დანტე ალიგიერი - ღვთაებრივი კომედია ციფრული

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 536

50 wigni, romelic unda waikiTxo,

sanam cocxali xar

wigni 31

gamomcemloba palitra L
2012
UDC (uak) 821.131.1-11
d-21

`50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~


es proeqti msoflios araerT qveyanaSia popularuli.
sxvadasxva gamokiTxvis saSualebiT, mkiTxveli irCevs 50 sauke-
Teso wigns msoflio literaturis saganZuridan. saqarTveloSi
`kviris palitris~ am proeqts mravali aTasi adamiani gamoexmau-
ra. swored maTi dadgenilia im rCeuli wignebis nusxa, romelic
`palitramediam~ realur biblioTekad aqcia.
es wigni msoflio literaturis am unikaluri biblioTekis
nawilia.

© gamomcemloba palitra L, 2012


yvela saavtoro ufleba daculia.

ISSN 1987-9628
ISBN 978-9941-19-342-2
dante aligieri

RvTaebrivi komedia
konstantine gamsaxurdias Targmani
ijhnyhubn
jojoxeTi

qeba pirveli

usier tevrSi, am cxovrebis naxevargzaze*


anazdeulad gamovfxizldi gzadakarguli.
ena ver ityvis, Tu ramdenad iyo tye igi

4. ukacrieli, udaburi da gauvali.


TviT mogonebac wamieri erTxel xilulis
saSinelia amJamadac da Semzaravi.

7. es mogoneba TviT sikvdilze umwaresia,


magram me minda jer mogiTxroT sul sxva sagnebze,
imaT xilvaTa misawvdomad, gansacxadeblad.

10. veRar giambobT, viT davkarge me gza marTali,


Turme Cems Tvalebs moreoda egzomad ruli.
jerac Walaki saSineli ar gameara,

13. beqobi rame meyseulad SemomexeCa,


ze avixede, davinaxe: cTomilis sxivebs
zeTavi mTisa SeemosaT ucxo ariliT.

16. aha, daokdnen gulis Cemis tbisa zvirTebi,


warsuli Ramis simZimili gamominelda,
da viT menave zRvaurisgan gamoriyuli,

19. Tvals rom Seavlebs amboxebul zRvis mRelvarebas,


aseve Cemi mwuxarebiT vnebuli guli
uku moiqca da gascqeris mijnas gadavlils,

22. romlis badali kacs xorciels ar gadulaxavs.


odnavi Sveba movupove Cems nagvem sxeuls,
amovisunTqe, movikrife iseve Rone.

5
25. mivyev udabnos mcire biliks zemod mimavals,
da roca kalTas gormaxisas Sevadgi fexi,
SemomefeTa me uecrad fexmardi babri*,

28. forejebian, Wreli bewviT garemosili,


Semomcqeroda, momnusxveli, jiquri mzeriT,
miTvalTvalebda, arc lamobda aqcevas gzisas.

31. ise bejiTad gadamiWra gza gasavleli,


Sevsdeq mravalgzis, Sevyoymandi da ganvizraxe:
Semobruneba, gzis daTmoba da ukuqceva.

34. es iyo Jami miwuruli gariJraJisa,


ros mze iswrafvis kabadonze amosasvlelad
mkrTal varskvlavebis asabiiT garemoculi,

37. ros siyvaruli RvTaebrivi aniWebs Zalas


da amoZravebs am mSvenier ciur cTomilebs,
sxivTa irao gaielvebs lurj cadaqnilze.

40. ucxod naqargi babris tyavi da ganTiadi


Cems suls daqanculs esalbuna, Semesxa frTeni
da aRorZinda kvlav imedis niWi Cems gulSi,

43. anazdeulad SemomenTo SiSisa zari:


gamomecxada daRrenili, mZvinvare lomi*;
Tavaweuli igi Cemsken moiswrafoda.

46. moZunZulebda damSeuli, pirquSi mxeci,


torebis Cqamze caxcaxebda TavaT haeric.
Semdeg vixile momavali Cemsken Zu mgeli*.

49. gamxdari iyo, etyoboda vneba yoveli


xorcismieri, biwieri mas dakisroda.
TvalTagan misTa monaberman saSinelebam

52. mwvervalze asvlis imedebi gaminiava.


rogorc mavani kaci bediT galaRebuli,
gaxarebuli xelmarjvobiT, ganZis moxveWiT,

6
55. erT uxiag dRes gakotrdeba da damwuxrdeba.
mec ise SevkrTi am tyieris Semoxvdomisas,
da mivaSure im midamos, sadac dilis mze

58. sxivdafanCuli bnel orwoxebs Sexizneboda.


Sevel tafobSi, Semeyara aq kaci vinme,
romlis Zaxili momesmoda JamgamoSvebiT.

61. gavexmaure am martomyofs vrcel udabnoSi,


vuyivle, varqvi: `Semibrale, moiRe sityva,
`vinac ar iyve, gina kaci da gina landi~.

64. Semomesityva: `ar var kaci, odesRac viyav,


`mSobelni Cemni lombardiis* yofilan mkvidrni,
`iq, mantuaSi darweula maTi akvani.

67. `me davibade iulius keisris Jamsa,


`romSi vcxovrobdi, ros avgustus mefobda qveli
`da matyuara, cru RmerTebi daTareSobdnen.

70. `poeti viyav da anqizes vaJs vumRerodi


`mZle ilionis dawvis Semdeg romSi Camosuls.
`magram Sen saiT miiswrafvi ukuqceuli,

73. `am sevdis baRnars ferdamkrTalma rad moaSure?


`rad aRara gsurs im gancxromis mTaze axvide,
`romelic TavaT sixarulis saTave aris?~

76. `Sen virgilius* unda iyve, _ varqvi darcxveniT, _


`dauSreteli dasabami enamzeobis.
`sxva poetebis naTlis sveto da siamayev,

79. `mec Sen aRmiZar o, mgosano, ndoma swavlisa,


`mec siyvaruliT miZebnia Seni wignebi,
`Senis wyalobiT mec saxeli momixveWnia.

82. `am mwiTur nadirs xom uyureb, ostato Cemo,


`brZeno misano. momeSvele da damifare,
`xedav, SiSisgan micaxcaxebs sxeuli sruli?~

7
85. `sxva gzas mihyevi, _ mipasuxa maSin mgosanma,
ra daminaxa mduRareba Camomdioda, _
`mxolod amrigad Tavs daaRwev saSiSroebas.

88. `vinadgan mxeci, romlis SiSiT esden caxcaxeb,


`ar gaatarebs am Saraze arvis xorciels.
`Tu gauZaldi, ar agcdeba misgan sikvdili.

91. `igi bunebiT borotia da biwieri,


`gaumaZRrobiT, RormuclobiT saxelganTqmuli,
`Tundac rom sWamos dRe da Rame daucxromelad:

94. `miT ufro metad umZafrdeba SimSilis grZnoba.


`mraval cxovelTan mouxdeba mas SeuRleba,
`magram vidremdis movidodes erTxel mwevari,

97. `ar miecema dasasruli mis gamarjvebas.


`arc kvebavs miwa, arca oqro Turme im mwevars!
`sibrZne, siqvele, siyvaruli sazrdoa misi.

100. `moevlineba igi mxsnelad Cvens italias,


`romlisaTvisac Tavi dasdves turnus, nizusma,
`sikvdili ergo evriales, qalwuls kamilas*.

103. `da eg mwevari win gaigdebs myisve im Zu mgels,


`ar moeSveba, sanam mgeli misgan devnili
`ar Caefloba jojoxeTis bnel orwoxebSi,

106. `sadac mzakvrobas urwevia akvani misi,


`da saidanac moevlina igi samyaros.
`axla momyevi, me gagiwev winamZRolobas.

109. `girCev momendo da iaro Cems naterfalze,


`maradJamobis midamoebs roca mivaRwevT,
`Semogesmeba usasoo godebis xmebi.

112. `naxav antikis maRal sulebs gawamebulTa,


`saSinelis xmiT rom uxmoben meored sikvdils.
`aqve ixilav iseTebsac, vinc am genias

8
115. `Seguebian sasoebiT da imedi aqvT
`odesme TavaT SeuerTdnen ganwmendil sulebs.
`Semdeg, Tu Senac mogindeba eaxlo imaT,

118. `ufro Rirseul suls miende, is giwinamZRvrebs,


`masTan dagtoveb da xelaxla gamovbrundebi,
`radgan cezari, sazenaos xelisufali,

121. `romlisa mimarT meamboxed viTvlebi mena,


`Tavis qalaqSi ar SemiSvebs, ar damavanebs.
`xmeli da myari, sazenao da saaqao,

124. `arsTa suloba, gareskneli TvalSeudgami,


`mas abaria da eTeris cadaqnilebi,
`misi taxtia da maRali sasufeveli,

127. `da netareba misgan rCeuls, misgan xeldasxmuls,


`romelsac igi Seivrdomebs da Seifarebs~.
varqvi: `mgosano, aw gaficeb im RmerTis saxels,

130. `romelic SenTvis egzom ucxo yofila Turme,


`Tu gsurs am safrTxes ganmarido da sxva mravali
`me gansacdeli amacilo da miwinamZRvro,

133. `Tan warmitane, rom vixilo is sabraloni,


`romelnic weRan saubarSi Senve axsene,
`da petre wmindis kurTxeuli karibWeebi~.

136. is gzas gaudga, mec kvaldakval mivyevi mgosans.

qeba meore

dRe miiwura; dedamiwa saRamos mwuxrma


bindiT Semosa da daRlilni muSakni miwis
gansasveneblad ganamzada. me martooden

4. meloda Sroma damqancveli: savali mZime


da SebrZoleba sibralulis grZnobasTan CemSi.
yvelafers amas xsovna Cemi gauwyebT swori.

9
7. Svelas genukviT o, muzebo, geniav dido!
xolo Sen, sworo matianev Cemgan xilulis,
mexsierebav, axla unda iCino Tavi!

10. `mgosano, Cemo winamZRolo, _ mivmarTe ostats, _


`saqme didia metismetad, romelsac mandob,
`da jer gansaje, Sesruleba Tu ZalmiZs misi.

13. `Sen aRgviwere, silviusis* mSobelma erTxel,


`maSin jer kidev xorcielma rom inaxula
`mxare maradi da uvneblad dabrunda ukan,

16. `magram Tu mterman yovelive borotisaman


`is daifara, sCans mizezi amisi iyo
`misi saxeli da diadi daniSnuleba.

19. `gasagebia es kacTaTvis: jer kidev maSin


`caTampyrobelma mas uwoda Semqmneli romis
`da romaelTa udidesi imperiisa.

22. `xolo am roms da imperias im TaviTave


`gardmoevlina madli cisa: ikurTxos miwa,
`sad dasjdebian petre wmindas moadgileni!*

25. `Sengan qebulma eneosma jojoxeTs STasvliT


`bevri Seicno, ramac Zleva mas mianiWa
`da papTa Semdgom gandidebas daudo fuZe.

28. `SemdegSi pavle _ es larnaki arCevanisa _


`caTa samyofels aRitaces; dee Cvens rwmenas
`maRliT axali mouvlinos man dasayrdeni.

31. `me ki viT mogyve, an vin momcems wamosvlis nebas?


`arca eneos, arca pavle ara var, TviT me
`Tavs uRirsad vTvli, _ da sxva vinRa mimiCnevs Rirsad?

34. `axla xom xedav gamoyola risTvis maSinebs,


`mTeli es saqme me sigiJed momCvenebia.
`magram brZeni xar da Sen ufro sisworiT gansji~.

10
37. rac emarTeba adamians, romelic hkargavs
Tvis nebisyofas, romelSiac axali azri
Sescvlis Zvel azrebs da CaaxSobs qmedebis Zalas,

40. mec is SememTxva am wyvdiadiT mocul mxareSi:


gambedaoba RvawlisaTvis, romelic esden
warmitacebda, me zraxvebma damilpo gulSi.

43. `Tu Sesaferad gavarkvie sityvebi Seni, _


landma diadma mipasuxa, `sCans Seni suli
`mdabali SiSis zegavleniT meryeobs agre;

46. `xSirad maggvari SiSis gamo adamiani


`maRal saqmeTa Sesrulebas ganerideba:
`aseve landi mxecs aSinebs CvenebiT mtknariT.

49. `da rom gavfanto Seni SiSi, giambob me Sen,


`risTvis movel da TanagrZnoba Senma bedSavma
`mdgomareobam ra mizeziT aRmiZra gulSi.

52. `viyav maT Soris, jerac kidev romelTa bedi


`ar gadamwydara, da uecrad qalwulma wmindam
`mixmo, _ brZanebas sixaruliT davnebdi misas.

55. `Tvalni imisni elvarebdnen umetes, vidre


`cis varskvlavebi; unazesi da utkbilesi
`angelosuri xma imisi momesma neli:

58. «o, Sen, mantuis sulgrZelo da maRalo mkvidro,


«visic dideba arsebobs da iqneba qveynad,
«vidre miwaze iarsebebs sicocxle, _ wadi!

61. «iq, im udabur mTis ferdobze megobars Cemsas,


«magram bedisgan miviwyebuls, dabrkolebani
«gardulaxavni da sastikni Sehyrian gzaze.

64. «makrTobs is, ramac moaRwia Cemdami zecad:


«vai, Tu ukve daiRupa aqamde igi,
«vai, Tu ukve daxmarebas daagvianda!

11
67. «wadi, uSvelos dee Senma brwyinvale sityvam.
«araviTari ar dazogo RonisZieba,
«rom ixsna igi da miT guli mec damimSvido.

70. «beatriCe var; Camovsulvar qveynidan, sadac


«mwyuris mxurvaled kvlav miqceva; me siyvarulma
«gzad damayena da amis Tqmac maswavla manve.

73. «male me isev warvudgebi winaSe ufals


«da saxels Sensas ganvadideb imis winaSe».
igi dadumda, _ me pasuxiT mivmarTe Semdeg:

76. «o, qalbatono sikeTisa! Sen agyavs mxolod


«wuTisofluri sixaruli im simaRlemde,
«rom mas usazRvro cis sixaruls uTanasworeb.

79. «ise mwyurian gemsaxuro, rom Seni neba


«Tund sisruleSic momeyvana, vgonebdi mainc
«rom davayovne. me gavige survili Seni;

82. «magram manamde gTxov mauwyo: rad ar gaSinebs


«miwis qvesknelSi CamoSveba vrcel samyarodan,
«sadac survili Sen mxurvale migixmobs isev».

85. «Tuki gwadia Sen amisi gageba, _ miTxra, _


«me SemiZlia ramdenime sityviT agixsna,
«am ufskrulSi Tu rad Camovel ase uSiSrad.

88. «saSiSroebas warmoadgens is martooden,


«rac moyvasisTvis borotebis warmomSobia;
«danarCeni ki saSiSari ar aris CvenTvis!

91. `RmerTma simtkice momaniWa yovlad keTilma


`da Cems winaSe uZluria es satanjveli;
`me TviT almuri cecxlisani ar mekideba.

94. «caSi qalwuli* gulmowyale mTlad ganimsWvala


«Rrma sibraluliT imisadmi, vinc unda ixsna,
«da SeaCera moqmedeba ganaCenisa,

12
97. «igi luCias* Seevedra mxurvale guliT:
`Sens erTgul morCils daxmareba sWirdeba Seni,
`da me genukvi, ar moaklo es daxmareba~.

100. «maSin luCiac, yovelgvari simkacris mteri,


«Semwynarebeli yovelisa, gaCnda iq, sadac
«Rrmad moxucebul raxilTan* me baasi mqonda.

103. «sTqva: `beatriCe, Sen, namdvilo saunjev RvTisa!


`rad ar iswrafvi mieSvelo, visac esoden
`Zlier uyvardi, rom brbos igi ascilda SenTvis?

106. `nuTu ar gesmis Sesabrali imisi kvnesa?


`ver xedav, rogor ebrZvis igi sikvdilis Reles,
`romlis simZafre okeanis qariSxals udris?~

109. «arvin saSovars ise mkvircxlad ar sdevda arsad,


«arvin gansacdels im siswrafiT ar gahqcevia,
«rogorc luCias sityvis gamo viltodi aqeT.

112. «davTme ciuri samyofeli da SevuTavse


«mTeli imedi Sens brwyinvale mWevrmetyvelebas,
«ramac dideba mogixveWa Sen esodeni».

115. `sTqva es sityvebi beatriCem da SeaCera


`Cemze sinaTliT da cremlebiT gavsilni Tvalni,
`da mec saswrafod gamovswie Sens dasaxsnelad.

118. `aha, moveli me morCili misis nebisa,


`da agaride mxecs saSinels, romelmac Sen aq
`umSvenieres mwvervalisken gza gadagiWra.

121. `ukve gauwye yvelaferi, radRa ayovneb?


`SiSi Sens gulSi esodeni ram moaTavsa?
`gambedaoba da mxneoba sad gahqra Seni?

124. `maSin, rodesac kurTxeuli sami qalwuli


`SenTvis zeciur samyofelSi zrunaven amdens
`da odes Cemgan dapireba amdeni gesma?~

13
127. rogorc yvavilni daTrTvilulni Ramis siciviT
Tavebs daxrian, magram diliT mzis cxovel Suqze
gaswordebian Reroebze lamazad isev,

130. ase gavswordi modrekili sulier daRliT,


da ganmimtkicda me imgvari mxneobiT guli,
rom gabedulad da Tamamad mivuge ostats:

133. `kurTxeul iyos TanagrZnoba im qalwulisa,


`vinac mSveleli momivlina! ikurTxe Senac,
`egzom saswrafod misi neba rom aRasrule!

136. `Seni sityvebis gagonebam aRmiZra gulSi


`umxurvalesi wyurvili, rom gamogyve ukan,
`da gavagrZelo SenTan erTad me gza gmiruli.

139. `win gaemarTe; nebisyofa dee saerTo


`sufevdes CvenSi. Sen iqnebi, mgosano, Cemi
`maswavlebeli, mbrZanebeli da winamZRoli~.

142. varqvi da ukan gziT veluriT gavyevi mas me.

qeba mesame

`Cems ukan sufevs tanjvisa da cremlTa qalaqi,


`Cems ukan sufevs unapiro, usazRvro sevda,
`Cems ukan Savi samyaroa sulT warwymedilTa.

4. `marTlmsajuleba fuZed hqonda Cems diad Semqmnels*,


`me var nayofi RvTaebrivi ZalmorWmulebis,
`umaRles sibrZnis da pirveli siyvarulisa.

7. `Cems gaCenamde warmavali ar arsebobda,


`maradiuli yofna aris Cemive xvedri.
`Tqven, aq mosulno, imedebi dastoveT yvela!~

10. jojoxeTis bWes es sityvebi ewera Savad;


Cven iq videqiT; wavikiTxe, mivmarTe mgosans:
`ostato, makrTobs mniSvneloba am warwerisa~.

14
13. man mipasuxa ise, rogorc Sehferis brZensa:
`Sen aq uTuod unda dasTmo yoveli SiSi,
`ar unda eqmnes aq adgili sruliad yoymans.

16. `Cven mivaRwieT im samyofels, sadac ixilav


`naRveliTa da mwuxarebiT aRsavse sulebs,
`romelnic qveynad daisajnen sigiJis seniT~.

19. sTqva es da xelze man RimiliT damado xeli,


me am Rimilma momipova gambedaoba.
Semdeg gamria man mistiur aCrdilTa Soris.

22. iq, uvarskvlavo sivrceebSi, kidiT kidemde


ismoda gminva Semzaravi, tirili mware.
me ver gavuZel Tavdapirvel da avqviTindi.

25. mivuaxlovdiT, Semogvesma: mraval enaze


tlanqi gineba, Rrianceli, drtvinva, Rmuili,
gaSmagebuli yvirili da tlaSuni xelTa.

28. da es yoveli, erT saSinel gugunad Slili,


iklakneboda ise, rogorc grigalis frTebqveS
daiklakneba qviSiani udabno xolme.

31. Tavbrudasxmulma umecrebiT SevZaxe ostats:


`es ra xmebia? vin arian aq es sulebi,
`romelTac tanjva esodeni rgebiaT wilad?~

34. `aq, _ mipasuxa, _ isjebian imaTni sulni,


`mokvdavTa Soris ubadrukni vinc iyvnen; vinac
`ver gaxda Rirsi iq verc qebis, verc ginebisa,

37. `bina mieca maT im uRirsT angelozT Soris,


`romelnic uflis arc erTguli, arc moRalate
`ara yofilan, _ TavisaTvis zrunavdnen mxolod.

40. `zecam daicva sispetake Tavisi maTgan,


`TviT jojoxeTic ar ganixvna imaT winaSe,
`araraobas borotebam Sexeda zizRiT~.

15
43. `ostato, _ varqvi, _ ras Seicavs sasjeli ese,
`raa mizezi Semzaravi maTi drtvinvisa?~
momigo: `gamcnob yovelives oriod sityviT.

46. `maTTvis imedi ar arsebobs gardacvalebis;


`awmyo ra esden mdabali aqvs da sazizRari,
`rom exarbebaT umetesi simZime xvedris.

49. `qveynis piridan mTlad aRgvila maTi xseneba,


`gulmowyaleba da sasjeli iviwyebs imaT.
`Cvenc nuras vityviT, _ gadavxedoT da gaviaroT~.

52. maSin Sevxede: elvasaviT mohqroda droSa,


TiTqos qartexils waretacna, TiTqos arasfers
ar SesZlebiyo SeCereba imisi arsad.

55. mas ukan sdevda aCrdilebis uricxvi dasi.


meZneleboda dajereba, sikvdilma qveynad
nuTu odesme esodeni msxverpli moimko?

58. Semecnaura iq erT-erTi aCrdilTagani.


Rrmad davakvirdi da vicani is, vinac Tavze
lafi daisxa udidesi uarisyofiT.*

61. maSin Sevigne da davrwmundi, rom es brboebi


uRirs sulTagan Sesdgebodnen, da rom isini
uaruyvia rogorc ufals, ise mis mtrebsa.

64. odnav Rafavdnen sicocxleSi ubadruk sulebs,


aqac, bedSavni qmnilebani, tangaZarculni,
frTosan mwerTagan dakbenilni daZrwian marad.

67. bzikebisa da buzebisgan daRrRnil saxeebs


sdiodaT sisxlis nakaduli cremlebTan erTad,
da mas matlebi sazizRari swuwnidnen dabla.

70. piri vibrune da aCrdilTa meore urdos


farTo mdinaris* napirebze Sevavle Tvali.
`ostato, _ myisve SevekiTxe, _ mauwye axla:

16
73. `vinRa arian es sulebi, an mouTmenlad
`mdinaris fonTan rad Seyrilan, Tu TvalTaxedva
`ara mRalatobs am saeWvo sinaTlis gamo?~

76. `amas yvelafers, _ mipasuxa virgiliusma, _


`me Sen giambob maSin, odes nabiji Cveni
`migvaaxloebs aqeronis naRvlian napirs~.

79. me wamovwiTldi da Tvalebi davxare dabla;


raTa zedmeti saubariT ar Semewyina,
aRar damiZravs mdinaresTan misvlamde ena.

82. da ai, vxedavT TeTrTmiani moxuci naviT*


mouaxlovda mdinaris pirs da daiyvira:
`vai Tqven, sulno, o, vai Tqven, garyvnilno sulno!

85. `veRar ixiloT Tqven cis TaRi amieridan!


`me misTvisa var, im napirze rom gadagzidoT,
`sadac maradi wyvdiadia, cecxli da yinva.

88. `Sen raRa ginda amaT Soris, cocxalo sulo?


`Sors ganeride mkvdarTa banaks~, _ magram ra naxa,
rom mis brZanebas ar vasruleb, ganagrZo isev:

91. `sxva gziT, sxva foniT SegiZlia Sen miaRwio


`meore napirs, _ xolo es gza dastove myisve.
`Sens gadayvanas dasWirdeba msubuqi navi~.

94. `daacxre, qaron, Seni risxva, _ sTqva winamZRolma;


`gankarguleba aseTia iq, sadac neba
`aris kanoni umtkicesi. nuRar hkiTxulob!~

97. TiTqos uzomod ganrisxebul menavis Tvalebs


Semosaltodnen cecxlovani rkalebi irgvliv,
magram am sityvam banjgvliani moulbo saxe.

100. samagierod, tangaZarcul, daqancul landebs,


mkacri moxucis ukmex sityvebs rom mohkres yuri,
daumaxinjdaT saxeebi, da kbilTa RrWeniT

17
103. iwyes uflisa Segineba, swyevlidnen mamebs,
TavianT Svilebs, SviliSvilebs, kacTa jilagsa
da bolos Tavis dabadebis Jamsa da adgils.

106. Semdeg moTqmiT da RrianceliT SemaZrwunebel


fons miaSures _ ver ascdeba verc erTi suli
am fons, Tu igi ar scxovrobda ufalis SiSqveS.

109. iq maT Tvalebis aRvelfili gadmocecxlebiT


demoni qaron agrovebda, awvdida niSans
da CamorCenilT niCbis cemiT mirekda wyalTan.

112. da ise, rogorc SemodgomiT foTlebi xisa


TandaTanobiT mocvivian, vidre rtoebi
Tavis samosels dedamiwas ar daubrunebs,

115. es aCrdilebic _ es adamis boroti Tesli, _


menavis xmaze saTiTaod navSi xltebodnen,
viT monadiris daZaxilze nageSi qori.

118. aha, isini miarRveven amRvreul talRebs.


da vidre napirs miaRwevdnen mopirdapires,
aq brbo axali iklakneba, hkvnesis da hborgavs.

121. `icode, Svilo, _ winamZRolma keTilma miTxra _


`icode, sulni gardacvlilni RvTis risxvis Jamsa
`Tavs aq iyrian dedamiwis yoveli mxridan.

124. `gamodevnilni uzenaes marTlmsajulebiT,


`mieswrafvian gaSmagebiT napirs meores;
`TviT SiSis zari maTSi iRebs survilis saxes.

127. `arasdros am gziT suls umwikvlos ar gauvlia,


`da Tu qaronma ar isurva miReba Seni,
`TviTon mixvdebi, misi risxva ras moaswavebs~.

130. ros daasrula es sityvebi, pirquSma sivrcem


ise saSinlad daixuvla kidiT kidemde,
rom mogonebac ki amisi maTrTolebs xolme.

18
133. kvnesa aRmoxda bedSavT banaks Semzarav qarqveS,
elvis zoliviT gaanaTa wiTelma Suqma,
da SiSis zariT gulwasuli Zirs Cavikece

136. me, viT Rrma rulSi CaZiruli adamiani.

qeba meoTxe

daigruxuna, daiWeqa da gamovfxizldi,


Cemi sxeuli aitana eldis caxcaxma,
gzaareuli vawydebodi me aqeT-iqiT,

4. viT kaci vinme uecarad ZilgakrTobili.


vakvirdebodi aremares CemTvis Seucnobs,
aSkara iyo mivdgomodi varamis Walaks.

7. ufskrulis pirad momesmoda me Rrianceli,


mohqroda Cemsken ufskrulebis bneli aravi
da xmaurobis saSineli korianteli.

10. pirRia xvrelSi uSedegod vixedebodi.


`CavideT, _ miTxra, myis mgosanma gafiTrebulma, _
`upirvelesad me Cavdivar, merme momyevi~.

13. da Tvali vkide: viT ecvala winamZRols feri.


varqvi: `viT mogyve, roca gxedav esden fergamkrTals,
`mas, vinc mfarvelad da megzurad megulebodi~.

16. `ar miiCnio daSinebad fernamkrTaloba~,


miTxra, `eg aris TanagrZnobis arili mxolod,
`viCqaroT, momyev, _ Semesityva, wamavlo xeli, _

19. `gvicdis manZili dia Znelad gadasaTeli~.


dawinaurda, mec mivyevi. aha, orTavem
pirveli garsis midamoSi SevadgiT fexi.

22. gars evleboda igi ufskruls Cvens win aRmarTuls.


mivapyar yuri: ar ismoda iqidan urva,
arca tirili xmamaRali ar mogvwvdenia,

19
25. mxolod eTeri caxcaxebda maradJamuli,
mZime kvnesisgan Senarxevi da SenaZrwoli.
da brbo uSqari: kaci, qali, didi da mcire

28. mijaruliyo erT adgilas sasomixdili,


da qedmodrekiT miscemodnen udrtvinvel varams.
qveli ostati meubneba: `Sen ara mkiTxav

31. `am vnebul sulTa vinaobas, sadaurobas,


`magram me minda Sen icode, vidre am ares
`Cven davagdebdeT sanaxavad sxvaTa mravalTa.

34. `am bedkrul sulebs ar miuZRviT codva sxvagvari,


`eg aris maTi Secodeba dia bediTi,
`rom naTlisReba am bedSavebs ar RirsebiaT.

37. `maT ucxovriaT qveyanaze qristeze adre,


`da mec aqa var bedis maTis Tanaziari.
`es uneblieT davaSaveT, adre rom gavCndiT,

40. `da amitomac daRupvisken gviqcies piri.


`aw mogvvlenia erTaderTi mZime sasjeli:
`vicxovroT ase da maradJams guls gviRadravdes

43. `ndoma, romelsac sasoeba ara xlebia~.


gulze varami SemomenTo amis gamgones,
vinadgan vscani am qvesknelSi davanebulTa

46. me vinaoba da Rirseba xarisxovani.


varqvi: `ostato da Zvirfaso, dido batono,
`Tqvens Soris vinme Tu odesme gamoreula,

49. `romelic Tavis warCinebis gamoisobiT


`am midamodan gaeyvanoT, raTa SemdegSi
`netarTa Soris Rirseboda is davanebas~.

52. da igi miswvda Cemgan Tqmulis zraxvas idumals.


miTxra: `jer kidev am areSi axlad mosulma
`me TavaT vnaxe Zalovani gvirgvinosani,

20
55. `viT Camovida da Semdgomad man waiyvana
`adamis landi da Ze misi _ TavaT abeli,
`noe, da mose ebraelTa rjulismdebeli,

58. `mama abrami, huriaTa mefe daviTi


`da israeli deda wuliT da mamianad,
`arca raxili daviwynia da sxva mravali.

61. `yvelas uTuod zed daadga uflisa Tvali.


`amis gareSe ar momxdara, arc gagonila
`am qvesknelisgan vinmes Tavi rom daeRwios~.

64. vidodiT, Tanac saubarsac ar veSvebodiT,


sulebis tevri uTvalavi gzaze gvxvdeboda.
jerac talani ufskrulisa ar gagveara,

67. gamoCnda SoriT molaplape cecxlis koconi,


CrdildanTxeuli hemisferiT garemoculi.
davwinaurdiT da davagdeT manZili mcire,

70. da mecnaura sulni friad warCinebulTa.


vhkadre: `ostato, Sen xom krZalviT axseneb mudam
`mecnierebis, xelovnebis maRal sarangebs,

73. `maswavle, marqvi vin arian es sulmnaTebi,


`sxvaTa kidegan rom damdgaran gankerZoebiT~.
`maTi saxeli gavardnili Tqvens samyaroSi. _

76. miTxra mgosanma _ `zecaSiac ars Senawynari,


`amitom aqac ar akleben maT warCinebas~.
myis Semomesma xma ucnobi da ucnauri:

79. `dideba mgosans virgiliuss da mis maRal lands,


Cvengan warvlenils da xelaxla Semobrunebuls~.
moswyda xma igi, da vixile, mogviaxlovda

82. Cven oTxi landi, oTxiv didad warCinebuli.


miTxra ostatma: `momavali samTa winaSe
`viTa mamfali, mamacurad xmalSemarTuli,

21
85. `gaxlavs homeri*, poetebis zesTa-zenari.
`mas rom mohyveba _ horacius satirikosi,
`Semdeg ovidi da meoTxe gaxlavT lukani.

88. `erTad gviTxzavda Cven xuTives didebis gvirgvins,


`eris gulisxma erToblivad gamJRavnebuli,
`da amitomac Sen Tavadac xom kargad xedav,

91. `esdeni krZalviT oTxiveni mesalmebian~.


am darbaisel ostatebis saTno krebuli
Cems win galobda sagalobels tkbilxmovans friad,

94. da xmai maTi Zalovani, omaxiani,


dagvfarfatebda viT arwivis gaSlili frTeni.
mcire ubnoba maT gamarTes urTierTSoris,

97. Semdeg oTxive momibrunda, momces salami,


da damimowmes friad didi pativiscema,
raki mikadres da mimiRes TavianT wreSi,

100. am gziT meeqvsed maRiares geniosT Soris.


ase viareT, vidre bneli ar gagveyara
da Semogvadga moliclice sinaTlis Suqi.

103. da vsaubrobdiT Cven xandazmiT iseT sagnebze,


ris gamJRavnebas me aq varCev iseve dumils.
aRmarTuliyo Cvens winaSe diadi koSki,

106. Svidkeci, mtkice galavaniT Semogarsuli,


da ru mciredi, moliklike, laJvardovani
gars exvevoda am midamos da ifaravda.

109. ru mtkice iyo gadasvlisas, viT myari miwa.


Svidiv galavnis Cven Svidive ganvleT karibWe,
Semogareni Segveyara mwvaniT naqargi.

112. brZenTa landebi baasobdnen darbaislurad,


sidinje axlda maT moqcevas da gamoxedvas,
saamo silbo _ metyvelebas, enamzeobas.

22
115. Cven mivadeqiT mwvane goraks SuqiT mofenils,
sCanda aqedan moliani Semogareni.
am gorakidan me maCvenes sulni diadni,

118. romelTa xilvac saamayod mimiCnevia.


vnaxe eleqtra* Semortymuli didis amaliT,
mxlebelTa Soris gamovican myisve heqtori*,

121. ar meucxova, ra Tqma unda, aRarc eneas.


idga cezari, dajavSnili, Cafxutiani,
qoruli mzeriT Tvals avlebda gare midamos.

124. vnaxe kamila, Sevicani pentesileia,*


mefe latinus, sefewuli misi lavina,
aq iyo brutus (gaaZeva vinac tarqvini),

127. lukrec, marsia, iulia da kornelia.


ganze gamdgari saladinis mosCanda landi,
da roca odnav ufro zeviT me avixede,

130. vnaxe ostatni sibrZnisani da mecnierni,


visac qveyana ixseniebs didis pativiT:
brZeni sokrates, mis mxarmarjvniT, yvelaze axlos,

133. idga sibrZnisa oqropiri didi platoni,


aq iyo igic, vinc samyaro dauzareblad
argo SemTxvevis ganukiTxav aRmocenebas,

136. igulisxmeba aq misani, brZeni demokrit.


Semdeg Tvals moxvda diogeni, anaqsagores,
empedoklesi, heraklites, zenon da Tales;

139. Rrmad ganmWvreteli Tvisebrivi Teoriisa _


dioskoride da mis gverdiT idga orfeos*,
tulius*, linus*, iq seneka zneobis msaji,

142. geometriis mebalavre _ brZeni evklides,


istorikosi _ ptolomeos da hipokrates,
avicenesi, galieno, averoisi,

23
145. saxelganTqmuli mwignobari, komentatori,
ar ZalmiZs yvelas saTiTood dasaxeleba,
sityva ar myofnis mand gancdilis gadmosacemad.

148. oTxni dagvcildnen, da megzurma Cemma maRalma


me Semayena sul sxva gzaze, viareT ase,
da mivaRwieT damaSvralTa iseT adgilas,

151. sadac sinaTlis natamali arsiT gviCanda.

qeba mexuTe

pirveli garsi gaviareT, xolo Semdegi


iyo Semcveli mcire sivrcis, _ wuxilis didis
ismoda kvnesa da kivili guliswamRebi.

4. taxtzed zis minos* saSiSari da aRrenili,


axalmosulebs akvirdeba da axarisxebs:
misgan elian aq gankiTxvas, msjavris dadebas,

7. ukeT roma vTqva: roca suli codviliani


mas warudgeba da gaandobs sruls aRsarebas,
Semdeg minosi mas miuCens qvesknelSi adgils,

10. da misi kudic imdenjerve daiklakneba,


ramdeni garsic jojoxeTis man unda ganvlos.
uSTi brboebi zimzimeben minosis taxtTan.

13. umzeren, krTian da elian eldis caxcaxiT


misgan gankiTxvas da Semdgomad qvesknels Cagdebas.
`hoi, am tanjvis savaneSi axlad mosulo~, _

16. marqva minosma da Seswyvita mRvdelmsaxureba,


rogorc ki Tvali Semomavlo da SemamCnia. _
`gmarTebs sifrTxile am areSi Camoxetebuls.

19. `vin giwinamZRvra, am qvesknelSi viT moaRwie,


`xom ar gatyuebs siganivre karibWeebis?~
Cemma megzurma miaZaxa: `rad hyviri, minos?

24
22. `sabediswero gzaze Semdgars xels nu SeuSli,
`ase swadian es imasac, vinc yovelives
`ise warmarTavs, rogorc TavaT moesurveba~.

25. aha, mogvesma Cven orives kvnesa da gminva,


da mivaRwieT iseT adgils, sad saSineli
qviTini, urva da yiJini smenas awydeba.

28. iyo adgili sinaTlisgan mTlad ganZarculi,


sadac iseTi Rrianceli Semogvesmoda,
romlis magvari zRvas sCvevia zamTris RameSi,

31. orpir grigaliT azvavebuls, aboboqrebuls.


dahqris aravi jojoxeTis daucxromeli,
da qrolva igi Tan itacebs am bedSav sulebs,

34. aforiaqebs, aburTavebs da aTamaSebs.


da, roca sulni miaRweven ufskrulis kides,
ismis zimzimi, Jriamuli, vai da viSi,

37. gmoba RmerTisa, yovelive RvTiur siqvelis.


gavige: Turme am saSinel aurzaurSi
sjidnen xorciel codvebisgan damZimebulebs,

40. vinac survilebs anacvala gonebis niWi.


viT dasusxuli SoSiebi frTebis farfatiT
gundad Seyrilni, qarisagan wartacebulni,

43. sulnic aseve aeSala Zalovan grigals,


aRma da daRma uTavbolod daaqrolebda.
da niSanwyalic arsiT Canda, rom am vaebas,

46. da unugeSo mwuxarebas Tu hqonda bolo.


rogorc weroTa gawkapuli qaravanebi.
yiav-yiaviT rom dahqrian SoreTis mgzavrni,

49. swored aseve aCrdilebi ganawamebi


moTqmiT da viSiT dahqrolavdnen, darialebdnen.
vuyivle ostats: `ra xrovaa, Savi grigali,

25
52. ase rom swewavs da awamebs daucxromelad?~
`upirvelesi, _ mipasuxa Cemma megzurma, _
`am sulTa Soris ganagebda odesRac mxares,

55. `mravalenian naTesavTa samkvidrebelsa;


`igi imdenad waritaca biwierebam,
`rom TviT kanonma daadgina mis samefoSi

58. `TavaSvebuli avxorcobis urcxvi TareSi.


`swored eg aris semiramis* saxelganTqmuli,
`ninusis coli da misive taxtis memkvidre.

61. `mas ekuTvnoda is qveyana, romelic xonTqars,


`amieridan gauxdia Tavis sauflod.
`xolo meore siyvarulis gaxda zvaraki.

64. `Tavi moikla, uRalata sarwmunoebas,


`siSees ferfli daifica amao ficiT,*
`mesame, TavaT kleopatra* gularZnilia.

67. vnaxe helene*, romlisTvisac weli mravali


sisxlis wvimebi daayenes troas gmirebma.
aq aqilevsi*, vinc amurTan ukanasknelad

70. cxare brZolaSi damarcxeba igema mware;


iq ki parisi da tristani da sxva mravali
Cemma megzurma damanaxa, TiTiT maCvena.

73. am gmirTa landebs siyvarulman sabediswerom


daaTmobina sxvadasxva dros wuTisofeli.
roca ostatma saTiTaod CamomiTvala

76. antikis qalni da maTive mijnurTa wyeba,


Semipyro wamsve TanagrZnobam da damaRona.
`poeto, _ varqvi, _ am or aCrdils Sevesityvebi,

79. `ase subuqad mofarfateT, Cvensken momavalT~.


man mipasuxa: `daacale moaxloeba,
`RmerTi amuri daafice, aq gaCndebian~.

26
82. moaqrolebda Cvensken landebs subuqi qari
da me SevsZaxe: `hoi sulno, mogviaxlovdiT,
Tu SesaZloa, rom gixiloT da SegesityvoT~.

85. viT wyvili mtredi momfrinavi rZisfer eTerSi,


erTobliv survils ayolilni anazdeulad,
gamoeTiSnen oriveni sulebis xrovas,

88. sadac didoni sxvebTan erTad imyofeboda.


`arso mwyazaro, vinc roninob Talx sinaTleSi,
`mogviaxlovdi Cven binadarT sisxlian qveynis,

91. `samyaros ufals rom ndomoda Sendoba Cveni


`gamoviTxovdiT misgan sulis Senis Sendobas~.
`radgan Cvens tanjvas sibraluli aRuZravs SenSi,

94. `Tu qari Cadga, Cvenc mzada varT, rom mogisminoT,


`da Cvenc gauwyoT saTqmeli da sauwyebeli.
`Cemi samSoblo imyofeba swored im adgils,

97. `sadac mdinare po SeerTvis ufskrulebs zRvisas.


`trfoba advilad ekideba guls keTilSobils,
`da Cemi guli aRvsilia aw ganZarculi

100. `Cemi sxeulis ukurnebel siyvaruliTa _


`ar indobs arc erT Seyvarebuls Turme amuri,
`da mec damaTro siyvarulma ise uwyalod,

103. `ise momxibla me mijnuris bednierebam,


`rom Senc ki xedav, ganuyrelad SevrCiT erTmaneTs
`da gagvitaca siyvarulma Cven oriveni,

106. `da Tanabari sikvdiliTa mogviRo bolo.


`kaenis garsi* elodeba mas, vinc sicocxles
`ase uwyaloT mogvaSora, gamogvasalma~.

109. roca vismine me Civili dakodil sulTa,


Tavi Cavqindre da Semipyro myis simZimilma.
miTxra ostatma: `visTvis fiqrob daRonebuli?~

27
112. varqvi: `vaime, gamiRviZa maT aRsasrulma
me tkbili fiqri, survilebi miviwyebuli~.
Semdeg amisa mivubrundi im vnebul sulebs,

115. vuTxar: `franCeska*, Senma tanjvam da mwuxarebam


`me usasoo mduRarebiT amivso Tvalni,
`miTxar, am tkbili mogonebis da oxvris Jamsa

118. `rarigad gamcnoT siyvarulma zraxva faruli?~


man mipasuxa: `kargad icis Senma ostatma,
`rom mogoneba gadasuli bednierebis,

121. `ubedobis Jams udidesi satkivaria.


`raki eg saqme gulTan axlo migitania,
`getyvi, ra iyo siyvarulis Cvenis saTave.

124. `erTxel visxediT oriveni da vkiTxulobdiT


`Cven gasarTobad lanselotos* gamijnurebas,
`mravalgzis feri Segvicvala am wignis kiTxvam,

127. `Tvali Tvals moxvda, agviZgera orTaves guli


`da erTma gverdma bedisweris ganaskva kvanZi.
`visxediT erTad, vkiTxulobdiT swored im ambavs,

130. `nazma mijnurma viT akoca momRimar mijnurs,


`sayvarlis RimiT monusxulma, aRtacebulma
`igi, vinc dResac ganuyrelad gadamWdobia,

133. `visTanac Jamic veRar gamyris me umuxTlesi,


`anazdeulad mkerds momekra aTrTolebuli
`da aRgznebulma miTavaza tkbili ambori.

136. `da wigni igi samijnuro da salaRobo


`iqca galeod mijnurobis Cvenis saqmeSi.
`arc erTi bwkari ar gvikiTxavs Cven amis Semdeg~. _

139. roca erT-erTi miambobda mijnurTagani,


meores cremlis mduRareba sdioda Rawvze.
me daviSrite am ambavis gamgonebeli

28
142. da waviqeci, viT uRono, usulo gvami.

qeba meeqvse

odes dabnedils damibrunda iseve cnoba,


ori bedSavis sibralulma rom damikarga,
romelTa xvedrma Rrma naRveliT aRmivso suli,

4. isev axalni wamebani da wamebulni,


Cems gareSemo Tavmoyrilni, damdevdnen yvelgan,
siTkenc ar unda mimexedna, an wavsuliyav.

7. vimyofebodi me imJamad mesame garsSi,


sadac msusxavi, dawyevlili, civi da mZafri
gadauReblad, ganuwyvetlad iRvreba wvima;

10. sad msxvili setyva, Tovlnarevi binZuri siTxe


haers amZimebs pirmoquSuls da, Zirs dasuli,
TviT dedamiwas saSineli simyraliT swamlavs;

13. sadac cerberi* _ sazizRari, sastiki mxeci,


samxaxiani, sisxlismsmeli, _ yefiT da RreniT,
gaSmagebuli eteveba codvilebs bedSavT.

16. Tvaldasisxluli, Savwvereba, veeba mucliT,


igi dasjilebs brWyalmagari TaTebiT hkawravs,
aglejavs kanebs, hfatravsa da hfleTs nawilebad.

19. wvimiT gvemulni, ZaRlebiviT Rmuian mudam,


ifarven erTs da uSiSvldebaT meore wyluli,
an ganuwyvetel mimosvlaSi eZeben xsnasa.

22. ra wams cerberma _ am veeba qvewarmavalma _


Tvali Segvavlo, daafCina sammagi xaxa,
dahkriWa kbilni da tortmani daiwyo tanis.

25. maSinve Cemman winamZRolman orive xeli


dabla daiRo, aRitaca peSvi miwisa,
da Seayara gaumaZRar xaxaSi nadirs.

29
28. rogorc lukmisTvis aRrenili mSieri ZaRli
myis damSviddeba, rodesac ki miiRebs imas,
risTvisac igi ibrZolebda cofmoreuli,

31. ise Seikra xarbi ybebi myral demonisa,


romlis Rriali ayruebda imdenad yurebs,
rom codvilebi natrulobdnen daxSodaT smena.

34. Cven mivdiodiT da, dasetyvilT sastikis wvimiT,


fexiT vTelavdiT usxeulo aCrdilebs, romelT
mxolod landuri SerCenodaT kacTagan saxe.

37. yvelani erTad ganrTxmulebi eyarnen dabla;


da mxolod erTma imaTganma aswia Tavi,
iqve maxloblad mimavalni rom dagvinaxa.

40. `o, Sen jojoxeTs STamosulo, _ mommarTa landma, _


`aba, Tu ZalgiZs, Semicani! Sen daibade
umal, vidre me dameufla sikvdilis gaxrwna~.

43. `sCans, _ vupasuxe, _ am duxWiri wamebiT saxe


`Sen ise Zlier gamogcvlia, rom ver vigoneb,
`Tu Cven odesme SevxvedrivarT erTmaneTs sadme.

46. `mauwye vin xar, am sevdian adgilTa Soris


`wamebisaTvis ganwirulo? es Seni tanjva
`Sesazaria metismetad da sazizRari~.

49. momigo landma: `gaJRenTili SuriT da mtrobiT,


`Seni mSobeli qalaqia samSoblo Cemi,
`iq vatarebdi bednierad cxovrebis dReebs.

52. `Tqven me Ciakos* miwodebdiT, moqalaqeni;


`me, Rormucelas, am binZuri znisaTvis axla,
`xedav, rarigad maTaxsirebs sastiki zesxma.

55. `ara marto me damtexia Tavs es sasjeli.


`sxvebsac imave codvisaTvis igive tanjva
`rgebiaT wilad~. _ es miTxra da dadumda landi.

30
58. isev mivmarTe: `o, Ciako, wameba Seni
`me guls miRonebs da cremlebiT misvelebs Tvalebs;
`magram, Tu uwyi, mec mauwye, sanamde mivlen

61. `daudgromeli, damTxveuli qalaqis mkvidrni?


`aris Tu ara RvTisnieri imaTSi erTi?
`SuRli da mtroba ram dahbada iq esodeni?~

64. man mipasuxa: `xandazmuli aRrevis Semdeg


`iq sisxls daRvrian da partia t y i u r e b i s a*
`gareks meores umkacresi ZaldatanebiT.

67. `magram sami mzis triumfalur Semosvlis Semdgom


`daemxobian t y i u r n i da nacvlad meore,
`vinme mosulis daxmarebiT, aRsdgeba isev.

70. `da is mraval Jams ixelmwifebs da damarcxebulT


`daadgams igi usastikes monobis uRels,
`miuxedavad maTi sevdis da sircxvilisa.

73. `ori RvTis kaci darCenila qalaqSi kidev;


`maT ar usmenen. siamaye, siZunwe, Suri _
`am sams naperwkals aRunTia maTi gulebi~.

76. ase dasrulda samwuxaro imisi sityva,


magram mivmarTe: `me msurs rCeva miviRo Sengan,
`da gTxov Semdegi saubari kidev maCuqo.

79. `miTxar: ra iqmnen farinata da tegiajo,*


`kacni diadni? sad arian arigo, moska
da jiakopo rustikuCi _ esoden qvelni?

82. `sad binadroben, viT SeviZlo Secnoba maTi?


mwyuris vicode: sitkboebas zenaarulsa,
Tu jojoxeTis Sxamsa svamen isini axla?~

85. miTxra: `garies aRmatebiT bnel sulTa Soris;


mraval uzneo saqmisaTvis Cahyares dabla,
`da, Tu Cahyvebi Savs ufskrulsa, iq dagxvdebian.

31
88. `magram, rodesac tkbil samyaros daubrundebi,
`gvedri auwyo adamianT ambavi Cemi.
`meti ar ZalmiZs arc pasuxi, arc saubari~.

91. es rom warmosTqva, gadubrundnen Ciakos Tvalni,


kvlav Semomxeda, damZimebiT Tavi daRuna
da sxvebTan erTad pirukuRma ganerTxo miwas.

94. aq momibrunda winamZRoli: `ar gaiRviZebs,


`vidre dafdafi ar gaismis angelozisa,
`vidre codvaTa Semmusvrelni ar movlen Zalni.

97. `maSin bnel saflavs STava isev landi yoveli,


`kvlav xorcSesxmuli winandeburs miiRebs saxes
`da msjavrs moismens agrgvinvebuls kidiT kidemde!~

100. nelis nabijiT gaviareT adgili savse,


aCrdilebisa da TovlWyapis binZur nareviT,
Tan saiqio cxovrebaze gavabiT sityva.

103. vkiTxe: `ostato! saSineli samjavros Semdeg


`gamwvavdebian, dascxrebian es tkivilebi,
`Tu imaTTagan aseTive darCeba tanjva?~

106. miTxra: `ras ambobs, moigone mecniereba:


`ramdenad ufro srulyofasTan axloa arsi,
`miT ukeTa hgrZnobs borotebas da sikeTesa.

109. `Tumc verasodes es umsgavso xalxis jilagi


`namdvil srulyofas ver miaRwevs, mainc elian,
`rom dRe samsjavro maT raimes moutans keTils~.

112. ase vidodiT wris garSemo neli baasiT,


da aq ar vambob, raodeni gamovTqviT azri.
bolos Casavals mivadeqiT, sadac vixileT

115. plutusi*, mteri udidesi kacTa modgmisa.

32
qeba meSvide

_ Pape Satan, pape Satan aleppe!* _


daiRriala veluris xmiT plutusma. maSin
warCinebulman, yovlis mcodne ostatman Cemman

4. gasamxneveblad SemomZaxa: `nu SeSindebi,


`mTeli imisi Zliereba ar kmara misTvis,
`rom aRgekveTos jojoxeTis jurRmulSi Casvla~.

7. is miubrunda amis Semdeg medidur demons


da SeuZaxa: `xma gakminde, wyeulo mgelo,
`braziT damxrCvalma daiglije Senive tani.

10. `Casvla ufskrulsa umizezod ar xdeba misi:


`mTas, sadac miqel angelozma gaanadgura
`medidurobis amboxeba, _ ebrZana ase~.

13. viT ialqani qarisagan gamoberili


datrialdeba da ecema damsxvreul anZiT,
ase cxoveli sazareli pirqve daemxo.

16. da Cvenc CaveSviT amis Semdeg meoTxe TxrilSi.


TandaTanobiT mivarRvevdiT tanjvis jurRmulebs,
sadac STanTqmula boroteba mTel samyarosi.

19. RvTis samarTalo! vin Seicnos axali tanjva


da is wameba, TvalTaxedva rom damisetyva!
an Cvens bnel codvebs rad mivyavarT Cven aqamomde!

22. rogorc talRani qaribdisa mihquxan mudam,


da sxva talRebze SexeTqili scvivian ufskruls,
ase erTmaneTs awydebian aq codvilebi.

25. arsad isini ar Seyrilan esoden mravlad:


gaTvisebulni or banakad, avi zrialiT
veeberTela simZimeebs storcnian erTurTs.

28. da ra dahkodven erTmaneTsa, myis daixeven

33
myralis lanZRvis da sayveduris zluquniT ukan:
`Sen rad isrole? Sen ras ucdi, risTvis ar isvri?~

31. ukuqceulni miiltvian Savbneli garsiT,


da, ra wamsac ki miaRweven meore kidurs,
brZolis yiJina da zaxili atydeba isev.

34. Semdeg xelaxla imave gzas mosdeven rbeniT,


da Zvel adgilze gaCaRdeba brZola axali.
da maT Semyures sibraluliT miTrToda guli.

37. vkiTxe: `ostato, vin arian aq es sulebi?


`nuTu marcxena brbos landebi aRkvecis niSniT
`sasuliero xarisxisa yofilan yvela?~

40. da me ostatma mipasuxa: `goneba maTi


`esden xSul iyo miwieri cxovrebis Jamsa,
`rom ver gaegoT maT sazRvari mflangvelobisa.

43. `amas amJRavnebs sabrZolveli maTi yiJina,


aRmonTxeuli naxevari garsis sazRvarze,
`romlis gadaRma savanea sul sxva codvisa.

46. `xolo isini, Tavtitvelni, samRvdelo pirni,


`maTSi aqa-iq papebi da kardinalebi,
`cnobilni iyvnen usazomo siZunwis seniT~.

49. `ostato, _ varqvi, _ am xarisxis codvilTa Soris


`unda Semecno me uTuod piri mravali,
`visi saxelic Sebilwula amgvari codviT~.

52. `amao aris eg imedi, _ momigo, _ tanjvas


`ise saSinlad SeuSlia maTni saxeni,
`rom Sen ar ZalgiZs imaT Soris visimes cnoba.

55. `unda maradis askdebodnen erTmaneTs ase,


`xolo aRdgomis Jamsa Sina, ze aRsdgebian
`zogni uTmoni da zogni ki xeldamuWvilni.

34
58. `veluri flangvis da veluri siZunwis gamo
`sitkbo dahkarges maT naTeli samyofelisa,
`da aRiCines aq mudmivi brZolisTvis bina.

61. `axla mixvdebi, Svilo Cemo, ramdenad fuWi


`aris fortunas mowyaleba, risTvisac ase
`dausruleblad rom boboqrobs adamis modgma.

64. `caTa qveSeTis mTeli oqro, simdidre mTeli,


`rac ki odesRac xelSi epyraT am tanjul sulebs,
`ver Seisyidis dasvenebas wuTiers maTTvis~.

67. `ostato, _ vTxove, _ ganmimarte Semdegi kidev:


`vin unda iyos is fortuna, Sen rom axsene,
`vinc sikeTeni miwisani xelT ipyra srulad?~

70. `hoi, SeSlilno qmnilebano, _ aRmoxda ostats, _


`viT agreviaT gza da kvali! momapyar smena,
`da daixsome Cemgan Tqmuli WeSmariteba.

73. `Sehqmna Tu ara yovlad brZenma samyaro caTa


`myis mbrZanebeli miuCina, _ dee mwyemsobdes
`kanoni SuqTa Tanaswori ganawilebis

76. `kidiT-kidemde samyaroSi; amgvaradave


`daumorCila sikeTeni man miwisani
`erTs uzenaess msajulsa da mbrZanebels yovlads.

79. `dee gadasces man qoneba fuWwarmavali


`erTi xelidan xels meores, rasidan rasas;
`mis moqmedebas ver aRkveTen kacTa zraxvani.

82. `batonobs erTi, nadgurdeba meore rasa,


`Tanaxmad misi msjavrdadebis, Tumca es msjavri
`dafarulia, viT balaxSi SemZvrali gveli.

85. `mas xels ver uSlis Tqveni sibrZne: Tavis farglebSi


`iTvaliswinebs, gansjisa da ganagebs igi,
`viT danarCeni RvTaebani TavianT wreSi.

35
88. `cvalebadobas dasasruli ara aqvs misas,
`mieqaneba, miiswrafvis win gamalebiT,
`rogorc saCuqris momxveWeli. ai, fortuna, _

91. `jvarze akraven mas xSir-xSirad da usafuZvlo


`ciliswamebiT da ginebiT utexen saxels
`isini, vinac mas didebiT unda hmosavdnen.

94. `is yurs ar ugdebs, netarebas eZleva uRrmess


`Tavdapirvelad warmoSobil qmnilebaT Soris,
`da Tavis sferos atrialebs gancxromiT igi.

97. `aw ki CaveSvaT aRmatebul wamebis garsSi.


`ukve Cadian varskvlavebi, Cveni Seyris Jams
`ze aRmavalni, _ dayovnebis ara gvaqvs neba~.

100. Cven gadavkveTeT garsi igi da gaviareT,


da mivaRwieT aRqafebuls, mduRare nakads, _
igi xmauriT eSveboda wyliT gaWril xramSi.

103. iyo uferul Rele igi da amRvreuli;


vakvirdebodiT Cven WaRara talRebis denas,
da mivdiodiT win bilikiT uswormasworiT.

106. Zirs gaSliliyo sazizRari, pirquSi Wala,


da iq Semdgari naRvliani es nakaduli,
Waobs Smorians warmoSobda stiqsad wodebuls.

109. iq me guldasmiT vadevnebdi Tvals yovelives,


da SevamCnie _ am WaobSi binZurni brboni
gaafTrebuli saxisani da tanSiSvelni.

112. es aq codvilebs gaemarTaT sastiki brZola,


ara xelebiT martooden, aramed TaviT,
mkerdiT, fexebiT, _ xorcs aglejdnen kbilebiT erTurTs.

115. `es, Svilo Cemo, _ momibrunda ostati tkbili, _


`rasac ucqeri sulebia imaTi, vinac
`guli gauRo ganrisxebas, dee uwyide,

36
118. `rom wylis qvemoTac bevrni hyrian; umZimes oxvriT
`amouburTavsT zedapiri maT Waobisa,
`Sens TvalTaxedvas yovelis mxriv rom gadaSlia.

121. `daleqil lafSi CaZirulni mwared mosTqvamen:


`vcxovrobdiT naTel qveyanaSi borotis guliT,
`da edeboda iq Cvens sulebs TandaTan Wvartli.

124. `lafSi Cayrilni vitanjebiT amisTvis axla~.


`ai, es himni xrinwianobs maT yanyratoSi,
`radgan gamoTqma garkveulad ar ZaluZT misi~.

127. SemovuareT napir-napir Waobis did wils,


xmeleTisa da wyalTa Sua, Tan ganuwyvetliv
Tvals vadevnebdiT lafSi Cayril codvilTa urdos,

130. da Cven dasasrul erTi cixis Zirs mivadeqiT.

qeba merve

mivsdevdi ostats, da sanamdis mivadgebodi


koSkis sanaxebs, Tvali vhkideT cixis qongurebs,
SevniSneT ori moriale Tvalwvrili Suqi,

4. romelTac erTic SoreTidan esityveboda.


mivmarTe isev virgiliuss _ am zRvas codnisas,
varqvi: `ras niSnavs am samkeci Suqis riali,

7. `esec maswave, vin aanTo eg kelaptrebi?~


man mipasuxa: `SegiZlia ukve SeniSno
`mRvrie wylis pirze, rac mogvelis, Tu rom Waobze

10. `amgvari orTqlis safarvelma ar dagabrkola~.


arasdros lariT jer isari ar utyorcniaT
egzom siswrafiT gampobeli Sori eTeris,

13. rogorc am wamSi moqrolavda wylis zedapirze


patara navi SurduliviT Cvensken mavali.
marTavda am navs erTaderTi meniCbe vinme,

37
16. da mohyivoda: `Senc mosulxar, sulo mZvinvare~.
`amaod hyviri Sen Cvens mimarT, hoi, flegias!~* _
gabrazebulma upasuxa ostatma Cemma,

19. `Cven Svela Sengan dagvWirdeba gaRma gasvlamdis~.


viT uSvelebel sicruisa gamgoni kaci,
gamwarebuli ganagoniT da SenasmeniT,

22. ase flegias aitana im wuTSi boRmam.


Cemma megzurma fexi Casdga Camomdgar navSi,
da mec maniSna amis Semdeg, Sig Cavmjdariyav.

25. CavsxediT orniv Zveleburad anageb navSi,


da gaemarTa igi swrafad, Tanac gzadagza
zedapirs wylisas aCnda kvali uSvelebeli.

28. roca mivhqrodiT am mkvdar wylebze gamalebuli,


gadmodga suli amosvrili erTavad lafSi,
da momaZaxa: `marqvi, sulo, vina xar Sena,

31. `aq rom mosulxar dadgenili Jamis uadres?~


me vupasuxe: `Tu movsulvar, me aq ar vrCebi.
`magram Sen vin xar, sulo, esden zizRis momgvreli?~

34. momigo sulma: `me gaxlavar erTi maTgani,


`vinac maradJams zed dastiris Tavis mware sves~.
`varqvi: `maS darCi cremlebis da glovis anabrad,

37. `sulo wyeulo, Segicani vinac ar iyve,


`lafSi gasvrili, SeTxupnuli da gazinTuli~.
orive xeliT moeWida is navis Zgides,

40. magram ostatma mas xeli hkra da miaZaxa:


`wa, gamecale da gahyevi sxvebs, Senebr ZaRlebs~.
Semdeg ostati SemomeWdo da gadamkocna,

43. da miTxra ase: `kurTxeuli iyos diaci,


`vinc Sen warmogSva, gagaCina, amayo sulo.
`qveynad eg suli TavkerZobiT iyo cnobili,

38
46. `arcTu siqveles Seumkia xsovna am kacis,
`da amitomac am bneleTSi, am jojoxeTSic
`umweod daZrwis igi egzom gacofebuli.

49. `ici ramden kacs saiqios mohqonda Tavi


`qveynierebis gamgebelad, uebro mefed,
`xedav qvesknelSi is sulebi pativaxdili,

52. `goWebis msgavsad viT dayrilan lafSi mosvrili.


`aw sazizRari mogoneba STenila maTgan~.
varqvi: `ostato, saamurad damirCeboda,

55. `vidre am tbidan oriveni amovidodeT,


`vnaxo is suli im tlapoSi viT Caifleba.
`man mipasuxa: `vidre gaRma naxavde miwas,

58. `eg sawadeli ueWvelad Sen agixdeba.


`kargadac mesmis, rad gaxarebs amgvari ndoma~.
mcire xnis Semdeg vnaxe marTlac, Tu viT swewavdnen

61. mas sxva sulebi, amosvrili agreTve lafSi.


ase rom dResac me mivuZRvni ufals madlobas.
hyviroda yvela: `eg Sena xar filip arjenti?~*

64. gacofebuli, gulamayi florentineli


kbiliT iglejda, ikawravda sakuTar sxeuls.
davstoveT igi, masze sityvas ar gavagrZeleb.

67. anazdeulad Semomesma godebis xmebi.


SevCqvifdi, SevkrTi, mivaCerdi napirs Soreuls.
miTxra ostatma: `Svilo Cemo, amieridan

70. `vuaxlovdebiT Cven im qalaqs, dited* wodebuls,


`da mand binadrobs uTvalavi, bneli laSqari~.
`ostato, _ varqvi, _ me Sevscqeri Soreul velze

73. `wiTel mizgiTebs, uSvelebels, caSi atyorcnils,


gamoxurvebul rvalis msgavsad molaplapeTa~.
man mipasuxa: `eg cecxlia maradJamuli,

39
76. `mand sivrceebSi momwyvdeuli da movarvare _
`es aCens wiTlad am Senobebs qvesknelis kides~.
Cven mivadeqiT TvalSeuvleb, uZiro jurRmuls,

79. romelic qalaqs gars uvlida qamaris msgavsad,


gegonebodaT galavani mtkice rvalisa.
gamoxda Jami, zedwavawydiT Cven iseT adgils,

82. sadac menavem daiyvira Zalovanis xmiT:


`CamodiT axla da dagxvdebaT iq Sesavali~.
me vnaxe maSin karisbWesTan uSqari suli,

85. romelTac caSi SeucodavT, da amitomac


CamouyriaT am qvesknelSi da aq Rnaodnen:
`es vin arian am sikvdilis sasufevelSi,

88. `Jamis mosvlamdis bnel qvesknelSi rom Camosulan?~


brZenma ostatma maT aniSna da ganumarta,
maTTan ubnoba rom ewada, gaagebina.

91. roca sicofe daurCqaldaT, maT upasuxes:


`Camodi marto, xolo kaci igi frTosani,
`vinc Tavxedurad SemoWrila Cvens saufloSi,

94. `Tu SeuZlia, martoxela gaudges gzasa,


`Sen ki, bneleTSi vinc uwevdi mas megzurobas,
`dastove igi, dabinavdi am savaneSi~.

97. ici, mkiTxvelo, Tu rarigad damamwuxrebda


am SeCvenebul saubaris TavaT mosmena,
radganac ukan mobrunebis wamerTo saso.

100. da varqvi ostats: `o, Zvirfaso, Cemo megzuro,


`Sen bare Svidgzis damifare gansacdelisgan,
`nuRar damtoveb da ukeTu gvekrZalvis winsvla,

103. `uku moviqceT oriveni gamovlil gziTa~.


Cemma megzurma, mbrZanebelma momigo ase:
`nu geSinia, Cven veravin ver dagvabrkolebs,

40
106. `yovlisa SemZlem raki dagvrTo erTxelve neba.
`aq momicade, gaimxneve guli imediT,
`me ar dagtoveb am qvesknelSi arasdros marto~.

109. miTxra, damtova iWvneuli mamam mzrunvelman,


da `ho~ Tu `ara~ wamdauwum ibrZoda gulSi.
igi mcire xans CurCulebda im demonebTan.

112. da Cvenma mtrebma gaixures karebi magrad.


gared dastoves myis ostati gaxevebuli:
igi mobrunda, wamovida neli nabijiT,

115. TavCaqindruli dedamiwas dasCereboda,


da siamayis natamalic ar uCnda Sublze,
amoioxra, dardianad waibutbuta:

118. `vin damiketa me netavi ase iCqiTad


`varamis saxlis Seuvali karibWeebi?~
Semdeg amisa momibrunda da meubneba:

121. `Sen nu gafiqrebs mRelvareba esoden cxadad,


`gamJRavnebuli Cems saxeze da Cemsav xmaSi.
gansacdelisgan me gamoval gamarjvebuli,

124. `karibWeebis damgmanveli vinac ar iyves.


`ar axalia Tavxedoba maTi amgvari,
`maT sxva karibWec daugmanavT ZaliT, grZneuliT,

127. `magram isinic umoqmedod darCenilia.


`maTze xom naxe winaswari sikvdilis mier;
`aha, is landi umegzurod Zirs rom Camodis,

130. `gagviRebs Cvenac Seuvali cixis karibWes~.*

qeba mecxre

gamikrTa feri, ros vixile ukuqceuli,


Cemi megzuri, momavali pirispir Cemsken.
brZenma ostatma daioka myis mRelvareba.

41
4. sulganabuli damdgariyo, radgan zrqel nislSi
Tvali verasfers SeamCnevda did manZilebze.
`xams gamarjveba wilad gvergos... da vinZlo ara...

7. `magram Cven gvwyalobs didi Zala... me vinatrebdi,


`rom mogvevlinos droze mainc ukve aRTqmuli~...
kargad vamCnevdi, viT miCqmala pirvel sityvaTa

10. man mniSvneloba, magram Semdeg warTqmuli azri


sul sxvanairad Sevismine da Sevigeni.
mainc SemakrTo am ubnobam, usrulod Tqmulma,

13. romelsac meti mniSvneloba me mivaniWe,


vidre warmomTqmels hqonda TavaT gamozomili.
`minda vicode am mwuxare qvesknelSi Casvla

16. `Tu SeuZliaT binadarTa pirveli garsis,


`maT vinc uebar mWmunvarebiT Sepyrobilia?~
es SevekiTxe me Cems ostats da man momigo:

19. `jer iSviaTad Tu momxdara, rom gza igive,


`romelsac mivsdev me amJamad, vinmes odesme
`rom gaeTelos da daegdos am garemoSi.

22. `Tumca momxdara, rom me aqve Camovsuliyav


`sastik eriktos* SelocvebiT waqezebuli
`(romelic sulebs ubrunebda miwier sxeuls).

25. `mcire xniT adre qvrivi iyo Cemi sxeuli,


`radgan ar axlda mas imJamad eg Cemi suli,
`roca eriktom maiZula me aq Camosvla,

28. `raTa iudas naTesavis erT-erTi suli


`mas gamoexmo, _ ganagrZobda ostati Cemi, _
`da garsi ese uRrmesia yvela sxva garsze,

31. `yvelaze bneli da mtevadi gansakuTrebiT,


`maRal zecisgan moSorebiT aris mdebare,
`me kargad vicnob aqaur gzebs, damSviddi Senac.

42
34. `Waobi ese sibinZuriT da SmoriT savse
`irgvliv artyia qalaqs imav naRvlis savanes,
`romelSic jerac ubrZolvelad veRar SevsulvarT~.

37. aq man dasZina kidev sityva ramodenime,


romelic axla ukve veRar momigonia,
radganac mzera TvalTa CemTa swored imJamad

40. miqceuliyo almodebul mwvervalisaken,


sadac vixile infernali sami furia,
sisxlSi mosvrili da qaluri aRnagobisa.

43. welze exviaT maT samTaves mwvane urCxulni,


da Tmebis nacvlad daxvevodaT aspitni Tavze,
nawnavebiviT Semobskvnili zed safeTqlebze.

46. mommarTa iman, vinc icnobda am asabiebs*


maradiuli mwuxarebis, cremlis dedoflis:
`xedav, _ miTxrobda, _ Sen mand sastik eriniebsa,*

49. `erTi mxarmarcxniT mdgomarea TavaT megera,


`xolo mxarmarjvniT cremls rom afrqvevs, is aleqtoa,
da imaT Soris rom Camdgara _ TviT Tizifone~.

52. es miTxra Semdeg da dadumda ostati Cemi.


Subls iRadravdnen samiveni basri frCxilebiT,
TavSi icemdnen, xorcs iglejdnen, ise wivodnen,

55. rom me SiSisgan mivekari myisve Cems ostats.


`modi, meduza,* Cven qvad vaqcevT imas am wuTSi~.
ase hyvirodnen, Tanac qveviT ixedebodnen.

58. `Cven cudi vqeniT, rom Tezevsis Surisageba


`ver moviyvaneT sisruleSi, dauyovnebliv
`gamotrialdi, daifare am wamsve saxe,

61. `Torem gorgonem Tu SegniSna da daginaxa,


`zeviT amosvlis imeds unda gamoeTxovo~, _
miTxra ostatma, Semdeg TavaT Semomabruna,

43
64. ar endo igi Cemsav xelebs da sakuTari
myis momafara man Tvalebze da mTel saxeze.
hoi, Tqven visac gagaCniaT saRi goneba,

67. xams rom SeicnoT idumali eg Segoneba


aw am ucnaur striqonebSi sacnaurqmnili.
ukve azvavdnen, agrialdnen irgvliv zvirTebi.

70. da maTi grgvinva Semzaravi da aborgeba


azanzarebda SiSis zariT orive napirs.
es miagavda amovardnas qariSxalisas,

73. romelic Tavze daatydeba tyes uecarad;


dalewavs Stoebs, waritacebs yvavils da foTols,
mihqris grialiT gulamayi, Tavawyvetili,

76. da win gaigdebs buRs mtverisas, mwyemsebs da jogebs,


ostatma Cemma wams SeuSva xeli Cems Tvalebs,
miTxra: `aw gmarTebs daZabuli mimarTo mzera,

79. `iqiTken, sadac mosCans qafi, orTqli da kvamli~.


viT bayayebi, gvelisagan daSinebulni,
wyals gairbenen tyapatyupiT da mokurcxlaven,

82. miaSureben TavSesafars, leyebs, an beCos,


vnaxe aseve uamravi sulebis xrova,
viT gaurboda erT viRacas SeZrwunebuli,

85. romelic stiqsze* uSiSarad gadmodioda,


Tanac fexebi arc ki hqonda dasvelebuli,
marjvena xeliT icilebda kvamls mozRvavebuls,

88. xolo marcxena gaeSvira Tavis winaSe.


mivxvdi, is unda yofiliyo ciT monavleni
da mivubrundi virgiliuss, romelmac wamsve

91. mamcno dumiliT momavlisTvis meca Tayvani,


hoi, rarigad iyo igi aRSfoTebuli!
miuaxlovda myis karibWes, Semohkra wneli,

44
94. gaiRo kari, ar uqnia Zaldataneba.
`hoi, zecidan ulmobelad gadmorekilno,
`Tqven naTesavno gandevnilno da sazizRarno, _

97. SesZaxa myisve im saSinel zRurblTan misulma, _


`saidan modis Tqveni egzom gulgorozoba,
`rogora hbedavT amboxebas im Zalis mimarT,

100. `romelic mizans jer arasdros ar ascdenia,


`an tanjvas Tqvensas aorkecebs da amaxvilebs.
`gaxsovT cerberi aRrenili, gaafTrebuli,

103. `kisergafcqvnili da nikapi SemoRadruli~...


Semdeg miiqca talaxian gzisaken igi,
ar SegvamCnia aRarc Cven da arc sxva mravali,

106. da Cvenc gavwieT im miwisken wminda sityvebiT


gamxnevebulni da imediT gulmocemulni.
SevediT ise, SebrZolebac ar mogvxdomia,

109. da mec mewada damenaxa, Tu am cixeSi


vin daemwyvdiaT im dagmanul karebs gadaRma.
Sesvlis umalve mimovavle Tvali garemos,

112. da vnaxe irgvliv gadaSlili Walaki didi


savse wamebiT da saSinel mwuxarebiTa.
rogorc arlesTan, sadac ronis* mdordeba wyali,

115. rogorc polasTan* an mdinare qvarnaros axlos,


sad italias hketavs igi, da mijnebs misas
ulokavs kalTebs, exuteba da etmasneba,

118. aseve irgvliv saflavebi Raravdnen miwas


uswormasworod, saSinelad mimoqceulni.
saflavebs Soris liclicebdnen cecxlis enebi,

121. rogorc gvelebi daklaknili da dagrexili,


ise sastikad modeboda cecxli luskumebs,
rom zed Tamamad gaalRvobda rkinas mWedeli.

45
124. luskumebisTvis* gadaeZroT mun sarqvelebi,
idga iseTi simZimili, mware godeba,
rom cxadi iyo, moismoda wamebul sulTa

127. yivili, vai da Rnavili gulSemRonebi.


mivmarTe ostats: `vin arian bedSavni sulni,
`am luskumebSi dasudrulni rom xmas gvawvdian,

130. `gvasmenen egzom usasoo, mwuxare kvnesas~.


da man momigo: `aq arian hereziarqni,*
`kerpTa qurumni, mwvalebelTa mamamTavarni,

133. `maTi amyoli, asabia da mimdevari.


`vinc swavlas maTsas emxroboda TanmimdevrobiT,
`msgavsi msgavsTan wevs da luskumebs sxvadasxvagvari

136. `cecxli unTia yovelis mxriv Semogznebuli~.


mihyva mxarmarjvniT da davagdeT wamebis are,
da gadavlaxeT galavani amaRlebuli.

qeba meaTe

qalaqis kedelT da dasjilTa saflavebs Soris


viwro bilikiT midioda Cemi megzuri,
da mec kvaldakval mas mivsdevdi. mivmarTe ostats:

4. `dido geniav! vinac Cemi msvlelobis kvali,


`Seni maRali nebisamebr, uwmindurobis
`erTi budidan meoreSi warmarTe _ gvedri,

7. `damiSoSmino survili da sacnaur miyo,


`ZalgviZs vixiloT mdebareni am saflavebSi?
`axdil luskumebs darajic ki ar axlavs erTi~.

10. man mipasuxa: `es saflavni daixSobian,


`iosafatis Walidan* rom movlian sulni,
`iq datovebul sxeulebiT gankacebulni.

13. `aqeT gaSlilan samarxebi epikurisa*

46
`da am moZRvaris mimdevarTa, vinc RaRadebdnen
`Sesaxeb sulis sikvdilisa sxeulTan erTad.

16. `aq Sevecdebi gipasuxo Sens SekiTxvaze,


`da Segisrulo saTxovari meore kidev,
`romlis Sesaxeb aras ambob~. Sevkadre ostats:

19. `Cemo keTilo winamZRolo! gulis gaReba


`me Sens winaSe ar visurve imisTvis mxolod,
`Tavi zedmeti saubriT rom ar Segawyino~.

22. `o, toskanelo! xorcielad rom stumrebixar


`am cecxlmodebul samyofelsa, sadac gaismis
`saTnod metyvelni Senni xmani, Sesdeqi erTs wuTs!

25. `eg tkbili ena garkveulad amJRavnebs, rom Sen


`im keTilSobil qveynis Ze xar, romlisaTvisac
`me SeiZleba mavnebeli viyavi metad~.

28. moulodnelad Semomesma sityvebi ese


erTi pirRia saflavidan; SeSinebuli
me ufro axlos mivekari Cems winamZRolsa.

31. miTxra ostatma: `miixede, ra gemarTeba?


`fexze damdgara farinata* saflavis TxrilSi, _
TaviT welamde SegiZlia misi danaxva~.

34. da Cemi Tvali farinatas Tvals Seeyara,


igi amayad aRmarTavda Sublsa da mkerdsa,
TiTqos wameba zizRsa hgvrida mas martooden.

37. xelis saCqaro da Zlieri amoZravebiT


mimaaxlova farinatas saflavs ostatma,
da miTxra Tanac: `saubari mosWeriT mokled~.

40. Sevdeg usityvod saflavis win, da farinatac


Cumad mimzerda amayad da zviadad erT xans;
Semdeg mommarTa: `winaparni vin iyvnen Senni?~

47
43. me movindome Sesruleba misi nebisa,
da Cems pasuxSi yvelaferi gulaxdiT vamcne.
maSin Tvalebi ze aRmarTa florencielma

46. da miTxra: `Seni winaprebi, _ Cemi da CemTa


`naTesavTa da mimdevarTa mosisxle mtrebi, _
`orjer ganvdevne samSoblodan~! `ho, _ vupasuxe, _

49. `isini marTlac ganidevnen, magram ukanve


`SesZles xelaxla dabruneba, rogorc pirvelad,
`ise meored; Tqvenebma ki es ver iswavles~.

52. maSin samarxis Tavsaxuris ukana mxridan


moulodnelad sxva codvilma Tavi amohyo.
vfiqrob, muxlebze daCoqili Tu iyo igi.

55. mimoixeda Cems garSemo imgvarad, TiTqos


surda, rom gverdiT daenaxa sxva vinme kidev,
magram, rodesac daiferfla misi imedi,

58. warmosTqva moTqmiT: `am bedSavs da bnel sapatimros


`Tu Sen swvevixar sakuTaris geniis ZaliT,
`maSin ra moxda, rom Sens gverdiT ver vxedav Cems Svils?~

61. vuTxar: `ara var sakuTaris ZaliT mosuli;


`ai, ager iq melodeba momyvani Cemi:
`egeb naklebad afasebda mas Seni gvido~.

64. misma sityvebma da sasjelis xarisxma ukve


CvenTvis naTelhyo vinaoba im codvilisa;
ai, pasuxi pirdapiri rad iyo Cemi.

67. ze wamoiWra is uecrad da SemomZaxa:


`afasebdao? nuTu igi mkvdaria ukve?
nuTu mis Tvalebs aRar hmosavs naTeli tkbili?~

70. da ra SemniSna, rom me pasuxs vagvianebdi,


codvili myisve gadabrunda saflavsa Sigan,
da imis Semdeg ar uxilavs Cems Tvalebs igi.

48
73. samagierod mas, visTvisac SevCerdi me iq,
Cemgan naTqvamiT ar Secvlia sruliad saxe, _
idga uZravad kvlav zviadi da udrekeli.

76. igi xelaxla daubrunda Sewyvetil baass:


`Tu samSobloSi ver dabrundnen Cemianebi,
`am sarecelze umetesad mawuxebs es me.

79. `magram aRgznebas ver moaswrebs ormocdaaTjer


`saxe aqaur RvTaebisa, rom Sen ixilav,
`Tu ra samZimo Seiqmneba es dabruneba.

82. `gaficeb naTel samyaroSi miqcevis imeds,


`Sematyobino, Tu rad stanjavs es xalxi ase
`Cemebs Tavisi saSineli kanonmdeblobiT~.

85. me vupasuxe amis gamo: `sisxlis Rvra didi,


`romelmac zvirTni arabiis wiTlad SeReba,
`iwvevs gulidan Cvens taZarSi amnair locvebs~.

88. amoioxra, gaaqnia Tavi da miTxra: _


`marto ar viyav am saqmeSi da WeSmaritad,
`me sxvebTan erTad umizezod ar vmoqmedebdi.

91. `samagierod me viyavi erTi iq, sadac


`erTxmad gadaswyda dedamiwis piridan aRgva
`florenciisa, da SevsZeli damecva igi~.

94. dee, mSvidoba daumkvidrdes amieridan


`Sens modgmas! magram egeb Cemi fiqrebis xlarTi
`gaxsna rogorme, _ movubrundi amgvaris TxovniT:

97. `me vfiqrob, Tuki ara vscdebi, rom momavali


mTeli imisi SedegebiT xsnilia TqvenTvis,
Tumca ki nacvlad Tqvens winaSe daxSula awmyo~.

100. `viT dasustebul TvalTaxedvis mqoneni, ise


`Cven ukeT varCevT, _ mipasuxa, _ Soreul sagnebs;
`meufem esden gagvanaTla uzenaesma.

49
103. `magram, rodesac movlenani axlovdebian,
`Cveni Sorsxedva amaoa, da Tu ar gvamcnes,
`ver vigebT Tqveni miwieri cxovrebis ambavs.

106. `ai, aqedan SegiZlia mixvde, rom Cveni


`winaswarxedvis niWi myisve mohkvdeba, rogorc
`momavlis bWeni samudamod daixSobian~.

109. maSin, vscani ra sakuTari danaSauli,


vuTxar: _ auwye Sens mezoblad waqceul codvils,
`rom misi Svili cocxalia amJamad kidev.

112. `da Tu me nacvlad pasuxisa xma ar davsZari,


`es moxda mxolod im fiqrebSi garTvis mizeziT,
`romelic axla gamirkvia Sens mier Tqmulma~.

115. ostati ukve mimixmobda. amis mizeziT


me davaCqare codvilisTvis mimeca kiTxva,
Tu masTan erTad patimarni vin isxdnen kidev.

118. miTxra: `Cems gverdiT aq dayrilan aTasze meti.


`maT Soris fridrih meorea da kardinali;
`xolo Sesaxeb danarCenTa me aras vityvi~.

121. is daimala amis Semdeg; mec gavemarTe


mgosnisken, Tanac mafiqrebda sityvebi Tqmuli
farinatasgan, Cemis azriT, muqariT savse.

124. kvlav gzas gaudga winamZRoli da mkiTxa Tanve:


`raa mizezi, ase Zlier rom moiwyine?~
da mec pasuxi movaxsene am SekiTxvaze.

127. `dee xsovnaSi Rrmad CageWras, _ mibrZana brZenma, _


`Sens winaaRmdeg damuqrebis Semcveli sityva;
`magram mismine! _ da man TiTi SemarTa maRla, _

130. `ros warudgebi Sen im qalis unaTles saxes,


`visi brwyinvale TvalTaxedva sWvrets yovelives,
`Seni cxovrebis momaval gzas gauwyebs igi~.

50
133. sTqva es da marcxniT gaduxvia, Cven movitoveT
ukan qalaqis galavani da am qalaqis
centrs mivaSureT Walisaken daSvebul gziTa.

136. Walidgan gaxrwnis oxSivari aRwevda ukve.

qeba meTerTmete

uzarmazari, napralebiT tandarRveuli,


kldeebis piriT mimavalni, Tavs wavadeqiT
kidev umetes satanjveliT dasjilTa krebuls.

4. ra ver gavuZleT saSineli ufskrulis siRrmiT


aRmonaTxevi oxSivaris sazizRar sunsa,
veeberTela saflavis qvas amovefareT!

7. da iq vixile me Semdegi epitafia:


`Cems Sigan papi anastase* damkvidrda binad,
`visac fotinma daubnia gza simarTlisa~.

10. `Cven aq nelinel mogvixdeba daSveba dabla,


`TanisTanobiT am simyrales rom SeveCvioT;
`xolo SemdegSi is sagrZnobi iqneba nakleb~.

13. vkadre pasuxad me ostatsa: `gTxov, moigono


`iseTi rame, rom amaod dro ar vidodes~.
momigo: `vfiqrob me amaze, xom xedav TviTon.

16. `am kldeTa Soris, Svilo Cemo, _ ganagrZo Semdeg, _


`sam iarusad dawyobilan veeba garsni.
`msgavsaT maTisa, romlebSiac iyavi ukve,

19. `garsebi ese gavsilia dasjil sulebiT;


`da rom ikmaro Sen imaTi danaxva mxolod,
`msurs aq gauwyo mizezebi maTi dasjisa.

22. `moyvasisaTvis miyeneba zianis, vnebis


`borot ganzraxvis mizania, da Sesruleba
`xdeba am miznis tyuiliT da ZaldatanebiT.

51
25. `tyuili _ es xom manki aris kacTa bunebis,
`igi isjeba umkacresad. aq matyuarni,
`RvTisgan umetes Serisxulni, Zirs hyrian ufro.

28. `garsi pirveli savanea moZaladeTa,


`da, viT ziani ZaladobiT xdeba samgvari.
`amitom igi dauyviaT sam garsad kidev.

31. `Zaldataneba SesaZloa RmerTze, moyvasze


`da Tavis Tavze: daatydeba pirs an mis dovlaTs
`igi, amaSi dagarwmuneb axlave naTlad:

34. `kacis mkvleloba, daSaveba, sxvisi qonebis


`ganadgureba, gataceba, akleba, dawva _
`Zaldatanebad CaiTvleba moyvasis mimarT;

37. `amitom mkvlelni, damkodvelni samZimod, cecxlis


`wamkidebelni da mZarcvelni calke brboebad
`pirvel qvegarsSi miscemian wamebas misjils.

40. `kacs SeuZlia miitanos Zaldataneba


`sakuTar Tavze, qonebaze; da amis gamo
`misTvis meore qvegarsia sasjeli buded,

43. `vinc TviTneburad Tavs anebebs sawuTros Tqvensas,


`an vinc waagebs an gaflangavs Tavis qonebas,
`da Semdeg stiris iq, sadac mas hmarTebda lxena.

46. `uflisa mimarT is ilaSqrebs ZaldatanebiT,


`vinc Tavis gulSi uarsa hyofs uwmindes saxels,
`da vinc RmerTsa hgmobs misgan Seqmnil bunebis gmobiT.

49. `ai, amitom mcire garsSi moqceulia,


`vinac atarebs daRs sodomis* da kahorisas.*
`da RmerTi visac ver ugrZnia sakuTar gulSi.

52. `kacs SeuZlia, rom yoveli sulis mqenjnavi


`motyuilebis msxverplad igic gaxados, visac
`aqvs dajereba da is, vinac ar xarjavs rwmenas.

52
55. `meore dargis motyueba bunebis ZalTa
`mier gabmuli siyvarulis kavSirsa sTiSavs;
`da amitomac moqceula meore garsSi:

58. `farisevloba, pirferoba, siyalbe, jado,


`maWankaloba, mkrexeloba, meqrTameoba,
`simonia da sxva amgvarni saqmeni bilwni.

61. `pirveli dargis motyueba Zirfesvianad


`spobs bunebrivi siyvarulis Canasaxs, masTan
`grZnobas, romelic hqmnis SemdegSi urTierT rwmenas.

64. `ai, amitom ukanasknel umcires garsSi


`msoflios centrSi, sadac taxtze damjdara dite,
`maradisoba moRalates muxruWebs uWers~.

67. `ostato, _ varqvi, _ yovelive Sens mier Tqmuli


`gasagebia da iZleva swor warmodgenas
`am ufskrulis da Sig moqceul codvilTa irgvliv.

70. `magram mauwye: am nislovan WaobSi sulni


`wvimiT gvemulni, qaris frTebze mofarfateni,
`an erTmaneTze miweulni binZuri lanZRviT,

73. `rad ar dasjilan almodebul qalaqis cecxlSi,


`Tuki maT risxva dastexiaT Tavze uflisa?~
`xolo Tu ara, risTvisRaa sasjeli ese?~

76. `man mipasuxa: `ra mizeziT amboxebula


`Cveulebrivis winaaRmdeg goneba Seni?
`an Tu raime sxva saganze momarTe azri?

79. `nuTu ar gaxsovs kanonebi,* romliTac sami


`adamianis codviT savse midrekileba
`gansazRvra Senma eTikosma Semdegi saxiT:

82. `gularZniloba, siborote da gulmxecoba.


`gularZniloba Seuracxyofs RvTaebas nakleb
`da amis gamo naklebadac isjeba igi.

53
85. `Tu kargad ginda Seigno es WeSmariteba,
`warmoidgine Sen _ gareSe am garsebisa _
`ragvar sulTa aqvsT miCenili adgili tanjvis:

88. `maSin Seigneb, Tu isini risTvis arian


`qveda garsebis codvilTagan gamoyofili,
`da maT naklebad risTvisa sjis RvTis msajuleba~.

91. `mzeo, mkurnalo dabnelebul TvalTa xedvisa,


`kiTxvebis axsniT Sen esoden mabedniereb,
`rom CemTvis eWvi saWiroa, viTarca codna.

94. `gTxov erTxel kidev daixio odnavad ukan


`da miTxra, Tu viT Seuracxyofs meqrTameoba
`cis saTnoebas: gamixseni es kvanZi, gvedri~.

97. `filosofia, _ mipasuxa, _ bevr Tavis dargSi


`aswavlis yvelas, vinc isurva iswavlos misni
`saidumloni, rom bunebas saTaves aZlevs

100. `RvTis goneba da xelovneba; xolo Tuki Sen


`gulmodginebiT Caixedav Sens fizikaSi,
`amoikiTxav TavSidave, rom xelovneba

103. `Tqveni, ramdenad SeiZleba, bunebas hbaZavs,


`rogorc Segirdi Tavis ostats, da rom RvTisagan,
`viT papisagan SviliSvili, gamodis igi,

106. `axla, Tuki Sen dasawyisi Sesaqmis wignis


gagaxsendeba, mixvdebi, rom es ori wyaro
`kacsa aniWebs sicocxles da cxovrebis saxsars.

109. `xolo meqrTame sxva gziT midis; is umxedrdeba


`bunebasa da xelovnebas misgan gamosuls,
`da Tavis imeds sxva rameze amyarebs mudam.

112. `aw ki momyevi _ mimiwodebs survili win me:


`ukve aenTo horizontze Tevzis niSani
`da TiTqmis etlis zodiaqo STavida Crdilos.

54
115. `da es iq, sadac eSvebian kldeebiT dabla~.

qeba meTormete

adgili igi, romelTanac Cven mivaRwieT,


iyo pitalo, ufskrulisken daqanebuli.
ase megona, mdgar viyavi me trantis xevSi.

4. adijis piras, sad mewyeri da miwis Zvrebi


laRraven miwas da flateebs azanzareben.
aq niadagi zed sayrdensac veRar hpoulobs.

7. mTis mwvervalidan moSorebul velis piramdis


kldisa ferdebi ise cerad SemarTuliyvnen,
rom arsaidan sacalfexo ar sCnda biliki,

10. romliTac mgzavri didis jafiT miaRwevs zeTavs.*


iwva Txemisa zedapirze kretas sircxvili _
demoni igi, vinc Seicvnes erTxel yalb Zroxad.*

13. roca SegvniSna, wamsve sxeuls Tavis sakuTars


dauwyo kbena brazisagan gaxelebulma.
SesZaxa maSin minotavross brZenma megzurma:

16. `xom ar ggonia mosuliyos aq Seni mkvleli,


`is sefewuli aTinisa,* vinc im sofelSi
`mogiRo bolo da qvesknelSi STamogagzavna.

19. `wa, arawmindav, igi mova mxolod da mxolod


`naxos da dastkbes aq qvesknelSi Tqvenis wamebiT~.
rogorc mozveri, sasikvdilo Wrilobis Semdeg

22. sabels rom gaswyvets, uSedegod daiwyebs xltomas,


ase borgavda minotavros, maSin ostatma
gafrTxilebulma momaZaxa: `Zirs Cairbine,

25. `vidremdis igi gaxelebiT borgavs, sxmartalebs~.


CavyeviT biliks da dafSvnili qvebis yoreze
Zlivs vimagrebdi sakuTari tanis simZimes.

55
28. me Cavdiodi TavdaRmarTze Cafiqrebuli.
ostati Cemi momibrunda da meubneba:
`albaT Sen hfiqrob am dalewil kldeTa nafSvenze,

31. `romelsac axla uTvalTvalebs is cofiani,


`pirveliTganve, roca Cavel qvesknelis fskerze,
`irgvliv mdebare Tvaluwvdeni sali kldeebi

34. `jerac ar iyvnen damsxvreuli da dalewili.


`mcire xnis winaT, Tu me xsovna aRar mRalatobs.
`imis mosvlamdis, vinc qvesknelSi dites warstaca

37. `pirveli garsis udidesi naalafari.


`da eg tafobi saSineli, TvalSeuvlebi
`SekrTa, SeinZra, Sezanzarda gvriliaSemo,

40. `ase megona, es samyaro uSvelebeli


`borgavda misis siyvaruliT Setokebuli,
`vinc araerTxel eg qveyana TvalSeudgami

43. `xelaxla gahqna amboxebul qaosis mtverSi.


`ase amgvarad, am adgilas, agreTve sxvagan
`klde ZvelTa Zveli nafxvenebad gadaqceula.*

46. `daZabe mzera, Caixute emand ufskrulSi,


`vinadgan axla sisxlis Reles vuaxlovdebiT,
`ixarSebian am ReleSi swored isini,

49. `vinc Tavis moyvass ayenebda Zaldatanebas~.


brmao sixarbev, da sicofev aRviraxsnilo,
es Tqven gvaqezebT am sicocxlis mokle manZilze,

52. raTa maradJams viwvebodeT sisxlis morevSi.


vnaxe garSemo Semortymoda vels didi xaro,
Cemma megzurma rom miambo swored iseTi,

55. kldis namusrevTa da am ormos vrcel oleebSi


daabotebdnen kentavrebi mSvild-isriT xelSi,
iseve, rogorc es sCveodaT maT saaqaos.

56
58. ra dagvinaxes am daRmarTiT Camomavalni,
Sesdgnen da sami imaTgani jgufs gamoeyvnen.
mogviaxlovdnen, mSvild-isaric myis moimarjves.

61. da samTaganma mogvaZaxa erTma kentavrma:


`romel wamebis sanaxavad modixarT, gvarqviT,
`an romel mxridan wamosulxarT, gviTxariT male.

64. `Torem axlave dagewevaT isari mali~.


miugo maSin mas megzurma darbaiselma:
`amis Sesaxeb movaxsenebT pasuxs, Cvens xirons.*

67. Sen ki, gulficxo, rom winaTac gicnobdnen ise,


`rogorc mSvildosans, sulwasulsa da mouTmenels~.
megzurma Cemma xeli mkida da meubneba,

70. `es aris nesus,* mSvenieri deJanerasTvis


`odesRac Tavi rom gaswira da moikvdina.
`SuaSi mdgomi aris TavaT didi xironi,

73. `romelic iyo mamamZuZe aqilevsisa,


`xolo meore folusia gaxelebuli.
`es mSvildosnebi gars uvlian xirons aTasgzis,

76. `da vai imas, vinc dastovebs miCenil adgils


`danaSaulis Sesaferad mun mikuTvnebuls~.
mivuaxlovdiT Cven ornive fexmard kentavrebs;

79. xironma xelSi moimarjva wamsve isari,


da isris wvetiT gaiCeCa grZeli wverebi,
ase mimarTa Tanamgzavrebs gverdiT mdgomareT:

82. `Tqven daakvirdiT im meores ukan momavals,


`arc erTi mkvdari qvaze fexebs ase ar adgams~.
Cemi ostati gverdiT udga im wamSi xirons,

85. simaRliT TvisiT miswvda igi kentavrs mkerdamdis _


sad cxenis tani uerTdeba kacis Tavkisers.
eubneboda: `diax, igi cocxali aris,

57
88. `me davikisre mas vaCveno es bneli veli.
`uciloblobam moiyvana is am qvesknelSi,
`ara survilma umizezod aCemebulma.

