9

Araling
Panlipunan
Unang Markahan – Modyul 4
Salik ng Pagkonsumo
Araling Panlipunan – Ikasiyam na Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 4: Salik ng Pagkonsumo
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyulna ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Nicolas T. Capulong, PhD, CESO V
Ronilo AJ K. Firmo, PhD, CESO V
Librada M. Rubio, PhD
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Raquel C. Castro

Tagasuri ng Nilalaman: Rowel S. Padernal/Angelica M. Burayag, PhD
Ramil D. Dacanay/Grace G. Abad
Tagasuri ng Wika: Loreto P. Lorido/Rochella C. David
Tagasuri sa ADM Format: John C. Paje, EdD/Emily F. Sarmiento, PhD
Tagasuri ng Paglapat at Pagguhit: Bryan Balintec/Donnalin Oliveros
Tagaguhit: Krislene Ida N. Mercado
Tagalapat: Ma. Remalyne G. Cruz, EdD
Tagapamahala: Nicolas T. Capulong, PhD, CESO V
Librado M. Rubio, PhD
Angelica M. Burayag, PhD
Ma. Editha R. Caparas, EdD
Nestor P. Nuesca, EdD
Marie Ann C. Ligsay, PhD
Amando P. Yutuc, PhD
Emily F. Sarmiento, PhD

Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon – Rehiyon III

Office Address: Matalino St. D.M. Government Center, Maimpis, City of San Fernando (P)
Telephone Number: (045) 598-8580 to 89
E-mail Address: region03@deped.gov.ph
 9

Araling
Panlipunan
Unang Markahan – Modyul 4:
Salik ng Pagkonsumo
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan 9 ng Alternative

Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling: Salik ng Pagkonsumo
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga
edukador mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang
gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang
itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa

mapatnubay at malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan,
bilis at oras. Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang
mga kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang

mag-aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan
at itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.

Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan 9 ng Alternative Delivery Mode

(ADM) Modyul ukol sa Salik ng Pagkonsumo.

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin

nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

ii
Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung
ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o

pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong

sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat

ng mga gawain sa modyul.

iii
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Sanggunian Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

paglikha o paglinang ng modyul na ito.
Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang

marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong kapatid o sinoman
sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa iyong
isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

iv
 Alamin

Inihanda ang modyul na ito upang bigyan ka ng pang-unawa tungkol sa

konsepto ng pagkonsumo. Inaasahan ko na matutunan mo kung ano-ano ang mga
salik na nakakaimpluwensya sa iyo bilang isang konsyumer.

Pagkatapos mo sa modyul na ito, ikaw ay inaasahang maisasagawa ang

kabuuang layuning:
1. Nasusuri ang mga salik na nakaaapekto sa pagkonsumo.

Kaugnay nito, ang mga sumusunod na kakayahan ay inaasahan din na iyong

maipakikita:
1.1 Nakapagpapaliwanag sa konsepto ng pagkonsumo;
1.2 Naiisa-isa ang mga salik ng pagkonsumo; at
1.3 Napapahalagahan ang kaugnayan ng mga salik na ito sa ating pang-
araw-araw na pamumuhay

Subukin

Panuto: Isulat ang titik ng iyong napiling sagot sa sagutang papel.

1. Alin sa mga sumusunod ang angkop na kahulugan ng pagkonsumo?

a. Ito ay tumutukoy sa proseso ng pagbuo ng produkto
b. Ito ay tumutukoy sa pagbili o paggamit natin ng mga produkto o
serbisyo
c. Ito ay tumutukoy sa paraan ng pagtugon sa ating walang hanggang
pangangailangan
d. Ito ay mekanismo upang maging maayos ang pamamahagi at paggamit
ng ating mga pinagkukunang yaman

2. Alin sa mga sumusunod ang HINDI nagpapakita ng konsepto ng

pagkonsumo?
a. bumibili
b. kumakain
c. nagtitinda
d. nagse-cellphone

1
3. Alin sa mga salik ng pagkonsumo ang HINDI kabilang?
a. kita
b. presyo
c. edukasyon
d. demonstration effect

