliwości , przywrócenie osobie poszkodowanej
możliwie pełnej sprawności /rehabilitacja/,
polepszenie jakości życia osoby nieuleczalnie chorej,
zastąpienie chorego narządu /protezy/, wparcie
psychologiczne np. grupy AA
⚫ Proszę wypisać przykłady
poszczególnych faz profilaktyki
(numerki obrazków umieszczonych
na następnym slajdzie)
 11 6
3 24
5

4
2
10 7
9
8
21

19
11
20

18
16

23 15
11 20

14 12

17
13 22
 Epidemiologia
Nauka o rozpowszechnieniu i o czynnikach
warunkujących występowanie chorób oraz
stanów lub zdarzeń związanych ze zdrowiem w
określonych populacjach.
Jest dyscypliną służąca do kontroli problemów
zdrowotnych. Jej celem jest poprawa zdrowia
ludzi.
Hipokrates - „Powietrze, wody, miejsca”
–zaobserwował związek między zdrowiem ludzi,
a środowiskiem w jakim żyją np. zachorowania na
malarię z obecnością wód stojących w pobliżu
zamieszkania. Hipokrates z Kos
Wprowadził pojęcia epidemeion- odwiedzać ludzi 460 -370 p.n.e

(epidemia) , endemeion – przebywać wśród ludzi

(endemia).

John Snow - powiązał częstość zachorowania na

cholerę ze źródłami wody z jakich korzystali
mieszkańcy Londynu w latach 1848–1849 r i
1853–1854 r (w czasie epidemii tej choroby)
John Snow 1813-1858
 ⚫ Mapa Snowa
Mapa Snowa
ó w c h oroby i
ni e prz y p a d k
roz m ie s zc z e
Geograficzne m p u l i c z n y c h
lokalizacji po
 EPIDEMIOLOGIA

PRAKTYKA
NAUKA działania wykorzystujące
o uwarunkowaniach uzyskane informacje do
zjawisk zdrowotnych w zmniejszenia rozpoznanych
określonych problemów zdrowotnych w
populacjach ludzkich populacji
np. promocja zdrowia
profilaktyka
organizacja ochrony zdrowia
• Epidemiologia obserwacyjna
opis zjawiska bez interwencji w naturalny bieg
rzeczy, np. opis częstości występowania chorób, opis
obserwowanych zależności, opis zmienności zjawiska
w czasie.
np.rejestrowanie zjawisk i/lub okoliczności, w jakich te
zjawiska występują
• Epidemiologia eksperymentalna
opis skutku interwencji np. skuteczności nowej
terapii, metody profilaktycznej, interwencji
środowiskowej
 Główne cele badań
epidemiologicznych

•Ocena częstości występowania zjawisk zdrowotnych w

badanych populacjach -epidemiologia opisowa

•Ustalania związku przyczynowego między badanymi

zjawiskami zdrowotnymi a czynnikami środowiskowymi
- epidemiologia analityczna /obserwacyjna i
eksperymentalna/.

•Dostarczanie danych koniecznych do oceny programów

prewencji, kontroli i leczenia chorób - epidemiologia
 Podstawowe założenia
epidemiologii
1. Choroby wśród ludzi nie pojawiają się w sposób losowy

2. Wywołanie choroby związane jest z czynnikami ryzyka,

które mogą być identyfikowane w badaniach
epidemiologicznych
Zastosowanie epidemiologii:
▪ Etiologia chorób (określanie przyczyn), zakaźnych i
niezakaźnych.
Czynniki genetyczne,
osobnicze

Dobry stan zdrowia Zły stan zdrowia

Czynniki środowiskowe
(zespół czynników biologicznych, chemicznych,
fizycznych, psychologicznych lub innego rodzaju
mogących oddziaływać na zdrowie), w tym styl życia
 epidemiologii:
Czynniki warunkujące powstawanie chorób
Temperatura, nasłonecznienie,
Środowisko wilgotność, promieniowanie
elektromagnetyczne,
Zanieczyszczenia powietrza,
wody, pożywienia, środowisko
społeczne
Czynniki
gospodarza Swoiste czynniki biologiczne
CHOROBA
Dziedziczność, wiek, płeć, stan
odżywienia i zdrowia,
Bakterie, wirusy, grzyby,
uprzednio przebyte choroby i
rezerwuary infekcji (ludzie,
ekspozycje na substancje toksyczne
zwierzęta, gleba,
stan odporności organizmu
przenosiciele (stawonogi)
↓
produkty żywnościowe,
reakcje immunologiczne
alergeny
wnikanie i detoksykacja substancji
▪ Badanie historii naturalnej choroby ( jej przebieg, skutki)

czynniki ryzyka objawy objawy i oznaki

Profilaktyka III fazy
rehabilitacja
Profilaktyka II
Profilaktyka I fazy: wczesne wykrycie Medycyna lecznicza
oświata zdrowotna, choroby i jej rozpoznanie i leczenie
szczepienia ochronne, leczenie
polityka społeczna,
ochrona środowiska