91. `erTma asulma* zeciuri dasTmo osanas,


`raTa mas CemTvis daekisra es davaleba.
`ar aris igi avazaki, arc me var mavne,

94. `gaficebT saxels im arsisa, vinc Cems nabijebs


`marTavs am gzaze, wargvimZRvare erTi Tqvengani,
`raTa gviCvenos mdinareze megzurma foni,

97. `da kaci ese, vinc sulsaviT ver apobs haers,


`zurgze Seisvas da amgvarad wamoiyvanos~.
xironi nesus miubrunda da eubneba:

100. `gabrundi ukan, gaacile da daifare~.


ase viareT kentavrebis mfarvelobis qveS,
sisxlian Reles mivyvebodiT, da mogvesmoda

103. sisxlSi CayrilTa simZimili dia friadi.


vsWvretdi codvilebs _ warbebamdis swvdebodaT sisxli.
didi kentavri gveubneba: `Sexe tiranebs,

106. `sisxlSi, ZarcvaSi visac edo miwaze wili.


`ha, aleqsandre,* mand sastiki, mxeci dionis,
`vinc sicilias araerTi mohgvara Wiri;

109. `eger ecelin, Savi TmebiT SublSeburvili,


`xolo mis gverdiT sdgas mtarvali, obicco d’este,*
`romelic germa moakvdina im samyaroSi~.

112. me gadavxede virgiliuss, is meubneba:


`pirvelad igi miiCnie,* me ki meored~.
mcire xnis Semdeg daakvirda erT brbos kentavri,

115. kisramdis iyvnen codvilebi* sisxlSi Cafluli.


manve gviCvena ganze mdgari erTi codvili,
gviTxra: `am kacma RvTis taZarSi mohkla moyvasi,

58
118. `romelsac axlac ixseniebs inglisis mxare~.
Semdeg vixile me landebi sisxlis ReleSi,
romelTac uCndaT sisxlis zemod mTeli sxeuli.

121. da Sevicani me maT Soris ramodenime.


sisxlis mdinare wvrildeboda TandaTanobiT,
da im adgilas, sadac Rele iyo imdenad

124. marCxad gaSlili, koWebamdi gvwvdeboda sisxli,


Cvenc iq varCieT im mdinaris gaRma gadasvla.
`Sen rogorc hxedav, eg mdinare klebulobs gza-gza, _

127. miTxra kentavrma, _ magram naxav meore mxares,


`ufro da ufro gaRrmavdeba sisxlisa xevi,
`iq ki tiranebs warbebamdis adgeba sisxli.

130. `es im adgilas, sad RvTiuri ganaCenisgan


`sisxlis morevSi CaugdiaT mefe atila,*
`romlis simkacre dedamiwas azanzarebda.

133. `iqve SeamCnev Sen tiranebs pirus da seqstuss,*


`naxe mduRare, aqoTebul sisxlis morevSi
mduRare cremlebs rom afrqveven da suls Rafaven;

136. `erTi maTgani aris TavaT rene korneto,*


`xolo meore, mis maxloblad rene di pacco,*
`romelnic mgzavrebs Tavs esxmodnen did TemSarebze~.

139. sTqva da gabrunda, gadalaxa meored foni.

qeba mecamete

vidre nesusi gavidoda mdinaris gaRma,


Cven erT udabur, ubiliko tevrSi SevediT,
mwvanisa nacvlad tyes mosxmoda Savi foTlebi,

4. irgvliv totebi kuTxiani da dagrexili.


aq nadirebi binadroben swored imgvari,
Tavzars rom scemen korneto da-sekinas* mcxovrebT.

59
7. budes igebdnen aq harpebi,* gulSemzaravi,
strofadis mkvidri troelebi rom gamodevnes,
da maT auwyes momavali bediTi Jami.

10. harpebs zed esxaT tanze frTeni uSvelebeli,


da Tav-kiseri hqondaT mxrebze adamianis,
fexebze esxaT uCveulo basri Wangebi,

13. xolo mucelze banjgvliani emosaT buntyli.


isxdnen xeebze da ismoda xangamoSvebiT,
maTi Zaxili saocari da amazrzeni.

16. da Semesityva me keTili ostati Cemi:


`xams vidre manZils Soreulsa Seudgebode,
`icode, axla daiwyeba garsi meore,

19. `da garsi ese daileva, roca mivaRwevT


`midamos mwuxars, udabursa da qviSiansa.
`daukvirdebi yovelives da Sen SeamCnev,

22. `sanaxaobas saocarsa da gasakvirvels.


`ase rom, mkrTalad geCveneba naTxrobi Cemi~.
yoveli mxridan momesmoda kvnesa, wuxili,

25. magram me TvaliT ver vxedavdi Tu vin oxravda.


mitomac Sevsdeg naRvliani, Cafiqrebuli.
mgosans egona: me ver mivxvdi Tu ra xdeboda,

28. am xeebisgan gamomaval urvas, godebas


vawerdi TiTqos uRran tyeSi damalul sulebs.
da miTxra: `Tu Sen romelime xis Stos mostexav,

31. `naxav, rarigad Segecvalos gulSi nazraxi~.


gavmarTe xeli, uSvelebel, eklian xidTan
movsdrike toti, Sevabrune da Camovstexe.

34. ikivla wamsve tanma xisam: `risTvis momtexe?~


da Semdeg, roca sisxlisagan sulmTlad gaSavda:
`nuTu mciredi sasoebac ar gagaCnia.

60
37. `odesRac Cvenac qveyanaze kacni viyaviT,
`axla Senc hxedav, xis tani varT garindebuli.
`xams xeli Seni yofiliyo ufro Semwyale,

40. `Tund gvelis marTvis rom Cagsvloda sxeulSi suli~.


viT norCi toti cal mxareze almodebuli
meore mxares Sehmqnis SuSxuns da acremldeba,*

43. asev am Stodan Tanabarad gamoJonavdnen


sisxli da sityva, amitomac SevuSvi xeli,
da davemsgavse daSinebuls anazdeulad.

46. `sulo vnebulo, _ Seesityva Cemi ostati, _


`rom SesZleboda mas windawin erwmunebina
`is, rac odesRac Cems leqsebSi amoukiTxavs,

49. `aramc da aramc ar gaxlebda igi Sen xelsa.


`da es yoveli iyo ise gaugonari,
`rom samwuxarod wavaqeze am saqcielSi,

52. `raTa sababi amnairad mas miscemoda,


`Seni saxeli saiqios exsenebina,
`sadac mas isev gabrunebis neba aqvs sruli~.

55. xem upasuxa:* `ise mxiblav Seni sityvebiT,


`dumilis dacva amitomac ar SemiZlia.
`xelSi mekava ori klite* fridrihis gulis,

58. `ise xelmarjved am iaraRs vatrialebdi,


`rom sul yvelaze avucrue mbrZanebels guli.
`iseTis didis sibejiTiT, gulmodginebiT

61. `me vasrulebdi Cems samsaxurs, _ bolos da bolos,


`davkarge Zili, mosveneba da karierac.
`da meZavebma, vinc dRedaRam keisris karebs

64. `SesCerebodnen, SeaZules mas Cemi Tavi.


`Jamma, sasaxlis intrigebma da garyvnilebam
`aaboboqra Cems winaRmdeg yoveli kaci,

61
67. `roca augustuss Cemze guli aayrevines, _
`pativiscema Semecvala myisve patiJad, _
`amboxda suli, _ gadavwyvite TviTmokvdinebiT

70. `gamovqceodi cxovrebidan sastik siZulvils,


`da gulmarTalma wawymedis gza amovirCie.
`unorCess fesvebs ama xisas aw geficebi,

73. `batonisaTvis araodes miRalatnia,


`radganac igi iyo Rirsi pativiscemis.
`ukeTu erTi TqvenTagani iq mibrundeba,

76. `gTxovT, xsovna Cemi mtrebis mier aw wabilwuli


`kvlav aRadginoT im miwaze da gaamarTloT~.
Sesdga mgosani, merme isev me meubneba:

79. `dros nu dahkargav, SeekiTxe, roca dadumdes,


`imis Sesaxeb, rac Sen kidev gainteresebs~.
da vupasuxe: `sjobs Sen hkiTxo Cems magierad,

82. `radganac guli amiCvilda sibralulisgan,


`mitomac ena ver damiZravs xmis gasacemad~.
`eg kaci ityvis saiqios sityvas marTebuls,

85. `magram es gvamcne, sulo, egzom datyvevebulo,


`viT gadasaxlda suli Seni am xis kvirtebSi,
`Tu ZaluZs vismes, rom daixsnas igi aqedan?~

88. hkiTxa ostatma lmobierad xes garindebuls.


amoioxra Zalovanad maSin am xeman,
da oxvra igi gardaiqca myisve sityvebad:

91. `mokle pasuxi SesaZloa gagceT amaze,


`rodesac suli Tavis nebiT gamoexsneba,
`TvisTa kavSirTa ukiTxavad gaazatdeba,

94. `imas minosi gadagzavnis meSvide garsSi.


`tyeSi moxvdeba, ar eqneba aRarsad imas
`erTi adgili da mudmivi mun samyofeli.

62
97. `aRmocendeba igi, rogorc Tesli ifqlisa,
`ylortad amova da iqceva velur xis tanad.
`movlen harpebi, mohkortnian ylortebs da foTlebs,

100. `da gaixsneba iarebi aTasnairi.


`sxva sulebsaviT Cvenc daviwyebT garkanis Zebnas,
`magram verc erTi eRirseba kvlav Sesamosels.

103. `radganac nebsiT mitovebuls veRar vibrunebT,


`wavaTrevT maSin Cvens vnebul suls varamis tyeSi,
`da saTiTaod CamovhkidebT calkeul xeze~.

106. yurs mivugdebdiT jerac kidev im xisa Civils,


axal-axali saTxrobelis momlodineni,
roca erTbaSad Semogvesma aurzauri,

109. romlis minagvars gaigonebs taxis mareki,


udabur tyeSi Casafruli da ganabuli,
roca atydeba madevarTa yefa-gangaSi,

112. mxmari foTlebis da Stoebis liwin-liwini.


wams Tvali vhkideT _ mxarmarcxnidan Cvensken morboda,
aqelebuli ori suli Stoebis msxvreviT.

115. erTma maTganma daiyvira: `moved, sikvdilo,


`raRas ayovneb, gevedrebi, moved, sikvdilo~.
xolo meore mohkioda: `o, Cemo lano,

118. `ase fexmardi yofiliyav toppos brZolaSi~.*


es daiZaxa da erT buCqSi gauCinarda.
misdevda sulebs Sav ZaRlebis legionebi,

121. gaxelebuli morokavdnen rogorc mwevrebi,


romelTac Tavi auSviaT sabelebidan.
miscvivdnen myisve sulganabuls CirgvSi mjdomares,

124. basri kbilebiT dauRadres bedSavs ferdebi,


dahglijes merme da aqcies nakuw-nakuwad,
Tan waritaces mosxmartale misi saxsrebi.

63
127. Cemma megzurma xeli mkida da mimiyvana
aqviTinebul buCqis Ziras, da davinaxe _
rogor sdioda svel iarebs sisxli da cremli.

130. mosTqvamda buCqi: `jiakopo da sant andrea,*


`sTqvi, zed sayrdeni Cem StoTagan gakeTebuli,
`rad gamogadga, an raRasTvis gamoiyene,

133. `an me codvebi Sens magivrad rad momekiTxos?~


da hrqva ostatma: _ sTqvi vina xar dawylulebuli,
`agre rom kvnesi cremlnarevi sisxlis mnTxeveli,

136. miugo buCqma cremlianma da dakodilma:


`hei, sulebo, aq mosulno Wvretad wamebis,
`romelmac agre Semomafcqvna foTolni Cemni.

139. `gverdiT, mwuxare buCqis Ziras Cemi foTlebi


mimofantuli moagroveT isev erT adgils.
`var naSieri im qalaqis,* naTlismcemelma

142. `mis pirvel mfarvels rom waarTva da daiCema,


`mitomac misi xelovneba amwuxrebs gulebs,
`da arnos xidze marsis Zegli* rom ar mdgariyo,

145. `gaweul jafas dahkargavdnen qalaqis mkvidrni,


`romelTac igi xelmeored aaRorZines
`atilas mier datovebul nacartutaze;

148. `magram vaime, _ daumata vnebulma sulma,* _


`Cemive saxli saxrCobelad gamoviyene~.

qeba meToTxmete

mSobeli miwis siyvarulma damipyro srulad.


maSin foTlebi movagrove mimofantuli,
da davubrune xes, romelic dadumda ukve.

4. Semdeg mivediT Cven iq, sadac meore nawils

64
garsis mesame emijneba nawili, _ sadac
sCans zenaarsis Semrisxveli marTlmsajuleba.

7. rom zedmiwevniT dagixatoT sagnebis saxe,


vityvi, rom Cven vels mivaRwieT imgvars, romelic
Tavis wiaRSi ar axarebs raime Teslsa.

10. mas tye sevdisa sartyeliviT gars movlebia,


viT im tyes arxi mwuxarebis artyia irgvliv.
aq, am sazRvarze, SevaCereT msvleloba Cveni.

13. qviSa gamSrali da mxurvale hfarvida velsa,


qviSa iseTi, romlis magvars odesRac fexiT
sTelavda katon. o, RvTiuro SurisZiebav!*

16. ra saSineli unda iqmne Sen imis TvalSi,


vinac ki Cemis mxedvelobis winaSe gaSlil
sanaxaobis am aRweras gadaikiTxavs!

19. uangariSo, uTvalavi vnaxe iq urdo


tangaSiSvlebul da motiral aCrdilebisa.
TiTqos sxvadasxva dastexodaT sasjeli Tavze:

22. zogni eyarnen gaSoTvilni, zognic damsxdarni


mokuntuliyvnen sacodavad, maSin rodesac
zogierTebi aqeT-iqiT vidodnen gabmiT.

25. ukanasknelTa didi iyo raodenoba,


xolo maTi ki, vinc Zirs iwva, iyo naklebi,
magram drtvinva ki umetesi ismoda maTgan.

28. mTels im udabnos dasdioda TqoriviT Tavze


Tovli cecxlisa, ise rogorc alpebis mTebSi
mocvivis Tovlis fantelebi uqaro dRiTa.

31. viT gaxurebul indoeTSi cecxlis qulebi


Tavs dasdioda aleqsandres mxedrobas cidan,
da Zirs dayrilni ganagrZobdnen miwaze wvasa,

65
34. ris gamo gasca aleqsandrem brZaneba jarSi, _
miwa fexebiT moeTelnaT, rom cecxlis wvimas
cecxlis gaCena ver moeswro da Camqraliyo,* _

37. ase udabnos dasdioda maradi cecxli,


rogorc abedi talkvesis qveS, is inTeboda,
da wamebulebs miT satanjvels uorkecebda.

40. da am tanjvaSi sacodavi xelebi maTi


dausvenebliv aqeT-iqiT dafaTurobdnen,
da Sors isrodnen maT garSemo dacemul alebs.

43. `Sen daamarcxe yovelive da yvelaferi, _


mivmarTe ostats, _ im gulzviad demonTa garda,
`cecxlis qalaqis _ dites bWesTan rom Segveyarnen.

46. `vin aris aq es goliaTi, mauwye igi,


`sCans aras fiqrobs am saerTo xanZaris irgvliv,
`da wevs amayad, cecxlis delgmas ar hgrZnobdes TiTqos,

49. xolo mixvda ra es codvili, rom me Cems mgzavrTan


imis Sesaxeb vlaparakob, wamoiZaxa:
`sul igive var me mkvdari Tu cocxali mudam!

52. `iupiterma rom dastanjos Tvisi mWedeli,


`vinac risxvis dros gamostaca pirbasri elva
`da miT gulmkerdi gamigmira sikvdilis wuTSi;

55. `man saTiTaod rom dastanjos yvela mWedeli


`Tavisi Savi samWedlosi _ gibelos mTisa,*
`da Tan hyvirodes: «momeSvele, erTgulo vulkan!»

58. rogorac igi gahyviroda flegriis omSi;


`suyvela mexi rom damatydes imisi Tavze, _
`Cemis motexiT is maSinac ver dastkbeboda~.

61. aq ise Zlier ametyvelda megzuri Cemi,


rogorac umal ar msmenia misi ubnoba:
`o, kapaneos!* gorozoba ar scxreba Seni,

66
64. `magram sasjeli miT umetes gaqvs saSineli;
`Seni uzomo gacofeba Tu aris mxolod
`emag sigiJis Rirseuli sanazRauro~.

67. Semdeg amisa me mommarTa: `es aris landi


`SvidTa mefeTgan, Tebes alya rom Semoartyes,
`romelic winaT caTampyrobels eurCeboda*

70. `da eurCeba aqamomde, rogorc emCneva;


`samagierod siamaye, Sublze rom uCans,
`daimsaxura man ise viT sanacvlo jildo.

73. `axla momyevi da ufrTxildi, rom ar Seaxo


`fexi am qviSas almodebuls; rac SeiZleba
`unda ecado, ar dascilde napirebs tyisas~.

76. dadumebulni tyis siRrmidan gamomdinare


mcire nakaduls mivadeqiT; maJrJolebs axlac
mewamul ferad SeRebili zvirTebi misi.

79. viTarca wyaro bulikames* mduRare wyali


rbis da SemdegSi codvil qalebs unawildeba,
ise wiTeli nakadulis rbiodnen wyalni.

82. fskeri misi da napirebi daferdebuli


qvis kalapotad qceuliyo; me mivxvdi maSin _
Cveni gzawvrili am nakaduls miuyveboda,

85. `mas Semdeg, rac Cven movitoveT karebi ukan,*


`romlis gamovla akrZaluli ara aqvs arvis,
`SenTvis Cems mier naCvenebi sagnebis ricxvSi

88. `SesaniSnavi ar yofila arc erTi ise,


viT es nakadi, als romelnic anelebs yovels~, _
aseTi iyo sityva Cemis winamZRolisa.

91. me am sityvebma Caminerges gambedaoba,


da vsTxove ostats, rom daeTmo nawili CemTvis
im sazrdoisa, romelmac me aRmiZra mada.

67
94. maSin warmosTqva: `mdebareobs Suagul zRvaSi
`daoblebuli mxare kritos. ijda odesRac
`iq mefe, romlis dros qveyana ubiwo iyo.*

97. `iq erTi mTaa, amayobda odesRac igi


`wyalvardnilebiT da simwvaniT! xolo amJamad
`migdebulia, viT sagani Jamgardasuli.

100. `erT dros is ream airCia, viT saimedo


`akvani ZisTvis; da is ukeT rom daemala,
`brZana, yiJiniT daefaraT tirili misi.*

103. `mTis SuagulSi sdgas moxuci uzarmazari;


`zurgi imisi damietas misCerebia,
`xolo Tvalebi _ roms, ise viT sakuTar sarkes;

106. `Tavi mas wminda oqrosi aqvs, xelebi, mkerdi _


`uspetakesi vercxlisagan gamonaWedi,
`mTeli sxeuli muxlebamde aqvs spilenZisa.

109. `sxva danarCeni _ rkina aris saukeTeso.


`marjvena fexi aqvs mas mxolod Tixisgan; am fexs
`is dahyrdnobia ufro metad, vidre meores.

112. `yovel nawilSi, oqrosagan Semdgaris garda,


`sCanan napralni, saidanac moswveTen cremlni;
`cremlebi ese TavSeyrilni gahkveTen mTasa,

115. `da moiltvian am ufskrulSi, sadac hbadeben


`aqerons, stiqssa da flegetons, xolo dasasrul
`ai, am viwro gasavaliT gadeSvebian

118. `iq, sadac ukve aRar aris savali maTTvis;


`maTgan iqmneba iq kociti, am tbis Sesaxeb
`me aras getyvi _ Sen TviTonve ixilav male~.

121. SevkiTxe maSin: `Tu es Rele saTaves iRebs


Cvens qveyanaSi, ganmimarte, raa mizezi,
rom am napirze xdeba igi xiluli mxolod?~

68
124. da winamZRolma mipasuxa: `wriseburia,
Sen TviTve uwyi, es adgili, Tumc didi xani
`eSvebi dabla mimarTuli sul mudam marcxniT,

127. `magram jer mainc yvela wreebs ver dauare;


`ai, amitom, Tu sagnebi axali Segxvdes,
`dee Sens saxes maTi xilva nu ganacvifrebs~.

130. mivmarTe kidev: `gTxov mauwyo flegetoni da


`leTe* sad aris? ar axseneb am ukanasknels,
`xolo pirvelze sTqvi, rom igi cremlTagan sdgeba~.

133. momigo: `CemTvis saamoa kiTxvebi Seni.


`magram, me vfiqrob, am wiTeli talRebis grgvinvam
`Sen ukve unda gagirkvios erT-erTi kiTxva;

136. `naxav agreTve Sen mdinare leTesac, magram


`ara am adgils, aramed iq, sadac ganbanva
`monaniebul da Sendobil codvilTa xdeba~.

139. Semdeg daurTo: `SegviZlia davscildeT am tyes;


`ecade ukan ar CamorCe; Tavisufali
`gza misdevs Reles; napirebi grilia misi

142. `da hqreba maTze yovelive ali cecxlisa~.

qeba meTxuTmete

ai, mivdivarT Cven qvadqmnili erTi napiriT:


Reles Tavs adgas oxSivari burusis saxiT,
da Sig zvirTebze danaTovi cecxli inTqeba.

4. rogorac gandsa da brges Sua flamandelebi


jebirT aRmarTven, rom zvirTTagan daicvan Tavi
da ukanave miaqcion zRvis Semoteva,

7. an rogorc kidev paduelni brentis napiras


cixe-qalaqebs amagreben manamde, vidre
Ciarentanas mwvervalebi galxveba sicxiT,

69
10. ise aqaur mSenebelsa, vinc aris igi,
Relis napirze jebirebi uSenebia,
Tumca arc ise didi ganis da simaRlisa.

13. ukan davtoveT Cven tyiani adgilni ukve,


da Sors imdenad, rom mis mimarT pirSeqceuli
veRar SevZlebdi gamerCia siRrmeSi igi.

16. maSin gzadagza Relis kidiT Cvensken mavali


Semogveyara brbo codvilTa: yoveli suli
ise guldasmiT mogvaCerda, viT saRamos Jams,

19. axali mTvaris mkrTal naTelSi gzad Sexvedrilni


sWvreten erTmaneTs moxuWuli TvalebiT, rogorc
TerZi moxuci, rodesac is Zafs uyris nemsSi.

22. ase gvimzerda Cven ojaxi win Semoyrili,


da ra Semicno, tansacmelis kalTaze erTma
xeli Semavlo, SemomZaxa: `o, saswaulo!~.

25. da, vidre igi xels apyrobda Cems mimarT, Tvali


Sevavle imis damwvar saxes, _ Tumc didi iyo
damaxinjeba cecxlis mier, mainc SevsZeli

28. mexsierebiT aRmedgina me igi CemSi;


maSin, davxare ra me imis saxisken Tavi,
vkiTxe: `Tqvena xarT es, batono bruneto,* nuTu?~

31. da man momigo. _ `Svilo Cemo! nu Segzardeba,


`Tu rom bruneto latini Sen or-sam nabijze
`Tan gamogyveba da dascdeba am sulTa urdos~.

34. mivec pasuxi: `gTxovT Tqven amas dabejiTebiT,


da, Tu isurvebT, me davjdebi Tqvens gverdiT, aqve,
Tuki amaze dasturs momcems Cemi megzuri~.

37. `o, Svilo Cemo, _ mipasuxa, _ am krebulidan


`vinme wamiTac rom SeCerdes, cecxlis wvimis qveS
`gaunZrevelad unda iwves is asi weli.

70
40. `gauyev Sens gzas, Tan mogyvebi, da Semdeg isev
`SevuerTdebi me am laSqars, romelic marad
`midis win Tavis mware bedze cremlTa mfrqveveli~.

43. me ver gavbede bilikidan gadamexvia,


raTa mis gverdiT mevlo, magram Tavmodrekili
pativiscemas vamJRavnebdi da yuradRebas.

46. mkiTxa: `ra bedi an SemTxveva iyo mizezi,


`Sen aq daniSnul saaTamde rom Camosulxar?
`an is vin aris, Sen romelic gzas migaswavlis?~

49. `iq, amis zemod, _ vupasuxe, _ naTel mxareSi,


`me gza damebna erT WalaSi moulodnelad,
`vidre me Cemi Semisrulda sicocxlis vada:

52. `guSin diliTve vapirebdi ukan daxevas,


`magram warmidga igi, odes vibrune piri,
`da warmimarTa am qveskneliT gza msvlelobisa~.

55. momigo: `mihyev Sens varskvlavsa da ar ascdebi


`diad navTsadgurs, Seni bedi Tu vscani kargad,
`roca sicocxliT mSvenieriT savse viyavi.

58. `da Tuki Cemi naadrevi sikvdili ara,


`me, damnaxveli zeciuri madlisa SenSi,
`Sevecdebodi Sromisadmi Sens waqezebas.

61. `magram dasuli Tiezoles Txemidan xalxi,*


`gulboroti da umaduri, romelic dRemde
`sulSi atarebs kvlav mSobliur klde-RreTa niSnebs,

64. `mtrobiT sikeTes gadagixdis Sens mier mizRuls.


`es amgvaradac unda moxdes, radgan ra unda
`tkbil xils iq, sadac tyeT damdgara jaxveli mware.

67. `ZvelTaganave xma dayrila, rom tomi igi


`brma aris, Zunwi, gulxarbi da ampartavani:
`Senc ar wagbilwon, ganeride maT uzneobas.

71
70. `bedi gimzadebs Sen esoden didebas Semdgom,
`rom Sens miqcevas moinatrebs orive mxare,
`magram sakenkad ver daswvdeba niskarti xorbals.

73. `dee pirutyvTa minagvarni Tiezolelni


`Tvis msgavsTa gvamebs sarecelad igebdnen; magram
`numc Sehxebian mcenaresa, _ Tu maT nakelze

76. `kidev raime ayvavdeba, _ romelSic wminda


`Tesli ifeTqebs romaelTa, iq rom STenilan,
`odes es bude garyvnilebis daarsebula~.

79. `rom cas esmina yvela Cemi locvebi, maSin, _


varqvi pasuxad, _ Tqven aqamde ar iqmnebodiT
`gaZevebuli miwieri samyofelidan.

82. `radgan xsovnaSi, sevdiT savse, vinaxav marad


`saxes sayvarels, keTilsa da mamobrivs Tqvensas,
`odes, jer kidev sawuTroSi yofnis Jams, Tqven me

85. `SemaswavlidiT, ukvdavebas adamiani


`Tu ra gziT ixveWs; de amitom, vidre cocxal var,
`Cemi sityvebi aRniSnavdnen madlobas Tqvenda.

88. `rac sTqviT Tqven Cemi momavalis Sesaxeb, yvelas


`daviwer me da davixsomeb, de ganmimartos
`igi qalwulma, Tu meRirsa imasTan misvla.

91. `magram es minda Tqven uwyideT, oRond sindisi


`ara mqenjnides, da mzada var miviRo bedis
`gamocdileba, rogoric ki iqneba igi.

94. `winaswarTqmani me pirvelad ar mesmis msgavsni:


`dee fortunam Carxi Tvisi abrunos viT surs,
`xolo glexma ki atrialos Tavisi bari~.

97. maSin moZRvarma piri Tvisi moiRo marjvniT,


Tvali Semavlo da warmosTqva: `kargad is usmens,
`vinac monasmens aRibeWdavs xsovnaSi kargad~.

72
100. ase vidodi mosaubre brunetos gverdiT,
da SevekiTxe, Tu vin hyvandnen amxanagebi
gansakuTrebiT cnobilni da saxelganTqmulni.

103. man mipasuxa: _ zogierTi Rirsia cnobis;


`danarCenebze laparaki ara Rirs, radgan
`dro mcire darCa xandazmuli saubarisTvis.

106. `sasuliero pirebia, icode, yvela,


`didad cnobilni da swavlulni, miwaze imaT
`yvelas erTnair codvaSi aqvs Cadgmuli fexi.

109. `miemgzavreba prisCiano* mtiralTa brboSi,


`iqve franCesko da korsoa* agreTve, xolo
`usazizRresi Tu gindoda sanaxaoba,

112. `SegeZlo isic gexila, vinc msaxurT msaxurman


`RvTisaman arnos napiridan baCiliones
`napirs gadasva, sad Tvis sxeuls ganSorda igi.*

115. `kidev SemeZlo bevri rame meamba, magram


`ar maqvs ufleba meti svlisa da saubaris,
`radgan axal kvamls udabnodan avardnils vxedav.

118. `modis iqidan meore brbo; imaTTan erTad


`ar unda viqmne. Cems saunjes* gabareb Sena,
`radgan am wignSi me kvlav vcocxlob; sxvas arasa gTxov~.

121. Semdeg is ukan gaeSura esoden swrafad,


rogorc veronis Sejibris dros mieqaneba
mwvane maudis momxveWeli: sirbilSi sCanda,*

124. rom mas eloda gamarjveba da ara marcxi.

qeba meTeqvsmete

miRweuli viyav iseT mxares, sadac ismoda


futkris zuzunis minagvari xmauri rame,
qSuili wylisa moismoda Semdeg garsidan,

73
4. ros sami landi moswyda adgils da gamohqanda,
erTad morbodnen dasetyvili cecxlis wvimisgan.
mogviaxlovdnen da gviyivles Semzaravi xmiT:

7. `Sesdeg, getyoba, tanTsamosze erTi Tqvengani


`Cveni codvili samSoblois xar naSieri~.
vnaxe mravali zogi Zveli, zogic axali

10. wyluli maT tanze cecxlisagan amoTuTquli,


da mogoneba am ambavis axlac maJrJolebs.
aTxova yuri maT SeZaxils Cemma megzurma,

13. Cemsken iqcia meyseulad piri da miTxra:


`moica cota, axalmosulT moveqceT ridiT.
`am garemoSi rom ar hqrodes qari alisa,

16. `mogixdeboda Sen uTuod win Segebeba~.


ra dainaxes Cven SevsdeqiT, wamsve sulebma
morTes yvirili, mogvZaxodnen: `Sesdeg, Sesdego~.

19. ra axlos modgnen, dairazmnen sulni garSemo.


viT morkineni sacxebeliT rom tans izelen,
vidre erTmaneTs Seebmodnen jildos gulisTvis,

22. ise landebic gars gvivlidnen ferxulis msgavsad;


Cven gareSemo dahqrolavdnen, darialebdnen,
ar gvaSorebdnen Tanac saxes erTi wuTiTac,

25. xolo fexebi gaurbodnen pirukmo mxares.


`Tu alis qarSi am udabur da mwir adgilas, _
daiwyo erTma imaTganma ase ubnoba, _

28. `am gaSavebul da gaZarcul sxeulTa mimarT


`zizRi aRgeZra, arc ki ginda, rom Semogvxedo
`da moismino gulxmierad vedreba Cveni.

31. `mixede mainc Cvens saxelebs da warCinebas,


`da gvarqvi vin xar esodenis gambedaobiT
`fexs rom abijeb jojoxeTis cxel niadagze?

74
34. `erTi Cvengani, me rom mivsdev axla kvaldakval,
`Tumca umzgavsod gaZarcula da gatyaula,
`igi odesRac iyo metad warCinebuli,

37. `vidre Sen axla SegeZleba warmoidgino,


`is SviliSvili iyo qveli didi gvaldrados,
`saxelad erqva mas odesRac gvido guera,*

40. `im cxovrebaSi aqvs mravali damsaxureba,


`Sesrulebuli xrmalisa da gonebis ZaliT.
`xolo meores, Cems Semdgomad rom tkepnis qviSas,

43. `aldobrandia tegiajod* saxeldebuli,


`misi saxelic xams im qveynad axsenon krZalviT.
`me ki odesRac, maTTan erTad jvarze gakrulsa,

46. `jakopo merqva, rustikuCi gvaria Cemi,


`da umTavresad damaqcia wyeulma colma~.
cecxlis safari rom mqonoda im wuTas xelSi,

49. movexveodi samTave suls da ase vfiqrob,


Cemi ostatic amis gamo ganrisxdeboda.
magram dawvisa da gatrusvis damZlia SiSma,

52. da nebisyofam gadasZlia aRZrul survilebs.


me vupasuxe: _ siZulvili guls ar mdebia,
`aramed vxedav Tqvens simZimils gulis tkiviliT,

55. da mogoneba Cems xsovnaSi ar waiSleba,


`Cemma ostatmac mikarnaxa, rom usaTuod
`unda gxlebodiT da menaxeT Soriaxlodan.

58. `Tqveni samSoblos binadari gaxlavarT meca,


`msmenia qeba ara mcire saqmeTa TqvenTa.
`maxsovs, rogoris siyvaruliT gixseniebdnen.

61. `davagde mware me fiala, nayofTa tkbilTa


`var maZebari, es aRmiTqva ostatma Cemma,
`magram jer cnobiT xams Cavide qvesknelis gulSi~.*

75
64. `mravalJamier aw Sens sxeuls utarebixar,
`nuRar agcdeba nurc moxveWa saxelis didis~.
mkiTxavda suli: `Cvens qalaqSi Tu kidev hyvavis,

67. `siqvele, sibrZne, siyvaruli gmirul saqmeTa,


`radgan aq aris raxania TviT borsiere,
`Jamidan Jamze is mogviTxrobs mwuxare ambebs~.*

70. `axalma xalxma, gamdidrebis xarbma survilma,


`daSala SenSi, florenciav dauviwyaro,
`ampartavnoba, fuqsavati sulmokleoba.

73. `da ukve vxedav sinanulis cremli gwvevia~, _


wamoviZaxe es sityvebi Tvalapyrobilma.
samivem ise gadaxedes erTimeores,

76. rogorc marTali sityvisagan eldanakravTa.


`bednieri xar, Tavisuflad azrs rom gamosTqvam,
`rodesac am bnel jurRmulebsac daagdeb, waxval,

79. `vinZlo ixilo mSvenieri varskvlavis Tvali,


`roca axseno da wamogcdes: `iq viyavio~,
`uambe kacTa Cven Sesaxeb rac moigono~.

82. Semdeg amisa wre daSales da ukuiqcnen,


ise mihqrodnen, TiTqos tanze SesxmodaT frTeni,
da ise swrafad veRar SesZlebT aminis Tqmasa,

85. rogorc isini gadixvewnen, gauCinardnen.


Cemma ostatma gadaswyvita, gzas gavdgomodiT,
viareT ase, ra davagdeT manZili mcire,

88. wylis xmauroba gaZlierda mometebulad,


axla saubars erTmaneTTan ver vaxerxebdiT.
viT is mdinare visos mTidan* gamomavali,

91. apeninis mTebs mxarmarcxnidan rom gamoudis


(am manZilebze akvaqveta mas ewodeba)
da Semdeg vidre gavakeba daiwyebodes,

76
94. dahkargavs saxels, ra miaRwevs forlis maxloblad,
gadmoeSveba alpebidan grial-grialiT,*
swored im adgils, monasteri san benedetos,

97. sadac sdgas axla, es savane wminda mamaTa,


aseve wyalic sali kldidan daqanebuli
ise Zlierad Camohquxda azvavebuli,

100. rom yurTasmena gamogvtaca grialma misma.


me welze mqonda Semobmuli sabeli grZeli,
romliTac babri tanxatula msurda Semepyro.

103. ostatma Cemma gamomarTva sabeli igi,


Semdeg amisa davaxvieT, gorglad davxeSeT.
mibrunda ucbad mxarmarjvnisken ostati Cemi,

106. da napiridan gadisrola sabeli qvesknels.*


vifiqre: albaT, saocari rame arseba
am axal niSans jurRmulidan gamoenTeba,

109. raki ostati Tan adevnebs daZabul mzeras.


hoi, ramdeni sibrZne gmarTebT imis winaSe,
vinc ara marto kacT saqciels amCnevs da xedavs,

112. aramed sulis ufskrulebSic hkiTxulobs azrebs.


axla mobrunda isev Cemsken brZeni ostati:
miTxra: `sul male gamoCndeba is, rasac veli.

115. `rasac ocneba Seni mxolod Tu miswvdeboda,


`is axla Tvalwin dagidgeba da gagaocebs~.
xams kacma arc ki gaxsnas piri imis saTqmelad,

118. rac simarTlea, magram Znelad dasajerebi,


raTa SemdegSi ar Cavarde TavaT sircxvilSi,
magram amJamad aRar ZalmiZs dumilis dacva.

121. hoi, mkiTxvelo, geficebi Cems komedias,


de, nu moakldes kacTa Soris mas siyvaruli,
me TavaT vnaxe saocari arseba rame,

77
124. am zrqel haerSi, sibneleSi viT moforTxavda,
erTbaSad SiSi Seipyrobda umamacessac
da gulze elda uecari moegzneboda.

127. rogorc myvinTavi, maZebari gemis Ruzisa,


romelic fskerze mosdebia qvesknelis burdebs
(an sxva ram sagans uecarad zRvaSi danTqmulsa),

130. amova zeviT gawuwuli da gazuzuli,


Tanac xelebs Slis da fexebiT myars ebjineba,
ase nel-nela modioda igi zeviTken,

133. es saocari, da sazari bneli arseba.

qeba meCvidmete

`aha, veSapi, romlis bolo SxamismnTxeveli,


`gaxvrets salsa kldes, gina kedels, gina saWurvels.
`aha, urCxuli wambilwveli samyaroisa~.

4. ase daiwyo saubari ostatma Cemma,


da man aniSna misuliyo napirTan axlos,
Cvenac mivhyeviT marmarilos SiSvel napirebs.*

7. da es Cveneba amazrzeni TaRliTobisa


mogviaxlovda, dagvacqerda Tavaweuli,
magram TviT bolo wyalSi hqonda jerac Cafluli.

10. saxiT da TaviT miagavda igi saTno kacs,


xolo sxeuli danarCeni hqonda gvelisa,
da iRliamdis banjgvliani basri Wangebi,

13. zurgi, ferdebi da gulmkerdi Wrel forejebiT


hqonda erTTavad mas morTuli da moxatuli.
arasdros Turqebs da arc TaTrebs ar mouqargavT

16. Tvisi droSebi feradebiT nair-nairiT,


arca aragnes Tu hqonia egzom Wrel-Wrelad,*
mdidrad naqsovi da naqargi farCeuloba.

78
19. rogorc navebi bagirebiT napirs mibmuli
qvemoTa taniT sanaxevrod wyalSi topaven,
da zemo taniT napirebze gadmodgebian,

22. an germanelTa qveyanaSi xarbi wavebi


dacucqdebian sabrZolvelad momzadebulni,
sworeT aseve sazizRari igi urCxuli,

25. Semodgomoda afxorili kldovan napirebs,


mxares qviSians rom gars uvlis da emijneba.
da kudi misi navardobda laRad sivrceSi,

28. gamouCanda orkopali TaTis wvetebi,


viT morielis ori Wangi gesliT gavsili.
Cemi ostati meubneba: `xams eg biliki

31. `davagdoT axla, davewioT im macdur cxovels,


`radganac igi, rogorc hxedav, Cven gvelodeba~.
maSin mxarmarjvniT gadvuxvieT aTi nabijiT,

34. napiris kerZad gaviareT, raTa alis qars


da qviSis qarbuqs Cven rogorme ganvridebodiT.
roca mivediT da manZili dagvrCa mciredi.

37. vnaxe sulebi wamomsxdarni ufskrulis kides,


ostati Cemi meubneba: `Tu gsurs am garsis
`sruli, uzado, waritano STabeWdileba,

40. `wa, daakvirdi da ixile wameba maTi.


`eg aris mxolod, daayovne mand xani mcire.
`me Sen mosvlamdis vTxov im cxovels Zlieri qedi,

43. `sul mcire xniTa, rom gvaTxovos gaRma gasvlamdis~.


meSvide garsis sanapiros mivyevi maSin,
savsebiT marto gavemarTe im adgilisken,

46. sadac is sulni daRvremilni Camomsxdariyvnen,


da simZimili maT TvalebSi ixateboda.
iwvdidnen xelebs, ifarvidnen Tavsa da saxes,

79
49. rogorc SeeZloT cecxlis wvimas igeriebdnen,
ase ZaRlebi iSoreben drunCiT, TaTebiT,
papanebaSi Semoseul buzebs da rwyilebs.

52. roca Tvalebi mimovavle mag sacodavebs,


romelTac cecxlis niaRvari Tavze awvimdaT,
verc erTi veRar Sevicani, magram SevniSne,

55. yovel maTganis yelze qisa dakidebuli;


sxvadasxvaferad es qisebi iyvnen naRebni.*
da gavarCie me maT Soris erTi yviTeli,

58. romlisa forma miagavda saxes lomisas,


meore qisa iyo sisxlisferad naRebi
da zed exata bati TeTri, rogorc karaqi,

61. erT-erT wamebuls yelze hqonda moTeTro qisa,


romelsac Rori amSvenebda laJvardisferi.
ra daminaxa, momibrunda da meubneba:

64. `ras dayialob, sacodavo, Sen am xaroSi.


`radganac jerac cocxali xar, icode egec,
`vitaliano, mezobeli Cemi, cnobili,

67. `mova odesme, momijdeba mxarmarcxniT mena.


`am florencielT xom ki hxedav, me var maT Soris
`aq erTaderTi moqalaqe Cvenis paduis.

70. `daucxromelad gahkivian es batonebi:


«moved, mamfalo raindebis, romlis farzedac
«amoWrilia gvaris gerbad sami niskarti».

73. Semdeg amisa daiRrija igi saZaglad,


gamohyo ena, miagavda am wuTSi xvadags,
eniT rom itleks tlanqi drunCis danerwyvil nestos.

76. me ki ukuvdeq, momekrZala imis risxvisa,


vinc damabara me xanmokle aq dayovneba,
vuCqare nabijs da davagde is wamebulni.

80
79. vnaxe ostati amZvraliyo im saSineli
cxovelis zurgze, momibrunda da meubneba:
`marjveT iyavi, ar SeSinde, gmarTebs simarde,

82. `Sen win momijeq, rom ar gavnos urCxulis kudma~.


rogorc naciebs uTeTrdeba frCxilis Zirebi,
roca xurvebis axlovdeba Jami da yavli,

85. mTeli sxeuli ucaxcaxebs, ra dainaxavs


adgils nestians, an sigriles igrZnobs uecrad,
mec ase gavxdi, es sityvebi rom gavigone.

88. am damuqrebam gaaRviZa CemSi sircxvili,


romelic monas gaamxnevebs ostatis gverdiT.
myis Semovaxti im saocar urCxuls me zurgze,

91. mindoda meTqva: `momeSvele, momxvie xeli~,


magram amaod Sevecade, gamiwyda sityva,
da mxolod manve, vinc mravalgzis momSvelebia,

94. rogorc ki Sevjeq, Semomxvia orive xeli


da wams SesZaxa: `aba, gaswi, marjved, gerion,*
`vrceli wreebi gadalaxe, Tanac gaxsovdes,

97. `daRmarTSi Casuls Sen axali tvirTis SeZena~.


rogorc napiriT mowyvetili navi SeinZres,
jer ukuiqces da Semdeg ki win gaeqanos,

100. ase Setokda wams urCxuli, iwyo ukusvla,


erTbaSad welSi gaimarTa, gainavarda,
mogrixa kudi, daiklakna gvelTevzasaviT.

103. wina torebiT Searxia mdore haeri.


arc faetoni,* ros sadave miuSva man etls,
dasera zeca, gadaruja cecxlis kvalebiT,

106. da arc ikaros,* roca grZnobda frTebi sanTlisa


cxunvare mzeze adneboda da emsxvreoda,
Tanac SemkrTalis mamis Zaxils ismenda am dros:

81
109. «ukve gadascdi, Cemo Svilo, Sen swori gzidan»,
albaT arc erTi imaTgani ase ar TrToda,
rogorc davSindi me am wuTSi, roca vigrZeni,

112. haerSi viyav usasood gamokiduli,


da veras vsWvretdi im saSinel urCxulis garda.
ase amgvarad miscuravda sul nela, nela,

115. erTbaSad ganze gauxvia da CamoeSva,


myisve vigrZeni gviberavda qvevidan qari.
aha, momesma wylis qSuili. daucxromeli,

118. saSinelis xmiT ayruebda igi midamos;


da eg quxili momesmoda rogorc winidan;
ise Cvens qvemoT, umetesad marjvena mxridan;

121. swored mitomac gadavxare me maSin Tavi


da gadvixede, damenaxa, Tu ra xdeboda.
ufskrulis naxvam wamsve SiSi gamiorkeca.

124. SevniSne: cecxli guzguzebda kidiT kidemdis,


da momesmoda me tirili uSvelebeli,
myisve uecrad Sevicani, Seucnobeli.

127. rogorc mimino gafrenili cis laJvardebSi,


gaqsuebuli aiWreba maRla eTerSi,
ver sWvrets saqniers, veRarc RaJos frTebisa liclics

130. da aTqmevinebs Tavis patrons: «ah, Camodixar?»


trial-trialiT daeSveba imav alagze,
sadac afrinda, gaakeTa caSi irao,

133. da Camojdeba monadiris maxloblad sadme,


aseve dinjad Zirs daeSva kldispirs gerion,
da roca tvirTi Camoscilda Zlier qedidan,

136. gauCinarda, viT isari, mSvilds mowyvetili.

82
qeba meTvramete

aris adgili jojoxeTis ufskrulSi erTi,


hqvian saxelad malebolje;* is mTlad rkinisfer
qvisaganaa, amgvarive kedeliT irgvliv.

4. da SeCvenebul im adgilis Sig SuagulSi


amoTxrilia Wa uRrmesi da uvrcelesi;
aiwereba Tavis droze imisi forma.

7. sivrce _ Wisa da qvis kedelis safuZvels Sua


wriseburia, morkaluli da monusxuli,
amasTanave aT jurRmulad iyofa igi.

10. rogorc garedan cixis kedlebs, cixis galavans,


Semoavleben gareSemo ganier Txrilebs,
miudgomeli rom gaxadon amiTi ufro,

13. ai, amgvarad garegnuli mosCanda saxe.


ama mRvimeTa, da ise viT cixis Txrilebze
xidebs ageben ze asakecs, swored amrigad

16. kldeTa Ziridan xerxemlebi sxva kldeebisa


aRmarTuliyvnen, gadahkveTdnen gare kideebs,
mRvimeebs masTan, da Wis napirs ebjinebodnen.

19. ai, am adgils Camogvyara Cven gerionma,


Tavis mxrebidan; gaemarTa mgosani marcxniT,
da mec gavsdie Cems winamZRols usityvod ukan.

22. da davinaxe me gzadagza marjvena mxares


sxva mwuxareba, sxva wameba, jalaTni sxvani:
iyo maT mier gavsebuli pirveli mRvime,

25. romlis siRrmeSi codvilebi tangaZarculni


orwil vidodnen gabawrulni: erTi nawili
Cvensken, meore CvenTan erTad, magram nabiji

28. imaTi iyo ufro Cqari, msgavsad imisa,

83
iubiles dros rogorc romSi mlocvelTa gundi
gaivlis wminda angelozis xidze* or mwkrivad,

31. romelTa Soris erTi aris pirmiqceuli


cixis mimarT, da wminda petres taZrisken midis,
xolo meore ubrundeba maRlobebs isev.

34. aqac da iqac CaSavebul kldeebis Tavze


idgnen rqiani demonebi grZeli SoltebiT,
da ubadrukebs saSineliT misdevdnen cemiT.

37. oh, rogor xltodnen pirvelsave dakvrasTan erTad


beddawyevlili codvilebi, da aRarc erTi
aRar ucdida meores da mesame dakvras.

40. da iq gzadagza TvalTaxedva SeCerda Cemi


erT-erT dasjilze, da warmovsTqvi me im wamSive:
`am adamians ara vxedav pirvelad mxolod~.

43. me Sevicade, rom Semevlo imisTvis Tvali,


Sesdga agreTve winamZRoli Cemi keTili.
da cota ukan dabrunebis nebac ki damrTo.

46. SoltiT gvemulma Zirs daxara codvilma Tavi;


surda dafarva mas saxisa, magram amaod.
me mivaZaxe: `vinac Tvali daxare dabla,

49. `Tu ar matyuebs Seni saxis moxazuloba,


`Sen unda iyo venedigo kaCianmiko,*
`da gTxov mauwyo, ra mizeziT STagagdes aq Sen~.

52. man mipasuxa: `gagitydebi, Tumca ki mimZims,


`me amas Seni maiZulebs naTeli ena,
`ena, romelic me qveyanas magonebs warsuls.

55. `danaSauli me mimiZRvis mTlianad masSi,


`rom markizs xelSi Cauvarda gizola turfa,
`Tumc sul sxva xmebi dadioda amis Sesaxeb.

84
58. `da boloniis mkvidrTa Soris ara Tu marto
`me vitanjebi am ufskrulSi, Cven imdeni varT,
`rom ar arsebobs savenasa da renos Sua

61. `ena imdeni, bolonurad `ho~-s rom warmosTqvams;


`Tu Sen amisi dasamtkici sabuTi ginda
`warmoidgine iqaurTa siZunwe didi~.

64. da rogorc ki man es sityvebi warmosTqva, myisve


demonma Solti ucxuna da SesZaxa: `gaswi,
`qals gasasyidels, maWankalo, ver naxav aqa~.

67. Semdeg Cems megzurs davewie; gadavsdgiT kidev


ramodenime nabiji da mivuaxlovdiT
erT kldes kedelis safuZvlidan wamowverilsa.

70. Cven sul advilad moveqeciT kldis mwvervals Tavze.


marjvena mxares mivuxvieT misi zurgiT, da
maradisobis ama mRvimes gavSordiT gareT.

73. ra mivaRwieT adgils, sadac kldis zurgi xids qveS


orad gaWrila Soltvilebis gasatareblad,
miTxra ostatma: `Sesdeqi da dahyavi xani,

76. `vidre codvilni ubadrukni, romelT saxeni


`Sen ar gixilavs, radgan erTis mimarTulebiT
`vidodnen CvenTan, ar moxrian pirs Cvenda mimarT~.

79. da aha kidec, ZvelTaZveli xididan vxedavT:


axlovdebian meore mxriT Cvendami landni,
grZlad gabawrulni da agreTve SoltiT gvemulni.

82. vidre SekiTxvas moismenda, ostatma miTxra:


`codvils Sexede am axovans; moemarTeba
`da rogorc xedav, erT cremlsac ki ar agdebs TvaliT.

85. `Tan ra mefuri zviadobiT moadgams nabijs!


`iazonia, marjve igi da gabeduli,
`warmtacebeli kolxeTidan oqros sawmisis.

85
88. `moinaxula man gzadagza kunZuli lemnos,
`male mas Semdeg, rom is qveynis mkacrma qalebma
`iq amoswyvites mamrobiTi sqesi mTlianad.*

91. `iq man ficiT da moTafluli sityvebiT SesZlo


`norC hipzifiles motyueba, romelmac umal
`yvela Tavisi dobilebi moatyuila.

94. `Semdeg man igi daagdo da dastova marto;


`am borotebis CadenisTvis isjeba igi,
`aqve sasjeli dastexia medeas gamo.

97. `mas Tan mosdeven Semcodeni amave codviT.


`aw Sen sakmaod gaecani mRvimes pirvelsa
`da mis wiaRSi gamomwyvdeul bedSav codvilebs~.

100. male mivediT Cven iq, sadac kldeTa meore


zurgi gadahkveTs sacalfexo gzas, romeliTac
Cven mivdiodiT, da meores warmoSobs xidsa.

103. aq Cven TvalTa win warmogvidga meore mRvimis


codvilT darani saSineli; ganuwyvetelad
hkvnesodnen, Tanac xelebs Tvisas iSendnen irgvliv.

106. gazepiliyvnen am ufskrulis garekideni


sveli obiTa zeaRmaval orTqlisa gamo,
raic ynosvas da TvalTaxedvas azianebda.

109. mRvimesa amas siRrme hqonda esoden didi,


rom misi fskeris dasanaxad saWiro iyo
xidis umaRles adgilidan Zirs gadaxedva.

112. da rodesac ki ze avediT da gadvixedeT,


codvilTa urdo davinaxeT mRvimeSi dabla,
raRac Txelsa da myral tlapoSi mocuraveni.

115. aq me codvili SevamCnie, romelsac Tavi


ise gasvroda talaxiT, rom aRar mosCanda
sasuliero iyo an Tu saero piri.

86
118. da SemomZaxa man qvemodan: `risTvis micqeri
`meti sixarbiT me, vidre sxva arawmindaTa?~
`misTvis, _ mivuge, _ rom, Tu xsovna ara mRalatobs.

121. `me Sen odesRac minaxavxar mSralis TmebiTa.


`Sen xar lukeli alesio interminei*;
`ai, amitom Camogcqeri gansakuTrebiT~.

124. maSin man xeli Semoikra Tavze da miTxra:


`aq Camomagdo me sityvebma farisevlurma;
`dauRalavad warmosTqmida maT Cemi ena~.

127. aq momibrunda me megzuri Cemi da miTxra:


`gadaixare, gadixede odnavad iqiT,
`rom Senis TvaliT dainaxo saxe bozisa.

130. `Sexede, Tmebi mas rarigad aqvs gawewili,


`da frCxilebi ki gavsebia ragvari zinTiT.
`xan dacucqdeba, xan iseve zeze adgeba.

133. `es Taisia _ bozi, vinac kuros sityvebze:


«didad miyvarxar da Zlieri maqvs Seni ndoma»,
`mourideblad upasuxa _ «ganemzadeo».

136. `aw ki Sesjerdnen Tvalni Cvenni sakmao mzeriT~.

qeba mecxramete

o, simon magus!* o, binZurno mimdevno misis


mwvaleblobisa! Tqven, romelnic daxarbebixarT
erT siqveleze jvardaweril RvTaebriv Zalas!

4. vinac am ZaliT oqro-vercxlze vaWrobdiT, _ TqvenTvis


daigugunebs saSineli xma sayvirisa,
TqvenTvis, mesame mRvimis wiaRs rom SeupyrixarT!

7. amasobaSi Cven Semdegi saflavis zemod


avediT ukve da mivediT ima adgilsa,
sadac kldis Tavi gadahyurebs Suagul mRvimes.

87
10. uzenaeso gonebao! ra xelovnebas
amJRavneb zecad, miwazedan da jojoxeTSi,
da ra samarTals aCens Seni marTlmsajuleba!

13. me davinaxe kideni da fskeri mRvimisa


nacrisferis qviT mogebulni; am qvafenilze
mravlad mosCanda ormoebi erTgvari saxis.*

16. ase meCvena, rom isini im zomis iyvnen,


san jiovanis taZarSi rom embazebia,
naTelTa wminda saidumlos aRsasruleblad,

19. romelTa Soris ramdenime wlis winaT erTi


me gavamsxvrie, daxrCobisgan rom mexsna Cvili.*
de, gadaiqces sityva ese ciliswamebis

22. aRmkveT sigelad. TiToeul ormodan maRla


aRmoeSviraT muxlebamde fexebi codvilT;
xolo sxeuli danarCeni Zirs Cafluliyo.

25. yvela codvilebs mosdebodaT terfebze ali,


da amis gamo ise TrToda maTi kunTebi,
rome sabelsa, yovelives daswyvetdnen myisve.

28. rogorac zeTiT gaJRenTili sagnebis wvis dros


ali Tavs iyris zedapirze, amgvarad aqac
igi quslTagan cerebisken miiswrafoda.

31. da me warmovsTqvi: `es codvili, ostato Cemo, _


`Tanatanjulebs rom aWarbebs manWviT da grexiT,
`vin unda iyos esden Zlier cecxls micemuli?~

34. man mipasuxa: `Tu isurveb, me SemiZlia


`Zirs Cagiyvano, ayvanili am cicaboTi,
`da iq misganve scnob mis saxels da imis codvebs~.

37. vuTxar: `rac Sen gsurs, yovelive mec msiamovnebs


`Sena xar Cemi batoni, da xom ici kargad,
`rom me Sens nebas arasodes ar gadavuxvev;

88
40. `Sen Cems gulSiac ki erkvevi~. Semdeg amisa
meoTxe zRudiT ze avediT, mivbrundiT marjvniT,
da viwro mRvimis ormoian fskerze daveSviT.

43. xolo keTilma ostatma Zirs ar damsva, vidre


ar mimiyvana im codvilis ormosTan axlo,
ferxTa savsaviT qvemodan rom aRmokvnesoda.

46. `oi, Sen vinac unda iyo, _ mivmarTe codvils, _


`Cayudebulo Tavdayira,* rogorc miwaSi
`CarWmuli boZi, xma gameci Tu SegiZlia~.

49. videq viT beri, aRsarebas rom arTmevs mkvlelsa,


romelic kidev mouwodebs miwamiyrili,
raTa man Jami sikvdilisa daagvianos.

52. aq man qvemodan SemomZaxa: `o, rogor! nuTu,


`bonifacius,* es Sena xar, da metyvelebam
`me winaswarma ramdenime wliT momatyua?

55. `nuTu gaZexi im oqroTi esoden male,


`romlis gulisTvis Sen keTilad Semkuli coli*
`daniSne, Semdeg wahbilwe is da Seagine?~

58. mdgomareoba aq imgvari Seiqmna Cemi,


kaci saubars rom yurs ugdebs, ver igebs naTqvams,
da darcxvenilma aRar icis, rogor moiqces.

61. maSin mgosani momibrunda: `uTxari male:


«ara var igi, romelic Sen ggonivar, lando».
da mec imgvarad vupasuxe, rogorc mebrZana.

64. Cemi pasuxi rom ismina, SeTrTolda suli,


gaasavsava fexebi da xmiT cremlianiT
warmosTqva oxvriT: `maS, miTxari, ra ginda Cemgan?

67. `Tuki Sen Cemi vinaobis gagebis survils


`mouyvanixar am kldeebiT, dee uwyide,
`rom Semosili viyavi me mantiiT wmindiT,*

89
70. `me Ze viyavi Zu daTvisa da xarbi esden,*
`rom sakuTari xelebisTvis me vagrovebdi
`parkSi oqrosa, da aq parkSi TviT moveqeci.

73. `winamorbedni, simoniis Camdenni sxvani,


`am qvis xvretiliT Zirs gatardnen da amJamadac
`imyofebian Cemi Tavis pirdapir qvemoT.

76. `da mec TviTon iq CaveSvebi, rodesac mova


`am qveynad igi, romelic Sen megone weRan,
`SemoZaxili naadrevi odes gasmine.

79. `magram mas Semdeg, rac Cems quslebs cecxli edeba,


`da Tavdayira Cavkidulvar, gavida xani
`meti, vidre is gawvaldeba amgvaris yofniT;

82. `radgan mas ukan gamohyveba dasavleTidan


`mravalnairi borotebiT damZimebuli*
`moZRvari bilwi: is orives dagvfaravs aq Cven!

85. `igi axali iazoni iqneba, romels


`wigni aRgviwers makabelTa: viT pirvels mefe,
`ise Seuwyobs xels meores frangTa batoni~.*

88. ar vici, egeb metismetad Tamami viyav,


rodesac me mas vupasuxe Semdegi sityviT:
`miTxar, ufalma ra saunje mosTxova petres

91. `winaswar, vidre mas kliteebs Caabarebda?


`ar uTxovia WeSmaritad misTvis Semoqmeds
`arara, mxolod ubrZana mas: vidode Cem gziT,

94. `da arca petre mociqulsa arca Tu sxvebsa


`ar uTxoviaT maTesaTvis oqro an vercxli,
`odes adgili daikava gamyidvelisa.

97. `iyavi ase, dasjili xar viT mogixdeba,


`naZarcvi oqro Seinaxe kargad, romelmac
`aRmarTa Seni gorozoba karlosis mimarT.

90
100. `da rom aq CemSi ar iwvevdes TavSekavebas
`pativiscema im uwmindes kliteTa mimarT,
`romlebsac naTel qveyanaSi Sen ganagebdi,

103. `Cemi sityvebi iqneboda ufro sastiki,


`radgan qveyanas guls unaRvlebs sixarbe Seni,
`keTilT wamqeze da borotTa ganmdidebeli.

106. `Tqven, moZRvarni xom mociqulman SegniSnaT maSin,


`odes ixila man diaci wylebze mjdomare...
`is, visac Svidi Tavi hqonda dabadebiTve,

109. `da Zalas Tavis aTi rqidan vinc Rebulobda,*


`vidre siqveles afasebda meuRle misi.
`Tqven oqrosa da vercxlisagan RmerTi SehmqeniT,

112. `da Tqven marto miT gansxvavdebiT warmarTebisgan,


`rom warmarTebi Tayvans scemen erT kerpsa mxolod,
`Tqven ki asobiT gagixdiaT RmerTad isini.*

115. `o, konstantine! raodeni dahbada codva


`ara Tu Senman monaTvlaman, aramed ZRvenma,
`romelic pirvel mdidar papsa Sen uTavaze~.*

118. da vidre aseT sagalobels aRmovityodi,


ganrisxebiT Tu sinanuliT gulSepyrobili,
codvili mZlavrad Searxevda aSveril fexebs.

121. es moewona, me mgonia, Cems winamZRolsa, _


ise usmenda kmayofili RimiliT igi
WeSmaritebis gamomxatvel sityvebis xmasa.

124. Semdeg man irgvliv Semomxvia orive xeli,


mimikra gulze da xelaxla ze aRemarTa
im gziT, romliTac imas winaT Zirs CamoeSva.

127. da gulmkerdidan iqamomde ar momicila


man me, vidre ar mimiyvana xidis Tavamde,
sadac gza midis meoTxidan Semdeg zRudisken.

91
130. aq ki neli-nel CamouSva Tavisi tvirTi
frialosa da dakoJrebul kldezedan, sadac
veluri Txac ki gaWirvebiT Tu gaivlida.

133. maSin meore Cems winaSe gamoCnda Wala.

qeba meoce

axal tanjvisTvis xams gavmarTo leqsis striqoni,


raTa pirveli simRerisa* meoce qebis
meqnes masala saSairod ganmzadebuli.

4. TandaTanobiT SevaCvie Tvali da mzera,


mware cremlebiT morwyul siRrmes ufskrulisasa.
vnaxe sulebi gars uvlidnen tafobsa mcires

7. TavCaqindrulni, mowyenilni, atirebulni,


swored iseve rogorc CvenSi, saaqaoSi
dadian xolme daxlarTulni mozareebi.

10. rodesac ufro mindobilma Zirs Cavixede


da davakvirdi am codvilebs, wamebis kerZebs,
SevniSne: yvelas nikapidan TeZos Tavamdis

13. Sebrunebuli hqonda tanis zemo nawili,


da piris saxe zurgisaken mibrunebuli.
ase rom, zurgiT moCoCavdnen Cvensken pirukmod.

16. SesaZlo aris amgvari ram mosvlodes vinmes,


visac sidable SemTxvevia anda avi zne,
amgvari rame ar minaxavs da arca mjera.

19. hoi, mkiTxvelo, gisurvebdi am sakiTxavma


mogaxveWinos Sen keTili nayofi margi,
TavaT gansaje aseTi ram Tu SesaZloa,

22. rom Tvalebidan me cremlebi ar damdenoda,


roca vxedavdi ase axlos kacisa saxes
ise pirukmod Sebrunebuls, ukuSeqceuls,

92
25. rom mduRareba Tvalebidan gadmonaJoni,
am bedSav sulebs ukanalze gadasdiodaT.
da me vstirodi kldisa qimzed gadayrdnobili.

28. miTxra ostatma: `xom ar ginda ahyve am Slegebs,


`aq saTnoebam sabolood rom gaixaros,
`xams igi mokvdes da gaixrwnes aucileblad.

31. `igia TavaT udidesi mkrexelTa Soris,


`vinc RvTis ganaCens marTebulad aRar miiCnevs.
`aswie Tavi, _ meubneba, _ aRaxven Tvalni,

34. `naxe is kaci, TebaelTa winaSe, visac


`erTxel rom miwam piri uyo da gadaylapa,
`romelsac yvela misZaxoda gaocebuli:

37. «sad gadavardi, mag qvesknelSi amfiareus,*


«an brZolis veli ase ficxlad risTvis daagde?»
`Seukaveblad efloboda is jurRmulebSi,

40. `vidremdis minoss igi xelSi ar Cauvarda.


`xedav, mas zurgi Tvisi mkerdad gaduqcevia,
`radganac Zlier Sors undoda win gaexeda.

43. `ukuRma xedavs da ukuRma dadis kidevac,


`tireziasac* Seucvlia mTlad aRnagoba,
`odesRac kaci axla qalad gadaqceula,

46. `yvela saxsrebiT mTeli taniT fernacvalebi,


`axla man wneliT unda scemos or gvels dagrexils.
`sanam xelaxla igi kacad ar gadiqceva.

49. `e, mand aronsi* dayrdnobili sakuTar Ripze,


`igi odesRac lunis mTaze* scxovrobda Turme,
`sad karaeli TviT uvlida sakuTar yanas,

52. `marmaris kldeSi gamokveTil saxlSi scxovrobda,


`gadascqeroda varskvlaveTsa da zRvis sanaxebs.
`xolo is qali, gawewili TmebiT rom hfaravs,

93
55. `Tavis ZuZuebs, Sen romelTac veRarc ki hxedav,
`es iyo manto,* Semomvleli mravali qveynis,
`ukanasknelad dabinavda Cems samSobloSi.

58. `me amitomac msurs mismino kidev mcire xans.


`Semdeg amisa, rac moukvda am mantos mama,
`baxusis qalaqs daekarga Tavisufleba,

61. `man isev iwyo xetiali vrcel qveyanaze.*


`aris erTi tba Cvens mSvenier italiaSi,
`alpebis terfTan, germanias rom emijneba

64. `tirolis axlos, da benako gviqvia am tbas.


`da mTeli wyali aTasnair saTavidana
`gamomdinare jer akurTxebs apeninis mTebs,*

67. `val-kamonikas da gardas tbas Soris mdebares,


`Semdeg amisa am tbis fskerze dadgeba Tvlemad.
`mis SuagulSi imyofeba erTi adgili.

70. `rogorc veronas da brescias, ise trientis


`episkopozebs is SeeZloT ekurTxebinaT,
`am midamoSi rom gaevloT samives erTad.

73. `Txemis zeTavze, sad napiri daqanebula,


`sdgas peSiera bergamaskis, brescias gaswvriv.
`swored am adgils napiridan gadmodis wyali,

76. `rasac benako Tvis stomaqSi veRar daitevs.


`aqedan igi moedeba mwvane Walakebs
`da mas miniko ewodeba, ara benako,

79. `TviT govermomdis, sadac igi pos uerTdeba.


`mcire manZilze benakodan gasul minikos
`SeexeCeba gavakeba, sadac mdinare

82. `ganze gaiwevs, moedeba atexil Walebs


`da zafxulobiT aSmordeba Waobi avi.
`aq gauvlia gzad mimaval velursa qalwuls _

94
85. `unaxavs mantos kunZuli ram Waobebs Soris;
`ukacrieli, udaburi yofila igi.
`kacT siaxloves Segnebulad gannridebulsa

88. `aq ucxovrnia moaxleTa TvisTa amara,


`vidremdis sunTqva ar waerTo _ aq darCenila.
`am Waobebis gareSemo mcxovrebi xalxi

91. `Semokrebila amis Semdeg velur kunZulze,


`vinadgan igi Seuvali iyo mtrisaTvis
`da mantos Zvlebze augiaT erTxel qalaqi,

94. `anazdeulad, am adgilis gamomZebnelis


`SeurqmeviaT maT saxeli Turme mantua;
`da mravldeboda mantuaSi mosaxleoba,

97. `vidremdis flidi, pinamonti gleg kasalodis


`muxanaTobiT Zirs dascemda, moatyuebda.
`mec amitomac gangimarte es yovelive;

100. `vinZlo ismino Cem samSoblos warmoSobaze


`Sen sxvanairi ganmarteba, ar daijero,
`raTa sicruem ar daCrdilos sityva marTali~.

103. me vupasuxe: `sityva Seni, hoi, ostato,


`CemTvis imdenad sarwmunoa da sagulisxmo,
`rom sxvis naTqvami amis gamo ar miRirs Cirad.

106. `mibrZane mxolod, axla Cvensken momaval xalxSi,


`Tu vinme aris yuradRebis Cvenisa Rirsi,
`amas upyria erToblivad goneba Cemi~.

109. man mipasuxa: `im Sav zurgze Sefenil wverebs


`xom kargad amCnev? igi iyo swored augur,*
`es im xanebSi saberZneTSi, roca vaJkacni

112. `gamoilien an akvnebSi Tu sadme darCa


`kalxasTan erTad axlda igi berZnebs avlisSi,
`saxelad erqva evripiles, rogorc maRali

95
115. `tragediisa* Cemis leqsi gvauwyebs amas.
`xolo meore kafandara, sneuli saxis,
iyo cnobili cru misani mixael skotus.*

118. `didi ostati jadosnuri xelovnebisa


`gvido bonati,* imis gverdiT ager asdenti,*
`sjobda arasdros ar daeTmo sadgisi, tyavi,

121. `axla ki wrfeli sinanulic gvianRa aris.


`sabraloebma miatoves maqo, mastiko,
`masra, sarTavi, TiTistari, raTa eswavlaT

124. `WinkaT xeloba da mzakvroba, kudianoba.


`balax-bulaxsa agrovebdnen, sanTels Zerwavdnen.*
`magram wavideT, ukve kaen eklis mtvirTveli*

127. `Sesdga orive hemisferos mmijnav sazRvarze,


`da exuteba okeanes sevilas qvemoT.
`wuxelac mTvare gorgaliviT iyo gavsili~, _

130. miTxra ostatma, saubarSi ganvagrZeT gzai.

qeba ocdameerTe

ase vidodiT Cven orive xididan xidze.


iseT rameze vsaubrobdiT, komediaSi
rac moxsenebis da Seqebis ar iyo Rirsi.

4. da mivaRwieT TaRis zeTavs, roca SevsdeqiT,


raTa amao simZimili rom mogvesmina
da jurRmulebis sxva napralSi gadagvexedna.

7. da es naprali momeCvena saSinlad bneli.


viT venecielT arsenalSi* zamTrobiT fisi
sduRdeba, raTa SeakeTon Semdeg gemebi,

10. romelnic zRvaSi ver gasulan SeukeTeblad,


erTi amzadebs axal xomalds, iqve meore
ferdebs ufisavs gems gamowvrTnils mraval zRvaurSi,

96
13. zogi CaquCebs uraxunebs gemisa bolos,
zogic gemis Wvints ukirkitebs dazianebuls,
erTi niCbebis damzadebas mosWidebia,

16. meores afra gaufisavs ukana anZis,


danarCenebi Zvel ialqnebs lesven fisiTa _
aseve sduRda am jurRmulSi ara cecxlisa,

19. aramed RvTisa uebari nebisyofiTa


zrqeli da Savi fisis fafa uSvelebeli,
yovelis mxridan kideebze gadmoRvriliyo.

22. kargad vxedavdi mduRare fiss, viT qoTqoTebda,


da inTxeoda viT dindgelis Savi RvarTqafi.
sulganabuli Sevscqerodi, roca ostatma

25. `daxe, daxeo~, _ damiZaxa da xeli mkida.


mec rogorc kaci, SiSisagan dafeTebuli,
eldanakravi rom ver aswrebs imis danaxvas,

28. rac TavaT safrTxis mizezia, aseT wuTebSi


anazdeulad Tvals acecebs da mainc garbis. _
ise Sevbrundi, Sevtrialdi da davinaxe:

31. rogor amoZvra kldis qongurze eSmaki Savi.


o, ra sazari iyo igi Sesaxedavad,
cqviti, fexmardi da gaSlili zed esxa frTeni.

34. zurgze moegdo mas codvili, xolo WangebiT,


mosWideboda sacodavis fexisa terfebs.
`avWangianno,* xidis Cvenis mcvelno guSagno, _

37. hyviroda igi, _ `ha, erT-erTi santa citasi,


`uxucesia es codvili da Zirs CauSviT.
`amis magvarni im qalaqSi kidev bevria,

40. `da me axlave iq mivdivar maT mosayvanad.


`citaSi yvela buonturos erTis gareSe
`SesaZlo aris moiyidoT xelis WuWyiTa.

97
43. `citaSi fuliT `ho~-d iqceva erTbaSad `ara~.
da gadaagdo, xolo TviTon wvetian qimze
gadmoirbina ise mardad, rogorc verc erTi

46. ezos qofaki qurds ver gasdevs gamalebuli.


codvili suli Zirs daeSva da eSmakebi
Casafrebulni im xidis qveS Cxavodnen ase:

49. `aq aRar aris wminda xati, da sul sxvagvarad


`gmarTebso curva, vidre igi winaT gvCveoda
`iq, saiqios mobanaves serCios* wyalSi.

52. `mitomac Tu gsurs ar moeba Cvens ankesebze,


`sjobs fisis tbidan ar amohyo zeviTken Tavi~.
daarWves zurgze asze meti bedSavs Cangali,

55. eubnebodnen: `nebierad iyuryumale~.


swored aseve mzareuli xorcisa naWers.
ativtivebuls Caabrunebs CangaliT qvabSi.

58. qveli ostati meubneba: `gauCinardi,


`SeZveri sadme kldisa RruSi, rom geqnes myudro
`TavSesafari, xolo Cemi nuRar gaqvs dardi,

61. `CemTvis yvelani nacnobia am garemoSi,


`da araerTxel gavreulvar amgvar brZolaSi~.
miTxra ostatma, gaiara uSiSrad xidi;

64. roca meeqvses ricxviT napirs man miaRwia,


Sesdga erTbaSad da medgarma SeWmuxna Subli.
rogorc ZaRlebi daRrenili, gaSmagebuli

67. mivardebian kbilTa RrWeniT vinme maTxovars,


ase eSmaknic, im xididan gamocvenilni
mivardnen ostats, daemuqrnen rkinis WangebiT.

70. SesZaxa maSin gacofebulT megzurma Cemma:


`gijobT rom dascxreT esodenad amboxebulni
`vidre xels maxlebT, me mgonia, is girCevnodeT

98
73. `dawinaurdes, momisminos vinmem Tqvenganma.
`da amis Semdeg SegiZliaT amkuwoT wvrilad.
yvelam erTbaSad daiCxavla: `wa, kudnacarav~.

76. myisve SeCerdnen, mxolod erTi dawinaurda.


axlos movida Cems ostatTan da eubneba:
`am garemoSi ras akeTeb, ras dayialob?!

79. `nuTu ggonia, kudnacarav, _ uTxra ostatma, _


`me vewveodi am garemos, neba uflisa
`rom ar mfarvides da gansacdels Tqvengan movlenils

82. `ar maridebdes yovladSemZle gangebis xeli?


`gza damicale, vinaidan xedaven caSi,
`vinme kacTagans rom vmegzurob am velur gzaze~.

85. wams eSmakeuls siTamame gamoelia


da Zirs dauSva rkinis Wangi zeSemarTuli.
Sebrunda uceb, gadasZaxa iqve Tavis tols:

88. `vaglax, Cven imas veras vavnebT da veRarc movklavT~.


Cemi megzuri momibrunda da Semesityva:
`Sen hei, xids qveS miCqmalulo napralebs Soris,

91. `gamodi myisve, uSiSarad momiaxlovdi~.


zewamoviWer da sirbiliT mas mivaSure,
eSmakeulnic Tan mogvsdevdnen gawbilebulni.

94. me ki SiSisgan vcaxcaxebdi, radgan megona


isini ukan waiRebdnen aRTqmas dadebuls.
me vnaxe ase SiSisagan rom TrTodnen spani

97. kapronas cixe* mters rom misces pirobis ZaliT,


roca Sexedes gars exviaT mtrisa laSqari.
mec amitomac zed vekvrodi tanze Cems ostats,

100. da wamdauwum eSmakeulT vuTvalTvalebdi,


radganac maTi saqcieli me maeWvebda.
Zirs daSvebuli Tan mohqondaT rkinis Wangebi,

99
103. erTi meores Sescqeroda _ eubneboda.
`Tu ginda cotas Sevexebi zurgze WangiTa~.
`mofxane cota~, _ upasuxa erTma meores.

106. magram demoni, Cems megzurs rom esityveboda,


mobrunda myisve, gadasZaxa Tavis amxanags:
`kmara, iyuCe, geubnebi Se CxubisTavo~.

109. merme man Cvensken Seibruna iCqiTad piri


da gveubneba: `Tqven am gzaze veRar gaivliT,
`radganac arka aqauri, ricxviT meeqvse,

112. `damsxvreulia, namusrevi gadarCa mxolod,


`da Tu gwadiaT gza ganagrZoT am midamoSi,
`girCevT es mRvime gadalaxoT da moSorebiT

115. `Tqven SegiZliaT gadiaroT meore xidi.


`guSin Sesrulda amis Semdeg aTas samoci
`da eqvsi weli, rac is xidi Cangreulia.

118. `xuTi saaTic miumateT, Tu gsurT sizuste,


`axla im mxares gavagzavni me Cemianebs,
`raTa fisidan amoggvaron wamebulebi.

121. `Tqven maT miendveT, da isini gzas giCveneben.


`dawinaurdi, aliCino, kalakabrina, _
`vyiroda igi _ Sen kagnaCo,* barbariCia,

124. `Sen iniSnebi aTeulis ufros megzurad,


`wa, draginaCo, Ciriato da libikokko,
`da Senc farfarel, rubikante gadareulo.

127. `Senac gahyevi amxanagebs, grafiakane.


`gadaiareT aduRebul fisis morevi,
`da es pirebi miiyvaneT Semdeg xidamdis,

130. `romelic jerac ufskrulebze aRmarTulia~.


`ostato Cemo, _ mivubrundi axla Cems megzurs, _
`vaime, es ra dainaxes Cemma Tvalebma.

100
133. `gvijobs viaroT umegzurod Cven am jurRmulSi. _
`Sen SegiZlian kvlavindebur darbaislobiT
`gza gaikvlio, me ki mimZims maTi danaxvac;

136. `xom xedav rogor ukawkawebT basri kbilebi,


`SeWmuxvnil warbebs zed emCneva avni zraxvani~.
`nu geSinia, _ mipasuxa ostatma Cemma, _

139. `im kbilTa RrWeniT im codvilebs emuqrebian,


`fisis morevSi rom uwyalod ixarSebian~.
eSmakeulni Setrialdnen myisve mxarmarcxniT,

142. axla maT ena gamouyves TavianT ufross,


gaudgnen gzasa, da mTavarma eSmakeulma
ukanalidan mogvasmina dudukis xmebi.

qeba ocdameore

minaxavs gasvla banakidan cxenosnebisa,


maTi ficxeli ieriSi, maTi aRlumi,
ukan daxeva da gaqceva mterTagan maTi.

4. o, me minaxavs Tavdasxmani Tqvens qveyanaze,


arecos mkvidrno! me minaxavs kavalkadebi,
minaxavs, rogor gamarTula turnirze brZola,

7. xan bukTa xmaze, xan zarebis Camorekvaze,*


xan dafdafT grgvinvis, xan cixeTgan niSnis mixedviT,
rogorc Cvensas da ucxo qveynebs sCveviaT, ise.

10. magram arasdros ar minaxavs amgvari stviris


xmaze vidodes qveiTi an cxenosanT jari,
an xomaldebi kandelTa Tu varskvlavT niSanze.

13. Cven aT demonTan mivdiodiT. o, saSineli


Tanamgzavrebi! magram xom varT taZarsa Sigan
wmindanTa gverdiT, tavernaSi _ RormucelebTan.

16. da mainc kidev TvalTaxedvas ar vacilebdi

101
fiss, rom menaxa me mTliani sivrcele mRvimis,
da Sig cecxlsa da geniaSi STayrilni sulni.

19. viT delfinebi,* moRunuli zurgebis rkaliT,


cnobas aZleven menaveTa, rom axlovdeba
Jami, roca maT navis bedze unda izrunon,

22. swored imgvarad zogierTi dasjilTagani


gamoCndeboda zedapirze SvebisTvis zurgiT,
da kvlav elvaze uswrafesad imaleboda.

25. da ise, rogorc Waobebis siRrmidan bayayT


amouyviaT zedapirze laSebi, xolo
fexebs da tanis sxva nawilebs lafSi malaven,

28. yoveli mxridan amoeyoT cxvirebi codvilT,


magram rogorc ki Tvals mohkravdnen barbariCias,
elvis siswrafiT CaZvrebodnen mduRare fisSi.

31. me davinaxe _ o, axlac ki mikvnesis guli, _


erTma damalva ver moaswro, ise viT erTi
rCeba bayayi, ros meore gaSpeba wyalSi.

34. grafiakanom, mis maxloblad mdgomarem, maSin


mosdo Cangali Savis fisiT gaJRenTil Tmebze
da, rogorc wavi, amoagdo iqidan igi.

37. me am demonebs saxelebiT vicnobdi yvelas,


radgan vismendi amoZaxils darazmvis Jamsa,
da maSin odes mimarTavdnen xolme urTierTs.

40. `CaurWve zurgSi, rubikante, Seni Cangali,


`Semoaglije, moafliTe garSemo tyavi~, _
xmaSewyobili gaismoda qajTa Zaxili.

43. maSin mivmarTe me winamZRols: `ostato Cemo,


`gamoarkvie Tu SeiZlo, vin aris igi
`bedSavi, vinac Cauvarda Tavis mtrebs xelSi~.

102
46. miuaxlovda mas megzuri da SeekiTxa:
`sadauri xar?~ _ upasuxa amaze sulma:
`me navariis samefodan var warmoSobiT.

49. `mamam oxerma, qoneba da janRone Tvisi


`roca gaflanga, dedaCemi wamiZRva wina
`da mimiyvana erT batonTan msaxurad. Semdeg

52. `me Semiyvara gulkeTilma Tiboto mefem,


`da iq savaWrod gavixade wyaloba misi.
`ai, is codva, romlis gamoc aq vixarSebi~.

55. da Ciriatom, laSebidan eSvebi visac


gadmoeyara orive mxriT, viT taxs velursa,
sabralos erTi eSvTagani amohkra magrad.

58. TiTqos klanWebSi CauvardaT av katebs Tagvi.


barbariCiam mouWira xeli da warsTqva:
`jer damacaleT, sanam kargaT avkravde Cangals~.

61. Semdeg amisa ostatisken moiRo piri


da uTxra: `kidev Tu gsurs rame Seityo misgan,
mieci kiTxva, vidremdisin Sua gavglejde~.

64. da Tanamgzavric SeekiTxa: `xom ar arian


`aq laTinebi* fisSi Cayril codvilTa Soris?~
man upasuxa: `ager am wuTs davstove erTi,

67. `vinac scxovrobda italiis mezoblad Turme.


`o, mec netavi imasaviT davmaluliyav,
`ar meqneboda am brWyalTa da CangalTa SiSi~.

70. `aba geyofa!~ _ SeuZaxa aq libikokkom


sabralo codvils, da xelebze Cangali mosdo,
Semdeg gahkra da aaglija xorcis nafleTi.

73. draginacomac moindoma etacna xeli


fexebSi misTvis, magram am dros dekurioni
mibrunda maTken da mrisxane Seavlo Tvali.

103
76. roca isini cotaoden, miwynardnen, myisve
mimarTa Cemma winamZRolma SekiTxviT codvils,
romelic isev dascqeroda iaras Tvisas:

79. `sTqvi, Tu vin iyo is, romelic Sen miatove


`Seuferebel dros napirze rom gamoscure?~
man upasuxa: `igi iyo beri gamita.

82. `mmarTveli iyo galurisa, simrudis bude,


`romelsac xelSi hyavda Tavis xelmwifis mtrebi
`da maT moepyra ara ise, viT SehferodaT:

85. `aiRo maTgan, rogorc ambobs, oqro da Semdeg


`Tavisufleba mianiWa; sxva SemTxvevebSic
`upirvelesi iyo igi meqrTameT Soris.

88. `imasTan xSirad saubrobs don mikele canke,


`de-logadero _ dauRlelad enani maTni
`musaifoben sardiniis ambebis irgvliv.

91. `o, miixedeT, rogor aRrWens ager is kbilebs!


`gavagrZelebdi me aq kidev saubars, magram
`vSiSob, xelaxla ar amiwvas wyeulma kani!~

94. maSin mrisxaned Seuyvira demonT beladma


farfarelosa, romelic iq TvaldaWyetili
lamobda cemas: `daikarge, bilwo frinvelo!~

97. `Tu gsurT ixiloT toskanelni an lombardelni


`da mousminoT, _ ganagrZobda SemkrTali suli, _
`me SemiZlia am wuTSive aq gavaCino,

100. `oRond brWyalebi saSineli ama wyeulTa


`maT ar akrTobdeT da amaTi SurisZiebis
`ar eSinodeT: maSin aqve marto mjdomares

103. `me SemiZlia Svidi suli amoviwvio:


`sakmarisia davistvino, viTa stvens xolme
`Cvengani, vinac ze amohyofs fisidan Tavsa~.

104
106. amis gamgone kaniacam aswia tuCi
da Tavis qneviT ganacxada: `uyureT amas,
`ra eSmakoba moigona, xelT rom dagviZvres!~

109. magram codvilma _ mas mravali gaaCnda xvreli _


miugo: `marTlac borotebas vamJRavneb didsa,
`rom amxanagebs aq vumzadeb wamebas Zliers~.

112. ver moiTmina alekinom da uTxra codvils


winaaRmdegi misi, rasac fiqrobdnen sxvani:
`maincdamainc, Tu CayvinTav, ara gdev ukan;

115. `me frTebs davuSen martooden fisis zedapirs.


`Cven gavscildebiT kldes da, napirs mofarebulni,
SevxedavT, erTi Tu dagvZvrebi xelidan amdens~.

118. o, Sen mkiTxvelo, dainaxav Sesaqcevs axals!


piri ibrunes demonebma meore mxrisken,
da sxvebze umal man, romelic uarze idga.

121. amasobaSi navarelma ixelTa wami,


miwas quslebi daaWira, gadaxta uceb
da demonebis devnisagan ganTavisuflda.

124. SeZrwundnen amiT demonebi, metadre igi,


vinc SecdomaSi Seiyvana, amitom codvils
gamoedevna is yviriliT: `versad wamixval!~

127. magram amao iyo es xma: demonis frTebma


SiSs ver gauswro _ mswrafl CahyvinTa codvilma fisSi,
da qaji isev ukuiqca gawbilebuli.

130. amgvarad ixvi gareuli miiltvis wyalqveS,


Tavs rom daesxmis Sevardeni, romelic ukan
brundeba caSi darcxvenili da daRaluli.

133. da kalkabrina, gulmosuli am moRorebiT,


gamoedevna demons freniT, gaxarebuli,
rom gamouCnda amxanagTan sababi Cxubis.

105
136. rawams codvili daimala, man maSinave
Tavis amxanags miaSura kbilebis RrWeniT,
da Caafrinda mas brWyalebiT ufskrulis Tavze.

139. magram isic rom brWyalmagari mimino iyo,


myis Seegeba Semotevas pirispir marjved,
da oriveni CaiZirnen mduRare fisSi.

142. sul mokle xanSi Seariga sicxem isini,


magram siTxidan amofrenas ver axerxebdnen,
radganac fisiT gaiglisa imaTi frTebi.

145. barbariCiam, sxvebis msgavsad ukmayofilom,


oTxi demoni gaagzavna CanglebiT xelSi
mopirdapire napirze, da dauyovnebliv

148. daniSnul adgils CamoeSvnen isini swrafad,


da gauwodes TavianTi Cangebi daflulT,
romelnic ukve sanaxevrod moxarSuliyvnen.

151. am gansacdelSi mivatoveT Cven iq isini.

qeba ocdamesame

martoni, gamyolT moklebulni da mdumareni


miviswrafodiT Cven gzadagza, me ukan, is win,
ise viT Zmani gzad midian minoritelni.

4. qajTa urTierTwakidebam me momagona


erTi araki ezopisa,* araki, sadac
laparakia gombeSos da virTxis brZolaze.

7. ori erTgvari mniSvnelobis sityvis azrSic ki


meti msgavseba ar iqneba, vidre maTSia,
Tu SevadarebT Cven aq imaT Tavsa da bolos.

10. da ise, rogorc erTi azri hbadebs meores,


am azrmac CemSi myis warmoSva meore azri,
ramac Tavzari pirvandeli gamiorkeca.

106
13. me gavifiqre: `demonebi mostyuvdnen ase
`Cvens gamo; albaT am mizezma dahbada maTSi
`gaguliseba da sibraze ganusazRvreli.

16. `Tu ganrisxeba SeeuRla maT borot nebas,


`maSin isini dagvesxmian uTuod Tavze
`met gaafTrebiT, vidre esxmis qofaki qurciks~.

19. da me vigrZeni, rom SiSisgan mTlianad Tmebi


yalyze damidga. mivixede, mivmarTe megzurs:
`ostato, Tuki am wuTSive ar davimaleT,

22. `SiSi Semzaravs me axlave dawyevlil klanWTa;


`ukan mogvdeven usaTuod, kidevac TiTqos
`mesmis yiJina da xriali dadevnebisa~.

25. miTxra pasuxad: `tyviasxmuli rom viyo mina,


`me maSinac ki uswrafesad ver avreklavdi
`Sens saxes, vidre gamovican, rac gedo gulSi.

28. `ai, am wuTSi Seiyarnen Cvenni zraxvani


`erTsaxovanni da aRZrulni mizeziT erTiT;
`maT Tanxmobidan me amgvari gamomaqvs rCeva:

31. `ager klde marjvniT Tu frialo ar aris egzom,


`rom Cven CaSveba aRgvikveTos Semdeg mRvimeSi,
`maSin SeviZlebT davaRwioT mdevarebs Tavi~.

34. verc ki moaswro gadmoeca es azri CemTvis,


rom me demonebs frTebgaSlilebs Tvali Sevaswar,
Sors aRar iyvnen, gamalebiT mohqrodnen Cvensken,

37. maSin saswrafod aRmitaca megzurma xelze.


amgvarad deda, uecarad ZildafrTxobili
yoveli mxridan mowolili koconis mier.

40. wamoiWreba, xels dastacebs Svilsa da garbis


Tavganwiruli da mzrunveli misTvis esoden,
rom ZlivsRa aswrebs sarcxvineli dahfaros Tvisi.

107
43. kldis simaRlidan Casrialda ostati qvemoT,
zurgmibjenili daferdebul Suroze, romlis
bolo-orwoxi sxva mRvimeSi gadadioda.

46. arasdros wyali daSvebuli TavdaRma RariT,


rom moZraoba mianiWos wisqvilis qvasa,
ise siswrafiT ar ecema borbalis farflebs,

49. ra siswrafiTac daqanebul kldis ferdobebze


Zirs wasrialda da CaeSva megzuri Cemi,
Tan rom mivyavdi me SvilivT xelT ayvanili.

52. da rogorc fexi daabija orwoxis fskerze,


kldis Tavs moadgnen imave wams sulni borotni,
magram me ukve aRar mqonda maT mimarT SiSi,

55. radgan gangeba umaRlesi, ramac am qajebs


valad mcveloba daakisra mexuTe mRvimis,
nebas ar aZlevT, rom dadebuls gascildnen farglebs.

58. Cven aq vixileT brbo SeRebil aCrdilebisa;


mokle nabijiT dadiodnen irgvliv isini,
da Tan stirodnen Sepyrobilni sisustiT TiTqos.

61. maT tanze ecvaT CamoSvebul kapuSonebiT


anaforebi, gamoWrili da Sekerili
ise, rogorsac atarebdnen berebi kelnis.

64. mooqrovili garepiriv, SigniT tyviisa


da mZime esden, rom fridrihis anaforebi*
geCvenebodaT SedarebiT umCates Calad.

67. maradobisTvis mZime iyo is mosasxami!


Cven kidev marcxniT mivuxvieT, gavyeviT sulebs
da Tanac moTqmas, sevdiT savses, vusmendiT maTsas.

70. magram daRlilni umZimesi datvirTvis gamo,


is sabraloni ise nela adgamdnen nabijs,
rom Tanamgzavrni icvlebodnen Cvens gverdiT mudam.

108
73. mivmarTe megzurs: `gamonaxe maT Soris vinme,
`Tavis saxeliT da saqmiT rom iyos cnobili,
`ar Sesdge, ise mimoavle garSemo Tvali~.

76. maSin, rogorc ki gaigona maT Soris erTma


xma toskanuri, mogvaZaxa: `SesdeqiT erT wuTs,
`Tqven, ase swrafad mimavalno bnel sivrceebiT!

79. `egeb SeityoT yovelive, raca gsurT, Cemgan~.


maSin mobrunda Tanamgzavri Cemsken da miTxra:
`maS daucade da Seuwye mis nabijs fexi~.

82. mec Sevicade, davinaxe ori codvili,


TvaliT gvamcnobdnen, rom dawevis survili hqondaT,
magram tvirTi da siviwrove gzis abrkolebdaT.

85. momiaxlovdnen, gamiswordnen da almacerad


xmagakmendilni momaCerdnen; Semdeg amisa
erTierTmaneTs miubrundnen da ametyveldnen:

88. `ai, es yelis moZraobiT sCans cocxalia;


`da xolo Tuki micvlilebi arian, maSin
`Tavidan rogor aicdines samosi mZime?~

91. Semdeg amisa me mommarTes: `o, toskanelo,


`vinac SesZeli migeRwia farisevelTa
`sevdian brbomde, vinaoba gvauwye Seni~.

94. mivec pasuxi: `davibade da aRvizarde


`mSvenier arnos napirebze, diad qalaqSi,
`da var imgvarad xorcSesxmuli, viT viyav dRemde.

97. `magram Tqven, romelT RawvTa zedan gadafenila


`esoden didi mwuxareba, gviTxariT vin xarT,
`an ra sasjeli gdevT esoden sxivmomfinare?~

100. momigo erTma: `es samosi mooqrovili


`Camosxmulia tyviisgan da isea mZime,
`rom datvirTuli sasworiviT vqanaobT mis qveS.*

109
103. `mxiarul ZmaTa* ordenidan varT bolonelni,
`im soflad merqva katalano, mas loderingo;
`mouravebad agvirCia Senma qalaqma.

106. `erTis magier mouravi gauCnda ori,


`da brwyinvaledac davicaviT misi mSvidoba,
`rasac gardingos* midamoni mowmoben dRemde~.

109. `berno, _ SevsZaxe _ boroteba Tqvens mier...~,* magram


sityva ver davsZar amis meti, radgan SevniSne,
kaci miwaze mimsWvaluli yavarjniT samiT.

112. ra daminaxa, myis SeTrTolda ganrTxmuli dabla,


mZime oxvriT da aRmofSvinviT ahburZgna wveri.
amis mnaxvelma katalanom mommarTa sityviT:

115. `am mimsWvalulma, romelsac Sen ucqeri axla,


`farisevelni daariga, rom Ze kacisa
`xalxis gulisTvis jvars gaekraT da daesajaT.

118. `ai, xom xedav, tanSiSveli agdia igi


`gzis gardigardmo gaSoTvili, de ganicados
`yvelas simZime, vinac imas fexs daabijebs.

121. `igiv sasjeli dastexia simamrsa missa,


`da yvelas, vinac es urCiaT, raic SemdegSi
`Teslad gardiqca ebraelTa ubedobisa~.

124. aq me SevniSne gancvifreba virgiliusis


am samarcxvinod, saukunod gaZevebuli
da jvaredinad dalursmuli kacis winaSe.*

127. Semdeg amisa erT berTagans mimarTa kiTxviT:


`egeb SegeZlos, rom gvauwyoT, marjvena mxares
`aris Tu ara imnairi gvirabi rame,

130. `romliTac gasvlas movaxerxebT am ufskrulidan,


`ise rom, Svela ar dagvWirdes Sav angelosTa?~
man upasuxa: `ufro axlos, vidre ggonia,

110
133. `qedi maRali mdebareobs, romelic modis
`upirvelesi kedelidan da gadaseravs
`gulCaSavebuls, Cabnelebul orwoxebs yvelas;

136. `gawyvetilia aq igi da ver hfaravs mRvimes;


`Tqven SegiZliaT gadiaroT zvavebis Tavze,
`romelnic hfarven ferdobsac da jurRmulis fskersac.

139. Cemma megzurma erTis wuTiT dadrika Tavi.


Semdeg warmosTqva: `mogvatyua uTuod iman,
`vinac gadaRma wawymendilebs CanglebiT iWers~.

142. sTqva erTma berma: _ me msmenia boloniaSi,


`bevri augi eSmakisa; ambobdnen, rom is
`matyuaraa, cbieri da sicruis mama~.