4. Alin sa mga salik ng pagkonsumo ang higit na nagiging motibasyon natin sa

pagbili?
a. kita
b. presyo
c. utang
d. panahon

5. Nakadepende sa salik na ito ang dami ng ating mabibibili. Anong salik ng

pagkonsumo ang siyang nagdidikta sa paraan ng ating pamimili?
a. kita
b. utang
c. panahon
d. demonstration effect

6. Aling salik ng pagkonsumo ang higit na nakakaapekto sa tuwing mapapabili

tayo ng marami dahil sa sale?
a. kita
b. panahon o inaasahan
c. presyo
d. utang o mga obligasyon

7. Marami sa atin ang nagnanais maging protektado laban sa sakit, kaya naman,
sa panahong ito ng pandemya mas madami din ang bumibili ng mga
pangangailangang may kaugnayan dito tulad ng face mask at alcohol. Alin sa
mga salik ang nakakaapekto sa ating pagkonsumo na ito?
a. demonstration effect
b. kita
c. panahon o inaasahan
d. utang o mga obligasyon

8. Paano maaapektuhan ang pagkonsumo ng taong nawalan ng hanapbuhay

dulot ng COVID - 19?
a. Ang kanyang pagkonsumo ay tataas sapagkat sa bahay na siya
palaging kakain
b. Ang kanyang pagkonsumo ay bababa sapagkat wala siyang kita upang
ipambili ng pangangailangan
c. Ang kanyang pagkonsumo ay hindi magbabago sapagkat hindi naman
magbabago ang kanyang mga pangangailangan
d. Wala sa mga nabanggit

2
Para sa bilang 9 - 11:

Bottom 30%
Food expenditure 58.2%
Others 15.6%
House rent/ rental value 8.1%
Water, electricity, gas and other fuels 7.6%
Miscelleneous goods and services 5.3%
Transport 5.2%
Source: 2018 FAMILY INCOME AND EXPENDITURE SURVEY

9. Alin sa mga sumusunod na pahayag ang pinakawasto base sa normal na

sitwasyon ng isang pamilya:
a. Ang upa sa bahay ay binubuo ng 15 bahagdan ng gastusin ng pamilya
b. Malaking bahagdan ng gastusin ng pamilyang Pilipino ay napupunta
sa pagkain
c. Pangatlo sa mga gastusin ng pamilyang Pilipino ay mula sa kuryente,
tubig at iba pang utilities
d. Kung pagsasama-samahin ang lahat ng gastusin ng pamilya bukod sa
pagkain, tutumbas ito ng 50 porsyento

10. Ilang porsyento ng kabuuang gastusin ng pamilyang Pilipino ang napupunta

sa pagkain?
a. 7.6% c. 15.6%
b. 8.1% d. 58.2%

11. Base pa rin sa talaan, sa anong gastusin ng pamilyang Pilipino napupunta

ang mahigit 7% ng kanyang kinikita?
a. kuryente, tubig at gas
b. pagkain
c. transportasyon
d. upa sa bahay

12. Sa kautusang ibinaba ng Inter-Agency Task Force on COVID-19 (IATF), simula

Agosto 15 ay ipatutupad na ang kompulsaryong pagsusuot ng face shield sa
mga pampublikong transportasyon. Ano ang epekto ng kautusang ito sa
pagbili ng tao sa face shield?
a. bababa
b. tataas
c. hindi angkop
d. walang magbabago

13. Ano ang epekto ng pagbubukas ng klase sa iyong pagkonsumo sa mga

kagamitang pang-ekwelahan?
a. bababa
b. tataas
c. hindi angkop
d. walang magbabago

3
 14. Alin ang HINDI TOTOO tungkol sa pagkonsumo?
a. Tayong lahat ay konsyumer
b. Ang pagkonsumo ay naaapektuhan ng iba’t-ibang mga salik
c. Ang pagbabago ng presyo ng mga produkto sa pamilihan ay hindi
nakakaapekto sa ating pagkonsumo
d. Ang pangangailangan ang siyang nagtutulak sa atin upang bumili at
gumamit ng mga produkto at serbisyo