▪ Badania stanu zdrowia populacji i jego dynamiki (np. określanie

udziału osób ze złym stanem zdrowia, zmian w czasie, zmian z wiekiem itp.)
 epidemiologii:
▪ Badanie związków między chorobą, a ekspozycją
na czynniki narażenia.
▪ Badanie związków między chorobą i jej komplikacjami , a
stosowanymi metodami leczenia.
▪ Opracowywanie strategii zwalczania chorób
▪ Ocena działań interwencyjnych
(sprawność służby zdrowia, skuteczność działań prewencyjnych,
promocji zdrowia)
▪ Określenie efektywności kosztów metod leczenia i strategii
ochrony zdrowia
 Epidemiologia
Podmiotem badań epidemiologicznych jest
populacja ludzka.
Definiowana zwykle w kategoriach geograficznych jako ludność
zamieszkała na danym terenie, kraju mieście w określonym czasie
lub strukturalnych: grupa pacjentów danego szpitala,
pracowników fabryki, studentów wrocławskich uczelni.

Z badanej populacji wyłaniane są podgrupy według takich

kryteriów, jak: płeć, wiek, przynależność etniczna itd.
 Populacja narażona

Część populacji generalnej, w której możliwe jest wystąpienie badanej

choroby nazywa się populacją narażoną.
Np. wypadki przy pracy zdarzają się wśród osób pracujących, zatem
populacja narażona to wszystkie osoby zatrudnione.

Nie zawsze można uzyskać dane na temat populacji narażonej ( określić

wielkość) wtedy w analizach bierze się pod uwagę całą populację
zamieszkałą na badanym terenie.
 Pomiar stanu zdrowia ludności
Def. zdrowia „Zdrowie to pełen dobrostan fizyczny, psychiczny i
społeczny, a nie wyłącznie brak choroby bądź niedomagania” (WHO,
1948 r).

Epidemiologia koncentruje się na zjawiskach, które można

zmierzyć i którym można przeciwdziałać, dlatego używa się
prostych definicji określających stan zdrowia jak np. „choroba
występuje” lub „brak choroby” (określanych za pomocą kryteriów
diagnostycznych choroby tzn. objawów podmiotowych,
przedmiotowych, wyników badań laboratoryjnych).
 Pomiar stanu zdrowia ludności
Mierniki zdrowia
pozytywne negatywne

Mierniki rozwoju dzieci i młodzieży Np.

Mierniki określające sprawność narządów i Chorobowość
całego ustroju ( wentylacja płuc, Hb, poziom
mikroelentów) Zachorowalność (zapadalność)
Mierniki jakościowe Hospitalizacja (nasilenie, struktura)
(z badań ankietowych np. jakość życia, Umieralność
satysfakcja z życia )
Mierniki jakościowo-ilościowe (średnie Śmiertelność
/przeciętne/ dalsze trwanie życia, średnia
długość życia w dobrym zdrowiu)
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki
negatywne, ilościowe
Współczynnik chorobowości – liczba osób chorujących na daną
chorobę, w określonym przedziale czasowym podzielona przez liczbę
osób narażonych na tę chorobę /na danym terenie, w analizowanym
okresie (np. roku)/. Wyrażany zwykle jako liczba przypadków
choroby na 10n np. 100 000, 10 000, 1000, 100 osób/ mieszkańców

Liczba osób chorych x10n

Współczynnik chorobowości =
Liczba osób narażonych na chorobę
 Współczynnik chorobowości – obliczenia , przykłady

Liczba chorujących na cukrzycę w Polsce wg NFZ (2013 rok)

2 130 494
Ludność Polski ( 2013 r)
38 530 000

Oblicz rozpowszechnienie cukrzycy /wsp. chorobowości /

w Polsce w 2013 r.
wsp. chorobowości na cukrzycę = 2 130 494/38 530000 x 100% =
= 5,53 %
 Współczynnik chorobowości – obliczenia , przykłady

Liczba chorujących na cukrzycę w Polsce wg NFZ (2013 rok)

2 130 494
Ludność Polski ( 2013 r)
38 530 000

Oblicz rozpowszechnienie cukrzycy /wsp. chorobowości /

w Polsce w 2013 r.
wsp. chorobowości na cukrzycę = 2 130 494/38 530000 x 100% =
= 5,53 %
 Współczynnik chorobowości – zadanie 1

Porównaj rozpowszechnienie w Polsce ( wg NFZ), w kolejnych latach.