145. maSin megzuri gaemarTa Cqaris nabijiT;


saxeze risxva mohfenoda; mec davanebe
umZimes tvirTiT welgawyvetil aCrdilebs Tavi

148. da Tan mivyevi uZvirfases fexTa naterfals.

qeba ocdameoTxe

wlis dasawyisis iseT droSi, ros mze isvelebs


oqros dalalebs ganbanilebs versos urnaSi,
rodesac Rame xangrZlivobiT dRes daeweva,

4. mindvrebis yinva TeTrad kazmavs dasa dRisasa,


magram mcire xniT Tu SerCeba mas es siTeTre,
sofleli kaci naxavs rogor eleva sarCo,

7. Seavlebs Tvalebs yinvisagan movercxlil Walebs,


xelebs dauSvebs uimedo, sasomixdili,
Sin Sebrundeba da vaglaxobs gulSemoyrili,

10. da aRar icis, ra gaawyos, ra moagvaros.


magram aq gulSi aReZreba sul sxva imedi,
da ra Seicnobs rom qveyanas anazdeulad

111
13. ucvlia saxe, wamoavlebs xels Tavis kombals,
da cxvars garekavs farexidan SiSvel mindvrebSi,
mec ase SevkrTi, roca vnaxe Cemi ostati

16. daRonebuli, mowyenili, SublSeWmuxvnili.


magram sul male damiama man gulis wyluli,
roca orTavem mivaRwieT xids Camongreuls.

19. ukan mobrunda, Semomxeda megzurma Cemma,


da mzera misi iyo egzom saTno, keTili
da vnaxe igi imav kordis* ferxTiT mdgomare.

22. Sesdga, mcire xans Seyoymanda, anazdeulad


gaSala mklavni, miaStera mzera nangrevebs,
gaSala mklavni, Semomxvia irgvliv xelebi.

25. rogorc mavanma kacma gamrjem darbaislurad,


win daxedulman da gamsWvretman momavalisam,
man amiyvana mTis zeTavis erT safexurze,

28. meore xeliT maniSnebda, meubneboda:


`acocdi frTxilad qvis goroxze, Tanac gasinje,
`Tu SeuZlia dagimagros da Segikavos~.

31. es ar yofila gza mantia mosxmul codvilTa,


radgan Cven orni (is msubuqi viTarca landi,
me ki ostatsa Tan mivyavdi sul zeviT, zeviT).

34. frTxilad vidodiT, mivfofxavdiT kldian brekebze.


da rom ferdobi am mxareze ufro naklebis
sigrZe-siganis, aRnagobis ar yofiliyo,

37. me usaTuod ver gavZlebdi, davecemodi,


vinadgan mRvimis SesavalTan jurRmulis yeli
aRmarTisaken iyo cerad daqanebuli,

40. da yovel tafobs cal mxareze uvlida flate


da meoreze Cazneqili hqonda napiri.
bolos orivem mivaRwieT gorakis zeTavs,

112
43. sad namusrevi nangrevisa kidev eyara.
filtvebi Cemi daiSrita mZime sunTqvisagan,
veRar SevZeli siaruli da movikece.

46. `amieridan sizarmace xams daioko,


`radgan bumbulSi nebivrobiT da fufunebiT
`jerac dideba da saxeli ar moxveWila.

49. `da visac uqmad es sicocxle utarebia.


`misgan imdeni darCenila kvali am qveynad,
`ramdensac kvamli, an zRvis qafi dastovebs xolme.

52. `aRsdeg, moTenTvas moereva Zlieri suli,


`yovelgvar brZolas is moigebs gamarjvebuli,
`vis mxneobasac ver daTrgunavs tvirTi xorcisa.

55. `Cven mogvixdeba ufro maRal mwvervalze asvla.*


`aqedan gasvla rodi niSnavs miznis miRwevas,
`gamoiyene Tu gaige es naubari~.

58. ze wamoviWer, vaCvenebdi ostats met Zalas,


vidremdis mqonda me im wuTas muxlSi da mklavSi,
varqvi: `ostato, maS viaroT, mogyvebi mxneTa~.

61. mivyeviT qimebs oRroCoRros da gauvalsa.


winandeburze ufro metad pitalo kldeze
mivsdevdi ostats da gzadagza vesityvebodi,

64. raTa mas CemTvis ar Seetyo ususuroba.


moulodnelad gamovarda pirquS xarodan,
xma, romelSiac ver SevsZeli sityvis garCeva;

67. ver gavigone, Tu xma igi ras gvauwyebda,


radgan im wuTSi swored xidze viyav Semdgari.
mxolod es gaxda sacnauri mis mosmenaze _

70. ganrisxebulis mogvesmoda anCxli Zaxili,


Zirs davixare, mivayure, magram verasgziT
Ze xorcielis ver wvdeboda mzera im jurRmuls.

113
73. `ostato, _ varqvi me Cems megzurs, _ vecadoT vinZlo
`gadaviaroT gaRma mxares, SevdgeT im Txemze,
`radgan aq mdgomsa me ar miWris Tvali da yuri~.

76. `me saqmiT gagcem amis pasuxs, _ man mipasuxa, _


`radgan survili marTebuli, samarTliani
`xams rom Sesruldes da mogvardes dumilis dacviT~.

79. da mivaRwieT xids gasulTa napirsa merves,


da mec Walaki saSineli mimovixile;
aq vnaxe rogor zimzimebda gvelebis xrova.

82. martoden maTi mogonebac JrJolas mgvris tanSi.


Tavi nu moaqvs aw libias udabnoebiT,
Tumc iq bevria Celidrebi, fare, iakuli,

85. Tund Wreli Cenkri da momrgvalo amfisibena.


arca libias, mewamul zRvas, eTiopias
jer arasodes qvemZromebi esden mravali

88. da saSineli Tvis miwaze ar moswrebiaT.


am gaSmagebul da Sxamian gvelTa xrovaSi
SiSveli xalxi ireoda sasomixdili.

91. heliotropi,* an safari enatrebodaT.


zurgze xelebi hqonda yvelas gveliT mibmuli,
welze, kiserze, TeZoebze da sarcxvinelze.

94. sabelebiviT daRvarWnili gars ertyaT gvelni.


ha, gamoqanda Sxamiani aspiti erTi,
da gamoudga Cvens maxloblad mdgomare codvils,

97. dagesla igi im adgilas, sadac kiseri


mxrebs uerTdeba, daiklakna codvili igi.
Tqven ase swrafad verc ons daswerT da veRarc insa,

100. rogorc is cecxlSi gaexvia da dainacra.


Semdeg amisa, Zirs daeca ferflad qceuli,
isev wamodga, gadaiqca xelaxlad landad.

114
103. ase kvdebao, mogviTxroben misanni Zvelni,
TavaT feniqsic da xelaxla daibadeba,
Turme, rogorc ki gauxdeba xuTasi weli.

106. mTels sicocxleSi arc balaxs sWams da arca ifqlsa,


amonisa da sakmevelis nazi cremlebi
sazrdoa misi sanukveli, da sikvdilis Jams

109. muri da nardi sarecelad daefineba.


da rogorc kaci gaTvaluli, demonebisgan
an sulisxuTviT gaTanguli, Ronemixdili

112. Zirs daecema da xelaxla zeaiWreba,


mimoixedavs, dabneuli, eldanakravi,
ra sacnaurs yofs wamierad gamovlil Zrwolas,

115. ase wamodga is codvilic, ra gamofxizlda:


o, Semoqmedis ulmobelo marTlmsajulebav,
ra sastiki xar ase mwared Surismgebeli!

118. Cemma megzurma gamohkiTxa mas vinaoba,


man upasuxa: `toskanodan gadmomisroles
`am sazarelad dabCenili jurRmulis yelSi.

121. `namdvil pirutyvuls veweodi me iq cxovrebas,


`swored imnairs, viT SeSvenis Cemebr jorcxenas,*
`da pistoia gaxldaT Cemi TavSesafari~.

124. mivmarTe megzurs: `SeekiTxe, Tu ranairma


`danaSaulma Camoagdo is am ufskrulSi?
`visac odesRac me vicnobdi sisxlis mxvrepelad~.

127. da im codvilma gaigona Cemi naTqvami,


ar dagvemala da mogvapyro gulisayuri,
Semotrialda da Sefaklda sircxvilisagan.

130. `savalaloa, _ gamosTqvamda is gulistkivils, _


`Sen am ufskrulSi rom Semomxvdi ase bediTad,
`aq ufro meti mwuxareba mergo me wilad,

115
133. `vidre is Semxvda im qveynidan wamosvlis Jamsa.*
`arc SemiZlian mag wadili ar agisrulo.
`ufskruls STamagdes me, radganac wminda WurWeli

136. `sakurTxevlidan movipare muxanaTurad,


`da Cems magivrad sxvas dabralda danaSauli.
`magram imisTvis, rom ar gekras moSainuri

139. `Rimilis damRa mag bageze, marTebulia,


`odesme Tavsa Tu daaRwev am bnel savanes.
`momapyar smena, yurad iRe Cemi naTxrobi.

142. `Savebisagan* gaswmendaven aw pistoias,


`Semdeg mcxovreblebs da znes icvlis TviT florenciac,
`valdimagradan gamoiwvevs grigals* marixi,

145. `bneli Rrublebis asabiiT garemoculsa.


`gaimarTeba daucxromel qariSxalis dros
`pikenis velze ulmobeli mZvinvare brZola.

148. `anazdad nisli gaipoba, gaifanteba


`da maSin TeTrebs ar ascdeba ganadgureba.
`amas mogiTxrob, rom mogikla am ambiT guli~.

qeba ocdamexuTe

esa sTqva qurdma da xelebi aswia zeviT,*


da sami TiTiT gaakeTa dacinviT brawi.
wamoiZaxa: `RmerTo, Seni ar meSinia.

4. `mas Semdeg, rac me aq aspitebs davumegobrdi~.


gvelTagan erTi myis kiserze Semoexvia,
xma gakmindeo _ TiTqos amas eubneboda.

7. meorec ucbad Semoertya codvils mklavebze,


Semoetmasna mTels sxeulze, Sehkra, SehkoWa,
rad ar iqcevi nacartutad o, pistoia,

10. rad ar gahqrebi uCinarad qveynis piridan,

116
radganac Sensa garyvnilebas ar uCans bolo,
TviT jojoxeTis dabnelebul jurRmulT wiaRSi,

13. ar Semxvedria ufro metad mgmobelni RvTisa,


maT igic veRar Seedreba, visac odesRac
Tebes maxloblad ZaladobiT mouRes bolo.

16. gaiqca igi, gagvecala sityvis uTqmelad,


Tvali movhkari viT morboda gacofebuli
kentavri erTi, aRrenili gaiZaxoda:

19. `saiT wavida igi mruSi da gularZnili?~*


vgoneb maremac imden gvelebs ar asazrdoebs,
ramdenic kentavrs dajorgvili mihqonda zurgiT.

22. urCxuli Savi, frTagaSlili ajda qeCoze,


pirdabCenili cecxls afrqvevda gzad Semoxvedrils,
Cemi megzuri meubneba: `es aris kakus,*

25. `romelsac Turme aventinis mTisa ferdobTan


`sisxlisa tbebi araerTxel dauqcevia.
`is gamoTiSes am qvesknelSi Tvis tolebidan,

28. `radganac jogebs gzad Sexvedrils axrCobda igi.


`da am urCxulis xelmrudobas mouRo bolo
`mZime xelculma Zalosanis herkulesisam,

31. `TumcaRa asSi aTi ketic ar moxvedria~.


roca virgili momiTxrobda zemod naambobs,
urCxuli mardad mihqrolavda Cvens siaxloves.

34. aCrdili sami Semoadga imave xidsa,


sadac Cven orni vsaubrobdiT, ganze gamdgarni.
arc Cemsa ostats da aRarc me SemimCnevia,

37. rogor movidnen samiveni anazdeulad,


mxolod es iyo, Semogvesma yivili maTi.
`hei, vina xarT aq mosulni~, _ SegvZaxes erTxmad.

117
40. wamsve SevwyviteT Cven orivem aq maslaaTi,
da gulisyuri mivapyariT axlomosulTa.
ver Sevicani vinaoba maTi verasgziT,

43. magram es moxda, ise rogorc xdeba SemTxveviT


erTi meoris, iZulebiT axsenebs saxels,
erTi maTgani hkiTxulobda: `sadRaa kianfa?~

46. da mec bageze davidevi im wuTSi TiTi,


raTa Cems megzurs daeZaba gulisayuri.
vinZlo, mkiTxvelo, Sen daeWvde Cems naambobSi,*

49. me es ambavi sakvirvelad ar meCveneba,


radgan me TavaT Zlivs vijereb Cems mier naxuls.
im wuTSi, roca Sevscqerodi axalmosulebs,

52. eqvsfexa gveli zed mieWra erT-erTs samTagans


SemoeWida, moexvia Sua WangebiT
mucelze, welze SemoeWdo gacxarebuli.

55. wina Wangebi Semoavlo mklavebze mWidrod,


orTav loyaSi gauyara basri kbilebi,
qveda Wangebi waigrZela, TeZoebs mosdo,

58. da grZeli bolo gauyara TeZoTa Soris.


arasdros suro ase mWidrod xes ar exveva.
rogorc urCxuli aetmasna codvilis sxeuls,

61. erTi meores gadaeskvna, gadaekvanZa,


erTi meores Seexorca da SeeduRa,
TiTqos hqonodaT maT orives dingelis xorci.

64. feri da xorci airia da gaiTqvifa,


arc erTs ar SerCa aRnagoba uwindeburi,
ase atyvia cecxlSi damwvar qaRaldze laqa

67. wablisa feri, roca igi daiSriteba,


dahkargavs TeTr fers da siSave jer ar xlebia.
orive sulma dainaxa es saocreba,

118
70. wamoiZaxes: `o, agnelo, gecvala saxe,
`amieridan arc erTi xar da aRarc ori~,
orives Tavi ukve iqca erT saxeobad.

73. ros ori landi warmogvidga Cven rogorc erTi,


da erT saxeSi oriveni gaerTiandnen.
muceli, mkerdi, TeZoebi iseTni gaxdnen,

76. romlisa msgavsi jer aravis ar moswrebia.


mTlad waiSala pirveladi nakvTebi maTi
ucxo ram saxe Seicavda ormag arsebas,

79. da gagvecala igi dinji, neli nabijiT.


viT mardi xvliki elvasaviT swrafad morbedi
gaiSliginebs da maxlobel buCqs miaSurebs,

82. ase orives Seutia aspitma erTma


(pilpilisferad moxatuli hqonda perangi),
da erT imaTgans SeanTxia gesli swored iq,

85. saidganac yrma rZiT sazrdoobs dedis mucelSi,*


iqve daeca gaSxlarTuli, sulganabuli.
daWrilma sulma gvels Sexeda garindebulma,

88. wams gaiWinTa, gaazmora da daamTqnara,


TiTqos xurveba damarTodes, mosvlodes Zili.
gaSterebuli gvels umzerda, gvelic dakodils.

91. erTs danakodi uxrColavda, meores piri,


da gaeria urTierTSi orTqli da Smori.
lukani sdumda sabelusis da nasidusis*

94. mwvave tkivilebs ros Seexo da gagvimJRavna,


aw moismineT yuradRebiT aq moTxrobili.
ovidiusic bedSav kadmuss da areTuzas*

97. ar ixseniebs da poetma erTi maTgani


gvelad aqcia da meore Cxriala wyarod,
magram me mainc es ar miCans saxarbielod,

119
100. radgan arasdros mas kavSiri sxvadasxvagvari*
urTierTSoris gaTqvefili ar moucia,
orive formas materia rom gaecvalaT.

103. Sua gaipo gvelis kudi da dakodilis


orive fexi Seezarda myisve erTmaneTs,
TeZo, barZayi miewebnen erTimeores,

106. sul mcire xanSi aRar sCanda arsad saxsari.


da gaxleCilma gvelis kudma miiRo forma,
romelic weRan kacis tanze gauCinarda.

109. kani cal mxares gafafukda, meore kide


gaxda uxeSi, xorkliani, gakaJebuli;
vnaxe xelebi iRliaSi viT Sesrialdnen,

112. da ori fexi qvemZromisa, aqamdis mokle,


erT wams dagrZelda, da damokldnen kacis xelebi,
ori ukana gvelis fexi wams daigrixa,

115. gadaekvanZa, gadaeskvna erTi meores


da gadaiqca mamakacis sarcxvinel asod;
xolo kacisa gaixliCa, Sua gaipo.

118. kvamlma orives mTel sxeulze gadaurbina,


Tma amovida cal mxareze, meore mxares
dascvivda bewvi, zeda kani Seiqna slipi,

121. wamodga erTi da meore Zirs daenarcxa.


Tvals acecebda da orive Tvalis gugaSi
xan erTis drunCi kianTobda, xan meorisa.

124. fexze mdgomarem gaiswora Tma safeTqelTan,


da materiis siWarbeman titvel loyebze
anazdeulad ori yuri aRmoacena.

127. naSTma, romelsac ukan arc ki dauxevia,


uecrad cxviri gaiCina saxis sibrtyeze,
da gamouCnda bunebrivi swori tuCebi.

120
130. oTxze mxoxavma waigrZela erTbaSad dingi,
orive yuri Seikeca Tavis qalaSi,
ase sCvevia lokokinas rqebis Sekecva,

133. da ena misi, sasaubrod ganmzadebuli,


Sua gaipo da meores _ ena gapobils _
myis Seezarda, gaumrTelda gaWrili ena.

136. gvelad qceulma sulma erTic gaiSligina,


iwyo sisini, gaemarTa Walakisaken.
meore ukan gamoudga, Tan axvelebda.*

139. esityveboda: `me es minda, rom aw buosom


`daiwyos Cemebr am bilikze umweod xoxva~.
meSvide garsSi me vixile sulTa gardaqmna,

142. formebis Secvla, migracia nair-nairi,


da es siaxle masalisa Tu mipatiebs,
Cemi kalami rom ar eZebs dafnebis momkas.

145. Tumca Tvalebi damiqanca sanaxaobam,


da suli Cemi iyo friad gancvifrebuli,
codvilTa mainc veRar SesZles idumali gziT

148. muniT ganltolva da gaparva SeumCnevelad,


rom me puCio sciankato iq ar Semecno.
is erTad-erTi STeniliyo saxe ucvleli.

151. axlad mosulTa sam codvilTa Soris erT-erTi*


iyo swored is, visa iglov hoi, javille.

qeba ocdameeqvse

o, izeime, florenciav! Sens Zlierebas


frTebis sivrceliT daufaravs xmeleTi, zRvebi,
TviT jojoxeTSic ki gugunebs Seni saxeli!

4. moqalaqeni qurdTa Soris vixile Seni,

121
xuTi iseTi pirovneba, rom me sircxvilma
damwva, _ da es xom Sens saxelsac ara sdebs pativs.

7. magram simarTles Tu Seicven sizmarni dilis,*


male Seityob, pratoelebs raca surs SenTvis,*
sxvaTa adgilTa mcxovreblebze rom ara vsTqvaT ra.

10. ubedureba rom daatydes, droc aris amis;


dee, dagatydes, Tuki igi ar agcildeba,
Torem umetes dagamZimebs SemdegSi moxucs!*

13. gavemarTeniT; gamobrunda ostati ukan


da warmitaca Tan imave kldis cicaboTi,
Zirs CaSvebis dros kibeebad rom gamogvadga.

16. kldeTa namusrevT da pirRia napralTa Soris


ganmartoebiT moarulebs ver gagviyvandnen,
Tu ar xelebis daxmarebiT, muxlebi Cveni.

19. Cems guls naRveli ereoda, da axlac, odes


mexsierebiT gavacocxleb xilvas maSindels,
mZime kaeSans veZlevi da gonebas vlagmav.

22. numc daukargavs mas siqvele _ megzuri Tvisi;


da Tu varskvlavman bednierman, an cisa madlman
me saTnoeba momaniWa, ara mSurs CemTvis.

25. viT gorakis Zirs mosvenebiT mjdomare glexi,


wlis ima Jamsa, odes Tavis brwyinvale saxes
caTa qveSeTis saSuqari met xnobiT aCens,

28. da dRis ima Jams odes koRo buzs Seecvleba,


ucqeris velze mooqrovil cicinaTelebs
iq, sadac misi yana aris da venaxia,

31. amgvarad alni amdenive, gamaSuqarni


merve mRvimisa, davinaxe, rogorc ki fexi
davadgi adgils, saidanac fskeri mosCanda.

122
34. viT man, vis gamo Zu daTvebma iZies Suri,*
wminda elias cecxlovani etli ixila,
odes zecisken waritaces cxenebma igi,

37. xolo Soreul simaRleSi Tvalni imisni,


veRar arCevdnen veRarafers, garda alisa,
win rom mihqroda, viT msubuqi Rrubelis qula,

40. aseve mRvimis Sav siRrmeSi TviToeuli


misrialebda cecxlis ali, romelic TiTqos
codvils, viT nadavls, Seicavda Tavis wiaRSi.

43. me xidis napirs avekari, rom damenaxa


es sanaxavi, da uTuod ufskrulsa Sigan
gardveSvebodi, rom tinisTvis ar mevlo xeli.

46. roca megzurma yuradReba SeniSna Cemi,


ase mauwya: `alni ese Seicven sulebs,
`da cecxls damdagvels Sig eZleva yoveli suli~.

49. `ostato, _ vkadre _ me amaSi vrwmundebi metad,


`Sen rom yurs gigdeb, Torem TviTve warmomedgina,
`rom es amgvarad unda iyos, da msurda kiTxva,

52. `vin axlovdeba am zemodan gayofil alSi


`imgvarad, TiTqos ali iyos igi cecxlisa,
`romelmac STanTqa eTeokle da Zma imisi?~

55. miTxra: `am alSi ulisia* da diomide.


`SeerTebulni aq arian sasjelSi ise,
`viT borotebis Cadenis dros yofilan erTad.

58. `ai, es ali mosdebiaT cdunebisaTvis,


`odes xis cxeniT bWe ganaxvnes* maT, saidanac
`keTilSobili gamovida romaelT Tesli.

61. `aq dastirian tyuils, riTac deidamia*


`aqilevsisTvis itanjeba, micvlili Tumca;
`aqve isjeba motaceba paladiumis~.*

123
64. Tuki alidan SeuZliaT maT laparaki,
`ostato Cemo, gTxov, da kidev gTxov damatebiT, _
`da, dee, gaxdes Txovna Cemi aTasi fasi, _

67. `neba momeci Sevicado, vidre moaRwevs


`Cvenamde ali, or nawilad rom gakveTila.
`xom xedav, rarig momixibla man es survili~.

70. Seni survili, _ mipasuxa, _ `Rirsia qebis,


`da Segisruleb Sen am survils kidec amitom,
`magram ecade gaaCero rogorme ena.

73. `malaparake: Sen raca gsurs, migixvdi ukve;


`vin icis, raki berZnebia es codvilebi,
`egeb ar gicnon Sens enaze saubris Rirsad~.

76. rodesac ali mogveaxla da scna ostatman


dro da adgili Sesaferad, me gavigone,
rogor daiwyo man ubnoba Semdegi sityviT:

79. `o, Tqven, orni rom moqceulxarT erT alSi! Tuki


`winaSe Tqvenda me raime davimsaxure,
`diadi iyo, Tu mcire es damsaxureba,

82. `odes Cems maRal nawarmoebs vwerdi im qveynad. _


`gTxovT nu iswrafviT da gvauwyos Tqvens Soris erTma,
`sad daiRupa is sakuTar danaSauliT?~

85. am sityvis Semdeg Zvelma alis rqam umaRlesma,


nela daiwyo moZraoba _ da aCurCulda,
TiTqos qarisgan Serxeuli da mocaxcaxe.

88. aqeT da iqiT Setortmanda, msgavsad enisa,


romelic ukve sasaubrod gamzadebula,
da aha, kidec Semogvesma xma da sityvani:

91. `maSin, rodesac me circea* davstove, vinac


`erT welze metxans damayovna gaetas* axlos,
`uadres, vidre daarqmevda saxels eneas

124
94. `ama adgilsa, arca Svilis unazes grZnobis,
`arc vals moxuci mamisadmi, arc siyvarulsa,
`romelic Zvirfas penelopas avsebda lxeniT,

97. `aRar SeeZloT aelagmaT CemSi survili,


`mecno qveyana da gamego gamocdilebiT
`adamianTa boroteba da saTnoeba.

100. `gzas davadeqi gaSlil zRvaze xomaldiT erTiT,


`da Tan meaxla amxanagi me ramdenime,
`romelTac Cemgan ganSoreba ar moisurves.

103. `sCandnen napirni espaneTis da marokosi.


`vxedavdi kunZuls, sardinias da sxva kunZulebs,
zRvis SemogarsulT da ganbanilT misis zvirTebiT.*

106. `da Cven yvelani Rrmad moxucni viyaviT ukve


`maSin, rodesac mivaRwieT zRvis* viwro srutes,
`sad herkulesma ze aRmarTa sazRvari kldisa,*

109. `rogorc niSani, _ nurasodes mis gardalaxvas


`de nu gahbedavs, nu ifiqrebs adamiani!
`marjvniT davstoveT sevilia, seuta marcxniT.*

112. «Zmano, _ mivmarTe amxanagebs, _ asi aTasi


«saSiSroebiT miaRwieT Tqven dasavleTsa,
«da aw sicocxle Tqven xangrZlivi ar dagSTeniaT;

115. «esoden mcire JamisaTvis ara Rirs dasTmoT


«siamovneba im ukacur qveynis xilvisa,*
«manaTobeli mzis gadaRma rom mdebareobs.

118. «STamomavloba moigoneT maRali Tqveni,


«Tqven pirutyvuli cxovrebisTvis ar gaCenilxarT, _
«codna gekuTvnisT moipovoT da saTnoeba».

121. `da me am mcire mowodebiT Cems amxanagebs


`gambedaoba STaunerge imdeni gulSi,
`rom SesaZloc ki aRar iyo TavSekaveba.

125
124. `zurgi vaqcieT aRmosavleTs, da myis niCbebi
`frTebad aesxa gaqanebas giJursa Cvensas,
`romlis manZilze sul marcxena gveWira mxare.

127. `Rame meore poliusis varskvlavebs sWvretda,


`xolo Cveni ki gamudmebiT Zirs ixreboda
`da imdenad, rom zRvis zedapirs ekvroda TiTqmis.

130. `ukve axali cis wiaRSi Suqi mTvarisa


`xuTjer aenTo da Cabnelda mas Semdeg, rac Cven
`sabediswero gardavlaxeT sazRvari igi.

133. `maSin mwvervali Cvens winaSe gamoCnda SoriT,


`Savis wyvdiadiT Semosili, da momeCvena
`is umaRlesad Cemgan xilul mwvervalTa Soris.

136. `didad vixareT, magram male davRondiT isev,


`radgan aRmoxda axal miwas sastiki qari,
`da ganrisxebiT daejaxa pirispir xomalds.

139. `daatriala is samkecad, zvirTebis irgvliv,


`xolo meoTxed ze astyorcna xomaldis Wvinti
`da uzenaes nebismier pirqve daamxo,

142. `vidre talRebma ar SeiTqves Cvens Tavze piri~.

qeba ocdameSvide

ukve gasworda ali igi winaSe Cvensa,


da isev ise umoZrao da dadumebul
utkbiles mgosnis nebisamebr win gaemarTa.

4. maSin mis Semdeg momavalma meore alma


Tavis mwvervalze TvalTaxedva miipyro Cveni;
Sigan CurCuli gaurkvevi ismoda raRac.

7. viTarca xarman daibRavla siciliisman


jer, da es iyo marTebulic, imisis kvnesiT,
visman yalamman saxieri gaxada igi;

126
10. viT is bRaoda wamebulis xmiT saSineliT,
TumcaRa igi spilenZisgan nabeWdi iyo,
da hgvanda mainc, rom wamebas mTlad ganemsWvala, _

13. ise sityvani sevdianni, romelTac pirvel


alis gulidan gasavali ver moenaxaT,
gamourkvevel, yru CurCulSi iCendnen Tavsa.

16. magram, rogorc ki gaarRvies mwvervali alis,


igi maSinve Setortmanda da amoZravda
mzgavsad enisa, mis wiaRSi rom metyvelebda.

19. mogvesma: _ hei _ visac Cemi xma mogiwodebs,


`vinac warmosTqvi lombardiis enaze weRan:
«aw SegiZlia, rom waxvide, aRar gakaveb», _

22. `Tumca me egeb sul mcire xans damagvianda,


`mainc inebe SeCereba da saubari.
`ai, xom xedav, rom viwvi da Tan es mwyurian:

25. `Tuki Sen mxolod am Jamisad xar STagdebuli


`bnel samyaroSi laTinelTa tkbilis qveynidan,
`Cemni codvani saidanac mTlad momyolian,

28. `maSin mauwye: romaniis mcxovrebni axla


`mSvidad arian Tu omoben? me davibade
`mTebSi _ urbinos da tibrosis saTavis Sua~.*

31. Zirs davixare da vusmendi als yuradRebiT,


am dros ostati, gverdiT mdgomi, Semexo xeliT
da miTxra: `TviT Sen esaubre, laTinelia~.

34. maSin me ukve gamzadebul saTqmeliT pirze


dauyovnebliv avmetyveldi da vupasuxe:
`hoi, aCrdilo, moqceulo mgznebare alSi!

37. `verasdros Seni romania ver iarsebebs


`ise, rom SuRli mis jalaTebs ar edosT gulSi,
`magram aSkara ar yofila iq Cems dros omi.

127
40. `ravena axlac igivea, rac iyo winaT:
`dabudebula iq arwivi mZlavr polentasi,*
`da daufaravs mas Cervia Tavisis frTebiT.*

43. `qalaqi, alya xandazmuli, romelmac SesZlo


`gadaetana da moesra laSqari frangTa,
`mwvane droSebs qveS gaSoTvili amJamad gminavs,*

46. `beri nagazi berukio da misi lekvi,


`romelTaganac daisaja montana mkacrad,
`kbilmolesilni nanadirevs sZiZgnian Cveuls.

49. `da qalaqebSic, lamones da santernos wylebTan,


`gamefebula lomis lekvi TeTris budidan,*
`vinc zamTar-zafxul gamudmebiT partias icvlis.

52. `xolo qalaqi,* ganbanili savios zvirTiT,


`Tavisuflebas da monobas Soris meryeobs
`ise, viT tafobs da mTebs Soris rom mdebareobs.

55. `axla gviTxari, gevedrebi: Sen vin iqnebi?


`uars nu ityvi, ise viT me ar miTqvams igi,
`da, dee, qveynad xsovna Seni sufevdes xangrZliv~.

58. alman jer kidev ibutbuta raRaca erT xans,


mihxar-mohxara aqeT-iqiT SemdegSi wveri
wawvrilebuli da amgvari mogvbera sityva:

61. `me rom vfiqrobde, Tu Cems pasuxs moismens kaci,


`visac miqceva uweria xelaxla qveynad,
`ar daiZroda ali ese sruliad maSin.

64. `magram vinaTgan, Tu sityvebis gveqneba rwmena,


`am ufskrulidan ar gasula cocxali arsi,
`mec gipasuxeb: uSiSari sircxvilis mimarT

67. `erT dros mxedari, me monasters waveli Semdeg,


`mqonda imedi, rom sabeli san franCeskosi
`codvebs amxdida _ da es rwmena arc mimtyunebda,

128
70: `Tu ara mama umaRlesi, _ wawymeda mis suls!
`isev STamagdo man winandel codvaTa Sigan, _
`yuri damigde da giambob, _ rogor da risTvis?

73. `vidre vcocxlobdi me ZvalTa da xorcTagan qmnili,


`ranic dedaman momaniWa, Cemni saqmeni
`iyvnen naqnarni melisani da ara lomis;*

76. `kargad vicodi yvela xriki, movla faruli,


`da ise kargad SeviTvise es xelovneba,
`rom miT saxeli gamivarda mTels qveyanaze.

79. `magram, rodesac mivaRwie cxovrebis im xans,


`ros wuTisoflad adamians SeSvenis ukve
`Zirs Camohkecos ialqnebi, Camoxsnas Tokni,

82. `me SemezizRa, rac manamde momwonda guliT,


`da miviqeci uflisadmi Rrma sinanuliT.
`vaglax! SemeZlo Turme kidev damexsna Tavi!

85. `maSin meufe Tanadroul farisevelTa


`sisxliT Secamsvrel oms awyobda laternas axlos,
`ar Tu saracenT da arca Tu uriaT mimarT,

88. `radgan mtrad hyvandnen mas yovelni qristianeni.


`arvis unaxavs imaT Soris akrasTan* Zleva,
`da arc savaWrod moulaxavs xonTqaris mxare.

91. `man daiviwya umaRlesi xarisxi Tvisi,


`wminda aRkveca da agreTve Cemi sabeli,
`romlis Sembmeli samudamod xmeboda yvela.

94. `da ragvaradac konstantine* soraqtes mTebSi


`evedreboda silvestrosa, rom ganekurna
`is keTrisagan, imgvaradve SemTxovda igi,

97. `gadamerCina siamayis cxelebisagan:


`rCevas iTxovda igi Cemgan, magram me vsdumdi,
`radgan sityvani mTvralis sityvebs mohgvandnen misni.

129
100. `man miTxra kidev: «gaanebe mag eWvebs Tavi,
«da winaswarve mogiteveb me Secodebas,
«oRond maswavle, penestrino rogor aviRo;

103. «Sen ici, ZalmiZs davxuro da ganvaxvna zeca;


«ai, amitom gasaRebi xelTa maqvs ori:*
«fasi imaTi ar esmoda Cems winamorbeds».

106. `amgvar udao sabuTebma mec damarwmunes;


`gulSi vifiqre, rom siCumes sjobs metyveleba,
`da movaxsene: «Tu, mamao, Semindob codvas,

109. «maSin uwyide mxolod erTi, _ rom sakmaoa


«bevri dahpirde, Seusrulo mciredi wili,
«da gaimarjveb Sen maRliTgan Senis taxtisa».

112. `ros mivicvale, san-franCesko moadga Cems suls,


`magram erT-erTma qerubinman Savis ferisam
`uTxra: «nu mCagrav da nu migyavs amisi suli:

115. «igi Rirsia Cems monebTan wavides qvemoT, _


«rCeva gaiRo man macduri; mas Semdeg dRemde
«ar Tu amaod var mis TmebSi xelCabRujuli.

118. «ar Seendoba imas, vinac ar inaniebs,


«ficTan erTad ki sinanuli ar SeiZleba, _
«es iqneboda erTmaneTis winaaRmdegi».

121. `vahme! rarigad avcaxcaxdi, rodesac xeli


`mtaca da miTxra: «ar icodi egebis Sen, rom
«cotaodeni logikisa mec gamegeba?»

124. `Semdeg minosTan wamiyvana, ukanasknelmac


`Semoaxvia gareSemo rva rgolad kudi
`Tavis magar zurgs, gabrazebiT ikbina masze

127. `da xma gamosca: «maTgania codvili ese,


«vinc alsa Sigan CaiSvebis»; ai amitom
`ase vidagvi, rogorc xedav, am samoselSi~.

130
130. da ra wamSiac daasrula moTxroba Tvisi,
ali daiZra adgilidan da gaemarTa,
Tanac mkvnesare miarxevda wvetian mwvervals.

133. Cven ki, me Cemis TanamgzavriT, gavyeviT Semdeg


kldeTa xerxemals, da meore TaRs mivadeqiT,
mRvimesa zedan gadatyorcnils, sadac ezRvebaT

136. ganxeTqilebis damTesvelTa sanacvlo dasja.

qeba ocdamerve

vinRa SesZlebda Tundac wyobil sityvis gareSe


mravalgzis cdaSi aRewera sisxlisa Rvari
da Wrilobebi, romlis mowmec me gavxdi maSin.

4. ueWvelia uZluria aq kacTa ena,


radganac Cveni metyveleba, gonebis niWi,
ima sagnebis Sesacnobad veRar ikmarebs.

7. Tundac kvlav aRsdges xalxi igi auracxeli,


apuliisa SavbediTi miwisa mkvidrni,
ganukiTxavad daRvril sisxlze mwared mgodebi,

10. ros romaelTa uTvalavma legionebma


xmlebiT dasceles apuliis naSierebi,*
rogorc mogviTxrobs Seumcdarad titus livius,*

13. Tundac is eric, robert gviskars* win rom aRudga,


anda isinic, visi Zvlebic keperanoSi,
mis sanaxebSi kidev hyria daumiwebi,

16. sad apulielT matyuara SeerqvaT erTxel,*


anda mebrZolni uSiSarni tagliakoCosi,*
sadac alardma gaimarjva uiaraRod.

19. yvela es mkvdrebi dakepili da daCexili,


erTad rom naxoT Tavmoyrili, dayorebuli,
ver Seedreba im saSinel, amazrzen suraTs,

131
22. romelic mecxre garsSi vnaxe sakuTar TvaliT.
arasdros kasri fskergaclili arvis unaxavs
ise uwyalod gamoxuruli, ZrodabCenili,

25. rogoric erTi me vixile codvilTagani,


Sua gaepoT nikabidan im naxvretamdis,
romliTac uzrdels kacs sCvevia xandaxan xrcola.

28. fafuki faSvi fexebs Soris dahkideboda;


gaSiSvlebuli, sisxliani mosCanda filtvi
brma nawlavebi, ganavalis sadeni mili.

31. vinadgan erT wuTs me mas mzeras ar vaSorebdi,


Semomesityva, TviT gaixsna gaWrili mkerdi:
`miyure, rogor gavixliCo Cemiv sxeuli;

34. `xom xedav mahmads, agre rigad dasaxiCrebuls,


`aqvea ali umowyalod Tavgapobili.
`yvela eseni sTesdnen qveynad ganxeTqilebas,

37. `mitomac yvela, rogorc hxedav gankveTilia.


`roca erT-erTi am xalxidan wres Semouvlis,
`miva eSmaki, SiSvel tanze gadaaxtunebs,

40. `Semdeg Semohkravs im sacodavs, Sua gahkveTavs,


`radgan Wriloba Cveni isev moSuSdeboda.
`rom waramara ar dagvsdevdes es belzebeli.

43. `magram Sen vin xar, aq usazmnod xidze damdgari,


`albaT CaliCob vidre sasjels dagakisrebdnen!~
_ `jerac sikvdili saiqios mas ar swvevia.

46. `arc Secodebas mohyolia mware gankiTxva, _


SemomeSvela da miugo ostatma Cemma, _
`magram aqaur viTarebis gasacnobelad

49. `aw ukve mkvdari _ me damyveba da gzas vaCveneb


`mas jojoxeTis yvela garsSi kidiTkidemdis
`da yovelive marTalia, rasac giambob~.

132
52. ra yuri mohkres am saubars, wams asze meti
codvili iqve ormoebSi mojarda erTad,
gaocebuli Semcqerodnen, da sakuTari

55. daviwyebodaT maT wameba da gulis dardi.


`aw gadaeci Cems magivrad Sen fra dolCinos,*
`vinZlo im qveynad kvlav ixilo mTiebi mzisa,

58. `Tu jer ar fiqrobs Cems naterfals Camohyves qveviT,


`xams rom sursaTi bevrze bevri Semoinaxos,
`rom zamTris piris gaWirvebam novaras* mcxovrebT

61. `ar argos wilad gamarjveba, romelic sxva gziT


`maTTvis arc ise xelaRebiT mosaxveWia~.
es damabara me mahmadma, warsdga nabiji,

64. myis gagvecala da gaudga isev Tavis gzas.


axla meore momibrunda codvili suli,
romelsac yeli gaxvretili hqonda uwyalod,

67. cxvirmokvnetili da erT-erTi yuric moWmuli.


igi pirveli Semesityva mdumareT Soris,
tyavSemoclili, sisxliani gaaRo piri

70. miTxra: `hoi, Sen visac jerac ar mogxvedria


`gankiTxvis susxi da vinc erTxel me Semxvedria
`odesRac zeviT, im sofelSi, laTinTa cis qveS,

73. `Tuki msgavseba ar matyuebs aq uCveulo,


`roca miaRwev Sen odesme im vels sanatrels,
`verCelis mxridan rom iswrafvis markabisaken.*

76. `gTxov momigono me _ pietro da mediCina,*


`amcne Cinebul moqalaqeT farnoSi mcxovrebT
`anjiolellos da did batons, gvido polentas.

79. `Tu mkiTxaoba am qvesknelSi sarwmuno ari,


`tirani vinme moRalate, ficis gamtexi
`Seipyrobs, Sehkravs, qvebs dahkidebs orTa xelebze,

133
82. `iq katolikas siaxloves gemidan zRvaSi
`maT gadauSvebs da daaxrCobs muxanaTurad.*
`neptuns arasdros ar uxilavs aseTi didi

85. `danaSauli CaedinoT odesme berZnebs,


`an mekobreebs kiprossa da majorkas Soris.
`radgan calTvala muxanaTi, romelic marTavs

88. `qalaqs erT-erTi CvenganisTvis dia sazizRars,


`moiwvevs imaT saTaTbirod, moawyobs ise,
`rom maT fokaras usaSvelo qaris winaSe

91. `aRarc locvebi dasWirdebaT, aRarc aRTqmebi~.


mivuge maSin: `Tuki ginda me es ambebi
`waviRo zeviT da gadavsce sauwyebeli.

94. `vin aris igi, visac xilva ima qveynisa,


`ar iameba, minda TavaT vixilo igi~.
xeliT swvda ybaze igi erT-erTs mis siaxloves,

97. gauxsna piri, meubneba: `eg munji iyo,


`vinac cezaris usafuZvlod gafanta iWvi,
`roca urCia, rom saomrad ganmzadilisTvis

100. `uqmi WoWmani saziano saqme ariso~.


ra sacodavad SemkrTaliyo eg svedavsili,
enamoWrili, dazafruli imwams kurio,*

103. saxelganTqmuli Tavis droze mWevrmetyvelobiT,


erTmac, romelsac oriv xeli hqonda waWrili,
zeviT aswia moCexili mklavis Zirebi

106. ise, rom sisxliT SeeTxupna myisve cxvir-piri.


wamoiZaxa: `albaT kidev gaxsovs Sen mosa,
`es me SevsZaxe mosisxar mters: `gaTavdes barem~*

109. `da am sityvebma tuskielebs mouRo bolo~.


`da naTesavi Seni srulad gaanadgura~, _
me Sevagebe, xolo igi nelis barbaciT

134
112. Cven gagvecala, rogorc kaci varamisagan
gulSemoyrili da savsebiT gagiJebuli.
marto me davrCi. davacqerdi brbos mozimzimes,

115. da vnaxe maSin imnairi sanaxaoba,


romlis moTxrobas usaTuod ver gavbedavdi,
magram eg aris, rom umzakvro cnobiereba

118. ise amtkicebs Cvens Segnebas, viT kacs javSani.


namdvilad vnaxe da, mgonia, axlac vxedavde
TiTqos uTavod dadiodes kaci iseve,

121. rogorac sxvebi am sacodav, wamebul brboSi.


xeli waevlo sakuTari Tavis qoCorze,
liflifasaviT moaqnevda, da Tavi igi

124. Semogvcqeroda, gahkioda: `vaime, vai~.


ase liflifad gaexada mas TavisTavi.
da ori erTSi, erTi orSi gadasuliyo.

127. rarigad gaxda SesaZleblad eg saocreba,


albaT, TviT uwyis vinc dasaja igi amrigad.
xidis yurTan rom moaRwia, aswia xeli,

130. da xelSi Tavi kvlav eWira zeaRmarTuli,


sityvebi misi rom iolad Cven mogvwvdomoda:
`daxe, am Cems tans sazizRarad dasaxiCrebuls.

133. `gvedri Sen, vinac aq ewvie gardacvlil sulebs,


`daxe, Tu vismes Cemze didi rgebia tanjva.
`Cemi ambavi saiqios Tu waritano,

136. `gaxsovdes: me var TviT bedkruli bertram dal borno,*


`re jiovanis,* vinc asmina TaTbiri mrude.
`me avamxedre mama Zisa Tvisis winaRmdeg,

139. `arc axitofels uTesia amdeni Suri,


`ros abesaloms amxedrebda daviTis mimarT,
`radgan viyav gamTiSveli, vaime, axla

135
142. `Tavi da tani gaTiSulaT unda vataro,
`amgvarad gavxdi Surisgebis uebro msxverpli~.

qeba ocdamecxre

xalxis zimzimma da sisxlian wylulebis cqeram


ise damqanca, damaRona, matkina Tvalni,
rom me tirili momandoma da gansveneba.

4. virgiliusi meubneba: `ratom gaxevdi,


`an rad aStereb mag sacodavT mowyenil mzeras,
`sxva jurRmulebSi es Sen jerac ar dagmarTnia

7. `an viT SesZlebdi dageTvala vnebulni sulni,


`roca ocdaors eg Walaki udris milias.*
`hxedav Cvens ferxTiT amosula eger mTovare.

10. `amieridan dagvrCenia xani mciredi,


`da sanaxavi Cven kidev gvaqvs aq bevrze bevri.
`Sen rom gagego, _ vupasuxe, _ imis mizezi,

13. `Tu rad viyavi ase mzerad gadaqceuli,


`vin icis, egeb dayovnebis dagerTo neba~.
Cemi ostati gzas gaudga amasobaSi.

16. ukan mivsdevdi, ganvagrZobdi masTan saubars:


`im bnel xaroSi, Sevscqerodi, romelsac weRan
`vgoneb erT-erTi naTesavis Cemisa landi

19. `mosTqvamda mwared Tavis mZime danaSaulze~.


`amieridan daaRwie misTvis fiqrs Tavi,
`vinadgan weRan, roca xidze gamovdiodiT,

22. `me SevamCnie Sensken igi TiTs viT iSverda,


`gemuqreboda, geri bellos ixseniebda.
`im wuTSi Seni yuradReba daepyro mTelad

25. `altafortisa* didsa batons, mas Sescqerodi,

136
`mitomac igi ver SeniSne da gagecala~.
`megzuro Cemo, _ vupasuxe me virgiliuss. _

28. `jer mis magivrad sisxli arvis ar auRia,


`da, me mgonia, amitomac memduris meca
`gasagebia: ufro mewvis me misTvis guli~.*

31. Cven mivdiodiT da gzadagza mivbaasobdiT.


vidremdis iseT gavakebas ar mivaRwevdiT,
sadac flatedan Cven SegveZlo Tvali mogvekra

34. da dagvenaxa iq maxloblad mdebare veli.


videqiT ase, qveda qalaqs gadavcqerodiT,
kargad mosCanda daserili jurRmulis piri.

37. vxedavdiT kargad am jurRmulSi gamoketilebs,


gvesmoda Tanac Jriamuli guliswamRebi,
da Semzaravi simZimilis, vaebis xmebi.

40. mec amitomac davicavi TiTebiT yurni,


TiTqos ivlissa da seqtembris Tveebis Soris
avadmyofebi, sneulebi avi saxadiT

43. mTeli maremis, sardiniis, valdiCianas*


hospitalebi daecaloT, aq moeyvanoT,
da daemwyvdioT am jurRmulSi yvelani erTad.

46. idga iseTi saZageli da myrali suni,


rogorc sCvevia keTrovanis Cirqian sxeuls.
am vrceli kldisa ukanasknel napirs CavyeviT,

49. mere mxarmarcxniT gavuxvieT, da amis Semdeg


ukve garkveviT gavarCieT jurRmulis fskeri,
sad utyuari da uebro marTlmsajuleba,

52. uzenaesis nebisyofis aRmsrulebeli,


Rirseul sasjels axdevinebs yalbisa mqmnelebs.
me ar mgonia ufro didi urva, godeba

137
55. eginis xalxis Semxedvares rom moesmina,
ros Savi Wiri gaeria didsa da mcires,*
da cxovelebsac, umciressa TavaT Wuasac.

58. rogorc mgosnebi mogviTxroben, gaavlo musri,


da uZvelesi erTi igi jinWvelTa TesliT
kvlav aRorZinda, ganaaxla jilagi Tvisi,

61. vidre am vnebul, gawamebul sulebis mnaxvels,


roca isini zimzimebdnen qancmileuli.
am bnel WalakSi erTi pirqve damxobiliyo,

64. hgodebda mwared, da meore gverdze dagdebuls


zed daswoloda, rogorc keci kecze Sedgmuli,
zogic bilikebs mihyoloda oTxze mCoCavi.

67. Cven mivdiodiT oriveni nelis nabijiT.


vsdumdiT, vumzerdiT dakutebulT irgvliv sneulebs.
codvilebs tanze eyrebodaT naxoki kani,

70. arasdros arc erT mejinebes batonis SiSiT,


egzom siswrafiT, da esoden dauzogavad
ar uxmaria jer samneli* cxenis wmendis dros,

73. rogorc codvilni sakuTari xelis frCxilebiT


kans ixokavdnen, raTa am gziT maT egrZnoT Sveba,
autaneli qavilisgan gacofebulebs.

76. maTi frCxilebi ise fcqvnidnen sxeulze kansa,


viT danispiri tanze qereWs aaclis Tevzebs.
`Sen, hei, frCxiliT rom ixokav sakuTar xelebs~, _

79. mimarTa erT-erTs codvilTagans ostatma Cemma,


`marqvi Tqvens Soris laTineli Tu urevia,
`sxvafriv gisurveb, rom maradJams geyos frCxilebi,

82. `mag saamuri samuSaos Sesasruleblad~.


`Cven oriveni laTineli gaxlavarT, sulmTlad
`saxe Secvlilni, rogorc xedavT, _ sTqves maT tiriliT.

138
85. `magram Sen vin xar viTarebis Cvenis mkiTxavi?~
Cemma megzurma maT miugo: `movyvebi cocxals
`me kldidan kldeze gadavdivar Zlivs majaganiT,

88. `raTa amgvarad mas vaCveno es jojoxeTi~.


orivem myisve xeli uSva erTimeores,
orTavem Cvensken moibrunes wamsave piri,

91. da maT mesamec moekedla, roca ismina,


Cemma megzurma, rac maT uTxra, xolo ostati
me momibrunda, gverds momekra da meubneba:

94. `hkiTxe Sen imas, rac gindodes~, da mec umalve


maT Sevesityve, radganc neba damrTo ostatma.
vuTxari: `sulno, dee darCes, Tqveni saxeli

97. `wuTisofelSi samudamod waruxoceli,


`da xsovna Tqveni kacTa Soris iqnes mzegrZeli,
`oRond es marqviT Tqven vina xarT, an sadauri,

100. `numc saZageli, sazizRari wameba Tqveni


`dagiSliT mamcnoT vinaoba da gamimxiloT~.
`var arecodan,* _ miTxra erTma, _ Camagdo cecxlSi

103. `me gularZnilma da sastikma albert sienam,


`magram sikvdilis Cemis mizezs, egec icode,
`ar STaugdivar jojoxeTSi~. da me davsZine:

106. `Sen marTals ambob, ase iyo~ _ man kvlav ganagrZo:


`wuTisofelSi me SemeZlo haerSi frena,
`magram erT-erTma WkuaTxelma, axirebulma

109. `momTxova misTvis me es saqme meswavlebina,


`mxolod imitom, rom me igi jadosnuris gziT
`veRar gavxade dedalosi,* Tavis mamasTan

112. `man damasmina da Camagdes cecxlis koconSi.


`maSin minosma zedmiwevniT sworma msajulma
`me momisaja aq meaTe jurRmulSi yofna,

139
115. `radgan miwaze alqimias me veweodi~.
mivmarTe isev virgiliuss da veubnebi:
`ara mgonia, rom sxva iyos xalxi amqveynad

118. `sienelebze ufro metad Tavqariani,


`da arc frangebi CamorCeba maT am saqmeSi~.
xolo meore keTrovanma Cemi naTqvami

121. ra moismina, Caeria Cvens saubarSi:


`strikes* nu CasTvliT imaT Soris, igi flangvaSi
imTavidanve iyo friad TavdaWerili,

124. `nikoloc* unda gamoricxoT, man SemoiRo


`mixakis mxalis saWamandi am turfa baRSi,
`sad niadagi yvavilTaTvis sanukvelia,

127. `arc is krebuli* miaTvaloT, sadac kaCia,


`Tavis megobrebs umarTavda guluxv nadimebs.
`amgvarad qeifs Sealia man venaxebi,

130. `da niWi Tvisi xalxs uCvena abagliatom


`axla Tu ginda, rom gaigo sienelebis
`damswreTa Soris, Tu vin aris mteri meore,

133. `kargad Semxede, damakvirdi da darwmundebi,


`rom kapoCios* vdgavar landi me Sens winaSe.
`alqimiisa SemweobiT Zvirfas liTonebs

136. `me vayalbebdi, Senc micnobdi saiqioSi,


`rogorc maimuns sanaqebo aRnagobisas~.

qeba ocdameaTe

maSin, rodesac iunona* zemelas* gamo


Tvis sastik risxvas Tavs atexda Tebaiss tomsa,
raic man saqmiT araerTxel hyo TvalsaCino,

4. ise gacofda atamasi, gadairia,

140
rom, odes Tvali Secaaswro meuRles Tvisas,
ori Svili rom aeyvana orive xelze,

7. daiRriala: `mimovSaloT badeni, raTa


`gzaze Zu lomi daviWiroT orlekviani~;
Semdeg amisa gaaSvira sastikni TaTni,

10. CasWida erT-erT vaJs Tavisas, saxelad learxs,


ze Seaqnia da Seakla pitalos kldisas,
xolo deda ki wyals mieca meore tvirTiT.

13. anda rodesac Zirs daamxo fortunis xelma


ilionelTa gandideba da sigoroze,
rasac Tan mohyva mefisa da samefos danTqma,

16 maSin hekuba,* beddamwvari da sevdiani,


vinc tyveobaSi poliqsenas* sikvdili naxa,
xolo zRvis piras polidoris usulo gvami,

19. ise gacofda da sibrazes mieca imgvars,


rom gaafTrebul qofakiviT daiwyo yefa _
ase SeSala mwuxarebam goneba misi.

22. magram arasdros arc Tebelni, arc troelebi


ara yofilan im zomamde gaafTrebulni,
da ar ufatravT arc pirutyvni, arc kacTa xorci,

25. ra simkacresac amJRavnebda aCrdili ori,


gafiTrebuli da titveli: sirbilis drosac
ikbinebodnen, viT iSeliT* gaWrili taxi.

28. erT maTgani kapokios ebdRvna pirdapir,


xeli CasWida mas kiserSi, Tan waritaca
da dedamiwas mihfarcxvida misive mucliT.

31. arecoelma* ki SekrTomiT mauwya ase:


`es jiovani Siki* aris gacofebuli,
`Tavis uzomo ganrisxebas sxvebs atexs Tavze~.

141
34. `dee, nu dagglejs Sen kbilebiT meore suli,
mivuge sityva, hqmen wyaloba da gamirkvie,
`vidre TvalTagan ar gamqrala, vin aris igi~.

37. man mipasuxa: `uZvelesi sulia qalis.


`bilwi mirasi,* Seiyvara mSobeli mama
`umetes grZnobiT, vidre valad ekisra asuls.

40. `codvis maxeSi rom gaeba Tavisi mama,


`is moevlina mas sruliad sxva qalis saxiT,
`msgavsad sulisa, iq vinc garbis da vinc gahbeda,

43. `raTa mTels jogSi uturfesi eSovna Waki,


`buzo donatad qceuliyo, da Tan SeeTxza
`yalbi anderZi yovelgvari kanonis dacviT~.

46. odes orive cofianma, romelTa zedan


Cemi SeCerda TvalTaxedva, gverds Cagviara,
me Semovbrundi, rom gulbilwni mexila sxvani.

49. da davinaxe iq erT-erTi, _ is mTlad liutos*


garegan saxes miiRebda, Tuki mis sxeuls
gadahkveTavdnen TeZoebSi fexebis zemod.

52. wyalmankisagan, _ sneuleba, romelic aRkveTs


sxeulSi wvenTa mimoqcevas, Sescvlis nawevrebs,
da Tanabrobas daukargavs saxes da mucels, _

55. piri daeRo, viT Wleqians, romelsac ficxi


wyurvilis gamo zemo Carbi auwevia,
xolo meore dauxria Zirs nikapisken.

58. `Tqven, vinc SesZeliT, me ar vici Tu ra mizeziT,


`aq es wameba agecdinaT _ warmosTqva iman, _
`gTxovT miaqcioT TvalTaxedva da yuradReba

61. `ostat adamis* ubedobas. me sicocxleSi


`survilisamebr yovelives mflobeli viyav;
`vahme! axla ki menatreba wveTi wyalisa!

142
64. `nakadulebi, kazentinos* mwvane borcvTagan,
`svel da nestian niadagSi sawolis mWrelni,
`Zirs rom Carbian da erTvian mdinare arnos,

67. `Tvalwin midgian am Jamisad me ganuwyvetliv,


`da arc amaod, vinaidgan imaTi xilva
`maxmobs umetes, vidre seni saxis Semcvleli.

70. `marTlmsajulebam umkacresman amoirCia


`Cems sawamebel iaraRad adgili igi,
`sadac Sevcode, rom tanjvani gamiZlieros.

73. `es romenaa, iq vasxamdi yalb fulebs, romelT


`naTlismcemeli ioanes saxe exataT.*
`ris gamoc sxeuls gaveyare miwaze damwvars.

76. `da rom SemeZlos ubadrukni vixilo sulni


`aleqsandresi, gvidosi da imaTi Zmisa,*
`me am sanaxavs ar gavscvlidi brandis wyaroze.*

79. `erTi maTgani jojoxeTSi yofila, Tuki


`am damTxveulma aCrdilebma ar momatyues:
`magram ras vaqnev, Tu xelfexi maqvs SexuTvili?

82. `ise mCate rom mainc viyo _ SemeZlos gavla


`Tund erTis gojis, TiToeul saukuneSi,
`maSin me ukve viqnebodi damdgari gzaze,

85. `raTa mexila am uwmindur urdoSi igi,


`Tumca sazRvari gareSemo am Walakisa
`udris milias sigrZiT TerTmets, ganiT naxevars.

88. `maTis, ai am uwmindurTa mizeziT movxvdi


`amgvar codvilTa bnels urdoSi: momaWrevines
`imaT florebi SenareviT sami karatis~.

91. me SevekiTxe: `vin iqneba es ori suli,


`ager Sens marjvniT urTierTs rom Caxutebian,
`orTqli rom asdiT, ise rogorc zamTarSi svel xels?~

143
94. `ase yofilan Cems mosvlamde, _ momigo sulma.
`da, rac aqa var, arasodes ar ganZreulan;
`vfiqrob, uZravad darCebian samaradisod.

97. `erTia _ qali, vinc iosebs daswama cili,


`meore _ sinon, cru berZeni ilionidan:
`acxelebs magaT da oxSivars orTqlaven myralsa~.

100. maSin im ori aCrdilidan erT-erTma sulma,


Seuracxyofad miiRo ra ciliswameba,
muSti daartya wyalmankians gaberil faSvze;

103. faSvmac amaze xma gamosca, ise viT dolma,


xolo adamma Tavisis mxriT gaartya aCrdils
xeli, romelic me msubuqad ar momeCvena,

106. da uTxra Tanac, _ `moZraoba ar ZalmiZs Tumca


`damZimebuli asoebiT, magram xeli ki
`me gvarianad mimoZravebs aseT SromisTvis~.

109. uTxra sinonma: _ rodesac Sen koconze waxvel,


`maSin ar iyo Seni xeli amdenad marjve,
`magram aseve marjve iyo yalb fuls rom sWrida~.

112. xolo adamma: `marTals ambob am SemTxvevaSi,


`magram simarTle dagaviwyda troaSi geTqva
`maSin, rodesac SegekiTxnen imis Sesaxeb~.

115. `Tu me vstyuodi, Sen sanacvlod yalb fulebs sWridi~, _


uTxra sinonma, _ me aqa var erTis codvisTvis.
`Senodeni ki arc erTs demons ar awevs zurgze,

118. `aba xis cxeni moigone, ficis gamtexo, _


aq Ripianma upasuxa, _ da daitanje
`miT, rom qveyanam icis Seni danaSauli!~

121. `Sen ki itanje mowyurebiT, romelmac Seni


`ena daxeTqa, daitanje dampalis wyaliT,
`romelmac faSvi agibera yorisebr Tvalwin~.

144
124. aq yalbismqmnelma upasuxa: `eg Seni piri
`iReba maSin, roca ginda Tqma siavisa:
`Tu me mwyuria da sinestiT var gaberili,

127. `Sen xom cxelebas dauwvavxar da Seni Tavi


`alSia TiTqos; didi xvewna ar iqneboda
`saWiroa, rom Sen ageloka narcisis sarke~.*

130. me udidesi yuradRebiT vusmendi imaT,


magram mommarTa me uecrad ostatma; _ frTxilad!
`cota kidev da ueWvelad gangirisxdebi~.

133. rogorc ki mesma es mrisxane sityvebi misi,


myis Sevtrialdi darcxvenili imgvarad misken,
rom martooden gagoneba miwiTlebs saxes,

136. da viT SemkrTali saSinelis ocnebiT kaci,


guls aimedebs, rom es aris ocneba mxolod,
da surs, rac aris, TiTqos igi ar yofiliyo,

139. ise videqi me usityvod, radgan mindoda


bodiSis moxda, _ movixade kidevac igi,
da ar vicodi, rom bodiSi moxdili mqonda.

142. `Seisyidida danaSauls Sensaze metsa


`sircxvilis grZnoba ufro mcire, _ ase mommarTa
ostatma Cemman: `inugeSe amiTi Tavi, _

145. `da Tu SemTxveva mowmad gagxdis SemdegSi kidev


`amgvari Cxubis, gaixsene, rom vdgevar gverdiT,
`radgan survili aseTebis gagonebisa

148. `aris survili usaTuod mdabali metad~.

qeba ocdameTerTmete

enam, romelmac momayena wyluli iseTi,


rom siwiTleman damifara orive Rawvi,
me gankurneba momaniWa SemdegSi isev;

145
4. swored amgvarad Subis wveri aqilevsisa
da misi mamis _ gadmocema mogviTxrobs ase _
jer dahkodvida da Semdeg ki wyluls moarCenda.

7. ukan davtoveT Cven TandaTan Walaki igi,


ubedurebiT avsebuli da mdumareni.
mivuyvebodiT mis garSemo movlebul kides.

10. iyo sinaTle umetesi, vidrea RamiT,


xolo dRis Suqze umciresi: Tvali Zlivs sWrida,
magram smena ki ganacvifra sayviris xmaman,

13. Zala romlisa dahfaravda quxilis grgvinvas, _


da am xmaurma, yuradReba rom damityveva,
mzerac agreTve mimijaWva erTs wertilzedan.

16. saubeduro damarcxebis Semdeg, rodesac


mTlad daiRupa wminda saqme karlos didisa,
ar uyvirnia umZlavresad orlandos sayvirs.

19. rogorc ki Tavi ze avswie, meCvena TiTqos


win gavarCie ramdenime maRali koSki;
mivmarTe ostats: `es ra aris, ra qalaqia?~

22. man mipasuxa: `warmodgenas Seuyvanixar


`Sen SecdomaSi, vinaidan Soridan lamob
`am sibneleSi gaarCio sagnebis saxe.

25. `miuaxlovdi ima adgils da dainaxav


`Sen, Tu manZili raodenad atyuebs grZnobas.
`aba uCqare cotaoden~. Semdeg amisa

28. ostatma nazad damiWira xeli da miTxra:


`rom Sen sagani mogeCvenos naklebad ucxo,
`gaige umal, vidremdisin win waxvidode,

31. `rom es koSkebi ki ar aris, gigantebia


`Wisa siRrmeSi mdgomareni, napirTan axlos,
`da STamalulni Sig terfTagan vidre welTamde~.

146
34. rogorc burusis gacrecis Jams eCveva Tvali
TandaTanobiT gaarCios sagnebis saxe,
Semoburvili haerSigan Semdgaris orTqliT,

37. ise, sqeli da Cakupruli sivrcis mkveTeli,


miaxlebuli Wis napirsa, vgrZnobdi, rarigad
gaqarwylebuli Secdomis wil, mzaravda SiSi.

40. monterejones kedlebze rom Semdgaran koSkni,


swored imgvarad Wis garSemo movlebul kides
ascilebodnen SuataniT koSkebis msgavsad

43. goliaTebi saSineli da Semzaravi,


romelTa mimarT ganrisxebas amJRavnebs kidev
iupiteri quxiliT da mexTa kveTebiT.

46. ukve SemeZlo gamerCia erT-erTis saxe,


mxarni, gulmkerdi, umetesi nawili muclis
da Zirs gverdebze CaSvebuli orive xeli.

49. eWvi ar aris, moqceula buneba kargad,


rom mouSlia am veeba sulierT Seqmna,
da marixisTvis mouspia jalaTni didni.

52. Tu is ar nanobs spiloTa da veSapT gaCenas,


maSin gonivrul gansjis Semdeg unda vifiqroT,
samarTlianad da brZnulad rom iqceva igi,

55. radgan gonebis moqmedeba Tu SeuerTda


ZalmorWmulebas da siaves, adamiani
veRar SeiZlebs veRarafriT daicvas Tavi.

58. gigantis saxe momeCvena grZlad da veebad,


viT wminda petres eklesiis zeTavi romSi;
misda Tanabrad didni iyvnen asoni sxvani.

61. ase rom, ima napiridan, romelic tanis


qveda naxevars dahfaravda, mosCanda maRla
kidev imdeni, rom Tmebamde ver auwevda

147
64. xels erTad sami fridlandeli, radgan mxaridan,
iq, sadac Tavi inaskveba mosasxamisa,
iyo fskeramde ocdaaTi mTlianad palma.

67. `rafelma amekizabi almi!~


aRmoxda xaxas uzarmazars, romelsac tkbilTa
sagalobelTa ar Seswevda warmoTqmis Zala.

70. rqva mas ostatma: `xelT aiRe, SeSlilo sulo,


`Seni sayviri, de daacxros man Seni risxva,
`anu sxva vneba, odes igi dagiwyebs qenjnas.

73. `mosZebne yelze da monaxav Tasmaze Sen iq


`gamobmul sayvirs, ha _ Sexede, rogor hkidia
`Sens uzarmazar mkerdze igi, CerCeto sulo!~

76. Semdeg ostatma me mommarTa: `es nebroTia.


`Tavs TviT imtyunebs; wamowyebam giJurma misma
qveynad warmoSva erTis nacvlad mravali ena.

79. `davstovoT igi, nu davxarjavT amaod sityvebs.


`arc erTi ena gasagebi ar aris misTvis
`imgvarad, rogorc sxvebs ar esmis imisi ena~.

82. Semdeg Semovla movaxdineT marcxnidan didi,


da isris erTi gadatyorcnis manZilze vnaxeT
sxva goliaTi umetesi da sazareli.

85. ar ZalmiZs giTxraT, Tu amgvarad vis nebisyofas


Seekra igi; mkerdze hqonda marcxena xeli
mimagrebuli, marjvena ki mikruli zurgze

88. jaWviT, romelic eSveboda kisridan dabla,


da gareSemo xuT sartyelad Semovleboda
gigantis sxeuls, ze aRmarTuls Wis siRrmeTagan

91. `am gulgorozma moindoma ZalmorWmulobiT


`Sesjibreboda iupiters, caTa mbrZanebels, _
sTqva winamZRolma, _ da sanacvlod miiRo jildo.

148
94. `mas efialte ewodeba; gmiroba misi
`did iyo, odes gigantebma SeakrTes RmerTni;
`xeli mmusvreli umoZraod STenia axla~.

97. mivmarTe ostats. _ `maqvs survili, Tu SesaZloa,


`rom me aq Cemis sakuTaris TvaliT vixilo
`ganuzomeli briareos~. man mipasuxa:

100. `ai aqave, Sen maxloblad, naxav anTeozs;


`is Tavisuflad imyofeba da laparakobs.
`igi yovelgvar borotebis fskerze Cagiyvans.

103. `xolo igi ki, visi naxvac Sen moisurve,


`Sors aris ufro, Sekrulia, Camohgavs amas,
`magram saxe mas mxecuri aqvs gardametebiT~.

106. arasdros koSki ise Zlier ar Seryeula


usaSineles miwis Zvrisgan, rogorac maSin,
tani uecrad Setortmanda efialtesi.

109. me arasodes ar migrZvnia sikvdilis SiSi


ase Zlieri, da jaWvi rom ar SemeniSna,
gamaTavebda martooden am SiSis zari.

112. win gavemarTeT amis Semdeg da mivadeqiT


anTeozs _ igi Wis zedapirs ascileboda
umetes, vidre xuTi adliT, garda Tavisa.

115. `o, Sen, romelmac uturfesi xeobis velze,


`sad scipioni eziara didebas ukvdavs,
`xolo annibal uku iqca laSqariT TvisiT,

118. `lomi aTasi Seipyari! Sen, vis Sesaxeb


`dRemde amgvari daSTenila Tqmuleba xalxSi,
`rom, Tuki brZolas warmarTavdi Sens ZmebTan erTad,

121. `Svilebs miwisas gamarjveba xvdebodaT wilad,


`nu iuareb Cvens STayvanas Sigan ufskrulsa,
`sadac kociti SeujaWvavs umZafres yinvas.

149
124. `nurca ticiuss, nurc tifeoss nu migvaswavli, _
`Zaluss survili Segisrulos am adamians, _
maS daixare da nu RmeWav maggvarad saxes.

127. `ho, SeuZlia mas dideba Segasxas, _ igi


`jer cocxalia da fiqrobs, rom icocxlebs xangrZliv,
`Tu mas vadamde ar aRiwvevs madli ciuri~, _

130. uTxra ostatma, da gigantmac mohkida xelni,


Zala, romelTa Semzaravi scna herkulesma,
da aRitaca uecaris siswrafiT maRla.

133. aq momibrunda virgilius da momaZaxa:


`momiaxlovdi, rom ayvana SeviZlo Seni~.
da Cven orive erT simZimed gardaviqeciT.

136. viT karisenda,* Tu vucqeriT iqidan imas,


siTkenc ixreba, ros Rrubeli gaduvlis Tavze,
xolo is TiTqos Sesaxvedrad gadazneqila,

139. ase meCvena anTeosi odes vixile


igi daxrili, _ wamierad vinatre gulSi,
sxva gza qvesknelSi STasasvlelad rom yofiliyo.

142. magram man mSvidad Cagviyvana ufskrulis fskerze,


sadac daTqmulan iuda da liuciferi.
ar daSTenila didxans igi welmodrekili:

145. tanSi gasworda ise, rogorc xomaldis anZa.

qeba ocdameTormete

me rom SemeZlos aq mivmarTo leqss gaurandavs,


rogorc SeSvenis am saSinel, amazrzen jurRmuls,
romelsac irgvliv mosjarvia klde uamravi,

4. daZabul Zalas gonebisas movimarjvebdi.


magram amgvari xelovneba ar mexerxeba,
da amitomac aw vmetyveleb mokrZalebulad.

150
7. veras gaawyobs aq laRboba, verc yrmis titini,
romelsac `deda~, an `mamilo~ ZaluZs gamosTqvas,
am gziT vin SesZlebs rom asweros gamouTqmeli,

10. an vin asaxos saZirkveli samyaroisa.


minda mwed hyavdes Cems simRerebs is banovanni,
vinac amfions moeSvela, rodesac igi

13. qalaq Tebais galavanebs TviT aSenebda,


raTa simRera Seefardos Cems mier naxuls.
o, kacTa modgmav, dawyevlilo pirveliTganve,

16. romelic gminavs am qvesknelSi, xom girCevnoda,


rom yofiliyav qveynad arve TxaT, an cxovarTa.
rodesac qveviT mivaRwieT Wis bnel fskeramdis,

19. videqiT ukve gigantebis ferxTan ornive.


ze avixede TvalSeuvleb kldis flatesaken,
myis Semomesma me sityvebi aseTnairi.

22. `frTxilad iyavi, ar daadga am qancmileulT


`da ubedur Zmebs Tavze fexi moulodnelad~.
ra gavigone es sityvebi, Semovtrialdi.

25. da davinaxe Cems winaSe, iqve Cems ferxTiT,


ganieri tba, miagavda igi arcTu wyals,
aramed mTlians movarvare farTobs minisas.

28. aseTi zrqeli xobokvera mtkice yinvisa


ara aqvs TavaT donaus wyals iq avstriaSi,
arc mdinare dons zamTreuli cisa Semyures.

31. zed dascemoda Tundac mTeli pretrapanasi


an tamberniCes* maRlobebic rom daswoloda,
ar gaadenda igi tkacans, arc `kriks~* umciress.

34. rogorc bayayi sayiyinod momzadebuli


wylidan gamoyofs dings iseT dros, rom glexis qali
ocnebobs xSirad puris mkaze, aseve sulnic

151
37. galurjebulni mTel saxeze ybebis Ziramdis,
sulmTlad damzralni yinvisagan gamogvecxadnen,
akawkawebdnen Tanac kbilebs viT yanCa niskarts.

40. Tavmodrekilni jerac Tvalebs ver gvisworebdnen,


bageze susxi etyobodaT, Tvalebze _ tanjva.
roca qveviTken Cavixede, myis SevamCnie

43. Cems ferxTiT ori mkerds mihkroda erTi meores,


ase rom Tmebi Tavis qalas aRreuliyo.
`aw marqviT, sulno, erTmaneTze mixutebulno~, _

46. SevsZaxe: `vin xarT~? _ ze aswia orivem Tavi.


iwvima cremlman maT TvalTagan anazdeulad;
cremlebi igi wamwamebSi gahyina susxma.

49. jer arasodes ori latna arvis unaxavs


rkinis WangebiT erTmaneTze gadaWdobili
amaze meti simtkiciT da gulmodginebiT,

52. rogorc is ori mohxveoda urTierTs suli,


orniv brazisgan aRrenilni, gacofebulni
erTimeores misdgomodnen viT yoCsa yoCi.

55. erTma, romelsac yinvisagan orive yuri


damzrali hqonda, moaxerxa es eTqva CemTvis:
`ras mogvaSterdi, Tu Sen ginda am or codvilTa*

58. `icode awi vinaoba, sadauroba,


`gaxsovdes: veli sad mdinare rbis mizenCio
ekuTvnis am ors da maT mamas baton albertis;

61. `oriv erTive dedis saSos naSieria.


`mTlad moiaro Tu gind garsi Sen kainisa,*
`veRar mosZebni aq iseT suls yinvis morevSi,

64. maTze metad rom ekuTvnodes gadayudeba,


`arc igi, visac gaugmira mkerdi, mxarbeWi
Subis moqneviT SuadRisas erTxel arturma,*

152
67. `arc fokaCia,* arc patroni eger, im Tavis,
`axla Cems mzeras rom xels uSlis SuaSi mdgari.
`sassol maskeron* erqva qveynad odesRac am kacs,

70. `Tu toskaneli xar Sen mkvidri, gecodineba,


`enamravloba rom me bevri aRar damWirdes,
`getyvi: gaxlavar ubertinos mkvleli de pacci.*

73. `saxelad merqva komiCion da velodebi,


`Tu rodis mova, Semecvleba TavaT karlino~.
Semdeg amisa me vixile aTasi saxe,

76. sicivisagan gaToSili, galurjebuli


da amitomac am gayinul tbis mogonebac
mudamJams JrJolas mas Semdegac momgvrida xolme.

79. rac ufro metad SevdiodiT jurRmulTa centrSi,


sad yovelive simZimeni erTs eswrafvian,
mec vcaxcaxebdi maradiul yinulis gzaze,

82. ar ki vuwyodi nebsiT iyo, Tu uneblieT,


Tu gangebisgan mqonda igi nakarnaxevi.
magram es iyo, am Tavebis Soris mavalma,

85. erT codvilTagans wixli vkari pirisaxeze,


daiRriala am bedkrulma: `risTvis gamsrise,
`Tu montapertis brZolisaTvis Surs ar iZieb?~

88. me ki Cems megzurs mivubrundi: `ostato Cemo,


`madrove erTi vidre eWvebs gavifantavde,
`Semdeg ki ZalgiZs damaCqaro rogorc genebos~.

91. sdumda ostati, me mivmarTe isev am codvils,


mourideblad RmerTs rom gmobda da maginebda.
`marqvi vina xar, rom aZageb amgvarad, moyvass?~

94. `Sen vin xar TavaT, _ man momago gaanCxlebulma, _


`ganukiTxavad rom dadixar antenoraSi,*
`Tanac wixls mirtyam aq cxvir-pirze. rom vyofiliyav

153
97. `suli cocxali, xom vigrZnobdi tkivils umetess?~
`me cocxali var, _ vupasuxe, _ xams gixarodes,
`rom me Sens saxels Cems leqsebSi vaxseneb erTxel~.

100. momigo maSin: `wa, gamSordi, qalaCunoba


`da gaxseneba am jurRmulSi ar damWirdeba~.
wavwvdi qoCorSi, veubnebi: `marqvi, vina xar,

103. `Torem arc erTi ar SegrCeba Tavze Tmis Reri~.


da man momigo: `damaglije Tu gnebavs Tmebi,
`Cems vinaobas ver gagimxel~, _ es sTqva da wamsve

106. Tavi dahxara da meorem wamoiZaxa:


`ra mogivida, ra demoni SegiCnda bokka?*
`awi nu ityvi Tund nurafers~ _ mivmarTe bokkas, _

109. `Se moRalatev, gamcemelo, Sens namdvil ambavs


`me Tan waviReb im sofelSi~. _ da man momigo:
`wa, gamecale da iybede ramdenic gnebavs,

112. `mxolod eg aris, Tu gaxvide am jurRmulidan,


`sjobs gaixseno igi, visac ena aqvs grZeli,
`amcne sul yvelas, rom aq Sexvdi batons duerels.*

115. `sadac codvilni Cacvenilan yinvis morevSi.


`Tu mkiTxav kidev vin arian sxvani qvesknelSi,
`getyvi: Sens gverdiT mdgomarea TviT bekCeria,

118. `romelsac yeli gamoRadres florenciaSi,


`iq moSorebiT ganelones da tribaldelos
`maxloblad rom wevs unda iyos soldanieri~.*

121. gavSordiT amaT da erT RruSi vnaxeT Cven ori


codvilTagani, gaToSili, galurjebuli,
erTi meores damxoboda uRonod Tavze,

124. da ise, rogorc damSeuli purs mokbeCs xolme,


ise Radravda qvemwolares is, vinc zed awva,
kefisa Ziras, sad xerxemals SeerTvis Tavi.

154
127. swored iseve umowyalod glejda tidee,*
gacofebuli menalipes safeTqlebs kbiliT,
mas Semdeg, rac man Tavis qala daRrRna, gamoxra,

130. `hoi, Sen, _ varqvi, mtrisa Senis xorcis mWamelo,


`unda mauwyo, vis ekuTvnis eg Tavis qala,
`an mis patronma Sen ra gavno, ra dagiSava

133. `agre rom Radrav mis Tavkisers mxecuri JiniT?


`oRond es mamcne da gpirdebi, Tu SemrCa ena,
`romliTac, niWi metyvelebis miboZa zenam,

136. `me Sens simarTles ar davkargav saiqioSi~.

qeba ocdamecamete

tuCebi Tmebze Seiwminda maSin codvilma,


ra gaaTava sazizRari zarmeli Tvisi,
da kefa srulad gadauRrRna mosisxars kbiliT.

4. Semdeg amisa mogvibrunda da gvamcno esa:


`Sen es gwadia: ganviaxlo wameba igi,
`romlisac TavaT mogonebac amazrzenia.

7. `unda icode, sityva Cemi iqneba Tesli


`da am Teslisgan usaTuod aRmocendeba
`didi sircxvili, im upiro moRalatisa,

10. `romelsac weRan Tqven winaSe kbiliT vReWavdi,


`da aq sityvebic ar iqneba Tqmuli ucremlod.
`ar vici vin xar, an qvesknelSi viT moaRwie,

13. `magram kiloze SegamCnie, rom florenciis


`Sen naSieri unda iyo, da usaTuod
`gecodineba, rom me viyav graf ugolino,

16. `xolo meore iyo rojer episkoposi.*


`axla ismine, Tu rad umtre am Cems mezobels.
`ar Rirs giambo, Tu ragvari muxanaTobiT,

155
19. `viT miRalata gulalalad masze mindobils,
`da viT Semipyro mosisxarma da momakvdina.
`magram Sen albaT arc ki ici, rac mTavaria,

22. `TavaT ambavi usastikes mokvdinebisa.


`maS moismine da gansaje Cvengan naTxrobi.
`im viwro xvrelma gulSemzarav, bnel dilegisam*

25. `(romelsac axla Cems Semdgomad hqvia saxelad


`SimSilis koSki, sad mravali patimaria).
`me iq maCvena saqanelTa* TvisTa wyalobiT

28. `mraval mTvareTa moqcevai sxiviT gavseba.


`roca bediTma zmanebaman dafxriwa ride,
`vyav sacnauri momavlisa saxe uCino:

31. `igi meCvena me sizmarSi viT mZle batoni,*


`romelic mgels da mglis bokverebs erekeboda
`im maRal mTisken, qalaq lukkas rom emijneba.

34. `win miuZRodnen mas mwevrebi mTlad galeulni,


`kargad gawvrTnilni, dageSilni, gaumaZRarni,
`dawinaurdnen myis guladi, Semdeg sismondi,

37. `da arc lanfranCi monadireT CamorCenia.


`mcire xnis Semdeg daiqanca mgeli xvadica,
`da bokverebsac vnaxe, jani viT eleoda.

40. `miswvdnen mwevrebi, dauRadres bedSavT ferdebi.


`roca ciskrisas gamovfxizldi, me Semomesma,
`Tu viT stirodnen SimSilisgan Cemi balRebi,

43. `romelnic CemTan im dilegSi itanjebodnen,


`Tu ganagoni cremls ar moggvris, maSin ar vici
`egzom ulmobels ra mogalobs, ra agatirebs.

46. `isini ukve Zilfxizlobdnen, axlovdeboda


`Jami, rodesac Cveulebriv mohqondaT sazrdo.
`wams Semomesma viT daketes qveviT WiSkari

156
49. `im saSineli dilegisa da mivubrundi,
`sityvis uTqmelad mivaSterdi me Cemsa vaJebs.
`guli gaqvavda da SemaSra Tvalebze cremli;

52. `isini mwared qviTinebdnen gulamomjdarni.


erTi maTgani meubneba, anselmuCio:
`ra gasaocrad mogvaCerdi, rao, mamilo?~

55. `arc erTi cremli me im wuTSi ar damdenia.


`arcTu ram miTqvams sapasuxod am dRis manZilze,
`arc Semdeg Rames, vidremdis mze amovidoda.

58. `ros mkrTali Suqi Cvens dilegSi Semoipara,


`vnaxe xateba sakuTari oTxiv saxeze,
`gacofebuli kbiliT wavwvdi sakuTar xelebs!

61. `maT ki egonaT, rom SimSilma es maiZula,


`adgnen erTbaSad win damidgnen, SemomqviTines;
`ras Svrebi, mamav, Tu siymili gawuxebs egre,

64. `ha, Cveni xorci, es inebe, radgan am xorciT


`egzom vnebuliT Sen Segvmose, waiRe Senad~.
`davdumdi myisve, maTTvis guli rom ar momekla,

67. `sdumdnen oTxnive, rogorc im dRes, ise SemdegSic.


`o, mkvidro miwav, netav CemTvis gagexvna piri,
`roca meoTxe dRe gaTenda, daeca gado,

70. Cems ferxTiT iwva da amgvarad mevedreboda:


`risTvis ar ginda momeSvelo, Cemo mamilo?~
`iq mokvda igi, da rogorac me aq miyureb,

73. `ise mec vnaxe sakuTarTa TvalTa winaSe


`oTxive vaJi viT kvdeboda, oTxiv zedized.
`ukve mexuTe da meeqvse dRe SemoTenda,

76. `Tvalis sinaTle damelia ise vborgavdi,


`da maT cxedrebze davdiodi gaognebuli.
`kidev sami dRe vijaxire da vivalale.

157
79. `bolos SimSilma gaimarjva dardis winaSe~.
esa sTqva, Semdeg kvlav mivarda brazmoreuli
im upatrono Tavis qalas dauwyo ReWva.

82. vai, Sen pizav, samarcxvino laqav xalxisa,


Svenier qveynis sad sCveviaT warmoTqma si-sa,*
gigvianeben mezobelni patiJs marTebuls.

85. aw amoZravdi, kapraia da Senc gorgona,*


zRudeT iqeciT da daxergeT arnos SesarTi,
raTa pizaSi mosaxleni walekos wyalma.

88. axalo Tebe, usamarTlov, ganukiTxavo,


vTqvaT ugolinom mters gadasca eg Seni cixe,*
magram mis vaJebs ras erCodi jvarze rom acvi,

91. norCi brigata, an Wabuki uguCione


da ors danarCens Cems leqsebSi ukve naxsenebT.
davwinaurdiT, mivaRwieT iseT adgilas,

94. sadac codvilni, gayinuli, xobokverisgan,


garemoculni, Zirs eyarnen TvaldaRuzulni.
TavaT tirilic ar SeeZloT, radgan cremlebi

97. pirveliTganve modenili zed SeyinvodaT


Tvalis gugaze viT kristalis saTvaleebi,
Tumca sicivem mTlad damizra kani saxisa,

100. grZnobiereba damikarga susxiT gaToSils,


magram me mainc qaris qrolva vhyav sacnauri.
mivmarTe ostats, veubnebi: `es ra qaria?~

103. da man momigo: `Sen miaRwev male im adgils,


`sad sakuTari Tvali mogcems am kiTxvis pasuxs,
`roca ixilav am borios warmomSveb mizezs~.

106. maSin erT-erTma am yinulSi CakirulTagan


Cven mogvaZaxa: `hoi, sulno, egzom sastikno,
`gangebisagan wargzavnilno am yinvis garsSi.

158
109. `CamomacaleT me saxidan es safarveli,
`rom odnav mainc gulis Wiri Semimsubuqdes,
`da arc cremlebi SemeWirxlos quTuToebze~.

112. me vupasuxe: `Tu gsurs xvedri Segimsubuqo,


`jer es miTxari, Tu vina xar da amis Semdeg
`vinZlo ver SevZlo mogipovo odnavi Sveba,

115. `dee me TavaT gaviriyo yinulT wiaRSi~.


man myis momigo: `me gaxlavar alberig beri,
`baRnaris bnelis aw nayofiT xelSi STenili,

118. `leRvi mewada da mis nacvlad momages fSati~.


`ras ambob? _ varqvi, _ Senc giwia ukve sikvdilma?~
man mipasuxa: `me ar vici sxeuli Cemi,

121. `ra yofaSia iq amJamad, maRla, miwaze;


`am ptolomeas* eniWeba privilegia:
`aq Camovardes SesaZloa suli manamdis,

124. `vidre atropos* Seuwyvetdes gzas sicocxlisas,


`oRond warmxoce aw TvalTagan cremlebi ese
`mwvave susxisgan Seyinulni, Wirxlad qceuli,

127. `gamcnob, rom suli muxanaTi, daundobeli,


`rogorc ki Ralats iq miwaze Caidens Turme,
`swrafad imnairs, rogoric me damedo bralad,

130. `myisve demoni mas Seipyrobs, warstacebs sxeuls,


`daeufleba merme Jamis aRsrulebamdis;
`Camoagdeben Semdeg am suls am yinuleTSi.

133. `SesaZlo aris iq miwaze darialobdes


`am landis xorci, mand Cems ukan rom aRrWens kbilebs,
`es yovelive albaT Senac mogexseneba,

136. `raki bneleTSi Camosulxar saiqaodan.


`eg landi gaxlavT TviT messire branka d’oria,*
`weli mravali gaatara man am jurRmulSi~.

159
139. me vupasuxe: `Sen matyueb, da me mgonia,
`jer ar momkvdara iq miwaze branka d’oria
`sasmels da saWmels Seeqceva tanTSemosili~

142. `zeda jurRmulSi, sadac cxeli fisi duRdeba, _


ambobda igi, _ `jer ar iyo kidev mosuli
`miqael canCe, ros demonma imis magivrad

145. `d’orias tanSi moaTavsa, aq Camogzavna,


`am yinuleTSi, naTesavni, Tanaziarni.*
`axla amas gTxov, gamiwode me bedSavs xeli

148. `aRmixven Tvalni yinvisagan amofisulni~.


o, genuelno,* uzneono da biwierno,
risTvis wabilwa eg xmeleTi terfebma Tqvenma!

151. erT-erTi Tqveni naTesavis, romaniaSi


yvelaze metad gularZnilis da pirbozisa,
me Semxvda landi iq, kocitSi, amovlebuli,

154. iq vnaxe suli, xolo misi bilwi sxeuli


viT moCveneba darialobs jerac miwaze.

qeba ocdameToTxmete

`Vexilla regis prodeunt inferni,


`axla Cven samtrod, _ ase miTxra virgiliusma:
`win gaixede, Tu SeiZlo Seaswro Tvali~.

4. TiTqos ninevi zrqeli nislis buravda zecas,


Cvens hemisferos Ramis kalTa efineboda,
Soriaxlodan me vamCnevdi qarisa wisqvils, _

7. atrialebda, abrunebda Zlierad qari.


ukuviqeci, mivekedle isev Cems ostats,
raki safari me sxvagvari arsiT miCanda.

10. ukve mivedi (mekrZaleba amis leqsad Tqma),

160
iseT adgilas, sad aCrdilni ukve savsebiT
yinvis loluebs SeemosaT da gaeToSaT.

13. mosCandnen landni ise naTlad da gamWvirvaled,


viT mcire dvrita Cagdebuli sawyle WiqaSi.
zogs Tvalze ruli Zirs mwolares mohkideboda.

16. zogic yvinTavda zezeurad fexze mdgomare,


zogni codvilni Tavqve iwvnen, zogic piraRma,
zogs fexi TavTan mietana mSvildiviT moxrils.

19. ukve sakmaod oriveni davwinaurdiT,


roca ostatma SesZlo CemTvis eCvenebina
arseba igi, vinc odesRac yofila, Turme,

22. pirSvenieri, saxilvelad friad saamo.


win damiyena, gamaCera maSin ostatma,
miTxra `eg aris TavaT dite, da am adgilze

25. gmarTebs uTuod aRiWurvo mxneobiT didiT~.


sjobs arc ki mkiTxo o, mkiTxvelo, viT davibeni,
rogor gavxevdi uecarad garindebuli,

28. amas ver avwer, radgan sityva aq uZluria.


arca sikvdili momwevia ena warTmeuls,
arca sicocxlis SemrCenia me natamali.

31. TavaT ifiqre Tuki Segwevs gonebis Zali,


ra viqnebodi usikvdilod da usicocxlod?
am simZimilis samyarois imperatori

34. amodioda da yinuli scemda gulmkerdze.


ra gamovCndebi, me rom vinmem mdevs damatolos,
aseve mdevic martooden mis mklavis sigrZes

37. rom SeadaroT, geCvenebaT mTlad qondris kacad


axla Sen TavaT xams gansajo, warmoidgino,
Tu ra sididis iyo misi sxeuli sruli.

161
40. ramdenad adre yofiliyo is Svenieri,
imdenadave sazizRari iyo amJamad.
Tuki is Tvalebs miapyrobda maRla Semoqmeds.

43. igia TavaT borotebis yovlis mizezi.


rarig gavocdi, roca vnaxe me Cemis TvaliT
samgvari saxe gamosxmuli rom hqonda Tavze,

46. jer wina saxe sisxlisferi, mTlad mewamuli;


sxva danarCeni pirvels saxes uerTdeboda,
orTave mxaris Sua gulSi datanebuli,

49. xolo samive Sublis zemod hqonda Seyrili.


naxevrad TeTri da naxevrad iyo yviTeli
marjvena saxe, da meore saxe marcxena.

52. imaTi feris, vinc nilosis piras binadrobs.


yoveli saxis qvemoT frTeni uSvelebelni
uCnda iseTi, viT SehSvenis amnair frinvels.

55. jer arasodes ar minaxavs amxela afra


zRvaze gaSlili. frTebze burtylic ki ar emosa,
arca Ramuris qinqlis msgavsi Tu etyoboda.

58. abartyunebda ise Zlier igi Tavis frTebs,


rom damdgariyo gareSemo samkeci qari,
mTeli kocitic amitomac iyineboda.

61. eqvsiv TvalTagan monadeni mduRare cremli,


sisxlian duJSi areuli samiv nikapze,
niaRvariviT daucxromlad Camosdioda.

64. yovel xaxaSi gaCxiruli hyavda codvili,


da yovel maTgans glejda rkinis, lomisebr kbiliT.
ase erTbaSad awamebda, RrRnida samives.

67. pirvels maT Soris garna marto satanis kbili


Radravda, glejda, kbilTan erTad basri Wangebi;
ase rom zurgze erTianad gascloda kani.

162
70. miTxra ostatma: `suli ese mometebulad
`rom itanjeba, iudaa iskarioti,
`Tavi xaxaSi gaCrili aqvs satanas misi.

73. `fexebi uCans, da meore SavdrunCiani,


`gaxlavs brutusi, itanjeba xmagakmedili.
`xolo mesame, axovani kassiusia.

76. `droa wavideT, vinaidan eSveba Rame


`da yovelive naxuli gvaqvs Tvalmisawvdeni~.
yelze moveWde me Cems ostats, davyevi nebas.

79. xolo man marjved SeurCia dro da adgili,


da swored, roca luciferma gaSala frTeni,
burtylian ferdebs Zirs Camohyva calkerZad bewvebs.

82. xolo calkerZad xels avlebda gayinul qerqsa.


erTbaSad, roca mivaRwieT TeZos Tavamdis,
Semotrialda da kvlav iwyo ze acoceba.

85. ase megona kvlav jojoxeTs vubrundebodi.


`marjveT iyavi~ _ miTxra maSin virgiliusma.
Tanac qSinavda, rogorc kaci qancmileuli.

88. `droa am tanjvas davaRwioT rogorme Tavi~.


es miTxra, myisve kldis napralSi gamoZvra marjved,
Camomsva iqve, ganapiras da gverds momidga.

91. ze avixede, luciferi msurda menaxa.


swored iseTi, rogorc vnaxe weRan me TavaT.
da Tvali vkide viT aplaka fexebi maRla.

94. ramdenad didi mRelvareba me ganvicade,


gamsajos TviT brbom, vici igi verc ki gaigebs,
rogor adgilas gaviare, rogor vewame.

97. `aRsdegin, miTxra me megzurma, _ win gvidevs grZeli


`Cven gza da Sara dia Znelad gadasavleli,
`mzesac TviT etlis mesamedi gadauvlia~.

163
100. `adgili igi, sadac maSin videqiT Cvena,
`koSkis darbazi rodi iyo, aramed mrume
`da oRroCoRro, bunebrivi tafobi rame.

103. `hoi, ostato, vidre ufskruls gaveyrebode, _


`varqvi Cems megzurs, ra avdeqi da gavimarTe, _
`miambe rame, ganmifante gaugebroba:

106. `sad gahqra yinva, an satana rogor waiqca,


`an mzem viT ganvlo es manZili esden siswrafiT,
`saRamosa da dilas Soris ganwesebuli?~

109. man mipasuxa: `nu ggonia centros gadmoRma


`imyofebode iq, sadac me satanis bewvebs
`veWidebodi; igi miwis mTel simaRleze

112. `gaxidulia, rogorc RerZi uSvelebeli.


`Sen gaRma iyav, vidre qveviT Camovidodi,
`ros gamovbrundi, Senc gamoscdi swored im mijnas,

115. `romelsac eltvis miwieri simZime sruli


`da imyofebi axla iseT hemisferos qveS,
`romlisa gaswvriv sxva meore axuravs miwas,

118. `sad Ze kacisa ucodvelad iSva, scxovrobda;


`aw ferxni Senni zed dagidgams mcire ram garsze,
`romelic aris jiudekas garsisa gaswvriv.

121. `aq dila aris, xolo gaRma saRamovdeba,


`xolo is arsi, romlis bewvic kibed vixmareT,
`gaCxirulia yinuleTSi kvlavindeburad,

124. `swored am mxares Camovarda zecidan eSma


`da xmeli igi, am adgilas amoborcvili,
`zRvis saburveliT Seimosa misgan SemkrTali,

127. `da SeuerTda meyseulad Cvens hemisferos;


`xolo nawili, Senc xom xedav aw daclilia,
`SekrTa, SeinZra, ativtivda, iqca mwvervalad~.

164
130. aris adgili iq qvemoTken eSmakeulis
da mis saflavis moSorebiT, TvalSeuvlebi,
mxolod Tu smeniT miuxvdebi sadaurobas,

133. kldis napralidgan gamoJonavs ru moCxriale.


idumal biliks avedevneT me da megzuri,
naTel samyaros saxilvelad ukuqceulni.

136. viareT aRma, mivyvebodi ukan Cems ostats,


vidre sivrceSi gamoWrili TaRis gadaRma
ar vnaxeT cisa Svenebani nair-nairi,

139. da gamovediT, rom gvexila kvlav varskvlavebi.

165
salxinebeli

qeba pirveli

amieridan sulis Cemis xomaldi mali


ukeTes wyalTa saufloSi* zeaswevs afras,
Cvens ukan darCa zRva aseve azvavebuli.