15. Ang mga sumusunod ay pawang epekto dulot ng pagpa-panic buying, alin ang
HINDI?
a. Napapatatag nito ang ugnayan ng kalakalan ng mga bansa
b. Dahil dito, maaaring hindi mo masunod ang iyong badyet
c. Ang ugaling makasarili sa pamimili ay lumilikha ng takot at pangamba
sa iba
d. Nagdudulot ito ng pansamantalang kakulangan sa mga produkto na
maaaring magresulta sa pagtaas ng presyo

Binabati kita! Kung nasagot mo ng tama ang lahat ng mga katanungan,

maaari ka ng magtungo sa susunod na modyul. Kung hindi mo naman nakuha ang
lahat ng tamang sagot sa mga tanong, huwag mag-aalala sapagkat ituturo sa modyul
na ito ang mga bagay na kailangan mo pang matutunan tungkol sa mga salik ng
pagkonsumo.

Balikan

Ipinakilala sa nagdaang aralin ang konsepto ng produksyon at ang mga salik nito.
Alam ko na marami kang natutunan mula rito. Halika’t ating balikan ang iyong mga
napag-aralan!

RAMBOLETRA
Panuto: Iayos ang mga letra upang mabuo ang mga konsepto na iyong napag-aralan.
Isulat ito sa iyong sagutang papel.

1. R U S N O D P Y K O

2. A L U P

3. A W G A P G A

4. S H R E P E N T U R E N I P E R

5. L I K A P A T

4
INPUT - OUTPUT

Panuto: Ilagay ang mga produktong nasa loob ng kahon ayon sa kanilang
kinabibilangang hanay.

sapatos tubo gatas puno trigo

asukal keso balat ng hayop mesa tinapay

INPUT OUTPUT

Tuklasin

4 PICS 1 WORD

Panuto: Gamitin ang mga larawan upang mabuo ang hinahanap na salita.

P K N S O

5
Mga Tanong:
1. Anong konsepto sa ekonomiks ang mabubuo mula sa mga larawan?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Alin sa mga larawan sa itaas ang nakapagbigay sa iyo ng ideya tungkol sa

hinihinging salita?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Sa iyong palagay, ano ang ibig sabihin ng iyong nabuong konsepto?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

4. Ano-ano ang mga bagay na nakakaapekto sa iyong pagbili?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

Aralin
Salik ng Pagkonsumo
1
Suriin

Lahat tayo ay bumibili at gumagamit ng mga produkto at serbisyo. Simula sa

mga kagamitan sa eskwela tulad ng lapis at papel, kagamitang personal gaya ng
cellphone at pabango, mga kailangan natin tulad ng pagkain, damit, tubig at iba pa,
ang lahat ng ito ay ating ginagamit sa ating pang-araw-araw na pamumuhay.
Ang pagbili at paggamit ng mga produkto o serbisyong ito ay tinatawag na
pagkonsumo. Ito din ay isang gawaing pang-ekonomiya na tumutukoy sa paggamit
ng produkto o serbisyo upang tugunan ang ating mga pangangailangan at
kagustuhan.

6
 Konsyumer ang tawag sa mga taong gumagamit o bumibili ng mga produkto
o serbisyo. Dahil tayong lahat ay bumibili at gumagamit ng mga produkto at serbisyo
para sa ating mga pangangailangan, tayo ang mga konsyumer.
Ang ating pagbili at paggamit ng mga produkto at serbisyo ay naaapektuhan
ng iba’t ibang mga salik. Ano-ano kaya ang mga bagay na nakakaapekto sa iyong
pagbili? Kailan ka napapabili ng marami at kailan ang kakaunti? Tayo na’t alamin
ang mga ito!
Mga Salik na Nakakaapekto sa Pagkonsumo
1. Presyo – ito ay tumutukoy sa halagang katumbas ng produkto o serbisyong
ating binibili. Ang salik na ito ay kadalasang nagiging motibasyon natin sa
ating pagbili. Ang mga sale sa pamilihan ay nakapaghihikayat sa atin na
bumili ng mas marami samantalang ang pagtaas naman ng presyo ng isang
produkto o serbisyo ay hindi nakapaghihikayat sa pagbili ng marami.