Zinterpretuj wynik. + ok. 1 mln osoby niezdiagnozowane

rok 2017 2018 2019

Liczba chorych
2 130 494 2512300 2860000 3 000 000
Ludność 38434000 38 411 000 38 382 576
wsp. 5,53 %
chorobowości
 Współczynnik chorobowości – zadanie 2
Porównaj rozpowszechnienie Covid-19 / aktywne przypadki/ w dniu 04.10.2020, w
podanych krajach . /Dane z https://www.worldometers.info/coronavirus/?%3D%3D
Zinterpretuj wynik.
Kraj Rosja Francja Polska świat
Liczba
chorych
2 568 134 214 500 476 649 24 441 7 979 414
Ludność
331 505 144 145 950 806 65 311 128 37,835,758 ok 7,8 mld

wsp.
chorobowości
 Współczynnik chorobowości
Poziom chorobowości jest kształtowany przez szereg czynników:
• ciężkość przebiegu choroby (im więcej zgonów - tym wsp. chorobowości będzie niższy ↓),
• czas trwania choroby (im krótszy czas trwania choroby - tym wsp. chorobowości niższy ↓)
• duży wskaźnik wyzdrowień też obniża wsp. chorobowości ↓
• duża liczba nowych przypadków choroby oraz imigracja chorych /lub potencjalnych nowych
przypadków, np. osób z określonej grupy wiekowej/, emigracja zdrowych –
podwyższa wsp. chorobowości ↑
zapadalność
•Polepszenie diagnostyki podwyższa wsp. chorobowości ↑
chorobowość

Zgony
Wyzdrowienia
 Współczynnik chorobowości
▪ Określenie wartości współczynników
chorobowości jest pomocne w ustaleniu
potrzeb opieki zdrowotnej i planowania w
służbie zdrowia.
▪ Porównanie wsp. chorobowości w różnych
populacjach pomaga określić znaczenie
czynników środowiskowych i etnicznych na
występowanie choroby
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki negatywne, ilościowe
Współczynnik zapadalności (zachorowalność) – liczba nowych zachorowań w
określonym czasie w stosunku do ludności narażonej.
Licznik - obejmuje tylko nowe przypadki zachorowań.
Jednostki współczynnika zapadalności odnoszą się zawsze do określonego przedziału
czasu (dzień, miesiąc, rok itd.).
Dla każdej osoby w populacji okres narażenia to czas, przez jaki osoba pozostająca w
obserwacji jest zdrowa (bez choroby).
Mianownik współczynnika zapadalności stanowi sumę takich okresów dla wszystkich
osób w określonym czasie badania

Liczba osób, które zachorowały w

określonym przedziale czasu
Wsp.zapadalności = x10n
Suma okresów, kiedy każda
osoba z populacji jest narażona
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki negatywne,
ilościowe
Współczynnik zapadalności skumulowanej – prostsza miara występowania
nowych przypadków choroby
Licznik - obejmuje nowe przypadki zachorowań w określonym przedziale
czasu
Mianownik zawiera liczebność populacji narażonej tylko w jednym punkcie
czasowym, np. na początku badanego okresu.

Liczba osób, które zachorowały w

Współczynnik określonym przedziale czasu
zapadalności = Liczba populacji narażonej x10n
skumulowanej ( bez choroby) na początku badanego
okresu.
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki negatywne,
ilościowe

W badaniach trwających 8 lat odnotowano 274 przypadków udaru

mózgu wśród 118 539 kobiet, które zakwalifikowano do obserwacji na
początku badania.

Oblicz skumulowaną zapadalność na udar mózgu w badanej grupie

kobiet/1000 osób

274
Wsp. zapadalności = x1000 = 2,3
skumulowanej 118 539

Skumulowana zapadalność na udar mózgu wynosiła 2,3 na 1000

 Zapadalność skumulowana:

• Stanowi użyteczną miarę do porównywania ryzyka zdrowotnego

w różnych populacjach
• Określa ryzyko /prawdopodobieństwo/ zachorowania osoby z
populacji narażonej w analizowanym okresie czasu.
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki
negatywne, ilościowe

Współczynnik śmiertelności – odsetek osób zmarłych na daną

chorobę w stosunku do osób chorujących na tę chorobę w tym samym
czasie.
Jest miarą jej ciężkości oraz nieskuteczności leczenia.