4. xams vumRerode aw samyaros ricxviT meores,


sad suls kacisas gawmendils da ganspetakebuls,
cad amaRlebis sruli niWi moefineba

7. da poezia sulmixdili rom aRsdges mkvdreTiT,


wminda muzebo,* radgan Tqveni viyav maradJams,
aw kaliopec* mwed meyolos da Semawios

10. xma igi, erTxel pieridebs* rom dasca risxva,


ramac savsebiT warukveTa maT sasoeba.
aRmosavluri safironis damtkbarma ferma,

13. romelic zecas mosdeboda gavarvarebuls,


da sxivosnobis aTinaTi cidan nasroli,
pirvel garsamdis cis kabadons mohkideboda,

16. mohxibla Tvalni sixaruliT aRtyinebulni,


ra SemRonebel haers* Tavi me davaRwie,
romelic guls da TvalTaxedvas auZlurebda.

19. turfa planeti* siyvarulis aRmagznebeli


mTels aRmosavleTs uRimoda, Tanac Crdilavda
Tvis asabias ciur cTomils* Tevzad wodebuls.

22. mxarmarjvnisaken moviqeci, myisve mivxede


poluss, meores da vixile varskvlavi oTxi,*
romelnic mxolod pirvelkacTa* hqondaT naxuli.

25. TiTqos zecasac axarebdnen ciagiT TvisiT,


magram vai Sen, CrdiloeTo daqvrivebulo,
rom araodes geRirseba xilva imaTi.

166
28. ra ganerida mzera Cemi ima cTomilebs,
sxva poliusad mivaSure, aRvapyre Tvali,
sad ukve etli uCinari iqmna idumal.

31. moxucs martokas* Tvali vkide iqve maxloblad,


mis aRnagoba aRmiZravda pativiscemas,
romelzed metsac mosTxovs xolme mama Tavis Svils.

34. TeTri eria grZladmoSvebul da saTno wverebs,


sakmod xSiri gareoda WaRara TmebSic,
ormag nawnavad zed mkerdamdis CamoSvebuli.

37. oTxive wminda varskvlavebis sxivTa ciali,


ise mosavda saxes misas gansxivosnebuls,
rom mzisa darad idga igi Cemsa winaSe.

40. `vin gaqcevixarT, maradJamul sapyrobilesa,*


`bneli aravis mdinarebas, marqviT vina xarT?~
gvekiTxeboda, utokavda saTno wverebi.

43. `vin giwinamZRvraT, vin giCvenaT gza dia bneli,


`roca ukuni Ramis wiaRs ganeltveT muniT,
`romlis sibnele amrudebda jojoxeTis vels.

46. `garna qvesknelis sjulisdeba aw darRveula,


`caTa aRTqmani zenarulni xom ar Sescvales,
`rom warwymedilTa Cems gvirabSi mosvla SeiZleT?~

49. Cemma megzurma Semakava da gamaCera.


sityviT, xelebiT, niSnebiT da wamisyofiTa,
mibrZana myisve daCoqeba, modreka qedis.

52. `ar movsulvaro, uTxra Cemis nebis mieri,


`aramed dedam zesTazeniT warmogzavnilman,
`mTxova am kacis winamZRvroba da gzis Cveneba.

55. `radgan gwadia gangimartoT rogoric aris,


`aw viTareba da piroba Cveni aq mosvlis,
`Cven aRar ZalgviZs win aRvudgeT nebasa Sensa.

167
58. `am mwirs daisi ar uxilavs ukanaskneli,*
`Tumca siSmagis Tvisis gamo sul mcire Jami
`mas darCenoda, vidre ukumoiqceoda.

61. `maSin, rogorc vTqvi, warmagzavnes myisve me misken,


`ar miCnda sxva gza, mis saSvelad da dasaxsnelad,
`kidegan gzisa, romelzedac warvmarTe igi.

64. `me mas vuCvene ganwiruli modgma adamis


`axla mwadia moixilos iseTni sulnic,
`vis ganwmendasac xelmZRvanelob, meTvalyureob.

67. `Cveni aq mosvlis matianes giambob Zniad.


`zenarulia Zala igi, romlis wyalobiT,
`aq moviyvane Sens sasmenad da saxilvelad.

70. `me visurvebdi Segewynaros aq mosvla misi,


yvelasgan nanatrs eZebs igi Tavisuflebas,
`es yvelam icis Tavganwirva visac sCvevia.

73. `Sen mimixvdebi, radgan TavaT dasTme sicocxle


`utikasaTvis, sadac dagrCa mokvdavi neSTi,
`romelic kidev gabrwyindeba gankiTxvis Jamsa.

76. `arcTu kanoni SegvibRalavs maradJamuli,


`is cocxalia da me minoss ar vemonebi;*
`da vimyofebi me im garsSi, ubiwo mzeriT

79. `Seni marCia TiTqos kidec gemudareba,


`sulo diado, Cvenc CagvTvalo Tavisianad,
`Cvenc Segvivrdome siyvarulis misis saxeliT.

82. `da gagvatare Cven Svidive samefos gaRma.


`me ki mas vamcnob Tavazian mopyrobas Sensas,
`Tuki qvesknelSi Sen xsenebas ar aRgvikrZalav~.

85. `marTlac marCia lxenas gvrida Tvalebsa Cemsa,*


gviTxra moxucma, _ `roca viyav mec im miwaze,
`me mas diaxac vusrulebdi yovel sawadels.

168
88. `aw ki damRupvel niaRvaris gaRma STenili,
`veRar momwvdeba im kanonis gamoisobiT,
`romelic Cemis aq wamosvlis xanSi damkvidrda.

91. `magram Tu deda zeciuri Sen gxelmZRvanelobs,


`rogorc TavaT sTqvi, mofereba ra saWiroa,
`isic ikmarebs rom SemTxovde misis saxeliT.

94. `wa, lelisagan gaukeTe am kacs ardagi,*


`asxure wyali da mobane saxe migvarad.
`rom arsad aCndes mcire laqis ram natamali,

97. `radgan ar aris marTebuli rom mcire laqac


`aCndes saxeze, rom Sexvdeba pirvel kariskacs,
`samoTxis sulTa saufloSi roca miaRwevs.

100. `mcire kunZulze xom ki xedav, qveviT, sul qveviT,


`sadac talRebi gars evleba mtkice napirebs,
`izrdeba leli* gareSemo lonTqoSo Slamze.

103. `veraviTari sxva mcenare aq furclovani


`an Reriani ver gasZlebda, ver ixarebda,
`raki rom wyalTa mimoqcevas ar dahyveboda.

106. `magram icodeT aw aqeTken aRar mobrundeT,


`amomavali mze giSveliT roca aivliT
`Txemze naklebad dacerebul bilikiT merme~.

109. da ganqra igi. wamovdeqi sityvis uTqmelad,


mivuaxlovdi, veaxeli isev Cems ostats
da mivaCerdi, gavuyare Tvali myis TvalSi.

112. `aw Semomyevi, Svilo Cemo, miTxra ostatma,


`ukan gavbrundeT da CaveSveT im bilikidan,
`romelic tafobs Zirs Cayveba qvemoT mijnamdis~.

115. ukve ciskarma win gaigdo riJraJis Jami,


iltvoda mrume pirisagan sinaTlisasa,
me myis SevniSne Soreulis zRvisa caxcaxi.

169
118. da Cvenc vicodiT rogorc mgzavri vinme euli,
dakarguli gzis saZebarad ukuqceuli
dards rom eZleva, vidre marTals ver povebs gzasa.

121. ros mivaRwieT iseT adgils, sad dilis cvari


mzes Sebmeboda, Tanac Crdilebs efareboda,
ibnideboda, kankalebda, odnav lxveboda,

124. Cemma ostatma xelis guli milze daawyo,


es ra SevniSne, veaxeli, myis mivuSvire
me Rawvni Cemni, danamulni cremlTa denisgan;

127. manac xelebi dacvaruli momisva pirze,


Semavlo xeli, aRadgina Cemi saxisa
feri waryvnili, gamuruli qvesknelis bolSi.

130. Semdeg amisa, mivaRwieT udabur napirs,


romelsac TvisTa wyalTa zedan arvin unaxavs
aq gaearos da ukanve moqceuliyos.

133. me aq katonis nebisamebr Cemma megzurma


welze ardagi Semomartya, o, saswaulo,
magram rxeuli leli igi Semexsneboda,

136. iqve xelaxla aRsdgeboda, sadac moswyvites.

qeba meore

aha, gabrwyinda, gaimarTa mze horizontze,*


meridiani, romlis garsis umaRles punqtTan,
zed gadauvlis da dahyurebs ierusalims:

4. da Ramec gaswvriv gangis* wylidan amodioda,


Tan amohqonda mas saswori, romelic myisve
gauvardeba, rogorc ki dRes gaaswrebs JamiT.

7. TeTri Rawvebi aspirozis* im adgilidan,


sadac videqi, ukve sCanda broweulisfrad,
Semdeg siberemoreuli gayviTlda uceb.

170
10. Cven zRvis napirze vayovnebdiT, rogorc rom kacni
SoreTze fiqris burusisgan garemoculni,
mgzavroben ndomiT, erT adgilze TavaT STenilni.

13. rogorc marixi gariJraJze amoanaTebs,


zrqel nisls gaapobs lalisferad gawiTlebuli,
zRvas Tvals daadgams dasavleTis cadaqmnilisken!

16. ase meCvena me naTeli (vnatrob kvlav xilvas),


zRvisken mohqroda ise mardad, veraviTari
anci frinveli siswrafeSi ver gaaswrebda.

19. mcire xniT Tvali avaride me am Cvenebas,


myis mivubrundi Cemsav ostats Sesasityveblad,
isev SevniSne sxivi igi gandidebuli,

22. Semdeg ki vnaxe mis garSemo viT rialebda,


raRac moTeTro, mofarfate ucxo sxeuli,
pirvelis qvemoT sxva gamoCnda, axla meore.

25. sityvis warmoTqmac ver moaswro Cemma ostatma,


pirvelad naxuls gamoaCnda erTbaSad frTeni,
ukve Seicno man ciuri igi menave.

28. wamoiZaxa: `Sexe, Sexe, uflis angeloss!


`muxlT moiyare da daiWde gulmkerdze xeli,
`amieridan Sen ixilav amgvar Sikrikebs,

31. `adamianurs erideba is saSualebebs,


`aRar sWirdeba arc niCbebi, arc afra rame,
`sakuTar freniT danavardobs igi SoreTSi.

34. `daxe, Tu rogor gaielvebs zecis sivrceSi,


`gaapobs haers maradiul frTebis farfatiT,
`ar gaxundeba frTeni igi arodes JamSi~.

37. rac ufro metad igi Cvensken moiwevoda,


mometebulad sxivosani xdeboda igi
da Tvalni Cemni ver itandnen mis brwyinvalebas.

171
40. Zirs davixede, igi myisve daeSva xmelze,
iseTi swrafi da msrboleli haeris naviT,
rom wyalTa zedan miscuravda dausveneblad.

43. mesaWe igi zeciuri marTavda xomalds


da netareba mis saxeze aRbeWdiliyo,
aszedac meti suli ijda imav xomaldSi

46. `In exitu Israel d’Aegypto~,


imasac, rac rom dawerila fsalmunSi iqve
galobdnen erTad, Sewyobili da tkbili xmiTa.

49. roca pirjvari gadasaxa maT angelosma,


gadmoxtnen sulni xomaldidan myisve xmeleTze
da igi swrafad isev ganqra, gauCinarda.

52. sulTa krebuli darCa xmelze ucxo ieris,


Semogarensa Sescqerodnen gaocebulni,
viTarca kacni ucnaurni sagnis mWvretelni.

55. mze sxivs afrqvevda moqaTqaTes da movarvares,


naTlis sxivebi miefina yoveli mxrisken,
ukve isrebiT kaprikorni cis Sua guliT

58. gadmoereka ciur mnaTobs da sulni igi


Semogvevedren: `vinZlo Tqven es uwyodeT kidec
`rarig SevudgeT Cven im mTisken mimaval gzasa?~

61. virgiliusma upasuxa: `Tqven Tu ggoniaT,


`TiTqos am adgils Cven vicnobdiT, Tundac odnavad,
`Cven Tqvenebr ucxo mwirebi varT, aq Camosulni.

64. `mcire xania rac movsulvarT, Tumc Tqvenze adre,


`mxolod sul sxva gziT, da gza iyo esoden mZime,
`rom mTaze asvla aw iqneba Svebis momgvreli~.

67. rodesac sunTqvis Cemis gamo Seicvnes sulTa,


cocxalTagani rom viyavi, gaocdnen srulad
da amitomac gafiTreba SeetyoT myisve,

172
70. viT zeTisxilis totis momtans, mSvidobis macnes,
brbo miscvivdeba axal ambis mosasmenelad
da arvis unda gaecalos am aurzaurs.

73. ase aCrdilni Semomertyen mzeradqceulni,


netarni sulni Cems garSemo Semokrben TiTqos,
arvis axsovda ukve wasvla gansawmendelad.

76. erTi maTgani gamoeyo irgvliv mojarulT


da moindoma momxveoda iseTis grZnobiT,
rom mec igive Cavidine, ganvimeore.

79. `hoi, aCrdilno, usxeulo amao sulno~...


samgzis movxvie sul amaod me mas xelebi,
da samgzisve Semefina farfatiT mkerdze.

82. gaocebisgan Semecvala me vfiqrob feri,


radganac sulma gaiRima, ukumoiqca,
davwinaurdi da mivyevi otebuls ukan.

85. tkbili ubnobiT Semayena, momealersa,


ros Sevicani Tu vinc iyo, viwye vedreba,
mcire xans CemTan dayovnebas, saubars vTxovdi.

88. miTxra: `rodesac me kavSirni Tan maxlda Cemni


`miyvardi maSin, arc aw mZulxar gaazatebuls,
`mitomc vayovneb, magram marqvi Sen saiT mixval?~

91. `Cemo kazelav,* vmogzaurob, raTa mivbrunde


`im samyaroSi xelmeored~, mivuge sulsa,
`magram ratomRa Camosulxar aq ase gvian?~

94. man mipasuxa: `ar momsvlia es usamarTlod,


`ase rom iman, vinc moiwvevs aq Tvis sasurvels,
`me man mravalgzis aRmikveTa gadmosaxleba,

97. `da neba misi efoneba ganaCens marTals,


`es sami Tvea rac Rebulobs is Tvis xomaldSi,
`visac ki nebsiT moundeba xomaldSi Casvla,

173
100. `da mec videqi zRvis napirze imav adgilas,
`sadac tibrosi* marilians igemebs wyalsa.
`man gulmowyaled Semivrdoma da Semikedla.

103. `am SekveTilTan gadmofrinda igi angelos,


`radganac yvela Cveulebriv aqve grovdeba,
`vinc mRvrie talRebs ar gahyveba aqeronisken~.

106. maSin mivuge: `Segewios aRTqma axali,


`gwyalobdes niWi siyvarulis naz simRerebis,
`odesRac sulis Cemsa Relvas rom aokebdnen,

109. `da moaniWe Tundac lxena mcireodeni


`Cems suls daqanculs, damaSvralsa da gawamebuls
`sxeulis Cemis aq motaniT damZimebulsa.

112. `Amor che nella mente mi ragiona...~


ise mwyazarad, ise nazad mReroda igi,
rom bgera igi amJamadac caxcaxebs CemSi,

115. rogorc virgili, ise mec da sulni Cvens irgvliv


smenad viqeciT moxiblulni ima simReriT,
TiTqos sxvagvari ara gvqonda Cven safiqrali,

118. ase videqiT, yurs vugdebdiT garindebuli,


aha esera, kvlav warmodga moxuci igi
gviTxra: `he sulno, ras ayovnebT, sulno zarmacno.

121. `aq ras damdgarxarT, iswrafodeT im mTaze asvlad,


`raTa gawmendilT mogecaloT tanidan qercli,
`rac Tqven xels giSliT jerac xilvad uflisa Tqvenis~.

124. swored iseve, rogorc mindvris mtredis gundebi,


velze kenkaven ifqlisa an RvarZlis namusrevT,
mSvidni, yovelgvar siamayis kidegan vlian,

127. magram rogorc ki gamoCndeba safrTxe raime,


myisve yvelani dastoveben TavianT sarCos,
saSiSroebis ganridebiT aRtacebulni.

174
130. aseve vnaxe: axlad mosul sulebis grova
moswyda simReras, gaeqana wamsve Txemisken,
rogorc is kaci, vinc ar icis saiTken rbodes,

133. da Cvenc aseve ucabedad aviyareniT.

qeba mesame

Tumc ucabedad gantolvili sulebi igi


myisve moedvnen iqve tafobs da miaSures
mTas, romelzedac mogveloda ganwmendis cecxli.

4. me mivubrundi Cemsa ostats da erTguls megzurs;


me umisoba ueWvelad dametyoboda,
vin gamiwevda mwvervalisken winamZRolobas?

7. da me vxedavdi mas guneba viT amRvreoda


hoi, sindiso spetako da keTilSobilo,
mcire mizezic ki ikmarebs _ moggvaros qenjna!

10. roca ostatma Seanela ltolvis sificxe,


romelic mudam Crdils ayenebs darbaislobas,
Cemi goneba im wuTamdis fiqriT moculi

13. myis gamofxizlda, axal azriT gabrwyinebuli


da mivapyari yuradReba me mTasa maRals,
romelic zRvidan zecisaken aRmarTuliyo.

16. Zowisferma mzem gadmomdgarma maSin Cems mxrebze


sxivTa Cqerali daafrqvia Cemsa sxeulze
da aituza Cems winaSe Cemive landi.

19. SemkrTalma ganze gavixede myis uneblieT,


ase megona aq martoka davSTenilvaro,
bnels moucavso dedamiwa Cemsa winaSe.

22. nugeSismcemma Cemma miTxra: risTvis SehkrTio?


es sTqva da isev meyseulad mobrunda CemTan.
`egeb ar gjera Sens nabijebs rom vxelmZRvanelob?

175
25. `axla binddeba im mxareSi, sad samareSi
`sZevs is sxeuli, Crdilis tyorcnis rom hqonda niWi.
`neapolSia, rac wamerTo brindisSi erTxel

28. `da Tu me awi ver mivageb Crdils sxva sxeulebs,


`es arc imaze saocarad unda geCvenos,
`sagnidan sagans caSi Crdili rom ar adgeba.

31. `uflis siqvele sicivisa da sitfos grZnobas


`aniWebs sxeulT da aRuZravs vnebaTa Relvas,
`ise rom kacni verc SevwvdebiT am saidumlos.

34. `Slegia igi, vinca hfiqrobs goneba Cveni,


`SesZlebdes TiTqos Tan misdios etlsa usrulos,
`romelsac mxolod sameba flobs erTsaxieri.

37. `kacno, ikmareT ganmarteba Tqmuli vinadgan,


`radganac yovlis gagebisa rom gqondeT niWi,
`wminda STasaxva mariams ar dasWirdeboda,

40. `da Tqven xom naxeT is sulebi, visac amaod


`surdaT wadili mixvdomodaT da lamis SesZles,
`magram sanacvlod maT miegoT cecxli ukuni.

43. `me aq vgulisxmob aristotels, platons da sxvebsac~.


es sTqva da Tavi Zirs daxara ostatma Cemma,
dadumda kidec da mwuxare fiqrma moicva.

46. amasobaSi mivadeqiT Cven kalTas mTisas


da gadavawydiT dacerebul kldisa flateebs,
sadac Cven asvlas mTlad amaod SevecdebodiT.

49. turbiasa da leriCs Soris usastikesi


kldis napralebi marjve kibed geCvenebodaT
am flateebis, am Rrantebis Tvalis Semvlebels.

52. `vin icis netav saiT misdevs mTas gavakeba?~


miTxra megzurma, Seanela myisve nabiji,
romelsac mgzavri ahyveboda frTebis armqone,

176
55. vidre ostati idga agre Tavmodrekili,
akvirdeboda da irkvevda gzis avanCavans,
me mTis mwvervalebs Sevscqerodi, vuTvalTvalebdi,

58. mxarmarcxniv vnaxe, SevamCnie sulTa krebuli;


isini TiTqos modiodnen Cvensken erTobliv
da rogorc sCanda nelis bijiT gzas mohyvebodnen.

61. `aRaxven Tvalni~, mivubrundi da varqvi ostats,


`iq mimavalni mogvawvdian TaTbirs sanukvels,
`ukeTu TavaT veRar SesZlo garkveva gzisa~.

64. Tavi aswia, gaubrwyinda saxe Cems ostats,


`mivuaxlovdeT raki egzom nela modian,
`xams sasoeba ar daagdo aw, Svilo Cemo~.

67. jerac Cvenamdis ukldaT sulebs kidev manZili,


mas Semdeg, rac Cven gadavcildiT nabijsa aTass,
darCenil sivrces qvas miawvdens kargi mtyorcneli.

70. maSin yvelani aetmasnen mTebis yoreebs,


gamoefinen sal kldeebze jguf-jgufad mdgarni,
rogorc rom mgzavri gzis sisworiT daeWvebuli.

73. `hoi Tqven, sulno, rCeulno da aRsrulebulno~,


uTxra virgilim, `geficebiT awi mSvidobas,
`mzad var virwmuno yovelive Tqvengan naTxrobi;

76. `gvarqviT, ra mxrisken gavakeba udgeba am mTas,


`raTa SegveZlos mivaRwioT zeTavsa misas,
`radganac brZeni erideba drois dakargvas~.

79. rogorc bakidan gamorekil cxvrebis arvedan


gamova erTi, Semdeg ori, sami da sxvebi,
daSinebulni TavmodrekiT Tavs Caqindraven,

82. rasac Caidens mewinave sxvebi hbaZaven,


mojardebian mis zurgs ukan, Tu Sesdga igi,
morcxvni, morCilni, ar dasdeven Sedgomis mizezs.

177
85. ase mec vnaxe momavalTa Cvensken sulebis
mewinaveni, winamZRolni saTno saxisa,
dinji nabijiT momavalni darbaislurad.

88. magram rogorc ki Tvali hkides viT gadaiWra


naTeli zoli sinaTlisa Cemgan mxarmarjvniv,
Cemi aCrdili gamoeyo da kldes miadga.

91. isini Sesdgnen, ukuiqcnen mcire manZilze;


sxva danarCenni momavalni SemdgomaT maTTa
aseve Sesdgnen, ar uwyodnen risTvis da raTa?

94. `me Tqven gauwyebT, vidre TavaT mkiTxavdeT amas,


`Tqven xedavT cocxal adamians Tqvensa winaSe~
da landma misma gadasera CrdiliT naTeli.

97. `nu gaocdebiT, magram mainc irwmuneT ise,


`rom zecisagan mimavalis Zalis kidegan
`rodi swadia mas avides ama mwvervalze~.

100. ase ubnobda virgilius, qvelma krebulma


gviTxra: `gabrundiT da winaSe Cvensa vlideTo~.
Tanac xelebiT gviTiTebdnen mimarTulebas.

103. erTma maTganma momaZaxa: `vinac ar iyve,


`iare, magram piri Cemsken daiWireo,
saiqioSi Tu gyavaro sadme naxuli?~

106. ra mivubrundi, mivaSterdi momnusxvel mzeriT,


is iyo qera, saxiT qveli, pirmSvenieri;
erT-erTi warbi gapobili hqonda WrilobiT

109. da roca krZalviT viuare arodes-meTqi,


`arsad minaxavs Seni saxe~, miTxra: `daxeo~,
Tanac miCvena man Wriloba mkerdisa zemod.

112. iwyo ubnoba, gamiRima: `manfredi varo,


`imperatoris konstancisa me SvilisSvili.
`aw gevedrebi, rom gabrunde isev miwaze,

178
115. `moinaxule Cemi qali, mzeTunaxavi,
`aragonis da siciliis mTavrebis deda,
`amcne simarTle, Tu wabilwon Cemi saxeli.

118. `im wuTSi roca gamigmira mterma sxeuli.


`ori Wriloba momayenes me sasikvdilo,
`mivmarTe ufals, gulmowyales, mware qviTiniT,

121. `mZime codvebi medeboda im sofels valad,


`magram sikeTe da mowyale mklavi uflisa
`yvelas miiRebs, Seivrdomebs da Seiwynarebs.

124. `kozencas pastors miCenilsa Cemda sadevnad,


`klementis mier warmogzavnils maSin enaxa
`gadakecili saRvTo wignis furceli erTi.

127. `es Cemi Zvlebi iqneboda iqve dafluli,


`im samareSi beneventis xidisa yurTan,
`sadac man lodi gadaxada samares Cemsas.

130. `axla maT wvimis TqeSi recxavs, uberavs qari,


`verdes napiras, samefois sazRvars gadaRma,
`sadac man Zvlebi moitana Camqral WaRebiT.

133. `magram suls ise ver wawymidavs TviT anaTema,


`rom siyvaruli man dahkargos maradJamuli,
`vidremdis rwmena kidev bJutavs qrTilis odena.

136. `isic sworia, roca urCi eklesiisa


`kvdeba, Tund codvac aRiaros sikvdilis pirze
`am mwvervalamdis unda darCes ganuwmendeli;

139. `yoveli wlisTvis, ramdensac iq urCobda TavaT


`orjer TxuTmeti yavli gava, Tuki sasjeli
`Rirseul locviT ar iqneba Semcirebuli.

142. `axla dafiqrdi Tu raodens mizam sikeTes,


`Tu yovelives Sen auwyeb Cems qvel konstancas,
`rogorc Sexvedris Cvenis adgils, iseve vadas,

179
145. `iq darCenilTa locva Cven aq warmogvadgeba~.

qeba meoTxe

ros aRivseba simZimiliT an sixaruliT


erT-erTi niWi sulis Cvenis kidiTkidemdis,
maSin es erTi suls Seipyrobs da daatyvevebs;

4. sxvagvarTa vnebaT daexSobaT gza misavali.


es abaTilebs mcdarsa swavlas, romelic ambobs,
TiTqos erT kacSi araerTi Rvivodes suli.

7. mitomac, roca rames vxedavT an smenad viRebT,


rac gulisyursa daiurvebs Cvensas sruliad,
mdinarebs Jami, da Sen TavaT ver amCnev amas;

10. marTebulia erTma niWma adevnos Tvali,


niWi meore SegrCenodes srulad moclili.
pirveli TiTqos azatia, is wartyvenili,

13. amis udavo me miviRe gamocdileba.


vidremdis erT suls yurs vugdebdi gaocebuli,
mze gascdenoda SeumCnevlad ergassa* xarisxs.

16. romelic Cems Tvals gaepara, ros mivaRwieT


iseT adgilas, sad sulebma erTxmad gviyivles:
`aq aris igi, rasac weRan gvekiTxebodiT~.

19. ufro dids ares axSobs xolme xandaxan mezvre,


rodesac yurZens simwifisa mouva yavli.
fiwlis moqneviT wamoRebul eklebis burdiT,

22. vidre eWira mcire biliks, romelsac Cvena


fexi SevadgiT me da Cemma megzurma marto,
roca landebis gagveyara krebuli sruli.

25. SesaZlo aris miaRwioT fexiT sanleos,*


nolSi* CaxvideT, miaRwioT bismartuas Txems,
aq amomavals unda sxmoda uTuod frTeni,

180
28. me ki mmarTebda uswrafesi msubuqi frTeni
ndomismieri gamomsxmoda, rom mivyolodi
megzursa Cemsa, vinc guldinjad gzas minaTebda.

31. ase vidodiT Cven xevdaxev sul zeviT, zeviT


napralebsa da tinebs Soris gamomwyvdeulni,
viSveliebdiT aRmasvlisas xandaxan xelebs;

34. rodesac Cvens win gardiSala maRali zeni,*


vnaxeT tafobi ucnauri Txemis zeTavze.
`ostato Cemo aw mauwye ra gzas davadgeT?~

37. da man momigo: `Sen aq fexi ar moicvalo,


`vidre mxlebeli Cven jomardi ar mogvevlinos~.
aRmarTuliyo Cvens winaSe mTisa zeTavi,

40. cadazvinuli da pitalo TvalSeudgami,


xolo ferdebi ufro cerad SemarTuliyvnen,
vidre kvadratis SuagulSi gasmuli xazi.

43. me daviqance, SevRaRade qancmileulma;


`utkbeso mamav, gamobrundi, ixile TavaT
`martoka STenils, Sen ukeTu ar dayovndebi~.

46. `iqamdis midi, Svilo Cemo, rogorme~, miTxra


da mimiTiTa cota zemoT gavakebaze,
romelic im mTas evleboda irgvliv piraqeT.

49. sityvebma misma gamamxneva maSin imgvarad,


rom myis ZalRone movikrife, mivdevdi, vidre
terfebis qveS ar moviqcie qamari mTisa.

52. xolo am adgils SevisveneT da CamovsxediT,


pirSeqceulni aRmosavleTs mivCerebodiT
da SevxarodiT am aRmarTis saTaves qveviT.

55. mivapyar Tvalni gadaRmisken gawvdil napirebs,


Semdeg amisa mzes avxede da gamikvirda,
rom sxivni misni mxarmarcxnidan Semogvseodnen.

181
58. Caswvda mgosani im wuTSive Cems gaocebas,
mnaxa viT SevkrTi, roca vnaxe, rom etli mzisa
aqvilons da am mTas Soris rogor mihqroda.

61. da ganmimarta: rom am wuTSi kastor da poluqs,


Tan rom axlavdnen asabiad am diad sarkes.
`sinaTle rom hfens hemisferos orives erTad,

64. `naxavdi maSin zodiaqos sxiviT Semosils,


`lomebisaken ufro metad miaxloebulT,
`ukeTu etli ar ucvlia odiTnavali.

67. `Tu Sen gwadia, rom gaigo es rogor xdeba,


`maSin dafiqrdi da sioni warmoidgine
`am mTisa gaswvriv da meore hemisferoze.

70. `maT cadaqmnili zedaxuravT orTaves erTi,


`hemisferoni igulisxme sxvadasxvagvari,
`maSin mixvdebi Tu gonebis Zali gSTenia,

73. `rom gzai igi, sad faetons daewva etli,


`zed gadauvlis sionis zeTavs,
`meore mxares gadaivlis am mTis mwvervalze~.

76. `ostato, varqvi, WeSmaritad jer arasodes,


`me ase naTlad azrovneba ar SemZlebia,
`da Cavwvdi axla miuwvdenels gonebis ZaliT,

79. `rom zecieri moZraobis naxevari wre,


`rasac eqvators uwodeben gulmecnierni,
`xom idga mudam zamTarsa da mzis diskos Soris.

82. `Sens mier awi aRnusxuli mizezis gamo,


`imden manZilze gadixreba samxreTisaken,
`rogorc ebraelT cxel qveynisken egulebodaT,

85. `magram esa msurs, rom mauwyo Tu nebas damrTav,


`ramdeni Jami dagvrCenia Cven mwvervalamdis,
`romelsac Tvali jer verasgziT ver Sevawvdine?~

182
88. `da man momigo: `Zneli aris Tavdapirvelad
`am mTaze asvla dasawyisSi, magram Semdeg ki
`maRla da maRla aRmavali gza ioldeba.

91. `roca miaRwev uvnebelad am gzis samanTan,


`myis gansvenebas sacnaurs hyof da igrZnob Svebas,
`da zeTavisken aRma asvla gaioldeba,

94. `TiTqos mdinares miyvebode naviT qvemoTken.


`iq eRirsebi dasvenebas jafaganvlili,
`sxvas veras getyvi da naTqvami mtkiced gjerodes~.

97. ros moaTava es naTqvami ostatma Cemma,


iqve maxloblad xma moisma: `vin icis, egeb
sjobdes Camojde da dayovnde mciredis JamiT~.

100. Cven SemovbrundiT, mivixedeT, mTqmelis mZebnelni


da davinaxeT mxarmarcxnisken Cven lodi didi,
romelsac Cven aq verc vamCnevdiT Tavdapirvelad;

103. myis mivaSureT da vixileT lodisa CrdilSi.


im lods gadaRma damdgariyvnen igiv sulebi,
viTa zarmacni usaqmurad ayudebulni.

106. erTi maTgani momeCvena me daqanculad,


ijda uZravad, moexvia muxlebze mklavni
da muxlebs Soris daemala mas pirisaxe.

109. `hoi, ufalo gulmowyalev, varqvi, moxede,


`am sawyalobels, igi ise zantad damjdara,
`daT gaxdomodes TiTqos bedSavs TviT sizarmace~.

112. Cveni naTqvami yuradiRo da mogvaqcia


Cven saxe Tvisi da aswia muxls zemoT Tavi,
miTxra: `iare, Tuki gerCis muxlebSi Rone~;

115. vicani igi da TumcaRa mimZimda sunTqva,


da mivdiodi usaSvelod aqelebuli,
mas mivaSure da rodesac mivuaxlovdi,

183
118. gverds movudeqi, man aswia iseve Tavi,
mkiTxa: `axla xom Seicani Tu mze rarigad
`mxarmarcxnisaken miaqrolebs Tvis etls brwyinvales?~

121. misma zanturma mimoqcevam da Tqmam sxartulma,


gamoiwvies Cems bageze maSin Rimili,
o, belakua, ar vidardeb SenTvis arasdros,

124. `magram es marqvi, rad damjdarxar Sen am adgilas,


`egeb vin icis, aq ucdide megzursa vismes,
`Tu Zveleburma Cveulebam wamogiara?~

127. man mipasuxa: `rad viCqaro, Zmao, zeasvla,


`roca ar ZalmiZs, rom Sevide gansawmendelSi,
`radgan mTis bWesTan guSagad sdgas RvTis angelosi?

130. aq unda davrCe me imdenxans, ramdenic welni,


saiqioSi damiyvia Cems sicocxleSi,
radgan sikvdidmde sinanuli ver movaswari.

133. `es aris mxolod, SesaZloa wamomeSvelos


`saTno gulTagan aRvlenili locvebi wrfeli,
`sxvagvari locva amaoa, maT gmoben caSic~.

136. ukve Cemze win virgilius aRmavidoda,


da momZaxoda iCqareo, momyev, xom xedav
mze damTxvevia meridians da horizontze

139. Ramem daadga fexi Tvisi ukve marokkos.*

qeba mexuTe

ukve gavSordi sulTa krebuls, mivyev Cems megzurs,


mis naterfalTa Sevudeqi aRmamavali,
roca Cems ukan gaiSvira erT-erTma xeli,

4. wamoiZaxa: `Sexe, TiTqos ar anaTeben,


`ukan mavalis mxarmarcxnisken sxivebi mzisa,
`da midis igi imnairad, rogorc cocxali~.

184
7. amis gamgone gamovbrundi da movixede,
vnaxe aCrdilni viT miWvretdnen momnusxvel mzeriT,
me miyurebdnen da mimzerdnen Cemsave aCrdils.

10. `rad amRvreula suli Seni esoden zrunviT?


mkiTxa ostatma, `rad yovndebi, ram dagaRona,
`risTvis gafiqrebs ima sulTa naCurCulevi?

13. `gijobs me momyve, mag laybobas yurs nu aTxoveb;


`iyav viT koSki medgari da Seupovari,
`grigalTa grials rom ar uxris qeds moudrekels,

16. `radgan mamaci, romlis gulSi azri scvlis azrsa,


`xSirad yoymanobs da mizansa Sordeba Tvisas,
`radganac axlad ganzraxuli asustebs Zvelsa~.

19. raRas vetyodi Tu ar ase: `movdivar-meTqi~


da darcxvenisgan Semefakla odnavad Rawvi,
aseT ramisTvis damnaSaves gaamarTleben.

22. amasobaSi davinaxeT qeds Sesdgomodnen


sulTa landebi, aRavlendnen sagalobelsa,
galobdnen tkbilad, erToblivad `RmerTo, gviwyales~.

25. da ra SeniSnes, rom sxeuli Cemi cocxali


ar atarebda garSemomdgar sxivebsa mzisas,
maTi galoba xrinwiani dasrulda: `oh~-iT.

28. orni maTgani, myis gveaxlnen viT mociqulni,


ridiT movidnen, dagvacqerdnen da SegvekiTxnen:
gvTxoves: gvauwyeT, vina xarTo an sadaurni?

31. Cemma megzurma upasuxa: `Tqven SegiZliaT


ukuiqceT da gamomgzavnelT auwyoT kidec,
`rom Cemsa mxlebels Tanve axlavs cocxali tani~.

34. Tu mis aCrdilis sanaxavad Sesdgnen isini,


mec es mgonia, da pasuxic kargi miiRes,
ekadreboda mas pativi im aCrdilTagan.

185
37. me ar minaxavs alnarevsa oxSivars ufro
metis siswrafiT gaekveTos bindis eTeri
an agvistos mzes rom gaepos Talxi Rrublebi.

40. vidre es sulni gaeqanen zeTavisaken,


ra miaRwies, mogvibrundnen yvelani erTad,
viT cxenosanni momqrolavni merexis darad.

43. `xedav am sulTa uricxv krebuls Cvensken momavalT,


`moiCqarian Sensken, miTxra maSin ostatma:
`win wamodeqi da usmine savedrebeli~.

46. `hoi, Sen sulo, mimavalo netarebisken,


`dedis saSodan gamoyolil xorcis samosSi~,
`Sesdeq mcire xniT~, SemRaRades erTobliv sulTa,

49. `naxe romeli CvenTagani jer ar ginaxavs,


`raTa im qveynad Tan waiRo sauwyebeli.
`risTvis iswrafvi, rad ar ginda dayovnde odnav?

52. `yovel CvenTagans iZulebiT mouRes bolo.


`yvelas codvebi gvamZimebda sulis gayramdis;
`Cven am codvebze agvexila zecaSi Tvali,

55. `mtrebs mivuteveT sinanuliT savse gulebiT,


`da wuTisofels gavecaleT uflis vedrebiT,
aw xilvad misad anTebulni SeviyareniT~.

58. me vupasuxe: `gulmodgined vumzer Tqven saxeT,


`vervin vicani jerjerobiT Tu sawadeli
`Tqveni me ZalmiZs agisruloT oh, qvelno sulno,

61. `mauwyeT oRond, aRgisrulebT, vficav mSvidobas,


`romelic maZlevs me simxneves megzurTan erTad,
`erT samyarodan meoreSi gadasasvlelsa~.

64. erTma maTganma mipasuxa: `Cven gvjera yvelas


`eg aRTqma Seni yovelive ficis kidegan,
`Tuki Sens survils uRonobam gza ar mouWra.

186
67. `da me romelic Segesityve yvelaze adre,
`gTxov, Tu odesme Sen ixilo qveyana igi,
`romanias da karlos qveynebs* rom emijneba,

70. `mwed meqmen maSin, Semavedre iq darCenilebs,


`raTa fanoSi aRavlinon wrfeli locvebi
`codvaTa CemTa Sesandoblad, Cems gansawmendad.

73. `iqauri var; da Wriloba sakmaod mZime,


`romlisgan sisxli gamodinda Seuwyveteli,
`me momayenes anteronis samamfaloSi,

76. `sadac uSiSrad ganvagrZobdi cxovrebas maSin.


`da moxda ese estes mTavris brZanebis ZaliT,
`umarTebulo siZulvilis me gavxdi msxverpli:

79. `magram mirasken Tavis droze rom wavsuliyav,


`oriakodan, sadac mtrebma Semipyres kidec,
`dRemdisac sunTqvis qveyanaSi me davrCebodi.

82. `Waobebisken gaveqane, WoWma da lelma


`gza gadamiWra da momixda menaxa TavaT,
`viT daayena sisxlma Cemma miwaze gube~.*

85. axla meore Semesityva: `axdes wadili,


`romelmac dagZra im mwvervalze asvlisa mdomi,
`mec Semivrdome da saTxovars miapyar yuri.

88. `montefeltrodan gamosuli var, buonkonte,


`ar venaRvlebi jiovannes, arc sxva maxlobels,
`mitomc davRoRav sulTa Soris Tavmodrekili~.

91. me vupasuxe: `ra SemTxvevis an Zalis gamo,


`kampaldinodan wagiyvanes im siSoreze,
`rom jerac Seni sasaflao ver upovniaT?~

94. `ah, mipasuxa maSin sulma, kasentinosTan,


`aris mdinare arkianod saxeldebuli,
`gamodis igi apeninis mwverval ermodan.

187
97. `im adgilamdis sad mdinare hkargavs Tvis saxels,
`me mivaRwie sanaxevrod yelgamoWrilma,
`mivrbodi fexiT da velmindors sisxliTa vrwyavdi,

100. `magram iq ukve xmac davkarge da TvalTa xedvac,


`ukanaskneli aRmokvnesa iyo: maria!
`daveci pirqve, gaeyara suli Cems sxeuls.

103. `me marTals getyvi, Senc igive auwye sxvebsac,


`cis angelosma amiyvana da qvesknelisam
`wamoiZaxa, rad marTmevo am suls, ciero?

106. `wa, waritace, rac ukvdavi ram iyo masSi,


`magram im cremlis sanacvalod, romelic wamcda,
`sxeulsa misas me sxvagvarad gavuswordebi.

109. `Sen kargad ici Tu rarigad zrqeldeba caSi


`is suye orTqli, Zirs rom modis qceuli wylada,
`da isev Cqara aorTqldeba da ava maRla.

112. `asev boroti nebisyofa borotis mqmedi,


`daukavSirda gonivrulsa kavSirsa Tvisas
`da aamxedra man grigali da mrume nisli

115. `da mTeli veli, ra SeRamda, dRe miiwura,


`protomanios garemodan qedis piramdis,
`ise gaavso lega nisliT xmeleTi sruli,

118. rom gaJRenTili haeric ki gadiqca siTxed,


`mosqda merexi, gadmohquxes niaRvarebma.
`rodesac miwam ver Sesruta daRvrili wyali,

121. `ruebi ruebs SeuerTdnen, Releni ReleT,


`da Semdeg erTad miaSures mefur mdinares,
`TavaSvebulTa ra jebiri daiurvebda

124. `da arkianom wyalmravalma, azvavebulman


`myis moixelTa gvami Cemi gacivebuli.
`arnos gadasca da Semexsna gulxeldakrefils

188
127. `mklavni simwrisgan urTierTze gadanaskulni.
`maTria wyalma tboreTa da napirTa Soris,
`SlamSi gamxvia, damasila Slami da xreSi~.

130. `ros wuTisoflad mibruneba mogixdes isev,


`ra moaTavo dasveneba didxans, namgzavrma,
mevedreboda axla suli ricxviT mesame:

133. `mec momigone, gevedrebi, gaxlavar pia,*


`sienam momca me sicocxle, momkla maremmam,
`es kargad icis, vinc daniSnuls maCuqa erTxel

136. `Tavis cerisgan waZrobili beWdisa Tvali~.

qeba meeqvse

ros moTavdeba sam kamaTliT zaras TamaSi,


zaras wamgebi qve darCeba gulSemoyrili,
isvris kamaTels xelmeored, fiqrobs mwuxare;

4. xolo momgebels Tan gahyveba mogrovili brbo,


erTi meores win wauswrebs, zogic Tan misdevs,
wamoeweva, gaaxsenebs momgebels amags:

7. zaras momgebi xan erTs usmens, xanac meores,


visac xels arTmevs, igi myisve Camoscildeba,
da moiSorebs is Tavidan xalxs mozRvavebuls.

10. ase vidodi garSemortymul sulebis brboSi,


xan erTs vumzerdi, mivxedavdi xanac meores.
zogsac aRTqmebiT, zogs SexedviT vigeriebdi.

13. arecoeli* aqve iyo, romelic mohkla


ghino da _ takkos ulmobelma, msaxvralma xelma.
igic, vinc brZolis vels gaeqca, wyalSi daixrCo,

16. iq xelgawvdilni momdgomodnen, mevedrebodnen


n. frederigo* da meore mkvidri pizasi,
vinc qvel marcukkos didi Zala gamoamJRavna.

189
19. vnaxe graf orso* da is suli, vinc mokvdinebiT
gaSorda sofels meSurneTa geslis wyalobiT,
Tumc marTebulad, rogorc TavaT momiTxro sulma,

22. delabroCia* iyo igi, dafiqrdes TavaT


mis xsenebaze, siniora didi brabantis,
raTa SemdegSi codvilTa mrevls ar mieTvalos.

25. roca sakmaod gavuswari sulTa aCrdilebs,


romelnic erTxmad moiTxovdnen, sxvebisgan locvas,
am gziT ewadaT netarebas ziarebodnen.

28. ase daviwye: `rogorc maxsovs Sen uaryavi,


`hoi, sulmnaTo, erT Sens wignSi TiTqos locviTa,
`arvis ZaluZdes, rom Sescvalos cis ganaCeni.

31. `es bedSavebi mxolod amas gevedrebian


`nuTu amaod sasoeba aRZvria sulebs?
`an egeb Tqveni nabrZanebi me ver gamegos~?

34. miTxra: `naweri naTelia Cemi amgvari,


`arc ima sulTa sasoeba aris amao,
`Tu maT gonebas ar daaklda gansjisa niWi.

37. `Zirs ar daiwevs is mwvervali marTlmsajulebis,


`rodesac cecxli siyvarulis Seavsebs swrafad,
`rasac sasjeli aqauri miuzRavs sulebs.

40. `xolo Cems wignSi sul sxvas vwerdi odesRac TavaT,


`roca vambobdi locva codvilT ver gankurnavso,
`ukeTu igi uflisadmi ar gankuTvnila.

43. `magram ar SerCe am maRalsa winaswar grZnobas,


`vidre am sakiTxs ar gadaswyvets mnaTobi igi,
`vinc Camodgeba gonebas da WeSmarits Soris.

46. `me aq vgulisxmob beatriCes, mixvdi Tu ara?


`magram Sen imas mTis zeTavze ixilav mxolod;
`mwvervalis Txemi gabrwyindeba netar RimiliT.

190
49. me vupasuxe: `o, moZRvaro, avCqardeT maSin,
`daqanculobas, me aRar vgrZnob kvlavindeburad.
`ehe, Sexede, gawolila ukve mTis Crdili~.

52. `vidremdis dRea win gavswioT mardi nabijiT,


man mipasuxa, `da viaroT sanam SeviZloT,
`sul sxvanairad es moxdeba, vidre ggonia,

55. `sanam Sen mwvervals miaRwevde, ukuqceuli,


`mnaTobi mTebis gadmoRmidan gamoanaTebs,
`ase rom, SenSi sxivi misi ver gadatydeba.

58. `win gaixede, eger suli sdgas, gviTvalTvalebs,


`iq sdgas martoka, gvaSterdeba momnusxvel mzeriT,
`igi gvaswavlis Cven aqedan Saras umokless~.

61. Cven mas mivmarTeT: `hoi, sulo lombardielo,


`ra qedmaRalad da amayad geWira Tavi,
`darbaislurad mogvapyrobdi TvalTagan mzeras!~

64. man ara gviTxra, ar dauZravs arc erTi sityva,


elodeboda Cvengan misvlas, gviTvalTvalebda,
rogorac lomi gawolili dasasveneblad.

67. virgiliusi mas eaxla, sTxova kidevac


eCvenebina CvenTvis gzai aq umarjvesi,
magram vedrebas ar aTxova am sulma yuri.

70. TavaT hkiTxavda cxovrebis da samSoblos ambavs.


tkbilma megzurma myis daiwyo: `mantuadano...~
da Crdili igi moRuSuli, fiqrSi wasuli

73. mieWra ostats, gardinacvla myisve adgili,


wamoiyvira: `mantuelo, me var sordelo,
Seni qveynidan...~ SemoeWvdnen urTierTs yelze.

76. oh, italiav, Se mxevalo, tanjvis dilego,


uialqano xomaldi xar grigalis pirSi,
odesRac xalxTa mbrZanebeli, aw saroskipo.

191
79. es didi suli aaTrTola ise anazdad
Tavis mamulis saxseneblis gagonebama,
naTesavs Tvisas miesalma da esalbuna,

82. Sens mkerdze mcxovrebT uomarad ver gauZliaT,


cocxlad STenilni dReniadag sWamen urTierTs,
TavaT isinic, vinc saerTo cixeSi cxovrobs.

85. Tvali moavle, ubeduro, Sensa qveyanas,


Seni xmeleTi, Seni zRvebi mimoixile,
Tu sadme iyos erTi kuTxec mSvidobiani.

88. iustinianem Tumc erTxelac mogdo aRviri,*


magram ras gSvelis unagiri aw upatrono,
Seni sircxvili umisodac Semcirdeboda.

91. `hoi, qveyanav, Tavmodreka gmarTebs uTuod,


raTa keisars daanebo cxenze Sejdoma,
Tu yuradiReb saTnoebiT sityvas uflisas;

94. aha, gaSmagda, gazuluqda aw mxeci igi,


radgan dezebiT jerac arvis dauoknia,
mas Semdeg, rac Sen xelT ipyari sadave misi.

97. Senac o, albert germanelo, vinac daagde


igi ulayi, uxedneli, mouTrgunavi,
roca sadave xelSi mtkiced unda gWeroda.

100. dee, miagos marTebuli sasjeli zecam


aw sisxlsa Sensas TvalsaCinod gancxadebuli,
raTa aTrToldes risxvisagan memkvidrec Seni.

103. radgan Senis da mamisSenis gamoisobiT,


gaumaZRrobiT da sixarbiT sulwaZleulno
sakeisrois baRi igi dafara Jverma.

106. moved, ixileT kappulletti, gina montekki,


filipeskebi da monaldi, o udardelo,
naxe rarigad dazafrulan, daSinebulan!

192
109. moved, sastiko, da ixile dacema zneTa
Sen aznaurTa da uwamle dasneulebulT,
da naxav TavaT ra dReSia santafiore.

112. sakuTar TvaliT naxe romi, cremlTa mTxeveli


Tu rogor mosTqvams usasood daqvrivebuli:
`risTvis damagde, keisaro, risTvis damtove?~

115. naxe rarigad erTmaneTi SegvZulebia,


Cven aRar veliT Sewyalebas da Sevrdomebas,
moved, saxelis sakuTaris pativsacemad.

118. da viT Segkadro iupiters RvTisgan xeldasxmuls,


Cveni gulisTvis golgoTaze jvarze gasulo,
marTalni Tvalni ucxod xom ar migiqcevia;

121. vin icis, egeb gvimzadebdes zraxvad ufskrulSi,


TaTbiri Seni gamomRebi nayofTa didTa,
rasac egebis ver swvdebodes gulisxma Cveni.

124. radganac mTeli italia darCa tiranebs


da aw marCelos* Tavs uwodebs yvela yaCaRi,
an da Tavkaci yovelive jgufis, partiis.

127. o, florenciav, iamaye aseT gandgomiT,


radganac igi Sens zRudeebs ver Seexeba,
xalxisa Senis gulisxmier sibrZnis wyalobiT.

130. mravals unTia samarTlisa lampari gulSi,


magram ar Cqarobs moisari brZeni arasdros,
moqalaqeTa enis wverze uZevT simarTle.

133. mravali garbis saxelmwifos samsaxuridan


da Seni xalxi ukiTxavad aRrialdeba,
aha, damtvirTeT, Cemi zurgi imsaxureTo.

136. maS izeime, ar gaklia lxinis mizezic,


Sen morWmuli xar, xvaviani da zaviani,
sityvani Cemni sinamdvilem ver gaawbilos.

193
139. Sen verc aTina Segedreba da veRarc sparta,
sjulisdebani uZvelesni vinc Sehqmna erTxel,
maT ar miuZRviT Senodeni damsaxureba,

142. radgan kanonebs ise brZnulad awesebs Sensas,


rom noemberSi ukve aRar gamogadgeba,
rac oqtomberSi majaganiT mogiqsovia.

145. da ramdenigzis adamianT maxsovrobaSi


kanoni, zneni, marTveloba, fuli da zoma,
moqalaqeni da wesrigi Sen Segicvlia!

148. hoi, netavi rom SegeZlos, gons moxvidode


da mixvdebode rogor hgavxar Sen im avadmyofs,
romelic mSvidad ver isvenebs Tvis sarecelze,

151. gulSemoyrili borgavs ase senTan mebrZoli.

qeba meSvide

ra mogvesalma, mogveoxa keTilSobilad,


samgzis Tu oTxgzis dagvimowma pativiscema,
ukudga mere, mokrZalebiT gvkiTxa: `vin xarTo?

4. `vidre am mTisken pirs izamdnen sulni diadni,


`romelTac RvTisken aRmasvlisa daerToT neba,
`oqtavianem daamiwa cxedari Cemi.

7. `var virgilius da davkarge zecis nugeSi


anazdeulad, radgan viyav warmarTi suliT~;
es upasuxa amnairad megzurma Cemma.

10. da rogorc kacma vinc SeniSna Tavis winaSe


sagani rame saocari, moulodneli,
WoWmaniT fiqrobs es ariso an Tu sxva rame,

13. agre daeWvda sordeloc da Tavi Cahqindra,


mokrZalebulad mieaxla kvlav virgiliuss,
iq moexvia, sad umcrosi emTxveva ufross.

194
16. `he, laTinelTa siamayev, vinac gvaCvene
`laTinur enis sidiade~, uTxra sordelom,
`samSoblos Cemi didebisa mauwyebelo,

19. `Tu maRirsebde naubrisa Senis mosmenas,


`jojoxeTidan Tu mosulxar esec mauwye,
`romeli garsiT gamosulma aq moaRwie?~

22. `me gaviare yvela garsi cremlTa dilegis~,


uTxra sordelos Tavmodrekils megzurma Cemma,
ciur siqveles ayolilma aq movaRwie;

25. `ara saqmeTa CemTa gamo davkarge Suqi,


`aramed mxolod uqnarobis Cemis wyalobiT,
`mzem amarida piri Tvisi da momwvda gvian~.

28. `aris adgili saSineli ara wamebis,


`mun damkvidrebul sibnelisa meoxebiTa
`mun ar mogwvdebaT Rrianceli, kvnesian mxolod.

31. `mun ubiwoTa yrmaTa Soris vsadgurob meca,


`am yrmaT sikvdili miswvdenia, vidre moeswroT
`pirvel codvisgan ganebanaT axlad Sobilni.

34. `me maTTana var vinc jer kidev ar SeumosavT


`samive wminda siqvelisa samoseliTa,
`sxva yovelive Sevicani da gaviare.

37. `an Tu genebos, an SegeZlos gvaswavle gzai,


`rarig SeviZlebT mokle xanSi Cven iq miRwevas,
`sad salxinebels Sesavali hqondes karebi?~

40. `gvamcno sordelom: `Cven ara gvaqvs morwyuli are,


`neba maqvs sruli moviaro Semogareni,
`sanam SeviZleb gamogyvebi da gzas giCveneb;

43. `es aris mxolod miiwura dRe rogorc xedav,


`xolo aRmasvla sibneleSi saxifaToa,
`aqve movZebnoT Cven adgili dasavanebi;

195
46. `aqeT, mxarmarjvniT Segveyreba sulTa krebuli,
`Tu nebas damrTav migiZRvebi maT saxilvelad,
ueWvelia, maTi xilva Senc geameba~.

49. `rogor gavigo, upasuxes maSin sordelos,


`am mTaze aRmsvlels ukrZalaven RamiT zeasvlas,
`Tu mas TviTonve aRar ZaluZs avides zenze~.

52. qvelma sordelom gadausva miwaze frCxili,


miugo ostats: `am ganaxazs ver gadascdebi,
`rogorc ki bnelSi dainTqeba mze mwuxris pirze.

55. `sxvamxriv ara ra daudgeba win mTaze aRmsvlels


`Tu ara Rame am beqobze damkvidrebuli;
`bneli SehkoWavs zeaRmsvlelis survils da nebas.

58. `mas SeeZleba daubrundes iseve tafobs,


`anda iaros axlomaxlo Semogarenze,
`vidre davsil dRes gars ertymeba sibnelis salte~.

61. gaaocao am ambavma TiTqos ostati,


uTxra: `wagviZex da gvaCvene adgili igi,
`sad davaneba rogorca sTqvi, Cven Svebas mogvgvris~.

64. mcire manZili gaviareT da me SevniSne,


iqve tafobi borcvTa Soris gavakebuli,
rogoric xSirad Segvxvedria xolme miwaze.

67. `axla wamodiT, gviTxra landma da win wagviZRva,


`im mTis ubisken dagvrCenia mcire manZili
`da gvirCevnia SevucadoT aq dRes xvalindels~.

70. viwro biliki miyveboda mTis zRurbls barisken


da gavakebas miveaxleT Cven im kididan,
sadac ferdobi sanaxevrod aborcviliyo.

73. oqroi, vercxli da qoqosis gulis siTeTre,


hinduri xisa sispetake haerovani,
axlad damsxvreul samaragdos ucxo ciagi,

196
76. yvelani erTad am walkotis pirispir mdgari,
fers dahkargavdnen rogorc mcire sagnebi xSirad
uzomod didTa siaxloes iCrdilebian.

79. gana Tu marto aTasnair ferTa siuxviT


Seemko igi TviT bunebas, aramed aqve
mravalnairi surneleba dakmeuliyo.

82. yvavilTa Soris aq mwvaneze damsxdaran sulni,


galobdnen tkbilad, Sewyobilad Salve Regina-s,*
aq SeyuJulni gars Semortymul mTebis ubeSi.

85. `sanam mnaTobi ar danTqmula sruliad bnelSi~,


sTqva mantuelma, vinc mogviZRva am walkotamdis,
`nu momTxovT me Tqven migiyvanoT maT siaxloes~

88. `am maRlobidan ukeT naxavT maT aRnagobas,


`yvelas SexedavT da gaarCevT Tqven saTiTood
`vidre tafobSi CaxvidodeT, eaxlebodeT.

91. `emand damjdari sulTa Soris pirmokumuli,


`vinac gaurbis danarCenebs xma aayolos,
`ar egueba aq mgaloblis movaleobas

94. `iyo odesRac keisari, morWmuli rudolf,*


`mas es SeeZlo italiis iarebisTvis
`TviT moeara, moeZebna maTTvis salbuni,

97. `rasac veravin veRar SesZlebs amieridan.


`xolo meore, vinac nugeSs aniWebs rudolfs,
`marTavda mxares, saidanac modian wyalni

100. `elbas SerTulni da aqedan zRvisken mavalni.


`mas otokari* ewodeba da jer akvanSi
`savsebiT Cvili ukve sjobda bedkrul vinCislavs,*

103. `wvergaburZgnulsa da avxorcsa memkvidres Tvisas.


`im cxvirpaWuas, Tavazian sulTan moubars
`gansacdelisgan otebulsa miswvda sikvdili,

197
106. `ukuqceulma Searcxvina man SroSanebi,
`Sexede igi mowyenili, Tavmodrekili
`rarigad oxravs da Rawvebi xelis gulebze

109. `zed dauyrdnia, miscemia fiqrs SavnaRvlians;


`erTi mamaa da meore imis simamri,
`vinac safrangeTs mouvlina ubedureba;

112. `es yovelive dardiT avsebs orives gulsa.


`is goliaTi mand rom galobs xmaSewyobilad,
`meore kacTan arwivisebr cxviris patronTan,

115. `mas yovelive siqveleni ertya sabelad


`da am Jamamdis mefis taxti rom SerCenoda
`mis ukan damjdar fermkrTal Wabuks, maSin siqvele

118. `erT fialidan meoreSi gadavidoda,


`sxva mis memkvidres aq naTqvami ar Seexeba,
`taxts daeuflnen frederigo da jiakomo,

121. `arc erTs ar ergo ukeTesi samkvidrebeli.


`ase sikeTe fesvebidan ver aRwevs Stomdis,
`kacTa Sorisac igivea, man daadgina,

124. `vinc mogvaniWa, raTa locviT vewioT naTels.


`da Cemi sityva did cxvirosan mefesac swvdeba,
`aseve petres, masTan erTad iqve mgalobels,

127. `vinac provanssa da apuleTs Wiri Sehyara;


`da ylorti igi aRara hgavs saTesle marcvals,
`Tumca konstanca* ufro metad iqadis qmriTa,

130. `vidre odesRac beatriCe da margarita.*


`eger zis mefe Tavdabluri yofaqcevisa,
`henri inglisis mbrZanebeli martodSTenili,

133. `Tavisi gvaris naSieriT kmayofilia.


`xolo Semdegi, fexmorTxmulad miwaze mjdari,
`maRla rom Tavs swevs, igi aris markiz guioma;

198
136. `mas dastirian monferati da kanaveze,
`alesandriis dasapyrobad omSi daRupuls~.

qeba merve

Camodga Jami, rom mezRvaurT Sin mobruneba


moenatrebaT saocarad gulaCuyebulT,
an dRe gayrisa ros dastoves Sinaurebi.

4. da Jami igi ros ucxoeTs gadaxvewilebs,


gulaCvilebulT moesmebaT tkbili JRaruni.
saRamos zaris momakvdavi dRis motiralis.

7. me damisustda yurTasmena, davZabe mzera,


aCrdilTa Soris mivaSterdi myisve erT-erT suls,
zewamomdgari xels aqnevda moismineTo.

10. aRapyro xelni aRmosavliT pirSeqceulma,


`Sen geajebi me, ufalo~ RaRadhyo sulma,
myis gavinabe mivapyari mas gulisyuri.

13. Te lucis ante* Semomesma mis bageTagan


tkbili galoba, Jruantelis momgvreli xmiTa
da mis gamgones Semecneba wamerTo srulad,

16. sxvanic mas ahyvnen saTnoebiT aRtacebulni,


galobdnen ase RvTiur himnebs xmaSewyobilad,
Tvalapyrobili ciur sferos misCerebodnen.

19. axla daZabe mzera Seni, mkiTxvelo Cemo,


radgan aq ride imnairad gamsWvirvalea,
rom Sefarvuli azris cnoba ar aris Zneli;

22. Semdeg me vnaxe es rCeuli sulTa krebuli,


xmagakmedili Sescqeroda mdumare zecas,
moeliano TiTqos vinmes zesTa zenidan

25. da or angeloss Tvali vkide cidan gadmosulT,

199
orives xmali xelSi epyra cecxlebr mgznebare,
orTave maxvils wamtvreuli hqondaT wvetebi,

28. axlad amomsqdar mwvanisferi ecvaT xitoni


da parpaSebdnen mwvane frTebi da xitonebi
ukan mohqrodnen qarisagan atokebulni.

31. erTi maTgani Zirs daeSva Cvens siaxloes,


xolo meore Cvens pirdapir dajda beqobze,
ase rom, sulni momwyvdeulni darCnen maT Soris.

34. SemeZlo kargad gamerCia qera Tavebi,


magram saxeTa brwyinvalebam me momWra Tvali,
kacs Zalas garTmevs mometebul Ronis daZabva.

37. `mSobelsa RvTisas angelosni mougzavnia~,


gviTxra sordelom, `am Walakis dasafaravad~,
radganac gveli sadac aris gamoCndebao.

40. me ar vicodi Tu saidan gamovidoda,


vixedebodi aqeT-iqiT da Sevecade,
mTlad gayinuli Cems winamZRols mivaxlebodi,

43. gvamcno sordelom: dro ariso velad Casvlisa,


`didTa aCrdilTa miveaxloT da vesaubroT,
maT es ambavi ueWvelad gaexardebaT~.

46. sul samiode gadadgmuli mqonda nabiji.


Zirs Camovedi da SevniSne, rom viRac suli
me martooden damacqerda, miTvalTvalebda.

49. mwuxri Camodga da simrume eaxla haers.


magram jer kidev aCrdilsa da Cems Tvalebs Soris
SesaZlo iyo gagerCiaT sagani TvaliT.

52. gamoemarTa Cemsken suli, xolo me misken,


`o, nino* Cemo, mosamarTlev keTilSobilo,
`rogor mixaris warwymedilTa Soris rom ar xar,

200
55. `am wuTSi sityvac aRar gvyofnis misasalmeblad~.
merme mkiTxavda, ranairad, rodis moxvelo.
am Txemis Ziras Soreuli wylebis gadmoRma?

58. `diliT movedi, vupasuxe, cremlis dilegni


`me gadmovlaxe, Tumc cxovreba ar damiTmia,
`aq vmogzaurob sxva cxovrebis mosaxveWelad~.

61. rogorc ki Cemi naubari miswvda maT smenas,


axlad mosuli da sordelo ukudgnen myisve,
rogorc es SemkrTal adamianT sCvevia xolme,

64. erTi virgilis miubrunda, meore aCrdils


iqve mjdomares: `hei, konrad, aRsdeqin Cemo,
`ixile RmerTma ra ineba, ra mogvivlina.

67. da kvlav mimarTa: im maRali madlis gulisTvis,


`romelic gmarTebs ueWvelad imis winaSe,
`vinac ifaravs SeucTomel, idumal `risTvis~.

70. `ros ukuiqce am SaveTis wyalTa gadaRma,


`sTxove Cems Zvirfas jiovannas mimarTos locva
`im adgilisken, sad ucodvelT mudam usmenen;

73. `me ara mjera, rom deda miss kidev vuyvarde,


`TeTri samosi albaT ukve Sescvala sxvaman,
`Tumca am ambavs is inanebs ucilod male;

76. `es magaliTic sakmarisad cxadmyofelia,


`ramden xansa sZlebs qalis gulSi trfialis cecxli,
`roca alersis da Sexedvis kidegan rCeba.

79. `samagierod mis samaris lods ver Seamkobs


`milanelebis Rerbis gveli, aramed ufro
`mas daamSvenebs galuriis mamlis figura~.

82. ase ubnobda da saxeze sCnda anabeWdi


namdvili grZnobis, romelic jer agizgizdeba,
merme morCilad daokdeba gonebis ZaliT.

201
85. da xarbni Tvalni mivapyari me ukve zecas,
swored im adgils sad varskvlavni vlian nel-nela,
rogorac fersos nawilebi RerZis maxloblad.

88. mkiTxa megzurma: `Svilo Cemo, ras umzer caze?~


me vupasuxe: `mag sam mnaTobs, ramac polusi
`egzom diadad gaaSuqa da gaabrwyina~.

91. da man momigo: `daxe, daxe, oTxi varskvlavi


weRan rom naxe Seni TvaliT Rameul caze,
Zirs CamoeSvnen da eseni maT Seenacvlnen~;

94. amas ambobda virgilius, swvda mas sordelo,


yviroda cxared: gamoCndao egera mteri
da uCvenebda xeliT megzurs raTa exila

97. da im mxaridan, sadac kide ar hqonda velsa,


gamoCnda gveli, me mgonia swored imgvari,
romelmac evas miawoda cTunebis xili;

100. qvewarmavalma yvavilebSi gaiSligina


da waramara zurgisaken Tavs miidrekda,
ilokda sxeuls rogorc nadirT sCveviaT esa.

103. me ar minaxavs, arc SemeZlo es SemeniSna,


rogor afrindnen angelosni anazdeulad,
maTi irao davinaxe, vyav sacnauri.

106. da ra Seicno mwvane frTebis caSi livlivi,


ganiltvo gveli da angelosT kvlav miaSurebs
iseve Tavis saguSagos da mun daeSvnen;

109. xolo is landi, vinac weRan eaxla ninos,


misgan naxmobi, aq aweril Jamis manZilze
gaocebuli me miWvretda, miTvalTvalebda.

112. `dee lamparsa, romelsac Sen mihyevxar cisken,


`nu mohklebia Seniv nebiT saWiro zeTi,
`vidremdis TviTon miaRwevde firuzis zenas.

202
115. `gvvedri, mauwyo Tu raime gagigonia
`valdi magris an monapire mxaris Sesaxeb,
`mamcne yoveli, me odesRac vflobdi am qveynebs;

118. `im cxovrebaSi merqva konrad me malaspina,


`gTxovT, ar gegono konrad didi, var umrwemesi,
`mSoblebisadmi siyvaruli aq ganmewminda~.

121. `vahme, mivuge, Tqvens qveynebSi jer ar vyofilvar,


`magram netavi sadme kidev Tu darCa xmeli
`mTels evropaSi, Sen naTesavT rom ar icnobdnen?

124. `Tqveni sasaxlis naSierTa saxels, didebas,


`seniorebis da gmirobis maTis ambavi,
`smenia maTac, vinac jerac iq ar yofila.

127. `da geficebiT zecad aRsvlis uryev wadilsa,


`Tqveni jilagis naSierni ar Searcxvenen
`maTi xmlisa da qisis mier moxveWil saxels.

130. `sisxliT, warsuliT, iyvnen ise warCinebulni,


`Tumca qveyanas mcdaraT marTavs xelisufali,
`Tqveni gvarisa naSierni gzasa marTalsa

133. `ar ascdebian biwieris ukumgdebelni~.


axla mommarTa: `vidremdis mze moiqceodes
`verZiT dafarul sarecelze maRal eTerSi,

136. `es qveli zraxva samudamod CaeWedeba


`Sens gonebaSi ufro mtkice lursmniT naWedi,
`vidre odesme sxvis naTqvami da sxvis nazraxi,

139. `ukeTu msjavri ar Sescvala uzenaesman~.

qeba mecxre

ukve antiur titanisa Zvelma mijnurma


aRmosavleTis mkrTali Rawvi aRanTo gznebiT
da gaecala Tvis sayvarlis vnebian xvevnas;

203
4. amocimcimdnen Tavis misis garSemo Tvlebi
da miemsgavsa forma maTi gayinul cxovels,
romelic geslavs adamians Tvisive kudiT;

7. da Ramem ori aRmavali gadadga biji,


im adgils zemoT, sadac maSin videqiT Cvena,
mesame nabijs daexara dabla misi frTa.

10. me momeria am wuTSive adamis vneba


da Zilisagan daZleulma iqve CavTvlime
xSir balaxebSi, sad xuTive visxediT maSin,

13. swored iseT dros, ros mercxali ganTiadis win


moyveba xolme sevdianad kuTvas da WikWiks
Tavis pirvelad mwuxarebis mosagoneblad,

16. da suli Cveni xorcisgan gankerZebuli


da azatqmnili fiqrebisgan nawilobrivad
vizionerul gancxadebiT daitvirTeba;

19. mezmana viTomc dahqrolavda maRla arwivi,


oqros nakrteniT Semosili cisa qveSeTze,
frTebdawuruli dasaSvebad emzadeboda.

22. da momeCvena, mitacebda viTom arwivi,


viT ganimedi* veyrebodi Tavisianebs
iseT wuTebSi, roca igi RmerTebs mihgvares.

25. da vfiqrob CemTvis, egeb iyos Cveuli igi


am adgilidan gaitacos nadavli Tvisi
da sxva adgilze ar undodes waReba ramis.

28. mere mezmana, trialebda ase mcire xans,


uceb mexiviT gamoqanda, daeSva velze
da gamitaca, amiyvana cecxlovan caSi.

31. kvlav momeCvena, Cven orives mogvedo ali,


zmaneba Cemi kidec unda Sewyvetiliyo,
albaT aseve gamofxizlda erTxel aqilevs,

204
34. Tvals acecebda, aqeT-iqiT imzireboda,
ver cnobilobda igi Tavis adgilsamyofels,
rodesac dedam gamostaca igi xironsa,

37. mkerdze mikruli Tan mihyavda, merme berZnebma


skirosisaken gaitaces maSinve igi,
aseve meca uecarad SevkrTi, SevSindi,

40. mTeli sxeuli gamicivda, gamikrTa feri,


rogorc mavani kaci krTomiT eldanacemi;
ros gamovfxizldi da momeSva TvalTagan Tvlema,

43. Cems gverdiT idga nugeSinis momgvreli Cemi;


ori saaTiT mzes aeswro eTerSi gasuls,
xolo me TavaT videq zRvisken pirSeqceuli.

46. nu geSinia, meubneba batoni Cemi,


`damSviddi, ukve movaRwieT wynar navTsayudels,
`nu daZabundi, moikrife, piriqiT, Rone,

49. `salxinebelsa moaRwie aha, xom xedav,


`is mwvervalebi gars artyia mTas ganwmendisas~,
`Sesavalic sCans mTagrexilTa Soris mdebare.

52. `gariJraJisa miwevamdis, bindisa pirze,


`rodesac SenSi suli sTvlemda Zilmoreuli,
`e mand velis pirs, yvavilebiT morTul walkotSi

55. `movida qali da mommarTa: `me var luCia,*


`neba momeci es mTvlemare Tan waviyvano,
`mogexmarebi, am gzis ganvlas SegaZlebineb.

58. `sordelo darCa warCinebul sulebTan erTad,


`Sen wagiyvana, rogorc sxivi bnels gaeyara,
`Seudga maRlobs da mivyevi mis naterfalsa.

61. `aq dagasvena; amis Semdeg me mimiTiTes


`mSvenier TvalTa misTa kari aq ganmzadili
`da Semdeg orniv ukuiqcnen: igi da Zili.

205
64. `rogorc rom kaci meWoWmane gajiqdes nebiT,
`da mRelvareba Seecvalos guldajerebuls,
`ros sinamdviles aexsneba pirsaburveli,

67. ase vicvale me guneba, ganvagde iWvi,


`mnaxa beladma gadmomdgari viyav beqobze,
myis daviZariT da gavswieT mwvervalisaken.

70. xom grZnob, mkiTxvelo, viT amaRlda Cemi siuJeti,


nurc gagakvirvebs amitomac Tu metyveleba
Cemi Sevamko ufro didis xelovanebiT.

73. ase viareT, mivaRwieT Semdeg im adgils,


sadac kldeebi gapobilad meCveneboda,
rogorc kedeli Sengreuli da Selewili,

76. da aq vixile mcire kari da safexurni


ferad-feradi qvebisagan gakeTebuli.
mun sdga mekare, ar iZvroda, xmas ar iRebda.

79. Tvalis upeni gamididda ufro da ufro,


vnaxe viT ijda ukanasknel kibeze igi,
veRar SevZeli ametana Sexedva misi.

82. xelT epyra xmali mas vadamdis gaSiSvlebuli,


sxivTa irise cimcimebda maxvilis pirze,
mravalgzis vcade, magram Tvali ver gavumarTe.

85. `SevexmianeT Soridanve, rad mosulxar-Tqo?


gviTxra: `sad aris, an vinaa megzuri Tqveni,
`dasananeblad ar gagixdeT zemoT amosvla~;

88. `zecis asuli, vinc icoda es yovelive~, _


uTxra ostatma, `gvauwyebda Cven amas winaT,
`iqiT wadiTo, ipovneTo mand Sesavali~.

91. `maSin keTilad waremarTos savali Tqveni,


gviTxra mekarem saTnoebis grZnobiT aRvsilma;
`gabedeT awi da mihyeviT aRmarTs kibisas~,

206
94. Cven miveaxleT amis Semdeg pirvel safexurs,
is TeTri iyo, gasipuli marmaris qvisgan,
masSi gamovCndi mTelis Cemis aRnagobiTa.

97. meore sparsul ferze ufro mosCanda muqi,


gauTlel qvisa da cecxlisgan gars Setrusuli
da gabzaruli rogorc sigrZiT ise siganiT.

100. mesame lodad daxergili orTav zemodan


meCveneboda mewamuli da alisferi,
rogorac sisxli ZarRvisagan gamodenili;

103. da swored masze Semdgariyo orive fexiT


is angelosi moguSage WiSkaris zRurblTan,
da kari igi andamatis qvad momeCvena.

106. Cemma megzurma amiyvana sam safexurze,


miTxra, iloce saTno guliT Tavmodrekilman,
raTa ufalma TviT gagviRos WiSkari ese.

109. samgzis davirtyi gulze xeli Tavdapirvelad,


merme daveci zeciuri Sikrikis ferxTiT
da Sevevedre Sevewyale ganexvno karni;

112. da damixaza angelosma Svidgzis aso P


Sublze da miTxra gaisarje, roca Sexvide
im galavanSi, moibane wylulebi myisve.

115. mtute an miwa guTnis mier gamoRadruli


emgvaneboda mis samosels da wamosasxams
da ori klite amoiRo zecis Sikrikma:

118. erTi oqrosi da meore iyo vercxlisa,


jer TeTri klite,* xolo Semdeg ferad yviTeli,
Sesdo moqlonSi, am ambavma me gamaxara.

121. ukeTu erTic kliteT Soris ar mobrundeba,


Tu Tavisuflad ar moiqces moqlonis SigniT,
gvamcno mekarem: daxuruli iqneba gzao.

207
124. `ufro Zvirfasi pirvelia, xolo meoriT
`karis gaRebas unda didi gamocdileba,
`radganac igi TviT kavSirTa ganmTiSvelia.

127. `petrem* gadmomca, mianderZa sjobs SemeSalos


`maTi gaReba, vidre maTi klitiT daketva,
`oRond Cems ferxTiT Tavs idrekdnen aq Semosulni~.

130. Semdeg imisa, man ganaxvno wminda bWeebi,


gviTxra: `SemodiT, magram erTi gaxsovdeT mxolod,
`ukan momxedavs mouxdeba gamobruneba~.

133. magram rodesac daJanguli karis razebi


daiZren mZimed, aWrialda mZime spilenZi
da urdulebma gaadines myis yru JRaruni.

136. ase tarpeis mZime bWenic ar gruxunebdnen,


roca lomguli moaSores karebs meteli
da amis Semdeg gaZarculi darCa saunje,

139. am xmaurobam me SemakrTo da gamovbrundi,


myis Semomesma Te Deum Iaudeamus*
da am galobas utkbilesi axlda musika.

142. yurs mivugdebdi, smenas Cemsas eCveneboda,


rogorc es xSirad SeemTxveva xolme masmenals,
roca organis xmas simReras aayoleben,

145. xan sacnauri xdeba sityva da xanac ara.

qeba meaTe

rogorc ki WiSkris gaviareT orivem zRurbli,


romlis gadasvla angar sulebs aRkveTili aqvs,
sulebs, romelTac cTunebis gza uCanT marTalad

4. da Sevicani mis gruxunze viT daigmina,


ukan moxedva mcire xansac rom ganmezraxa,
aRar vicodi viT SevZlebdi Tavis marTlebas;

208
7. Semdeg gabzarul tans avyeviT, avcocdiT maRla,
qvis zedapiri livlivebda aRma da daRma,
rogorc zRvis talRa miqcevis da moqcevis Jamsa.

10. `aq cota marjved unda viyveT, viaroT ise,


miTxra ostatma, alag-alag mivyveT am kedels,
`am qvis galavans gzis napirad Tan gayolebuls~.

13. aman imdeni dagvayovna siarulisas,


amasobaSi mTvaris rkalma moaswro kidec
Tavis adgilTan mibruneba da davaneba,

16. iq, sadac tkbilad mas eZina Cvens aq mosvlamdis.


vidre SevZlebdiT am orwoxSi gzisa gakafvas,
avediT maRla, gaiSala ukve sanaxi

19. im adgilebSi, sad mTis zurgi iweva qveviT


me daviqance da orTaves mxari agveqca,
gzas ver vagnebdiT da garSemo iyo tafobi,

22. udabnos gzaze ufro metad ukacrieli.


ufskrulis pirad iyo flate, romlis simaRle
udrida sami kacis zomas erTad aRebuls

25. da sanamdisac Tvalis Cemis mzera swvdeboda,


irgvliv igive flate sCanda gars movlebuli,
rogorc mxarmarcxniv, ise marjvniv Tanabar zomis.

28. jer kidev fexi Cven ar gvqonda zedac Sedgmuli,


da me SevniSne, rom es flate sCanda yovlis mxriv
da arsaidan aRsavali biliki rame.

31. aq marmarilos galavani ise SeemkoT


qandakebebiT, CuqurTmebiT, rom polikreti*
da ufro meti, TviT bunebac swors ver Sehqmnida.

34. mun angelosi im zavisa maxarobeli,


romelsac mraval wlis manZilze cremliT viTxovdiT
da vinac zecas akrZalvisa Sexsna kliteni,

209
37. idga Cvens Tvalwin ise cocxlad da ise cxadliv,
pozac imdenad bunebrivi mieRo qandaks,
Cven ar gvegona es xateba Tu iyo munji.

40. ase ityodiT, SesZaxebso igi myis Ave-s.*


da es qandaki atarebda saxes imisas,
romelmac mwidas Cven gagviRo karibWeebi,

43. da mis kvarcxlbekze zed ewera Ancilia Dei,*


ise mkafiod, ise naTlad sCanda warwera,
TiTqos moeWraT igi wminda sanTlis naWerze.

46. `nuRar miapyrob martooden erT sagans mzeras~,


miTxra ostatma Cems maxloblad im mxares mdgarma,
ra mxarezedac guli ucems kacsa xorciels.

49. axla me mzera gadvinacvle da davinaxe:


dedai RvTisa swored imav mimarTulebiT,
sadac ostati Cemi idga, Cemi mxmobeli.

52. sul sxva ambavi iyo qvaze amokveTili.


me gavuare virgiliuss da miveaxle,
raTa pirdapir damenaxa es yovelive.

55. imav marmarze amoWrili SevniSne etli.


iqve xarebi kidobanSi wyvilad gabmuli,
raTa yoveli ganeridos, rac mas ar andves.

58. brbo zimzimebda dayofili iqve Svid xorod,


me vWoWmanobdi, or grZnobaSi erTi ambobda:
mReriso xalxi da meore ambobda `aras~.

61. aq ynosvisa da mxedvelobis organoebi


SeekamaTnen myis erTmaneTs, sakmevlis kvamli
idga marTlac Tu momeCvena naxati rame?

64. iqve cekvavda mefsalmune Tavmodrekili.


samosis balTebs xels hkidebda da zeviT swevda
da am momentSi sCnda mefeze aRmatebuli.

210
67. xolo pirdapir did sasaxlis Ria sarkmelTan
ijda melqola,* gancvifreba aCnda saxeze
am gawbilebul da gulborot didsa qalbatons;

70. davwinaurdi da davagde adgili igi,


sadac videqi, raTa ukeT es damenaxa,
melqolas ukan sxva suraTi brwyinavda axla.

73. warmodgenili iyo romis keisris vaJis


maRali sve da uebari Zlevisdideba,
ramac ubadlo gamarjveba arguna gregors.

76. me aq vgulisxmob TviT traians, romis keisars;


mis cxenis aRvirs qvrivi qali mosWideboda
ZaZiT mosili da mduRare cremlTa mnTxeveli.

79. irgvliv mxedrebis, meomarTa mTeli laSqari


Semohxveoda keisarsa aRmxedrebulsa,
qari arxevda TiTqos droSebs arwivebians,

82. da mozimzime xalxis wreSi idga is qvrivi,


evedreboda, rom keisars Suri eZia;
misi Zvirfasi vaJis mkvlelis iTxovda dasjas.

85. imperatori amSvidebda: moicadeo,


vidre kvlav moval, xolo qali sevdiT aRvsili
muxlmodrekili Seevedra: `he, meufeo,

88. `Tu ar dabrundi maSin ra vqna~ da man miugo:


`Cemi memkvidre mogcems gansjas. da isev qalma:
`sxvis samarTali Sen ras mogcems, Tu Seni dasTme~.

91. da keisarman: `nu geSinis, ase sjobia


`movaleoba movixado, vidre me waval
`amas moiTxovs samarTali, gulmowyaleba~.

94. iman, visTvisac ar arsebobs rame axali,


moawyo ese saubari moCvenebiTi.
radgan miwaze aseTi ram arodes xdeba.

211
97. vidre me ase verTobodi da vWvretdi Tanac
Tavmodrekili saTnoebis diad magaliTs,
Tvalis momlxenel saocari naxelovnebiT,

100. miTxra ostatma: modiano nelis nabijiT


landebi Cvensken am mxaridan ganuwyvetelad,
CurCuliT ambobs virgilius, isev ganagrZo:

103. `swored eseni agviyvanen maRla da maRla~.


myisve WvretaSi Caflobili Tvalebi Cemi,
gaocebulni uCveulo sanaxaobiT,

106. axla mieqca mozRvavebul landebis xrovas.


minda mkiTxvelo, Sen SegakrTos smenam imisam
ragvar sinanuls iTxovs Cvengan caTa ufali?

109. Sen nu uyureb martvilobis saxes garegans.


ifiqre mxolod, rom am tanjvis yavlisa sigrZe
ar gadascdeba uzenaes gankiTxvis sagans.

112. me vupasuxe: `rasac vxedav, ostato Cemo,


`ar unda iyvnen Cemis azriT adamianni,
`rasac ver vxedav urTierTSi aRreulia~.

115. virgiliusma mipasuxa: `tanjvis simZimes


`sulni esoden mouxria mtverSi ganrTxmulni,
`rom Tvalni Cemnic Zlivs arCevdnen maT pirvel xanSi.

118. `kargad daZabe mzeris niWi da gaarCie


`gamWriax TvaliT qvebTa Soris mcocavni landni,
`jer aqidanac dainaxav viT farTxaleben~.

121. he, qristianno, gulamayno da sacodavno,


gonebiT becno, siduxWiriT dabrmavebulno,
cTunebis gzaze ampartavnad xarT moarulni,

124. nuTu ar xedavT Wia-Ruad rom gavCenilvarT


angelosisebr peplis darad gamosaCeki.
undil farfatiT momfrinavni gankiTxvisaken,

212
127. maS rad amayobs suli Tqveni ampartavani?
roca Tqven mwerebs miagavxarT udReod SobilT,
matlebs, romelTac ar SesxmiaT jer kidev frTeni:

130. rogorc sxeuli lodebisgan naqandakebi


saxlis zedZirkvlis saxuravis dasamagreblad,
qedmodrekili mkerdiT muxlze gadayrdnobili

133. (aseT saxeze xelovnuri mosCans tkivili


mnaxvelis TvalSi), swored ase dacucquliyvnen
sulebi, roca davakvirdi da Cavacqerdi,

136. erTni naklebad modrekili mosCanda, zogic


mometebulad ganicdida dawolil tvirTsa,
magram yvelaze damSvidebuls da moTmenilsa

139. zed exatvoda: ver vuZlebo amden simZimils.

qeba meTerTmete

`mamao Cveno, caTa Sina damkvidrebulo,


`SeuzRudvelo siyvarulis meoxebiTa,
`romelsac Sen grZnob pirvel Seqmnil arsebaTadmi,

4. `ididos marad da yovelgan saxeli Seni


`da Zali Seni, yovelive arsma miuzRos
`Sens maRal sulsa marTebuli madli saZRveni.

7. `mSvidoba Seni sufevisa gveaxlos Cvena,


`radgan ar ZalgviZs Cven veaxloT mas Cvenis nebiT,
`Tu igi TavaT ar movida, ar mogvevlina.

10. `viT angelosni, ros osanas Sen gigaloben,


`msxverplad gwiraven nebisyofas Tvisas, ufalo,
`aseve kacTac xams Segwiron nebai Tvisi.

13. `yoveldRiuri mogvaniWe arsobis manna,


`uromlisodac am saSinel, bnel udabnoSi
`ukuiqceva, vinac winsvlas eZaleboda.

213
16. `rogorc Cven sxvaTa mivuteveT Secodebani,
`aseve Cvenac migviteve, rac Cven SevcodeT,
`nu gagvikiTxav, rogorc viyveT gankiTxvis Rirsni.

19. `siqvele Cveni ara myari da ara mtkice,


`ZvelTa mterT mimarT ganavrcele da ganamkvidre,
`Cvenac dagvicav misgan mogvril mZime patiJTgan.

22. `am ukanasknel saTxovarsa aRgivlenT, RmerTo,


`araTu CvenTvis ar gvWiria ukve Cven ese,
`aramed maTTvis, vinc Cvens ukan ars momavali~.

25. keTil mgzavrobas rogorc CvenTvis ise TavisTvis,


gamoiTxovdnen es aCrdilni, vidodnen tvirTs qveS,
rogoric xSirad dagvawveba xolme Cven ZilSi,

28. roca sizmarSi suls SexuTavs mZime kirTeba.


araTanabrad moqanculni, Ronemixdilni
pirvel safexurs miseodnen da fusfusebdnen.

31. Tanac iwmenddnen eg sulebi miwier laqas.


Tu Cvens magivrad aRavlenen iq sulni locvas,
ra SeuZlia saaqaos samagiero,

34. maT vis survilebs siqvelisa fesvebi mosdgams?


xams miveSveloT da laqebi movarecxinoT
Tan gayolili am qveynidan, raTa ganwmendilT,

37. gzebi gaexsnaT varskvlaveTis maRal sferoSi.*


`marTlmsajulebam, saTnoebam SegimsubuqoT
`es mZime tvirTi, raTa SesZloT gaSaloT frTeni,

40. `da gawmendilni zeamaRldeT survilisamebr.


`axla gviCveneT, romel mxridan Cven uswrafesad
`ZalgviZs umokles gzas davadgeT, an gza ramdeni

43. `an romelia gzaTa Soris yvelaze marjve?


`radgan amZimebs am Cems mxlebels adamis xorci,
romliTac jerac mosilia igi amJamad

214
46. `da uneblieT umZims mitomc axla zeasvla~.
ar sCanda Tu vis pirisagan gamodioda
sityvebi, igi, rac gvesmoda imis pasuxad

49. rac sTqva im sulma, visac ukan me mivyvebodi,


magram es iTqva: `am kideze iareT marjvniv,
`Cven gamogvyeviT da gasasvlels mun waawydebiT,

52. `sad xorcielsac SeeZleba asvla aRmarTSi.


`me rom ar mawves Tavze lodi mZimeze mZime,
`rac Tavdablobas maCvevs egzom Tavawyvetilsa

55. `da amitomac iZulebiT davcqeri miwas,


`davinaxavdi im xorciels, vinc aq ar amxels
`Tvis vinaobas, egeb igi micnobda meca,

58. `vinZlo aRmeZra me tvirTmZimes miT sibraluli,


`var laTineli, saxelganTqmul toskanelis Ze,
`aldobrandeski* guiomo myavda mSobeli.

61. `ar vici vinmes Tu gcnobiaT misi saxeli?


`am Zvelma gvarma, winaparTa CemTa didebam
`ise amayi gulzviadi gamxades meca,

64. `da daviwyebas mivec Cveni saerTo deda,


`adamis tomsa Sevscqerodi iseTis zizRiT,
`ramac me momkla, rac sienelT axlac ki axsovs,

67. `kampaniatikos yovel mcxovrebs emaxsovreba.


`me umberto var da martoka ar vitanjebi,
`am senisagan sneulia mTeli ojaxi

70. `da siamayem satanjveli mogvago yvelas.


`mec amis gamo unda vzido es mZime tvirTi,
`vidre ufalTan TavmodrekiT ar vaRiareb,

73. `ris gamxelasac cocxalT Soris veridebodi~.


me Tavdaxrili yurs vugdebdi da maSin erTma
im sulTa Soris (ara iman, vinc saubrobda)

215
76. mZime lodis qveS daigmina, gazniqa qedi,
SemomaCerda, ra Semicno, maxsena myisve,
Tan micqeroda momnusxveli mzeriT da meca

79. gverdiT mivsdevdi, yurs vugdebdi CemTan moubars.


`aha, Sena xar oderizi?~ wamoviZaxe,
pativsadeblad gubiosi am xelovnebas

82. `aluminares uwodeben axlac parizSi.


`Zmao, _ momigo, _ suraTebi yalmiT naxati,
`xalisiani ufro aris frank bolonelis,

85. `axla mas Cemze ufro meti ergo pativi.


`da marTebulad sxvisi qeba me ar SemeZlo,
`vidre vcocxlobdi, radgan senad mWirda me maSin

88. `pirvelobisTvis gaafTrebiT brZola da Sroma.


`samagierod, satanjveli mimezRo aqve,
`da aqamdisac ver SevZlebdi TviTon moRwevas,

91. `sicocxleSive ufals rom ar Sevvedrebodi.


`hoi, amao gandidebav kacTa SeZlebis,
`ra male elis Wknoba Sensa mwvane mwvervalebs,

94. `Tu ar umagrebs mas safuZvels xangrZlivi Jami.


`mxatvrobis velze Cimabue iyo pirveli,
`axla jiotos akuTvneben didostatobas,

97. `da Cimabues saxels Wknoba Semoparvia.


`or gvidos Soris moixveWa erTma saxeli
`sityvis ostatis, SesaZloa iSvas mesame,

100. `vinac orive daCrdilos da gaabaTilos.


`qaris qrolvasa mivamsgavse azri xalxisa,
`xan aqeTken hqris es niavi, xanac iqiTken

103. `da saxelebs cvlis niavqaris mimarTuleba.


`gana saxeli ufro didi geqneba maSin,
`roca sxeuli SegaWkneba siberisagan,

216
106. `Tu maSin, roca mogeweva sikvdili yrmasa?
`aTasi welic gaiqrolebs, es Jami mcire
`maradJamobis SefardebiT erTi wuTia,

109. `varskvlavTa etlis moqcevaSi gamomwyvdeuli.


`egec, vinc odnav miCanCalebs Cems gverdiT axla,
`odesRac hquxda toskanaSi saxelganTqmuli,

112. `axla aravin ar axsenebs mas sienaSic,


`romelic egzom daarbia florenciama,
`da florencias gulzviadad icnobdnen maSin,

115. `dRes meZaobiT da siaviT saxelganTqmulsa.


`Tqveni dideba emsgavseba fers balaxisas,
`romelic iSvis da daWkneba imave ZaliT.

118. `ramac miwaze is dabada, aRmoacena~.


me mas mivuge: `eg sityvebi Tavmodrekilis
grZnobas miRviZebs, siamayis gamqarvebeli,

121. `magram vinRaa igi, vinac axsene weRan?


`es provencano salvania,* momigo sulma,
`aq moxvda igi, radgan ise gakadnierda,

124. `rom mTel sienas moundoma xelSi Cagdeba.


`ase vidoda, ase dadis daucxromelad
`sikvdilis Semdeg da amgvarad ixdis aq sasjels,

127. `zomaze meti Tavxedobis gamoCenisTvis,


vkiTxe: `Tu suli iq romeli moelodeba
`sicocxlis samans, sinanulis moxdas ayovnebs

130. `qveviT darCeba, aq zemoTken veRar moaRwevs


(`mas veRarc locva Svelis rame sxvis avlenili)
`sanam imdeni xani gava, rac man icxovra,

133. `raRad eZleva mas nebarTva aq Semosvlisa?~


momigo sulman: `ros saxeli brwyinavda misi,
`sakuTar nebiT, sienaSi Sua folorcze

217
136. `is gamovida, ukuagdo yalbi morcxvoba,
`Tavis megobris, karlosis tyvis gamosaxsnelad,
`TrToda, kankaliT dadioda mRelvare brboSi,

139. `fuls Txoulobda megobrisa misaSvelebels,


`sxvas aras getyvi, kargad vici, sityvebi Cemi,
`SesaZlo aris ver gaigo, bnelad geCvenos,

142. `magram dro gava da Senive qveynis Svilebi


`moiqcevian imnairad, rom Sen gaigeb,
`am qveli saqmiT, viT SeiZlo man aq amosvla~.

qeba meTormete

viT wyvili xari mimavali mZime uRels qveS,


Cven mivdiodiT, mivyvebodiT datvirTul aCrdils,
vidre ostati amis nebas damrTavda mena.

4. merme es miTxra: `gaecale, gavswioT wina,


`aq saWiroa Cveni afriT, Cveniv niCbebiT
`xomaldi Cveni win wavswioT SeZlebisamebr~.

7. mec gavimarTe, viT saerTod Seefereba


mimaval kacsa, Tumc im wuTSi Cemi fiqrebi
im Tavmodrekil bedSav sulebs Tan mihyvebodnen.

10. win gaveSure mtkice nebiT me aRWurvili,


mivyev Cems megzurs da orivem amasobaSi
myis SevicaniT simsubuqe sxeulis Cvenis.

13. kvlav meubneba me ostati: `daxare Tvalni,


`es Sen uTuod am gzaze svlas Segimsubuqebs.
`gijobs daxedo, raze adgam fexs siarulSi~.

16. rogorc sCveviaT micvalebul sulTa saxsovrad,


saflavis qvebze da dagebul TeTr fiqalebze
warwerilia Tu vin aris iq damarxuli,

19. da gzadgamomvlels etireba maT wakiTxvisas,

218
mogonebaTa gesli gulze SemoenTeba,
RvTismosav sulebs cremls daadens TvalTagan kidec;

22. da me vixile gacilebiT zedmiwevnili,


mxatvrobis mxriTac nakeTebi qandakebani
faravdnen gzasa mTis ferdobis gaswvriv mimavals.

25. iq vnaxe igi, vinc zenarma hyo srulyofili


yvelaze metad, vinc zecidan ufskruls CanTqmulan,
da gabneulan daklaknulni elvaTa darad.

28. iq Tvali vkide zecieri boZaliT daWrils,


Zirs danarcxebul briareos* meore mxares,
mZorul siciviT amZimebda is dedamiwas.

31. vnaxe timbreo,* vnaxe marsi, vnaxe pallada,


mamis maxloblad iaraRSi Camsxdarni vnaxe,
mdevebis leSebs Sescqerodnen irgvliv mwolareT.

34. iqve vixile didnaSenTa ferxTiT mwolare,


nebroT umzerda dazafruli axla im xalxebs,
vinc senaarSi iwonebda mis qedmaRlobas.