2. Kita – isa din ito sa mga bagay na nakakaapekto sa ating pagkonsumo. Maaari
din nitong limitahan o dagdagan ang pagkonsumo natin sa mga produkto o
serbisyo. Ang pagkakaroon ng pagbabago sa kita ay nangangahulugan ng
paglaki o pagliit ng pagkonsumo ng isang mamimili.

3. Panahon o inaasahan – ang pagbili sa mga produkto at serbisyo ay

naaapektuhan nito. Sa panahon ngayon ng pandemya, mas maraming tao
ang bumibili ng mga produkto tulad ng face mask, sabon at alkohol kaysa sa
normal na panahon. Ang pagdiriwang o okasyon ay nakakaapekto sa pagtaas
at pagbaba ng ating pagkonsumo.

4. Utang o mga obligasyon – ang pagkakaroon ng utang ay nagdudulot ng

pagbaba sa ating pagkonsumo. Mas madaming utang na kailangang bayaran,
mas kakaunti ang natitirang pambili sa mga produktong ating kailangan.

5. Demonstration effect – kadalasan, tayong mga mamimili ay madaling

maimpluwensyahan ng mga bagay na ating nakikita o naririnig. Ang
telebisyon, radyo at maging ang social media ay nagiging kasangkapan upang
tayo ay mahikayat na bumili. Ang brand endorser na ating iniidolo,
magandang tagline at pabalat ng mga produkto ang ilan sa pumupukaw sa
ating atensyon upang tayo ay mapabili. Kakaunti naman ang mga bumibili sa
mga produktong hindi pamilyar sa atin.

Ang lahat ng ito ay pawang nakakaapekto sa dami ng ating binibili o

ginagamit. Ang paglaki o pagliit ng ating pagkonsumo ay nakadepende sa mga
salik na ito. Dahil ang ating pagkonsumo ay naaapektuhan ng iba’t ibang mga
salik, kailangan nating mas maging matalino sa ating binibili at ginagamit.
Dapat ay lagi nating isasaalang-alang ang kahalagahan at ang paggamit natin
sa mga produkto o serbisyo na ating bibilhin.

7
Mga Tanong:
1. Ano ang pagkonsumo?
2. Sino ang tinatawag na mga konsyumer?.
3. Bakit may pagkonsumo?
4. Ano- ano ang mga salik na nakakaapekto sa ating pagkonsumo?
5. Alin sa mga salik na binanggit ang higit na nakakaapekto sa iyong pagbili?
Ipaliwanag ang iyong sagot.

Pagyamanin

CONCEPT DEFINITION MAP

Panuto: Mula sa mga impormasyong iyong natutunan tungkol sa pagkonsumo,

buuin ang Concept Definition Map gamit ang modelo sa ibaba. Isulat ito sa iyong
sagutang papel.

Ano-ano ang Ano ito? Ano ang mga

mga bumubuo kahalagahan
_______________
dito? nito?
_______________
_______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________ _______________
_______________ _______________
____ __
_______________ _______________
_______________ _______________
_______________ _______________
______ ______
_______________ PAGKONSUMO
_______________
_______________ _______________
_______________ _______________
____ ____
_______________
_______________
_______________
______

8
KonsumoGraph!
Panuto: Buuin ang graphic organizer sa pamamagitan ng paglalagay ng tamang
halimbawa ayon sa salik ng pagkonsumo na kinabibilangan nito.