Liczba zgonów z powodu

Współczynnik śmiertelności = danej choroby x10n
Liczba przypadków tej choroby
w tym samym czasie
 Współczynnik śmiertelności– zadanie
Porównaj śmiertelność na Covid-19, w podanych krajach . /Dane z
https://www.worldometers.info/coronavirus/?%3D%3D stan na dzień 04.10.2020
Zinterpretuj wynik.
Kraj Rosja Niemcy Polska świat
Liczba wszystkich
zgonów 214 593 21 358 9602 2630 1 041 275

Liczba wszystkich
przypadków choroby 7 633 469 1 215 001 301 543 100 074 35 376 135

wsp.
śmiertelności
Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki negatywne, ilościowe
Umieralność – to podstawowy miernik negatywny, określający sytuację
zdrowotną w populacji i kierunki jej kształtowania ( dane uzyskuje się z
rejestrów zgonów, prowadzonych w większości krajów świata).
Do kodowania przyczyn zgonów stosuje się Międzynarodową klasyfikację,
chorób, urazów i przyczyn zgonów.

W analizach umieralności stosuje się różne mierniki, m.in.:

Surowy wsp. umieralności/zgonów/, specyficzny wsp. umieralności,
standaryzowany wsp. zgonów, współczynnik umieralności niemowląt,
wskaźnik umieralności proporcjonalnej
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki negatywne,
ilościowe
Surowy współczynnik umieralności – miernik podstawowy odnoszący
liczbę zgonów w danym okresie czasu do liczby osób narażonych na zgon w
tym okresie

Liczba zgonów w określonym

Surowy współczynnik czasie
umieralności = x10n
Średnia liczba ludności w tym
czasie
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki negatywne,
ilościowe

Współczynniki zgonów standaryzowane (bardziej miarodajne) obrazują,

jaka byłaby umieralność ogólna w populacji, gdyby miała ona standardową
strukturę wieku.

Standaryzacja jest niezbędna, kiedy porównujemy dwie lub więcej

zbiorowości różniących się pod względem rozkładów podstawowych cech
(wieku, płci, statusu społeczno-ekonomicznego), wpływających na ryzyko
zgonu.
Populacją standardową jest populacja świata lub populacja europejska.
Standaryzacja według wieku eliminuje wpływ różnych rozkładów wieku
na porównywane współczynniki zgonów.
Standaryzowane współczynniki zgonów według wieku dają lepszy pogląd na
różnice w poziomie umieralności między poszczególnymi krajami–np.
standaryzowane współczynniki zgonów z powodu chorób układu krążenia

Tab. - Surowe i standaryzowane wg wieku wsp. umieralności (na 100 000)

z powodu chorób układu krążenia w wybranych krajach w 1980 r
KRAJ Współczynnik Współczynnik standaryzowany wzg.
surowy wieku
FINLANDIA 491 277
FRANCJA 368 164
JAPONIA 247 154
EGIPT 192 299
WENEZUELA 115 219

MEKSYK 95 163
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki
negatywne, ilościowe
Specyficzne współczynniki umieralności– (bardziej miarodajne) obliczane są
dla grup ludności wyróżnionych ze względu na wiek, rasę, płeć, zawód czy
położenie geograficzne, lub szczegółową przyczynę zgonu.

Liczba zgonów w określonej grupie

Specyficzny współczynnik (wieku, płci, choroby, itp)
x10n
umieralności =
Liczba ludności w tych samych grupach, na
tym samym obszarze, w tym samym czasie
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki
negatywne, ilościowe
Współczynnik umieralności niemowląt – jest powszechnie używanym
syntetycznym miernikiem sytuacji zdrowotnej populacji. Określa poziom
umieralności dzieci w 1 roku życia. Jest b. czuły na zmiany warunków
społeczno-ekonomicznych i oddziaływanie opieki zdrowotnej.