37. hoi, niobe,* ra mwuxare, sevdian saxiT


gamoexateT, me es vnaxe am Saragzaze
Svidive wyvili Svilebisgan garsSemortymuli,

40. sakuTari xmliT gangmiruli gnaxe o, saul,


gelboes* mTebSi viT mogeRo maxviliT bolo
(sad arca cvari, arc wvima arvis unaxavs).

43. hoi, aragne,* Senc gxedavdi, sulo SeSlilo,


obobis saxiT sanaxevrod gamoxatulsa,
sabediswerod Sengan naqsov, naqarg naWerze.

46. o, roboamo,* Sen saxeze ar sCans xifaTi,


magram fergamkrTals etli mainc migaqrolebda,
vidre gandevnas mogaswrebda Senive xalxi.

219
49. iqve fiqalze gamoeWraT agreTve isic,
Tu rogor Zvirad alkmeonma* dausva dedas,
sabediswero maniaki meuRlis mkvlelsa.

52. iqave iyo sanaqebod gamoxatuli,


RviZli Svilebi seraqerims* Tavs viT daesxnen
da amoxades iqve suli taZarSi mlocvels.

55. munve exata saSineli danaSauli,


roca tamira kiross miswvda da uTxra ase:
`sisxli gwyuroda, me agavseb Sen isev sisxliT~.

58. vnaxe Tu rogor daifanta asurelT jari,


ros oloferno moakvdines Seubraleblad
da viT daaCnda iqve miwas sisxlisa kvali.

61. me vnaxe Semdeg dangreuli troadis cixe,


he, iliono, namusrevi vixile Seni,
gamokveTili fiqalebze ostatis xeliT.

64. vin moimarjva ostaturad ase yalami,


am gadasuli saxeebis gadmosacemad?
udides ostats maTi xilvac gaaocebda.

67. mkvdrebi mkvdrebs hgavdnen da cocxalni


sunTqavdnen cocxlad,
enaxa vismes sicxadeSi es yovelive,
is Cemze ukeT am suraTebs ver ixilavda.

70. aw iamayeT da iareT Tavaweulad,


Tqven evas Zeno, da nu daxriT miwisken Tvalebs,
raTa ver naxoT wawymedisa gzai TviTonve.

73. amasobaSi Cven mogvevlo Soridan mTisTvis,


mzes ufro meti gaeara caze manZili,
vidre gonebiT mivwvdebodi fiqrSi garTuli.

76. maSin man miTxra, vinc ikvlevda gzas daucxromlad

220
da winamZRvrobda: aRmarTeo zeviTken mzera
aw dafiqrebuls ar gmarTebso aq siaruli.

79. `Sexe angeloss, mas swadia mogviaxlovdes,


da gaixede, dainaxav ricxviT meeqvse
`dRisa guSagi Seenacvla Tvis winamorbeds.

82. saxe da qceva daimSvide mowiwebiTa,


`raTa zeasvla amnairad gagviadvildes,
`icode, es dRe arasodes ganmeordeba~.

85. magram me ise miveCvie misTa TaTbirTa,


drois mozogvis gamo xSirad mowodebulTa,
misi naTqvami Sevicani anazdeulad.

88. axlovdeboda angelosi pirmSvenieri,


TeTrad mosili miagavda TavaT saxiTac
ciskris varskvlavsa gariJraJze aRmobrwyinebuls.

91. gaSala mklavni, amis Semdeg gamarTa frTenic,


`movediT gviTxra: aw axloa safexurebi,
`amieridan zemoT asvlac ar aris Zneli~.

94. sul mcireodens SeuZlia gahyves am Zaxils.


o, kacTa modgmav, cad safrenad dabadebulo,
risTvis ver uZleb Semotevas mcire qarisas?

97. da migviyvana angelosma maRal flatemde,


Sublze maxala mofarfate man frTeni Tvisni
da manugeSa win giZevso gza mSvidobisa.

100. mxarmarjvnisaken mTas miyveba zeda biliki


da mwvervalidan eklesia gascqeris qalaqs,
rigze movlilis rubakontes xidis* gadaRma

103. da am aRmarTis SemarTuli igi zeTavi,


dakbilulia im droidan safexurebiT,
roca zomis da wonis gamo ar iyo SiSi.

221
106. swored am adgils dacereba klebulobs odnav,
meore wridan aq iwyeba kvlav daferdeba
kldeTa tinebiT momwyvdeuli yoveli mxridan.

109. ra movaRwieT am xeobis SemogarenSi


Beati pauperas spiritu,* galobda ori
ise amod, da ise tkbilad, eniT uTqmelad.

112. ah, ranairad es xeoba gansxvavdeboda


jojoxeTisgan: aq galobiT Semodiodnen
da jurRmulebSi gaismoda kvnesa da RrWena.

115. ukve daviwyeT Cven aRmasvla safexurebze,


magram aq asvla me meCvena ufro ioli,
vidre gatkepnil TemSaraze ubralod gavla,

118. mitomac vkiTxe: `Camomcilda rogori lodi,


`hoi, ostato, aq ara vgrZnob tvirTs araviTars
`da siarulic aRara mgvris savsebiT daRlas~,

121. man mipasuxa: `roca yvela P-ni Sens Sublze


`jer sanaxevrod aRbeWdilni waiSlebian,
`rogorc pirveli amoWrili maxvilis wvetiT,

124. `maSin Sens nabijs daaCqarebs qveli survili,


`da yovelgvari simZimili gangiqardeba,
`zeasvla ese Sen sixaruls moggvris mxolod-Ra~;

127. maSin me ise moviqeci rogorc is kaci,


vinc ise midis, rom arafers ar amCnevs TavaT,
vidre ar amcnobs maT sxva vinme Sublze dadaRuls,

130. xelis faTuriT miawydeba mere im sagans,


risi danaxva ar SeeZlo mas TviTon TvaliT.
ase vidodi, xels visobdi dadaRul Sublze,

133. mxolod-Ra eqvsi damrCenoda me kidev aso,


xeliT SevniSne mxedvelobiT SeuniSvneli
angelosisgan amoWrili asoniSnebi,

222
136. ostatma Cemma es Sematyo da gaiRima.

qeba mecamete

ase movediT ukanasknel safexuramde,


sadac mTa igi, romelzedac Cven avdiodiT,
dakbilulia dasawyisi meore garsis

4. maszed amsvlelTa ganwmendeli, ganmkurnebeli.


irgvliv artyia mTisa mwvervals tinis karnizi,
im pirvel rkalze umciresi, uviwroesi.

7. arc natvifrebi sCanda sadme, arc naxazebi,


mTeli zeTavi da aseve natkepni Sara
dafaruliyo tyviisferi, lega fiqaliT.

10. `Tu aq sulebi aRar dagxvda. visac ra vkiTxoT~,


miTxra poetma, vSiSob kidec am arCevanma
sakmaod didxans dagvayovnos am sanaxebSi.

13. merme mzes Tvali miaStera man momnusxvelad.


marjvena mxariT TiTqos RerZi gaakeTao
da mxarmarcxnidan Semobrunda amis garSemo.

16. `tkbilo mnaTobo, Sevudgebi Sendami rwmeniT,


`gzasa axalsa, sTqva virgilim, Sen gviwinamZRvre
`rogorc aseT dros saWiroa warmarTva gzisa.

19. `Sen atfob myarsa, Sen qaTqaTeb xmelisa pirze


`sanam sxva Zala sxva mxrisaken ar migvabrunebs,
`SenTa mTiebTa gviwinamZRvron amieridan~.

22. saaqaoSi sivrce igi udris milias,


rac gadavlaxeT Cven im xanad saiqaoSi.
sul mcire xanSi mivdiodiT Cqari nabijiT.

25. da Cven vigrZeniT mofrinavdnen, morialebdnen


sulni Tvalisgan uxilavni da mowiwebiT
siyvarulisa trapezisken mogviwodebdnen.

223
28. xmaman pirvelman SemogvZaxa nazi SefrfeniT:
Vinum non habent* _ garkveulad es gavigoneT.
Cvens ukan gahqra da am sityvebs imeorebda.

31. da vidre suli gafrenili xmas gakmidavda,


ukve meore mogveaxla suli ZaxiliT:
`me oresti var~* da agreTve Sors gadafrinda.

34. `hoi, mamao~, daviZaxe `visi xmebia?~


ver movaswari amis kiTxva, axla mesamem:
`giyvardeT igi, vinc Tqvendami zraxvides borots~.

37. `miTxra ostatma: `isjebian Turme am garsSi,


`vinc Suris grZnobiT cxovrebaSi iyo sneuli,
`da aq siyvaruls xelT upyria mwvave maTraxi.

40. `lagamis JRera sul sxvas gvamcnobs am SemTxvevaSi


`da me mgonia Sen moismen imas vidremdis
`Sevrdomebisa zeganamdis Sen miaRwevde.

43. `daZabe Zalni, daakvirdi aqaurobas


`da Sen winaSe dainaxav mojarul sulebs,
`napralis gaswvriv CamomsxdarTa ros eaxlebi~.

46. maSin Tvalebi gavaxile me uCveulod,


win gavixede da SevniSne sulni mosilni,
kldeebis feris mantiebSi gamowyobilni.

49. da roca mcire gaviare iqve manZili,


momesma kvnesa: `oh, maria, iloce CvenTvis!~
zogic kvnesoda: `oh, miqael, oh, wminda petrev~.

52. ara mgonia, dRes cocxlobdes miwaze vinme,


ise gulcivi xorcieli rom ar Sezaros,
im xmam, romelic gavigone me im wuTebSi.

55. ra miveaxle me im sulebs iseT manZilze,


roca SemeZlo aRnagobis maTis garCeva,
didma wuxilma myis momgvara TvalTa silame.

224
58. vgoneb tanT ecvaT sinanulis samosi yvelas,
mxrebiT erTmaneTs miyrdnobodnen, sawyalobelad,
xolo yvelani eyrdnobodnen kldeebis kides.

61. viT maTxovrebi usinaTlo miusafari,


taZris kedelTan dadgebian wirvis dReebSi,
urTierTs Tavebs daayrdnoben bedSavni mxarze,

64. raTa gamvlelebs aRnagobiT aRuZran grZnoba


saTnoebisa ufro metad vidre sityvebiT
da rogorc Suqi amaoa usinaTlosTvis,

67. iseve sulebs, romelTac me aq movigoneb


aRar rgebiaT natamalic zecier sxivis
da yovel maTgans, rogorc vnaxe dabejiTebiT,

70. quTuToebSi mavTulebi hqonda gayrili


da ise hqondaT maT Tvalebi amokerili,
rogorc miminos daugeSavs uzamen xolme.

73. ase megona, daubrebiT rom Cameara,


es iqneboda samarcxvino, ra ver SegvniSnes
da amitomac SevekiTxe Cems brZensa ostats.

76. man Cemsa dumils usityvodac auRo alRo,


kiTxvis micemas man daaswro ukve pasuxi:
`ilaparake, oRond iyav TqmaSi sxartuli~.

79. gverdiT momdevda virgilius da flatis kide


iyo savlelad saxifaTo, dacerebuli,
radgan mis gaswvriv moajiri ar sCanda mcirec.

82. iqve pirdapir damsxdariyvnen sulTa aCrdilni,


Tavmodrekilebs Tvali hqondaT amokerili
da nakeridan moJonavda Rawvebze cremli.

85. `hoi, aCrdilno~, me mivmarTe, `Tqven gelodebaT,


`ciuri sxivis zenaruli gamocxadeba,
`zraxvaTa TqvenTa erTaderTi didi sagani.

225
88. `uflis wyalobiT ganiwmindos sul mcire xanSi,
`Tqveni sindisis mRvrie duJi, raTa ankara
`Cqeralis ZaliT ganiwmindos Segneba Tqveni.

91. `macneT (da ese sanukveli iqneba CemTvis)


`Tu vinme aris aq Tqven Soris laTinelT tomis
`da SesaZloa me mas vargo ramenairad~.

94. `Zmao, momigo, _ maradJamul qalaqis amis


`varT Sinamyofni, magram Sen gsurs, albaT, gageba,
`romel CvenTagans ucxovria italiaSi?~

97. es mipasuxes da am wuTSi me momeCvena,


im adgilidan, saidanac vlaparakobdi,
me daviZari, ufro naTlad mesmina maTTvis.

100. uceb SevniSne landTa Soris erTi SeiZra,


saxe miiRo momlodinis (gnebavT rogori?),
man zeaswia ymis nikapi brmis minagvarad.

103. mivuge: `sulo, zeasvlisTvis ganmzadebulo,


`ukeTu is xar, vinc maZlevda me weRan pasuxs,
`marqvi me gvari, an samSoblos sadauroba?~

106. `sieneli var~, miTxra landma, `axla amaTTan,


`codvaTa CemTa warxocasa vewevi aqve
`da cremlebs vafrqvevT uflisagan moniWebulsa.

109. `ar viyav brZeni, Tumc saxelad merqva sapia.*


`im cxovrebaSi sxvaTa tanjva ufro malxenda,
vidre kacs alxens sakuTari bedniereba.

112. `rom ar gegonos, me giTxrobde viTom mcdar ambavs,


`Sen daakvirdi, Tu ramdenad xeli viyavi,
`roca cxovrebis TavdaRmarTebs me mivyvebodi.

115. `swored im xanad Cemi Tanamemamuleni


`mters Seetaknen cxare brZoliT qalaq kollesTan,*
`SevsTxove RmerTsa, rac mas ukve nebavda TavaT,

226
118. `Semusres mteri, samarcxvinod ukuaqcies,
`da me mtris devnam imodenad gamaTavxeda
`(sixaruls amgvars aw verafers ver Sevadareb).

121. `da kadnierad mivmarTavdi aRtyinebuli


`ufals, vambobdi: `ar meSinis, RmerTo, me Seni
`rogorc es SaSvma Caidina gamozafxulze.*

124. `merme TviT zavis Camogdeba moviwadine


`miwier yofis miwurulSi me mama RmerTTan.
`jerac sinanuls Sevrdomeba ar mohyolia.

127. `Tumc Tavis locviT araerTxel momixsenia,


`me petinanom,* im netarma mamaman petrem,
`vinc siyvaruliT momekida qristianuliT.

130. `axla es marqvi, Sen vina xar, vinc gvekiTxebi


`Cven xvedris gamo, Tvalxilulic aq rom mosulxar?
`vgoneb sityvebis warmoTqmisas sunTqav kidevac.

133. `Tvalaxveuli aq viqnebi kidev mcire xans~,


me vupasuxe, `radgan mcire danaSauli
`miuZRviT imaT, visac Suri edebaT bralad.

136. `ufro Zlieri SiSi mipyrobs, roca vigoneb,


`am garsis qvemoT moTavsebuls dilegs cremlisas,
`axlac mamZimebs mZime tvirTi gamoyolili~,

139. `vin mogiyvana Sen aqamdis? mkiTxavda suli,


`Tuki iseve Sin apirebs Sen gabrunebas?~
`me vupasuxe: `swored iman, vinc sdums Cems gverdiT.

142. `sulo rCeulo, ra gsurs kidev rom gagikeTo


`me momakvdavma im miwaze dabadebulma?
`ah, gasagonad es marTlac rom saocaria,

145. `Sendami RvTisa siyvarulis mauwyebeli,


`gamixsenebde mand locvebiT Jamidan Jamze.
gaficeb imas, rac ki SenTvis sanukvelia,

227
148. `Tuki odesme Sen toskanis qveynad dabrunde,
`CemTa maxlobelT Seaxsene Cemi saxeli.
`Sen maT ixilav garemoculT iseTi xalxiT,

151. `visac talamin* ufro metad warukveTs sasos,


`vidre imaTve dianasi* amao Zebna,
`esec unda vTqva gacilebiT mets dahkargaven

154. `am SemTxvevaSi im mxarisa admiralebi~.

qeba meToTxmete

`vin aris igi, vinc Cveni mTa gadairbina,


`vidre sikvdili frenis Zalas mianiWebda,
`survilisamebr visac ZaluZs aRaxvnes Tvalni?~

4. `veRar vcnobilob, magram vxedav araa marto,


`modi, Sen hkiTxe, radgan SenTan axloa igi,
`moealerse, vinZlo sityva gaaRebino~;

7. ase ubnobda ori suli iqve maxloblad


urTierTs mxarze miyrdnobili, me mgulisxmobdnen,
Tavi aiRes moemzadnen myis sasaubrod,

10. da miTxra erTma; `sulo, sxeuls jer ar gayrilo,


`midixar cisken, Segviwyale da Segvivrdome,
`mogvec salbuni da gvauwye RvTis gulisaTvis,

13. `gvauwye Seni vinaoba, sadauroba,


`radgan es niWi boZebuli gvaocebs RvTisa,
`viT saswauli dasabamiT ar gagonili~.

16. me vupasuxe: `toskanaze gadis mdinare,*


`romlis saTave talteronTan* Rebulobs sawyiss
`da amis Semdeg gavlili aqvs asiod mili.

19. `mis napirTagan momaqvs Cemi mokvdavi neSTi.


`unayofoa gangimartoT aq vinaoba,
`radgan sakmaod jerac ver var saxelganTqmuli.

228
22. `Tu Sens naubars kargad miswvda goneba Cemi,
momigo iman, vinc pirvelad gagvesaubra,
`Sen aq gulisxmob me mgonia mdinare arnos?~

25. axla meore kiTxulobda: `risTvis malavso


`is am mdinaris kanonier saxelwodebas,
`rogorc saSinels, uxsenebel arsebisasa?~

28. da sulma, visac SeekiTxnen, Tavdapirvelad,


ase miugo SemkiTxvelsa: `ar vici, magram
xeoba igi Rirsiao Tundac daRupvis.

31. `radgan mdinaris saTavidan, Txemis maxloblad,


`sadac peloro ganze rCeba wyliT gaJRenTili,
`mxolod aqa-iq Tu miaRwevs dones amnairs,

34. `im mijnebamdis, sad mdinare inazRaurebs


`wylisa danakliss zRvidan amdgar oxSivariTa,
`risganac sazrdos agroveben mdinareebi.

37. viTarca gvelni ganugdiaT yovli siqvele


`qveynis uxiag Tvisebebis gamoisobiT,
`Tu saSineli Cveulebis meoxebiTa,

40. `am unayofo mwir xeobis naSier kacTa


`am gziT imdenad waruyvniaT buneba Tvisi,
`TiTqos kirkesgan yofiliyvnen gamokvebilni

43. `da am uwmindur taxebs Soris, romelTac rkoTi


`daSvendebodaT gamokveba, vidre saWmliTa,
`ganagrZobs denas uniaTo igi mdinare.

46. `Semdeg WalebSi Camosuli wvril qofakebTan


`vinc uxeirod wkavwkaveben, iWinTebian,
`zizRiT aRvsili aaridebs amaTac pirsa,

49. `eSveba daRma ufro metad Zalmocemuli,


`mdinare igi daRupuli, siaviT savse
da Seeyreba mglebad qceul avyia ZaRlebs;

229
52. `gaivlis merme Cabnelebul, mrume xeobebs,
`mglebs Semoxvdeba gularZnilebs da gaiZveraT,
`romelTac xundi ver aSinebs veraviTari.

55. `minda ganvagrZo me ubnoba, Tumc mismens ucxo.


`Tu moigonebs, is mermisSi gamoiyenebs,
`rac Camagona me aq sulma marTlismxilvelma.

58. `me ukve vxedav Sens SviliSvils, Tu viT nadirobs


`mglebze, romelnic mZvinvareben am mdinarisa
`vrcel napirebze da aRavsebs tyiurebs SiSiT.

61. `da hyidis xorcsa jerac cocxal arsebebisas,


`Jletavs sulyvelas TiTqos TavaT iyves nadiri,
`sxvas anadgurebs, TavaT hkargavs patiosnebas.

64. `da stovebs Semdeg sevdian tevrs sisxlSi mosvrili,


`iseT yofaSi, rom gaivlis aTasi weli,
`igi Zvelebur anagobas ver daibrunebs;

67. `rogorc momaval ubedobis gancxadebisas,


`yuris mimpyrobi fers dahkargavs saxeSecvlili,
`sulerTi aris, romel mxridan mosCandes Wiri~.

70. Cem Tvalwin landi orTagani (romelic idga


pirSeqceuli), myis aRivso mwuxarebiTa,
rogorc ki naTqvams Caswvda igi da Seismina.

73. erTis naTxrobma, anagobam meore sulis,


me momandomes vinaobis maTis gageba;
amitom kiTxviT maT mivmarTe vedrebis xmaze.

76. maSin ganagrZo man, pirvelad vinc Semesityva:


`Sen isa gnebavs, rom me davTmo da Segisrulo,
risi daTmoba, Sesruleba Sen ar inebe,

79. `Tu RmerTs swadia aRmobrwyindes Sen Tavze misi


`gulmowyalebis aTinaTi, me ar mSurs sityva
`ase, icode, rom es me var gvido del duka,

230
82. `Surma imgvarad daswva Cemi sisxli im qveynad,
`rom mudam, roca molxenilsa vnaxavdi vismes,
`Suris siyviTle mTel saxeze momedeboda.

85. `rogori Teslic me davTese, iseTs vmki Calas,


`avkacTa modgmav, raT migeltvis guli iqiTken,
`sad monawileT sixaruliT gaaZeveben.

88. `Cems gverdiT gaxlavs rinieri kalbolis* saxlis


`vinc iyo erTxel siamaye, dammSvenebeli,
`vinc gadaegdo umemkvidrod, unaSierod;

91. `gana Tu marto es jilagi ganZarculia,


`podan* mTebamdis, zRvis kidedan vidre renomdis
`marTlis qnisa da lxinisaTvis saWiro ZRvnisgan,

94. `am sanaxebSi imnairad momravlebula


`RvarZlis, borotis sarevela, rom saeWvoa
`am niadagis samermisod gasufTaveba.

97. `sadRaa axla an licio,* an da manardi,


`pier traversar* an Tu gnebavT gvido karpina,*
`hoi, jilago romanelTa gadagebulo,

100. `nuTu bolonia kvlav warmoSobs odesme fabros,*


`an Tu faenca kvlav dabadebs bernadin foskos,*
`ubiri fesvis keTilSobil am naSiersa.

103. `nu gikvirs cremli Cem TvalTagan he, toskanelo,


`rodesac me aq magondeba gvido da-prata,*
`ugolin d’acco.* vinc cxovrobda jerac Cven Soris

106. `da frederigo da _ tignoso ojaxianad


`traversaras da anastajis Zvelni ojaxni
(`orive gvari gadaegnen ukve uZeod~).

109. `sefeqalebi, vaJkacebi, lxini da omi,


`es yovelive raindobas STagvagonebda,
`iseT mxareSi, sad siave xarobs amJamad.

231
112. `o, brettinoro,* ratom Senc ar gauCinardi,
`roca is Seni siniorebi gadaikargnen.
`raTa SemdegSi garyvnilebas ar CaeTrie?

115. `sworad inebe uZeoba, baniakavalom,*


`da kastrokaroc* borots Cadis, scdeba konioc,*
`ase uwyalod rom amravlebs umsgavso grafebs.

118. `paganis* gvari kargs izamda, rom Tavis eSmaks


`moicilebdes, Tumc siwmindiT, es unda iTqvas,
`maT gamo xsovna ar iqneba warCinebuli.

121. `saxeli Seni o, ugolin de fantolino,*


`mudam iqneba Seuryvneli, vinadgan vervin,
`mas ver SebRalavs Tund winaparT gadudges kidec,

124. `aw gza ganagrZe, toskanelo, me mirCevnia,


`cremlis daTxeva aq saTqmelis wvrilad CamoTvlas,
`ise uzomod damamwuxra Cemma naTxrobma~.

127. kargad vicodiT, rom am Zvirfas sulebs esmodaT,


rogor vidodiT da am rigad sruli dumiliT
SemogveSvelen, davdgomodiT gzasa marTebuls.

130. rogorc ki marto davrCiT ase gzaze Semdgarni,


haeris gampobs elvis darad SemogvexeCa,
Cven uecarad amnairi xma RaRadisa:

133. `vinac Semipyrobs me igive momiRebs bolos~,


gahqra SoreTSi, rogorc caSi gaWrili grgvinva,
rodesac igi meyseulad gahkveTavs Rrubels.

136. rogorc ki smenam daisvena mis grialisgan,


axla meorem ise mZafrad Sehqmna gruxuni,
TiTqos quxilma astexao mexisa texa.

139. `var aglauro,* ukve kaJad gadaqceuli~.


me gamovbrundi, miviqeci poetisaken,
winsvlisa nacvlad ukuviqec da miveaxle;

232
142. ukve haerSi myudroeba Camomdgariyo,
miTxra ostatma: `saWiroa marTlac aRvirni,
`TavaSvebulis kacTa modgmis asalagmavad.

145. `magram cTunebas veRar uZlebT da ReWavT lagams.


`uZvelesis mtris ankesis yunws wamoegebiT,
`arca lagami gSveliT rasmes, arc gafrTxileba,

148. `ca gixmobT isev da trialebs igi Tqven Tavze,


`giCvenebT Tanac maradJamul mSvenebas Tvissa,
`magram Tqven mainc isev miwas dasCerebixarT

151. `da sasjels gawvdiT amitomac yovlismxilveli~.

qeba meTxuTmete

rogorc cis sfero uTenia mesame Jamze


gariJraJis win iwyebs ciags, uecar liclics,
Cvili yrmis darad mousvenrad acigligdeba,

4. aseve mzesac bnels Casvlamdis mcire manZili


aw gasavleli darCenoda Suqmileulsa,
ukve iq mwuxri iwyeboda, aq SuaRame.

7. aha, saxeze mogvanaTa mTiebma orTav,


radgan Cven misTvis mogvearna iseT manZilze,
rom xelaRebiT dasavleTiT gzas mivyvebodiT;

10. myisve Sevican, Sublze mZafrad momadga Suqi


ufro Zlieri, vidre uwin es ganmicdia
da gamaoca arnaxulma jerac SemTxvevam.

13. aRvmarTe xelni amitomac warbT simaRleze


da gavikeTe amnairad saCrdilobeli
gamZafrebuli Suqiscemis asarideblad.

16. msgavsad imisa, rogorc wylisgan, anu sarkisgan


piruku mxrisken miiqceva Suqis arili,
amnairadve zeaiwevs aRmamavali.

233
19. rogorac igi Zirs daeSva da ganze gadga
Tanabar doniT, SeweriliT dacemul qvisgan,
rasac gvimowmebs dakvirveba da xelovneba,

22. SemakrTo sxivma zedmomdgarma, ukuvdeq myisve.


ase meCvena, anarekli Soreul sxivis
momadga-meTqi, amitomac Suqs averide.

25. `ra aris igi, SevekiTxe Cems tkbilsa mamas,


`rasac ridisgan ver vubedav mzeris mipyrobas,
`rac, Cemis azriT, axlac Cvensken moemarTeba?~

28. `nu gaocdebi Tu brwyinvale Suqis licliciT


`zecisa mkvidrTa Tvali mogWran~, man mipasuxa,
`es Sikrikia aRmasvlisa mauwyebeli,

31. `dro mova, roca am movlenis mzera da Wvreta


`simZimilis wil moggvris erTgvar aRfrTovanebas,
`radgan buneba maT Secnobis niWsa mogirwyavs~.

34. ros miveaxleT Cven angeloss kurTxeviT mosils,


man mokiskase xmiT gvauwya da mogvaxara:
`aqeTken modiT, aha, kibe ufro xelmarjve~;

37. roca daviwyeT Cven aRmasvla safexurebze,


`Beati misericordes* mogvesma myisve,
gvesma galoba: `moilxende, mimadlebulo~.

40. me da ostati mivdiodiT erTad, orive


aRmavidodiT, zeasvlisas me ganvizraxe,
misi naTqvami mimeniSna da mesargeblna.

43. aseTi kiTxviT me mivmarTe maSin Cems ostats:


`ras gulisxmobda igi suli romanieli:*
`monawileTa gaZevebas~ rom axsenebda?~

46. miTxra ostatma: `Seucvnia mas manki Tvisi,


`radgan TviTonve yovelive gamoucdia,
`nu gikvirs Tu aq cdilobs igi sxvis gafrTxilebas.

234
49. `vnebani Tqvenic xom iqiTken mimarTulia,
`raSiac meti monawile amcirebs kerZsac
`da SuriT aRvsils aRmoxdeba mitomac kvnesa.

52. `magram siyvaruls uzenaes samyarosadmi


survilni Tqveni ciur ndobad rom gardaeqmna,
`maSin Tqven gulSi SiSis dvrita ar dagrCebodaT.

55. `radgan bevri ram iq mravalTa ekuTvnis ukve,


`Tanac TviTeuls eniWeba Tavisi sargo
`da moyvasisa siyvarulic mun brwyinavs metad~.

58. `me ar var-meTqi kmayofili, mivuge ostats


`rogorac maSin, roca dumils vicavdi mtkiced,
`Cems gonebaSi daivana iWvis burusma.

61. `nuTu simdidre bevrTa Soris garigebuli


`Tanaziarebs ufro metad ganamdidrebda,
`vidre igive mcireodens rom epyras xelTa?~

64. momigo: `radgan Seni zraxva kvlavindeburad


`mxolod miwiers dastrialebs, uloliavebs,
`sinaTlis wiaRs amitomac bnels aSobineb.

67. `sikeTe igi usrulesi, eniT uTqmeli,


`cad binadarsa siyvarulsac etrfis iseve,
`rogorac sxivi gabrwyinebuls Suqisgan sxeuls,

70. `yvelas miswvdeba, vinc ki SesZlebs ltolvas misadmi,


`visac ramdeni gaaCnia gulmowyaleba.
`amis mixedviT ixveWs yvela RvTiur siqveles.

73. `ramdenad meti aRmoCndeba Tanaziari,


`miT ufro meti siyvaruli ergeba yvelas
`da siyvarulic sarkisdarad gvaZlevs anarekls.

76. `Tu Cemi sityva ar ikmaro am SemTxvevaSi,


`Sen beatriCes Seeyrebi da yovelives
`is gangimartavs am kiTxvasa da sxvas misTanas,

235
79. `ecade mxolod ueWvelad mogiSuSdeba,
`sxva danarCeni xuTi wyluli,* rogorc is ori,
`xuTive isev sinanuliT dagiamdeba~.

82. sworeT im wuTSi, ros mivuge: `davkmayofildi~.


vxedav Cven ukve amovsulvarT meore garsze,
me damaduma sul sxvagvarma sanaxaobam.

85. da momeCvena gancxadeba vizionuri:


Seesxa frTeni Cems ocnebas da warmodgenas,
vnaxe taZari morwmuneTa mrevliT aRvsili

88. da dedakaci dedobrivi nazi RimiliT


ambobda _ odnav gamkilavi, mqirdavi xmiTa:
`ra hqeni, Svilo, amnairad rad moiqeci?

91. `didi xania, rac dageZebT me da mamilo~.


dadumda qali, moaTava es naubari,
myisve ganqarda amnairad xilva pirveli;

94. axla meore ganmecxada Tvaldalamuli.


Rawvebze cremli mosdioda rogorc es xdeba,
rodesac brazi moawveba gulganawyensa.

97. sCioda deda: `Tu ganageb marTlac im qalaqs,


`romelic didxans TviT RmerTebsac apaeqrebda,
`sadac kaloa yovelive gulTmisnobisa,

100. `miage Suri im Tavxedi Wabukis xelebs,


`o, pizistratos, Cvens qaliSvils rom moexvia~.*
xolo mefeman Tavdabalman, ase meCvena,

103. damSvidebulad, aumRvrevlad cols upasuxa:


`maSin borotis mosurnesa raRa mivagoT;
ukeTu igi ganvikiTxeT, vinc Segviyvara?~

106. Semdeg vixile anTebulni risxvisgan kacni,


romelnic Wabuks aqvavebdnen, Tanac hyvirodnen;
`awameT igi, CaaqvaveT, CaaqvaveTo~.

236
109. vxedavdi Wabuks sasikvdilod ganwesebulsa,
mere waiqca da daemxo dedamiwaze
da Tvalni misni kianTobdnen viTa ciskari.

112. SesTxovdnen Tanac zesTazenas mudariT savse,


am ucnauris martvilobis miuxedavad,
mdevnelTa TvisTa mitevebas da Sevrdomebas.

115. ros suli Cemi sicxadisken ukumoiqca,


scno mis gareSe, rac xdeboda sinamdvileSi
da zmanebaSi sinamdvilis gamocxadeba.

118. xolo megzurma ra ixila vvidodi ise,


viTarca kacni Tvlemisagan TavdaRweuli,
miTxra: `ra mogdis, ucnaurad risTvis barbaceb?~

121. `karga manZili gaiare ase uRonod,


TavCaqindruli borZikobdi da modiodi,
`viT kaci mTvrali an Zilisgan Tavbrudasxmuli~.

124. mivxede ostats, rogorc Svilma Tvis saTno mSobels.


`o, tkbilo mama, Tu momismen, wvrilad giambob,
rogor vixile gancxadeba vizionuri,

127. `roca vidodi muxlmoWrili, TvlemiT Zleuli~.


miTxra: `saxeze Sen kidevac rom aifaro,
`Tundac asiod safarveli, ver dafaravdi,

130. `Cemsa winaSe meyseulad gulisTqmas Sensas.


rac Sen aq naxe, es imitom gamogecxada,
`raTa qveyniur wyalTa denas gauxsna guli

133. `da wyalni ese maradJamul Widan modian.


`ra mogdis-meTqi? SevekiTxe ara imgvarad,
rogorac gkiTxavs gamoucdel TvaliT mWvreteli,

136. `vinc veRar xedavs sxvis sxeulSi sulis naperwkals,


`aramed gkiTxe, raTa Zala Semmateboda.
`swored amgvarad SesZaxeben zantad mimavalT~.

237
139. ase vidodiT mzis dasvlis win, Tanac vxedavdiT,
sanamdis mzera win mimavalT migviwvdeboda
saRamos bindSi Camavali mzis Suqs momkrTalos.

142. da nela, nela, vxedavT aRdga da aRimarTa


Ramisadari ganuWvreti kvamlisa frTila.
Semdeg amisa, gaizarda, gadagvefofra

145. da man wargvtaca rogorc xedva, ise haeric.

qeba meTeqvsmete

rogorc sibnele jojoxeTis, iseve Ramec,


uvarskvlavo ciT dalursuli, pirSeburvili,
Rrublebis nabdiT Sesudruli ukuni bneli,

4. iseTi sqeli ar yofila TvalisTvis ride,


rogorc es kvamli gars damdgari, davanebuli
gars rom gvexvia Cven orives gzaze mimavalT;

7. Tvalis gaxelas sibneleSi ver vaxerxebdiT,


roca megzuri momeaxla brZeni da saTno
da mxari Tvisi momaSvira zed dasayrdnobad,

10. viT usinaTlo gamoyveba Tavis winamZRols


gzis gasagnebad, raTa gzaSi ar waeblandos
raime sagans, xanac sikvdils aridos piri;

13. ase vidodi, mivapobdi am binZur haers,


mivyavdi ostats da gzadagza is mafrTxilebda:
`icode, erT wams ar momSorde, ar Camomcilde~.

16. momesma xmebi, gavigone TiToeuli


Sewyalebasa da mSvidobas SehRaRadebda
uflisa tarigs, vinc codvani Cvenni itvirTa.

19. locvani maTni iwyebodnen: Angelus Dei!*


yvela erT xmaze RaRadebda erTs da imaves,
harmoniulad ganwyobilni da mgalobelni.

238
22. `marqvi, ostato, es Tu sulTa RaRadisia?
me SevekiTxe. damimowma, marTali xaro.
`imsubuqeben amnairad codvas brazisas~.

25. `magram Sen vin xar, vinc moapob sxeuliT kvamlsa,


`Tanac Cvens gamo laparakob TiTqos TviT drosac
`anawilebde kalendaris Senis mixedviT?~

28. esa sTqva erTma sulTaganma, Semdeg amisa


ostati Cemi momibrunda: upasuxeo,
`hkiTxe zeviTken aq Tu aris gza asasvleli?~

31. da mec: `qmnilebav momlodine ganspetakebis,


`raTa mSvenebiT Semosili kvlav miubrunde
`Sensa Semoqmeds, gamomyevi, naxav saswauls~.

34. `vidremdis SevZleb gamovyvebi Sensa naterfals~.


man mipasuxa `da ukeTu nislSi vera vWvretT,
`samagierod smenas Cvensas ZalgviZs mivendoT~.

37. maSin mivuge: `me imave xorciT Sesxmuli,


`rasac sikvdili Semomaclis mival mwvervalze,
`gamovlili maqvs orwoxebi jojoxeTisa;

40. `ukeTu RmerTi me momagebs wyalobas Tvisas


`da nebas damrTavs movixilo sauflo misi
`iseTnairad, rac saerTod uCveuloa,

43. `nu damifarav, vin iyavi Sen sikvdilamdis?


`esec mauwye Tu vadgavarT Cven gzasa marTals,
`raTa sityvani Senni gveqnes gzis maCveneblad~.

46. `lombardo viyav da saxelad merqva me marko,*


`gancdili mqonda is cxovreba da is siqvele,
`rasac aravin daumiznebs amieridan.

49. `swor gzas miyvebi da iare ase aRmarTSi~.


ase momigo da dasZina: `gemudarebi,
`Cems magierad ilocavde ros axval zeviT~.

239
52. me vupasuxe: `daerwmune Cems mier aRTqmuls,
`Sensa saTxovars agisruleb, magram me erTi
`eWvi mawuxebs, gevedrebi es ganmimarto.

55. `erTxel aRmeZra, merme ufro gamiorkecda


`Sengan Tqmulisgan, rac erT rames marwmunebinebs,
`rogorc am Jamad, ise uwin gulSi gavlebuls.

58. `marTlac qveyana imnairad ganZarculia


`siqvelisagan, rasac Senac adasturebdi,
`borotisagan walekili da aRvsebuli;

61. `axla amas gTxovT Semasmino amis mizezi,


`raTa Sevicno da SeviZlo vauwyo sxvasac,
`radgan mas zogi caSi eZebs, zogic miwaze~.

64. `vaglax!~ moisma naRvliani amonakvnesi,


merme daiwyo dardianma: `o, Zmao Cemo,
`qveyana brmaa da iqidan modixar gatyob,

67. `iq binadarni yovelives miawerT casa,


`TiTqos yvelafers ganagebdes Tqvensa miwaze
`raRac kanoni garduvali, wreSewerili.

70. `ase rom iyos nebisyofa aRgekveTodaT,


`ar iqneboda zenaruli marTlmsajuleba,
`arca gankiTxva keTilis da borotisaTvis;

73. `zecaa igi, vinac aRZravs impulsebs Tqvensas,


`ar vityvi yovlis, magram asec rom vTqva kidevac
`ca gaZlevT naTels siavkargis gasarCevelsa.

76. da nebisyofas Tavisufals da gamZleobas


casTan WidilSi ueWvelad, imarjvebs kaci,
Tu am brZolaSi mas kvebavda ganzraxva qveli.

79. `Zalmosilebas usrulessa da Rirseulsa


`emorCilebiT da misganve Canergili gaqvT
`goneba Tqveni zecis mimarT Tavisufali.

240
82. `da Tu qveyana axlandeli warxdenilia,
`amis mizezi TqvenSivea, iqve iZieT.
amis Secnobas da Segnebas SegaZlebineb.

85. `RmerTi Seqmnamdis Sestrfis sulsa Tvis mier Seqmnils,


`miemsgavseba suli merme gogonas Cvilsa
`usazmnod mtirals da usazmno alerss ayolils

88. `da gulubryvilos isRa axsovs, rom Semoqmedis


`xalisiani xelis mier Seqmnili varo,
`swored amitom Sefrfens marto sasixarulos.

91. `wvrilman siames misdevs igi uwinaresad.


`amao vnebas da survilebs gamoudgeba
`Tu winamZRvari keTil gzaze ar Seayenebs;

94. `swored amitom saWiroa kanonis salte


`da unda iyves mefed swored kaci iseTi,
`vinac gaarCevs WeSmaritis qalaqis koSkebs.

97. `aris kanoni, da vinRaa momxmarebeli.


`aravin, radgan mewinave faris gamZRolma
`coxna ki icis, magram Wlikebs veRara xleCavs.

100. `mrevlic ra xedavs, winamZRoli igi samwysosi,


`imav cdunebas etaneba, rac TavaT Sia,
`daewafeba sazrdos amgvars, ar eZebs sxvasa.

103. `Senc naTlad hxedav uvargisi xelmZRvaneloba


`qveynis waxdomis mizezia ucilobeli
`da ara Tqveni kacobriul bunebis brali.

106. `mas Jamsa Sina romma misca rjuli qveyanas,


`ori mze epyra da rogorc erTs, ise meores,
`gzas unaTebda rogorc RvTiurs ise saeros;

109. `erTma meore daabnela da mwyemsis kverTxi


`xmals SeuerTda da orive naZaladevad
`veRar SesZleben erT kavSirSi dayovnebasa,

241
112. `radgan erT xelSi urTierTis ara aqvT ridi,
`Tu ar mijereb, TavaT naxav Sen Wirnaxuli
`yovli mcenare marcvleuliT gamoicnobis

115. `pos da adijes napirebze mdebare qveynad;


`hyvaoda erTxel raindoba, Zveli siqvele,
`sanam fridrihma ar atexa aurzauri.

118. `axla iq mxolod is gaivlis mourideblad,


`vinac sircxviliT qveyanazed Tavs ver gamoyofs,
`rigianebTan vinc gaurbis urTierTobas.

121. `sami moxuci kidev darCa iq saCveneblad


`da maTi saxiT axal droebs dascinis Zveli,
`samniv elian rodis uxmobs maTac ufali.

124. `erTi kurardo da-palacco,* gerardo qveli,*


`gvido kastelo,* ueSmako lombardieli,
`frangebis mier marTebulad saxeldebuli.

127. `axla Senc xedav, romaelTa wminda saydari,


`oriv uflebis Tavis muStSi mimgrovebeli,
`Caeflo lafSi da wabilwa tvirTic Tavisi~.

130. o, marko-meTqi, `momwons Seni Tqma gonivruli,


`axla ki mivxvdi ra mizeziT levitelT ZeTa
`wili ar ergoT mamiseul memkvidreobis.

133. `magram vinRaa is gerardo, Sen rom axsene,


gadagebuli jilagisa cocxali naSTi
`da gularZnili saukunis mamxilebeli?~

136. `egeb matyuebs sityva Seni an mcdides egeb,


man mipasuxa: `toskanurad mesaubrebi,
`Tanac mimtkiceb, ar icnobde viTomc gerardos?

139. `meti saxeli me ar vici qvelisa garda,


`Tu rom gaias ar vesesxeT, gerardos asuls,
`gfarvideT RmerTi, axla unda dagemSvidoboT.

242
142. `daxe, sinaTlem gaarRvia kvamlisa ride
`da angelosi iqve micdis, unda wavide,
`vidremdis igi gamoCndeba TvalnaTliv Cvens win~.

145. esa sTqva man da ar indoma Cemi mosmena.

qeba meCvidmete

mkiTxvelo Cemo, Tu odesme alpebis mTebSi


wamogswrebia sqeli janRi, romlis burusSi
Sen ufro nakleb Suqs gasWvretdi, vidre Txunela

4. Tvalebze akrul sifrifana apkis gadaRma,


ros nestiani, mRvrie orTqli iwyebs adgomas,
merme nel-nela ifanteba SemogarenSi

7. ra mzisa sfero Seuyenebs sxivis Cqeralebs,


axla iolad warmoidgens goneba Seni,
rogor vixile me xelaxla mze iseT wuTSi,

10. rodesac igi Casasvlelad emzadeboda;


nabijni Cemni Sevuxame me mxne nabijebs
moZRvrisa Cemis da davagde orTqlis wiaRi.

13. dabla beqobze caxcaxebdnen mTiebni mzisa.


hoi, ocnebav, gagvitaceb xandaxan ise,
garesamyaros dagvaviwyeb da gagvarindeb,

16. rom smenas Cvensas ver SeakrTobs aTasi buki.


Sen raRa SegZravs qveyanaze grZnobis kidegan
Tu ar naTeli maRla caSi saxed qceuli,*

19. zenarul nebiT kvlav miwaze warmogzavnili.


aw gulqvaoba im asulis, vinc Citad iqca
yvelaze ukeT mgalobelad da moWikWiked

22. kvlav gaxmianda, warmoudga ocnebas Cemsas


da suli Cemi SeikumSa iseTnairad
rom yovelive garegani STabeWdileba

243
25. miuwvdeneli gaxda maSin SemecnebisTvis.
Semdeg ezmana Cems ocnebas aboboqrebuls
kaci jvarcmuli, qedmaRali, warbSeWmuxvnili,

28. amave saxis miicvala igi im wuTSi.


mis gareSemo idgnen iqve didi asuer,*
meuRle esTer da mardoxe samarTliani,

31. sruli simWevriT, saqcieliT warCinebuli.


rogorc ki gahqra es Cveneba, gauCinarda,
rogorc wylis pirze molivlive mciredi buSti,

34. im wuTSi, roca siTxe iklebs da dainTxeva,


ocnebas Cemsas warmoudga qali ymawvili,
igi stiroda, qviTinebda: `o, dedofalo,

37. `raisTvis dasTme Sen sicocxle brazmoreulma?*


`sikvdils ewie Sen lavinas dakargvis SiSiT.
`da mec damkarge, aw aqa var, mivstiri, dedav,

40. `me Sens daRupvas, ar Tu sikvdils im meorisas~.


rogorc sizmari Sewyvetili iseT wuTebSi,
roca daSvebul quTuToebs adgeba Suqi,

43. ruli iZalebs, magram naTels dauclis gzasa,


ase Cveneba igi gahqra, gauCinarda,
ros ucabedad SemomeWra me elvareba,

46. krToma Suqisa, aTinaTi igi friadi.


mimovixede, rom gamego, Tu sad viyavi,
ros xma momesma: `aqeT modiT, zeaRmavalno~.

49. aman miipyro yuradReba Cemi sruliad.


axla iseTis utexeli JiniT aRvivse,
msurda Semecno _ Tu vin iyo amis warmTqmeli?

52. axla survili SemomenTo gulze anazdad,


mzes xom sCvevia: igi xedvas asustebs Cvensas
da elvarebis imoseba is safarveliT;

244
55. aseve meca ver SevsZeli mzeris gamarTva.
`suli RvTiuri gzas gviCvenebs aRmosavalsa,
`im mTis wverosken vedrebisa Cvenis kidegan.

58. `sxivTa mkrTomeli Cvens winaSe gauCinarda,


`ise mogveqca, rogorc kaci uzams TavisTavs,
`radgan vinc ucdis sxvisgan WirSi Semovedrebas

61. `igive xSirad uarisTvis ganmzadilia.


`maS, avyveT axla mowodebas weRan mosmenils,
`vcadoT zeasvla, vidre mwuxri daeSvebodes,

64. `Torem ver avalT, vidre dRe ar Semobrundeba~.


es Tqva ostatma, oriveni gaveSureniT,
miveswrafodiT maRla mTisken amaval kibes,

67. magram rogorc ki Sevadeqi safexurs pirvels,


myisve Sevican me farfati frTebis garSemo,
qarisa qrolva Semomesma da xma: `Beati...*

70. `vinac ar uwyis risxva igi gulborotisa~.


ukve Cvens zeviT amdgariyo im simaRleze
sxivi gviani, Ramis bindis winamorbedi,

73. da irgvliv caze varskvlavebiT anTebuliyvnen.


`rad miRalate, muxlis Zalav, ase udrood?~
vusayvedure Cemsave Tavs, ra Sevicani,

76. TandaTanobiT meleoda saxsrebSi Rone.


magram Cven ukve mivaRwieT iseT alagas,
sad safexurni CamoTavdnen da Cvenc SevdeqiT,

79. rogorc xomaldi meCxer wyalSi gamoriyuli.


mimovixede, mivayure, egeb Semecno,
am axal garsis midamoSi, an damenaxa,

82. Semdeg amisa, mivubrundi isev Cems megzurs:


`mamav, Zvirfaso, marqvi ragvar danaSaulis
`Camdeni sulni am garss zedan iwmindebian?

245
85. `muxlni modundnen, magram sityva numc modundeba~.
man mipasuxa: `siqvelisas sjian aq trfials,
`rasac Sedegad jer nayofi ar mohyolia,

88. `xelmocarulni kvlav mihyofen xels niCbis mosmas.


`magram Tu Sen gsurs ufro naTlad Seicno ese,
`momapyar smena da igemeb Sen ueWvelad

91. `nayofsa keTils am adgilze dayovnebisas,


`arc Semoqmedi, arc Seqmnili dasabamidan,
`ar darCenilan arasodes usiyvarulod,

94. `gind bunebrivi, gind sulier trfobis kidegan


`umcdari iyo bunebrivi trfoba maradJams,
`xolo meores acdens xSirad trfobis sagani

97. `Zalis siWarbis, xanac Zalis ver SewevvniTa.


`vidremdis igi pirvelyofils eltvis siqveliT,
`mcire siqveliT igi TavaT gaarTmevs Tavsa,

100. `aseT dros igi aRarc aRZravs gulborot zraxvebs.


`magram ukeTu borot zraxvas mietaneba
`trfoba gulisa, mcire iyos igi Tund didi,

103. `maSin Seqmnili eurCeba Semoqmeds Tvisas;


`am naTqvamidan Sen mixvdebi, rom siyvaruli
`dvritaa TqvenSi yovelive siqvelis grZnobis

106. `da saqcielis, rac moiTxovs Semdeg gankiTxvas.


`radganac trfobas aRar ZaluZs aqcios zurgi,
`imas, visSiac imyofeba TviTonve igi,

109. `aravis ZaluZs SeiZulos Tvisive Tavi.


`radgan ar qmnila sulieri TavisTavadi
`pirvelad yofnis Caurevlad nagulisxmevi,

112. `aravis ZaluZs sZuldes igi maradJamulad,


`maS Tu aq swored gamovsaxe gulisTqma Cemi,
`siave kacTa uyvarT mxolod, roca moyvass sWirs,

246
115. `es siyvaruli Tqvensav xelSi aRmocendeba,
`zogi moyvasis damcirebiT scdilobs mudamJams
`amaRldes TavaT, amitomac swadia kidec

118. `Zirs dasces igi da TviTon ki gza gaikafos.


`zogs eSinia daekargos pativiscema,
`Zala, namusi da saxeli sxvis warmatebiT,

121. `amitomac swuxs da usurvebs sxvas damarcxebas.


`zogic ganicdis xSirad devnas umarTebulos,
`Surisgebisa sawadeliT aRtyinebuli.

124. `aseTi kaci mudam borots natrobs sxvisaTvis.


`es samnairi siyvaruli isjeba qvemoT;
`axla me minda Sen Seicno sxva siyvaruli,

127. `romelic keTils armarTebul gzebiT mieltvis.


`yoveli kaci bundovanad grZnobs kidec qvelsa,
`radgan siqvele mas aniWebs sulis mSvidobas,

130. `mitomc yoveli mieswrafvis moxveWas misas.


`rodesac suli zantad iwyebs siqvelis Wvretas
an mis moxveWas agvianebs, samagierod,

133. `am garsSi mova sinanuliT gansawmendelad.


`aris siqvelec ver momcemi bednierebis,
`is ar Seicavs arca Svebas, arc dvritas keTils,

136. `sruli siqvelis arsTa arsis fesvsa da nayofs?


`aseT siyvaruls vinc ayveba gadaWarbebiT,
`igi isjeba iq Cvens zemoT samive garsSi;

139. `Tu ras gulisxmobs siyvaruli es samnairi,


`ar gangimartav, raTa TavaT scado mixvdoma~.

qeba meTvramete

ra moaTava es baasi brZenma ostatma.

247
SemomaCerda, micqeroda, miTvalTvalebda.
surda gaego Tu ramdenad davkmayofildi?

4, me ki axali miRadravda wyurvili gulsa


vsdumdi, Cems gulSi ki vambobdi: `vin icis, egeb
`xSiri kiTxvebiT vabezrebde Cems megzurs Tavsa~.

7. magram mamaman WeSmaritman Seicno myisve


gaubedavi, damaluli wadili Cemi.
alaparakda, mec momgvara gambedaoba.

10. vuTxar: `Sens axlos o, megzuro Cemo diado,


`iseTi Suqi efineba gonebas Cemsas,
`rom yovelive Sengan Tqmuli Tvalwin maqvs cxadad.

13. `amitomac gTxov, Cemo tkbilo, Zvirfaso mamav,


`me ganmimarto siyvaruli, Sen rom miawer
`rogorc qvel saqmes, ise qvelis mopirdapires..

16. `momarTe Cemsken daZabuli gonebis Tvali~.


miTxra: `uTuod Seiqmneba SenTvis sacnaur,
`Secdoma brmaTa, visac Tavi moaqvs beladad.

19. `suli Seqmnili Tavidanve siyvarulisTvis,


`mieltvis imas, rac mas xiblavs da aRitacebs,
`rogorc ki grZnoba siamisa gamoafxizlebs.

22. `sagnis arsobis anabeWdi rCeba Tqven sulze,


`Semdeg amisa Zlierdeba igi TqvenSive
`da kvlav mieltvis da Sefrfinavs imave sagans,

24. `aRtacebuli amnairad ixreba misken,


`iqceva igi siyvarulad, axal bunebad,
`da rogorc cecxli etaneba zecis sferoebs,

28. `raki bunebis Seqmnilia zeaRsavlenad,


`da xangrZlivadac inaxeba zecis TavanSi.
`aseve suli mijnurobiT aRtyinebuli

248
31. `survils ahyveba, aenTeba da aborgdeba,
`am uasako ltolvilebas gadayolili,
`ver moisvenebs Tu ar miswvda mijnurs gulisas;

34. `axla Senc xedav Tu ramdenad WeSmaritebas


`ver miswvdenia, vinc amtkicebs, rom siyvaruli
`yovelnairi iyos TiTqos Rirsi qebisa.

37. `vTqvaT, siqvelea siyvarulis pirvelsaTave


`an anabeWdi mudam kargi rogor iqneba,
`Tundac dingeli xarisxiTac vargodes kidec.

40. `sityvaTa SenTa, maT gamgonem Cemma gonebam


`me ganmimartes siyvarulis bunebis arsi,
magram me mainc bevri rame ver gamigia;

43. `ros siyvaruli modis CvenTan garemocvidan,


`suls aRar ZaluZs aq sxvagvarad moiqces TavaT,
`gzis sisworeSi mas pasuxi viT moeTxovos?~

46. man mipasuxa: `sanamdisac swvdeba goneba,


`me gangimartav, xolo rwmenas rac Seexeba
`am sakiTxebSi, beatriCe gagikvlevs gzasa.

49. `arsobis forma materiis kidegan mdgari,


`magram masTanve ganuyrelad gadaWdobili,
`Tavis bunebiT Semcvelia erTgvar siqvelis;

52. `siqvele igi qmedobaSi Tu gamJRavndeba,


`rogorc mwvaneSi suladgmuli vegetacia,
magram pirveli ideebis da Semecnebis,

55. `kacSi STasaxva rogor xdeba dasabamidan,


`es ucnobia da aseve miuwvdeneli,
`pirveli vnebis gaRviZeba bunebiT mogsdevT,

58. `rogorc Tund futkrebs mindvrad Taflis moxveWis niWi,


`am Tandayolil niWisaTvis uadgiloa
`kacis Zageba rom daviwyoT an qeba misi

249
61. `da danarCeni nebisyofac mas Seufarddes,
`mocemuli gaqvT arsebaSi Zali mbWobeli,
`man unda mwyemsos nebadarTvis daculi bWeni.

64. `es saTavea, saidanac gamomdinarebs


`damsaxureba siqvelisa imis mixedviT,
`romel siyvaruls SeiTvisebT, keTils Tu borots?

67. `da vinc gonebiT Caswvdenia arsTa saZirkvels,


`Tandayolili maT SeniSnes Tavisufleba
`da dautoves Semdeg kacTa zneobis swavla.

70. `vTqvaT, uneblieT dagebadaT Tqven siyvaruli,


`Tund ornairi saTavidan gamovlenili.
`TavSekavebis niWic xom Tqven mogepovebaT.

73. `am maRal niWSi beatriCe gulisxmobs kidec


`Tavisufalsa nebisyofas, es daixsome,
`Tu amis gamo igi TavaT gagesaubros~.

76. amasobaSi SuaRame moweuliyo.


gvianma mTvarem varskvlavebi gamogviCina,
miiswrafoda, viT beWedi uzarmazari

79. cisken im gzebiT, romelzedac mze adgas xolme


da romaeli moqalaqe uyurebs am mzes
korsebisa da sardebs Soris bnelSi Camavals.

82. brwyinvale landma, romlis gamo TviT pietola*


ufro xSiradac ixseneba, vidre mantua,*
Zlivs moiSora tvirTi Cemgan dakisrebuli;

85. me ki, naTeli ganmarteba vismine wvrilad,


yoveli kiTxvis sapasuxod mun miRebuli.
videq viT kaci Tvlemismomgvrel fiqrSi garTuli,

88. magram gamikrTo Tvlema igi moulodneli


landebis xrovam, romelTac aq amasobaSi
zurgidan ukan moearnaT orTavesaTvis.

250
91. rogoric ismens da azoposs* mas Jamsa Sina
aRtyinebuli brbo unaxavT RamiT mrokavi,
rodesac baxuss Svelas sTxovda Tebais xalxi,

94. amnairadve wred Sekrulni moiCqarodnen,


morbodnen Cvensken, Tvali movkar gamalebulni,
keTilsa nebas ayolilni da wadils marTals.

97. wamogvewien mcire xanSi, radgan sirbiliT.


uwmindurT xrova Tan mogvsdevda, risxviT aRvsili
ori maTgani win mohqroda da mostiroda:

100. `maria swrafad gaemarTa erTxel mTebisken,


`ilerdis* xelSi Casagdebad cezarma risxva
`marsels Tavs dasca, gaeSura espaneTisken~.

103. `viCqaroT aba, ar davkargoT dro unayofod


`mcire trfobisTvis~, gahkivodnen sxvani da sxvani
`siqvelis ltolvam gaacxovlos gulmowyaleba~.

106. `sulno, mag Tqvenma ltolvilebam sulmoswrafulma


`gamoasworos vinZlo Tqveni gulgrili qceva,
`Tqveni sizante sikeTis da siqvelis qmnaSi

109. `cocxali kaci geubnebiT WeSmarit ambavs~,


`zeasvlas vlamobT rogorc ki mze Suqs mogvavlinebs;
`marqviT sad aris maxlobeli gza gasasvleli?~

112. am sityvebisa Tqma ineba ostatman Cemman.


erT-erTma sulma upasuxa: `gamomyevio,
`mogvyev kvaldakval, kldeTa Soris giCvenebT naprals.

115. `Cven ki ise varT Sepyrobili ltolvis sificxiT,


`ar SegviZlia SevaneloT Cqari sirbili.
`nurca miawerT Cvens siCqares uxeS saqciels.

118. `abatad viyav sent zenonis Zvel veronaSi


`me qveSevrdomi saxelganTqmul barbarossasi,*
`romelsac TrTolviT moigonebs dResac milano.

251
121. `iq aris vinme, cali fexiT saflavSi mdgomi,
`vinc mokle xanSi am monasters gamoitirebs
`da bevrs inanebs winamZRvari rom iyo misi:

124. `vinadgan Svili man Tavisi sneuli xorciT,


`suliT sneuli, ujilago yovelnairad,
`am monastersa miuCina winamZRvrad, mwyemsad~.*

127. ar vici kidev Tu rame sTqva, Tu mTlad dadumda,


ise Sors iyo igi ukve Cvengan wasuli,
es gavigone da kidevac davimaxsovre,

130. axla megzuri meubneba Cemi mSveleli:


`aqeT mobrundi da mixede, is ori landi
`rogor garbian, aZageben sizarmacis sens~.

133. yvelaze ukan morbenalni yvirodnen: `mTeli


`nacia gawyda,* romlisTvisac zRva ganikveTa,
`da memkvidreni ver eRirsnen iordanes wyals.

136. `yvelani, vinac ar ikisres anqizes ZesTan*


`mZime tvirTisa gadatana, maT usaxelo
`sikvdili ergo, daviwyebis WoWSi CaflulTa~.

139. roca landebi did manZilze dawinaurdnen,


fexdafex svliTa ar SegveZlo wamovweodiT,
axali fiqri daeufla gonebas Cemsas.

142. axla mravali sxva fiqrebic amekviata,


xan erTs avyevi, xan meores, xanac mesames,
ase amgvarad meocnebes mewvia ruli

145. da gadameqca maSin fiqri myisve zmanebad.

qeba mecxramete

swored iseT dros, roca sicxes dRisgan warmomdgars


gadasZlevs miwa, nawilobriv TavaT saturnic
da igi ukve ver gaaqrobs mTvaris sigriles,

252
4. am dros ukeTes niSans Wvreten geomantebi,*
amomavali ciskris gaswvriv aRmosavleTiT,
ros gariJraJi ukve iwyebs naTel gziT svlasa.

7. am dros mezmana TvlemiT garTuls asuli vinme


enadabrgvnili, Tvalelami, fexmoqceuli,
xeldaRvarWnilsa saxe hqonda sudarisferi.

10. mivapyar Tvalni da rogorc mze gaatans xolme


Ramis sigriliT gaToSilis Zvalsa da saxsars,
ise moqnili Cemma mzeram gaxada misi

13. ena da tani gaeWinTa, mcire xnis Semdeg


gamousworda aRnagobac da gadaekra
qals mTel saxeze siyvarulis turfa ieri.

16. rodesac enac amnairad aidga isev,


igi amRerda imnairad, rom gamiZnelda
yurad ar meRo moxiblulsa simRera misi.

19. me varo igi tkbilxmovani, nazi sirinoz,


`vinc mezRvaurebs acdens xolme Suagul zRvaze.
`ZalmiZs movxiblo yvela, vinac momapyrobs smenas.

22. `me gavitace odisevsi gadakarguli


`Cemis simReriT da vinc smenas me SemomaCvevs,
ganSorebasac iSviaTad Tu moindomebs~.

25. jerac mokumva ver moeswro bageTa misTa,


rom davinaxe me asuli wmindaTa swori,
gverds amomidga sirinozis Sesarcxvenelad;

28. `o, virgilius, es vinaa, aq vin mosula?~


ikiTxa qalma da mivida masTan ostati,
Tvali miapyro ucabedad movlenil wmindans,

31. Semdeg sirinozs samoseli Semoafxriwa


da gaaSiSvla Cems winaSe muceli misi.
myis gameRviZa, roca momwvda namkvdrevis suni,

253
34. gamomeRviZa, damiZaxa virgiliusma:
`samjer gixmobdi amdgariyav, gamomyolodi,
`aw mivaSuroT da movZebnoT gadasasvleli~.

37. zewamoviWer. wminda mTisa garsi yoveli


vnaxe gavsili ganTiadis SuqTa CqeraliT.
vidodiT ase da Cven ukan mze kaSkaSebda,

40. mivsdevdi ostats, daRvremili, TavCaqindruli,


rogorc fiqrisgan gadrekili kaci mavani,
gadazneqili, rogorc xidis daxrili arka.

43. uceb momesma: `aqve aris gadasasvleli~,


da iTqva ese ise nazad da ise rbilad,
rogorc miwazed arasodes iTqmeba sityva.

46. gediseburi frTeni hqonda zeapyrobili


da wargvagzavna amis mTqmelma maxlobel mTisken.
or flates Soris iyo es mTa gamowyvdeuli.

49. Seirxnen frTeni, SevicaniT qarisebr qrolva


da mogvasmina: `netar iyvnen cremliT mtiralni,
`radgan maT sulebs elodebaT nugeSis cema.

52. `risTvis dascqeri daRvremili kvlav dedamiwas?~


ase daiwyo _ maSin brZenma megzurma Cemman,
ros angelosi gagvecala, davrCiT martoka.

55. vuTxar: `axalma uCveulo gamocxadebam


`me damaeWva da Semipyro iseTnairad,
`rom fiqrisaTvis ver SevZeli Tavis daRweva~.

58. `Zveli misani dainaxe, miTxra ostatma,


`visi wyalobiT iq Cvens zeviT mosTqvamen mwared
`da naxe ra gziT eTiSeba mas Ze kacisa.

61. `axla es kmara, gadaadgi nabiji mtkiced


da mzera Seni miapyari ucnaur fituls,
romelsac zena sferoebTan erTad abrunebs.

254
64. rogorc mimino moTvalTvale sakuTar WangTa
monadiris xmas gaigonebs da moixedavs,
iqiTken, sadac eguleba mas saqnieri,

67. mec ese vqeni, aviare ferdobi igi


im adgilamdis, sad biliki swydeba aRmarTis,
xolo iqidan mivaRwie axal garsamdis;

70. roca mexuTe garsze avel, amovisunTqe,


vixile irgvliv gulamoskvniT mtiralni sulni,
pirqve damxobilT mduRareba sdiodaT TvalTa.

73. Adhoesit pavimente anima mea.


ise mwuxared dudunebdnen fsalmunis leqssa,
TavaT sityvebi godebaSi Zlivs-Ra ismodnen.

76. `RvTisgan rCeulno, visi tanjva esoden mZime


`marTlmsajulebiT da imediT Semsubuqdeba,
`gvaswavleT gzai uzesTaes safexurisken~.

79. `Tu Tqven ara xarT ganwirulni aq dasamxobad


`da mieswrafviT gaecaloT aqaurobas,
iareT marjvniT, Tan misdieT kides mxarmarjvniT~.

82. ase hkiTxavda maT mgosani, Semdeg pasuxic


gvesma maxloblad da Sevican im wamsve xmaze,
mTqmeli amisa dafaruli TvalTagan CemTa.

85. mivapyar mzera myis Cems ostats gaocebulman,


man wamyofiTa me maniSna, damidastura
raki wadili usityvodac gaigo Cemi.

88. ukve sakuTar nebisyofas mivende meca,


da mivubrundi, miveaxle myis im arsebas,
romlis sityvebma miiqcies gulisxma Cemi.

91. ase mivmarTe: `hoi, sulo, vinc sinanulSi


`aq ixveW xarisxs uflisaken kvlav miqcevisas,
gTxov daayovno wamierad godeba Seni,

255
94. `mamcne vina xar da rad wevxar pirqve miwaze?
`an egeb rame gagirigo im qveyanaSi,
`saidanac me amovedi aq xorcSesxmulad?~

97. `Tu ra mizeziT Cven dagvamxo pirqve zenama


`amas gaigeb Tavis droze, jer es icode:
Scias quod ego fui successor Petri,*

100. `gecodineba siestrsa da kiavers Soris


`SesaniSnavi mdinarea, romlis saxeli
`Cems gvars amSvenebs warCinebuls odiTaganve

103. `sul oriode Tve davcade Tu ra mZimea


`papis mantia, Rirseulad mtareblisaTvis,
`yvela sxva tvirTi bumbuliviT mCate sCans masTan.

106. `monanieba, samwuxarod, damigvianda,


`magram rogorc ki amirCies mwyemsad romisa,
`me Sevicani am cxovrebis simcdare sruli.

109. `vnaxe iq rom guls myudroeba ar eRirseba,


`im cxovrebaSi sidiades ver miewevi
`da Seviyvare amitomac me es cxovreba.

112. `am dRemdis viyav ubeduri, RvTisgan ganmdgari


`da Cavefali me siZunwis binZur WaobSi.
`risTvisac me aq vitan sasjels rogorc Sen hxedav.

115. `vinc iq siZunwes kerpad saxavs, is aq mJRavndeba,


`sadac tanjvaSi iwmindeba codvis mtvirTveli,
`yvelaze metad Zunwebs sjian ganwmendis mTaze.

118. `radganac Tvalni arasodes migviqcevia,


`simaRleTadmi, radgan vWvretdiT mxolod miwiers,
`marTlmsajulebam migvisaja miwisTvis mzera.

121. `rogorc siZunwiT xelSekruli iyo trfiali


`sikeTisadmi midrekili Cvens bunebaSi,
`ase Sekruli vyavarT Cven RvTis marTlmsajulebas.

256
124. `xelni da ferxni SegvikoWes da gagviTokes
`da sanam RmerTi ar inebebs azatqmnas Cvensas,
`ase viqnebiT Cven ganrTxmuli miwisa pirze~.

127. me daviCoqe, ganvizraxe gasaubreba.


rogorc ki bage Semitokda, mimixvda myisve,
rom mowiwebiT vupirebdi Tayvaniscemas.

130. `ra mizezia, miTxra, `muxlni rom moiyare,


varqvi: `sindisi me ar maZlevs nebas veaxlo
`sxvarigad Tqvensa pirovnebas maRalRirseuls~.

133. `aRdeqin, Zmao, gaimarTe muxlebi gvedri,


man mipasuxa: `scdebi, me var Tanamsaxuri
`aq TqvenTan erTad uzesTaes caTa mpyrobelis.

136. `da Tu odesme saxarebis gsmenia sityva,


`sadac Tqmulia: Neque nubent odiTganve,
`maSin gaigeb raT vazrovneb me agre rigad.

139. `axla idine, me ar minda, rom daayovno,


`Seni darCeniT xels SeuSli godebas Cemsas,
`romlis wyalobiT is mwifdeba, rasac ambobdi.

142. `saiqioSi Zmiswuli myavs me alajia,


`saTno gulisa, Tu mermisSi Cveni ojaxi
`siaves rames mas ar Sehyris da ar waaxdens.

145. `marto isa myavs darCenili im qveyanaze~.

qeba meoce

uZlieressa nebisyofas ebrZvis amaod,


sustisa neba amitomac davuTme meca,
Rrubeli wylidan amoviRe gauJRenTeli,

4. gzas gavudeqi da ostatic mihyva areebs


flatisa gaswvriv darCenilebs, viareT ase,
rogorc qonguris gayolebiT gzad mimavalni.

257
7. merme sulebi, visac TvaliT sdioda wveTad
is boroteba, rac am sofels uqadis warRvnas.
mouaxlovdnen gadaRmidan kides flatisas.

10. wyeulimc iyav, Zvelo gvelo, ukunisamde


tyiurTa Soris sxvaze metis warmtacebelo,
sixarbes Sensas aRar udevs raime zRvari.

13. cao maRalo, romlis brunva, rogorc fiqroben


am saaqaos weswyobaze axdens gavlenas,
rodis-Ra mova, vinc am tyiurs gandevnis Cvengan?

16. mcire nabijiT mivxoxavdiT, win mivdiodiT,


me ki aCrdilebs Sevscqerodi da momesmoda
rogor stirodnen da mosTqvamdnen sawyalobelad.

19. uceb momesma `o, mariav, tkbilze utkbeso~,


wamoiZaxa sulTaganma erTma kiviliT,
rogorc sCvevia aseTi ram qals melogines.

22. manve ganagrZo: `rogor mwirad cxovrobdi Sena,


`rasac amowmebs is safari, sadac odesRac
`wminda nayofi dagebada muclisa Senis~.

25. Semdeg es mesma: `fabricius keTilSobilo,*


`Sen siRaribe da siqvele arCie erTxel
`simdidres friads da codvebis mokidebasa~.

28. sityvani ese me im zomad mesiamovna,


davwinaurdi, raTa meyo igi sacnaur,
vinac am sityvebs warmosTqvamda Cem gasagonad;

31. manve siuxve moigona, romelsac erTxel


wminda nikoloz qaliSvilebs aRmouCenda,*
siqvelis gzaze waremarTna raTa isini.

34. mivmarTe: `sulo, vinc metyveleb esoden qvelad,


`aw ganmicxade, vin iyavi, im cxovrebaSi,
`an rad RaRadeb sityvas egzom mosawonarsa?

258
37. `sityvani Senni uSedegod ar Caivlian.
`ros mivbrundebi mokle gzisa mosaTaveblad
`im cxovrebaSi, rac eswrafvis Tavis aRsasruls.

40. momigo: `gamcnob ara Svebis mosaxveWelad,


`aramed ima saTnoebis gamoisobiT
`romelic brwyinavs SenSi, vidre sikvdils ewevi.

43. `var fesvTagani Sxamiani rame mcenaris,


`ramac imdenad daabnela saqristiano,
`rom saeWvoa, misgan Teslis keTilis xilva.

46. `ukeTu due, lili, genti, da TavaT briuge


`SeerTdebian, mas uTuod ganikiTxaven,
`da mec amas vTxov mosamarTles yovelTa arsTa.

49. `im cxovrebaSi hugo kapets* me miwodebdnen,


`Cemgan warmodgnen safrangeTis gvirgvinosanni,
`yvelani, visac lui erqva an da filipe.

52. `me parizeli yasbis Svili viyavi TavaT,


`ros gadaegnen naSierni ZvelTa mefeTa,
`erTi-Ra darCa Sefarvuli ubiri CoxiT

55. `maSin aRvirni movimarTe xelisuflebis,


`myisve samefos moveqeci me saTaveSi,
`Semovikribe megobarni, TanamebrZolni;

58. `xolo gvirgvini samefosi daqvrivebuli


`Zes mivakuTvne gamarjvebiT gulmocemulma
`da am Svilidan warmoiSvnen Semdeg mefeni.

61. `vidre mziTevma monagarma provansis mxridan


`CemTa naSierT ar warstaca sindisi srulad;
`umniSvneloni iyvnen, Tumca guliT keTilni;

64. `magram rogorc ki sicruiT da ZalmomreobiT


`daiwyes Zarcva da sazRvarTa gafarToeba,
`aiRes ponti, normandia da biskaia.

259
67. `karlos mZinare italias daesxa Tavsa
`da konradini Seewira laSqrobas misas,
`samagierod aagzavna man caSi Toma.*

70. `vxedav winaswar Sors araa iseTi droca,


`roca sxva karlos safrangeTiT warmogzavnili
`amcnobs qveyanas TavisTavs da Tavisianebs;

73. `uiaraRod gailaSqrebs, Subis amarad


`iudas msgavsad, magram ise moixmars Subsa,
`rom florencias gamoSignavs da gamofatravs.

76. `igi moixveWs miwis nacvlad imoden sircxvils,


`ramdenic mcire eCveneba danaSauli.
`meorec ukve tyveobidan mobrunebuli.

79. `sakuTar asuls TviT gaiyvans tyveTa bazarze,


`rogorc sCveviaT mekobreebs qaliT vaWroba.
`o, angarebav, sxvas ras mogvwev Sen uaressa;

82. `Cemi jilagi im zomaze daaZabune,


`ise monurad dagigeSavs, dagmonebia,
`rom sakuTari xorci TviTve SesZagebia.

85. `da rom warsuli ubedobac mcire gveCvenos,


`vgrZnob, rom alagnas* mieWreba TeTri SroSani*
`da mis mesayrdes Seipyroben ueWvelia;

88. `vici macxovars xelmeored Segvigineben


`da ganaxldeba isev Zmrisa da geslis gemo,
`or yaCaRs Soris mouxdeba ufals sikvdili.

91. `vxedav winaswar momavalsa sastik pilates


`da SeiWreba angarebiT aRvsili igi
`uflis taZarSi uuflebod da ukiTxavad,

94. `hoi, ufalo, ros meRirsos Svebis moxveWa,


`rodis vixilo marTebuli Surisa geba,
`cecxlebr elavdes risxva Seni gardauvali.

260
97. `is, rac me warvTqvi uxrwnelisa qalwulis gamo,
`ramac Senc Cemsken mogaxeda wyalobis TvaliT,
`raTa mciredi ganmarteba migeRo Cemgan,

100. `es yovelive Cveni locvis aris sagani.


`asea, sanam dRe grZeldeba; magram rodesac
`Rame eSveba Cven sxvarigad avmetyveldebiT.

103. `vigonebT maSin pigmalions, verags, muxanaTs,


`angarebisgan aRtyinebuls da gacofebuls,
`vinac oqrosTvis mamis kvlasac ar daerida.

106. `Zunwi midasis* siRatakes da sibedSaves,


`mis gaumaZRar survilebis mZime Sedegebs,
`rac sasacilo gaxda Semdeg TaobaTaTvis.

109. `Semdeg amisa, movigonebT Cven regven aqans,*


`vinc israelebs daumala naalafari;
`aqac awvalebs mas navesi sastiki risxva.

112. `vamxelT sapfiras* da meuRlis misas agreTve,


`vaqebT im floqvebs, vinc Caqoles poliodori,
`mTis gareSemo binadarni hkicxaven erTxmad,

115. `poliodoris muxanaT mkvlels, av polimestors.*


`Semdeg Cven vyviriT daJinebiT: `gvauwye, krasus*
`Sen oqros gemo, ueWvelad gecodineba~.

118. `zogi yiJinebs, zogi ambobs amas CurCuliT,


`imis mixedviT Tu vin rogor aRtyinebula,
`xan nela davalT, xanac davZrwiT gamalebuli;

121. `keTil saqmeTac movigonebT xandaxan dRisiT,


`magram dRes marto Cemi gesmiT Tqven RaRadisi,
`radgan sxvas arvis ndomebia xmis amoReba~,

124. ukve am aCrdils gaveyareT da SevecadeT,


gzisa siZnele dagveZlia da svla gangvegrZo,
rogorc ki Zali saamiso Segvwevda Cvena.

261
127. roca vigrZeni me mewyeris magvari tokva,
Seirya mTa da mTels sxeulSi vigrZeni JrJola,
viT sikvdilis pirs migdebulma mTrTolvare kacma.

130. da WeSmaritad ar tokavda ase delosi,


roca latona masze budes ganimzadebda,*
raTa cis Tvalni warmoeSva am qveyanaze.

133. Semdeg amisa yoveli mxriT atyda CoCqoli,


imdenad mZafri, rom ostatma me momaSura,
miTxra: `nu krTixar sanam giwev winamZRolobas~;

136. xolo isini RaRadebdnen: `Gloria in Excelsis Deo!~*


ramdenadac me gavarCie maTi sityvebi
da Cvenc videqiT, ar vicodiT ra gvemoqmedna,

139. rogorc ki mwyemsi, vinc pirvelad es moismina,


vidremdis ryeva da galoba ar Sewyda srulad.
merme mivyeviT isev wminda gzas, win mdebares,

142. Tanac vzveravdiT gars mojarul sulTa aCrdilebs,


romelnic isev qviTinebdnen Cveulebrivad.
aseTis ZaliT me arasdros damZgerebia

145. gaugebroba, Tu xsovna aq me ar mRalatobs,


rogorc im wuTSi, ros gonebas azvavebulsa
surda Seecno meyseulad Tu ra xdeboda

148. Cvens gareSemo am saSinel aliaqoTSi,


radgan verc ostats SevekiTxe dafiqrebulma,
verc me gavarTvi ganagons da SeniSnuls Tavi;

151. ase vidodi fergamkrTali, fiqrSi wasuli.

qeba ocdameerTe

wyurvili mqonda bunebrivi da saSineli,


ris mokvla mxolod wyals SeeZlo, romelic sTxova
samaritelma dedakacma odesRac mgzavrsa;

262
4. Tan viCqarodi, mivyvebodi nabijiT ostats,
viwro, daklaknil bilikebiT aRmamavalni,
mwuxare guliT Sevcqerodi sulTa gankiTxvas.

7. rogor hgavs ese lukas naTxrobs saRvTo werilSi,


or mgzavrs rom Sexvda, gzad mimavalT ieso qriste.
rodesac igi saflavidan amodioda.

10. aha, aCrdili SegvefeTa da gamogvidga,


akvirdeboda Tavis ferxTiT mokecil landebs;
Cven es SevniSneT, roca suli alaparakda,

13 gviTxra: `ufalma mogivlinoT, Zmano, mSvidoba~.


myis mivubrundiT da ostatma virgiliusma
samagierod upasuxa, rogorc wesia.

16. rqva: `netar sulTa did krebulSi aRuSfoTeblad


`Sen gangawesos im samsjavrom, romelmac mena
`samaradJamod gamaZeva da gamomriya~.

19. `rao? sTqva sulma, ganagrZobda Tanac siaruls,


`ukeTu zenam aRgikveTaT cad ganweseba,
`vin migiZRodaT am kibeze zeaRmomavalT?~

22. da brZenma Cemma miuTiTa Cems Sublze niSnebs,


maxvilis wvetiT angelosis mier daxatuls,
`gaigeb, rom mas netarT Soris ekuTvnis bina

25. `vidre damrTveli dRe niadag yovel sulisTvis,


`misTvis gankveTil maqos Zafebs kidev izogavs,
`rac klotos* mier Tavidanve miCenilia,

28. `misi sulica, Senisa da Cemis dobili,


`zemoasvlisas ver SesZlebda CemTan siaruls,
`radgan CvensaviT mas ar uWris am mxares Tvali.

31. `me warmomgzavnes jojoxeTis bneli xaxidan,


`aq gzas vuCveneb mermisSiac me vuwinamZRvreb,
`vidremdis codna Cemi misTvis sakmarisia.

263
34. `axla mauwye Tu ram SesZra Ziri am mTisa
`da mis ferdobze zRviskidemdis irgvliv damsxdarni
`sulni erTbaSad aCoCqoldnen da axmaurdnen?~

37. SekiTxva igi Cems gulisxmas daemTxva zustad


da gulTmisnurad gamoxata survili Cemi
da gulis nadebs usalbuna, miugo sulma:

40. `am mTasa wmindas ver Searyevs Zala sxvagvari,


`Tu ar uflisa nebisyofiT gamomavali,
`sxva zegavlena ver miswvdeba aqaurobas;

43. `am mTis bunebas veRar swvdeba raime SfoTi,


`radgan verc wvima, veRarc setyva da veRarc Tovli,
`verca merexi, rTvili, Wirxli da dilis cvari,

46. `am midamoSi ar SegxvdebaT rogorc ki Txemis


`ferdobis samsav safexursa gamoscildebiT.
`sxva cvlilebanic ucnobia SemogarenSi,

49. `verc wvimis Rrubels dainaxavT, verc msubuq ninevs


`da veRarc elvas da verc asuls taumantesas,*
`rac saiqios ase xSirad gezs icvlis xolme.

52. `arc mSrali orTqli gamoscdeba im sam safexurs,


`romelic weRan me vaxsene Cems naubarSi,
`razedac petres mesaydreman* daado terfi.

55. `iq, qveviT xdeba miwisZvrebi JamgamoSvebiT,


`magram aq qarebs Camalulebs miwis saSoSi,
`arc vici ratom, es mTa jer ar SeuryeviaT.

58. `mTa Setokdeba, roca suli vinmesi igrZnobs


`erTgvar ganwmendas da iswrafvis Cqari nabijiT,
`zeaRsavlisken da Zaxilic ahyveba aRma;

61. `xolo siwmindes aq Tan axlavs mtkice survili,


`Tavisuflebas anacvalos savane Tvisi,
da es aniWebs aRmafrenas maSin im sulsac.

264
64. `garna Tu winaT ara hqonda mas es wadili,
`magram zenaris neba iyo ucilobeli,
`tanjva egemna Secodebis samagierod.

67. `mec vitanjebi aq xuTas wels, Tu ufro metxans,


`da mxolod axla sacnaur vyav da movisurve
`me ukeTesi samyofeli, sulis savane.*

70. `mitomac igrZen miwis ryeva da saTno sulni


`mTels am beqobze RaRadebdnen sagalobelsa,
`usminos RmerTma aRamaRlos isinic caTa~.

73. ase ityoda da Tqma mimZims rogor vxarobdi,


radgan wyurvilis mokvla ufro saamuria,
rac ufro metad enatreba xorciels wyali.

76. da hrqva ostatma: axla vxedav, rogoris badiT


`Sepyrobili xarT, an Tu rogor TavisufldebiT,
`an mTa rad tokavs da aCrdilnic risTvis xaroben;

79. `axla ki marqvi, vin iyavi im cxovrebaSi,


`ase xangrZlivad rad mogixda aq dayovneba?
`de, naubarma Senman mamcnos es yovelive~.

82. `im dros, rodesac qveli titus RvTis SemweobiT


`samagieros miagebda ierusalims,
`iudas mier gayiduli sisxlisa gamo,

85. `mqonda saxeli~, upasuxa ostats aCrdilma,


`sxvaTa saxelze ufro metad pativdebuli,
`magram jer kidev viTvlebodi urwmunoT Soris.

88. `sityvaTa CemTa surneleba aTrobda msmenels,


`mitomac romma SemiTvisa da tuluzelsa
`Subli Semimko Tavis mgosans dafnis gvirgviniT.

91. `saiqioSi miwodeben axlac staciuss.


`me vumRerodi qalaq Tebes, diad aqilevss,
`magram daveci im meore tvirTis wyalobiT.

265
94. `aRfrTovaneba Caminerga mgznebare cecxlma,
`ramac aRmanTo RvTaebrivi aRtyinebiTa
`da Cems gareSe aTasebsac Semogznebia,

97. `aqa vgulisxmob eneidas, is iyo Cemis


`poeziisa tkbili deda, Cemi aRmzrdeli,
`me xom umisod ver Sevqmnidi drahmis* safasurs.

100. `da imisaTvis rom mecxovra, roca virgili


`im qveynad iyo, aq davyofdi kidev erT welsa,
`am tyveobidan gasvlis vadas gadavacdendi~.

103. virgiliusi am sityvebma Semoabrunes;


pirmokumulma mamcno ase: Senc iyuCeo,
neba xom survils mudam rodi emorCileba;

106. cremli da Rimi ise axlos Tan mohyvebian


gulis aRgznebas maT aRmZvrelsa da gamomwvevels,
isini nebas ar misdeven gulmarTalisas,

109. me gavuRime, rogorc kacma wamismyofelma,


magram aCrdili myis TvalebSi SemomaCerda,
sadac grZnobebi ufro naTlad isaxebian.

112. `mwadis keTilad Seasrulo es gza diadi~,


miTxra, `mauwye Sen saxeze rad gaielva
`am wuTSi Rimma, rogorc mSvidma elvaTakrTomam?~

115. da aha, vdgavar rogorc kaci SeWirvebuli:


erTi moiTxovs Cemgan dumils, meore Tqmasa,
aq meyseulad Sevyoymandi da davikvnese.

118. mimixvda brZeni da mibrZana: `nu geSiniso.


`sjobs ganumarto da auwyo mas yovelive,
`risi gageba ase swadis Sen win mdgomares~.

121. maSin me varqvi: `egeb Rimma Sen gagaoca


`o, Zvelo sulo, magram Cemi sawadelia,
`rom ufro metad aw gaocde da gaikviro

266
124. `igi, vinc TvalTa mimarTebas CemTa aniWebs,
`aris virgili, romlisganac Sen giswavlia
`RmerTebisa da kacTa saqmis leqsiT Seqeba.

127. `Tu Cemi Rimis gamomwvevi sxva ram gegona,


`dasTme eg azri da merwmune me marTali var
`da mis mizezi Sens sityvebSi saZebaria.

130. da suli igi dauvarda ferxTiT Cems ostats,


surda ekocna, magram brZenma miugo: `Zmao,
`nu Svrebi amas, radganac varT mxolod-Ra landni~

133. da aRsdga igi: `axla xedav im did siyvaruls,


`romelic CemSi Tavidanve Sen aRgigznia,
`ase rom, sul mTlad damaviwyda, landi rom gavxdi;

136. `TavaTac landni sxeulebad meCvena landsa~.

qeba ocdameore

Cvens ukan darCa angelosi igi uflisa


vinac meeqvse garsisaken win migviZRoda,
maxvilis wveriT vinc waSala Cems Sublze damRa;

4. xolo isini, vinc Sefrfendnen marTliv gankiTxvas,


galobdnen mwyobrad `netar iyvnes~-s xma Sewyobilad,
magram Seswyvites, roca warsTqves sityva `mwyurvalni~.

7. mec ufro mardad, vidre sxvagan, sxva jurRmulebSi


davwinaurdi muxlis Zalis dauZabavad
da meyseulad mivyev sulebs aRmamimavalT.

10. maSin virgilim dasZra sityva, sTqva: `siyvaruli,


`siqvelisagan momdinare aRanTebs sxvasac,
`rodesac ali TvalsaCino gaxdeba misi

13. `im xnidan, roca Camovida Cvens Soris landi


`iuvenalis* jojoxeTis SemogarenSi,
`ramac me mamcno egzom didi Tavazi Seni

267
15. `da mec iseTi sasoeba vigrZen Sendami,
`rogoric arvis SeugrZnia moyvasis mimarT,
`mitomc msubuqi meCveneba es safexurni.

19. `marqvi, Tanac gTxov momitevo Sensa megobars,


`ukeTu odnav kadnieri geCvenos es Tqma,
`da megobrulad mesaubre amieridan;

22. `mamcne rarigad daetia SenSi siZunwe,


`im didi sibrZnis siaxloes, romelmac Sena
`gamudmebuli Sromisagan agivso guli~.

25. ase naTxrobma jer Rimili mohgvares mcire,


Semdeg amisa eubneba virgils stacius:
`Seni naTqvami siyvarulis macnea CemTvis;

28. `es marTalia, rom momxdara aseTi ramec,


`iWvneulobas xSirad iwvevs sababi mcTari,
`ros dedaazri WeSmariti Sefarvulia:

31. `am SekiTxvidan gamoirkva, rom Sen ggonia,


`TiTqos me Zunwi vyofiliyav im cxovrebaSi,
`garsis mixedviT, romelSiac vimyofebodi.

34. `aw es icode, Sors viyavi ganusazRvrelad


`me siZunwisgan da stanjavdnen aTasTveobiT,
`am codvisaTvis damnaSave sulebs aq, qvemoT.

37. `da mec odesRac gulisyuri rom ar gamewvrTna,


`da ar Semegno is adgili, sadac ambobdi,
`adamianis bunebaze gulamrezili:

40. `rogor axeleb, siyvarulo yviTel liTonis,


`Sen momakvdavTa gaumaZRar vnebaTa Relvas~.
`ar amcdeboda wamebani jojoxeTisa.

43. `maSin Sevican, rom zedmeti xelgaSlilobac


`amao aris da amrigad movinanie,
`rogorc es codva, ise codva mravalnairi.

268
46. `hoi, ramdeni wamodgeba Tavgaparsuli,*
`radganac droze veRar mixvdnen monaniebas
`im cxovrebaSi, an sikvdilis mZime wuTebSi.

49. `esec icode, yovel codvis mopirdapire


`sxvagvari codvac bunebiTve pirukmod qmnili,
`Tanabar sasjels da gankiTxvas unda elodes.

52. `da aq davyovndi uneblieT im sulTa Soris,


`vinac siZunwis vnebisaTvis gankiTxul iqmnen,
`me aq pirukmo codvisaTvis mergo ganwmenda~.

55. Sen umRerodi sastik brZolebs, romelTac mZime,


`ormagi dardi mianiWes bedSav iokasts~.*
sTqva bukoliur Sairebis brZenma mgosanma.*

58. `sad SenTan erTad klios xelic sims exeboda,


`ar sCans, rom im dros Sen gqonodes iseTi rwmena,
`romlis umisod ver moixveWs kaci siqveles.

61. `maS ra sinaTle, an mnaTobi iyo romeli,


`ramac sibnele Semogfanta da gaiZula
`qvelsa meTevzes mihyoloda afrebi Seni?~

64. man upasuxa: `Sen maCvene gza me pirvelad


`parnasisaken da wyurvilic iq movikali,
`Semdeg amisa, maziare uflis siqveles.

67. `Sen miemsgavse imas, vinac mrume RameSi


`midis da miaqvs Tavis ukan sinaTlis WaRi,
`TavaT ar xmarobs, xolo sxvebs ki unaTebs gzasa.

70. `roca ambobdi: axldebao TviT saukuno,


`axali sjuli mohyvebao kacT pirvel hasaks,
`axali modgma daeSvao ukve zecidan.

73. `es Sen maqcie me poetad da qristianad,


`magram TvalnaTliv rom gavxado Cemi naTqvami,
`me xels Sevaxeb da feradiT Sevmosav yovels.

269
76. `ukve qveyana aRvsiliyo kidiTkidemde
`axali rwmeniT da axali sarwmunoebiT,
`maradiuli sauflois mociqulebiT

79. `da Tqmani Senni, romelnic me vaxsene zemod,


`harmoniulad Seexama maT qadagebas:
`mec miveCvie maT saubrebs da swavlas maTsa.

82. `maSin Sevican me siwminde maTi uzado


`da ros maT devna dauwesa domicianma*
`godebas maTsas Cemi cremlic zed erTveboda.

85. `ase, vidremdis im sofelSi davyovndebodi,


`me maT vSvelodi da marTalma maTma cxovrebam
`me mimaCvia sxva rjulisTvis memzira zizRiT.

88. `vidremdis berZnebs mivyvebodi Tebais wylebTan,


`Cemis leqsebiT Sevaqebdi, me movinaTle
`da dafarulad veweodi qristianobas,

91. `Tumc garegnulad warmarTobiT momqonda Tavi;


`gulgrilobisTvis davisaje meoTxe garsSi,
`oTx saukunes ugzo-ukvlod davyialobdi;

94. `axla Sen, vinac Camoxade aw safarveli


`Cems SegnebaSi im sikeTes, rac me gauwye,
`Cven kidev dro gvaqvs darCenili zeasvlisaTvis.

97. `marqvi ra iqna Cveni Zveli, qveli terenci,*


`cecili,* plavti* da feroni sadRa arian?
`gankiTxul iqmnen? an vicode romel erT garsSi?~

100. `isini, persi,* me maT Soris da sxva mravali,


uTxra megzurma, im berZenTan* aw vimyofebiT,
`visac muzebma misces sazrdo yvelaze adre;

103. `bneli dilegis pirvel garsSi gamoketilni,


`Cven aq vsaubrobT im mTisaTvis, romelic aris
`dedamZuZeTa CvenTan mudmiv samyofelada.

270
106. `iq aris CvenTan evripide da antifone,
`simonide da agaTone da sxva berZnebi,
`romelTa Subli Semkuli aqvT dafnis gvirgviniT.

109. `Seni gmirebic iq arian, Tund antigone,


gind deifile, gind argia, gina ismena
kvlavindeburad gulmwuxare, cremliT aRvsili.

112. `masac iq naxav, vinc uCvena langiis wyali,*


`tirezias qals da fetilas asuls mwyazarsa,
`deilamia Tavis debiT gars Semortymuli~,

115. orniv dadumdnen am adgilze anazdeulad,


mimoixedes, moixiles Semogareni,
ar sCanda irgvliv galavani, arc ram beqobi.

118. dRis moaxleni, bare oTxni CamorCnen ukan,*


axla mexuTe Semoajda kofoze mzis etls,
cecxlebr mgzebare zecisaken mimarTa igi.

121. da sTqva ostatma: `me mgonia ase ajobebs:


`marjvena mxari ufskrulisken rom mivaqcioT
`da amnairad movuaroT am mTisa zeTavs~.

124. amgvarad rCeva gadagveqca gzis maCveneblad


da im Rirseul sulis mier arCeul gzasa
Cven davadeqiT uWoWmanod da udrtvinvelad,

127. orniv win iyvnen da me kidev maT mivyvebodi.


vidodi marto, yurs vugdebdi saubars maTsas
poeziisa mniSvnelobis gamo dawyebuls.

130. magram sul male maT Seswyvites tkbilsityvaoba,


Suagul gzaze xe vipovneT gasaocari,
tkbili nayofi aqvnda am xes surnelovani;

133. rogorac naZvi viwrovdeba kenwerosaken,


aseve es xec Zirisaken viwrovdeboda,
raTa veravin asuliyo masze iolad;

271
136. swored im mxares, saiTkenac gza ixSoboda,
naTeli wyaro Camohquxda maRal flatedan
da efrqveoda gareSemo mowolil mwvanes.

139. oriv mgosani xes miadga gakvirvebuli,


mwvanis wiaRSi xma gaisma srulad ucnobi,
`Tqven am sazrdosi monatruli gaxdebiT erTxel...~

142. Semdeg amisa: `mets fiqrobda dedai RvTisa


`qorwils sisavse da siuxve ar dakleboda,
`vidre Tvis bagis am metyvelis Sesaxeb zrunavs.

145. `da kmayofilni iyvnen Zvelad romis asulnic


`martoka wylis smiT, danielma uaryo Wama
`da moixveWa marxulobiT sibrZne diadi.

148. `oqrosebr brwyinavs saukune upirvelesi;


`rkos sitkboeba es SimSilma miago erTxel,
`xolo wyurvilma ambroziad aqcia wyaro;

151. `mkals da goleuls sWamda erT dros naTlismcemeli,


`ase scxovrobda udabnoSi gadaxvewili,
`mitomac didad gaxmianda misi saxeli,

154. `rogorc gvaswavlis aq moTxrobils aRTqma axali~.

qeba ocdamesame

vidremdis mzera mipyrobili mqonda mwvanisTvis


iseve, rogorc aseTi ram sCvevia xolme,
visac maradJams frinvelebze uWiravs Tvali;

4. mommarTa maSin TviT mamaze uZvirfasesma:


`Svilo, aw gvmarTebs es dro CvenTvis ganwesebuli
`gamoviyenoT ufro metis momWirneobiT~.