SALIK NG PAGKONSUMO

PANAHON/ UTANG/
PRESYO KITA DEMONSTRATIO
INAASAHAN OBLIGASYON N EFFECT

1. Pagbili ng marami kung ito ay naka-sale.

2. Paggamit ng facemask upang magsilbing proteksyon sa panahong ito ng
pandemya.
3. Pagbili ng mga kagamitang pang-eskwelahan sa panahon ng pasukan.
4. Pagkonsumo gamit ang credit card.
5. Pagtangkilik sa mga produktong ineendorso ng isang sikat na artista.
6. Pagbili ng mas marami dahil nakatanggap ng bonus.
7. Paghahanap ng alternatibong produkto upang makamura.
8. Pagkonsumo ng mga pamilyang nawalan ng trabaho dulot ng community
quarantine.
9. Pamimili ng mga nauusong damit.
10. Pagbaba ng pagkonsumo dahil sa mga bayarin tulad ng kuryente, tubig at
upa sa bahay.

FAMILY FEUD
Panuto: Isulat ang mga hinihingi sa bawat aytem. Gamiting gabay ang mga
ibinigay na halimbawa.
1. Magbigay ng tatlong bagay na unang binibili ng iyong ina kapag siya ay
nagkapera (hal. bigas).
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

2. Ano-ano ang madalas mong bilhin tuwing pasukan? (hal. papel)

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

9
 3. Ano-ano ang mga una mong napapansin sa isang tvcommercial? (hal.
modelo)
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

4. Sa anong mga lugar sulit mamili? (hal. palengke)

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

5. Anong mga bayarin ang hindi mo pwedeng ipagpaliban? (hal. bayarin sa

kuryente)
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

ANONG SALIK NGA BA ‘YON?

Panuto: Mula sa gawain sa itaas, isulat mo kung anong salik ng pagkonsumo ang
tinutukoy sa bawat bilang.
1. __________________________________________________________________________
2. __________________________________________________________________________
3. __________________________________________________________________________
4. __________________________________________________________________________
5. __________________________________________________________________________

10
BASA-SURI
Panuto: Basahin at unawain ang talata. Sagutin ang mga katanungan dito sa iyong
sagutang papel o portfolio.
Ang Wais na si Aling Gloria
Isinulat ni Michelle R. Maglaqui

Si Aling Gloria ay
isang praktikal na ina. Sa
lahat ng pagkakataon ay
lagi niyang inuuna ang
pangangailangan ng
kanyang pamilya kaysa
sa luho niya. Ang suweldo
ng asawa ay kanyang
pinagkakasya upang
sumapat sa isang buwang
pangangailangan ng
buong pamilya. Ang
paglilista para sa lingguhang badyet ay talaga namang
nakakatulong sa kanya. Mayroon din siyang mga suking tindera na
hindi siya kayang pahindian kapag siya ay tumatawad na. Kaya
naman, malimit siyang tawaging ‘ang wais na si Aling Gloria’.

Madaling araw pa lamang ng Sabado ay namamalengke na

siya. Nagpupunta sa kanyang mga suking tindera at doon ay
nakikipagtawaran na. Laging tinitiyak na sariwa ang isda, karne at
gulay na binibili, na siyang ihahain para sa pamilya. Kung ang
presyo naman ay tumaas, siya ay hindi nag-aalala sapagkat may
alternatibo naman siya. Iniiwasan din niya ang pangungutang
upang hindi na mabawasan pa ang badyet para sa kanyang
pamilya. Tunay nga na si Aling Gloria ay isang wais na ina, hindi
siya basta-basta nagpapadala sa panghihikayat ng iba.
Sinisigurado niya na ang bawat sentimong kanyang gagastusin ay
para sa kapakinabangan ng kanyang buong pamilya. ‘Yan si Aling
Gloria, ang wais kong ina.

11
 1. Ilarawan si Aling Gloria bilang isang wais na ina.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Ano-ano ang mga pahayag na nagpapatunay na isang wais na ina si Aling

Gloria?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Sa iyong palagay, may mga bagay ba na nakakaapekto sa pagbabadyet ni

Aling Gloria? Ipaliwanag ang iyong sagot.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

4. Maglista ng limang katangian ng iyongmagulang o tagapangalaga na maaari

mong maiugnay sa mga katangian ni Aling Gloria bilang isang konsyumer.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