Liczba zgonów dzieci do 1 roku życia

Współczynnik umieralności w ciągu roku x10n
niemowląt = Liczba żywych urodzeń w tym samym
roku
Współczynnik umieralności niemowląt wykazuje znaczne
zróżnicowanie w zależności od kraju i jest przydatny do porównania
sytuacji zdrowotnej w różnych populacjach.
1987 2019
KRAJ wsp. umieralności wsp. umieralności
niemowląt niemowląt
(liczba zgonów/1000 (liczba zgonów/1000
żywych urodzeń) żywych urodzeń)

JAPONIA 4,8 0,84

SZWECJA 6,1 1,38
FRANCJA 7,8 2,6
POLSKA 16,2 2,7
MAROKO 90 13,6
ETIOPIA 152 27,6
AFGANISTAN 189 35,9
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki
negatywne, ilościowe
Umieralności niemowląt obejmuje:
• umieralność neonatalną (tzn. w ciągu 4 pierwszych tygodni życia
(0-27dni), w tym neonatalna wczesna - 0-6 dni)
• umieralność postneonatalną (w wieku 28 dni-11 miesięcy)
Współczynnik umieralności dzieci obejmuje zgony dzieci w wieku
1–4 lat.
Jest ważnym miernikiem natężenia takich patologii, jak:
przypadkowe urazy, zespoły niedożywienia, czy choroby zakaźne,
które są częstą przyczyną zgonów w tej grupie wiekowej.
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki
negatywne, ilościowe
Umieralność okołoporodowa matek – Współczynniki te
wykazują znaczne zróżnicowanie do 10 na 100 000 w
Europie do ponad 500 na 100 000 w Afryce. ( Polska 3 (2-4))

Liczba zgonów matek z przyczyn

Współczynnik umieralności
okołoporodowych w ciągu roku x10n
okołoporodowej matek =
Liczba urodzeń w tym roku
http://www.who.int/maternal_child_adolescent/epidemiology/en/
 Pomiar stanu zdrowia ludności – inne
mierniki
Oczekiwana długość życia- przeciętna liczba lat życia
mierzona na podstawie statystyk dotyczących umieralności
dla danej populacji w danym roku (np. w Polsce
mężczyżni-73 ,kobiety 81 lat).

Przeciętne dalsze trwanie życia – liczba lat , które osoba w

danym wieku ma szanse przeżyć przy założeniu utrzymania
się dotychczasowych tendencji umieralności. W
szczególnym przypadku przy wieku równym 0 (czyli dla
noworodka) oczekiwana dalsza długość trwania życia jest
równa średniej długości życia w danej populacji.
 Pomiar stanu zdrowia ludności – inne
mierniki
Wskaźnik utraconych potencjalnych lat życia - liczba lat
utraconych w wyniku przedwczesnej śmierci tzn. śmierci, która
nastąpiła przed osiągnięciem wieku przeciętnego trwania życia
dla osób w danej grupie.

Bardziej złożone mierniki uwzględniają nie tylko długość

trwania życia ale także elementy jego jakości np.
⚫ lata życia w dobrym zdrowiu /k0biety/ (dla Polski 63,5 lat, dla
Grecji 64, Szwecji 71,9, dla Rosji -61 lat),
⚫ dalsze trwanie życia bez inwalidztwa
⚫ oczekiwana długość trwania życia w aktywności
Mierniki stanu zdrowia uwzględniające nie tylko występowanie
chorób ale także konsekwencje ich przebycia to wsp.
niepełnosprawności i inwalidztwa.
/Mają wartość w populacjach charakteryzujących się dużym
odsetkiem osób w podeszłym wieku./
 Pomiar stanu zdrowia ludności – mierniki
pozytywne

⚫Jakość życia - subiektywnie odczuwany obraz własnej sytuacji

życiowej (składają się na niego: stan fizyczny, psychiczny,
sprawność ruchowa, satysfakcja społeczna, ekonomiczna)

Kwestionariusze do badania jakości życia :

⚫ ogólne,
⚫ specyficzne
⚫ mieszane.
Ogólne – pytania dotyczą ogólnego samopoczucia i czynników
związanych z doświadczeniem choroby, stopnia zadowolenia z
życia oraz przejawianej aktywności w różnych sferach życia
codziennego. Można je stosować zarówno u osób chorych, jaki
zdrowych.
⚫ Mają zastosowanie w różnych schorzeniach – umożliwiają
dokonanie porównań między grupami chorych na różne choroby
Specyficzne - służą do oceny jakości życia w określonej jednostce
chorobowej lub grupie schorzeń, np. sercowo-naczyniowych, dla
pacjentów dializowanych
⚫ Umożliwiają ocenę: samopoczucia chorego, wpływu choroby na
jego stan emocjonalny, występowanie niepożądanych skutków
stosowania leków, porównanie jakości życia chorujących na tę
samą chorobę w różnych populacjach
Mieszane zawierają zarówno elementy kwestionariusza ogólnego,
jak i specyficznego.
Jakość życia
Ocena jakości życia ułatwia zaplanowanie
i zorganizowanie opieki oraz świadczy o całościowym
podejściu do procesu leczenia.

Badania nad jakością życia chorych są w Polsce jednak

nowością i nie są rozpowszechnione.