7. me gamovbrundi, avuCqare myisve nabijebs,


ase rom brZenebs win mimavalT vsdevdi kvaldakval,
saubris maTis gagoneba miwyobda xelsa;

272
10. uceb momesma me qviTiniT Tqmuli galoba:
Ladia mea domine,* da ganagonma
me aRmitaca, TanagrZnoba mogvara Tanac,

13. `tkbilo mamao, visi xmaa, es rom mogvesmis?~


me SevekiTxe da momigo man: `aq landebi
`valdebulobis gadakvanZul maryuJebs xsnian~.

16. rogorc fiqrebSi Rrmad wasuli mogzaurebi,


gzaSi Sexvedril ucnob pirebs Tvals Seavleben,
erTs Sexedaven, magram nabijs ar ayovneben,

19. ase Cvens ukan mimavalni aCqarebulad


gulCaTxrobili, mdumareni, amayni sulni
wamogvewien, Semogvxedes da gagvecalnen.

22. yovel maTTagans Tvali qonda CaSavebuli,


saxe fermkrTali, daqanculi da dacrecili,
ase rom, tyavi zed ekvroda daSretil ConCxebs.

25. ara mgonia amnairad Camomxmariyos


TviT erzixtonic,* roca igi SimSilis SiSsa
gamZafrebulad ganicdida da itanjvoda.

28. fiqrSi wasuli me Cemsave gulSi vambobdi:


es is xalxia, vinc dahkarga ierusalim,
roca mariam sakuTari SesWama Svili,*

31. Tvalis upeni beWdebs hgvandnen, uTvalo beWdebs,


kacis saxeze, vinc gaarCevs warweras, omo-s
igi aso m-s sul advilad SeniSnavs kidec.*

34. vin ifiqrebda (Tu winaswar ar ganicdida),


rom nayofisa da sisvelis nelsurneleba
ase Zlierad aRagznebda SimSilis grZnobas.

37. me ukve Cems Tavs gulCaTxrobiT vekiTxebodi


(radgan jer kidev ar vicodi amis mizezi),
maTi sigamxdris, naqurcvenad gaxdomis gamo,

273
40. uceb erT-erTma landTaganma momapyro Tvali,
SemomaSterda srulad mzerad gadaqceuli
da daiyvira: ra wyaloba momeniWao!

43. mas anagobiT me verasdros gamovicnobdi,


magram misma xmam yovelive gamomimJRavna,
rac mis daRrejil saxezedac ixateboda.

46. am naperwklebma uneblieT dakveses CemSi


da aRadgines darRveuli misi arseba
da Sevicani meyseulad forezes* saxe.

49. `nu SegaZrwunos Semoxedvam mWknar naqurcvenis~,


man SemomCivla da ganagrZo: `nurc kanis Wknobam,
`arc iman, tani agre rigad rom daCiavda;

52. `marTali miTxar Sens Sesaxeb, an is ori sxva


`vinRa arian saocari mxlebelni Senni?
`gemudarebi, am Cems naTqvams Seexmiane.

55. `eg Seni saxe erTxel ukve gamovitire,


`ukve naklebi mwuxareba Tu iwvevs cremlebs~.
da me mivuge: `Tumca aqac vxedav daRrejils,

58. `RvTis gulisaTvis mamcneT agre ratom gamxdarxarT?


`sityvebis warTqmas nu maZalebT gaocebulsa,
`ver isaubrebs, vinac zrunviT aRvsila ukve~.

61. manac momigo: `maradiul TaTbiris ZaliT


`xesa da wyalsa da Cvens ukan daSTenils miwas
`aq eaxleba zena Zali, ramac gamaxmo.

64. `da es sulebi cremlis nTxeviT aq momReralni


`raki im sofels stomaqs metad anebivrebdnen,
`SimSilisa da wyurvilis gziT iwmindebian.

67. `Wama-smis survils ucnaurad gviRizianebs


`nayofisa da wylis Sxefisgan mosuli suni,
`eg suni foTlebs zedapirze edeba xolme.

274
70. `gana Tu erTgzis, mravalgzisac roca davdivarT,
`am Saragzebze gviaxldeba wameba ese.
`wameba-meTqi? unda meTqva, uTuod lxena,

73. `radganac neba am xisadmi ltolvilebisa,


`igive aris, ramac qristes wamoacdina:
`ili, ilio~,* roca sisxliT gamogvisyida,

76. da me: foreze im dRis Semdeg, rac Sen gascvale


`wuTisofeli aq ukeTes cxovrebisaTvis,
`nuTu araa jer gasuli weli mexuTe?

79. `Tu Secodebis Zali ukve gamogelia,


`vidre dadgeba WeSmaritad moqcevis Jami,
`riTac ufalTan wilnayari gavxdebiT isev;

82. `rogor mosulxar Sen aqamdis, ase megona,


`SeveyrebodiT Cven urTierTs iq, sadme qveviT,
`sadac dros daTqmuls aRadgenen iseve droiT~.

85. man ki momigo: `am xanmokle drois manZilze


`tkbili tanjvisa neqtaris smas aq rom veRirse,
`es Cemi nellas cxeli cremlis nayofi aris.

88. `gulwrfeli locviT da mxurvale vedrebis ZaliT


`manve momswyvita flasiT mosil qenjnis samyaros
`da mec sxva garsni amitomac davagde ukve.

91. `RmerTs ebraleba, uyvars igi da es miT ufro,


`rom Cemi qvrivi, sayvareli CemTvis arseba,
`martoka aris da siqvelis momqmedi Tanac.

94. `da sardiniis barbajia* ufro naklebad,


`utifaria qalTa mimarT, vidre is mxare,
`sadac davtove sayvareli Cemi meuRle;

97. `Zvirfaso Zmao, sxva ra giTxra me amis meti?


`me ukve vxedav dros momavals, roca jer kidev
`dRevandeli dRec ar iqneba daviwyebuli,

275
100. `roca saqveynod gaicema gankarguleba,
`rom florenciis boz diacebs aekrZalebaT
`mkerdis da yelis gaSiSvleba urcxvad, sajarod,

103. `arc barbarosTan, arc saracinT colebisaTvis,*


`arvis CaucvamT iZulebiT tanisamosi,
`arcTu kanonis daZaleba dasWirvebiaT,

106. `hoi, icodnen gularZnilma dedakacebma,


`Tu ras amzadebs swrafmdinare zeca imaTTvis,
`maSin bageni gminvisaTvis ganexvnebodaT,

109. `da Tu gangebas SecdomaSi aq ar Sevyavar,


`umal ewveva maT varami, vidre ulvaSi
`akvanSi mwolar Cvilebs loyas daumSvenebdes.

112. `axla Senc aq xar, gijobs, Zmao, gaxde aSkara,


`gana marto var, xom uyureb, sulni mravalni
`xedaven im lands,* romelic Sen agyva gzisagan~.

115. da me mivuge: `Tu aRadgen axla xsovnaSi,


`Tu ra viyaviT Cven ornive urTierTisTvis,
`es mogoneba axla mZime iqneba friad.

118. `me im cxovrebas ai, aman Camomacila,


`vinc win mimiZRvis da es iyo ager guSinwin,
`ros dai misi, Tqvenac mrgvalad geCvenebodaT.*

121. `da mivuTiTe wamsve mzeze. `CemTan vidoda


`micvalebulTa daulevel mrume RameSi
`es xorci mesxa, mivyvebodi kvaldakval ostats,

124. `gamamxneva da am beqobze amomiyvana


`aRma da daRma mivyvebodiT, mTas gars vuvlidiT
(sadac swordebiT cxovrebaSi mruded mavalni),

127. `TavaT dampirda megzurobas beladi Cemi,


`sanam mivaRwev beatriCes adgil samyofels
`da iq umisod momixdeba albaT darCena;

276
130. `macne amisa aris TviTon virgiliusi~.
vTqvi, Tanac xeli mivaSvire: `meore landi
`igia, visTvis iryeoda sauflo Tqveni,

133. `rodesac Tavad gaeyara im saiqaos~.

qeba ocdameoTxe

ar ayovnebda svla saubars, arc sityva svlasa,


mivsaubrobdiT, mivdiodiT nabijiT CqariT.
viTa xomaldi zurgis qariT gatacebuli.

4. orgzis gadacvlils miagavdnen aCrdilni saxiT,


gaocebulni Semcqerodnen bnel upeTagan,
ra mosaubre da cocxali Seicvnes CemSi.

7. me ganvagrZobdi Cems saTxrobels, vambobdi ase:


`egeb am xalxma Seanelos awi aRmasvla,
`raTa Cvenc SevZloT ufro dinjad ganvagrZoT gzai;

10. `gvamcne Tu ici, sad vipovnoT Cven aq pikarda?


`warCinebulni Tu arian am did krebulSi,
romelic agre daJinebiT me miTvalTvalebs.

13 .`saTno da turfa, me ar vici romeli ufro,


`Cemi daiko netarebas eZleva srulsa,
`gvirgvinosani iq olimpis maRal mwvervalze~.

16. ase daiwyo sulma sityva, Semdeg ganagrZo:


`arvis gvekrZalvis erTmaneTis dasaxeleba,
`radganac marxvam wargvixoca saxe yovelTa.

19. `ai, es suli~, migviTiTa, bonajuntaa,


`lukass* mcxovrebi da mis ukan mdgomare landsa,
`yvelaze metad ganawamebs, sxeuliT gvemuls,

22. `odesRac wminda eklesia ebara TavaT,


`turis* mkvidria da marxulobs aq vernaCias,
`tkbili Rvinisa da bolsenis TarTis mimrTmevi~.

277
25. TandaTanobiT gvaCvenebda sxvadasxva sulebs
da rogorc sCanda, arc maT swyindaT, rom axsenebdnen;
ase rom, arc erTs midgomia wyenisa Crdili.

28. vnaxe Tu rogor iRleboda amao ReWviT


iq ubaldini da bonifac, vinac odesRac
didZal xalxs Tavis yavarjeniT* asazrdoebda~.

31. mesir marCeze davinaxe, vinc forlSi Rvinos


marto wyurvilis mosaklavad rodi xmarobda,
svamda da wyurvils ver iklavda veRarasodes.

34. rogorc mavani kaci vinme mimoixedavs,


erTs gamoarCevs mravalTagans upiratesad,
ase moveqec lukkas mcxovrebs, radgan vxedavdi,

37. yvelaze metad mas swyuroda Semosityveba.


waibutbuta `jentukao~* da warTqmuls misas
yuri movkari da mivmarTe myisve amgvarad:

40. `hoi, aCrdilo, rogorc gatyob, monatruli xar,


gamesaubro, miwilade zraxva gulisa,
`raTa orive dagvamSvidos Senma naTqvamma~.

43. `vaxseneb im qals, visac jerac ar mosavs ride,


ganagrZo sulma, da am qalis meoxebiTac
`Cemi qalaqi Senc uTuod moggvris siames.

46. `winaswar Tqmuli ese Senac dageufleba,


`da Tu ver Caswvde Sen Cems CurCuls gonebis ZaliT
`sinamdvileSi agixdeba Cemi naTqvami.

49. `axla miTxari Sen xom is xar, romelmac erTxel


`axali sityva daafuZna amgvari leqsiT:
`Donne ch’avette inteletto d’amore!~

52. da me mivuge: `aseTi var, amuris mier


`STagonebulsa yurs mivugdeb da ase vmReri
`da Cems gulis Tqmas amnairad vamcnob samyaros.

278
55. `aw vxedav Zmao, `mipasuxa~ me im maryuJsa,
`romelic noters* me da gvittons* ar gvanebebda
`Seni axali tkbili stili gveyo sacnaur,

58. `vxedav es aris poeziis Tqvenis dideba,


`Tqveni kalami gulis karnaxs rom ahyolia,
`da es CvenTagans ar rgebia arasdros wilad.

61. `xolo iseTni, vinc ukeTess mieswrafvian,


`am orgvar stilSi jer kidevac ver garkveulan
`da sduman ise, viT kmayofils sCvevia xolme~.

64. rogorc frinvelni nilosis pirs gadanazamTrni,


xan erT adgilas xrova-xrovad mosjardebian,
xanac uecrad mofrinaven mwkrivad eTerSi;

67. swored aseve mogrovilTa im adgils sulTa


piri ibrunes da gafrindnen swrafi rialiT,
raki simCate da sigamxdre uwyobdaT xelsa.

70. viTarca mgzavri moqanculi siarulisgan


Tavis TanamgzavrT CamorCeba nelis nabijiT
da suls moiTqvams Cqari svlisgan Ronemixdili,

73. ase forezec Cemsken modga, CamorCa sulebs,


gamomyva ukan, meubneba nelis CurCuliT:
`marqvi, odesme Tu erTmaneTs SevxvdebiT kvalad?

76. `ar vici-meTqi Tu ramdenxans vicocxleb kidev,


vupasuxebdi, magram Cemi sulisa swrafva,
`aq mosvlis yavlsa win uswrebda saiqioSic,*

79. `radgan adgili miCneuli CemTvis samSoblod


`dRiTi dRe hkargavs Tvis siqveles saxenacvali
`ufskrulisaken dasaqcevad daqanebuli~.

82. `iare, miTxra, igi visac edeba brali


`qveynis daqcevis, mibmulia mxecisa kudze
`da miaTreven cremlis velze gansakiTxvelad.

279
85. `mihqris nadiri da iqrolebs daucxromelad,
`vidre mis sxeuls daamsxvrevdes zed mokidebuls
`da miagdebdes sazarelad dasaxiCrebuls.*

88. `arc ise bevrjer moaswreben sferoni cisa


`Semobrunebas~ (sTqva, axeda myisve man zecas)
`da uCemodac Sen gaigeb yvelafers cxadad.

91. `axla dagtoveb, Zvirfasia dro am mxareSi.


`ueWvelia bevrs davkargav, aq rom davyovnde,
`neli nabijiT rom viaro mec SenTan erTad~.

94. rogorc WenebiT gaqanebul cxenosanT Soris,


erTi jiriTiT win gamoswevs vinme mxedari,
raTa pirveli mojiriTe Seerqvas merme,

97. ase gagvSorda, gagveyara Cven suli igi,


me ki mivyevi im orives suls warCinebuls,
visac miwazed moZRvarT-moZRvris erqva saxeli.

100. rodesac igi Cven gagvSorda iseT manZilze,


rom Cemi Tvali mas iseve ver eweoda,
rogorc goneba Cemi misnur naubars misas;

103. me Tvali movhkar nayofisgan daxunZul totebs


meore xisas, moSorebiT gzidan mdgomaris
da mivapyari mzera Cemi myisve im mxares.

106. mzis qveS brbo idga Stoebisken xelaweuli


da wverokinas ucqerodnen, yiodnen Tanac,
rogorc balRebi, ros CoCqoliT iTxoven rames,

109. magram is kaci, visac sTxoven, sdums gangebisad


da axirebis maTis metad gasamZafreblad
ufro maRla swevs mavedralTa vedrebis sagans,

112. brbo daiSala, TiTqos sasowarekveTaTo,


amasobaSi miveaxleT Cven xesa diads,
romelmac yuri ar aTxova esden vedrebas.

280
115. `sxva gziT iareT da gerCios ar mogveaxloT,
`iq mTaze xe sdgas, romlis nayofs miendo eva,
`xolo es toti im xisagan aq aRmocenda~.

118. es gadmogvZaxa Cven viRacam xis Stoebidan;


virgili, me da staciusi mivyeviT flates,
kldes mivekariT, napir-napir viareT ase.

121. moigoneTo, ganagrZobda `is dawyevlili,


`Rrublis naSobis kentavrebi* ormkerdiani,
`vinac Semusra simTvraleSi TviT Tezeosma

124. `da ebraelni ver SemZleni wyurvilis Tmenis,


`TanamebrZolad daiwuna gedeon* gmirma,
`roca mTebidan Tavs daesxa madianitebs.

127. Cvenac erT-erTi gzis flateTa gaswvriv viareT,


`Tanac vismendiT viT kilavdnen Rormucelobas,
`nayofis cudis odiTganve gamomRebelsa~.

130. Semdeg amisa Cven cal-calke mivsdevdiT biliks,


bare aTasi gaviareT nabiji ase,
yovel CvenTagans sakuTari arTobda fiqri.

133. `ratom midixarT samiveni Cafiqrebulad?~


Semogvesityva kvlav viRaca da SevkrTi meca,
rogorc nadiri Cqamisagan dafeTebuli.

136. zeavixedeT, raTa mTqmeli gvenaxa TvaliT,


jer gacxelebul ToneSiac arvis unaxavs,
ase wiTeli liTonis, gind SuSis naWeri,

139. rogorc am sityvis warmomTqmeli iyo im wuTSi:


`mTaze amosvla Tu mogindeT aq mouxvieT
`da gagexsnebaT gza mSvidobis am savaneSi~.

142. TvalT damibnelda saxis misis brwyinvalebisgan,


ukuqceuli myis mivyevi Cem winamZRvarTa,
rogorac kaci mimavali xelis faTuriT.

281
145. viTa ciskaris turfa macne maisis TveSi
nel surnelebas warmogzavnis niavis piriT,
yvavilTa fSveniT da bibiniT Tavbrudasxmuli.

148. aseTi qari momeaxla im wuTSi Sublze,


smenas frTebisa gaqrolebac ar gaparvia
da ambroziis surneleba miswvda Cems ynosvas

151. da gavigone: `WeSmaritad netar arian


`visac RvTis cecxli ganuqarvebs gaumaZRrobas,
`visac sixarbe ver dauxSobs sikeTes gulSi,

154. `visac marTlis qmnis martooden sWirdes SimSili~.

qeba ocdamexuTe

dro momdgariyo aRmasvlis da ardayovnebis,


meridianze Semdgariyo ukve kuroi,
Rames anazdad Rriankali Senacvleboda,

4. im kacis darad, vinc iswrafvis daucxromelad,


aravis agdebs ainunSic, vinc ar Semoxvdes,
rodesac dezi gaWirvebis svlas aiZulebs,

7. ase SevediT kldeTa Soris STenil napralSi


da saTiTood movyvebodiT Cven safexurebs,
gza iyo viwro da duxWiri zedgasavlelad.

10. viT yanCis marTve frTebs zeaswevs amosafrenad,


magram ver bedavs datovebas mSobliur budis;
SeiSmuSneba da iseve dauSvebs frTebsa,

13. aseve CemSic inTeboda, isev hqreboda


kiTxvis survili, viqceodi iseTnairad,
rogorac kaci sasaubrod Semzadebuli.

16. myis tkbilma mamam SeamCnia, ar daayovna


(Tumc viswrafodiT da samive miviCqarodiT),
miTxra: `mouSvi metyvelebis Senisa mSvildi.

282
19. maSin bageni mec ganmexvnen da warvTqvi esa:
`rogor iqneba iq gaxdoma, xorcis davseba,
`sadac aravin saWiroebs kvebis miRebas?~

22. `Sen rom SegeZlos moigono Tund meleagri,*


`rogor daiwva, vidre cecxli daswvavda Zelsa~,
miTxra: `amasac mixvdebodi da Caswvdebodi,

25. `Tu warmoidgen rom sxeulis Tqvenis Serxeva,


`rogor atokebs sarkeSiac anarekls misas,
`ase rom, rbili SesaZloa geCvenos mkvrivad;

28. `survilTa SenTa misaxvdomad sjobs staciusma,


`me mas mivmarTav, mogasminos TaTbiri Tvisi
`da gaxdes igi iaraRTa SenTa salbuni~.

31. `iq, sadac Sen xar, maradiul ambebis gamo


`me mas vaswavlo, gavumJRavno ram idumali,
`es ar SemSvenis, magram iyavn aw neba Seni~.

34. Semdeg daiwyo staciusma: `gonebam Senman


`sityvani Cemni Tu Seigno da SeiTvisa,
`isini `ratoms~, Sengan warTqmuls mohfenen naTels.

37. `sisxlsa ukeTess arasodes Seisrutaven


`adamianis nagebobis xarbi ZarRvebi,
`stoveben, rogorc trapezidan morCenil sazrdos;

40. `kacis sxeulis yvela asos aniWebs formas


`guli kacisa da gulisgan gamomdinare
`sisxli mohyveba merme ZarRvebs TandaTanobiT.

43. `Semdeg xelaxla gadaqmnili wava iqiTken,


`romlis xsenebas, arxsenebas arCeven xolme;
`aq sxvanair sisxls uerTdeba bunebriv jamSi,

46. `orgvari sisxli Seerwymian merme urTierTs,


`orive mxaris qmedobisa kanonis ZaliT,
`erTi mqmnelia da meore tanjvis mimRebi.

283
49. `qmediTi Zala aborgdeba, amoZravdeba,
`daiwyebs denas, gamudmebul denis manZilze
`sisxls TanaSerwymuls mianiWebs igi sicocxles.

52. `amgvarad Zala Semoqmedi iqceva srulad,


`igi mcenaris suls miagavs im gansxvavebiT,
`erTi gzazea da meore napirTan mdgomi.

55. `grZnobas moixveWs amnairad da moZraobas


`zRvis Rrublis darad moimarjvebs iseT organod,
`romelTa dvrita dasabamiT mocemulia.

58. `swored aseve viTardeba, o, Svilo Cemo, _


`mamis gulisgan momavali yovli siqvele,
`masSi mTvlemare odiTganve kavSirni srulni,

61. `magram Tu rogor es pirutyvi ametyveldeba,


`jer ar giyvia Sen sacnaur da am siZnelem
`TviT brZenTabrZenic Seayena Secdomis gzaze.

64. `ase rom Tavis moZRvrebaSi igi sulisgan


`sTiSavs yovelgvar, SesaZlebel niWs gonebisas,
`radganac sulSi ver poulobs Sesafer asos.

67. `WeSmaritebas guli Seni gadauSale,


`Tanac icode, rom dvritaSi saxierdeba
`srulqmna gonebiT warmoSobil niWierebis.

70. `pirvelTa ZalTa Semoqmedi Seicnobs Svebas


`raki ixilavs am bunebis xelovanebas
`da STauberavs mas axal suls, suls Zlevamosils.

73. `da rasac naxavs iq aqtiurs, iTvisebs TavaT


`Tavis substancSi da iqmneba mTliani suli,
`romelic scocxlobs, TavisTavad mimoiqceva.

76. `Tu es sityvebi mogeCvenos Sen bundovanad,


`naxe mzis siTbo viT iqceva mzvareSi Rvinod,
`mtevnebisagan gadmoJonil wvenTan Serwymuli.

284
79. `roca laxeziss daeleva sarTavi Zafi,
`suli sxeulsa gaeyreba anazdeulad
`da Tan waiRebs miwiersac da zeciersac:

82. `mTaSi pirvelni maSinaTve iSritebian,


`xolo goneba, nebisyofa da xsovnis niWi
`mometebulad mZafrdebian da basrdebian;

85. `saswaulis gziT CainTqeba is TavisTavad,


`erT-erT napirze nugeSinis vera mpovneli
`da aq Seicnobs is pirvelad sakuTar gzasa.

88. `rogorc ki daTqmuls suli igi miaRwevs adgils,


`formad qmnis niWi man aq unda gamoaSuqos
`Tu sicocxleSi Tavis saxsrebs kvebavda SuqiT,

91. `rogorc xandaxan wvimisagan gaJRenTil haers


`garsmiwolili anarekli naTel mTiebis
`aacimcimebs gasaocar ferTa siuxviT,

94. `aseve aqac imav formas ixveWs haeri,


`romelic masze gaavrcela mosulma sulma
`Tavis wiaRiT momdinare Zalis wyalobiT.

97. `msgavsad cecxlisa, mudam Jams rom Tana sdevs alsa,


`aseve sulsac Tan dahyveba axali forma
`da anagoba miRebuli xelaxla qmnisas.

100. `axal formaSi gabrwyindeba igi xelaxla


`da amitomac Seerqmeva am suls fantomi
`aRiWurveba yovelgvari SegrZnobis niWiT.

103. `am gziT vmetyvelebT Cven kidevac vgrZnobT da viciniT


`vioxebT sevdas, cremlebs vanTxevT da voxravT kidec,
`rac araerTxel am mTazedac gsmenia albaT.

106. `da iseT formas aq Rebulobs, es Cveni landi,


`rogor vnebebs da mRelvarebas ganicdis suli,
`aq aris swored gaocebis Senis mizezic~.

285
109. Cven ukanasknel satanjvelTan mivsuliyaviT,
marjvena mxrisken gamovbrundiT, mivyeviT gzasa
da gulisyuri aq miipyro sul sxva sagnebma.

112. napralis flates mosdeboda mgznebare ali,


xolo bilikze adioda alis grigali,
romelic xanZars ufskrulisken erekeboda.

115. Cven movdiodiT saTiTaod napralis pirze,


siarulis dros me xan xanZars veridebodi,
xanac vSiSobdi ar CavenTqe ufskrulis xaxas,

118. miTxra megzurma: `gijobs frTxilad geWiros Tavi,


`mzeras lagami sjobs amosdo, ase iaro,
`ar gadagicdes bilikidan ufskrulSi fexi.

121. `Summae Deus clementiea~,* momesma uceb


am did xanZaris SuagulSi xma mogugune
da mec mominda damenaxa Tu ra xdeboda.

124. vixile sulni moZraobdnen cecxlmodebulni.


xan Cems nabijebs yurs vugdebdi da xanac maTsas,
vimzirebodi aqeT-iqiT gaocebuli.

127. ra moaTaves maT galoba Cveulebrivi


myis daiquxes: `Virum non cognosco~*
da kvlav daiwyes maT galoba xmadaweuli.

130. dasasrul isev daiquxes: `tyeSi dianam


gaimarjva da gamalebiT iltvis kalisto,*
raki igema venerasgan miZRvnili Sxami~.

133. kvlav ganaaxles maT galoba, aqebdnen vaJebs


da ugalobdnen diacebsac, visac colqmroba
kanoniT dacul ubiwobiT utarebiaT.

136. vgoneb Jivili ar swydeboda, vidremdis sulebs


garsmodebuli cecxlis ali ar scildeboda,
am gziT xdeboda am sulebis sruli gankurvna,

286
139. raTa iara* morCenodaT ukanaskneli.

qeba ocdameeqvse

ros saTiTaod mivyvebodiT gzas kldis napiras,


win mivdiodiT da ostatma miTxra Semdegi:
`gijobs TaTbiri mravalgzisi Sen yuradiRo~.

4. me ki mzis Suqi macxunebda marjvena beWze,


ukve dasavlis sanaxebSi, naTlisa mTiebs
lainis feri Seecvala xasxasa TeTriT.

7. Cemi aCrdili mometebul siwiTles hgvrida


alisa laplaps da es mcire ucnauroba
vamCnevdi sulebs gzad mimavalT viT ancvifrebda.

10. da es ambavi, SevamCnie, gaxda sababi


maTTvis Cems gamo saubrisa, sTqves aCrdilebma:
`rogorc sCans Cvensken momavali araa landi~.

13. momiaxlovdnen SesaZlebel manZilze, Semdeg


windaxedulad midiodnen, scdilobdnen Tanac
ar gadayrodnen mogizgize grigals cecxlisas.

16. `hoi, Sen, vinac ukan rCebi ara sizantis,


`rogorc sCans krZalvis meoxebiT mauwye, sulo,
`me, visac sicxe da wyurvili Semomgznebia;

19. `ara Tu marto me mWirdeba pasuxi ese,


`aramed yvelas, visac sdagavs wyurvili metad,
`vidre eTiops* da indoels civi binuli.*

22. `gvamcne viT SesZel kedlis darad mzisgan gandgoma?


`midixar ise uSiSarad da uzrunvelad,
`TiTqos ar iyve jer sikvdilis qselSi gabmuli!~

25. sTqva maTTaganma da me ukve vemzadebodi


pasuxisaTvis, ros am wuTSi axal movlenas
me mivapyari uneblieT gulisayuri;

287
28. vxedav mohqrian almodebul gzis SuagulSi,
mohqrian sulni damxvdurT mimarT pirSeqceulni
da swored amaT maiZules mec mimexedna.

31. vnaxe or mxridan gamohqandnen landebi mwkrivad,


Sexvdnen urTierTs da daiwyes xvevna, alersi;
gzas ganagrZobdnen wuTierad gaxarebulni.

34. ase jinWvelni mozimzime, Sav qaravanSi


Seiyrebian, miuSveren urTierTs dingebs,
hkiTxaven, albaT, avkargis da nadavlis ambavs.

37. ra miesalmnen megobrulad sulni erTmaneTs,


orive mxridan, vidre nabijs warsdgamda vinme,
atyda yvirili, momxvdurebs da damxvdurebs Soris.

40. axlad mosulTa daiyvires; `sodom da gomor~.


damxvdurT mouges: pasifea Zroxad gadiqca,*
`raTa mozvrisTvis moegvara vnebaTa Relva~.

43. da viT weroni erTni rifes mTisken daZrulni,


sxvani udabnos xvatisaken gadafrenilni,
erTni sicives, meoreni mzes Sordebodnen,

46. ase landebic midiodnen da modiodnen,


godebiT kvalad Zvel simRerebs ubrundebodnen,
galobdnen ise, rogorc es maT mouxdeboda.

49. kvlav momeaxlnen, vinc pirvelad mevedrebodnen,


isini, vinac Cemze adre daadgnen gzasa,
vis saxezedac vkiTxulobdi mosmenis survils.

52. me ki, vinc orgzis movismine vedreba maTi,


vTqvi: `he, aCrdilno, visac gjeraT, rom ueWvelad,
`odesme Tqvenac wilad gvxvdebaT sulis mSvidoba,

55. `arca siyrmeSi, arc umweo mixrwnilebaSi


`Cemi sxeuli iq miwaze ar darCenila,
`is CemTanaa mqonebeli kavSirTa srulTa;

288
58. `am gzas mivyvebi, raTa vZlio awi sibrmaves,
`zenarma dedam momaniWa madli esdeni,
`Cems mokvdav sxeuls Tan vatareb Tqvens samkvidroSi.

61. `wadili Tqveni agxdomodeT sul mcire xanSi


`da RirsebodeT samudamod cad damkvidrebas,
`radgan zenaris madls ar uCans aRarsad kide,

64. `mauwyeT, raTa gadvitano, esec qaRaldze;


`vina xarT Tqvena an vinaa krebuli igi,
`vinc Soriaxlo TqvenTan erTad miyveba gzasa?~

67. rogorc mTieli uxeSi da gaurandavi,


gaocebuli Tvals acecebs moridebulad,
roca qalaqSi mouxdeba Camoxeteba,

70. aseve landebs SeecvalaT saxis ieri,


rogorc ki Tavi daaRwies Zrwolisa eldas,
romelic didxans veRara flobs suls keTilSobils:

73. `netar iyav Sen, _ sTqva, _ vinc moxvel Cvens samkvidroSi~_


sulma, romelic Semesityva Tavdapirvelad,
`cnobierebas ixveW axals mermisisaTvis~.

76. `Cvens siaxloves momavalTa Sescodes imiT,


`risTvisac cezars triumfis dros SesZaxes erTxmad,
mourideblad TanadamswreT, `dedofaloo~.*

79. mitomc garbian, gahkivian isini `sodoms~


TavaT hkicxaven sakuTar Tavs, es Senc gesmoda
`da cecxls Svelian am wamebis aRsrulebaSi.

82. Cven ki ormagi tvirTi gvergo viT mamaTmavlebs,


`radgan veurCeT Cven odesRac kacursa kanons,
`rogorc pirutyvni ayolilni wamier vnebas.

85. `Cvenda saqenjnad Cvenve vyviriT, vaZagebT Cven Tavs,


`roca im landebs veTxovebiT, vaxsenebT im qals,
`vinac isurva nadirs TavaT mimsgavseboda.

289
88. `saqmeni Cvenni Senac uwyi da brali Cveni,
`magram Tu gwadis CvenTaganis yvelas saxeli,
`me ver movTvlidi, saamisod droc ar ikmarebs.

91. `Cems vinaobas ar davmalav, gamogitydebi


`gviniCeli var, gvido* mqvia, viReb ganwmendas,
`radganac sikvdils davaswari monanieba~.

94. rogorc likurgis ori vaJi eZgera dedas,


rodesac mama mgloviare Svils mistiroda,
ase Sevtokdi, magram SevkrTi da ukuviqec,

97. ros Tavis gvari gamagona mamaman Cemman,


mamam tkbilxmovan mgosnebisam vinc ki odesme
tkbili leqsebiT umReroda maRal siyvaruls.

100. da didxans ase mivyvebodi xma gakmendili,


Cafiqrebuli Sevcqerodi mis Zvirfas aCrdils
da cecxlis gamo ver vbedavdi miaxloebas.

103. Semdeg amisa, roca davtkbi WvretiTa misiT


me ganvemzade samsaxuris misagebeblad,
veficebodi, varwmunebdi siwrfeliT sruliT.

106. miTxra: `naTqvami Seni stovebs Cemze iseT kvals,


`es yovelive naTlad mesmis da mwvdeba gulSi,
`ase rom, leTec ver warmirecxs STabeWdilebas.

109. `Tu fici Seni Semcvlelia simarTlis srulis,


`marqvi, mauwye, ra mizeziT marwmuneb ase
`mzeriT da sityviT, rom giyvarde TiTqos Zlierad~.

112. me vupasuxe: `Tqveni leqsis bralia ese,


`sanamdis qveynad iarsebebs stili axali,*
`mudam Zvirfasi, sanukveli iqneba CvenTvis.

115. `o, Zmao, miTxra, igi visac me mivuTiTeb~,


da man iqave mdgari suli maCvena myisve,
`mSobliur enis ufro didi iyo ostati,

290
118. `Zvel satrfialo simRerebs da romancis prozas
`man Sors gaaswro* da Slegebma gaimeoron,
`rom limuzini win uswrebdes mas ostatobiT.

121. `aseTni Worebs mets usmenen, vidre simarTles


`da Tavis azrebs ufro metad miendobian,
`vidre gonebis, xelovnebis gulxmier karnaxs.

124. `ase msjelobdnen zogierTni gvittonis gamoc.


`mxolod ganagons ayolilni ganukiTxavad.
`da bolos mainc gaimarjva xalxSi simarTlem.

127. `axla ki, Tu Sen mogeniWa wyaloba didi.


`gsurs aRikveco aw morCilad im savaneSi,
`sad TviTon qriste winamZRvarobs da meTaurobs,

130. `gTxov mis winaSe warsTqva CemTvis mamao Cveno,


`ramdenadac es saWiroa im qveyanaSi,
`sad Secodeba aRar aris SesaZlebeli~.

133. Semdeg momdevno sulisaTvis gzis dasaTmobad


igi gabrunda da xanZarSi gauCinarda,
iseve rogorc Tevzi mrume wyalSi myvinTavi.

136. mivuaxlovdi gvidos mier naCveneb aCrdils,


wavibutbute, rom saxelis misis xsenebas
mokrZalebulad movismendi, yurad viRebdi.

139. win warsdga landi* da momigo aseTnairad:


Tan m’abelis vostre cortes deman,
Qu’ieu no-me puesc, ni-m voill a vos cobrire.

142. Jeu sui Arnaut, que plor e vau cantan


Consiros vei la passada folor
E vei jausen Io jorn gu’esper, denan.

145. Ara us prec, per aquella valor,


Que vos guida al som de l’escalina,
Sovenha vos a temps de ma dolor~.

291
148. Semdeg amisa gahqra igi mgznebare alSi.

qeba ocdameSvide

mze caSi idga imnairad, rodesac igi


Tvis pirvel sxivebs mianaTebs im miwisaken,
sad Semoqmedma misma sisxli daRvara Tvisi,

4. mxolod saswori ebros Tavze gaimarTeba


da gangis wyalze gadadgeba cxunvare xvati,
swored aseT dros mogvevlina RvTis angelosi.

7. idga flateze, arc ki axlda naTlis irise,


Beati mundo corde-s* galobda Tanac,
ufro xmamaRla, vidre Cveni ismoda es xma.

10. ubnobda ase: `wminda sulno, Sors nuRar mixvalT,


`vidre ganwmendis cecxli jer ar SemoggznebiaT,
`SediT da Tanac, mousmendeT gaRma mgalobelT~.

13. es gviTxra, roca miveaxleT da gavuswordiT,


es ra vismine, mivemsgavse myisve me imas,
visac samare gauTxares da Caasvenes.

16. aRvmarTe xelni urTierTze gadaWdobilni,


cecxls mivaSterdi, movigone TvaliT naxuli,
rogor iwvodnen codvilebi mgznebare cecxlSi.

19. megzurni Cvenni momibrundnen da momeaxlnen,


da meubneba virgilius: `he, Svilo Cemo,
`tanjvas igemeb am adgilas, sikvdils _ arasdros.

22. `gaxsovs Tu ara, gaxsovs rogor gadagiyvane


`TviT gerionis* zurgze mjdari me samSvidobos.
`aq ra mabrkolebs, roca ufals mivaxlebivar?

25. `da am mgznebare, mogizgize cecxlis wiaRSi


`Sen aTas welsac uvnebelad daayovnebdi,
`ase rom, bewvic umciresi ar dagewvoda.

292
28. `da Tu ggonia, rom gacdende ramenairad,
`miuaxlovdi, xeli axle, Tu girCevnia
`samosis Senis miakare cecxls Tundac quba.

31. `nu geSinia, he, daTrgune rogorme SiSi,


`iqiT mibrundi da win gaswi imedianad~.
me ar viZrodi gulisxmisa urCad STenili.

34. roca man Cemi sijiute Seicno, myisve


gawbilebulma miTxra: `Svilo, es kedeli da
`daSTenilia beatriCes da Sensa Soris~.

37. rogorc piramma* sikvdilis Jams tisbis saxeli


ra gaigona, gaaxila myisve Tvalebi
da imav wuTSi TuTac gaxda sisxlisa feri,

40. mec imnairad gamecala ujiaToba;


Sevxede ostats, ra momesma saxeli igi,
romelic gulSi hyvavis marad dauWknobeli.

43. ostatma Tavi damiqnia `maSasadame,


davrCeT aqave~ gamiRima, isev rogorac
bavSvs ucinian vaSlis miZRvniT gaxarebulsa.

46. Semdeg TviTonve me Semaswro cecxlis wiaRSi,


sTxova kvaldakval momyoloda me staciusi,
romelic weRan midioda Cven orTa Soris.

49. cecxlSi, wiaRSi mzad viyavi galxvobil miwas,


mowyurvebuli mivvardnodi gaafTrebuli,
iseTi xvati idga irgvliv eniTuTqmeli;

52. magram virgili, tkbili mama, gasamxneveblad


sanukvel saxels axsenebda beatriCesas.
ambobda: vgoneb mis Tvalebsac vxedavo kidec.

55. Cven mivyvebodiT gadaRmidan mosul galobas,


yurs mas vugdebdiT martooden da gamovediT
imave adgils, sadac zeviT asasvlelia.

293
58. Venite benedicti Patris mei,*
xma amnairi modioda iseT naTlidan,
romelsac Tvalis gasworebac veRar Sevbede,

61. `mze Cadis ukve, dasZina xmam, saRamovdeba~,


`gaeSureniT da gzadagza nu dayovndebiT,
`vidre dasavleTs gadaekvris mwuxrisa flasi~.

64. biliki xev-xev adioda mwvervalisaken,


ase rom, gzidan gavscqerodi momkrTalo sxivebs,
dasavleTisken daqanebul Camaval mzisas.

67. Zlivs gaviareT Cven manZili mcireodeni


da SevicaniT, viT hqrebodnen irgvliv landebi,
me da orive brZenTa brZenma da Cahqra mzeca.

70. vidre Tvaluwvden kideebze gadaWimulma


kidurma cisam erTnairi miiRo saxe,
Rame daeSva da midamos gadaefofra.

73. Cvenc saTiTaod naterfalze movikalaTeT,


radgan mTaze svlam gamogvtaca asvlis unari,
Tumca survili dagvrCa kidev Cven aRmasvlisa.

76. rogorc Txis arve mociglige, mousvenari,


brekebze ZoviT moiRleba da gamoZReba,
bolos dacxreba, daisvenebs da iwyebs coxnas,

79. miwveba CrdilSi mzis xvatisgan daSinebuli,


da uTvalTvalebs mas mejoge, romelic kombals
zed daeyrdnoba da sdarajobs, Zilfxizlobs Tanac,

82. da viT mejoge darCenili ojaxis gared


jogis maxloblad Rames aTevs Zilmoreuli,
raTa nadirma saqoneli ar daaSavos;

85. ase viyaviT Cven samnive myudrod mTvlemare.


me Txasa vgavdi da is orni faris mwyesavsa,
yoveli mxridan Semogvrtymoda garSemo kldeni.

294
88. aras vxedavdiT Tu ar naWers cisas sul mcires
da am manZilze me vxedavdi kidev varskvlavebs.
Cveulebrivze ufro naTels da moelvares.

91. me mTisa mWvretels dameufla uecrad Zili,


Zili iseTi, rac xandaxan kacs amcnobs xolme
mosalodnelsa da momaval gancdebs winaswar,

94. vgoneb iseT Jams, ros elvare aRmosavlidgan


mTaze citere* gadmodgeba sxivdafanCuli,
gaRviZebuli maradJamul trfialis cecxliT.

97. mezmana maSin mSvenieri, saTno qalwuli,


romelic mSvidad roninebda gaSlil tafobze.
hkrefda yvavilebs, RiRinebda Tanac mwyazarad:

100. `icodes yvelam, visac surdes saxeli Cemi,


`me mqvia lia,* gamiwvdia natifni xelni,
`raTa am velis yvavilTagan davwna gvirgvini.

103. `Cemsave saxes am sarkeSi Sevtrfi SefrfinviT


`xolo raxili,* dai Cemi, Tavis sarkis win
`zis da keklucobs dReniadag daucxromelad.

106. `mas uxaria Tvis mSvenier TvalTa danaxva,


`xolo me morTva da mokazmva Cemiv xelebiT.
`mas Wvreta alxens, moqmedeba _ me damamSvenebs~.

109. ukve naTeli gariJraJis winamorbedi


aRmamimaval mogzaurTa uqadda lxenas,
radganac ukve miveaxleT samSoblos Cemsas.

112. iltvoda mrume meyseulad yovelis mxridan


da Tvlema Cemi imas gahyva: zewamoviWer.
ra davinaxe wamomdgarni moZRvarni Cemni.

115. `nayofi tkbili gabneuli sxvadasxva Stoze


`mokvdavTa zrunvis da Ziebis igi sagani
`dagicxrobs SimSils, dagamSvidebs amieridan~.

295
118. amnair sityviT mommarTavda virgiliusi,
arc arasodes gagonila maTi badali
da monagvari saTqmeli da saxarobeli.

121. ise momawva gulze axla ndoma wasvlisa,


yovel nabijis gadadgmisas ufro da ufro
menatreboda amomsxmoda safreni frTeni.

124. roca mTel kibes moveqeciT samnive zeviT


da ukanasknel safexursac gadavalajeT,
virgiliusma me momapyro myisve Tvalebi

127. sTqva: `warmavali da agreTve maradiuli


`ixile cecxli da mixvedi iseT mzRvaramdis,
`romlis gadaRma Tvali Cemi veRara swvdeba.

130. `sibrZniT da xerxiT mogiyvane me Sen aqamdis,


`aw giwinamZRvros TavaT Senma nebam, survilma,
`Sen ganvlili gaqvs ukve xevni, kldeni da Rreni.

133. Sexede mnaTobs, Semogxaris mTiebi misi,


`naxe xeebi, es Cirgvebi da yvavilebi,
`romelTac miwa TavisTavad aRmoacenebs.

136. `ZalgiZs maT Soris iseirno da moisveno


`vidre Tvalebi mSvenieri ar Segeyreba,
`romelTa cremlma warmomgzavna winamZRvrad Senda,

139. `nuRar moeli aw Cems TaTbirs, nuRarc Cems sityvebs,


`nebas da survils aRar aZevs lagami Sensas,
`mcdari iqnebi, rom ar ayve Sensav gulisxmas.

142. da amitomac gadgam Tavze gvirgvins da mitras.

qeba ocdamerve

mwvavda survili Seuvali tevri uflisa


Cqara Semecno, momeara da mimexila,
sixSire tyisa anaTebda dRis brwyinvalebas;

296
4. bolos davagde me napiri dauyovnebliv,
ase mivyevi gadaSlilsa Cems win niadags,
yovelis mxridan gaJRenTilsa nelsurnelebiT.

7. haeri amod mocaxcaxe mohqroda Cemsken,


tkbili salbuniT Sublze mcemda daucxromelad.
rogorc niavi mobibine, Svebismomgvreli.

10. sios qrolvisgan darxeuli mwvane Stoebi


izniqebodnen, ixrebodnen iqiTken sadac,
sadac pirveli landi dawva wmindisa mTisa,

13. magram Stoebi ise mZafrad ar dadrekilan,


rom Citunebi mociglige mwvaneSi mardad
kvlav fusfusebdnen, ganagrZobdnen udardel Jivils.

16. gaxarebuli gariJraJis pirveli lxeniT


isini stvendnen da galobdnen tkbilad mwvaneSi,
romlis Sriali moZaxilad ismoda ise,

19. rogoric ismis xandazmulad wiwvian tyeSi,


zRvis napirebze gadaWimul fiWvnar kiassSi,*
ros eolosi* gamouSvebs sirokkos* niavs,

22. neli nabijiT mivdiodi dafiqrebuli,


uceb aRmovCndi usiers da uZveles tevrSi,
aRar vicodi ranairad ameqca mxari.

25. myis gadamiWra gza savali mdinarem mcirem,


mxarmarcxnisaken midioda es ru duduniT,
swrafi zvirTebiT sdrekda balaxs napirze mosuls.

28. yoveli wyali am miwaze uspetakesi


mogeCvenebaT amRvreuli am wylis pirispir;
ase kriala, mokamkame iyo ru igi,

31. Tumca moTalxo zedapiri iyo moTalxo,


rboda mdinare, zed efina Crdili maradi,
ar moxvedria mas arasdros mTiebi mzisa.

297
34. Sevdeq da myisve gadavxede gadaRma mxares,
raTa mexila sikekluce sagazafxulo.
sxvadasxva xisa da balaxis ferTa siuxve.

37. da momevlina, ise rogorc kacs evlineba,


eseTi rame, rac uecrad mas gaaocebs,
da meyseulad ganuqarvebs winaswar nazraxs,

40. asuli vinme moaruli ganmartoebiT.


mReroda igi, yvavilnarSi hkrefda yvavilebs,
romelTa turfad moeCiTaT biliki misi.

43. `hoi, asulo siyvarulis sxiviT gamTbaro,


`Tu sarwmunoa saTnoeba saxismieri,
`gulis sikeTis garegani mauwyebeli,

46. `gvedri eaxloT am napirebs, mivmarTe krZalviT,


`mivuaxlovdi am mcire rus, pirs nu marideb,
`raTa Sevicno Tu ras mReri, ucxo asulo.

49. `Sen momagoneb Tu sad iyo, rogori iyo,


`TviT prozerpina,* roca dedam dahkarga igi,
`xolo mas TavaT gazafxuli gamoecala~.

52. rogorc qalwuli mocekvave Setrialdeba,


lanCebs gausvams niadagze, wamova gogviT,
odnavad adgams merme fexebs erTs da meores,

55. ase oqrosfrad da miwisfrad Semkul baRnarSi


mibrunda igi, wamovida rogorc qalwuli,
TavCaqindrulad momavali da darcxvenili.

58. man Seiwynara Senavedri da mieaxla


napirs imgvarad, rom bageTa misTa namReri
mesmoda wvrilad, saTiTaod da garkveulad.

61. ra moaRwia im adgilas, sadac balaxebs


mdinaris zvirTni nebierad ubandnen qoCors,
me man maRirsa Semoxedva Tavaweulman.

298
64. ara mgonia, anTeboda aseTi sxivi
TvalSi veneras, roca igi dahkoda Svilma,*
mTlad uneburad, Cveulebis miuxedavad.

67. idga napirze, iRimoda asuli igi.


da xels urevda auracxel yvavilTa Soris,
romelnic miwas warmoeSva srulad uTeslod.

70. sami nabijiT gvaSorebda urTerTs mdinare


TviT helesponti qserqsis mier gadalaxuli
(dRemdis lagami adamianT ampartavnobis)

73. ar sZagebia leandrs* egzom gaafTrebulsa,


cestisisa da abidosis Soris mdrtvinavi,
rogorc me es ru, radganac man gza ar damiTmo:

76. `Tqven aq ucxo xarT, amitomac gaocebT kidec


`Rimili Cemi~, sTqva walkotSi, romelic zenars
`gankuTvnili aqvs kacT bunebis netar savaned,

79. `magram fsalmunis delectasi brwyinavs naTeliT,


`romelsac ZaluZs gabrwyineba gonebis Cvenis.
`Sen ki, mdgomarev Cems winaSe da mavedralo,

82. marqvi saTqmeli, gipasuxeb dauyovnebliv,


`radgan amisTvis movlenili var Sen winaSe~.
`wyali~ _ mivuge da tyeebis nazi Sriali

85. `aryeven CemSi yovelive rwmenas adrindels,


`aq ganagoni TvaliT naxuls ar exameba~.
man mipasuxa: `gangimartav rogor warmosdga,

88. `is, ramac Seni gaoceba gamoiwvia,


`maSin mixvdebi yovelives da Semecnebas
`Tanac sibnele arcodnisa gadaeyreba.

91. `siqvele iyo im Tavidan TavisTavadi


`da man keTilad Sehqna kaci da es adgili
`mieca masve sawindarad madlis maradis.

299
94. `sakuTar braliT man mcire xans dahyo am adgils
`cremlsa da jafas anacvala man, rogorc viciT,
`spetaki Rimi sevdisa da lxenis mieri

97. `da im aRrevam, romelic mand xdeba miwaze,


`wylis, niadagis aTasnair aorTqlebisgan,
`rac cxunvarebas Tan miyveba daucxromeli,

100. `Tavs ar daatydes da ar avnos kacs aq amosuls,


`es mTac imitom atyorcnila amgvarad caSi,
`Seuvalia mxolod erTgan gadaketili.

103. `magram, radganac atmosfera am mTis garSemo


`brunavs da brunavs pirveladi Zalis wyalobiT,
`Tu rkali misi ar gairRva, ar gawyda sadme,

106. `amgvarad brunavs erTnairad sufTa haeri,


`am mTis garSemo da Srialebs amitom tyeca,
`radganac tevri sagangebod daburvilia.

109. `Serxeul xeebs gaaCniaT Zala iseTi,


`siqvelis dvritiT rom gaJRenTon haeri TavaT.
`Semdeg amisa qari sTesavs am xeTa Teslsa.

112. `aqedan miwac Sekazmuli am kavSirTagan


`sxvadasxva adgils cis nakveTis Tavis mixedviT
`warmoSobs xeebs nair-nair niadagisas.

115. `amis gamgones nuRar gikvirs amieridan


`Tu mcenareni Tqvens miwaze ifurCqnebian,
`xiluli Teslic rom ar moxvdes Tundac niadags.

118. `unda icode, es jejili, romelsac hxedav,


`savsea mudam sxvadasxvagvar TesliT, nayofiT,
`risi badalic Tqvens miwaze aRar Segxvdeba

121. `da wyalic ese ar gamodis iseT wyarodgan,


`romelsac hkvebavs yinvisagan dazruli orTqli,
`rogorc mdinares xan giJmaJsa da xanac damcxrals,

300
124. `aramed misi saTavea maradJamuli
`zesTazenaris nebisyofa dausabamo
`da midis merme gayofili or mdinarebad

127. `am mxridan modis Zalmosili iseTis niWiT,


`romelic arTmevs adamians codvis Segnebas,
`xolo meore mogonebas qvelisas aZlevs,

130. `am kalapotSi leTe hqvia mas amitomac


`xolo evnoe ewodeba imas meores.
`orive wyali aq mosulma unda igemos

133. `da gemo ese sxvas yovelgvars aRemateba.


`axla wyurvili damcxralia, albaT, Senica,
`sxva ram kidevac ar gauwyo, ar gagicxado,

136. `magram me minda kidev gamcno mcireodeni


`rac, ase vgoneb, ar dagrCeba Senac sawyenad,
`Tumc SesaZloa gamigrZelda isedac sityva,

139. `is poetebi, vinc odiTgan xanas oqrosas,


`umRerdnen netars edemisdars am turfa walkots,
`winaswar xilviT sWvretdnen, albaT, parnasis mTidan.

142. `mxolod aq iyo uboroto kacT naTesavi,


`aq gazafxulobs gazafxuli maradJamuli,
`netaric aq sCqefs yvelas mier xotbaSesxmuli~.

145. me gamovbrundi, myis moviqec mgosnebisaken


da davinaxe momRimarni idgnen, ismendnen
zemod naTxrobis ukanasknel winadadebebs.

148. Semdeg amisa mivacqerdi mSvenier asuls.

qeba ocdamecxre

man daasrula es sityvebi, rogorac qalma


Seyvarebulma da dasZina Semdeg amisa:
Beati quorum tecta sunt pecata.*

301
4. rogorc nimfebi uRran tyeSi moxetiale,
erTni mzisagan gantolvilni Crdilis saZebnad,
sxvani ki mzvares monatrulni garbian xolme,

7. ase iltvoda, miyveboda mdinares aRma


napir-napir da mec mis gaswvriv vidodi nela,
mZime nabijiT mivyvebodi asuls kvaldakval;

10. asi ar gvqonda Cven orives jerac ganvlili,


roca mdinaris kideebi moiqca ganze,
ase rom, isev gza ganvagrZe aRmosavlisken.

13. kidev amdeni gadavlaxeT orTav manZili


qalma momxeda meyseulad da momibrunda:
`Zmao, momapyar yuradReba da momismine!~

16. aha, naTeli uecari, aenTo irgvliv


daburul tyisa Stoebidan gadmonTxeuli
ase megona elvaTkrToma atexiliyos.

19. magram elva xom wamierad enTeba, hqreba,


es ki brwyinavda xandazmulad, mometebulad.
da vTqvi idumal gulSi ase: ra aris-meTqi?

22. tkbili hangebiT gaiJRinTa irgvliv haeri


da uboroto, iWvis grZnobiT aRtyinebulma,
davgme idumal siTamame maSin evasi,

25. radgan iseT Jams ros misdrikes xmeli da zeca


axlad Seqmnilma dedakacma ar moiTmina
TvalTa winaSe mcire ridec idumalebis,

28. ar daeTrguna mas es SiSi uflis winaSe,


es netarebac saocari, eniTuTqmeli,
maSin aqamdis gaxdeboda CemTvis sacnaur;

31. me mivdiodi momlodine esoden tkbilTa


da mardJamul netarebiT dawafebisa,
mwvavda survili ufro metis sacnauryofis,

302
34. Cvens win aliviT movarvare gaxda haeri,
mwvane xeebis Stoebis qveS gvesma moarulT
tkbili galoba aRreuli ucxo xmaurSi.

37. wminda asulno, Tu SimSili da uZiloba,


xSirad sicivec me Tqvens gamo momiTmenia,
vgoneb neba maqvs aw viTxovde samagieros

40. an helikonma* Rvaros CemTvis Tavisi wylebi


da uranium* momaSvelos xoro Tavisi,
raTa leqsad vTqva gonebisgan miuwvdomeli.

43. me momeCvena Svidni xeni oqroisani,


Tvali acduna aq manZilma sakmaod Sorma,
romelic ido im xeTa da macqerals Soris.

46. roca im xeebs miveaxle, bundovaneba


grZnobaTa CemTa macdenali myis gaifanta
da sinamdvile warmomidga sicxadiT Tvalwin.

49. cnobierebam gonebisam imarjva myisve,


Svidi sasanTle Sevicani oqroisani,
xolo galoba yofiliyo Turme osana,

52. es sasanTleni qaTqaTebdnen ufro brwyinvaled,


vidre mTovare gadmosuli mowmendil caze,
naSuaRamevs, naxevaris Tvis miwurulSi.

55. gancvifrebuli mivubrundi maSinve megzurs,


qvel virgiliuss, magram manac samagierod
meve momapyro gaocebiT aRsavse Tvalni.

58. Semdeg amisa, kvlav Sevxede diad movlenebs,


magram isini ise dinjad moiswrafodnen
maT gaarCevdaT Tundac axlad jvardawerilni.

61. mkicxavda qali gulnawyeni: `ratom esoden


`aRtacebuli SeaSterdi im sasanTleebs,
`xolo maT ukan momavalTa aRarc ki amCnev?~

303
64. da momavalni viT beladis asabiebi
maSin SevniSne me landebi TeTradmosilni
(amgvar siTeTres vervin naxavs Cven xmelis pirze).

67. Cemgan mxarmarjvniv varvarebda wylis zedapiri.


sxeulis Cemis naxevari, marcxena mxare
TiTqos Cems gverdiT yofiliyo sarke dadgmuli;

70. ra SevarCie wylis napirze marjve adgili,


roca mxolod ru maSorebda momavalTagan,
viwye neli svla, raTa ukeT memzira maTTvis.

73. axla vxedavdi win mimaval alebis farfacs.


haerSi ise liclicebdnen es sasanTleni,
rogorc pawia alisferi droSis foCvebi.

76. atmosferoSi varvarebdnen Wreli zolebi,


SvidTa ferTagan Sekazmuli, romelTaganac
mze cisartyelas da delia* hqargavs Tvis sartyels;

79. droSebis mwkrivebs ver wvdeboda bolomdis Tvali.


ukiduresni, ramdenadac SevZel danaxva,
aT-aT nabijze miyvebodnen erTimeores.

82. ukve Cems mier gamoxatul mSvenier cis qveS


Tormeti wyvili modioda moxucebuli.
Sublze TviTeuls SroSanebis edgaT gvirgvini.

85. galobdnen erTxmad: Benedetta tue


Nelle figlie d’Adamo, e benedette
Sieno in eterno le bellezze tue.*

88. rogorc ki mdelo, yvavilebiT savse walkoti


gadaRma mxares, Cems pirdapir ganTavisuflda
da rCeulebi saTiTaod Tvals miefarnen,

91. rogorc mnaTobni amodian zedized caze


gamoCnda mtilze oTxi mxeci TandaTanobiT,
mwvaniT Semkuli hqondaT yovel maTTagans Subli,

304
94. frTeni eqvs-eqvsi, esxaT frTebze TviTeuls Tvalni
da rom namdvilad yofiliyvnen argusis Tvalni*
zedmiwevnebiT amgvar Tvalebs emsgavsebodnen.

97. magram am TvalTa aRsawerad me ar davxarjav


leqsebs, mkiTxvelo, radgan sxvagan momelis xarji
ise saSuro, rom siuxves aq veRar viCen.

100. Sen ezikiel waikiTxe, es man aRwera,


viT modiodnen yinuleTis bnel sauflodan
eseni cecxlis, Rrublebis da qaris amalad.

103. swored iseTni, rogorsac iq naxav aRwerils


swored iseTni iyvnen aqac, magram ufrTebod
da frTebis gamo ioanec me memowmeba.

106. am oTxTa Soris modioda orborbliani,


gaqanebuli satriumfo etli da igi
qinCze moebaT uzarmazar griffonisaTvis;*

109. aRepyro frTeni oriveni am frTosan nadirs,


sam-sami esxa TiTo mxarze da arc erT maTgans
ar ayenebda zians rasmes frTebis gaSlisas.

112. TvaliT ver Sevwvdi me simaRles ima frTebisas,


frinvels saxsrebi gamosxmoda oqrosi srulad.
sxva danarCeni srulad TeTri Zowgareuli

115. aseTi etli ar uZRvnia xom arasodes


arc avgustisTvis* da arc TavaT afrikelisTvis,*
TviT etli mzisa* masTan arad gamoCndeboda.

118. etli, romelic gzas gadacda da daibuga,


ros saTno locva Seismines da dedamiwisa,
iupiteris marTebuli msjavris mixedviT.

121. etlis mxarmarcxniT sami qali uvlida ferxuls,


erTi maTgani ise wiTlad iyo morTuli,
rom alisagan cecxlis piras ver gaarCevdi;

305
124. xolo meores Seusxamso TiTqos sxeuli;
samaragdosgan agebuli TxemiT terfamdis.
mesame qali Tovlsa hgavda axlad dafifquls,

127. gegonebodaT yvelas TeTri win mouZRviso.


xanac wiTeli da simReras misas aRgznebuls
fexs ayolebdnen danarCenni meferxuleni,

130. marcxena etlTan kidev oTxi rokavda qali.


yvelas purpuri tanT emosa da miuZRoda
samives erTi mocekvave samTvaliani.

133. ukve aRwerilT moyveboda kvaldakval ukan


ori moxuci tanTCacmuli sxvadasxvagvarad,
darbaislobiT oriveni hgvandnen urTierTs.

136. erTi maTgani iyo, albaT, naSegirdali


hipokratesi, romelic TviT dedabunebam
Tvis uZvirfases kavSirTaTvis aRmoacena.*

139. meore sCanda sul sxvanair zneobis kacad,


iseTi basri da elvare xmali ekida,
mdinaris gaRma momawvdina SiSisa qari.

142. Semdeg vixile kidev oTxni krZalviT mosilni,


maT miyveboda berikaci dafiqrebuli,
Tvals Zlivs axelda Tvlemisagan Ronemixdili.

145. yvelas Svidives ise ecva rogorc pirvelTa,


mxolod es iyo ar amkobda arc erT maTTagans
TeTri SroSanis gvirgvinebi turfad dawnuli,

148. aramed wiTel yvavilebis girliandebi.


SoriT mnaxveli Tundac ficiT daamowmebda:
mosdebiaTo cecxlis ali warbebs zemodan.

151. rogorc ki etli gamisworda mdinaris gaRma,


myis daigrgvina da krebuli pativcemuli
Sesdga, ra samans miaRwies ukve akrZaluls

306
154. da Seayenes sasanTlenic win mimavalni.

qeba ocdameaTe

rogorc ki Sedga pirvel zecis* guTani* caze


rasac jer Casvla, arc amosvla ar Rirsebia,
arcTu nislebi, codvis rides Tu Seuburavs

4. da axla yvelas Sesacnobad sacnauryofda,


rom es guTani, uCvenebda etlsa anTebuls,
mas vinc navTsadgurs mieltvoda saWismpyrobeli.

7. myis mamakacni simarTlisa maxarobelni,


griffonisa da imas Soris mSvidad mavalni,
etls miubrundnen rogorc sadgurs gansvenebisas.

10. maTganma erTma, viT ciurma maxarobelma,


samgzis iyvira: Veni sponsa de Libano!*
danarCenebma es agreTve gaimeores.

13. rogorc netarni ukanasknel SeZaxilisas


zeaRsdgebian, daagdeben TavianT mRvimes;
ganaxlebuli xmiT ityvian aliluias,

16. ase RvTiuri etlis irgvliv mofusfuseni,


aRsdgnen ad vocem tanti senis,*
ori ergasi maradiul yofnis Sikrikni.

19. ambobda yvela: Benedictus qui venis!


ayridnen yvavils etls zevidan, xanac garSemo
Manibus o date lilia plenis.*

22. minaxavs winaT dilaobiT ciskrisa Jamze,


aRmosavleTi viT irTveba vardisa ferad,
xolo laJvardi gaiqneba danarCen caze;

25. mze Tvals gaaxels dabinduli nislis nineviT,


ros cxunvareba arTmevs xolme mas brwyinvalebas
da amitomac aadvilebs mzeris mipyrobas.

307
28. ase yvavilTa Rrublebisgan garemoculi
maT angelosni gars abnevdnen sakuTar xeliT
(scvivoda irgvliv, ibneoda bre furclebisa);

31. zeTisxilis Sto Subls umkobda TeTr vualians,


ase vixile me asuli, gars marto mwvane
Semoexvia alisferi sacmeliT mosils.

34. da sulman Cemman (ah, ramdeni xania ukve,


mas ar ugrZnia saxis misis winaSe krToma
da aRtyineba ucnaurad eldanakravsa),

37. igrZno Zvelisa siyvarulis Zalmosileba,


Tumc am asulis uxilavi zegavlenisgan,
Tvalni ver sWvretdnen moaxlebuls jerac savsebiT.

40. ra Tvalni Cemni aRfrTovandnen ucnaur ZaliT,


rogoric erTxel es vigrZeni gansacvifreblad
jerac Wabukma uasakom da uwverulma.

43. mxarmarjvnisaken miviqeci gulmocemuli,


rogorc Cvili yrma miaSurebs xolme Tvis mSobels,
daSinebuli an uecrad gulganawyeni.

46. raTa es meTqva virgilisTvis: arc erTi dramma,


sisxlisa ZarRvSi aRar damrCa, rom ar tokavdes,
mecnaureba me niSati xandazmul alis.*

49. magram virgili aRar iyo Cvens siaxloves,


Cemi tkbili da gulmxieri mama virgili,
virgili, visac momaSores xsnis maZebari.

52. arc imis povnam, rac pirvelma dahkarga dedam*


aRar ikmara, rom Rawvebi aw daTrTviluli,
xelaxla cremlebs ar moerwyo, ar daesetyva.

55. `dantev, virgilis ganSorebas nuRar mistiri,


`nu stir, jer SenTvis es cremlebi naadrevia,
`radganac xmali sxvanairi moggvris aw cremlebs~.

308
58. viT admirali, gemis Wvintze zeamosuli
mimoixilavs mezRvaurebs gars mofusfuseT
da gaamxnevebs, sxva gemebzed momuSaveTac,

61. etlis marcxena kidis zedan vnaxe Semdgari


(ros mun miviqec, raki mesma saxeli Cemi,
ucileblobiT am adgilas gancxadebuli),

64. me davinaxe, is asuli winaT naxuli


angelosT krebuls Tan rom axlda pirSeburvili
axla mdinaris gadaRmidan mimzerda jiqur,

67. Tumca vuali Semoxsnoda Tavs garSemo,


minervas mwvaniT Semosilsa da damSvenebuls.
mainc ver vWvretdi saxis misis me aRnagobas.

70. jerac mefuri siamayiT iyo aRvsili,


da ganagrZobda, rogorc erTi ritori vinme,
mRelvare sityviT Semnaxveli sityvis daskvnisTvis:

73. `beatriCe var, damakvirdi, marTlac, o, marTlac...


`rogor inebe zeamosvla am mTaze, gana
`Sen ar icodi, rom aq kaci xdeba netari?~

76. aq mzera Cemi gamsWvirvale ruSi CaiWra


da ra vixile mun xateba me sakuTari,
vels gadavxede darcxvenilma, RawvSefaklulma.

79. rogorac deda moeCvenos Tvis Zes sastikad,


aseve igic, me am wuTSi meCveneboda,
radgan sibraluls Tan mohyveba xanac samsala.

82. igi dadumda da angelosT Sehqmnes galoba:


Jn te Domine speravi*
da ganagrZobdnen vidre pedes meos.*

85. rogorac Tovli iyineba tevrTa jagarze,


italiisa maRal mTebze, rodesac susxi
slavoniidan monaberi Semouqrolebs,

309
88. da Wirxli igi galxvobili daiwyebs Jonvas,
rodesac xmeli dauberavs Crdils moklebuli,
an rogorc cvili lxveba xolme cecxlis Semyure;

91. ase videqi cremlisa da oxvris kidegan,


vidre galoba ar daiwyes imaT, visi xmac
maradJamuli sferoebis erwymis RaRadiss.

94. rodesac maTma tkbilma JReram mauwya maTi


me TanagrZnoba ufro srulad, vidre naTqvamma,
rad awamebo, he asulo? mimarTes qalsa.

97. maSin yinuli gulze lodad Semowolili


galxva, gadiqca siTxed, sevdad da mware oxvrad
da gadmoinTxa pirisa da Tvalebisagan.

100. xolo asulma, etlis imav mxareze mdgarma,


ase mimarTa gars mogrovil arsebaT wmindaT
da aseTi ram uTxra sulebs irgvliv mojarulT:

103. `Tqven maradiul dRis sinaTles SehyurebT fxizlad,


`arc Ramisa da Tvlemis JamSi gageparebaT
`saukunisgan gadadgmuli nabiji erTic.

106. `mitomc pasuxi Cemi esden savsea zrunviT,


`raTa gaigos es mtiralma mdinaris gaRma,
`raTa varami mis Secdomebs SeeTanabros.

109. `ara Tu marto TvalSeudgam sferoT wyalobiT,


`romelnic ifqlis amwifeben Tesls dReniadag
`misda mixedviT Tu varskvlavnic xels Seuwyoben,

112. `aramed uflis guluxvobis meSveobiTa,


`romelic iseT saTavidan JinJlavs Cven Tavze,
`rom Tvali Cveni mas verasdros gauswordeba.

115. `am kacs SeeZlo ganaxlebul cxovrebis gzaze


`iseT arsebad gamxdariyo, rom zraxva qveli
`masSi uTuod gaiRebda nayofs saocars.

310
118. `miT ufro uxamss iRebs saxes TviT niadagic,
`rodesac cud Tesls daakldeba jafa da movla,
`rac ufro metad nayofiers Seicavs Zalas,

121. `mas vamxnevebdi pirisCeniT Tavdapirvelad,


`qalwulur TvalTa CemTa mzeriT gulmocemulsa.
`ase, amrigad vatarebdi mas marTal gzaze,

124. `ra gadavdeqi me meore hasakis zRurblze,


`da Sevicvale me mokvdavi cxovrebis niri,
`is gadamidga, sxvas miemxro da moefona.

127. `ros davTme xorci da avmaRldi, gavsulierdi


`mSvenebiTa da siqveliTac aRmatebuli,
`man ukve guli amarida Tavis sasurvels,

130. `cTunebis gzisken gaduxvia da gamoudga


`ocnebas fuWsa, unayofo, mcdar moCvenebaT,
`romelTa aRTqmac araodes Sesrulebia.

133. `srulad amaod veZiebdi me STagonebas,


`ZilSi da cxadad mouxmobdi ukumoqcevad,
`fuWi rCeboda yovelgvari RonisZieba.

136. `mere is iyo daqveiTda igi vaglaxad,


`da gzai xsnisa samudamod daexSoboda,
`rom ar exila dawyevlilTa modgma mas TavaT,

139. `mec amitomac vinaxule sikvdilis bWeni


`da megzurs missa am mTisaken wamomyvans Tanac
`Cemi cremlebi da vedreba Camovutane.

142. `dairRveoda ganaCeni zesTazenuri,


`rom leTes wyali suls egemna gaRma gadasuls,
`ise rom cremliT da vedrebiT ar Seesyidna

145. `ganvlili codvis gulmarTali monanieba~

311
qeba ocdameTerTmete

`o, Sen wmindisa mdinarisa* gadaRma mdgaro~,


ise ganagrZo, rom nabijic ar mouklia
da sityva misi gamaxuli iyo xmaliviT;

4. memwara igi, xolo mTqmeli kvlav ganagrZobda:


`miTxar, xom aris es simarTle, xams es mxileba
`sacnauri hyos Semecnebam gonebis Senis~.

7. me ise rigad davuZlurdi da avirie,


rom xma Camiwyda, vidre igi Cemiv bagidan
amosvlasa da bgeradqcevas moaxerxebda.

10. Sesdga mcire xans da ganagrZo: `ras fiqrob, neta?


`gamec pasuxi, vidre mZime mogonebani
`ar wauSlia jerac wyalsa* Tovlis wamlekels.

13. `Zrwola da SiSi airia myis urTierTSi,


wavibutbute: `diax~-meTqi, me uRimRamod,
ase rom naTqvams wamisyofa wamovaSvele.

16. rogorc uzomod daWimuli mSvildi aiSvebs,


gaswyvets sagdebels da isaric misgan natyorcni,
mizansac duned da uRonod daeZgereba.

19. mec ver gavuZel grZnobis Wapans, gulze mowolils,


cremli da oxvra uneburad damexSo gulSi
da xmac wamerTo gabzaruli da dabeJili.

22. `im survilT Soris, man ganagrZo, rac Cagagone,


`ramac wargmarTa siqvelisa SesaTviseblad,
`romlis ufrosi sxva araa qveynad sikeTe,

25. `ra xandakebma* gza mogiWres an ra jaWvebma,


`ase rom saso wargekveTa da dagaRona
`da win wasvlaze ramac xeli agaRebina?

28. `ra siiole an mogeba naxe rogori

312
`Sen sxvis Sublebze Tvalwarmtaci da momxibvleli
`survilis maTis fareSobas ros eweodi~.

31. roca aRmoxda mkerdiT oxvra guliswamRebi,


Zlivs movuyare oriode sityvas me Tavi,
bageman Cemman daZabulman wailuRluRa.

34. qviTiniT varqvi: `warmavalma viTomc sikeTem


`gza amiria udReuri svis maZebari,
`mas Semdeg, rac Tqven ganmeSoreT, gauCinardiT~.

37. `es sulerTia gamotydebi Tu dadumdebi,


momigo, mainc yovelive gamoirkveva
`da euwyeba gulTamxilavs, msjavris damdebels.

40. `magram ukeTu sakuTari bagiT warsTqvamen,


`ganvlili codvis aRsarebas, Cvens samsjavroSi
`sales gelaziT daClungdeba maxvilis piri.*

43. `axla ki gijobs, rom sircxvili igrZno Sen TavaT,


`codvaTa SenTa Semcnobelma, raTa mermisSi,
sirenis xmebis gagonebam ar Segaryios.

46. `maS momismine da gaigeb, rom sul sxva gzaze


`Sen wargmarTavda sxeuleba Cemi mokvdavi,
`aw samudamod gadasuli, damiwebuli.

49. `arc xelovnebas, arc bunebas aRutacnixar,


`ise rogorac silamazes saxsarTa CemTa,
`romelnic ukve danacrulan da Caferflilan.

52. `da Tu vnebani warmavalni Sen gagecalen,


`roca mogikvdi, sxva ra iyo, rac gayovnebda,
`ram wargitaca ase rigad cnobiereba?

55. warmavalobis roca mogwvda isari mali,


`unda dageTmo am sawuTros sxva natamali
`da momyolodi am qveynisken ra gadvicvale.

313
58. `aramcdaaramc ar gmarTebda dakecva frTebis,
`axal gancdaTa molodini an vinme qalis
`amaoebiT motyueba gulis da Tvalis.

61. `mxolod baxala Tu moucdis samjer moqnevas,


`magram Tu frinvels gamoesxa frTeni sakmaod,
`maSin Citbades mas ugeben srulad amaod~.

64. rogorc Cvil balRebs daadumebs xSirad darcxvena,


mdumared miwas dahyureben TavCaqindruli,
danaSaulis Semcnobelni da datuqsulni.

67. ise videqi, man ganagrZo: `Tu dagaRones


`Cemma sityvebma, maSin aswi wverebi maRla,
`mZafrad SeigrZnob mwuxarebas rom Semomxedav~.

70. ufro naklebis gamZafrebiT amoTxris xolme


muxas grigali Cveni miwis an is zRvauri,
iarbis mxridan* movardnili Cvens samSobloSi,

73. vidre me Tavi zeavwie brZanebisamebr,


saxisa nacvlad misgan wveris Cemis xseneba,
iyo sababi gesliani niSnis mogebis;

76. roca dabolos zeavwie me pirisaxe,


Cemma Tvalebma dainaxes, rom angelosni
aRar abnevdnen gareSemo xeliT yvavilebs

79. da mzeram Cemman Setyorcnilman gaubedavad


myis SeamCnia: beatriCe mxecs Sescqeroda;
erT arsebaSi ornairi bunebis Semcvels;

82. ride mosavda amwvanebul napirze damdgars,


siturfe misi adrindelsa sWarbobda ise,
viT winandeli silamaziT yvela xorciels.

85. da sinanuli dameufla me amazrzeni,


ase rom, rac ki winaT Cemsav Tavs mayvarebda,
aw yvelaferi siZulvilis iyo aRmZvreli.

314
88. Semipyro qenjnam ucnaurman da wamaqcia
da ra gadamxda im wuTebSi, rac ganvicade,
man erTman icis, vinc sababi momca amisa.

91. ros gulman Cemman garegani momago Zala,


warmomdgomoda Tavze qali, marto xiluli,
mixmobda igi: me momyevi, momeWideo.

94. Semdeg amisa gadamiSva man mdinareSi,


Tan mimaTrevda, zedapirze mifarfatebda,
ise msubuqad, viT sarTavis cigliga maqo.

97. ros miveaxle me mdinaris napirs kurTxeuls,


myis Semomesma RaRadisi: `Asperges me~.
ris mogonebac miWirs axla, arcTu aRwera,

100. pirmSvenierma qalma maSin moiRo mklavni,


Tavze momxvia, maiZula wyalSi CayvinTva,
radgan sul mcire uneburad unda Semesva.

103. Semdeg amisa ganbanili* mimgvara iqve


oTx lamazmansa mocekvaveT narnar ferxulSi.
myis saTiTaod momeaxlnen, damasxes xeli,

106. `iq nimfebi varT, xolo caze varT varskvlavebi


`da beatriCe vidre miwad Camovidoda,
`Simunvarebad vaxldiT Cven mas oTxnive* erTad.

109. `Cven daganaxvebT Tvalebs misas, saamur naTels,


`maTSi mgznebares gaCveneben mzerawamaxuls,
`sami asuli momavalni etlisa gverdiT.

112. ase daiwyes maT galoba, Semdeg amisa,


griffons mimgvares, damayenes mis mkerdis gaswvriv,
aq SeveyareT beatriCes Cvensken macqerals.

115. miTxres: `xams Tvalni ar dazogo am wams mzeriTa,


`Cven SegayeneT samaragdos* winaSe gangeb,
`saidanac Sen TviT amuri gtyorcnida isrebs,

315
118. `aTas wadilTa alze ufro umgznebaresTa
da mzera Cemi miajaWves mis naTel Tvalebs,
romelic griffons daJinebiT miSterebodnen.

121. viT anarekli brwyinvale mzis TvalTa siRrmeSi


ixateboda mxeci igi orsuliani,
xan erT bunebis, xan meoris ganmcxadebeli.

124. TavaT gansaje oh, mkiTxvelo, rogor gavvocdi,


roca vixile, rom sagani uZravad myofi
saxes icvlida ucnaurad da idumalad.

127. amasobaSi molxenili, gaocebuli


suli Sefrfenda im sixaruls moWarbebulsa,
romelic masve, visac aZRebs, hmatebs sixarbes.

130. graciiT savse, pirmcinarni gamoeSurnen.


dawinaurdnen samiveni da morokavdnen,*
angelosuri nazi xmebiT moimRerodnen.

133. `o, miapyari beatriCe eg Tvalni wminda~.


amas isini imRerodnen `erTgulsa Sensa,
`Sen saxilvelad vinc esdeni ganvlo manZili.

136. `misda samadlod, Segvivrdome, aixsen ride


`da mas uCvene eg Rimili, raTa ixilos
`Seni meore silamaze aw Sefarvuli~.

139. o, brwyinvalebav maradJamul, cxovel naTelis,


vis dauyvia imdeni dro parnasis CrdilSi,
an mis Sadrevnis vis usvia imden xans wyali,

142. rom mis gonebas siZabune ar dasCenoda,


imis saTqmelad Tu Sen rogor gixile TvaliT,
roca zeciur harmoniiT garemoculi

145. gamomecxade Tavisufal sferoT wiaRSi.

316
qeba ocdameTormete

Tvalebi Cemi ise mtkiced da daJinebiT


Seudgnen mokvlas aTeuli wlis wyurvilisas,
rom yvela grZnoba danarCeni me damSretoda.

4. TiTqos kedlebi siZulvilis gars mevlebodnen,


ise miepyro Tvalni Cemni RvTaebriv Rimils
adrindel badiT tyved Seqmnilni, daokebulni.

7. ros RmerTqalebma daZabuli eg mzera Cemi


miapyres marcxniT iZulebiT, radgan momesma;
zomaze metad daJinebiT rad ucqerio.

10. magram unari, rac jer kidev moepoveba,


Tvals miSterebuls mzis diskosTvis, me mcire xanSi
wamerTo kidec da Cems Tvalebs ewvia bindi.

13. ros mzera Cemi elvarebas Seewyo mcires,


me vambob `mcires~, SedarebiT im did kaSkaSTan,
romlisaganac me momwyvites da momaxedes;

16. myis davinaxe mxarmarjvnisaken viT Semobrunda,


saxelganTqmuli brundeboda didi laSqari,
Svidni uZRodnen sasanTleni da disko mzisa.

19. viT razmeuli TavdacvisTvis Semzadebisas


SeikumSeba wred Sekruli, fars moimarjvebs,
droSebianad mobrundeba frontis Secvlamdis,

22. ase laSqaric zeciuri dawinaurda,


Cven Cagviara, vidre etli mas moaswrebda
borblebis Tvisis Sebrunebas da gzisaqcevas.

25. Semdeg amisa qalwulebi eaxlnen borblebs


da tvirTs kurTxeuls myis Seudga griffoni igi
ise, rom pewic mis nakrtenze ar Serxeula.

28. turfa asuli, vinc mdinaris gvauwya foni,

317
me da staciuss, samniveni mivyeviT borbals,
romelic mcires akeTebda rkals trialisas.

31. ros gaviareT didi tevri ukacrieli


(pirveli dedis bralisagan, gvels mindobilis)*
nabijebs Cvensas vuxamebdiT angelosTa xmas.

34. da vgoneb samgzis gatyorcnili isari freniT


gadaivlida aq Cvens mier ganvlilsa manZils,
ros beatriCe Camovida etlidan myarze.

37. da Semomesma yvelam erTxmad axsena: `adam~.


Semdeg amisa Semoertynen garSemo erT xes,
romlisa Stoebs Semofcqvnili hqonda foTlebi.

40. zeviT da zeviT wverokina mometebulad


dafanCuliyo da TviT wiTel indielebsac
TavianT tyeSi misi xilva gaaocebda.

43. `kurTxeul iyav hoi, griffon, visac niskartiT


`xe esden tkbili jer kidev ar dagikortnia,
`radgan mis mimrTmevs Seeyreba stomaqis gvrema~.

46. ase hkiodnen danarCenni diad xis irgvliv,


xolo TviT mxecman ornairis bunebisaman:
`ase yovlisa inaxeba Tesli marTali~.

49. daZrulsa timons miubrunda igi etlisas,


migvara igi ufoTlebod daqvrivebul xes,
zedve miaba misgan erTxel wamoRebuli

52. viT Cveni miwis mcenareni iseT xanaSi,


ros cidan mohqris aTinaTi didTa mnaTobTa,
ciuri Tevzis naSuqarTan jufTad Serwymuli,

55. ifurCqnebian saTiTaod, sakuTar ferebs


ganaaxleben, vidremdisin mze moaswrebdes
Tavis huneTa sul sxva niris varskvlavSi Sebmas.

318
58. vardze momkrTalo da iaze ufro xasxasa
feriT aRivso xe savsebiT ganaxlebuli,
romlis rtoebi usicocxlo sCanda aqamdis.

61. me ver gavige, arc mRerian miwaze ase;


himni, romelsac imRerodnen am wuTs eseni,
arcTu bolomdis CamrCenia xsovnaSi es xma.

64. me rom SemeZlos gamovxato viT moekida


Zili mis Tvalebs, vinc siringis ismenda zRapars,
Tvalebs, romelTac Zilfxizloba daujdaT Zvirad,

67. rogorc modelis gadamRebi mxatvari vinme


gamovxatavdi viT CavTvlime me TavaT ZilSi
Zili man xatos, visac igi moeprianos,

70. me ki giambobT Tu rarigad gamomeRviZa,


vambob: sinaTlem gaarRvia Tvlemisa ride
da Semomesma SeZaxeba: `aRsdeq, ras Svrebi?~

73. msgavsad vaSlis xis, romlis Wvreta aRuZravs xolme


cis angelosebs mis nayofiT datkbobis survils,
marTavdnen merme maradiul nadims zecaSi,

76. petre, iakob, ioane mTaze asulni


rulmoreulni gamofxizldnen ra esmaT sityva,
ufro Rrma Zilis gamkrTobeli da ra ixiles,

79. rogorc ilia ise mose iq aRar iyvnen,


gamoklebodnen ucabedad krebulsa maTsas,
xolo samosi macxovrisa gamocvlililiyo.

82. mec gamovfxizldi da vixile Tavs wamdgomoda


asuli igi kurTxeuli, vinc miwinamZRvra,
vinc momiyvana am mdinaris napirebamdis.

85. `sad aris-meTqi, beatriCe?~ vkiTxe SemkrTalman,


`Sexe eger zis~ mipasuxa Tanac dasZina:
`axal mwvanisa saCrdileTSi, xisav fesvebze.

319
88. `eger misive Simunvarni Semokrefilan,
`danarCenebi miyvebian griffons aRmarTSi,
ufro natifi, ufro tkbili galobis mTqmelni~.

91. Tu raoden xans grZeldeboda ubnoba misi,


arc vici, radgan win damidga asuli vinac
sxva ramis smenad yurni Cemni daaxSo srulad.

94. me mivixede, ijda igi miwaze marto


da sdarajobda rogorc vnaxe, igi im etlsa,
ormagi mxecis mier xeze Cems Tvalwin mibmuls.

97. gars Semortymodnen mas nimfebi Svidnive erTad


da sasanTleni epyraT xelSi, romelTac qari
veras daaklebs veRarc samxris da verc Crdilosi.

100. `aq Sen mcire xans dayovneba Tu mogixdeba,


`xolo CemTan ki moqalaqed dahyof maradJams,
`im romSi, sadac romaeli ars TviT ieso.

103. `ase, biwier cxovrebaSi myofTa samadlod


`etls daakvirdi, rasac naxav, daimaxsovre
`da ros miwaze kvlav mibrunde, aRwere ese~.

106. es beatriCe Semesityva da mec amgvarad


misTa nabrZanTa momsmeneli qedmodrekilad
zraxva da mzera mivapyari rogorc mas surda.

109. arodes mexi ase swrafad ar wamosula


zrqel Rrublebidan, roca modis qveynad merexi,
TvalSeudgami simaRlidan gadmoSvebuli,

112. rogorc frinveli Zevesisa daeSva, vnaxe,


xeze da Tanac moacila garSemo qerqic
ara Tu marto yvavili da mwvane ylortebi;

115. Semdeg amisa mTelis ZaliT eZgera etlsac,


igi Seirya, Setortmanda viT gemi zRvaze
mxarmarcxnidan da mxarmarjvnidan talRiT nacemi.

320
118. mcire xnis Semdeg triumfiur etlisa kofos,
mivarda vnaxe Cemi TvaliT erTbaSad mela,
sCanda arodes Rirseboda mas tkbili lukma.

121. magram sasircxo braldebebiT myis datuqsuli


ukuaqcia igi Cemma gulismpyrobelman
ise uecrad, rac SeeZlo gaZvaltyavebuls.

124. merme es vnaxe: imav mxridan, Zirs CamoeSva


arwivi didi, etls zemodan gadaefofra
frTeni dahyara da dahfara igi sruliad,

127. da msgavsad xmisa, dazafrulis gulis momskdaris


moisma cidan ucnauri xmai metyveli:
`o, navo Cemo, ra augad dautvirTavxarT!~

130. Semdeg meCvena TiTqos miwa ganexvna orad


or borbals Soris da vixile urCxuli didi,
romelmac basri Wangi Tvisi SeurWo etlsa.

133. msgavsad krazanis, romelic gesls waiRebs ukan,


urCxulmac Wangi Sxamiani kvlav daiTria
da Tan waiRo ima etlis qveda nawili.

136. ase wavida igi zlazvniT, gauCinarda.


xolo narCeni, rogorc msuye miwa balaxiT,
frTebiT, vin icis, motaniliT keTili zraxviT,

139. gars Seimosa da balaxma dafara etlis


oriv borbali, misiv saWec imoden xanSi,
ramdensac kvnesa saWiroebs piris dabCenas,

142. ase uecrad Seicvala es etli wminda.


sxvadasxva nawils gamoesxa sxvadasxva Tavi
saWeze sami amovida, oric gverdebze.

145. pirvelni rqebsa miagavdnen beber xarisas,


oTxs saTiTaod amosvloda rqa TiTo-TiTo,
arvis unaxavs amnairi sadme veSapic.

321
148. idga cixisebr Seuvali, cad azvinuli
vixile masze usircxvilo meZavi mjdari,
imzireboda gareSemo Tvalis xamxamiT;

151. mas gverdiT ujda mdevi erTi uSvelebeli,


TiTqos SiSobda, mdevi igi ar wamarTvano,
loSnida mdevsa is meZavi Jamidan Jamze,

154. rogorc ki Tvali areuli da Suriani


Cemsken moapyro, myisve kurom gacofebulman
morejgva igi usaSvelod TxemiT terfamdis.

157. Semdeg iWvis da sibrazisgan dabrmavebulman,


moxsna man etli, daiTria igi tye da tye
da man daCrdila Cem TvalTagan rogorc meZavi,

160. ise axali mxeci igi ganSorebuli.

qeba ocdamecamete

Deus Venerunt gentes,* qalwulebi ase galobdnen


morigeobiT xan sam-sami, xanac oTx-oTxi,
Tanac cremlebi mosdiodaT Rawvze wkanwkariT.

4. xolo gulnazi beatriCe yurs miugdebda


iseTi saxiT, rom maria jvarTan mjdomare
mowyeniT odnav Tu sWarbobda mas am wuTebSi.

7. rogorc ki qalwulT moaTaves galoba igi,


wamodga myisve, gaimarTa nazad mCinare
da upasuxa cecxlis darad RawvSefaklulma:

10. `Modicum et non videbitis me,*


`kidev mcire xans hoi, dano Zvirfasno Cemno,
`Modicum et non videbitis me~.

13. merme Svidive daayena Tavis winaSe,

322
Semdeg Cven ukan wamisyofiT Camogviyena,
me, erTi qali, brZeni igi CvenTan STenili.

16. dawinaurda da ar maxsovs aTi nabijis


miwaze dadgmac mas moeswros, roca TvalebiT
man daaoka da monusxa Cemi Tvalebi.

19. udrtvinvel saxiT meubneba: `iare Cqara,


raTa iseT dros, roca me Sen gesaubrebi
Cems axlos vlide momavali Cqari nabijiT.

22. ros miveaxle, ise rogorc TavaT ineba,


miTxra: `raT ar gsurs gamibedo gasaubreba,
`roca modixar ase axlos, Zmao, Cems gverdiT?~

25. rogorc kacs mavans ufrosebis winaSe krZalviT


sityva aebnes da Cauwydes xma vidremdisin
yeliT daZruli moaRwevdes kbilis RrZilamdis,

28. aseve meca dakepili sityvebi warvTqvi.


varqvi: `batono, kargad uwyiT Cemi ambavi,
`isic Tu rogor moevleba simZimils Cemsas~.

31. momigo: `gijobs ukuagdo zedmeti ridi,


`ase mwadia, es icode, amieridan
`ar metyvelebde, rogorc kaci ocnebiT mTvrali,

34. `icode gvelma kidobani Tu daamsxvria,


`magram yovelTvis xams axsovdes damnaSavesac,
`RvTis Surisgebas `suppes~ WamiT veras uSvelis.

37. `arcTu darCeba umemkvidrod arwivi igi,


`vinac Semosa etli Cveni Tavis nakrteniT.
`jer urCxulad da Semdeg msxverplad gadaqceuli.

40. `me vsWvret winaswar, amitomac gauwyeb kidec,


`Tan moaqvT Jami aw varskvlavebs axlo mCinareT,
`yovlis zRudis da dabrkolebis kidegan mdgari.

323
43. `RmerTi wargzavnis xuTasaTas da kidev xuTsa,
`vinc ueWvelad borotmoqmeds mouRebs bolos
`da moakvdinebs mdevs meZavTan mruSobisaTvis.

46. `am mrume Txrobam SesaZloa, ver dagarwmunos,


`rogorc Temidis, anda sfinqsis winaswarTqmulma,
`raki maTsaviT esec bneliT Trgunavs gonebas;

49. `male saqmeni iqcevian niadagebad,


`gamoirkveva amocana amoucnobi,
`gadarCebian jogebi da naxnav-naTesi.

52. `Sen moismine aq Cems mier winaswarTqmuli.


`da aswavebde iq miwaze jereT cocxalTa,
`visi sicocxlec sikvdilisken ltolvaa mxolod.

55. `moigonebde, ros aswero es yovelive,


`arc is damalo Tu rogori iyo xe igi;
`romelic or gzis aq gaZarcves Sen TvalT winaSe.

58. `vinc mas gaZarcvavs da amoTxris mas fesvianad,


`igi mkrexelad CaiTvleba uflis winaSe,
`radgan is ufals Seuqmnia mxolod TavisTvis.

61. `da mis nayofTa SecnobisTvis didis wamebiT


`xuTiaTas wels moeloda suli pirveli,
`imas, vinc tanjviT Secodeba gamoisyida.*

64. `goneba Seni Tvlemisagan Tu ar moRlila,


`gaigeb mizans sagangebos, risTvisac is xe
`wverokinisken vrceldeboda ufro da ufro.

67. `Seni gonebis gareSemo amao fiqrni


`ar gamxdariyvnen viT sagani elzas wylis* SlamSi,
`da sitkbo maTi SenTvis ukve ar qceuliyo,

70. `rac iyo piram sikvdilis Jams TuTis xisaTvis,*


`gansjis siswores uflis mier ganwesebulsa,
`am xis igavSi ueWvelad amoicnobdi,

324
73. `magram me vxedav Tu ramdenad goneba Seni
`gaqvavebula, amRvreula da SebRalula,
`ase rom, Suqi am simarTlis gibnelebs mzeras.

76. `amitomac gTxov dawerili Tu ar waiRo


`aq Tvalmokruli saxeebi miniSnebulad
`Tan waritano, viT bzis toti arganiT mwirma~.

79. `me vupasuxe: `rogorc damRa Tavis anabeWds


`arodes Sescvlis, Tund mravalgzis ixmaron kidec.
`ase aRbeWda Tqvengan Tqmulman goneba Cemi,

82. `magram es marqvi, rad ver swvdeba sityvasa Tqvensas


`goneba Cemi am sanukvel saubris drosac,
`egzom amaod aRgznebuli da daZabuli?~

85. `unda Seigno, mipasuxa, rom skola igi,


`anda moZRvreba, romelsac Sen aRiarebdi,
`veRar miwvdeba Cems naubars aq gamJRavnebuls.

88. `geWeSmaritos, rom xma Tqveni uflis xmisagan


`ise Sorsaa da imzomad gansxvavebuli,
`rogorc miwisgan ca sferoSi irgvliv mbrunavi~.

91. me vupasuxe, `Tu aq xsovnam ar miRalata,


`me xlebas Tqvensas jer arodes ganvridebivar~.
`arcTu migrZvnia saamiso qenjna raime~.

94. `aseTi rame Tu ar gaxsovs, momigo Tanac,


mas gaeRima, amas mainc moigonebde,
`rogor dalie ZoRan TavaT wyali leTesi.

97. `da Tu cecxlisa siaxlovis macnea kvamli,


`maSin amowmebs magnairi gulmaviwyoba
`nebisa Senis sxva miznisken midrekis bralsac.

100. `amieridan SiSvldebian sityvani Cemni,


`ise TvalnaTliv da aSkarad, rom Sens gonebas,
`xeli miuwvdis Sesacnobad, aw daClungebuls.

325
103. amasobaSi movarvare mzem neli srboliT
gadaiara ukve rkali meridianis,
romelic miwis horizontebs uTanabrdeba.

106. SeCerdnen myisve (rogorc jaris megzuri vinme,


Sesdgeba xolme, daucxromlad win moaruli,
roca nivTs rames dainaxavs gzaze dagdebuls).

109. Svidni asulni gamosulni xSiri Crdilidan.


romlis magvarsac miafenen xolme alpebi
tyeebs foTlians da Cqeralebs sigrilis momgvrelT,

112. maT siaxloves davinaxe (Tu momeCvena),


erT saTavidan gamosuli tigr da evfrati,
viT megobarni daSorebis mayovnebeli.

115. hoi, sinaTlev, o, saxelo adamis Teslis,


es ra wylebia erT saTaviT gamomdinarni,
manZils ganvlen da merme isev gaiyrebian,

118. me mipasuxes: `radgan amis gnebavs Secnoba,


`mateldas hkiTxe, gangimartavs~, momca pasuxi
(iseTnairad viT veqili icavs braldebuls).

121. nazma asulma: `rogorc eg da ise sxva ramec


`me ganvumarte, Tanac mjera dabejiTebiT,
`rom es leTes wyals mis xsovnaSi ar waruSlia...~

124. da beatriCem: `SesaZloa fiqrma xangrZlivma,


`romelic xSirad auZlurebs mexsierebas,
`gonebas misas mrume flasi gadaafara~.

127. `Sexe evnoes, rogor icvlis mimarTulebas,


`mand miiyvane, rogorc Sen es gCvevia xolme.
`da ganaaxle masSi ukve daxSuli Zali~.

133. viT qveli suli uyoymanod siqvelis mqneli,


Tvis mRelvarebas daumonebs sxvis nebisyofas
ra saamiso wamisyofas miiRebs misgan.