SURI-TSART
Expenditure Pattern of Filipino Families

Bottom 30% Upper 70%

Food expenditure 58.2% 39.5%
Others 15.6% 25.6%
House rent/ rental value 8.1% 12.9%
Water, electricity, gas and other fuels 7.6% 8.3%
Miscelleneous goods and services 5.3% 6.8%
Transport 5.2% 6.9%
Source:2018 FAMILY INCOME ANDEXPENDITURE SURVEY

12
Panuto: Gamitin ang datos mula sa gastusin ng pamilyang Pilipino 2018 at sagutin
ang mga sumusunod na katanungan:
1. Sa anong gastusin ng pamilya napupunta ang malaking porsyento ng kita
ng pamilyang Pilipino?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Gaano kalaki ang napupunta sa mga sumusunod?

Bottom 30% Upper 70%

a. Pagkain ___________ ____________
b. Upa sa bahay ___________ ____________
c. Transportasyon ___________ ____________
d. Tubig at kuryente ___________ ____________

3. Paghambingin ang gastusin ng mga pamilyang nasa bottom 30% at pamilyang

mula sa upper 70%. Magkatulad ba ang kanilang gastusin? Paano
nakakaapekto ang mga salik ng pagkonsumo sa mga pamilyang nasa bottom
30% at upper 70%? Ipaliwanag ang iyong sagot.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Isaisip

YOU COMPLETE ME!

Panuto: Kumpletuhin ang mga pahayag.

1. Ang pagkonsumo ay isang mahalagang gawaing pagkabuhayan dahil
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

2. Mahalaga na matutunan ko ang mga salik ng pagkonsumo sapagkat

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

13
 Isagawa

HUWAG MAG-PANIC!
Ayon sa mga eksperto ang panic buying ay maituturing na makasariling pag-
uugali sa pamimili. Ito ay bunga ng takot at pagiging likas na gahaman sa pamimili.
Ito ay nagreresulta sa pagho-hoard o pag-iimbak ng mga produkto na higit pa sa
kailangan. Sa panahon ng krisis tulad ngating nararanasan ngayon, hindi natin
kailangan ang ganitong mga gawi sa pamimili sapagkat higit na magdudulot ito ng
kaguluhan at paghihirap sa marami. Sumulat ng limang paraan kung paano natin
maiiwasan ang panic buying.
1. ___________________________________________________

2. ___________________________________________________

3. ___________________________________________________

4. ___________________________________________________

5. ___________________________________________________

OPINYON MO, ITALA MO!

Dahil sa krisis na kinakaharap ng ating bansa dala ng COVID – 19 pandemic,
marami sa ating mga kababayan ang nalugi sa kanilang mga negosyo. Kaya naman
hinihikayat ng ating pamahalaan ang pagbili at pagtangkilik sa ating mga lokal na
produkto upang matulungan ang ating mga kababayan na makabangon. Magbigay
ng mga pamamaraan upang labanan ang kaisipang kolonyal o ang pagkahilig natin
sa mga produktong imported.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

14
 Tayahin

TAMA o MALI.
Panuto: Suriin ang mga pahayag. Isulat ang salitang TAMA kung ang pahayag ay
may katotohanan at MALI naman kung ito ay walang katotohanan. Isulat ang sagot
sa iyong sagutang papel.
1. Lahat tayo ay mga konsyumer.
2. Ang paninigarilyo ay isang halimbawa ng tamang pagkonsumo
pagkonsumo.
3. Ang pangangailangan ang siyang nagtutulak sa atin sa pagbili at paggamit
ng mga produkto.
4. Ang pagkonsumo ay hindi gawaing pang-ekonomiya.
5. Ang mababang presyo ang nagsisilbing pangunahing motibasyon natin sa
dami ng ating bibilhin.
6. Malaki ang naitutulong ng mga artista upang mahikayat ang maraming tao
sa pagbili ng produkto.
7. Mas malaki ang kakayahang bumili ng marami ng mga taong kumikita ng
maliit kaysa sa mga kumikita ng malaki.
8. Tumataas ang pagkonsumo natin sa mga kagamitang pang-eskwelahan sa
panahon ng pasukan.
9. Ang pagbili ng tela at sinulid upang gawing reusable face mask ay isang
halimbawa ng produktibong pagkonsumo.
10. Dahil sa pagkonsumo kung kaya’t may produksyon.