326
133. ase mec xeli wamomavlo daundobelad
nazma asulma, wamiyvana, miswvda staciuss:
Tavazianad eubneba: `Senc mihyevio~,

136. hoi, mkiTxvelo, sakmarisi rom mqondes are,


nawilobrivad vumRerebdi me am tkbil sasmels,
romelsac bages araodes movaSorebdi.

139. magram, radganac ama wignis yvela gverdebi,


dawerilia da Cems mier Sesrulebuli,
win aRar miSvebs aw lagami xelovnebisa

142. da gamovedi wminda wylisgan xelaxlad qmnili


viTa mcenare ganZarculi Zvel furcelTagan,
spetaki srulad, ganmzadili sulis SefrfinviT

145. cad aRsavlenad, misawevnad varskvlavebisa.

327
samoTxe

qeba pirveli

dideba misi yovelives, vinc amoZravebs,


brwyinavs yovelgan da elvarebs sxivmosilebiT
zoggan naklebad da zogganac mometebulad.

4. caSi viyavi, kaSkaSebda sxivT aTinaTi,


vnaxe bevri ram, ris aRweras veRar SeiZlebs,
vinac munidan, kvlav miwaze mobrunebula.

7. ra mietanos amgvar zraxvas goneba Cveni


iseT siRrmeSi Caefloba anazdeulad,
aRar SerCeba ukuqceuls mexsiereba.

10. rac ki vixile, ganvicade da movixveWe


sauflos wmindas da Sevkone gonebis ZaliT,
amieridan am simReris qceula sagnad.

13. hoi, apolon, mwed eyavi qmnilebas Cemsas


am ukanasknels, raTa SevZlo Seni Zvirfasi
davimsaxuro marTebulad dafnis gvirgvini.

16. aqamdis CemTvis sakmarisi iyo parnasi


amieridan oriveni gaxdnen ucilo,
raTa darCenil asparezis mivagno helos.

19. moved Cems gulSi da maTxove aw sunTqva Seni,


romliTac erTxel, o ukvdavo, TavaT marsias*
Seubraleblad amoarTvis sxeulis qarqaSs.

22. moved, siqvelev RvTaebrivo da STamagone


raTa vixilo aCrdilebi netari qveynis,
romelTac kvali Cems xsovnaSi aRubeWdiaT.

25. momaxveWine dafna Seni egzom Zvirfasi,


furcelTa misTa damamSvenon ukeTu Sen da
qmnileba Cemi saamisod damrTavT me nebas

328
28. triumfis dafna iSviaTad mouxveWniaT
poetebis da cezarebis gareSe sxvaTa.
hoi sircxvilo, kacobriul araraobis,

31. delfis RvTaeba aRivsebi sixarulisgan,


ros penes rtoni aRagzneben guls sixaruliT.
xSirad, naperwkals Tan mohyveba xanZari didi,

34. ragind rom mcirec iyves Tundac cecxlis nakvesi.


SesaZlo ari Cemze ufro mWevrad metyveli
eRirsos pasuxs kirrasagan* ufro sanukvels.

37. ciuri sxivi gvevlineba sxvadasxva mxridan,


magram rodesac igi xvdeba im adgils, sadac
oTxive garsi, sami jvari Seiyrebian,

40. sxivi wamova mometebul ZalmosilebiT


kacT evlineba da aRbeWdavs ufro mkafiod,
miwier dingels sakuTaris nebis mixedviT.

43. dRe iwyeboda cal kideze, calzedac Rame,


hemisferoi erTi iyo TeTrad elvare,
xolo meore daTalxuli mwuxris ferebiT,

46. ros beatriCes Tvali movhkar marcxniT midrekils.


mzes gascqeroda, ise rogorc jer arasodes
ar Seuxedavs arwivTagans am mnaTobisTvis.

49. rogorac sxivi aRmocendes xSirad meore


pirvelisagan da daiwyos TavaT zeswrafva,
msgavsad mwirisa, rom natrulobs Sin mobrunebas.

52. aseve misi saqcieli me gadmomedo


Tvalebis Cemis meSveobiT davZabe mzera
da mivaSterdi ciur mnaTobs gaognebuli.

55. iq bevri rame SesaZloa, rac aq ar ZalgviZs,


amas im adgils vumadlodeT, romelic erTxel
kacTaTvis iyo pirveladi, dasavanebi.

329
58. sxivs ver gavuZel me xangrZlivad, magram naTeli
irgvliv isroda moelvare mTiebs viT rvali,
gaRvivebuli cecxlisagan, grdemlze mdebare.

61. meCvena TiTqos dRes erTvoda, kvlav dRe axali,


TiTqos gangebas romlis Zalnic uSretelia,
cisTvis eboZos sxva axali manaTobeli.

64. da beatriCe gascqeroda etls maradiuls


mivapyar Tvalni, mivaSterdi zeze mdgomares,
vuWvretdi, Tanac ganvicade TiTqmis igive,

67. rac SemTxvevia Turme glavkuss, roca balaxi


gasaocari man igema, RmerTs eziara
da gadaiqca amis Semdeg zRvaTa RvTaebad.

70. Fraensumanar significar per verbe,


amas Seicnobs mxolod igi, vinc eRirseba
gancdas im didis, ucnauri bednierebis.

73. hoi amuro, TavaT uwyi caTa mpyrobelo,


Tu igi davrCi, rogoraTac Sen gamaCine
Sen, vinc mZleoba momaniWe gansxivosnebuls,

76. ros sferoebma, romelTac Sen abruneb marad,


gulisxma Cemi miitaces im harmoniiT,
riTac Sen zesknels awesrigeb da atrialeb.

79. vnaxe cadaqnils mosdeboda iseTi ali,


romlisodena ar damdgara jer xmelze wyali,
xmaTa siaxlem da sxivebis ucxo cialma,

82. ise Semipyro, momenatra mizezis cnoba,


rom wadils agre araodes avutanivar
da beatriCe myis mimixvda gulTmecnieri,

85. aRaxvna bage natvris Cemis aRsasruleblad.


da vidre kiTxvas Sevkadrebdi, momigo agre:
mcdarsa ocnebas Seupyrixar da Tvals ibrmaveb,

330
88. magram Tu SesZleb gankurnebas am senisagan
ixilav imas, rac gagclia ukve xelidan.
Sen geCveneba TiTqos fexi gedgas miwaze,

91. magram zecidan gadmovlenil elvis siswrafiT


miubrundebi Sen iseve samyofels Sensas.
man mokle sityva gaRimebiT Semomageba

94. da erTi iWvi ganmiqarva mwvaved mqenjnavi,


magram meore Camisaxa da veubnebi
`me ganmiqarda gancvifreba anazdeulad,

97. `axla es mikvirs da mwadia, vhyo sacnauri


`viT aRmitaca materiam esden msubuqma?~
amoioxra, TanagrZnoba aRZvrodes TiTqos,

100. Semomcqeroda ise nazad da gulxmierad,


rogorc mSobeli Tavis pirmSos Tavgzaareuls.
miTxra: `kavSirTa sofliurTa marTavs kanoni

103. `gardauvali dawerila dasabamidan


`rom RmerTs samyaro xatad Tvisad gauCenia.
`zearsebani TvaliT Wvreten zenarul ZalTa

106. `maradul qcevas, romlis mizans Seadgens igi


`kanoni, rac me gagaxsene Sen amas winaT,
`bunebis Zalni mihyvebian etls sxvadasxvagvars,

109. `bolos eseni erT helosTan Seiyrebian,


`mieswrafvian etlni ese boRozs sxva da sxvas,
`am azvavebul yofnis zRvaze motivtiveni

112. `nair-nairi instinqtebis RelviT SeZrulni.


cecxls igi awvdis daucxromlad caze mTovares,
`igive TavaT amoZravebs gulsa kacisas,

115. `igive sTiSavs da aerTebs qveynis kideebs,


`da ara marto im arsebaT, romelTac niWi
`Semecnebisa warTmeuli aqvT bunebisagan

331
118. `xvdeba isari ganatyorcni am mSvildis mier,
`aramed sxvaTac, siyvarulis niWis mqonebelT.
`Zali zenari gamgebeli bunebis wesTa

121. `aniWebs zecas brwyinvalebas mTiebiT TvisiT,


`da amoZravebs daucxromlad ciur sferoebs.
`Zalmosilebas am mSvildisas Cvenac iqiTken

124. `mivyevarT axla da uwyvetel kanonis ZaliT


`isarni misni umizneben bednierebas.
`igic sworia, rom urCia forma xandaxan,

127. `ar egueba Semoqmedis gulisa zraxvas,


`radgan yru aris materia, ar gagcems pasuxs,
`agre arsobac aRmoCndeba xSirad jiuti.

130. `daagdebs marTal mimarTebas mrudeT mavali


`da gadahyveba mcdar survilebs anazdeulad
`viT naperwkali quxilisa ciT daSvebuli.

133. `Sen nuRar gikvirs zeamosvla amieridan


`es igivea, Tu ar vcdebi am SemTxvevaSi,
`xedavde TiTqos mwvervalidan daZrul mdinares,

136. `romelic qveviT miikafavs barisken gzasa.


`marTebulia gancvifrebas Seepyre maSin,
rom dabrkolebis yovelgvaris SeumTxvevelad

139. `kvlav saiqios mibruneba rom SegZleboda


`da mikrobodi miwas mkerdze viT cecxlis ali~.
es sTqva da isev zeaRmarTa zecisken Tvalni.

qeba meore

hoi, Tqven, vinac ukan mosdevT tanmorCil naviT


xomaldsa Cemsas, moiswrafviT mRelvare zRvaze
da mis simReras yurs miugdebT smenad qceulni

4. ukuiqeciT, miaSureT mSobliur napirs,

332
zRvas nu endobiT, SesaZloa damkargoT TvaliT
da gza dagebnaT TvalSeuvleb wylis udabnoSi,

7. romelic jerac Zexorciels ar gaduseravs.


minerva* afrebs amoZravebs, apolo saWes,
xolo cxra muza miCveneben zecaze guTans.

10. hei, rCeulno, vinac mudam xelgawvdilni xarT


saRvTo ifqlisa* misaRebad, rac Tqven ganiWebT
rogorc sicocxles, ise SimSils maradJamulsa,

13. Tqven SegiZliaT gaiyvanoT navebi zRvaze,


romelsac gemi Cemi seravs da stovebs kvalsa,
vidre ornati igi wylisgan wariSlebodes.

16. Tqven ufro metad gaocdebiT vidre berZnebi,


romelTac naxes kolxidaSi iazon xnavda
cecxlismfrqvev xariT gamarTuli guTniT niadags.

19. uflismieris samyarosken Cven aRgvavlina


uSretma ndomam, STanergilma ise uecrad
rogorc Cven ZalgviZs movixiloT Tavani cisa.

22. zeaixeda beatriCem, mivxede wamsve


iseve swrafad rogorac isars mosweven mSvildiT
da gastyorcnian saniSnois misawevelad.

25. me mivaRwie iseT mxares sad ucnauri


sanaxaoba SeexeCa Tvals gancvifrebuls.
igi, vinc zraxvis Cemis iyo marad sagani

28. myis momibrunda, meubneba pirmSvenieri:


`miage madli mamaufals caTa mpyrobelsa,
`vinc neba dagrTo mivweodiT varskvlavsa pirvels~.*

31. me momeCvena: dagvnaToda zed Rrublis qula


TeTri, brwyinvale da qaTqaTa viT diamanti
sxivTa krTomaSi ucnaurad aelvebuli.

333
34. maradiulma almasebma ise migviRes,
viT sxivebs mzisas aTinaTebs Wavlni wylisani.
aRar vicodi Tu me kidev zedmesxa xorci,

37. an sivrce erTi viT Seerwyo sivrces meores,


sxeuli sxeuls ranairad Seusxeulda.
mRrRnida survili, rom Semecno ramenairad,

40. Cveni buneba viT gadadis RvTis arsobaSi.


amas mivwvdebi mxolod rwmeniT ara msjelobiT,
TavisTavadi, qveSecneul ganCinebiTa

43. viT pirvel kacTa SeucvniaT WeSmariteba.


me mivubrundi beatriCes Tavmodrekili,
`madona, vuTxar, saTnoebiT sruliT aRvsili,

46. `madls movaxseneb yovlisSemZles, vinac ineba


`da momaSora wuTisofels, uxams Jriamuls.
`axla eg mamcne, rad etyoba netav am sxeuls

49. `Savi talebi, ramac kacTa misca sababi


`qveviT miwaze, kaenisTvis es mieweraT?~*
man Semomxeda, gamiRima da mipasuxa:

52. `Tu xalxis rwmena uvicobiT dabrmavebuli


`ver Seswvdenia iseT ramis Secnobas, rasac,
`grZnobebis Tqvenis klitenica ver morgebia

55. `gaocebisgan nu SekrTebi amieridan.


`radgan Tqvens grZnobebs cnoba uwevs xelmZRvanelobas.
`xolo gonebas Sekvecili asxia frTeni,

58. `axla eg minda Seni azri mamcno TavaTve~.


da me mivuge: `gansxvaveba es unda iyos
`mrume da naTel sxeulebis albaT Tviseba~.

61. `Tu ra mcdaria azri Seni gaigeb amas,


miTxra, `rodesac gamcnob sabuTs, romelsac meve
`Sens mier naTqvams davuyeneb axlav pirispir.

334
64. `mere cas bevri gaaCnia sxvadasxva zomis
`sxvadasxvagvari brwyinvalebis, Suqis cTomilni,
`aRnagobiTac urTierTSi gansxvavebulni.

67. `saganT simrume an sinaTle rom qmnides mizezs,


`sul yvela varskvlavs eqneboda igive Zala
`met-nakleb zomis, Tanabaris sxivmosilebiT

70. `xarisxT sxvaoba Sedegia Seqmnis principis,


`Sens azrs rom avyveT, gveqneboda principi erTi
`erTsaxeloba imefebda mTels samyaroSi.

73. `maSin naTeli sxeulebi am SemTxvevaSi


`gamoiwvevdnen warmoSobas muq laqebisas,
`romelTa mizezs eZiebdi, xolo mTovare

76. `ucilebelad moiklebda da dahkargavda


`nivTobriobas da uTuod emsgavseboda
`cxovelis sxeuls zogan mWlesa da zogan msuqans,

79. `TavaT cTomili nawilobriv icvlida fersa,


`es moxdeboda ueWvelad mzis elipsis dros
`da maSin sxivi gaatanda ucilod mTvares

82. `rogorc yovelgvar gamWvirvale sagans raimes.


`axla meore debulebas davarRvev Sensas
`da dagarwmuneb, azri Seni rom iyo mcdari.

85. `vTqvaT sagnis sizrqe gamsWvirvale araa srulad,


`igulisxmeba mas eqneba erT-erTi kide
`da misgan sxivi moiqceva ukukrTomiTa

88. `rogorc sarkisgan, romlis ukan daudevT tyvia.


`egeb momigo am areSi mosCandes sxivi
`ufro momkrTalo, ufro mrume vidre sxva adgils

91. `da amitomac ukuqceviT wamosulao,


`magram es azric dagerRveva Tuki mimarTav
`cdas raic aris Tavkiduri da saZirkveli

335
94. `yovelnairi, Tqveneburi xelovnebisa.
`aiRe Tundac sami sarke, ori maTgani
`urTierTisgan mTlad Tanabar manZilze dadgi,

97. `xolo odnav Sors Camokide sarke mesame.


`Sexede mere Sen samives dakvirvebulad,
xolo Sens ukan anTebuli dadgan Sandali

100. `ise, rom sxivi aSuqebdes sarkes samives


`da ukuqceviT modiodes sxivi Senamde
`Tumc saxe Seni uSoresi sarkis wiaRSi

103. `ufro momkrTalo geCveneba, mainc mixvdebi,


`rom samiveni Tanabarad gabrwyindebian.
`axla, viT sxivi adriani gamozafxulis

106. `mTis RartafebSi yovelives gaukrTobs fersa


`da susxs pirvelads cxunvarebis Tvisis wyalobiT,
`ase gonebac msurs ganvkurno Seni, cTomisgan

109. `da mivafino amnairad gaazatebuls


`naTeli azris moxasxase sxivTa Cqerali.
`RvTaebriv zavis samyaroSi brunavs sxeuli

112. `TavaT Semcveli zenaruli yofnis mizezis


`sxvadasxvagvari substancebis TavaT Semcvleli
`am zecis irgvliv sxva zecaa, sxva varskvlaveTi.

115. `da igi aZlevs sxvadasxva arsT sicocxlis Zalas


`misgan SeqmnilTa, da misganve gansxvavebulTa.
`sferoni sxvani Seadgenen wreebs sxvadasxvaT

118. `ZalTa sxvaoba substanciebs nairnairsa


`uqvemdebarebs nairnair miznebs da zraxvebs
`da organoni samyarois, rogorc Sen xedav

121. `safexurebad dadgenilan cidan myaramdis.


`daimaxsovre ragvari gziT miuaxlovdi
`WeSmaritebas, ris Secnobac gwyuroda agre,

336
124. `raTa SemdegSi es TavaTac gamoiyeno
`da uCemodac gza ipovno, miagno fonsa.
`wminda sferoTa moZraoba da zegavlena

127. `rogorc CaquCis moxmareba oqromWedlisTvis


`sacnaur xdeba zenaruli gonebis mklaviT.
`da zeca igi varskvlavebiT damSvenebuli

130. `uRrmesi sulis Zalisagan moZraobs mudam


`dadaRulia misiv saxis anagobiTa.
`da rogorc suli Tqvens warmaval, mokvdav sxeulSi

133. `sxvadasxva saxsrebs Soris aris ganrigebuli,


`sxvadasxvagvari funqciebis aRmsrulebeli,
`agremc goneba zenaruli siqveles TvisTa

136. `uricxv varskvlavebs unawilebs da TavaT kvalad


`iswrafvis Tavis ganuyofel mTlianobisken
`sxvadasxva ZaliT uerTdeba sxvadasxva sxeulT,

139. `romelTac igi imgvaradve ukavSirdeba


`rogorc sicocxle kacobriul mokvdav sxeulsa,
`siqvele igi Rvivis merme yovel varskvlavSi

142. `gulmxiaruli bunebisgan gamovlenili


`rogorc sicocxlis naperwkali Tvalis gugaSi.
`am siqvelisgan, arcTu sxeulT simkvrivisagan,

145. `arc sinaTlisgan nawildeba planetTa Soris


`sxivmosileba da principi eg formaluri
`aniWebs cTomilT brwyinvalebas da simrumesac~.

qeba mesame

mzeman, odesRac vinca mwvavda vnebiT ZlieriT


hyo sacnauri ganmartebis, axsnis wyalobiT
WeSmaritebis zenarulis turfa ieri.

4. da mec mewada gulaxdilad aRiareba

337
Tu ranairad damarwmuna naTxrobma misma
avswie Tavi da mindoda, meTqva pasuxi.

7. magram meCvena saocari gamocxadeba,


romelmac ise daatyveva gulisxma Cemi,
rom xsovnam veRar mikarnaxa sauwyebeli.

10. viT zedapirze gamsWvirvale, brtyeli brolisa


anda ankara wyaros TvalSi, romelsac Relva
Wavls ar aRviZebs, veRar swvdeba qrolva qarisa,

13. Cven vWvretT saxeTa CvenTa naCrdils dia bundovans


fergadasulsa viT savsebiT fergamkrTal Sublze
gamokrTis xolme Tavsakravis margalitebi.

16. aseve vnaxe gareSemo imdeni suli


salaparakod ganmzadili da myis movtyuvdi,
viTa narcisi wyaros Tvalze Seyvarebuli,

19. da ros SevniSne saxe maTi gasaocari,


romelic weRan moCveneba megona TavaT
ukuviqeci, movixede iseve ukan,

22. raTa menaxa, visac mzera miswvda pirvelad,


idga madona Cems winaSe da miRimoda,
TvalTagan misTa gamokrToda mgznebare ali.

25. `nu gaocdebi, rom Secdomam Senma balRurma,


miTxra, Rimili rom dahbada Cemsa bageze
`jerac borZikiT etanebi WeSmaritebas

28. `kvlavindeburad dafaTureb simcdaris gzaze.


`visac aq xedav ar gegonos moCvenebani
`aq asaxleben mxolod aRTqmis gamtexel sulebs.

31. `maS Seesityve, damerwmune gipasuxeben,


`maT gzas unaTebs aw naTeli WeSmaritebis
`da cdunebis gzas arasodes daadgebian.

338
34. da, mec mivmarTe suls, romelsac zed etyoboda
yvelaze metad, saubari enatreboda:
`sulo netaro, visac sxivis am saufloSi

38. `maradJamuli sicocxlisa gisvams neqtari,


`romelsac mxolod, is Seicnobs, vinc mas igemebs.
`egeb inebo da mauwyo Tavazianad,

40. `saxeli Seni, vinaoba, an gvari Seni


bolos ambavi, viTareba xvedrisa Senis?~
man gamiRima, Semomxeda da mipasuxa:

43. `Cven arvis vuxSobT siyvarulis Cvenisa bWeebs


`gul wmindad mzraxvelT, rogorc RvTisa gulmowyaleba.
`romelsac swadis, taZreuli masve emgvanos.

46. `saiqioSi monazonad viricxebodi,


`Tu momigoneb ar viqnebi SenTvis ucnobi,
`Tumc damSvenebuls, magram Tvalni anazdeulad

49. `mogagoneben Sen pikardas, aq momavlines


`da danarCen netarTa Soris
`bednierebas aw ganvicdi aumRvrevelsa.

52. `survilTa CvenTa asuldgmulebs sunTqva maradi


`sulisa wmindis da mis nebas vemorCilebiT,
`lxeniT aRvsilni da Seqmnilni, nebiTa misiT.

55. da garsi ese egzom dabla Cven migviCines,


`radganac aRTqmebs dadebulTa im samyaroSi
`Cven sakmarisad, gulmodgined ar vasrulebdiT~.

58. me vupasuxe: `gasaocar mag Tqvens saxeze


`brwyinavs iseTi saTnoeba RvTivmSvenieri,
`rom Tqven Cems TvalSi SegicvliaT Zveli ieri,

61. `mec amitomac ver SegicvneT anazdeulad,


`vidre Sen TavaT gamimxeldi Sens vinaobas,
`ramac anazdad, momagona me saxe Seni.

339
64. `axla eg marqvi, am mxareSi cxonebul sulTa
`ufro maRali samyofeli Tu genatrebaT
`RvTis aRmatebul siyvarulis mosaxveWavad?~

67. sulma RimiliT gadaxeda Tavis TanatolT


da mipasuxa Cems kiTxvaze ise molxeniT
TiTqos pirveli siyvarulis Sehyroda vneba.

70. `gulmowyaleba aSoSminebs Cvens nebas, Zmao,


`vkmayofildebiT udrtvinvelad da is gvaxarebs
`rac wilad gvergo da sxvagvari ar gvaqvs survili.

73. `Cven rom visurvoT amaRleba amaze zeviT,


`es ueWvelad dagvatexda risxvas imisas,
`vis nebisamebr migviCines Cven es savane.

76. `amgvar wadilebs am sferoSi ar aqvT adgili,


`Cvens Soris mxolod siyvarulis ganagebs Zala,
`Tu Cawvdenixar viTarebas Cvensas stumari.

79. `am netarebis saufloSi yofnisa azri


`mxolod eg aris, yovelive monebdes ufals,
`nebasa misas SeuerTdes yvelas survili.

82. `da Tu aq xdeba sferoebis gardanacvleba


`Cven sferos vicvliT, ros meufes am sabrZanisis
`da mTels sauflos miaCniaT eg sasurvelad.

85. `mis nebaSia Tavkiduri Cvenis mSvidobis


`is TavaT zRvaa yovelive imis Semcveli,
`rac ki gangebas da bunebas gauCeniaT~.

88. me Sevicani, rom yoveli ubani zecis


samoTxisaa Tumca madli yovlis Semqmnelis
zogan metia da zoganac odnav naklebi.

91. rogorc nadimze gamaZRarni erT-erTi kerZiT


moviTxovT sxvas da velodebiT morTmevas misas,
amas gadavdgamT, gadaviRebT merme sxvanairs.

340
94. agre mec sityviT, nawilobriv munji wamyofiT
vamcne, rameTu me mindoda kidev gamego
kvlav romel saqsovs aklda kidev cxemlis gavleba?

97. miTxra: `ucodvel cxovrebisTvis samoTxis wiaRs


`damkvidrebulma wminda klaram* Cven es gvibrZana:
`Cagvecva ZaZa samonazno da sikvdilamdis

100. `vyofiliyaviT sasZlo misi,* vinc aRTqmas yovels


`TviT imaxsovrebs sicocxlisa momniWebeli,
`klaras surviliT, jerac kidev siymawvileSi,

103. `davTme sofeli da Cavicvi monazvnis ZaZa,


`aRTqma davdevi mivyolodi naterfals misas,
`magram siavis da simcTaris mudam mzraxvelTa

106. `me gamitaces savanidan da uwyis RmerTma


`ra saSineli me damewyo merme cxovreba.
`me mand meore ucnauri naTlis Cveneba,

109. `Sen amCnev albaT mxarmarjvnisken Cemgan mdgomares


`SuqiT rom mosavs sferos Cvensas, myudro savanes,
`Cemebr ewama, ganicada manac igive,

112. `masac moxades monaznuri ride Tavidan,


magram sofelSi iZulebiT mibrunebulma
`Tumc daarRvia garegnulad aRTqmani Tvisi,

115. `siqveliT TvisiT, saTnoebiT warCinebulma


`gulSi atara monaznuri ride glovisa.
`konstanca* gaxlavT eg naTeli gamocxadeba,

118. `vinac Svabebis am meore siamayidan


`Sva es mesame, SvabTa gvarSi ukanaskneli~.
es sTqva pikardam, myis Seswyvita CemTan ubnoba,

121. Ave Maria igaloba, gauCinarda,


viT mZime nivTi, ucabedad wyalSi danTqmuli.
da myisve mzera mivayole lands mofarfates,

341
124. sanam SemeZlo, magram roca davkarge TvaliT
kvlav mivubrundi ndomis Cemis sagans ganuyrels;
da movindome: Sesityveba beatriCesTan,

127. saxisa misis elvarebam SemakrTo ise,


rom Tvalni veRar gavumarTe marad sasurvels
gaognebulman da savsebiT gaocebulman

130. veRar SevZeli meyseulad kiTxvis micema.

qeba meoTxe

vinme damSeuls rom daudo win ori kerZi


verc erTs swvdebodes, modiodes ndomisgan nerwyvi,
suli xdebodes da ver mixvdes Tavis sawadels,

4. an da batkani caxcaxebdes tyeSi STenili


ori mZvinvare mglis SiSisgan SeZrwunebuli,
mwevari idges ganabuli or mSvelTa Soris

7. agre mec vdumdi, Tumc ar medo amaSi brali


ormagi iWviT amRvreuli, arcTu viqadni,
Tan vaRiareb, iZuleba mikarnaxebda.

10. diax, me vdumdi, Tumca gulis zraxvani Cemis


Cemsav saxeze aRbeWdili zed metyoboda
ufro TvalnaTliv vidre sityviT gamJRavndeboda.

13. viT danielma, ganrisxebuls daucxro erTxel


nebuqad nezars* guliswyroma umarTebulo,
agreve Caswvda beatriCe Cems gulisTqmaTa.

16. miTxra: `goneba Seupyria, me rogorc vxedav


`or mqenjnav zraxvas erTmaneTSi mopaeqreTa
`mitomac gimZims daarRvio sityviT dumili.

19. `Sen ase fiqrob: nebisyofa Tu momsdevs qveli


`es rogor xdeba, rom ucxoTa Zalmomreoba
`agre amcirebs xarisxs Cemis damsaxurebis?

342
22. `garda amisa, Sen sxvagvaric gawvalebs iWvi
`platonis swavla Segicvnia, romlis mixedviT
`sikvdilis Semdeg varskvlaveTSi adian sulni.

25. `es sakiTxebi Tanabarad giRrRnian gulsa,


`axla daviwyoT saTiTaod maTi garCeva,
arc serafimebs, mama RmerTis swraf malemsrbolebs,

28. `arc moses, daviTs, arc daniels, arc ioanes,


`arc TviT mariams uflis mSobels da uxrwnel qalwuls
`am garsis mkvidrTa ukeTesi ar aqvT adgili,

31. `arca pativi am samoTxis SemogarenSi,


`arc sixangrZlive, an simokle aq dayovnebis.
`yvela eseni amSveneben am garssa pirvels;

34. `gansxvavdebian mxolod imiT urTierTisgan,


`sxvadasxvagvari odenobiT gadmodis maTze
`am cxovrebaSi maradiul sulebis madli.

37. `da es sulebi am sferoSi imyofebian


`ara imisTvis, gankuTvnili hqonodeT igi,
`aramed caSi warCinebas moridebodnen.

40. `aseTi sityva kacT gonebas ukeT miswvdeba.


`igi, rac grZnobebs efoneba adamianTa
`xelmisawvdeni xdeba Semdeg gonebisaTvis.

43. `saRvTo werilic daTmobaze mitomc wavida


`kacT Semecnebas Seugua moZRvreba Tvisi,
`mitomc xelfexi gamoasxa qveynisa gamCens.

46. `da eklesiac xom aniWebs kacur Tvisebebs


`miqaelsa da gabrielsa, im mesamesac
`vinca tobias moarCina sibrmavisagan.*

49. `rasac timeos aswavlida sulebis gamo


`ar egueba imas, rasac aq hxedav TavaT,
`mas is sjeroda, rasac TavaT ambobda xolme.

343
52. `sulio, igi aswavlida, kvlav mieltviso
`iseve varskvlavs, romlisganac moswydao TavaT
`imave wuTSi ros miiRo sxeulis saxe.

55. `SesaZlo aris aq sxvagvari Rvivodes azri


`da Sefarvulad sul sxva iyos amiT naTqvami,
`maSin dacinvas mis warmomTqmels ar vakadrebdiT

58. `Tu igi ambobs: viT pativi, ise Zageba


`kvlav im sferoebs sabolood ubrundebao,
`aq SesaZloa swored scemdes isari misi.

61. `cudad gagebul moZRvrebaman mTeli qveyana


`simcdaris gzaze daayena: marsi, merkuri
`da iupiter miiCnies marTlac RmerTebad.

64. `meore iWvSi naklebia Sxamis ioti,


`aq martooden usafuZvlo azri rialebs,
`mitomac igi ver gagvTiSavs ukve me da Sen.

67. `simarTle Cveni rom eCvenos simruded kacTa.


`es rwmenisagan umetesad momdinareobs
`da mwvaleblobis aq ar mosCans niSanwyalica.

70. `radganac vici, SeuZlia gonebas Tqvensas,


`sacnauryofa amnairi WeSmaritebis
`gnebavs, me avxdi saidumlo axla safarvels

73. `Zalmomreoba Tu egaa, sadac moZales


`arafers Svelis daTrgunvili, WirTamTmeneli,
`maSin es sulni ver SesZleben Tavis marTlebas.

76. `uZlevelia, moZalades, vinc ar nebdeba,


`igi cecxlsa hgavs, bunebrivi wesis mixedviT
`maRla mltolvares dabrkolebis miuxedavad.

79. `sad neba daTmobs, Sesustdeba cotad Tu bevrad


`moZalec maSin gamxnevdeba da eg sulebic
`rom garjiliyvnen amnairad, RmerTs eweodnen.

344
82. `maT rom hqonodaT mtkice neba, ris meoxebiT
`lorenco* dawva Tavis nebiT wamebis lastze
`da an muCiom* TviT gaswira marjvena xeli,

85. `neba igive miiyvanda maT ueWvelad


`kvlav marTal gzasTan, Zaladobis ganvlis umalve,
`magram aseTi mtkice neba iSviaTia.

88. `es ganmarteba Tu Cagwvdeba anazdad gulSi


`ueWvelia gagifantavs iWvs samudamod
`rac ase didxans suls gimRvrevda da gaSfoTebda,

91. `axla sxva iWvi Sesdgomia Sens guls axali,


`amas Sen TavaT ver dasZlevdi, ver daTrgunavdi
`daqanculoba uCveulo rom ar Segyroda.

94. `me gaswavlidi, mogiTxrobdi, rom netar sulebs


`eucxoveba yovelgvari crumetyveleba,
`radgan isini WeSmaritis miswvdnen saTaves.

97. `konstancam ridis siyvaruli gulSi atara,


`imis mixedviT, rac pikardam gauwya weRan
`aman Cven Soris CamoTesla uTanxmoeba.*

100. `moxdeba xolme, Zmao, xSirad, rodesac safrTxe


`kacs udarajebs, igi iseT rames Caidens,
`rac mis Camdenels ar SeSvenis, ar ekadreba.

103. `ase alkmeon,* ayolili mamis mudaras


`gadaswyvets mohklas sakuTari, mSobeli deda
`da gulCvilobis meoxebiT gaxda ugulo.

106. `aqeTken mwadis me mivmarTo goneba Seni;


`aq nebisyofa Zalas ise gadaWdobia,
`rom codvas ukve sinanuli veRar uSvelis.

109. `srulqmnili neba borotebas ar etaneba,


`neba sustdeba mxolod maSin, roca mixvdeba
`rom ar daTmobiT ufro meti dauSavdeba.

345
112. `pikarda weRan giambobda, srul qmnilisaTvis,
`me ki sxva neba dagisaxe da ase vgoneb
`es Cven orTaves SegvaTanxmebs da mogvarigebs.

115. ase mosCqefdnen wminda wyalTa talRebi wminda,


WeSmaritebis aumRvrevel wyarosTavidan,
da, daivana Cems sulSiac ukve mSvidobam.

118. `o, siyvarulo, pirveladi siyvarulisav,


`qalo RvTiuro, Sevagebe me TavaT sityva,
`simWevrem Senma aRtacebis Semasxa frTeni.

121. `jer uaRresi ar migrZvnia me siyvaruli,


`raTa madlis wil Semagebo Tanabrad madli
`gulTamxilavi Tu mogizRavs samagieros.

124. `vxedav goneba ver dascxreba Cveni verasdros,


`Tu ar gabrwyinda am RvTiuri WeSmaritebiT.
`romlis kidegan yovelive warmavalia.

127. `goneba Cveni mun isvenebs, rogorc nadiri


`Tavis beCoSi da Tu igi ver mihxvda naTels
`sul amaoa yovelgvari wriali sulis.

130. `dasasrul, iWvi WeSmaritis garSemo budobs


`rogorc ylortebi mcenareTa fesvis maxloblad,
`xolo buneba migvaqanebs mwvervalebisken.

133. `es mabedvinebs kidev erTi warmogidgino


`hoi, madonav, mokrZalebiT kiTxva amgvari;
`gTxov gamiSuqo kidev erTi axla sakiTxi,

136. `msurda gamego SesaZloa Tu ara, mZime


`danaSauli an aRTqmaTa tlanqi darRveva
`kacs epatios qveli saqmis meoxebiTa?~

139. aq beatriCem me momapyro iseTi saTno,


mosiyvarule da elvare Tvalni, rom myisve
TvalT damibnelda, elda meca, davxare Tavi

346
142. da mzera Cemi dandobilad ukuSeiqca.

qeba mexuTe

`Tu me aq vbrwyinav Sens winaSe trfobis almuriT


`mometebulad, vidre uwin, im cxovrebaSi,
`Tu TvalTa SenTa gamZleobas vnusxav mzeriTa,

4. `es nu gaocebs, gamaxvilda aq Tvali Cemi


`da Semecnebac mkvidr niadags damyarebia.
`me ukve vamCnev, viT anaTebs ukve Sens TvalSi

7. `maradi sxivis anarekli mzeebr brwyinvale,


`am Suqisagan moxibluli darCebi mudam
`Tu aw mogxibla, gagitaca ramem Zlierad.

10. `kargad uwyode, es iqneba amieridan,


`ama sxivisa aTinaTi ver Secnobili,
`mekiTxebodi, Tu axali qvelmoqmedebiT

13. `SesaZloao moixveWos sasufeveli


`sulma, romelmac siqveleni moimoqmeda,
`magram vinc erTxel daarRvia ukve aRTqmuli?~

16. miTxra asulma da daiwyo agre RaRadi


da sityva misi molivlive viT wyaros Tvali
kvlav ganagrZobda sauwyebels CemTvis gankuTvnils:

19. `yvelaze didi saCuqari, romelic RmerTma


`kacTa Seqmnisas moganiWaT viTarca ZRveni
`ganusazRvreli sikeTisa mauwyebeli,

22. `eg aris niWi Tavisufal nebisyofisa


`da amitomac miuzoma igi ufalma
`mxolod gonierT hasakovan arsebaT Soris,

25. `Tu Sen es gesmis, maS gansaje aw sidiade


`ama aRTqmisa, Tu ufali miiRebs imas
`rasac aRuTqvam uzenaess Tavmodrekilad.

347
28. `RmerTma da kacma rom piroba dasdon erTxelac
`kaci mas swiravs im saunjes weRan xsenebuls
`viTarca msxverplsa da sawindars daufasebels.

31. `axla esa sTqvi amis nacvlad, ras miscems kaci?


`Tu Sen ggonia qveli saqmiT gamoisyidi
`dadebul aRTqmas Sens mierve ukve gatexils?

34. es igivea naparaviT qna saqme qveli.


`magram imisTvis, rom gaigo, Tu ras gaswavliT
`Tqven eklesia, rac Cems mier ganmartebulsa

37. `WeSmaritebas TiTqos srulad ar efardeba,


`maSin inebe, gevaleba Sen dayovneba
`im sufris axlos, romelzedac gastexe puri

40. `raTa stomaqma moneleba SeiZlos Senma.


`gaxsen goneba Sesasmenad naTxrobis Cemis
`da yovelive aRibeWde ase xsovnaSi,

43. `radgan mosmena rodi niSnavs mecnierebas


`aramed mxolod, monasmenis mtkiced Segneba.
`ori ramea sakvirveli aRTqmis arsobis:

46. `pirveli TavaT sagania msxverplT Sewirvisa,


`xolo meore _ kacis gulSi daTqmuli aRTqma.
`mogexseneba ebraelebs evaleboda, ukve daTqmulis

49. `da odiTganve dapirebul msxverplis Sewirva,


`Tumca SeeZloT sazvarakos Secvla mudamJams.
`aRTqmis meore niSania aseTnairi:

52. `sazvarakois Senacvleba ar moaswavebs


`raime codvis mokidebas da Secodebas.
`survilisamebr nu airCev tvirTsa valdebuls,

55. `mxars nu SeuSver mas Tundac rom mogeprianos


`kidevac TavaT rom gerCios, vidre gagiRebs
`karebs dagmanuls TeTri klite, anda yviTeli.*

348
58. `merwmune, Secvla usazmnoa Tuki sagani
`Zvelad aRTqmulis sxva axalSi ar moTavsdeba,
`rogorac oTxi eqvsSi aris moTavsebuli.

61. `roca raime bevrs iwonis RirebulebiT


`da igi saswors gadaswonis Tavis simZimiT,
`samagieros vervin dasdebs am fialaze.

64. `hoi, mokvdavno, saTamaSod nu aqcevT aRTqmebs.


`nu gastexT daTqmuls, numc mibaZavT moxuc iefTes
`daufiqrebel da samZimo aRTqmis dadebiT.*

67. `mas rom es eTqva: `uazro ram dahpirdi RmerTso~,


`es ajobebda mag usazmno msxverplis gaRebas.
`ase moiqca gulboroti berZenT mTavaric,*

70. `cremliT warecxa man siturfe ifigeniis


`da mistiroda am mwuxare ambavs Tanabrad,
`didi da mcire, suleli da moZRvarT-moZRvari.

73. `qristianeno, guldinjoba gmarTebT uTuod,


`nu emsgavsebiT farfls qarisgan aRtacebulsa,
`yovelgvar wylisgan codva rodis warixoceba?!

76. `naboZebi gaqvT Tqven axali da Zveli aRTqma,


`mwyemsad iguleT eklesia uflismieri.
`es sakmaoa sasufevlis mosaxveWelad,

79. `Tu mcdarma zraxvam gagityuoT borotebisken,


`iyaviT kacni, ar emsgavsoT ugunur cxovarT,
`raTa uriam ar dagcinoT Tqvens Soris myofma.

82. `nu baZavT batknebs dedis urCTa da atrokebulT,


`romelTac mSobels urCevniaT anci kuntruSi~.
ase ubnobda beatriCe rogorc axla vwer.

85. Semdgom amisa Seaqcia piri iqiTken,


sadac naTeli kaSkaSebda Zalmocemuli.
dumilma misman, Sebrunebam moulodnelma

349
88. mowyurebuli daamSvida goneba Cemi,
romelic kidev apirebda kiTxvis micemas.
iseve swrafad, rogorc mizans xvdeba isari,

91. vidre Sesdgeba moziduli mSvildis sabeli,


Cven orTaveTa mivaRwieT zecas meores.*
`rogorc ki donas moefina almasis sxivi.

94. me davinaxe beatriCe ise damSvenda,


rom TviT planetmac Seimata sxivmosileba.
Tuki cTomili Seicvala pirmomcinare,

97. me ras viqmodi, me romelsac bunebiTganve


Sewerili maqvs uebari cvalebadoba?
rogorc ankara, gamWvirvale tbisa siRrmeSi

100. Cagdebul sagans miscvivian myis lifsitebi


gars exvevian damSeulni, acetebulni,
ase hgoniaT wavawydio _ sasanslav rasmes,

103. agre uricxvi naperwklebi cial-cialiT


Semogvesien, da astexes Tanac Jivili:
`aha, movida siyvarulis momniWebeli~.

106. roca maTgani romelime mogveweoda,


vxedavdiT sulebs, sixaruliT aRtacebulTa
da moelvareT, gabrwyinebulT sxivTa ciagiT.

109. warmoidgine, wamkiTxvelo, aq dawyebuli


ambavi ese Semewyvita, rogori Zrwola
myis Seipyrobda, aw saTxrobis momlodinesa.

112. axla gaige, Tu rarigad mewada, meca


maTi ambavi, viTareba gamomerkvia
vinac warudga am wuTebSi mzerasa Cemsas.

115. `hoi, netaro, visac taxti maradiuli


`triumfebisa migiCina uzenaesman
`vidremdis gasvlas moaswrebdi brZolis velidan,

350
118. `naTeli zecis saufloTa SuqTmomfeneli
`Cvenc mogvwvdenia, amitomac gauwyebT Senac
`Tu gsurs gaigo Tu vina varT da sadaurni?~

121. ase mauwya sulman erTman saTnoTaganman


da beatriCem es dasZina: `sTqvi gabedulad,
`amieridan miendevi RvTiur aCrdilebs~.

124. `me kargad vamCnev, sakuTari gmosavs naTeli


`da sxivi igi moelvare da mociage
`TvalTagan gcviva, bagezedac Semogdgomia.

127. `vin unda iyo? veRar mivxvdi, sulo netaro,


`an rad gamxdarxar binadari am cTomilisa,*
`romelsac mzisa elvareba Crdilavs Cvens TvalSi~.

130. agre mivmarTe ukve Cemsken moweul naTels


da meyseulad Seemata mas elvareba
romelic weRan ufro mkrTalad meCveneboda,

133. rogorc mze caze mometebul sxivTa cialiT


pirs Seiburavs iseT JamSi ros safarveli
sqeli orTqlisa moevleba diskos garSemo,

136. aseve sulma mometebul sixarulisgan


morTo kaSkaSi, aelvarda sxiviT mosili,
gauCinarda da mauwya Rrublis karvidan,

139. igi, rac Semdeg qebaSia moxsenebuli.

qeba meeqvse

`rac konstantinem arwivisa *qrolva amayi


`mimarTa ciur cTomilebis srbolis winaRmdeg,
`eneass mohyva es frinveli amaze adre

4. `aseul wlebSi navardobda daucxromelad


`igi evropis ukidures samanis axlos,
`troias mTebze, saidanac igi mofrinda.

351
7. `wminda frinvelis frTeTa qveSe damyarebuli
`xelisufleba ganagebda samyaros mTelsa,
`xelidan xelze gadasuli moswvda Cemamdis.

10. `viyav cezari, var morWmuli iustinian,


`pirvel siyvaruls* ayolilman sjulis debidan
`me gavaZeve usargeblo bnelmetyveleba.

13. `vidre am saqmes gulmodgined Sevudgebodi


`vyav sacnauri macxovarSi buneba erTi
`da Sevajere kidec guli amaze mtkiced.

16. `magram agafit mRvdelmTavari win gadamidga


WeSmarit gzisken mimaqcia gulwrfeli sityviT,
`vyav sacnauri xmai misi, axlac kargad vgrZnob,

19. `rom ueWvelad swori iyo moZRvreba misi,


`Senc kargad uwyi yovelive contradicio,
`Seicavs mudam erT simcdares da erT simarTles.

22. `ros eklesias xma Seuwyve harmoniulad,


`Tavdadebulad vemsaxure valsa sofliurs
`zenaris mier STagonebuls da nakarnaxevs.

25. `laSqari Cemi gadvuloce erTgul belizars,


`mklavi uflisa mfarvelobda maxvilsa misas.
`zenam maniSna mec mis amags davmyarebodi.

28. `Sens kiTxvas pirvels amnairi marTebs pasuxi,


`magram icode es imdenad rTuli ramea
`aq ganmarteba damWirdeba mcireodeni.

31. `raTa uwyode Sen TvalnaTliv rogor bRalaven


`am wminda niSans rogorc misi cxadad momxreni
`ise iginic, vinc ebrZvian mas gulmodgined.*

34. `uwyi ra rigi siqvelisa meoxebiTa


`gamxdara igi erToblivis pativis sagnad,
`palasis* sikvdils mohyva misi gabatoneba.

352
37. `igive samas welze metad marTavda albas,*
`vidremdis brZola gulficxeli SeeqmnaT samTa
`samis winaRmdeg am arwivis meoxebiTa.

40. `ici Tu ra hqna bolos manve lukreciamdis*


`sabinieli lamazebis motacebidan.
`SvidTa mefeTa viT daipyres irgvliv erebi.

43. `mis meoxebiT Zlevamosil romaelebma


`Semusres brenus, sZlies piruss da yvela maTni
`mokavSireni, Tanamdgomni erni, Tavadni.

46. `da torkvatusma, qvintiusma (TmagaCeCilma),*


`fabiusma da deciusma saxeli didi
`mas mouxveWes aw Cems mier kvlav Seqebuli.

49. `manve Semusra arabebi, romelnic alpebs


`gadaRma mxares Tan gadahyvnen mamac hanibals.
`sadac, pos wyalo, Sen myinvari gawovebs ZuZus.

52. `mis frTeTa qveSe triumfebi gadaixades


`scipionma da pompeusma, bevri simware
`wilad xvda goraks* florenciis Senis maxloblis.

55. `merme, ros zenam moindoma qmna mSvidobisa,


`arwivi igi romis xalxis survilisamebr
`miandves cezars romaelTa sardals da mamfals.

58. `Semdeg rac moxda varas wyalsa da rains Soris


`kvalad iwvnies izerma da wyalma senisam,
`ronas mdinaris da agreTve eris zvirTebma.*

61. `man rubikoni gadalaxa ravenas Semdeg


`ise uecrad, ise swrafad, rom veRarc ena,
`veRarc kalami miaswrebda laRad gafrenils.

64. `igi espaneTs daeZgera, Semdeg duraccos,


`ise Semusra farsalia, rom vaebisgan
`nilosis wyali aamtuta da SeaSfoTa.

353
67. `moinaxula man antandros da simoneta,
`adgili, sadac ganisvenebs heqtoris neSTi,
`ptolomeosi SeaZrwuna nakrtenma misma.

70. `gafrinda igi iubasken anazdeulad,


`moulodnelad gamobrunda dasavleTisken
`da aq mofrenils Semoesma pompeis buki.

73. `rac amis Semdeg datrialda, Senc kargad icis,


`amas Rmuian jojoxeTSi brutus, kasius,
`da mistirian modena da peruza mwared.

76. `amas mistiris kleopatra, romelic omSi


`mters gamoeqca samarcxvinod, magram uecrad
`aspits waawyda da imsxverpla anazdad Sxamma.

79. `bolos orTavem* moaRwies mewamul zRvamde


`da daamyares qveyanaze iseTi zavi,
`rom gamoketes ianusis taZris karebi.

82. `magram rac Cemgan Seqebulma arwivma maSin


`da mis Semdegac Caidina da gaakeTa
`wuTisofelSi mbrZanebelman yovelTa zedan

85. `es yovelive umniSvnelod mogeCveneba


`imis pirispir, rac mesame cezaris xelSi
`moxda mis frTebs qveS da aRsrulda neba uflisa,

88. `man, visac axla me vgulisxmob am SemTxvevaSi


`miuzRo yvelas misazRvavi da marTebuli.
`aw gaoceba gmarTebs Cemis naTxrobis gamo

91. `titusTan erTad moqmedebda arwivi igi,


`iZies Suri imaTzedac, vinc ki odesRac
`Surs iZiebda adamitur codvebisaTvis.

94. `bolos, rodesac lombardiis eSvma daglija


`uflis saydari, swored maSin, mis meSveobiT
`didi karlosi eklesias wamoeSvela.

354
97. `axla gansaje, visac brali davde me weRan.
`yvelani, visac axla msjavri gamoutane
`xom marTebulad mimaCnia Tqven damRupvelad?

100. `erTni am niSans oqros SroSans anacvaleben,


`sxvani partias akuTvneben arwivis niSans.
`Znelad gaarCev romelia braldadebuli?

103. `gibelinebi miyvnen isev sxvanair alams,


`verc is gahyveba am arwivis amaysa qrolvas,
`vinc erTxel nebiT gaeyara marTlmsajulebas.

106. `axali karlos* sjobs eridos arwivTan Sebmas,


`axsovdes kargad, rom mis Wangebs ufro mZvinvare
`lomisa qurqi Zvels brZolebSi daufxrewia.

109. `Svilebs mravalgzis moumkiaT mamaTa codva,


`nurvis hgonia, rom ufalman Cven dagvrTos neba
`arwivis nacvlad SemoviRoT SroSani gerbad.

112. `am wvril varskvlavSi* Sexiznula uricxvi suli


`imaTi, visac ubrZoliaT mamulisaTvis,
`saxelisa da siqveleTa mosaxveWelad.

115. `odes survilni warmavlobas etanebian


`maSin namdvili siyvarulis sxivmosileba
`Zalmileulad gaanaTebs zecad aWrili

118. `damsaxurebas, rom avwonoT jildos sasworze,


`es mogvaniWebs Cven mSvidobas, Svebas sulisas,
`roca orive erTmaneTis Tanabaria.

121. `swored amitom Semoqmedis marTlmsajulebam


`ise aRavso gulni Cvenni kmayofilebiT,
`rom borotebis gza mogveWra yovelnairi.

124. `sxvadasxva xmani warmoSoben tkbilsa galobas


`agre xarisxni am garsisa, am cxovrebisa
`qmnian uwyvetel harmonias sasufevlisas.

355
127. `am margalitSi brwyinavs sxivi qveli romeos,*
`romlis amagi uangaro da samsaxuri
`umarTebulod Seuracxhyves, ar daafases.

130. `samagierod, gulboroti provanselebi


`iq moxvdnen, sadac sicilisTvis vervin moiclis.
`aseTi bedi elodeba yvela meSurnes.

133. `oTxi asuli hyavda maSin bedkrul raimons,


`oTxiv dedoflis taxtze dasves, aqac romeos
`yvelaze meti miuZRoda damsaxureba.

136. `ahyva beranJe borot enebs da samarTalSi


`misca is, vinac aTis nacvlad aZlevda Tormets
`angariSebis wesierad mogvarebisas.

139. `ganSorda batons gulmarTali moxucebuli,


`xalxs rom scodnoda Tu ramdeni gadaitana
`CamoTxovili puris WamiT mag svedavsilma

142. `mometebulad gaiTqvamda saxels romeo~.

qeba meSvide

`Osana Sanctus Deus Sabaoth,


`Superillustrans claritate tua,
`Felices ignes horum malachoth~.*

4. ase galobda suli igi aRtyinebuli


Tanac trialiT ahyoloda cTomils Tavisas,
ormagi nimbi moelvare Semodgomoda.

7. da sxva sulebic masTan erTad cekvavdnen mwyobrad,


irgvliv brwyinavdnen naperwklebi cecxlebr mgznebare,
ase gafrindnen da anazdad Tvals miefarnen.

10. me vyoymanobdi, xolo guli mikarnaxebda:


`aw Seesityve Sens madonas, netari sityviT
`wyurvili gulis dagiamos da gagimrTelos~,

356
13. magram krZalvisgan ise viyav gaognebuli
warvTqvi myis b... iCe da davxare imwamsve Tavi
rogorc mTvlemares emarTeba xolme anazdad.

16. da beatriCe momeSvela da gamiRima


ise mwyazarad, rom TviT kacsac cecxlSemogznebuls
Svebas mohgvrida ueWvelad da daatkbobda.

19. `rogorc me Cemma utyuarma Tvalma maniSna,


`gawuxebs kiTxva: rogoraa SesaZlebeli
`rom daisajos marTebulad Surismgebeli?~

22. `axlav agixsni yovelives da gangimartav,


`yuri damigde gulmodgined da mTlad idumal
`WeSmaritebas Sefarvulsa Segacnobineb.

25. `kacma, romelic araodes dabadebula,


`ar moindoma daokeba nebisyofisa,
`TavaT wyeulma Tvisi modgmac daawyevlina,

28. `amadac mraval aseuli wlebis manZilze


`modgma kacisa sibneliTa iyo moculi
`sanamdis qveynad ar movida sityva uflisa.

31. `sadac buneba Semoqmedis kidegan mdgari


`maradiuli siyvarulis meoxebiTa
`Tavis arsobiT gaamTela, daikavSira.

34. `axla aTxove gulisyuri naubars Cemsas,


`buneba igi SemoqmedTan gaerTebuli
`idga mudamJams borotebis, codvis gareSe.

37. `magram gandevnes samoTxidan, radganac brali


`TviT miuZRoda Semoqmedis Cvenis winaSe,
`WeSmaritebis da cxovrebis gzas acdenili.

40. `wameba igi jvarcmis saxiT aRsrulebuli


`iyo yvelaze marTebuli mTels qveyanaze,
`Tu vigulisxmebT kacobrivi buneba misi,

357
43. `amasTanave mTlad uRmerTo, usastikesi,
`Tu movigonebT pirovnebas jvarze gakrulis
`adamianur bunebaSi qveynad mosulsa.

46. `mitomc erT mizezs ornairi mohyva Sedegi:


`RmerTs da uriebs mokvdineba undodaT misi,
`ganipo zeca, acaxcaxda mTlad dedamiwa.

49. `axla aRarc Sen geucxovos, roca amboben,


`rom marTebuli Surisgebas mohyveba xolme
`danaSaulis marTebuli xSirad gankiTxva.

52. `magram me vxedav Secnobisa wadili Seni


`rogor wrialebs am azrebis labirintebSi
`da elodeba meve gavxsna TavaT es kvanZi.

55. `Sen ase fiqrob: kargad vici es yovelive,


`magram ar mesmis rad isurva RmerTma amgvarad
`kacTa jilagis gadarCena warwymedisagan?

58. `es ganCineba Seucnobi darCeba misTvis,


`visi gonebac RvTaebrivi siyvarulisa
`alSi nawrTobi ar yofila im Tavidanve.

61. `me gangicxadeb (Tumc amaod cdiloben zogni


`gonebis ZaliT saidumlo Seicnos ese),
`rad moisurva mamaRmerTma amgvari gansja?!

64. `madli uflisa, moklebuli meSurneobas,


`gars mimoabnevs RvTaebrivis cecxlis naperwklebs,
`aCens yovelgvar mSveniers da ukvdav qmnilebebs.

67. `rac ki uSvalod warmomdgara am madlisagan


`waruvalia, radgan saxe misi ukvdavi
`waruxocelad zed SerCeba qmnilebas misas.

70. `da qmnilebani warmomdgarni misgan uSvalod


`Tavisufalni iqmnebian radgan axali
`cvlilebebisgan darCebian xelSeuvalni.

358
73. `rac mas waagavs, sanukveli ufroa misTvis,
`da cecxli igi RvTaebrivi, qveynad mbrwyinavi
`msgavs elementSi ufro metad xdeba sacnaur.

76. `am RirsebebiT ganirCeva modgma kacisa


`sxva qmnilebaTgan, magram Tundac dahkargos erTic,
`mas uflis TvalSi aeyreba myisve pativi.

79. `codvam warwyminda, daimona adamiani,


`waarTva masve mimsgavseba RvTaebriv madlTan,
`Tumc natamali am madlisa kvlav SerCenia.

82. `verc daibrunebs im Rirsebas aw kvlavindeburs,


sanam mankier bunebisgan Cadenil codvis
`samagierod, ar miiRebs sasjels marTebuls.

85. `bunebam Tqvenma, roca scoda Tavdapirvelad,


`codvis gankiTxva daakisra amiT mTels modgmas,
`TviT daqveiTda da dahkarga samoTxis madli.

88. `veRarc SeiZlebs am codvebis is gamosyidvas


`Tu Sen Cems naTqvams yuradRebiT ismendi weRan,
ukeTu erT-erTs ar daadga gzas aq CamoTvlils:

91. `an Semoqmedma gulmowyalem mas ar Seundo,


`an TavaT kacma sakuTari survilisamebr
`monaniebiT Sevrdomeba Tu ar iTxova.

94. `axla goneba daZabuli maradJamuli


`sinaTlis ufskruls miapyari da momismine
`rac aw mogiTxro STagagono amieridan.

97. `kacs ar SeeZlo kmayofili darCeniliyo


`Tavis bunebis samanebSi, radgan ar mosdevs
`Tavis modreka, bunebiTve ampartavansa.

100. `igi urCobiT aRmavlobas mieswrafoda,


`ai, mizezi Tu ris gamo man ver SeiZlo
`sulis lxineba moexveWa TavisTavadi.

359
103. `sxva gza ar iyo darCenili da RmerTma TavaT
`es umweoba Seismina da amitomac
`gzani RvTiurni ganumzada modgmas kacisas.

106. `SemoqmedisTvis imdenadve sanukvelia


`qmnileba misi, ramdenadac zedaRbeWdila
`sulisa wmindis mxurvaleba waruxoceli.

109. `mitomc RvTiurma sasoebam, ramac sofeli


`agre aRavso, moindoma kvlav warCineba
`adamianis da Semosa maRali madliT.

112. `pirvel SeqmnaTa pirvelive dRis dadgomidan


`ufro maRali, mSvenieri ram ar Seqmnila,
`arc Seiqmneba ukanasknel Ramis mosvlamdis.

115. `jvarze gavida, raTa kacTa suliT aRdgoma


`gamoewvia da es ufro mets moaswavebs
`vidre codvebis mitevebis wesad dadeba.

118. `sxvagvari zoma marTlgankiTxvis ar ikmarebda,


`mitomc arCia Zem kacisam gansxeuleba,
`Semdgom amisa jvarze gasvla Tavmodrekilad.

121. `axla imisTvis, rom dagicxro cnobis wadili


`erT saidumlos kidev avxdi me aq safarvels,
`raTa Senc Cemebr naTlad Wvretde Rameul sagnebs.

124. `Sen ase ambob: `TvaliT vxedav haers da wyalsa,


`cecxlsa da miwas da yovelTvis erTs da imaves
`egzom xanmokles da warmavals, egzom uxanos.

127. `raki yoveli uflis mier aris Senaqmni


`Tu Sengan Tqmuli aq simarTles Seewoneba
`es yovelive unda iyos maradJamuli.

130. `es angelosni, Zmao Cemo, es sabrZanisi


`sadac axla xar, Seuqmnia caTa meufes,
`viT qmnilebani srulyofilad aRsrulebulni.

360
133. `xolo Sens mier aRnusxuli elementebi
`isev stiqiis wiaRidan warmoSobilan
ukve Senaqmni Zalisagan gamovlenilni.

136. `Senaqmni aris materiac masala maTi,


`agreTve Zala cTomilebis aRmagznebeli
`maTi cikliur irgvliv srbolis didi saTave.

139. `xolo mcenareT da pirutyvTa suli da sunTqva


`wminda varskvlavTa wiaRidan warmoSobilan,
`maTgan iReben sinaTlesa da moZraobas.

142. `sicocxle Cveni umeSveod momdinareobs


`wminda madlidan da siyvaruls am madlisadmi
`dauSretelad Cvens gulSive aRmoacenebs.

145. `axla SenTvisac naTelia Tu rogor xdeba


`mkvdreTiT aRdgoma im sofelSi mzegadasulTa
`Tu moigoneb rom winaprebs kacTa modgmisas

148. `sisxli da xorci uflis mier aqvT naboZebi~.

qeba merve

ase egonaT umecrebiT dabrmavebulebs


TiTqos kiprida* ugzavnides mijnurT siSmages
miwas mesame sasrboleli epiciklidan.*

4. da amitomac zeimobdnen crumorwmuneni,


aRTqmul saklavebs Seswiravdnen da adidebdnen
Zveli berZnebi da agreTve romaelebi,

7. gana marto mas, Tayvans scemdnen TviT RmerTs dionas,*


da kupidonsac,* rogorc dedas da rogorc Svilsa,
radgan kupido Causvamso didos kalTaSi.

10. didos saxeliT, ramac leqsi warmoSva ese,


iwodeboda is varskvlavi zodiaqos qveS,
romelic xSirad mzes winuZRvis, xan ukan misdevs.

361
13. Tu rogor movxvdi am cTomilze me aRar maxsovs,
magram mand yofna me mauwya madonas saxem,
romelic ufro mSvenieri gaxda anazdad.

16. da rogorc cecxlSi naperwklebis vWvretT namusrevebs,


rogorc galobis erToblivsa da tkbil RuRunSi
gagirCeviaT krini, bani, wvrili da dvrini,

19. aseve vnaxe am varskvlavSi massa Suqisa,


yvelani erTad Sekonilni Znebisa darad
sxivebs afrqvevdnen, trialebdnen rkalis garSemo.

22. svel Rrublebidan ar mohqrian zamTris qarebi


imgvar siswrafiT, arc xilulni, arc uxilavni,
rom qrolva maTi yvelas neli ar Cveneboda,

25. vinc moriale am Suqebis srbolas naxavda


mohqrodnen Cvensken wreSekrulni, mofarfateni,
win mouZRodaT serafimTa didi krebuli.

28. rogorc ki dasi mewinave mogviaxlovda


myis Semomesma me `osana maRalTa Sina~,
romlis mosmena araodes momewyineba.

31. bolos gveaxla sulTagani erTi uecrad:


krebuli Cveni Segveyara Tavazianad,
`mogesalmebiT am sferoSi stumrad mosulsa.

34. `erTian wyurvils SevupyrivarT samaradisos,


`Cven da Tavadni am sferoTa mravalJamulTa,
`visac odesRac Sen umRere, hoi mgosano:

37. `Voi ch’intendendo il terzo ciel movete!*


`ise aRvsilni varT Sendami siyvaruliTa
`mzada varT yvela, wamierad SevwyvitoT srbola~.

40. aRvaxvne Tvalni, mivapyari madonas Cemsas,


mokrZalebulad mas Sevxede RvTivmSveniersa,
vinc gamamxneva aRtacebis momgvreli mzeriT.

362
43. kvalad mivxedav lands sxivosans mravlisa aRmTqmels
da veubnebi: `marqvi vin xar he, saocaro?~
xma amiTrTolda Relvisagan acaxcaxebuls.

46. ufro gabrwyinda Sematebul sixarulisgan


mometebulad moeria mSvenebis eSxi,
roca am sulma* Sesityveba Seicno Cemi,

49. da meubneba momRimare: `viyav mcirexans


`me im sofelSi, magram metxans rom vyofiliyav
`gadurCebodiT Tqven momaval patiJT miwaze.

52. `gaxarebulsa ver mxedaven aw Tvalni Senni,


`Sefarvuli var imnairad sxivis mTiebSi
`rogorac yaWi abreSumis parkSi mTvlemare.

55. `me Sen giyvardi, ase vgoneb, arcTu amaod,


`me rom mecocxla, igemebdi gana Tu furclebs,
`aramed nayofs umkvidresis megobrobisas.

58. `mxare marcxena rodanis wylis im adgilidan,*


`sadac mas sorgvis wyali erTvis, eloda erTxel
`Cems gamefebas mama-papis sabrZanebelSi.

61. `agreTve rqai avzoniis, sadac gvegulvis


`kroton, gaeta da zRvis pira qalaqi bari,
`sad zRvas erTvian mdinareni tronto da verde.

64. `Cems Sublze ukve sxivmosili idga gvirgvini


`im sabrZanisis, sad dunais mosCqefen wyalni
`germanTa qveynis samanidan momdinareni.

67. `da sadac golfi gogirdisgan gaSavebula


`kvamlisa gamo (ar miuZRvis tifeas* brali),
`iq paxinosa da peloris napirebs Soris,

70. `sad aRmosavlis TareSoben qarni sastikni,


`mand sicilia rudolfis da karlosis ZeTa*
`taxtis memkvidred gulisxmobda Cemis wyalobiT.

363
73. `xalxs gadaTqerils Surisgeba rom ar daewyo
`tiraniisa dasamxobad amxedrebulsa,
`palermoelebs ar eyviraT: `sikvdili mtarvalT~.*

76. `Cemi Zma robert Sors mWvreteli rom yofiliyo


`katalonelTa angarebas Tavs aridebda,
`ar gaxdeboda mRelvarebis msxverpli anazdad.

79. `unda scodnoda mas ambavi ukve cnobili


`(da amis codna arvis awyens am xmelis pirze),
`rom datvirTul gems arvin tvirTavs isev xelaxla~.

82. `guluxv mamis Svils angareba wamoeZala,


`kariskacebic gaiCina swored iseTi
`vinc xelmrudobiT mdidrdeboda da naqurdaliT.

85. `is sixaruli, me mgonia, mefe batono,


`romelsac sityva me maniWebs Seni im mxares,
`sad yovelgvari siqvelis sCans Tavi da bolo,

88. `xaliss mimatebs, naubari Sens mier weRan


`metad maxarebs radgan yovlis ani da hoe
`RmerTSi gegulvis, damarwmuna amaSi gulma.

91. `Sen gamaxare, mipasuxe Senve bareRam


`(radganac iWvi naubarma aRmiZra Senma),
`Zirtkbilas fesvi rad iZleva nayofs umwaress?~

94. me es vuTxari, man momigo: `ros saidumlos


`amas gauwyeb, Sen Seiqcev uTuod pirsa
`misken, viskenac axla dgaxar zurgSeqceuli.

97. `madli, romelic axalisebs da amoZravebs


`ciur sabrZaniss awesrigebs am cTomilebis
`cikliur srbolas ganCinebis Tvisis mixedviT.

100. `goneba misi srulyofili, TavisTavadi,


`arsT asuldgmulebs, TavaTaa arsTa mpyrobeli,
`bedisa maTis umaRlesi xelisufali.

364
103. `da yovelive, rac mowydeba am Svildis sables,
`Tvalmiucdenlad gatyorcnili isris siswrafiT
`xvdeba saniSnos winaswarve misgan ganWvretils.

106. `ase rom ara, waaxdenda qveyanas zena,


`cTomilTa etlebs srbolis wesi aereoda,
`Seqmnisa nacvlad moxdeboda samyaros rRveva.

109. `es ar moxdeba da mcdaria imis mtkiceba,


`TiTqos cTomilTa zeciurTa maRal gamgebels
`qmnileba Tvisi jerovanad ar eqmna myari.

112. `Tu gnebavs kidev ganmarteba ramenairi?~


da me `o, ara, iqneboda uTuod mcdari,
`Senaqmni misni rom ar iyos viTomcdac myari~.

115. `da man esa sTqva: sul amao iyos egebis,


`kaci rom aris moqalaqe xmelispirisa?~
`ara, mivuge, es ambavi ar meeWveba.

118. `xom ver gaZlebda kacTa modgma yvelas erTgvari


`movaleoba rom hqonda dakisrebuli?~
`cxadia ara, marTalia gulTamxilavi~.

121. bolos daaskvna saubari man amnairad:


`amgvarad kacma rom SeiZlos qveynad cxovreba
`saWiro aris talantebis sxvadasxvaoba.

124. `erTni solonis, qserqsesis da melqisedekis*


`msgavsad Sobilan, dedalosma frTeni cvilisa*
`gamoigona da daRupa frenis dros vaJi.

127. `sferoT buneba amoZravebs ciur planetebs,


igive asvams Tavis damRas dingels* kacobrivs,
`magram ar arCevs Segnebulad saxls saxlisagan.

130. `da amitomac saSoSive ganirCeodnen


`isakisagan iakobi, xolo kvirinuss
`marsis Zeoba miaweres, mdabioris vaJs.

365
133. `ase modgmidan modgmisaken ivlida mudam
`buneba, TavaT rom gangebas zesTazenaruls
`ar Seecvala TviTnebobis amgvari wesi.

136. `axla xom xedav imas, rasac veRar amCnevdi,


`magram imisTvis, rom darwmunde, Tu viT miyvarxar,
`gaiziare kidev erTi daskvna amgvari:

139. `ros bediswera bunebis wess SeeCxireba


`iq ueWvelad udReuri Cndeba nayofi,
`rogorc naTesi Wirnaxuli mwir niadagze.

142. `da kacTa modgma mihyoloda mudam naterfals,


`bunebis mier dawesebuls da nakarnaxevs,
`xalxs ukeTesi eqneboda, albaT, mermisi.

145. `magram Tqven imas, visac uxvad micemuli aqvs


`samxedro niWi, mas xucobas daawyebinebT,
`xolo mefis taxts _ miuboZebT ritorad Sobils

148. `da amnairad gadascdebiT Tqvens mowodebas~.

qeba mecxre

Senma karlosma, mSveniero, hoi, klemenca,*


es yovelive ganmimarta, Semdeg axsena is xifaTi,
romelic elis mis naSiers da meubneba:

4. `axla dadumdi da idinos TavisTvis droma,


`xolo erTs getyvi: Camodgeba iseTi Jamic,
`ros Tqven simZimils Seanelebs marTlmsajuleba~.

7. Semdeg amisa Tvalni Tvisni miapyro mzesa


aCrdilma wmindam kvlav mixeda mnaTobs zeciers,
romelic mosavs Tanabari madliT sulyvelas.

10. o, kacTa modgmav, ugzoobiT dabrmavebulo,


rad Seaqcie am sikeTes anazdad zurgi
amaoebis mcdar ocnebiT dabrmavebulma?

366
13. axla meore momeaxla landi naTeli,
momapyra Tvalni moelvare, RvTivmSvenieri
da damimowma siyvaruli Tavazianad.

16. da beatriCes nazma mzeram da Semoxedvam


me gamamxneves, movikrife iseve Zali
da movaxerxe gamosaxva gulis nadebis,

19. `movel, momapyar gulisyuri, sulo netaro,


`da damimtkice, rom Sen ZalgiZs amoikiTxo
`zraxvani Cemni idumalni TvalTagan CemTa~.

22. sulma ucnobma, romlis mxolod tkbili galoba


mesmoda weRan, miTxra, Tanac amoioxra
(zed emCneoda mooxeba surda gulisa):

25. `italiisa gafuWebul, wamxdar kuTxeSi


`rialtosa da im mTebs Soris rom mdebareobs,
`sad mdinareni iSvebian brenca, piava,

28. `aris goraki, saidanac warmosdga erTxel


`xanZari* igi, romlis gamo gaubedurda
`irgvliv gaSlili tafobebis mosaxleoba,

31. `erT da imave fesvisagan varT warmomdgari,


`kunica* viyav da aq vbrwyinav me Sens winaSe
`radgan veneras vuerTgule kubos karamdis.

34. `me es vnebebi vapatie iseve Cems Tavs,


`ar gavwiTldebi imaT gamo aRarasodes,
`Tumc brbo miwaze verasodes mixvdeba amas.

37. `da eg naTelic* mofarfate Cems siaxloves


`ise brwyinavda Tqvens miwaze erTxel odesRac, _
`es saukune bare xuTjer gadakeTdeba,

40. sanam miwaze saxels misas daiviwyeben.


`aw kacTa modgmam TviT izrunos warmatebisTvis
`rom am cxovrebiT* moixveWos yofna meore.

367
43. `ase ar fiqrobs brbo xalxisa, romelic cxovrobs
`tagliamentos da adijes* mdinareT Soris
`arcTu sinanuls miecema nebayofilad,

46. `magram padua endrosferad SeRebavs male


`viCencas irgvliv gadaWimul velebs, Waobebs,
`radgan mandaurT daviwyniaT movaleoba.

49. `sadac kanian uerTdeba siles mdinares,


`gamefebula kaci erTi ampartavani,
`romelic bolos TviT daidgams TavisTvis maxes.

52. `samagiero miezRveba feltros gamgebel


`episkopossac umZimesi codvebis gamo,
`ase rom, maltis sisastike daaviwydebaT

55. `sad gamoCndeba qveyanaze iseTi Cafi,


`ferarelebis rom airwyos daRvrili sisxli
`an unciebiT vin daiTvlis mis odenobas,

58. `sisxli, romelic am xucesma msxverplad miarTva


`Tavis partias (xom Seferis es guluxvoba
am kuTxis xalxis papiseul Cveulebasac!)

61. `uflis garSemo dadgmulia sarkeni didni,


`sadac mrisxane saxe misi sacnaur xdeba,
`me mabedvinebs gancxadebas aq naubaris~.

64. dadumda igi, da netarTa naTel mwkrivebSi


myis gaeria, Tanac mamcno, rom sul sxvagvari
zraxvebisaTvis fiqrs mieca anazdeulad.

67. axla meore SemefeTa landi naTeli,


SemomanaTa myis TvalebSi iseTma Suqma,
rogoric asdis broweulebs mzisgan sxivdakruls.

70. sixarulisgan cac iseve xdeba brwyinvale


rogorc Rimili, jojoxeTSi suli mrumdeba
ros mwuxarebiT aRivseba mand binadari.

368
73. `RmerTi yovlisa mxilvelia, sulo netaro~,
ase mivmarTe: `da zraxvani uflismierni
`sacnaur xdeba SenTvis mudam usafarvelod.

76. `maS, xmai Seni caSi SvidTa galobas tkbilsa


`rom uerTdeba sinaTlisa mudmiv saTaveT,
`romelTac eqvsni amSveneben brwyinvale frTeni,

79. `survilTa CemTa rad ar acxrobs, ar upasuxebs?


`me rom SemeZlos Senebr zraxvaT cxadliv Secnoba,
`ar movucdidi SekiTxvebis Sengan pasuxsac~.

92. `is udidesi gavakeba, daiwyo sulma,


`romelic kvebavs zRvas, xmeleTze gars Semovlebuls
`aRmosavlisken gaSverili iseTnairad,

85. `rom or meSurneT* kontinentebs ganakerZoebs,


`ase rom, igi meridians mihyveba vidre,
`TviT horizonti saboloos moswvdeba samans.

88. `davbadebulvar amave zRvis erT-erT napirze,


`sad ebros wylisa da mdinare makras talRebi
`toskanasa da genuasas mijnavs samanebs.

91. `mzis aRmosavlis da dasavlis wertilebs Soris


`aris beCCia da qalaqi Cemi samSoblo,
`romelmac sisxliT gaacxela Tavisi porti.

94. `me Cemi xalxi miwodebda odesRac folkos*


`da zeca ise ganimsWvala mTiebiT CemiT,
`rogorc naTeliT cisieriT var gamsWvaluli,

97. `radgan miwaze ise vnebiT ar anTebulan


`(rogorc me damwva siyvarulman ZalRoniT savse),*
`belusis qali, sixeas* da kreuzis mteri,

100. `aRarc filida, visac fici mijnurebisa


`ar Seusrula Trakielma demofoontma,
`arca iola herkulesis gulis trfiali.

369
103. `mainc aravin inaniebs aq Tavis codvebs
`miviwyebulTa da veZleviT mxolodRa Svebas
`uflisa mier saTnoebiT CvenTvis naboZebs.

106. `aq Cven gvaocebs xelovneba uflismieri,


`yovlis Semqmneli, warmomSobi zecier madlis,
`romelic miwas umorCilebs zena samyaros,

109. `magram imisTvis am sferois wiaRSi Seni


`daeWvebani sabolood rom ganifanton,
`saWiroda vcnob gavagrZelo aq saubari.

112. `Sen gsurs gaigo vina brwyinavs im did naTelSi,


`Cems siaxloves, viT elvare sxivT ukukrToba
`mzis brwyinvalebiT gamWvirvale wylidan amdgari?

115. `mand ganisvenebs, es icode, raabis* suli


`CvenTan netarebs, miaRwia xarisxs umaRless
`am sabrZanisis binadarTa Soris saCinom.

118. `cis im nawilSi, sadac uwevs Crdili miwisa*


`wvetiT TavisiT, uwinares miiRes igi
`qristes triumfis* Semdeg mosul codvilebs Soris

121. `aq wilad ergo arCevaniT suls raabisas


`Tanaziari yofiliyo im gamarjvebis,
`romelic qristem moixveWa orive mklaviT,*

124. `misi wyalobiT qanaanis miwaze fexi


`Sesdga odesRac Zalmosilman iseo navem,
`rac aRar axsovs romis papsa, qristes mosaydres.

127. `qalaqi Seni, naSieri belzebelisa,


`romelic erTxel aujanyda caTa meufes*
`(meSurneobiT warmwymedeli dedamiwisa),

130. `fersa mas yviTels mTels samwyosSi ganavrcobs axlac,*


`cxvrebsa da kravebs igi acdens simarTlis gzidan,
`raTa mwyemsoba uborotess mgels daekisros.

370
133. `RvTismetyveleba daviwyebas mieca ukve
`da saxarebas dekretalebs* dawafebulni,
`sqolioebSi* kiTxuloben uqnarobis Jams,

136. `ase iRvwian romis papi da prelatebi,


`nazareTisken aRara hqris goneba maTi,
`sad gabrielma* frTeni Tvisni gaSala erTxel.

139. `magram vatikans, qalaq romis wminda adgilebs,


`sad petre wmindis mxedrebisa* wminda nawilni
`ganisveneben, aw uTuod meZaobisgan.*

142. `gamoixsnian, ra gaivlis mciredi xani~.

qeba meaTe

Tavis Zisadmi siyvaruliT gulmocemulman


gamouTqmelis, uxilavis Zalmosilebam,
TavaT mizezman SesaqmeTa upirvelesman

4. imgvarad Seqmna Seucnobi, TvalSeudgami,


ase rom, yovlis nebis misis brZnulad Senaqmnis
mWvretels uTuod gaoceba moeZaleba.

7. Tvali miapyar CemTan erTad hoi, mkiTxvelo,


aw cadaqmnilis im Tavanebs, sadac sferoni
jvaredin srboliT exlebian erTimeores.*

10. hyavT sacnauri brZnuli saqme didostatisa,


romelsac egzom uyvars TavaT qmnileba Tvisi,
Tvals ar aSorebs Tvis naxelavs WvretiT garTuli.

13. ekvatoris rkals gaeyreba ekliptikisa


rkali iribi, waritacebs Tavis srbolaSi
planetebisgan meyseulad Zalmocemuli.

16. ar yofiliyo srbola maTi agre iribi,


maSin cTomilni dahkargavdnen zecaSi Zalas,
miwasac maTi brwyinvaleba moakldeboda.

371
19. gadascdenoda srbola maTi xazsa pirdapirs,
maSin samyaros rogorc zenas ise qvenasac,
daerRveoda odiTganve daTqmuli wesi.

22. axla ijeqi he, mkiTxvelo, Sen sakarcxlulze,


ifiqre TavaT imis gamo, risi WaSnikic,
weRan mogeci, moikribe sulis mxneoba.

25. inebe Cemgan morTmeuli, rCeuli kerZi,


radganac Rone Sevalie amdeni saqmes,
romlis aRmwerad Tavi momaqvs me Sens winaSe.

28. dRis didmflobeli,* vinc aRbeWdavs bunebis wignze


tvifariT TvisiT zeciersa Zalmosilebas,
vinc naTliT zomavs droTa srbolas daucxromelad,

31. brunavs am rkalSi, romlis gamo weRan giTxrobdi,


spiralur xaziT mimdinare moZraobaSi
man miaRwia Tavis droze verZis sferomdis.

34. mec mand viyavi, magram ise uecrad movxvdi


am planetaze, rom TavaTac ar SeminiSnavs,
rogorc ver amCnevs fiqris aRZvras pirvelads kaci.

37. da beatriCe ufro metad gamSvenierda


iseTnairad, ise swrafad, Zexorcieli
drois mixedviT am cvlilebas ver aRnusxavda.

40. mzeebr brwyinavda TavisTavaT RvTivmSvenieri,


magram rac mzeSi maSin moxda, sadac viyavi
araferisgan, martooden brwyinvalebisgan

43. amas verc niWi, verc goneba, verc ritoroba


veRar gamosTqvams, rom TqvenTvisac hyos sacnauri,
Tqven SegiZliaT damerwmunoT, gina inatroT,

46. magram Tu Tqveni fantazia mas ver Seswvdeba,


nu gaocdebiT, es ambavi nu SegaSfoTebT,
radgan mzisaTvis jer kacs Tvali ar gaumarTavs.

372
49. amgvari iyo es meoTxe didi ojaxi.*
sad Sinaurebs gulmowyale mamaufali
kvebavs samebis, erTarsebis sasoebiTa,

52. da beatriCe meubneba: `madli miage,


`madli miage angelosTa, mzes naTliTmosils,
`vinc xilul mzemdis mogiyvana madlis mTesvelma~.

55. arc erT momakvdavs esodeni sasoebiTa


ar aRgznebia jer amgvarad guli arasdros,
arcTu locvebi Seuwiravs ase mxurvale

58. rogorc me maSin, ra vismine sityvani misni,


da siyvaruli iswrafvoda mxolod misdami*
(arc ki maxsovda me im wuTSi Cemi madona).

61. ar miwyreboda, miRimoda mxolod mwyazarad


da elvarebam TvalTa misTa wminda cecxlisam
fiqrebi Cemi mimofanta anazdeulad.

64. Tvalis momWrelni sxivTa Znebi auracxeli


Cvens irgvliv srbodnen SekinZulni gvirgvinis saxiT,
Tvals itacebdnen, gviamebdnen Tan yurTasmenas,

67. amgvar gvirgviniT xSirad vxedav latonas asuls,


roca Rrublisgan iJRinTeba zecis Tavani
sxivis blondebSi gaexveva mcxrali cTomili.

70. RvTis sasaxleSi, saidanac movbrunebulvar,


moipoveba bevri Tvali patiosani,
magram vin dasZravs maT zecier sabrZanisidan.

73. swored maT Soris laplapebdnen sulni netarni,


magram esaa, visac frTeni maRla safreni
ar gaaCnia, mas mouTxros yru-munjis enam.

76. Semdgom amisa es cTomilni tkbilis galobiT


samgzis Cvens irgvliv gars moiqcnen rogorc varskvlavni
uZrav polusis gareSemo morialeni.

373
79. me momagonda mocekvave asulTa dasi,
roca isini Sesdgebian mdumared mcires,
elodebian axal bgerebs sakravebisas.

82. axla momesma, Semesityva erTi maTgani:*


`raki naTeli im madlisa, romelic anTebs
`kocons namdvili siyvarulis dauSretelis,

85. `agre anTia SenSi aTgzis gabrwyinebuli,


`ramac am kibiT mogiyvana im sabrZanisSi,
`sadac kvlav mosvlas eRirseba erTxel mosuli.

88. `vinc Sen aq Rvino fialidan ar giziaros


`Tavisuflebas iqneboda is moklebuli,
`rogorc binuli zRvis kidesTan dagubebuli.

91. `Sen gsurs gaigo, ra yvavilni amkoben caSi


`turfa girliands, fiandazas Senis madonis,
`vinc gawinamZRvra da gagiRo samoTxis karni?

94. `me kravi viyav am cxovarTa wmindaTa Soris,


`visac win uZRvis dominiko gulmarTal gzaze
`sad yvela xarobs, vinc cTunebas Tavs aaridebs.

97. `Cems gverdiT, marjvniT gaxlavT suli albert didisa,


`ostatis Cemis, xelmZRvanelis, naZmobis Cemis,
`Tomas akvinels miwodebdnen me sicocxleSi.

100. `gnebavs icode, vin arian mandve maxloblad?


`mzeriT mihyevi sityvebs Cemsas, mimoixile
`im girliandis gareSemo sulni netarni.

103. `igi, vinc axla gaabrwyina Rimilis eSxma


`graciania, vinc samoTxis madli moigo,
`Tumc emsaxura sjulisdebas orTaves erTad.

106. `igi, vinc amkobs amis Semdeg Cvens Tavyrilobas


`petrea* TavaT, vinc SesZina RvTis eklesias
`Zvirfasi ganZi TanadgomiT qvrivi dedisa.

374
109. `ubrwyinvalesi Cven oTx Soris suli naTeli*
`iseTi didi siyvaruliT aRgznebulia,
`rom dedamiwas xilva misi kvlav enatreba.

112. `goneba misi iyo TavaT sibrZnis saTave,


`WeSmariteba Tu Seicavs WeSmaritebas,
`jer xmelis pirze mas badali ara hyolia.

115. `Semdgom amisa, albaT, xedav Suqs moelvares,*


`vinca buneba angelosTa zesTazenuri
`yvelaze ukeT Seiswavla da gangvimarta.

118. `naTelTa Soris umciresi Cven Semogvcinis


`didi damcveli dasavleTis qristianobis,*
`visac laTinurs uwodebda TviT avgustine.

121. `axla Tu Tvali miayole Cemgan naubars


`sulni naTelni saTiTaod Tu moixele,
`albaT, gwadia sacnaur hyo is merve suli?

124. `im sulTa Soris gabadrula naTliTmosili*


`is qveli suli, vinc am soflis warmavaloba
`hyo sacnauri yvelasaTvis, vinc mas usmenda.

127. `neSTi, romelsac gamoeqca maRali suli,


`dakrZalulia Ciel d,oros eklesiaSi,
`da sulma misma ganisvena wamebisagan.

130. `mand moSorebiT cecxlis alSi gamoxveulan


`beda,* isidor* da rikardo,* romelic iyo
`SemoqmedebiT kacobaze aRmatebuli.

133. `xolo naTeli, visac weRan Seavle Tvali


`anareklia im sulisa, vinac miwiers
`warmavlobas mistiroda, sikvdilis mdomi.

136. `es sinaTlea saukuno sigeterasi*


`vinc aswavlida aristotels, hyidida Calas,
`da meSurneni gaiCina, brZenmetyvelebiT~.

375
139. viT saaTebi adriani, tkbili wkaruniT
gagvaRviZeben iseT wuTSi ros qristes sasZlo
saqmaros Tvisas egebeba saTno sZlispiriT;

142. gvesalbuneba JRera maTi melodiuri,


rogorc ebnis xma yurTasmenis damatkbobeli
gulSi aRviZebs netarebas siyvarulisas,

145. amgvarad JRerdnen TvalSeudgam sferoTa Soris


cTomilTa rkalni aRgznebulni, eTerSi msrbolni
da egzom netar harmonias vervin moismens,

148. vinc maradJamuls ar ewveva uflis sabrZaniss.

qeba meTerTmete

hoi, amao survilebo, kacTa modgmisa


rarig mcdaria eg umweo silogizmebi,
romelnic xuTavs yovelive Tqvens aRmafrenas.

4. zogi samarTals iSveliebs, sxva aforizmebs,


es qurumobiT gzas ikafavs, is taxtze asvliT,
erTi xmals iqnevs da meore ibrZvis sofizmiT.

7. zogi yaCaRobs, zogs saerTo moRvaweoba


aWmevs lukmapurs, es zarmacobs, igi cuRlutobs.
zogsac xorciel vnebaTaTvis daudevs Tavi,

10. me ki Sors viyav im zecier sabrZanebelSi


am vnebaTagan, Cem sanukvel donasTan erTad
cad aRvlenili, Semosili esden pativiT.

13. ros sulTagani kvlav im adgils mibruneboda,


sadac yoveli amSvenebda rkals saTiTaod,
rogorc sanTlebi garsmojarul sasanTleebze.

16. naTeli igi, vinc pirvelad Semomesityva


ufro ganaTda, Seimata man brwyinvaleba,
da meubneba Rimilisgan pirgabadruli:

376
19. `iseve rogorc me aq vbrwyinav maradi SuqiT,
`misive ZaliT SenSi vxedav ukve TvalnaTlad
`fiqrebis Senis uecarsa aRmocenebas.

22. `aRgZvria iWvni da gwadia, rom Seneburad


`aSkarad avxsna, Sevufardo Sens metyvelebas
`Cems mier weRan gamoTqmuli mosazrebani:

25. `sad yvela xarobs, vinc cTunebas Tavs aaridebs,


`axla meore: `mas badali ara hyolia~.
`es yovelive ufro naTlad msurs gangimarto.

28. `msoflios Cvenis didostatma, vinc imzireba


`iseT siRrmeSi, sad mokvdavni ver Cawvdenilan
`(Tumc bevrs ewada Caexeda am ufskrulebSi)

31. `Sehmata Zala uflis sasZlos,* raTa naterfals


`Tavis saqmrosas gahyves ufro gamxnevebuli,
`mas, vinc ineba SeuRleba sisxliTa wmindiT,

34. `masTan mimavals ganuyrelad Tavdadebulad,


`sasZlos winamZRvrad miuCines Tavadi ori,*
`aqac da iqac maCveneblad gzisa marTalis.

37. `erTi serafims miemsgavsa siyvaruliTa,


`xolo meoris brZenkacoba saiqioSi
`qerubimuli naTliT iyo gabrwyinebuli.

40. `vgulisxmob pirvels, radgan qeba misgamo Tqmuli


`Seefereba rogorc pirvels, ise meores,
`radgan orives aerTebda erTi mizani.

43. `tupinisa da im mdinaris Soris, romelic


`saTaves iRebs mwvervalidan, sadac ubaldos
`samyoflo* hqonda arCeuli Semonazvnebuls

46. `(aqedan mosdis perujias porta soles gziT


`qari da sicxe, xolo gaRma cremlebs afrqveven,*
`mTebis orwoxSi momwyvdeuli noCera, gvaldo),

377
49. `arc ise maRal mTis ferdobze, mze amobrwyinda,
`rogorc mnaTobi kirCxibis wres miaxlebuli*
`zafxulis pirze gangis wylidan mogvevlineba.

52. `amgvarad Tu gsurs es adgili daasaxelo,


`ar sTqva asketi, sjobs axseno aRmosavleTi,
`samSoblo mzisa da sinaTlis Zveli saTave.

55. `arcTu Sors iyo am naTelis aRmobrwyineba,


`roca qveyanam winaswarad SeigrZno ukve
`am siqvelisgan gamosuli sxivi cxoveli.

58. siWabukeSi gadaudga igi mamamiss*


`da Seiyvara igi, visac rogorc TviT sikvdils
`arvin inatrebs stumrad hyavdes Tavis nadimze.

61. `man gankiTxulma sulieri mamis winaSe


`Etcoram patre* daniSna igi,
`vinac uyvarda ukanasknel sikvdilis dRemdis.

64. `rac qalbatoni siRaribe qmars gaeyara*


`ukve iqneba saukune barem Tormeti,
`igi ucdida am saqmaros, ukve meores.

67. `ra bedenaa amiklasis Ratakur qoxSi,


`rom ar SemkrTala im mrisxane xmisa gamgone,
`rac mTels qveyanas Zrwolisagan acaxcaxebda?*

70. ra bedenaa, ros cremlebiT guldamduRruli


`jvarTan mariam ijda marto sagodebelze
`xolo is TavaT jvarze ahyva macxovars Cvensas?

73. `magram gakmareb sityvebs mrumes da orazrovans,


`getyvi: franCeskos da qalbaton siRaribisa _
`am or mijnuris TavaT ici, albaT, ambavi.

76. `maTi erToba mxiaruli, maTi guneba,


`Tavdadebuli siyvaruli da saTnoeba
`gaxda uRrmesi dafiqrebis wminda sagani.

378
79. `saTno grZnobebiT aRgznebulma Tavdapirvelad
`bernandma* fexze gaixada, Caicva Coxa
`maT wminda Zmobas miaSura da Semonazvnda.

82. `o, saganZuro, Tavis droze verSecnobilo,


`fexze gaiZro silvestromac, mas mihyva egid,*
`ahyven franCeskos sasZlos misis motrfialeni.

85. `axla ostatma da netarma mama franCeskom*


`roms Caiyvana coli Tvisi, mTeli ojaxi,
`romelsac welze Semoertya ukve sabeli.*

88. `arc ki SemkrTala aq franCesko Cveulebrivad,


`roca ityoda, Svili varo bernardonesi,*
`Tumc amis gamo igi yvelas ezizReboda.

91. man inokentis warudgina wesdeba Tvisi,


`gamoiTxova kidec misgan dasturis damRa
`da miaRwia damtkicebas berul ordenis.

94. `roca RaribTa Zmoba igi gamravlda metad,


`visi cxovrebac saiqios Seiqna Rirsi
`caTa wiaRSi angelosTa mier Seqebis,

97. `aq sulma wmidam aiZula honoriusi


`ekurTxebina xelmeored arqimandriti,
`Tavze daedga misTvis mitra sakuTar xeliT.

100. `bolos ewada martviloba gamoecada,


`igi warudga uSiSarad mZvinvare sultans*
`da qristes sjuli uqadaga SeukrTomelad.

103. `raki darwmunda im xalxebis velurobaSi,


`myis gamobrunda, miaSura kvlav italias,
`raTa maT samkals Tavis droze daufleboda.

106. `tibrosisa da arnos Soris maRal mwvervalze


`iesos damRa* mas eRirsa ukanasknelad.
`or wels atara am miwaze wylulebi igi.

379
109. `rodesac iman, visac hyavda amorCeuli
`mama franCesko _ siqveleTa mauwyebelad,
`Tavmodrekili aRamaRla RvawlmosilebiT,

112. `franCeskom Tavis memkvidreebs ordenismierT,


`meuRles Tvisis siyvaruli misca anderZad,
`Zmebs daubara Tavmodreka da erTguleba.

115. `da wminda suli man Tavisi TavaT daixsna


`imqveyniuri siRaribis iwroobidan,
`uarhyo kubo da SiSveli daasaflaves.*

118. `axla mixvdebi im xanebSi ra didi iyo


`meore Zmaca, vinc zRvauris miuxedavad
`exmareboda wminda petres navis marTvisas.

121. `mRvdelmTavaria igi Cveni, is marTavs saWes,


`da yvela, vinc ki mis nabrZanebs emorCileba,
`siqvelisaken naTeli gziT miemarTeba.

124. sakvebsa axals* daewafa aw samwyso misi,


`mitomc gaibnen ukve cxvrebi sxvadasxva mxares,
`sxvadasxvagvari saZovaris maZiebeli,

127. `ra ufro metad scildebian Tavis winamZRols,


`miT ufro metad ifanteba cxovarTa fara
`da farexebsac ar awvdian mitomac nawvels.

130. `mxolod mciredni kvlav miendvnen mwyemss da winamZRvars,


`magram ra cota dasWirdeba maT patrons matyli,
`am Zmebis tanze Sesakerav CoxebisaTvis.*

133. `amieridan gasagebi iqneba SenTvis


`sityvani Cemni, yuradRebiT Tu momismine,
`albaT gaige winandeli Cemi naTqvamic,

136. `axda amgvarad aw erT-erTi survili Seni!


`aha, xe igi avdrisagan Stodalewili,
`axla gaige Segoneba Cems mier Tqmuli,

380
139. `sad yvela xarobs, vinc cTunebas Tavs aaridebs~.

qeba meTormete

ra warsTqva sulma im netarma alSi mgznebarem


ukanaskneli Tvisi CemTvis sauwyebeli,
isev daiwyo irgvliv srbola ciurma sferom

4. da ver moaswro erTi rkalis caSi moxazva,


axla meore datrialda myis mis garSemo,
srbola srbolasve Seemata, himnebi himnebs.

7. am galobaTa, am himnebis erTxel gamgones


Cveni muzebis, sirenebis simRera mkrTalad
gveCveneboda, viT arili Suqis winaSe.

10. viT Txel RrublebSi cisartyelis ormagi rkali


Cven gvevlineba paralelur, mbrwyinav wreebad,
roca qveyanas iunona ugzavnis Sikriks*

13. (am rkalTa Soris orSi erTi anareklia


msgavsi simReris im nimfisa, romelic trfobas
daulevia rogorc orTqli mzes moelvares),

16. raTa miwaze daarwmunos adamis modgma,


rom RmerTis mier noesadmi aRTqmis Tanaxmad
aRar walekavs dedamiwas warRvna arasdros.

19. agre uWknobi yvavilebis gars gvexveoda


Cven girliandi ornairi, nazad SeTxzuli,
orniv urTierTs Sewyobili, Sexamebuli.