BTS (Bababa, Tataas, Salik)

Panuto: Suriin ang mga pahayag na nasa loob ng kahon. Isulat sa pangalawang
kolum kung ang pagkonsumo ay tataas o bababa. Isulat naman sa ikatlong kahon
ang mga salik na nakakapekto dito. Gawin ito sa iyong sagutang papel.

Pahayag Bababa o Tataas ang Salik na Nakakaapekto

Pagkonsumo sa Pagkonsumo
1. Ang pagbili sa mga
kagamitan tulad ng
payong, bota at kapote
sa panahon ng tag-
ulan.
2. Benta sa panindang
mantika sa
kasalukuyan kung
ang presyo nito sa
hinaharap ay bababa.
3. Badyet para sa
pangangailangan ng
pamilya kung
maraming
pinagkakautangan.

15
 4. Pagkonsumo sa mga
murang produkto.
5. Pangkalahatang
pagkonsumo kung
tataas ang sahod ng
mga panggagawa.
6. Benta sa mga
produktong inendorso
ng mga sikat at
paboritong artista.
7. Pagbili sa mga pamalit
na produkto sa
pagtataas ng presyo
ng mga ito.
8. Konsumo sa kuryente
sa panahon ng tag-
init.
9. Kakayahan sa pagbili
ng pamilya kung ang
bawat miyembro ay
may trabaho.
10. Buwanang badyet ng
pamilya sa pagtaas ng
bayarin sa tubig at
kuryente.

Karagdagang Gawain

Panuto: Pumili ng isa sa mga salik at ilarawan ang epekto nito sa iyong pagkonsumo
sa pamamagitan ng akrostik. Gamiting gabay ang rubrik sa ibaba sa paggawa ng
iyong akrostik.

S ______________________________________

A ______________________________________

L ______________________________________

I _______________________________________

K ______________________________________

16
 Kraytirya Napakahusay Mahusay Nalilinang Nagsisimula
(KKK) (5 puntos) (3 puntos) (2 puntos) (1 puntos)
Kahusayan Kumpleto at Kumpletong May Maramingka
sa pag- komprehensibon nailalarawan ilangkakulang kulangansani
uugnay ng g nailalarawan at ang mga ansanilalaman lalaman ng
mga naiuugnay ang natutunan ng akrostik. akrostik
natutunan mga natutunan May
sa aralin ilangmalingim
pormasyon.
Kaangkupa Malikhaingnailal Maayosnanaila Hindi Hindimaayos
n ng mga ahad ang lahad ang gaanongmaayo nanailahad.
salita nilalaman ng akrostik. sna nailalahad Hindi
akrostik Maaayos Nauunawaan ang akrostik. gaanongnauu
ang daloy. Wasto ang nilalaman Hindi nawaan ang
at angkop ang gaanongnauun nilalaman
mga salitang awaan ang
ginamit sa nilalaman
paglalarawan.
Kagalingan Organisado, Malinaw at Maayosnapres Hindi maayos
sa sa malinaw, simple maayos ang entasyon ng ang
paglalaraw at may presentasyon mgaideya. May presentasyon
an tamanpagkakasu ng bahaging di- ng mgaideya.
nod-sunod ang mgaideyasasul gaanongmalin Maramingba
presentasyon ng at. Malinaw aw. hagi ang
ideya. ang daloy ng hindimalinaw
paglalahad ng sapaglalahad
kaisipan. ng kaisipan.
KabuuangI
skor
(15 puntos)

17
 18
TUKLASIN SUBUKIN:
PAGKONSUMO 1. B
1. Answer may vary 2. C
2. Answer may vary 3. C
4. B
SURIIN
5. A
Gawain 1: Inaasahang sagot
6. C
1. Ang pagkonsumo ay tumutukoy sa
pagbili o paggamit sa mga produkto 7. C
o serbsyo. 8. B
2. Tayong lahat ay konsyumer. 9. B
3. Dahil tayo ay may pangangailangang 10. D
kailangang tugunan. 11. A
4. In any order: presyo, kita, panahon o 12. B
inaasahan, utang o mga obligasyon, 13. B
demonstration effect. 14. C
5. Answer may vary 15. A
BALIKAN:
: RAMBOLETRA
1. PRODUKSYON
2. LUPA
3. PAGGAWA
4. ENTREPRENEURSHIP
5. KAPITAL
INPUT-OUTPUT
In any order
Input Output
Tubo Asukal
Gatas Keso
Puno Mesa
Trigo tinapay
Balat ng Sapatos
hayop
Susi sa Pagwawasto
 19
ISAISIP: PAGYAMANIN:
Answer may vary Concept Definition Map
Mga Inaasahang Sagot:
ISAGAWA: Ano ito?
ANSWER MAY VARY Ang pagkonsumo ay tumutukoy sa
pagbili/paggamit sa mga produkto o serbisyo
TAYAHIN: upang tugunan ang pangangailangan ng tao.
Gawain 1: Tama o Mali Anu-ano ang mga bumubuo dito?
1. TAMA Kita, presyo, panahon o inaasahan, utang o
2. MALI mga obligasyon at demonstration effect
3. TAMA Ano ang mga kahalagahan nito?
4. MALI Answer may vary
5. TAMA
6. TAMA KonsumoGraph
7. TAMA Presyo - #s 1 & 7
8. TAMA Kita - #s 6 & 8
9. TAMA Panahon o inaasahan - #s 2 & 3
10. TAMA Utang o mga obligasyon - #s 4 & 10
Demonstration Effect - #s 5 & 9
Gawain 2: BTS (Bababa, Tataas, Salik)
Pahayag Tataas o Salik Family Feud
Bababa Answer may vary
1. TATAAS PANAHON/INAASAHAN
2. BABABA PANAHON/INAASAHAN Anong salik nga ba ‘yon?
3. BABABA UTANG O MGA 1. Kita
OBLIGASYON 2. Panahon o inaasahan
4. TATAAS PRESYO 3. Demonstration effect
5. TATAAS KITA 4. Presyo
6. TATAAS DEMONSTARTION 5. Utang o mga obligasyon
EFFECT
7. BABABA PRESYO
8. TATAAS PANAHON/INAASAHAN Basa-suri
9. TATAAS KITA Answer may vary
10. BABABA UTANG O MGA
OBLIGASYON Suri-Tsart
1. Pagkain
KARAGDAGANG GAWAIN: 2. Pagkain 58.2 % 39.5%
Answer may vary Bahay 8.1% 12.9%
Transpo 5.2% 6.9%
Tubig 7.6% 8.3%
3. Answer may vary
Sanggunian
A. Aklat

Kagawaran ng Edukasyon. Ekonomiks Araling Panlipunan Modyul para sa Mag-

aaral. Pasig City: Vibal Group, Inc., 2015, pp. 60 -71.

Imperial, C., Antonio, E., Dallo, E., Samson, MC. and Soriano, C. Kayamanan IV
Ekonomiks Workteks sa Araling Panlipunan para sa Ikaapat na Taon sa
Sekundaya. Manila: Rex Book Store, 2005, pp. 136 – 142.

Viloria, E., Cruz, N., Rillo, J. and Lim, A. Ekonomiks Batayang Aklat para sa Ikaapat
na Taon. Quezon City: SD Publications Inc., 2000, pp. 89 – 98.

B. Website

https://theconversation.com/the-game-theory-of-panic-buying-and-how-to-
reduce-it-134107

https://www.pna.gov.ph/articles/1080915

http://www.psa.gov.ph/infographics/subjectarea/Income%20and%20Expenditure
s

https://theconversation.com/the-game-theory-of-panic-buying-and-how-to-
reduce-it-134107

https://www.pna.gov.ph/articles/1080915

20
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education Region III-Learning Resources

Management Section (DepEd Region III-LRMS)

Office Address: Diosdado Macapagal Government Center

Maimpis, city of San Fernando (P)