22. ros rokva igi sazeimo da aRgznebuli,


uflis taxtisken aRvlenili yoveli mxridan
da anTebuli JinJRilebis elvaTa krToma,

25. Seswyda, dadumda ise swrafad, ise anazdad,


rogorc Cven nebsiT fiqrs gavigebT xolme idumals
da quTuToebs xan aRvmarTavT, Zirs davxriT xanac.

381
28. axlad movlenil sulTaganis momesma xmai,
da rogorc nemsi* polaruli varskvlavisaken
agre gulis xmac mas mivapyar, vinc ametyvelda.

31. `is siyvaruli, vinc goneba me gaminaTla


`me mikarnaxebs aw meore vaqo beladi,
`raki erT maTgans wilad ergo amdeni xotba.*

34. `sad erTs vadidebT, xams meorec movixsenioT.


`raki orive Tanamdgomni iyvnen brZolebSi
`erTad SevamkoT oriveni RvawlSemosilni.

37. `qristes mxedroba, romlis kvalad aRWurva ase


`Zvirad dagvijda, mohyveboda yoymaniT droSas
`arcTu mravali, sasoebiT Zalmocemuli,

40. `ros mbrZanebelma, sasoebis momniWebelma,


`uSvela mebrZolT gansacdelis momlodineTa
`gulmowyalebiT (Tumc maT es ver daimsaxures)

43. `wargzavna myisve, Tavis sasZlos gadasarCenad


`ori sarangi, visma saqmem, sityvis simWevrem
`kvlav moagrova dafantuli, damfrTxali mrevli

46. `im qveyanaSi, saidanac sdgeba eTeri,


`unatifesi im yvavilTa aRmomcenebi,
`romliTac mosavs evropis xmels ferTa siuxve,

49. `im qarafebis siaxloves, sadac talRebi


`etmasnebian im napirebs, romlis gadaRma
`mze emaleba kacTa mzeras SoreTis mgzavri,

52. `mand mdebareobs bednieri aw kalaroga,*


`im didi gerbis mfarvelobiT svebednieri,
`romelsac amkobs lomisa da koSkis xateba.*

55. `iq iSva guli moyvaruli, uerTgulesi


`qristes moZRvrebis da sarangi didad saCino,
`Tavisianis Semwynarebi, mterTaTvis risxva.

382
58. `jer saSoSive suli edga ise mZleTamZle,
`uspetakesi madlisagan adreve mosils
`dedis muclidan moelodnen winaswarmetyvels.

61. `ros amis Semdeg rwmenasa da mas Soris mtkice


`kavSiri iqna dadebuli, niSnad amisa
`Tavze daidga man gvirgvini sarwmunoebis.

64. `esizmra diacs amis mowmes sizmari ragvar


`did gamarjvebas moimkida axlad Sobili,
`agreTve yvela naSieri misi mermisSi.

67. `bolos saxelis Sesarqmevlad, mosanaTlavad,


`cidan mofrinda angelosi, misca saxeli
`misi, vinac yrmas uwinamZRvra cxovrebis gzaze.

70. `yrmas man uwoda domeniko da mec ubnobas


`misgan daviwyeb, mebaRea igi qristesi,
`soflad misuli uflis baRis mosaSeneblad.

73. `igi miaCndaT qristes monad, mis mociqulad,


`radganac azrni mismierni upirvelesni
`iyvnen iesos pirvel TqmasTan Sexamebulni.

76. `bevrjer unaxavs igi ZiZas jer kidev Cvili,


`Tavmodrekili da miwaze wamoCoqili,
`mTqmeli amisa: `saamisod var me Sobili~.

79. `marTlac feliCe iyo mama, misi Semqmneli


`da jiovana, dedamisi dambadebeli,*
`vinc am saxelebs iziarebs, daufiqrdeba.

82. `arcTu sofliur angarebis meoxebiTa


`(msgavsad taddeos an ostiel kardinalisa),*
`aramed cidan wminda mannas mosaxveWelad,

85. `sul mcire xanSi gaxda did moZRvarTmoZRvari,


`uvlida frTxilad Tavis venaxs, raki icoda
`mouvlelobiT vazs kaWaWi rom moereva.

383
88. `da taxtisagan (ra bralia papis taxtisa,
`rom RaribTaTvis miuvali ram gaxda igi,
`farisevelebs aq miuZRviT mTavari brali).*

91. `iTxovda igi gana myudro `msuqan~ adgilebs,


`an RaribTaTvis gadagdebul samadlo groSebs?
`Non decimas, que sunt pauperum Dei,*

94. `aramed mxolod gzas acdenilT winaRmdeg brZolas.


`im TeslisaTvis, romelTagan aRmocenebulT
`ocdaoTx yvavils* TavaT xedav aw Sens garSemo.

97. `doqtorinebiT da nebisyofiT man aRWurvilman


`samociqulos miaSura movaleobas,
`viTa Cqeralma barisaken mTidan daZrulma,

100. `sad mwvaleblobas uaRresad gaedga fesvi,


`iq ufro metis gaafTrebiT ibrZoda igi
`mZinvare mtrebis gaSmagebis ardamridebi.

103. `am Cqeralidan warmoiSva ru bevrze bevri,


`romelTac morwyes baRi igi kaTolikuri
`da yvavilnari gaacocxles da daamSvenes.

106. `Tu kaTolikur eklesiis saomar etlis


`borbali erTi iyo agre Zalmocemuli
(Sinaur omSi mitomc iyo gamarjvebuli),

109. `maSin rarigad eqneboda RerZi magari


`borbals meores, romelsac aq TviT wminda Toma
`xotbas asxamda marTebulad, mWevrmetyvelurad.

112. `magram aw ukve gzas gadascda srbola etlisa,


`ase rom, sadac yvavilnari uwin xarobda.
`mand Waobia da sadebi zedgauvali.

115. `da mrevli misi, vinc odesRac gulmocemuli


`Tavis ostatis mihyveboda wminda naterfals,
`gareSeiqca, anacvala winsvlas _ ukusvla.

384
118. `magram merwmune, dagvidgeba mkis yavli male
`da sarevelas cecxls miscemen, xolo mosavals
`patroni Cveni Tvis beRlebSi gaanawilebs.

121. `cxadia, vinc ki gadafurclavs dakvirvebulad


`wesdebas Cvensas, igi naxavs masSi furclebsac
`minawerebiT: `me erTiRa davrCi umwikvlo~.

124. `arc akvaspartas, arc uberto da-kazalesac*


`es ar exeba, erTma metad SeboWa Zmebi,
`xolo meorem xalvaTobiT gadaaWarba.

127. `me var icode, Sens winaSe bonaventura,*


`samwysos saqmeebs vasrulebdi gulmodginebiT
`warmavalobis sofliuris kidegan mdgari.

130. `CemTan arian avgustin da illiuminati*


`pirvelTaganni fexSiSvela Zmebis ordenSi,
`vinac samoTxe moixveWes berul sabeliT.

133. `eseni gaxlavT san vitore,* saxelad hiugo,


`eg manjadore,* xolo igi _ pier d’ispano
`(Tormeti wigni brwyinvalebiT mosavs mis saxels);

136. `misani natan,* qrizostoe mitropoliti,*


`egec anselmi,* is donate,* vinc pirveladi
`xelovnebisa dagvitova kargi nimuSi,

139. `aqave brwyinavs cTomiliviT suli rabanis,*


`kalabriel mRvdlis Rvawlmosili jioakkinos,*
`vinca misnobiT iyo mudam saxelganTqmuli,

142. `me maTqmevina am gmirebis xotbani ese


`mitomc aRvniSne RvawlmosilTa amagi didi,
`radganac Tomam am aRgznebis momca niSani,

145. `maT adideben eg sulnica gars mojarulni~.

385
qeba mecamete

visac Cems mier aq naxulis Secnoba surdes


warmoidginos es suraTi (sanam dasasruls
me ar mivaRwev), daixsomos samardJamod.

4. bare TxuTmeti sxivs afrqvevda irgvliv cTomili*


qveynis oTxive kidisaken, ase rom, sqeli
Rrublis zRudenic ver axSobdnen maT elvarebas;

7. agreTve etlic gars msrboleli misi timoni,


romelic agre ganuxrelad dRisiT da RamiT
cdomilTa Soris brunavs gezis gaumrudeblad.

10. warmoidgine rqisa amis wveti, an yeli,


da igulisxme igi bolos ima RerZisa,
romlis garSemo brunavs sfero upirvelesi.

13. ormagi xomli varskvlavebis warmoidgine,


msgavsad imisa, rogorc es qna minosis qalma*
sikvdilis wuTSi varskvlavian maRal TavanSi,

16. iseTnairad, rom mTiebi erTi rkalisa


win iswrafvodes, moelvare sxivTa Cqerali
Sexamebulad mihyvebodes ukan meore:

19. maSin warsdgeba Sens winaSe srulad naCrdili


varskvlavTa xomlis da sulebis ormagi rokvis,
rac iq xdeboda Cems garSemo, netar wuTebSi,

22. CvenTvis cnobili araferi mas ar emsgavsis,


iseve rogorc kianas* wylis zanti dineba
zeciur sferoT irgvliv srbolas ver Seedreba.

25. arc dionisoss umRerian mand, arc apolons,


aramed wmindas mas samebas erT arsebaSi,
romelmac kaci RvTaebaSi ganapirovna.

28. netari yofnis sixaruliT aRtyinebulma

386
wminda krebulma moaTava rokva, simRera,
CvenTvis pativis misagebad wamowyebuli.

31. Semdgom amisa daarRvia uceb dumili,


swored im sulma, vinc mogviTxro uflis glaxakis
gasaocari, wmindanuri cxovrebis gamo:

34. `roca salewis erTi wili galewilia


`da Wirnaxuli sanaxevrod Semonaxuli,
`ukve mawuxebs danarCenis droze galewva.

37. `Sen Tu ggonia, rom im mkerdma, romelsac ferdi


`gamoacales Sesaqmnelad im arsebisa,
`visi cTunebac ase Zvirad daujda kacTa

40. `an da meorem gangmirulma horolisagan*


`winaT an Semdgom moixada imgvarad vali,
`rom kacTa codva gamxdariyos viTomdac mCate,

43. `boZebulia imdenive madli naTlisa,


`ramdenic modgmas adamisas rgebia wilad
Semoqmedisgan rogorc erTis, ise meoris.*

46. `mitomc gaocdi, ros gauwye me amas winaT,


`ara hyavs-meTqi mas badali brZenkacobaSi,
`mas aq mexuTe naTlis rkalSi gamomwyvdeulsa.*

49. `aRaxven Tvalni, darwmundebi ucilobelad,


`rom rwmena Seni da sityvani Cemni erTbaSad
`erTimeores zedmiwevniT daemTxvevian.

52. `rogorc mokvdavi, ise arsi maradiuli


`anareklia uciloblad im ideisa,
`rasac RmerTi Sobs siyvaruliT savse saSodan.

55. `radgan naTeli cxovrebisa, romelsac RmerTSi


`saTave Tvisi upovnia, mis meoxebiT
`da siyvarulis TanadgomiT Cven gvevlineba

387
58. `rogorc Cveneba sarkis pirze gamosaxuli,
`am cxra sferoSi amave dros rCeba maradJams
`ganuyofeli ukuniTi ukunisamde.

61. `aqedan bolos xarisxebze Camodis dabla,


`qmedobis Zala daSretili, dasustebuli,
`da aCens mxolod warmavals da uxano sagnebs.

64. `warmavalT Soris me vgulisxmob am SemTxvevaSi


`warmoSobilTa, rasac aCens sferoTa brunva.
`xan dvritis mqoneT, xan arsebaT udvritos, fuWeT.

67. `gansxvavebuli masalisgan warmoSobilan


`es arsebani da mitomac xateba maTi
`anagobiTac gansxvavdeba urTierTisgan.

70. `xe rom xe aris _ nayofs isxams jiSis mixedviT,


`sxvadasxvanairs, xan tkbilsa da xan kidev mwares.
`Tqvenc ibadebiT gansxvavebul niWierebiT.

73. `masala igi srulyofili rom yofiliyo,


`uzenaesi Zalisagan gamokveTili
`maSin natvifric iqneboda TavaT uzado.

76. `magram buneba TviT iZleva natvifrs usrulos,


`viT xelovani xelovnebis principTa mcodne,
`magram momqmedi gaubedav, mTrTolvare xeliT.

79. `ase, sadac ki siyvaruli marTlac misnuri


`pirvelad ZaliT gamoiCens qmedobis Zalas,
`iq ibadeba srulyofili anazdeulad.

82. `agre Seiqna TviT samyaro Tavdapirvelad


`animaluri sisavsiTa gamoCenili,
`agreve gaxda RvTismSobeli orsulovani.

85. `Sen marTali xar bunebai kacobriuli


`aRarc yofila arc iqneba aw imnairi,
`rogoric RvTisgan mieniWa mxolod im or kacs.*

388
88. `vici am adgils rom Sevwyvito me saubari,
`ase metyodi: `rad iyoo igi ubadlo,
`rogor iqneba am mesames* ar hyavdes swori?

91. `magram imisTvis, rom SeniSno ver SemCneuli,


`mkiTxe, vin iyo kaci igi, ras eswrafvoda?
`roca SesTxovda da moesma xmai `iTxove?~

94. `ueWvelia ganiSnebda Cemi naTxrobi,


`is iyo mefe da iTxovda talants sibrZnisas,
`raTa samefos gasZRoloda ukeT Tavisas,

97. `mas ar ewada, rom gaego, Tu raodenni


`Zalni zenarni aq marTaven varskvlavTa etlebs,
`an Tu necesse Tu iZleva isev necesse-es

100. `arc `si est dare primum motum esse...*


`an Tu wesia, rom movxazoT naxevarwreSi
`kuTxeusworo samkuTxedis stereotipi?

103. `ras vgulisxmobdi naTelia damtkicebidan,


`Sen xedav axla igi iyo toldaudebi,
`brZenkaci didi mefeebze aRmatebuli,

106. `maS naTelia sityva Cemi `iyo ubadlo~.


`me aq mefeebs vgulisxmobdi, mefe bevria,
`magram maT Soris friad mcire Segvxvdeba kargi.

109. `am ganmartebiT Seismine naTxrobi Cemi,


`kvlavindeburad SegiZlia warmoidgino
`upirvelesi winapari da macxovari.

112. `es gqondes mudam rogorc tyvia fexze Sebmuli,


`raTa guldinjad moisazro da moifiqro,
`sad `diax~ iTqmis an sad unda warmosTqva: `ara~.

115. `upirvelesi igi aris sulelTa Soris,


`vinc hos mTqmelia yovel wuTSi daufiqreblad,
`agreTve mCated yovelives uarmyofeli.

389
118. `mitomac xdeba, rom nafiqri naucbaTevad
`gzas ascildeba simarTlisas da sadaveni
`marTlad gansjisa xelT upyria usazmno vnebas.

121. `vinc simarTlisTvis mebadurobs gamoucdelad


`zRvaze gasuli, mobrundeba xelcarieli,
`ufro mets vityvi, damaSvrali da nirSecvlili,

124. `legionia amnairTa ricxvi miwaze,


`bris,* parmenides melisusi* da sxva mravali,
`gzas ikafavdnen, ar uwyodnen mxolod saiTken?

127. `agre scdebodnen sabelusi* da ariusi,*


`maTma kalamma saRvTo sjuli dagvisaxiCra,
`surdaT RvarWnilad warmodgena marTlad qmnilisa.

130. `sulmoswrafebiT nu imsjelebT, kacno, nuras dros,


`nu emsgavsebiT im meveles, vinca swonida
`xorbals jer mwvane jejilebis TvalisSemvlebi.

133. `aki mec bevrjer daminaxavs zamTrobiT baRSi,


`eklebdayrili RiWiani gaSiSvlebuli,
`gamozafxulze yvavilebiT damSvenebuli?

136. `gemebic bevri swrafad msrbolni SemimCnevia,


`romelnic talRebs miapobdnen yelmoRerilni,
`magram portebis siaxloves iRupebodnen.

139. `nu egonebaT dona bertas da ser martinos,*


`radganac erTi mparavia, mogvi meore,
`TiTqos SeeZloT maT ufalTan wilnayaroba,

142. `vin uwyis bolos vin daeces, aRsdges romeli?~

qeba meToTxmete

rogorc centridan kidisaken, xanac piruku


iZvris momrgvalo suris SigniT nadRvebi wyali,
imis mixedviT Tu rarigad aryeven WurWels,

390
4. aseTi rame moxda maSin Cems arsebaSi
ros Toma wmindis suli egzom saxelganTqmuli
dumils mieca, moaTava sauwyebeli.

7. goneba Cemi aamRvries Tanabrad orTa,


Tomas sityvebma, beatriCes mier naTqvamma,
ros donam Cemma Tomas Semdeg iwyo ubnoba:

10. `mas eWirveba, Tumc ar uTqvams mas TqvenTvis weRan


`arca sityviTa, arc wamyofiT gulis wadili,
`Tqvengan Seicnos aw axali WeSmariteba.

13. `aba, es giTxras: is mTiebi, romelnic irgvliv


`Semortymuli gaqvT, ise rogorc anaTebs axla,
`Tu zed SegrCebaT, ukuniTi ukunisamde?

16. `da Tu SegrCebaT, roca mkvdreTiT aRsdgebiT ukve


`da xelmeored SeiqnebiT arsni xilulni
`xels ar SeuSlis elvarebiT Tqvens mxedvelobas?~

19. rogorc ferxulSi wris garSemo mocekvaveni


erTs SesZaxeben sixaruliT gulmocemulni
aRtyindebian da Sehqmnian erTobliv rokvas,

22. swored amgvari aRtaceba mohgvara sulebs,


am saTno locvam da SefrfinviT dafarfatebdnen
gulanTebulni moZalebul sixarulisgan.

25. vinc imas hgodebs, kacs sikvdili rom uweria,


raTa samoTxes aq ewios, man es ar icis
Tu ra netari gvelodeba zecaSi rTveli.

28. igi, vinc sufevs samebaSi, erTarsebaSi


vinc TviT mzRvaria, xolo TavaT mzRvardaudebi,
dausabamo, dasabami yovlis arsisa,

31. samgzis adides saTiTaod netarTa sulTa


da es galoba iyo egzom melodiuri
maTi mosmena udidessac sWarbobda jildos.

391
34. yvelaze metad RvTivmSvenier sulis naTelma
me gamagona xma iseTi mokrZalebuli,
rogoric hqonda maxarobels mariamisas;

37. `sanam samoTxis aq grZeldeba netari lxena,


`mTiebni misni Seamkoben siyvaruls Cvensas,
`siyvaruls ciur Wvretisadmi aq gankuTvnilsa,

40. `romelsac gvawvdis saTnoeba uzesTaesi,


`rac ufro mZafrad gaRvivdeba igi Cvens gulSi,
`miT ufro meti mogvezRveba madli ciuri.

43. `roca xelaxla veRirsebiT gansxeulebas,


`miT ufro maRals Cvens mivaRwevT caSi xarisxebs,
`rac ufro metad srulyofilad ganvpirovndebiT.

46. `imatebs bolos brwyinvalebis Tvisis mixedviT


`sxivi Cvendami naboZebi zenarisagan,
`sxivi, romelic Cven gvaniWebs unars xedvisas.

49. `rogorc naxSiri alisagan garemoculi,


`alSi Rvivdeba da gamoscems kianTs moTeTros,
`amgvarad cecxlSic anagobas ar hkargavs Tvisas,

52. `agrec naTeli zenarulad monaboZebi


`krToma-cimcimSi TavisTavad dauZlurdeba
`cxedrebis Cvenis sxivosnobis pirispir mdgari.

55. `maSin Cvens Tvalebs ras daaklebs naTlis cimcimi,


`radganac mTeli sxeulebis Cvenis organo
`gaZlierdeba da iqneba metad amtani~.

58. orive xorom sixaruliT aRtyinebulma


ise SesZaxes erToblivad amis mTqmels: `amen~,
mivxvdi Tu rogor inatrodnen gansxeulebas.

61. sxeuls natrobdnen ara marto yvela sakuTars,


sxeuls mSoblebis, maxloblebis da sayvarelTa,
sanam sulyvelas ar daswvavda cecxli maradi.

392
64. aha, vixile, naTlosanTa rkalsa mas pirvels
irgvliv moerTo, sxva axali Semogzneboda
rogorc naTeba ganTiadis caze gamdgari.

67. viTa mimwuxris adrianis dadgomis umal


akiafdeba varskvlavebi pirveli wyebis
xan TvalsaCino, xan mTvlemare rZisfer burusSi,

70. ase meCvena aq sulebi axal-axali,


gars exveodnen wred Sekrulni gvirgvinis darad
im ormag gvirgvins sulebisas da mravldebodnen.

73. hoi, mTiebo, WeSmaritis sulis wmindisav,


ise Zlieri iyo Tqveni elvaTa krToma,
rom Tvali momWra me anazdad naTlis liclicma!

76. da beatriCe momRimare, pirmSvenieri


ise Svenoda, naTlisagan gabrwyinebuli,
rom aRsawerad ver Sebedavs mas kacis sityva.

79. roca Tvalebis gasaxelad momeca Zali,


mivxvdi, Tu rogor amamaRles me masTan erTad
caSi umaRles netarebiT zeda xarisxze.

82. SevniSne ukve am sferoSi sxva sabrZanisi


da sxva varskvlavi miRimoda, romlis cimcimi
ganTiadiviT imatebda sxivis aTinaTs.

85. sulisa mTelis siwrfoebiT da im enaze,


romelic yvela erovnebas esmis Tanabrad
madli mivage yovlis gamCens am wyalobisTvis.

88. jerac ar mqonda gamoTqmuli gulisnadebi,


roca Sevican, rom RvTaebas arsTa gamgebels
Tnevda Cems mier gulaxdilad madlis migeba.

91. ori brwyinvale, moelvare da mewamuli,


zoli Suqisa SemefeTa ise anazdad,
rom daviZaxe: `o, helios, mSvenebav caTa!~

393
94. iseve rogorc moTeTro gzas polusTa Soris
gaavlebs xolme cadaqnilze irmis naxtomi.
didi da mcire varskvlavebiT mTlad moCiTuli,

97. ase SeerTda marsze uceb gadajvaruli


orive sxivi da Cveneba wres daemsgavsa
Tanabar zomis kvadratebiT gadaserilsa.

100. aq xelovnebas maxsovroba gadaaWarbebs,


qriste brwyinavda sxivmosili ukve am jvarze
mis aRsawerad me ar myofnis sityvis simWevre.

103. magram vinc TavaT jvars aiRebs, gahyveba qristes,


igi uTuod momitevebs am siZabunes,
radganac TavaT gabrwyinebuls naxavs macxovars.

106. jvris totebs Soris, mwvervalsa da saferxes Soris


rbodnen naTelni mociage da umetesad
aenTebodnen, ros urTierTs Seeyrebodnen.

109. ase cekvaven, xan ceturad da xanac zantad


qveviT da zeviT namusrevni moqoTqoTeni
da trialeben daucxromlad im Suqis wreSi,

112. romelic xSirad SeiWreba anazdeulad


mrume saCrdilSi, rasac kaci papanebaSi
Tavdasacvelad gaakeTebs xelovnur xerxiT.

115. rogorc awyobil lirebis da arfebis larni


gamoiReben xmas utkbiless xelSexebisas,
magram arsad sCans jer notebis ametyveleba,

118. agre naTelni jvris garSemo morialeni


galobdnen mwyobrad melodiebs, vixiblebodi
magram TviT sityvebs am himnisas veRar varCevdi.

121. mainc Sevigne, rom es iyo xotbis aRvlena,


radgan sityvebi `aha, aRsdeg~ da `gixaroden~
me gavarCie gaugebar sityvaTa Soris.

394
124. ise momxibla am galobam mand mosmenilman,
rom amis Semdeg me ar maxsovs raimes qveynad
Tundac esinjos sulis Cemis mojadoveba.

127. egeb sityvani Cemni iyvnen erTob Tamamni,


ra damaviwyda elvareba im Tvalebisa,
maradJamuli aRtacebis momniWebelTa.

130. ufro da ufro miviwevdiT maRla da maRla,


da brwyinvaleba zecieri sxivs imatebda
me aRar vWvretdi beatriCes ukve am wuTSi,

133. geWeSmaritos es sityvani wrfelad naTqvami.


rac ufro maRla viswrafvidi miT ufro metad
xilvisa misis Rvivdeboda aRgzneba CemSi

136. da am sawadels sispetake emateboda.

qeba meTxuTmete

nebam keTilma, romlis ZaliT yovelTvis kacSi


saxierdeba siyvaruli alalmarTali
rogorc sixarbe siaveSi xdeba sacnaur,

4. dumilisaken mouwoda tkbilsa mas liras


da daasvena meyseulad larni wmindani,
romelTac JRera uflis mklavman gaaRebina.

7. rogor iqneba ar aTxovon Cems locvebs yuri


im sulebisa wminda xorom, dadumebulman
ar gamamxnevon savedreblis gamosaTqmelad.

10. aw marTebulad mas wameba nu moakldeba


vinc warmavali wadilisgan gatacebuli
am did siyvaruls Segnebulad gaemijneba.

13. rogorc wynar caze meteori gadaiqrolebs


cecxlis mTiebiT gadaseravs mTvlemare zecas
da waritacebs macqeralis xedvas anazdad;

395
16. kacs eCveneba, gardenacvlos varskvlavs adgili
swored im adgils, sad cTomilma wams gaielva.
Tumc mandve rCeba sxva varskvlavi auracxeli,

19. aseve jvaris mxarmarjvnisken gawvdil totidan


mis saferxemde gairbina varskvlavma erTma
da gaielva ucabedad imav sferoSi.

22. ar gaTiSvia budes Tvisas es margaliti,


gahyva cecxlis gzas, acimcimda iseTnairad,
viT naRverdali kristalis qveS amodebuli,

25. ase amaRlda anqizesis suli maRali


(rogorc gvauwyebs udidesi poeti Cveni),
ros Seeyara vaJs Tavisas eliziumSi,

28. `O sanguis meus, o superinfusa,


Gratia Dei; sicut tibi cui,
Bis unquam coeli ianua reclusa?*

31. ase ubnobda es naTeli da me cisaken


aRvapyar Tvalni, Semdeg donas mivxede Cemsas,
gaocebisgan videq ase gaognebuli.

34. iseTnairad kianTobda misi Rimili


TiTqos im wuTSi mimeRwios Cemi samoTxis
da netarebis uzesTaes xarisxisaTvis.

37. bolos im sulma saxilvelad egzom saamom


iseTi mrume metyveleba daiwyo uceb,
rom naTqvams misas veRar miswvda goneba Cemi.

40. bnelmetyveleba rodi iyo nebismieri,


aramed sityva iyo misi miuwvdeneli,
gadacdenili Semecnebis Cvenis samanebs.

43. magram ros lari moWarbebul mgrZnobierebis


odnav moeSva da sityvani misni uwevdnen
ukve Cvenebur Semecnebis daTqmul samanebs,

396
46. `vhyav sacnauri mis naTqvamSi upirvelesad:
`dideba Senda erTarsebav samebis saxiT,
`CemTa naSierT rom aRavseb ciuri madliT.

49. `naTlis wiaRSi, saidanac gesaubrebi


`es Sen damicxre xandazmuli wyurvili, Svilo,
`CemSi aRZruli im diadi wignis kiTxvisas,

52. `romlis furclebze ar xundeba feri melnisa.


`unda mivago uciloblad madli maRal suls
`aq mosafrenad vinac frTeni Sen moganiWa.*

55. `Sena ggonia, rom azrebi Seni me momwvda


`rogorc RvTiuri azrovnebis gamoZaxili,
`rogorc erTidan gamosuli xuTi da eqvsi.*

58. `mitomc ar mkiTxe vinaoba, sadauroba,


`mitomc geCvene sxvaze metad gaxarebuli
`am naTliTmosil sulTa Soris roca mixile.

61. `Sen marTali xar, am sauflos mcire da didi


`sacnaur xdeba im sarkeSi, sadac zraxvani
`gaazrebamdis TvalsaCino xdeba anazdad.

64. `magram imisTvis, raTa trfoba, igi, romelsac


`fxizel gonebiT vWvret maradis, suli netari,
`gaxdes srul qmnili, msurs vismino iseve Sengan

67. `gulis pasuxi: `aw, Seni xma iyos Tamami,


`gamxnevebulma mamcnos wrfeli wadili Seni
`da sapasuxod misagebi me mzad meqneba~.

70. amis gamgonem beatriCes mivapyar mzera,


manac maniSna momRimarem, pirgabadrulma;
wadilsa Cemsa amnairad Seasxa frTeni.

73. `siyvaruli da sibrZnis niWi~, me vupasuxe,


`Tanabaria aw Tqven sulSi Semdgom imisa,
`rac Tqven igemeT Tanabroba pirveladqmnili

397
76. `im mzis pirispir, romlis sxivi Tqven aq ginaTebT,
`ise Tanabrad gaqvT sul yvelas aq naboZebi
`sxva siTanabre baTildeba am SemTxvevaSi.

79. `magram SeZlebas, nebisyofas kacTaganisas,


`TqvenTvis cnobili mizezebis gamoisobiT,
`frTeni asxia uTanabro Zalmosilebis.*

82. `radgan kaci var me mokvdavi, mesmis kidevac


`uTanabroba amnairi, giZRvni madlobas
`uguliTadess mamobrivi miRebisaTvis.

85. `gvedri, cocxalo, o, brwyinvale topaziono,


`am samkaulis uwmindesis mamSvenebelo,
`marqvi, vina xar da momgvare sulis mSvidoba~.

88. `hoi Sen, Cemo naSiero, didi xania


`rac aq mogeli~, mipasuxa sulma netarma,
`var fesvi Seni~ da ganagrZo Semdgom amisa.

91. `igi var, vinac gvari Seni warmoSva qveynad,


`xolo is, vinac ukve asze meti welia,
`rac salxineblis mTas gars uvlis daucxromelad

94. `Svilia Cemi, xolo Seni mamisa papa,


`gvedri, mag bedSavs Seumoklo keTili locviT,
`mand dayovnebis da tyveobis xangrZlivi yavli.

97. `samSoblo Seni florencia gars movlebuli


`uZveles zRudiT, sadac kidev gaismis rekva
`tercis da nonis,* iyo sufTa qalaqi erTxel.

100. `arc maniakebs atarebdnen, arca gvirgvinebs,


`arc oqros qamrebs gapranWuli mandilosnebi,
`arc samkaulebs patronebze ufro Zvirfasebs.

103. `ojaxis mamebs ara gvrida jer kidev Zrwolas


`qalebis yola, raki hqondaT gamorkveuli
`mziTevis zoma, gaTxovebis ucvleli yavli.*

398
106. `ver ipovnidi iavarqmnil saxlebsac sadme,*
`sardanapali* jer ar iyo mand Camosuli,
`raTa enaxaT, rogor rTaven mdidarni saxlebs.

109. `jer montemalos* diadobiT ver dauCrdilavs


`eg uCelato,* ise swrafad aRzevebuli,
`rogorc daRupva man moaswro ukve erTgzisi.

112. `ubralo Rvedis, Zvlis balTian qamars irtyamda


`belinCione, xolo misi meuRle sarkes
`gaecleboda RawvTa TvisTa Seuferavad.

115. `arc nerlisa da arc vekkios ercxvinebodaT


`tyavis samosi, xolo maTi meuRleebi
`selsa beWavdnen da xelsaqmiT iyvnen garTulni.

118. `svebednieri diacebi da maTi qmrebi


`mamapapeul saZvaleSi imarxebodnen,
`arvis sWiroda gadaxvewa sxvis qveyanaSi.

121. `erTi akvanTan Zilfxizlobda da im enaze,


`romelic misTa winaparTac eameboda
`Cvils iavnanas umReroda gulmocemuli.

124. `meore gorgals Zafs aclida da mouTxrobda


`ymawvilebs tkbilad romis, troas Tavgadasavals
`da fiezoles* istoriebs, sagmiro ambebs.

127. `im dros uTuod yvelas ise gaaocebda


`florencielni saltarello* da Cianella,*
`rogorc Cvens droSi kornelia* da cincinati,*

130. `aseT saamur saukunes, siqveliT savse,


`usaCinoes moqalaqeT Zvirfas mamulSi,
`dedaRvTismSobels Seevedra da mariamma

133. `dambada qveynad, sanaTlois Zvel salocavSi,


`wamcxes mironi da im dRidan gavxdi kidevac.
`me qristiani, mona RvTisa kaCiagvida.

399
136. `myavda ori Zma: morontoi da elizeo.
`coli viTxove gamosuli pados mxaridan,
`misgan miviRe me meore gvari kidevac.*

139. `bolos mivemxre, vemsaxure kesars kurrados,*


`ise gaviTqvi brZolis velze merme saxeli,
`kidec meboZa, raindisa qveli wodeba.

142. `me masTan erTad gavilaSqre maT dasamxobad,*


`vinc mwyemsis Tqvenis Secdomebis meoxebiTa*
`miisakuTra qristianTa Zveli qveyana.

145. `am uRmerToTa da usjulo agarianTa,


`momxsnes mxrebidan warmavali cxovrebis tvirTi,
`romlis siyvaruls bevrze bevri waruwymedia,

148. `meot veqmeni martvilobas, aq ganvisvene~.

qeba meTeqvsmete

o, sisxlis Cvenis umniSvnelo aznaurobav,


Tu Sen kacTaTvis siamayis iZlevi sababs,
saaqaoSi, sad vnebani adre Wknebian,

4. amieridan aRar mikvirs, caT saufloSi,


sadac suls fuWi ocnebani veRar wvdebian,
rom vamayobdi, Cemis modgmiT Tavi momqonda.

7. Sen mantia xar, damokldebi da gaxundebi,


drogamoSvebiT Tu kalTebi ar gangiaxles,
dros makrateli Segikvecavs uTuod qobas.

10. am sityviT: `Tqvena~, romSi axlad SemoRebuliT*


(Tumc romaelebs amJamadac ar uyvarT igi),
mivuaxlovdi da daviwye kvlav saubari.

13. maxloblad mdgomma beatriCem me gamiRima,


momeqca ise, viT dedofals is Simunvari,
vinc Caaxvela, ros Jenevram akoca mijnurs.*

400
16. ase vuTxari: `Tqven mama xarT Cemi Zvirfasi,
`Tqven gamamxneveT da aRmagzneT saubrisaTvis,
`da ufro metad amamaRleT vidre viyavi.

19. `Tqvengan aRZruli sixarulis grZnobaT sisavse


`gulze momawva Cqeralebad gadmoRvaruli
`da Zlivs SevZeli daokeba Warbi grZnobisa.

22. `axla es marqvi, winaparo, vin iyvnen Tqveni


`papis papani, an warsulis JamTaaRmwerelT
`Sobisa Tqvenis TariRebi sad uweriaT?

25. `isic mauwye Tu farexSi san jiovanis*


`ramdeni iyo maSin xalxi, an vin gamxdara,
`masSi qvelobiT, vaJkacobiT saxelganTqmuli?~

28. rogorc qarebi uecari Semoqrolvisgan


Rvivdeba xolme naRverdali, aseve suli
naTliTmosili gaabrwyina naTqvamma Cemma.

31. rogorc brwyinvale saxilvelad gardiqca igi,


aseve amo iyo misi sityvis moqceva
(da es ar hgavda Tanadroul Cvens metyvelebas):

34. `im dRidan, roca angelosis gaisma `Ave~


`Cem Sobis dRemdis,* ros warmomSva Cemma mSobelma,
`romelic ukve miericxa wmindanTa krebuls,

37. `marixi Cveni, motrialda xuTas oTxmocjer,


loms Seeyara zodiaqo niSani Tvisi
`raTa mis ferxTiT elvareba kvlav moexveWa.

40. `winaprebiTurT me vcxovrobdi swored im sestSi,*


`sadac ZvelTagan weliwdeul dResaswaulebs
`mosdevda xolme nasuqalTa cxenTa jiriTi.

43. `axla vikmaroT winaparTa gamo ubnoba,


`vinaobis da sadaobis maTis ambavi,
`uxerxulia winaprebiT caSi qadili.

401
46. `ricxvi imaTi, vinc omebSi gamodgeboda
`marixis Zegls da jiovanis salocavs Soris,
`udrida mcxovrebT im JamindelT erTsa mexuTeds.

49. `samagierod, moqalaqeT namdvilTa sisxli


(Certaldo, kampi da figginec rom mivaTvaloT),*
`iyo pirwminda, ucxourTan aureveli.

52. `vgoneb gijobdaT mezoblebis mezoblad yola,


`arcTu mirCevdiT, gadamTielT SemoerTebas
`(galuccisa da trespianis vgulisxmob mkvidrTa),

55. `vidre signeli aqoTebul glexis* moTmena,


`an agulonel monayofils* rad aZlevT nebas
`meqrTameobiT gaisqelos TavaT jibeni?

58. `papis kuria gularZnili, jiSdakarguli,


`ar mopyroboda cezars rogorc dedinacvali
`da moqceoda ise rogorc Svils uvlis deda,

61. `maSin zog CarCebs* ver naxavdiT florenciaSi,


`isini albaT semifontis* miaSurebdnen,
`sad maT winaprebs maTxovrobac ukadrebiaT.

64. `montemurloSi darCeboda aqamdis konti,*


`Cerkis* ojaxi iqneboda sofel akonSi,*
`da valdigrevSi icxovrebdnen buondelmontni.*

67. `tomTa aRreva yovel droSi moaswavebda


`mizezs udidess, qalaqebis iavarqmnisas,
`xolo Wama-sma aRreuli mowamlavs stomaqs.

70. `brma xari metad enarcxeba xSirad miwaze,


`vidre brma cxvari, xolo xmali xandaxan erTi
`ufro kargad sWris, vidre xuTi erTad gordai.

73. `daxe lunis* beds, an sadRaa urbisalia?*


`iavarqmnilan da igive moelis xvedri
`kiuzisa* da singalias* tial nangrevebs.

402
76. `nuravis ukvirs gvarovnebaT gadaSeneba,
`nu gagaocebs es ambavi ukve cnobili,
`Tu qalaqebi da xalxebi gadagebulan.

79. `saqmeni Tqveni imgvaradve moisrebian,


`rogorc Tqven TavaT, magram drois zanti dineba
`Cqmalavs am ambavs da cxovrebac ase moklea.

82. `viT mTvaris etlis zegavlena xan gaaSiSvlebs,


`xanac dafaravs zRvis napirebs anazdeulad,
`aseve bedi aTamaSebs Tqvens florencias,

85. `nu gaocdebi, Tu me odnav Sevexo aqve


`im florencielT vis saxelsac saukuneTa
`gadaayares daviwyebis davsili avli.

88. `minaxavs ugi, katelini, minaxavs greCi,


`alberikisa, ormanis da filippis Zeni* _
`imJamad didi simZimili SeemTxvaT maT da

91. `maT sisxliskacebs. magondeba axlac sanellas


`dideba didi, aseTive Seni del-arka,
Tqvenica, bostnik, da Tqvenica, soldaniero.

94. `im karibWesTan,* sadac axla avi zraxvebiT


`yvelani ise daitvirTnen gaognebulni,
`rom ver amCneven mosalodnel xifaTs ucilos,

97. `ravinianTa binadrobda gvari, romelTac


`grafebi gvidi warmomdgaran, Zveli sisxlisa,
`beliCioned wodebulni mogvianebiT.

100. `kargad esmodaT marTeblobis wesi, kanoni


`graf della presas, xolo cnobil galigaioss
`ar aklda xmlebi, didkacurad mooqrovili.

103. `diadi iyo del vaios TeTri kolona,*


`aseve didni sakketis da baruCCis gvarni,
`galli da igic, vinc ikadra yalbismqneloba.*

403
106. `diadi iyo winapari kalfuCis gvaris,
`saxelmwifoSi sapatio sakarcxlulebze,
`isxdnen niadag naSierni arriguCCisa.

109. `ra did pativSi hyavdiT Tqvenac, vinc siamayem


`agre Zirs dasca da elavdnen birTvni oqrosni,*
`florenciisa saqmeebSi vardisa ferad.

112. `Tavi gaiTqves winaparTa maTTa odesRac,


`rom suqdebodnen, ganagebdnen konsistoriebs,*
`roca prelati eklesiebs aRara hyavda.*

115. `Tavxedi gvari,* vinc veSapad evlineboda


`gardaxvewilebs, xolo masTan, vinc aCvenebda
`Wangebs da qisas, ucodveli iyo batkani,

118. `aRzevebuli iyo ubir mdabiorTagan,


`mitomc gauwyra, ubertino beliCiones,
`rom ar ewada damoyvreba ujilagosTan.*

121. `kargad vaWrobda kaponsaki* Sua bazarSi,


`fiezoleli, iZleodnen zneobis nimuSs,
`moqalaqeni ser jiuda da infangante.*

124. `axla ucnaurs getyvi ambavs Tu merwmunebi,


`cixis galavnis erT karibWes erqva saxelad
`della perasi,* gvari maTi iyo peruCCi.

127. `yvelas maTTagans, vinc miiRo dasamSveneblad


`baronis gerbi,* adideben viT `granbarones~,
`Toma wmindisa eklesiis mwirvelni mRvdelni,

130. raindT wodebas arigebdnen es aznaurni,


`xolo maTganni, vinc iseve xalxs daubrunda
`etrfodnen mudam oqrocurvil gerbebs gvarovnuls.

133. `ukve amowydnen importun da gvaltierotti,*


`da Tqveni borgo daSTeboda aRuSfoTveli,
`axal mezoblebs* myudroeba ar daerRviaT.

404
136. `pativdebulad iTvleboda igi saxlica,*
`romelmac yvelas gadagkidaT mravali Wiri,
`vis Surisgebam Camoagdo sisxlis wvimebi,

139. `da Tqvens cxovrebas aumRvrevels ucvala niri,


`buondelmonte, rad umtyune sacoles piri,*
`crumoTaTbireT ayolilma agre usazmnod!

142. `mravali Sveba damwuxrebulT miegeboda


`gangebis ZaliT, rom emsxverple zvirTebs emasas,*
`im dRes, rodesac saqorwinod gzas daadeqi.

145. `sCans ase surda qvas damsxvreuls* zed xidisTavTan,


`msxverplad mitana florenciis agre bediTad,
`egzom udrtvinvel, myudro dReTa gansakiTxavad.

148. `am gvarTa Soris da mravalgvar viTarebaSi


`momswre var bevris, uwyinari, mSvidi droebis,
`ros florencielT cremlTa denis akldaT sababi.

151. `ase minaxavs me mand xalxi alalmarTali,


`patiosani, arc dahqondaT TeTri SroSani,*
`Subis wverebze Tavdayira dakidebuli.

154. `jerac ar idga Cvens qalaqSi sisxlis wvimebi~.

qeba meCvidmete

rogorc klimenes mimarTavda igi, vinc erTxel


mSoblebs aswavla Zlier frTxilad moqceuliyvnen,
TvisTa naSierT saTxovaris asrulebisas.

4. mec ase vqeni, amas mixvdnen madona Cemi,*


da is naTeli, vinc icvala weRan adgili,
jvridan daeSva uecarad da Semesityva.

7. miTxra madonam: `gamosaxe gulis wadili,


`magram imgvarad, rom naTqvami aRbeWdil iqnes
`sulisa Senis uaRresad spetak tvifariT, _

405
10. `ara imisTvis, rom ganswavla miviRoT Sengan,
`aramed ise, rom wyurvili sulisa Senis,
`maT gaumJRavno, visganac Sen moeli sasmels.

13. `hoi maRalo da morWmulo papisa papav,


`rogorc is viciT samkuTxedi rom ver daitevs
`or kuTxes erTad, Tu orive iqneba blagvi,

16. `agreTve gansWvret Sen movlenebs, vidre isini


`aRsruldebian, sacnaurs hyof yofnas maraduls,
`romlis winaSe yvela droni iTvleba awmyod~.

19. rodesac me da winamZRoli Cemi virgili


mTas mivadeqiT, sadac xdeba lxineba sulTa
da ros Cavedi me dilegSi mzegadasulTa,

22. mamcnes anazdad momavlisa Cemisa gamo


mZime ambavi, Tumc Tavsa vgrZnob, rogorc beqTari,
bediswerisgan moRerebul Subebis mimarT,

25. mainc es guli ufro metad damSviddeboda,


Tu Sevicnobdi ras miqadis wera, radganac
isarni misni egzom zantad axlovdebian.

28. me es vauwye im naTel suls, umzakvro eniT,


iseve rogorc beatriCes TavaT ewada
da amnairad ganvucxade gulis pasuxi.

31. ar Tu igavur, saWoWmano bnelmetyvelebiT,


rogorc Zvel xalxebs abrmavebda xma orakulis,
vidre ieso modgmis codvas gamoisyidda,

34. aramed sufTa laTinuriT, naTeli sityviT,


momigo myisve winaparTa mosiyvarulem,
naTliT mosilman, momanaTa Rimilis Suqi:

37. `SemTxveviToba, saTaveni uZevs romelsac


`mokvdavTa modgmis Semecnebis samanT gadaRma,
`gancxadebuli aris ukve uflis mzeraSi.

406
40. `Sen ar gegonos Semoqmedi atandes Zalas
`dinebas misas, ise rogorc mimaval gemis
`sruli xateba Cvens TvalebSi gamokrTis xolme

43. `viTa orRanos momxiblveli tkbili musika


`swvdeba Cvens smenas, ase vxedav ukve TvalnaTliv
`SenTvis mermisSi ganmzadilTa simZimilT meca.

46. `viT hipolite* aTinidan gamoaZeves


`gaborotebul dedinacvlis Worebis gamo,
`Senc agre, Svilo, florencia unda dastovo.

49. `maT es swadiaT, moiTxoven amas isini,


`aRisruleben ueWvelad gulis sawadels,
`iq, sadac qristes dReniadag TavaT hyidian.*

52. `brbo axlac ise, rogorc xdeba Cveulebrivad,


`damarcxebulebs daakisrebs danaSaulsac,
`magram ufali Surisgebas ar daayovnebs.

55. `dasTmob yvelafers iZulebiT, rac ki odesme


`Sen gyvarebia da mogxvdeba gulze isari
`am gziT pirveli gaZevebis mSvildiT natyorcni.

58. `maSin igemeb CamonaTxov puris simwares,


`maSin gaigeb, Tu ra Zneli yofila Turme
`sxvis kibeebze xetiali ganukiTxavad.

61. `ubedobani ar gagtexen imdenad welSi,


`rogorc im gaxrwnil regvenebTan urTierToba,
`visTanac erTad mogeReba kidevac bolo.

64. `cofi, boroti, gularZnili da garewari


`Tavs dagesxmian, magram mcire gaivlis xani,
`maTve imsxverplebs ormo igi SenTvis gaTxrili.*

67. `maT siregvenes naTelhyofen saqmeni maTni,


`mometebuli wilad gxvdeba pativiscema,
`Tu gaiCine sakuTari Tavis partia.

407
70. `Sen moganiWebs mfarvelobas ucxoobaSi,
`saxelganTqmuli lombardeli didi vaJkaci,*
`romlis maRal gerbs amSvenebda Savi arwivi.

73. `mis sasaxleSi ver mogwvdeba gesli devnisa,


`Sen ver moaswreb saTxovaris eniT gamoTqmas
`da sawadeli uTqmeladac aRgisruldeba.

76. `Sen iq ixilav mas, vis gulSic dabadebidan


`marixis Zalam daivana da vinc SeiZlebs,
`didTa saqmeTa wamowyebas da aRsrulebas.

79. `jer kacTa Soris ar gamxdara igi saCino,


radgan am sferoT cTomilebma ymawvilis Tavze
mxolodRa cxragzis Zlivs moaswres Semobruneba.

82. `magram vidremdis gaskoneli uRalatebda


`didsa hainrixs, man qveyanas aCvena ukve*
`siqvele Tvisi, siZulvili oqrois mimarT.

85. `dideba misi caTamwvdeni gaxdeba egzom,


`rom TviT misive meSurneni dadumebulni
`misda saqebrad aidgamen uTuod enas.

88. `misgan da misTa saqmeTagan elode nayofs,


`kacTa cxovrebas imnairad gadahqmnis igi,
`mdidari Zrwodes da Rataki ganixarebdes.

91. `ar dagaviwydes es sityvebi, Cvengan wasulman


`araferi sTqva~, Tanac miTxra iseTi rame,
risi mosmenac Tanadamswres ganacvifrebda.

94. Semdgom dasZina: `gangimarte, Svilo, yoveli,


`rac moismine, egec welTa aw momavalTa
`SenTvis dadgmuli maxeebi da gansacdeli.

97. `nurc gexarbeba aw moyvasTa bnelni saqmeni,


`sakmaod did xans mogixdeba TavaT cxovreba,
`raTa ixilo gularZnilTa gansja marTali~.

408
100. ros dadumebiT me mauwya sulman naTelma
aw moTaveba safuZvelis im saqsovisa,
romelsac weRan me gavavle pirvelad cxemli,

103. meve daviwye, rogorc kaci daeWvebuli


kvlav miiqceva saTaTbirod moyvasisadmi,
romlisaganac Tanadgomas moelis wrfelsa:

106. `mamao, vuTxar, kargad vxedav viT iswrafvian


`bedis laxvarni gulis Cemis gasagmiravad,
`arc Zali Semwevs me umweos Tavdasacveli.

109. `sifrTxile mmarTebs, raTa marTlac egre usazmnod


`samSoblo Cemi ar davkargo samardJamod
`leqsebis gamo, sibereSi Tavmisadreki.

112. `mand ganusazRvrel jurRmulebSi, cremlis dilegSi,


`Semdgom amisa, mwvervalidan ganwmendis mTisa
`madonas mzeram aRmavlina ukve zecaSi.

115. `bolos zenarul saufloSi dayovnebulman


`iseTi rame Sevicani, risi gamxelac
`bevrs ufro metad emwareba vidre lencofa.

118. `da Tu simarTlis sauwyeblad ar meyo Zali,


`vSiSob maT TvalSi, vinc dros Cvensas uwodebs Zvelsa,
`me ar Semerqvas mxdali kacis fuWi saxeli~.

121. uceb naTelma, romelSiac imyofeboda


Cems mier mandve Tvalmokruli igi javari,
morTo kaSkaSi mewamuli, Tvalis momWreli,

124. da miTxra agre: `visac qenjna awuxebs sulis,


`vinc ki odesme CaZirula sircxvilis lafSi,
`mas ueWvelad emwareba Seni naTxrobi.

127. `girCev ganagdo aw sicrue TvaliT naxuli,


`amcno qveyanas, dee, kacTa ifxanon iqve,
`sad yovel maTgans gamoaCndes munis qereWi.

409
130. `vinZlo eg sityva moeCvenoT pirvelad mkacri,
`nu daRondebi, vinc mSvidobiT mas moinelebs
`merme igive sanukvelad moeCveneba.

133. `dee, Seni xma amovardes viT qarborbala,


`eces mwvervalebs cad awvdenilT egzom amayad
`da ganamkvidros qveynad Seni saxsenebeli.

136. `mitomc gaCvenes sferoebis am sabrZanisSi,


`ganwmendis mTaze da mwuxare cremlTa dilegSi
`saxelganTqmulni, saCinoni sulTa maT Soris,

139. `radganac kacTa ar sCveviaT iswavlon rame.


`maTgan vinc ucnob fesvebisgan warmoSobilan,
`arcTu uCino gamomdgara sadme nimuSad,

142. `brwyinvalebaa sawindari Sejerebisa~.

qeba meTvramete

misganve Tqmuli axarebda sulsa mas netars,


xolo me davrCi sakuTari fiqriT moculi,
viSoSmanebdi siduxWires SvebiT ciuriT,

4. odes asulma, vinc warmiZRva uflis winaSe


miTxra: `aw gijobs Seicvalo zraxvani Senni,
`radgan vaxlavar marTebulad msjavris damdebels~.

7. xmam guliTadma mimaxeda beatriCesken


da Tu ramdeni siyvaruli me mis TvalebSi
maSin SevniSne, aRsawerad ar myofnis Zali.

10. araTu sityvis uZlurebis meoxebiTa,


aramed Cemsa fantazias maRal sagnebis
kvlav mosaTxrobad ar eyofa aq STagoneba.

13. erTs vityvi mxolod, im wuTebSi, roca mas vWvretdi,


guli gamexsna da vigrZeni Sveba iseTi,
rom kirTebaTa miwierTa momexsna tvirTi.

410
16. ciuri igi aRtaceba gadmovlenili,
donas saxeze ukukrTomiT SemomnaToda
da man aRavso suli Cemi savsebiT TvisiT.

19. myis momibrunda beatriCe RvTivmSvenieri


da mamcno maSin momnusxveli Tvisi RimiliT:
`Sen ar gegonos Cems TvalebSi iyos samoTxe~.

22. rogorc miwiers daetyoba saxeze vneba,


roca suls uwevs aRtyineba vnebismieri
da aenTeba kaci grZnobamoWarbebuli,

25. ase naTlisgan im netari, wminda sulisa,


romlis winaSe me videqi, meniSna kidec,
rom mas ewada saubaris CemTan dawyeba.

28. miTxra: `mexuTe am varskvlavis ganaStoebSi,


`xeze, romelic mwvervalidan Rebulobs sazrdos,*
`raTa maradJams iyvavilon msxmoiareTa,

31. `davanebulan aw netarTa sulTa dasebi,


`romelTac qveynad, ise didi hqondaT saxeli
`rom eyofodaT TavaT muzebs sadidebelad.

34. `jvars daakvirdi da ixilav viT gaielvebs,


`sxivi im sulTa, visac me aq davasaxeleb
`rogorc RrublebSi dakvesili elvaTa krToma~.

37. da me SevniSne gamokrToma sxivis jvaridan


ieso nave ra axsenes da uswrafesad,
vidre saxeli moaRwevda yurTasmenamdi.

40. roca axsenes makabeli saxelganTqmuli,


ifeTqa alma da Tan gahyva ieso naves,
rogorc gorgali moelvare da moriale.

43. ros karlos didis da rolandis mesma xseneba,


me mivaSterdi cecxlis birTvebs viT monadire
Tavis miminos, iraos dros caSi avardnils.

411
46. Semdeg gotfridma, graf vilhelmma* da rinoardom
SemomanaTes, bolos vnaxe jvarze ielva
normandielma didma gmirma, robert gviskarma.*

49. axla naTeli gameyara brZnulad metyveli,


myis gaeria sulTa krebuls da damimtkica
rarigad tkbili mgalobeli yofila igi.

52. mxarmarjvnisaken mivubrundi kvlav beatriCes,


msurda gamego, ras metyoda aw dona Cemi,
rarig moqcevas maniSnebda utyvi wamyofiT.

55. aha, vixile, Tvalni misni egzom brwyinvale,


da aTinaTic am mzerisa iyo diadi,
sxva, mis danarCen Sexedvaze aRmatebuli.

58. da rogorc kaci siqvelisa mudam momqmedi


xedavs yoveldRe emateba kmayofileba,
rac ufro metad win iswrafvis am asparezze,

61. agreTve meca zeswrafvisas caTa TavanSi,


sadac ganvlili mqonda ukve mravali rkali,
sacnaur vyavi saswaulis gaorkeceba.

64. rogorc qalwulis naz Rawvebze darcxvenisagan,


feri momkrTalo Seicvleba broweulisfrad,
ase uecrad, me SevniSne, vicvale sfero,

67. gars Semomertya myis siTeTre sadafisferi,


ukve meeqvse cTomilisa, romelsac axla,
me toskaneli, Tvis wiaRSi unda miveRe.

70. iupiteris am cTomilSi sxivmosilebam,


sulTa, romelnic masSi iyvnen davanebuli,
me damanaxva enis Cvenis asoniSnebi.

73. rogorc Citebi qarafebze mocigligeni,


dafarfateben WiaRuas aRtyinebulni,
xan wred Sekrulni, xanac mwkrivad morialeni.

412
76. agre es sulni, moelvare naTliTmosilni,
rokavdnen ancad, dafrinavdnen, galobdnen Tanac.
xazavdnen caSi xan D-sa da J-s, xanac L-sa.*

79. mwyobri farfatiT mgalobelni saxavdnen formas,


asoTaganis romelimes gamomxatvelsa,
xan Sesdgebodnen wamierad, dadumdebodnen;

82. o, pegasea RvTaebrivo,* es Sen aniWeb


morWmulebas da ukvdavebas adamis modgmas,
kacTa sabrZaniss, samefoebs da maT qalaqebs,

85. mec miziare brwyinvalebis Senis ioti,


rom es asoni vnaxo ise, rogorc minaxavs
da Zali Seni ganacxade am Cems leqsebSi.

88. sulTa maT xuTjer gamoxates Svidni xmovanni


da Tanxmovanni, wavikiTxe es sentencia
swored iseve, rogorc TvalTa CemTa eCvena.

91. `Diligite justiciam iyo pirveli


`zmna da saxeli arsebiTi, rac wavikiTxe
`Semdgom amisa: Qui judicas terram.

94. bolos mexuTe sityvis M-Si damwkrivdnen sulni,


ise dalagdnen, rom meCvena maSin anazdad,
iupiteri vercxlnaWedi, oqrocurvili.

97. yoveli mxridan sulni irgvliv naTliT mosilni,


moawydnen mwvervals aso M-is da Sesdgnen aqve,
adides igi visken TavaT miiswrafvodnen.

100. viT cecxlis kocons nuguzlebiT Cxrekisas asdis


bevri aTasi naperwkali, romelic xSirad
samarCielod sababs aZlevs mucliT mezRapreT,

103. agreTve aqac milioni adga naTeli.


xan Zirs mohqrodnen, xan iltvodnen cisken cialiT,
iseve rogorc mzes ewada, maT gamSuqebels.

413
106. rogorc ki sulni miubrundnen TavianT adgils,
myisve SevniSne, Tu viT Sesdga naperwklebisgan
arwivis erTis Tavkiseri cecxliT naxazi.

109. vinRa moxaza es Cveneba, vin gamosaxa?


mxolod man erTman, vinac sibrZniT maradJamuliT
daranSi Tevzebs, tyis frinvelebs aCens budeSi.

112. meore dasi, Tavmoyrili M-is zeTavze


axla tokavda Tanabarad, gamoxatavda
SroSanis TeTris am simbolos naTlis naSuqiT.

115. nazo varskvlavo, Sen qaTqaTeb elvis mTiebiT,


niSnad imisa, rom Cvens gulSi marTlmsajuleba
cis mier erTxel naboZebi niWia didi.

118. me vevedrebi suls, romelmac warmoSva qveynad


siqvele Seni, manve gvamcnos rogor warmosdga
kvamli egzomad gambidnavi cimcimis Senis.

121. dee, iquxos man mrisxaned borotis Tavze,


raTa RvTis saxli aRar iqnes bazrad qceuli,
martvilobiT da saswauliT aRSenebuli.

124. daso ciuro, romelsac gWvret aq Cems garSemo,


gvedri iloco maT magivrad, vinc xmelis pirze
cTomilebisa mrume gzebze aris Semdgari.

127. odesRac xmali omebisTvis ixmareboda,


axla xmliT sWrian erTi mxridan, xan meoridan
purs, rac yvelasTvis caTa ufals uboZebia.

130. magram Sen hei, saRvTo sjulis Semginebelo,


icode, RvTiur venaxisTvis Tavdadebulni
petrec da pavlec oriveni cocxloben dRemdis.

133. Sen ase ambob: me miyvarso mxolod is erTi,


vinc udabnoSi martoxela imyofeboda,
visac diacma mocekvavem mouRo bolo.

414
136. petres da pavles, arc erT maTgans arad vagdebo.

qeba mecxramete

idga brwyinvale, frTebgaSlili winaSe Cemsa


saxe diadi da uWvretdnen garsmojarulni
sulTa netarTa, Suqmfinare dasTa dasebi.*

4. TiToeuli maTTagani brwyinavda ise,


rogorc rubini anTebuli mzis elvarebiT
da Cems TvalebSi CaWriliyo es aTinaTi.

7. igi, ris Txrobas me vapireb TqvenTvis amJamad,


bgeras arodes dascdenia am qveyanaze,
arcTu kalmiT da fantaziiT gamoxatula.

10. kargad vxedavdi da mesmoda niskarti misi,


rogor ambobda sadac `Cven da Cveni~ ewada
gamoesaxa, iq galobda: me da Cemio.

13. ase ambobda: `radgan viyav Tqvens cxovrebaSi


`marTlganmkiTxveli, aq Semmoses mTiebiT ise,
`rogorc arasdros Semosila sxva Cemze adre.

16. `iseTi xsovna kacTa Soris darCa miwaze,


`TviT garewarni, ujiSoni, uborotesni
`mas pativs scemen, Tumc dadian TavaT mrude gziT~.

19. rogorc uamrav naxSirTagan adis erTbaSad


sicxe, aseve miriadi sulTa dasisgan,
gulis pasuxi am arwivis piriT ismoda.

22. da me: `o, marad uWknobelTa yvavilTa mtilo,


`nelsurnelebiT erTobliviT mobibineo,
`momage sunTqva saamuri da sanukveli.

25. `damicxre, gvedri, es SimSili, romelic didxans


`mtanjavda agre umowyalod, radgan miwaze
`esden amaod veZiebdi sazrdos sulisas.

415
28. `me kargad vici, rom naTeli marTlgankiTxvisa
`sxva sferoebSi Tu mJRavndeba maradJamulad,
`arc Tqven samkvidros aRkveTili eqneba igi.

31. uwyiT ragvari gulisyuriT me vemzadebi


`sasmenad Tqvenda, an rarigad daucxromeli
`guls miRrRnis iWvi, ZvelTaganve SemoCveuli~.

34. viT Savardeni (ra moxsnian TaviT `kappollos~)*


frTebs gaimarTavs, Tavs wamoswevs omaxianad,
Tvalebs acecebs nadirobas danatrebuli.

37. agre moiqca eg simboloc miriad naTlis,


naperwklebidan Sedgenili; iwyo galoba,
ase megona masTan erTad galobda caca:

40. daiwyo: `mas, vinc mzRvari dasdo erTis SexedviT


`qveynad ufskrulTa da aRavso idumalebiT
`ufskrulni igi xiluliT da uxilaviTa,

43. `xom ar SeeZlo samyaroze Zali Tavisi


`mas aRebeWda ise mZlavrad, sityva misive
`ukve Senaqmnis qvemdebare rom yofiliyo.

46. `es daamtkica man pirvelma ampartavanma,*


`romelic iyo yvela arsze aRzevebuli,
`naTels daaswro da daemxo daumwifeblad.

49. `Tu es asea, SezRudulni arsT saufloSi,


`ver daiteven bunebiTve arsobas misas,
`vinc usazRvroa da TavaTve ars sawyauli.

52. `mitomc ver swvdeba mas goneba kacobriuli,


`romelic mxolod naSuqia mTiebis misis,
`vinc TavaT aris saZirkveli arsebulisa.

55. `arc gaaCnia kacs sakmao Zalmosileba,


`raTa zraxvani man Seicnos uflismierni,
`mas SeuZlia sakuTarTa mxolod gamxela.

416
58. `radganac Tvali mokvdavTaTvis miniWebuli,
`ise vera sWvrets marTlgankiTxvis siRrmes uaRress,
`rogorc igive okeanis ufskruls ver swvdeba.

61. `aki zRvis fskeri napiridan TvalsaCinoa,


`ufskrulis siRrmes ver miswvdebiT verasdros TvaliT,
`Tumca ufskrulsac gaaCnia agreTve fskeri.

64. `sadac naTeli cisieri ar boZebula,


`mand sufevs bneli danaCrdili sxeulTaganis,
`iq simrumea da yovelgan SiSinebs Sxami.

67. `axla sakmaod aexada aw safarveli,


`idumalebas Sens winaSe, romelic egzom
`iWvneul kiTxvaT aRgiZravda Senve amaod.

70. `Sen ase fiqrob: Sobilao odesRac kaci


`hindus napirad, magram qristes mand maRal mcnebas
`arvin axsenebs, arc hqadagebs sayovelTaod:

73. `suliT da xorciT iyo kaci igi umwikvlo,


`gonebis Cvenis TvalsazrisiT rom ganvikiTxoT,
`mas arc saqmiT da arcTu sityviT uqnia codva.

76. `gardaicvala bolos igi mounaTvlelad,


`maS, risTvis unda ganikiTxos igi msajulma,
`ra brali udevs mas urwmunod rom miicvala?

79. `magram Sen vin xar, msajuloba rom gikisria,


`aseul ejis* siSoreze marTlganmkiTxveli,
`Tvals veRar uwvden xuTiode wyrTisa siSores.

82. `cxadia, igi, vinc isurvebs gapaeqrebas,


`saRvTo werili rom ar iyos ciT naboZebi,
`gaocebis da iWvis sagans gamosZebnida.

85. `o, kacTa modgmav, gauTlelo, mouxeSavo,


`egec icode nebisyofa upirvelesi,
`TavaT sikeTe ar vrceldeba arodes TavaT.

417
88. `marTebulia mxolod masTan Sexamebuli,
`verc miizidavs mas odesme keTilad qmnili,
`mxolod misive ukukrToma ars marTlis mqmneli~.

91. viT budis irgvliv moriales weros frTagaSlils


ukve maZRarni Sehxarian marTveni Tvisni.
SesWyipineben, Sescqerian SefrfinviT dedas,

94. ase dagvfrenda Cvenc maRlidan xateba wminda.


frTebis SrialiT dagvcqeroda axla maRlidan
sulTa netarTa nebisyofis gamomxatveli.

97. brunavda irgvliv mgalobeli, agre metyveli:


`rogorc Cemi xma SenTvisaa Seuwvdomeli,
`ase Sorsaa marTlgankiTxva kacTa modgmisTvis~.

100. dadumdnen ukve sulis wmidis mgznebare alni,


romelnic weRan Serwymul iqmnen im simboloSi,
ramac odesRac roms gauTqva saxeli qveynad,

103. kvlav sTqva arwivma,* `jer aravin aq ar mosula,


`visac miwaze ara swamda ieso qriste,
`mas Semdeg, rac is miaWedes samWvaliT jvarze

106. `dee, zogierTs bagezedac ekeroT qriste,


`maT mouxdebaT gankiTxvis dRes ufro Sors dgoma,
`vidre maT, visac arc smenia saxelic qriste.

109. `eTiopebi daswyevlian am qristianebs,


`roca yvelani or nawilad gaiyofian,
`erTni samoTxes ewvevian, sxvani geenas.

112. `ras ar etyvian iranelni mefeTa TqvenTa,


`ros gadaSlian foliantebs, sadac sweria
`samaradJamod waruSleli sircxvili maTi.*

115. `iqve naxaven hoi, albert, sxva saqmeT Soris


`masac Tu rogor daarbie ganukiTxavad
`qristianuli, erTmorwmune qalaqi praga,*

418
118. `naxaven masac, Tu rogori didi zarali
`xalxs miayena senis pirad man, visac taxma
`nadirobis dros amoxada eSvebiT suli.*

121. `iqve naxaven ampartavans, vinc Sotlandelebs


`da ingliselebs aSfoTebda, ar anebebda
`guldamSvidebiT, udrtvinvelad ecxovraT qveynad.

124. `mandve weria garyvnileba rasac eweva


`espaneTisa sefewuli da bohemeli,
`mTlad unamuso, garecxili sindisisagan.*

127. `mandve weria koWli igi palestineli,


`vis siqvelesac aRniSnaven asoTi I-iT
`xolo mis codvebs martooden laTinur M-iT.*

130. `mandve naxaven siZunwes da matyuarobas


`misas, vis xelSic cecxlovani stiris kunZuli,*
`sad dReni Tvisni moaTava gmirma anqizem.

133. `TavaT rom mixvdes igi Tavis Rirsebas mcires,


`saqmeni misni Sekvecilad sweria mandve,
`raTa mravali mcire niSniT gamoixatos.

136. `yvela Seicnobs savalalo saqmeT biZisas,*


`agreTve Zmisas* da imasac rarigad orni
`pativdebulni gvarisSvilni bilwaven gvirgvins.

139. `portugaliis da agreTve norvegiisa*


`orTav mefeTa da mTavaris dalmaciisa,
`yvelas saqmeni samarcxvino munve sweria,

142. `Sen bednieri iqnebodi, albaT, ungreTo,*


`Tavisufleba mogexveWa da Senc, navara,*
`pirineebi mtkice zRvarad gadageqcia.

145. `zemod naTqvami rom geCvenos ufro sarwmunod,


`daxe viT afrqvevs famagosta* mduRare cremlebs
`da nikozia* im cofian ZaRlis wyalobiT,

419
148. `romelic sZiZgnis sxvebTan erTad am naalafars~.*

qeba meoce

rodesac igi, vinc anaTebs samyaros mTelsa,


Cvens hemisferos gaeyreba dasavleTisken,
dRe daivseba da liclicebs Suqmileuli.

4. mxolod mis mier anTebuli krTis cadaqnili


da uecarad gamoCndeba varskvlavTa xomli,
romelsac TavaT mze aniWebs SuqTa savsebas.

7. es momagonda me anazdad swored im wuTSi,


roca msoflios, mbrZanebelTa misTa simbolom
orbis niskartSi moaTava sagalobeli.

10. aqve im sulTa aRgznebulma naTelma xorom,


mometebulad moelvarem, iwyo galoba
adamianur xsovnis mier aRudgeneli.

13. hoi, utkbeso siyvarulo, naTlis ridis qveS,


rogor Rvivodi naperwklebiT im diad cecxlis,
romelsac sulTa maT STagberes aRgznebis Zala.

16. bolos rodesac patiosan Tvlebis am xorom,


Suqmifenilman im meeqvse planetisagan
angelosuri harmonia Tvisi Seswyvita,

19. me momeCvena, CuxCuxebda, mowkrialebda


mdinare tkbilad qvis xorgebze gadmomCqefare,
rokviT daZruli wyal-mravali saTavisagan.

22. rogorc tonebi momdinare liris larebze


anda haeri dagubuli stviris gudaSi
harmoniulad amRereba yelTan mosuli,

25. agreTve dvrini im arwivis maRal kisridan


daiZra nela, yels amoyva amodsasmeni,
mimoifanta igi tkbili da sasurveli.

420
28. axla es dvrini gardaiqca uceb sityvebad,
arwivis niskarts es sityvebi wamoscda ise,
viT guls ewada, sadac igi aRbeWdil iqmna:

31. `Tvali miapyar hoi, sulo, organos Cemsas,


`badals imisas, riTac mzis sxivs Wvrets da atarebs
`qveynad arwivi miwieri~, ase daiwyo,

34. `figuris Cemis gamomxatvel naTelTa Soris,


`Tvalebis Cemis brwyinvalebiT gamSuqebelni,
`warCinebiTac upirveles sdganan xarisxze.

37. `igi, vinc Tvalis gugaSia* moTavsebuli,


`RmerTs adidebda da dahqonda mas kidobani,
`Tvis saufloSi dadioda kidiT kididan.

40. `mas aq dauxvda Rvawlis Tvisis misagebeli,


`rarig mgznebare siyvaruliT igi galobda,
`samagieroc imdenive miuzRo zenam.

43. `im xuTeulSi, vinc Tvals Cemsas zed adgas warbad


`swored mexuTem,* vinc niskartTan ufro axloa,
`man anugeSa qvrivi igi gamwarebuli.

46. `aq xedavs igi, Tu ra didi codvaa qveynad,


`qristes arcnoba, sisastikec im cxovrebisa*
`gaigo aqve da SeigrZno samoTxis sitkbo.

49. `xolo meorem, imav rkalSi, romelic weRan


`me aq vaxsene, Seisyida mduRare cremliT
`da sinanuliT gagrZeleba sicocxlis yavlis.*

52. `aqve darwmunda suli igi, rom ganCineba


`RvTis ar icvleba, Tu erT dRisTvis gadawyvetili
`meore dRemdis sisruleSi ar moiyvanes.

55. `sulma momdevnom* Seismina papis vedreba


`(ramac SemdegSi gamoiRo nayofi cudi),
`gaberZnda TavaT, wamiyvana aRmosavleTSi.

421
58. `is aq darwmunda: kargi zraxvis cudi Sedegi
`mas ar mohkiTxes, Tumc saqciels misas Tan mohyva
`gaCanageba, gaoxreba mTeli qveynisa.

61. `axla Semdegi, rkalis* bolos moTavsebuli


`gaxlavs vilhelmi,* vinc qveyanam gamoitira,
`axlac cocxalni mas igloven Sarl da frederik.*

64. `aq xedavs igi ra pativi miezRvis xolme


`mefes gulmarTals da TavaTac elvisebr brwyinavs,
`sulTa netarTa TvalismomWrel naTel mTiebSi.

67. `nuTu irwmunebs Tqveni miwa dabrmavebuli,


`gmiri rifei, Zveli troas warCinebuli,
`aq mexuTea am samoTxis naTelTa Soris.

70. `aq igi xedavs (rac kacTaTvis dafarulia)


`wminda maT miznebs RvTaebrivi siyvarulisas,
`Tumca verc igi miswvdenia mis fskers uaRress~.

73. rogorc torola monavarde zecis TavanSi


galobs wkrialiT, magram uceb Sejerebuli
sakuTaris xmiT, gayuCdeba anazdeulad,

76. ase meCvena anabeWdi maradul nebis,


visi brZanebiT yovelive am qveyanaze
ise dadginda, rogorc aris damkvidrebuli.

79. Tumc eWvi Cemi gamokrToda isev Cemganve,


rogorc feri ram, SuSis qvemoT amodebuli,
mainc ar meyo moTmineba dasadumeblad.

82. `es ra miTxari?~ SevekiTxe myisve me arwivs.


da davinaxe sixarulma SesZra mTiebi
da kurTxeulman man simbolom gaxarebulman

85. Semomageba anTebuli cecxliviT Tvali,


momca pasuxi, raTa egzom gaocebulsa,
lodinisagan gulze dardi ar damwoloda:

422
88. `me kargad vxedav Sen erwmune Cemgan nauwyebs,
`radgan es me vTqvi, ara rwmenis Senis mixedviT,
`da uneblieT damijere, arc ici ratom?

91. `Sen hgavxar im kacs, vinc Seicnobs mxolod saxeliT


`sagnebs, Tumca man viTareba ar icis maTi,
`sanam vinmesgan ganmartebas ar gaigonebs.

94. `Regnum coelorum~-s* aq atyveveben,


`siyvaruliTa da imediT cxovelmyofeliT,
`radgan RvTis nebas oriveni euflebian.

97. `ara imgvarad, rogorc mxdali mamacs nebdeba,


`igi imarjvebs da mitomac tyved Cavardeba,
`siqveliT aris mudam TavaT gamarjvebuli.

100. `Sen gagaoca pirvelman da mexuTe sulman


`Cems warbze, gikvirs rad ilxenen isini caSi,
`viT Tanasworni angelosur am ojaxisa.

103. `maT miatoves da daagdes sxeulni Tvisni,*


`ara warmarTul sibneleSi, aramed iyvnen
`momlodineni, macxovaris jvarze gakrulis.

106. `erTi movida jojoxeTis bnel jurRmulidan


`(romliTgan jerac, am cxovrebas arvin wvevia)
`da es imitom, rom imedi ar daukargavs,

109. `namdvili saso, Canergili egzom siwrfeliT,


`rom RmerTs xelaxla mieboZna misTvis sxeuli
`jojoxeTisa orwoxebiT gamonaxseni,

112. `suli netari, romlis gamo me geubnebi,


`kvlav gansxeulda, Tumc mcire xans dahyo miwaze
`mainc Seicno man zenaris madli da Zala,

115. `am SemecnebiT Seiyvara man Semoqmedi


`ise Zlierad, rom orgzisi sikvdilis Semdeg
`daimsaxura davaneba am sabrZanisSi.

423
118. `xolo meorem, meoxebiT im gvari madlis,
`romlis saTave uaRresi jerac aravis
`ar Seucvnia, arvin icis Tu sad iwyeba,

121. `cxovreba Tvisi Sealia marTlmsaxurebas,


`mitomac RmerTman aRazeva madlmosilebiT,
`da codvaTagan gamomxsneli aswava gzani.

124. `morjulebulman, ise mkacrad dagmo warmarTni,


`dagmo man sjuli, warmarTuli usastikesad,
`hkicxavda marad umecrebiT dabrmavebulebs.

127. `sam qalwulTagan* (romelic Sen naxe mxarmarjvniT


etlis borblidan), man miiRo naTlisRebai
aT saukuniT ufro adre mironcxebamdis.

130. `hoi, gangebav, zenarulo, Sorsaa fesvi


`Seni imaTTvis, visac Zali ar mosdevs misTvis,
`rom miawvdinon Tvalni Tvisni saTaves Sensas.

133. `hoi mokvdavno, nu gCveviaT aCqarebuli


`gansja, ukeTu Cven, vinc ufals vWvretT dReniadag,
`yvela rCeulTa aRar ZalgviZs sacnaur yofa.

136. `Cven ar gvawuxebs umecreba ese viTari


`da vetanebiT umeSurno bednierebas,
`gvwadia igi, rac uflisTvis saamuria~.

139. ase xatebam RvTaebrivma, ZalkurTxeulman,


mzerisa Cemis siZabunis dasaTrgunvelad,
me amnairi darigeba marguna wilad.

142. rogorc momRerals xelovani citris damkvreli


tons aayolebs, rom daatkbos is melodia,
romelsac egzom grZnobiT mReris xolme ostati,

145. aseve, maxsovs, ramden xansac igi ubnobda


ori naTeli, viT wamwamni orTave Tvalis,
SeTanxmebulad gars afrqvevdnen cecxlis naperwklebs,

424
148. als atokebdnen ayolilni sityvaTa taqtsa.

qeba ocdameerTe

Tvalebi Cemi, suli Cemi daucxromelad


misken iltvodnen, saxiT misiT datyvevebuli,
ar gamiRima donam Cemma da miTxra tkbilad:

4. `aq rom Rimili Segagebo~, miTxra madonam,


`ise bediTi gewvevoda uTuod xvedri,
`rogorc zemeles cecxlSi damwvars da daferflilsa.*

7. `mSvenebis Cemis brwyinvaleba, aRzevebuli


`am maradiul sasaxleSi, swvavs mometebiT
`rac ufro maRal xarisxisken miviwevT zeviT,

10. `me rom mTiebis mxurvaleba ar dameokna,


`gabrwyindeboda ise Zlier, rom eg mokvdavi,
`sxeuli Seni iqceoda mTlad nacartutad.

13. `Cven mivaRwieT, eg icode, sferos meSvides,


`lomis aRgznebul mkerdis qvemoT moTavsebulsa
`(orives sxivi miwisaken aqvT miSverili),

16. `goneba Seni miayole TvalT mimarTebas,


`da daacqerdi am Cvenebas gulmodginebiT,
`naxe xateba am sarkeSi gamoCenili~.

19. vinc warmoidgens Tu rogori bedniereba


me movixveWe, im idumal Wvretis wuTebSi,*
ros saxes misas avaride erTbaSad piri,

22. igi mixvdeba Tu rarigad davemorCile


wamyofas misas, davicavi Tanasworoba,
erTi siamis meoresTan SenacvlebiTa.

25. planeta igi, udidesi cTomilTa Soris,


iwodeboda gardasulTa dReTa mpyrobelad,
ros borotebas gasavali ara hqonia.

425
28. me aq vixile kibe didi oqrocurvili,
mTlad cecxlis feri da maRali, ise maRali,
rom kacis Tvali mis dasasruls ver miswvdeboda.

31. mis xarisxebze me SevniSne auracxeli


brwyinvale sulni, niaRvarad Camodiodnen,
ase megona, daZrulao ciT varskvlaveTi.

34. rogorc yornebi ayolilni Cvevas sakuTars,


dilaadrian dafrinaven xroebad caSi,
gayinul frTebis gasatfobad mzis mxurvalebiT,

37. Semdgom amisa erTni wavlen da aRar movlen,


sxvani iseve Zvel adgilebs miaSureben,
sxvani da sxvani erT adgilas iwyeben trials.

40. aseTi rame SevamCnie ros davakvirdi,


talRisebr Cvensken momdinare sulebs, rodesac
maT moaRwies oqros kibis qveda xarisxebs.

43. erTi maTgani momeaxla yvelaze metad,


ise gabrwyinda ucnaurad, rom gavifiqre:
`Tumca micqeris suli igi Tavazianad,

46. `magram rada sdums beatriCe, romelic mamcnobs


`sad avmetyvelde, sad gavCumde, rogor moviqce,
`xom ar davdumde, morCilebis dasamowmeblad?~

49. magram madonam zraxva Cemi amoikiTxa


imis TvalebSi, vinc maradJams xedavs yvelafers,
miTxra: `neba gaqvs Seisrulo gulis wadili~.

52. ase daviwye: `Tumca Cemi damsaxureba


`Rirsad ara mxdis, rom meRirsos Sengan pasuxi,
`magram radganac neba damrTe Segsityvebodi,

55. `sulo netaro, sixarulis ridiT mosilo,


`axla amas gTxov, rom mauwyo TavaT mizezi
`xlebisa Senis, CemTan ase moaxloebis?

426
58. `da isic marqvi, ratom sduman am planetaze?
simfoniebi, Semoqmedis Cvenis saxotbo,
`sxva cTomilebSi egzom tkbilad aJRerebulni?~

61. `momakvdavia smena Seni, xedvis unari,


momigo, rogorc beatriCe ar iRimeba,
`aRkveTilia yovelgvari aqve galoba.

64. `me Camovedi ima kibis xarisxebidan,


`movel miviRo, mogesalmo rogorc sityvebiT,
`ise naTeliT, romliT TavaT var Semosili.

67. `ara udides siyvaruliT var me aRZruli,


`TavaT SeniSnav gars anTebul CiraRdanT Soris,
`mometebulad sxva naTelic anTebulia

70. `uzesTaesi siyvaruli, ramac gvibrZana


`veqvemdebaroT diad mamfals samyaroisas,
`igive axdens aq arCevans, TavaTac hxedav~.

73. mivuge: `vxedav, o, naTelo, sxivSemosilo,


`es Sen avrceleb siqveleTa am sasaxleSi,
`maradJamuli gangebisa nebis mixedviT.

76. `goneba Cemi, mxolod amas ver miswvdenia,


`risTvis gargunes TanatolTa naTelTa Soris
`Sen amnairis aRsruleba valdebulebis~.

79. es vTqvi Tu ara, Setrialda igi netari,


naTlis safarvels miefara saxe anazdad
da datrialda viT wisqvilis swrafi gelazi.

82. da siyvarulis xmai igi masSi amRerda:


`RvTaebis sxivma me damadga mowyale Tvali,
`Caswvda naTelSi, sadac viyav davanebuli,

85. `amadac viwvi sixaruliT gulanTebuli,


`man aRmazeva da mitomac vxedav saTaves
`uzesTaesis, maradJamul Zalmosilebis.

427
88. `aha, mizezi Cemi egzom aRtyinebisa,
`radgan ramdenad suli Cemi uzado qmnila,
`imdenad ufro maciskrovnebs naTlis samosi.

91. `visac ar hkiTxav aq Semomxvdar netarTa Soris,


`Tund serafimi, vinc TavaT Wvrets saxes uflisas,
`vervin mogigebs Sens kiTxvaze dabejiTebiT.

94. `radganac igi, ris Secnobac agre gwadia,


`TavaT Seicavs ufskrulebis idumalebas,
`rac mokvdavTaTvis mudam rCeba Tvalmiuwvdeni.

97. `ros momakvdavTa samyaroSi kvlav mibrundebi,


`auwyen kacTa nurvin cdilobs, rom gadalaxos
`gonebisaTvis Sewerili maRali mzRvari.

100. `aq Tu goneba naTelia, mand is kvamlia,


`TavaT gansaje, rac ar uwyis aq cisierma,
`im samyaroSi vin SeiZlebs imis Secnobas~.

103. sityva momiWra imnairad am kurTxeulman


moveSvi kiTxvas da Sevxede mokrZalebulad,
esRa Sevkadre: `sadRa iyo samyoflo Seni?~

106. `samSoblos Senis siaxloes, italiisa


`im napirT Soris, sadac mTani sdganan maRalni,*
`romelnic Rrublebs gulzviadad zed dascqerian,

109. `swored amaTTan ganStovdeba katrias qedi,


`sadac taZari udabnoSi, didi xania,
`aRmarTulia sadideblad Semoqmedisa~.

112. ase momigo mesamejer sulma diadma,


Semdeg ganagrZo: `aRvikvece me im taZarSi
`da Sevudeqi saTnoebiT samsaxurs RvTisas.

115. `vikvebebodi zeTisxilis marto wveniTa,


`verc sicxe mZlevda, verc sicive maklebda rasmes,
`RvTiur WvretaSi im zomaze viyav garTuli.

428
118. `es monasteri iZleoda rTvelsa xvavriels
`samoTxisaTvis, axla ukve iavarqmnili,
`dee, uwyodes es ambavi yovelma kacma.

121. `me am taZarSi vbinadrobdi _ pier damien,


`xolo RvTismSoblis saxelobis eklesiaSi
`adrias zRvasTan, mun iRvwoda pier pekator;

124. `jerac ar iyo dReni Cemni ukve daTvlili,


`ros uneblieT damakisres miReba mitris,
`romelic axla uaresebs axuravT Tavze.

127. `xom midiodi Sen, o, kifa,* saqadageblad,


`Senac WurWelo uflis mier amorCeulo,*
`saqadageblad oriveni mSier-mwyurvalni?!

130. `axla mRvdelmTavrebs daaTreven msaxurni xeliT,


`Seudgebian uSvelebel mZors aqeT-iqiT,
`uWirT uqnarebs sakuTaris zidva leSisa.

133. `erT safarvels qveS ori mxecis mosaTavseblad


`maTsave cxenebs SefuTvnian tfili mantiiT,
`hoi, sanamdis iTmen amas, samebav wmindav?!~

136. amis gamgone Camoscvivdnen xarisxebidan


sulni naTelni, Semojardnen dasTa dasebi,
sayovelTao elvarebiT gabrwyinebulni,

139. gars Semoertynen ima naTels, CemTan moubars


iwyes kivili da yiJini iseTnairi,
romlis magvari am sofelSi ara msmenia

142. da yurTasmena damiClungda am gruxunisgan.

qeba ocdameore

gaocebulman mivapyari anazdad Tvalni


megzursa Cemsa, rogorc balRi SesCivlebs xolme
simZimilis Jams imedebis Tvisisa sasos,

429
4. da man viT dedam, rudunebiT mondomebulman,
Tavisi pirmSos mSobliuri nugeSiscemiT,
zrunviT aRvsilman, TanagrZnobiT gulanTebulman

7. miTxra: `xom ici, rom zecaSi, aq imyofebi,


`sadac sawadels ajildoebs madli zenari,
`sad yovelive wmindanobiT aris aRvsili.

10. `warmoidgine Tu ragvarad SeZrwundebodi,


`ar sdumdes xoro, mec Rimili mexatebodes,
`Tu erTis kvnesam amnairad Sen SegaSfoTa.

13. `Tu im kivilma Sen egzomad agacaxcaxa,


`sacnaurs yofdi, albaT masSi gamxelil TrTolvas,
`da SeigrZnobdi Surisgebas mosalodnelsa.

16. `xmali uflisa ar ayovnebs, arc aCqardeba,


`igi ayovnebs sasoebiT aRvsilTa mimarT,
`igi swrafia mis winaSe SemkrTal sulTaTvis.

19. `axla mibrundi da mixede danarCenebsac,


`daZabe mzera, daakvirdi Tavans zecisas,
`da dainaxav mand mraval suls warCinebulTa~.

22. aRvapyar Tvalni, beatriCes survilisamebr,


vnaxe sferoni, asiode, sadac mTiebis
erTad Serwymisgan matulobda mSveneba maTi.

25. me imas vgavdi, vinc iokebs mowadinebas,


ver bedavs kiTxvas, mometebul cnobis wadiliT
ar iTavxedos, amitomac dadumebula.

28. margalitTagan udidesi, ubrwyinvalesi


dawinaurda, raTa egzom usazmnod lodins
ar daesetyva guli Cemi, ganukiTxavad.

31. momesma xmai: `Sen CemsaviT xedavde, im madls,


`romlisgan Cven aq erToblivad varT aRgznebulni,
`gulisTqmas Sensas gamosTqvamdi mouWirveblad.

430
34. `magram imisTvis, rom dagicxro gulis wadili
`da mizans Sensas miaRwio daukiTxavad,
`me gamovicnob da gauwyebT Sensave zraxvebs:

37. `im mTis mwvervalze, romlis erT-erT ferdobze axla


`monasteria kasinosi, ikribebodnen
`kacni cTomilni da aRvsilni biwierebiT.

40. `manda me pirvelma Sevitane saxeli misi,


`vinc miwas Tqvensas Seasmina WeSmariteba
`aRmavleneli sulTa CvenTa cis saufloSi.

43. `imdeni madli momeniWa uflismieri,


`es me davamxe bomonebi SemogarenTa,
`da kerpni maTni warmwymendeli kacTa modgmisa.

46. `sulni naTelni, aRgznebulni aq elvarebiT,


`iyvnen mWvretelni anTebuli imave madliT,
`ramac warmoSva wmindanobis nayofi tkbili.

49. `es makaria,* xolo igi romualdia,*


`es danarCenni Zmani Cemni, vinc CemTan erTad
`iRvwodnen erTxel monasterSi gamoketilni.

52. me vupasuxe: `siyvarulma, romelic mowmobs


`sityvani Senni da mopyrobam Tavazianma
`yvela Tqvenganis aq Cems mier gamoCenilma

55. `eg Cemi guli gadaSales viT baRis vardi


`gamozafxulis saamurma sxivebma mzisam,
`gamoacocxlos, aayvavos da gadafurCqnos.

58. `ai, amitom gevedrebi, mamao Cveno,


`keTil inebe, wamierad gamomecxade
`da damanaxve saxe Seni usafarvelod.

61. miTxra: o, Zmao, saTxovari egzom mxurvale


`Segisruldeba ukanasknel sferos wiaRSi,
`mand orTaveni sawadelTa mivxvdebiT CvenTa.

431
64. `yvela survili mand wmindaa da aRsruldeba
`zraxvani Cvenni da rac aris mTel samyaroSi,
`sruli sisavsiT Cven TvalnaTliv mogvevlineba.

67. `da sfero igi, sivrcis gared aris mdebare,


`upolusoa da Sens Tvalwin zeafrenili,
`kibeca igi imyofeba iqve eTerSi.

70. `roca sizmarSi iakobma ixila igi,


`kibis mwvervali zecis Tavans ebjineboda,
`mis xarisxebze angelosni mimodiodnen.

73. `miwierTagans arvis unda masze zeasvla.


`xolo wesdebas ordenisTvis Cemgan dawerils,
`caSi xmaroben viT ubralo qaRaldis naxevs.*

76. `monastris Cvenis sakanebi gadaaqcies


`mZarcvelTa binad da berebma kapuSonebi*
`fqvilis tomrebad, sanovagis gadasazidad.

79. `mevaxSeoba ar SebRalavs ise RvTis nebas,


`rogorc berebis utifari mucelRmerToba
`da angareba ordenebis Cvenis Zmebisa.

82. `Zvelad yvelafers eklesiis mier monagars,


`RvTis gulisaTvis mavedrebel glaxebs aZlevdnen
`da ara Tavis naTesavebs da kidev sxvaTa.*

85. `axla sxeuli kacTaganis ise darbilda


`erTi Taobac ver moaRwevs ukve manamdis,
`sanam rkosagan didi muxa warmoiSveba.

88. `petrem uvercxlod daarsa RvTis eklesia,


`me monasteri davafuZne locviT da marxviT,
`xolo franCeskom TavmodrekiT da saTnoebiT.

91. `axla daxede, viT daiwyo TiToeulma,


`TavaT SeniSnav am miwaze momxdar cvlilebas,
`rac TeTri iyo, igi ukve gamxdara Savi.

432
94. `ufro naklebi saswauli iqneba, Tu Tqven
`iordanes wyals ukuaqcevT saTavisaken,
`vidre egzomad gularZnilTa gamosworeba~.

97. es miTxra sulma da gafrinda anazdeulad


da SeuerTda mozeime dass sulebisas,
Semdgom amisa zeaiWren viT qarborbala.

100. myisve maniSna beatriCem da xarisxebze


avyevi me maT da am gvarad Zalmosilebam
misma uecrad gaimarjva Cems bunebaze.

103. miwaze ra gvaqvs imnairi Cven iaraRi,


zeasasvleli, an maRlidan Camosasvleli,
Tavis siswrafiT Sevadaro Cems frTebs maSindels.

106. mkiTxvelo Cemo, dResac viwvi am triumfisTvis,


romlis xelaxla moniWebas RmerTsa vTxov cremliT,
da muStebs vicem TviT mqenjneli sakuTar mkerdze.

109. Sen ise swrafad ver gamoswev cecxlidan xelsac,


rogorc me maSin mivaRwie im niSans caze,
romelic kuros varskvlaveTSi ukan mihyveba.*

112. hoi, varskvlavno didebulno, hoi naTelo,


Tqven natvifarno siqvelisav, es Tqven warmoSviT
Cemi genia iseTive rogoric aris.*

115. TqvenTan Sobili TqvenTan erTad bnels Caesvena,


gamCeni yovlis warmavalis xmelisapirze,
rom me pirvelad SevisunTqe toskanas hava.

118. Semdeg rodesac momeniWa madli, im sferoT


wiaRSi yofnis, romelsac Tqven abrunebT TavaT,
da wilad mergo TqvenTan egzom miaxloeba,

121. aw gevedrebaT suli Cemi Tavmodrekilad


Zali uboZoT mas im qveynad misaRwevelad,
romelsac egzom aRtacebiT mieltvis guli.

433
124. `ase axlos xar ukanasknel madlis samanTan~,
miTxra madonam, `xams daZabo, axlave mzera
`TavaT gafanto Sens garSemo mcire burusic.

127. `Zirs daixede da sanamdis dawinaurde,


`naxe, ramdeni da ra vrceli samyaroebi
`Cven gadavlaxeT vidre zeviT amovaRwevdiT.

130. `dee, ganaTdes sixaruliT aw Seni guli


`da Seerie mozeime sulebis dasebs,
`maRal eTeris cadaqnilSi win mimqrolavTa~.

133. Tvali movavle ukve SvidTa ciur sferoTa,


ra davinaxe miwis birTvi egzom patara,
da daleuli, gaviRime sibralulisgan.

136. mosawonia mxolod maTi mosazrebani,


visac igi sZags uzesTaes miswrafebaSi,
da maT miezRvis brZenkacobis didi saxeli.

139. latonas asuls,* Tvali movkar saxegabadruls,


mas aRar axlda is talRebi, romelTac mcdarni
aRmiZres fiqrni am planetis laqebis gamo.

142. arc vaJis Senis brwyinvalebas o, hiperion,*


CemTvis uvnia; da maxloblad iyo maia,*
iqve diona, oriveni mand trialebdnen.

145. mand SevamCnie moZraoba iupiteris,


mandve merkuris da veneras garemoqceva,
yvela maTgani gars uvlida wertils centrisas.

148. vnaxe sidide me mSvidive cTomilebisa,


etlebis maTis moZraoba Tvalmiuwvdeni,
gadamlaxavi uSoresis sivrceebisa.

151. xolo is miwa, sadac vybedobT ampartavnulad,


maradJamuli marCbivebis wreSi msrbolelma
me davinaxe viT nakveTi mTebis da zRvisa,

434
154. Semdgom amisa kvlav Sevxede madonas Tvalebs.

qeba ocdamesame

rogorc frinveli, jer umweo marTveTa deda,


budeSi Tavis patarebTan sulganabuli
icdis, vidremdis Ramis ride mosavs qveyanas.

4. inatris male gaTenebas, bartyebis naxvas,


raTa gafrindes gasarjelad da moixveWos
sadme sakvebi SvilebisTvis saxeldaxelod;

7. win uswrebs riJraJs da moelis mTrTolvare guliT,


raTa avroram ciskiduri male SeRebos,
oqrocurvili sxivis blondiT Seamkos igi.

10. agre madonac idga Cems win, Tavaweuli,


imzireboda yuradRebiT swored iqiTken,
sadac nel-nela midioda eTerSi mzei.

13. gaocebuli, beatriCes amgvari WvretiT,


me ganvicade, rasac xSirad ganicdis kaci
imediT savse da lodiniT gulaRgznebuli.

16. magram arc didi dro gasula, rogorc es maxsovs


dayovnebasa da sawadlis mixdomas Soris,
ros aelvarda mometebul mTiebiT zeca.

19. miTxra madonam: `aha modis qristes amala,


`aqvea rTveli im nayofTa, romelic gsurda,
`Sen mogexveWa sferoebSi dayovnebisas~.

22. madonas saxe momeCvena mTlad aRgznebuli


da sixaruli mis TvalebSi ise brwyinavda,
rom aq sityvani aRsawerad ver ikmarebdnen.

25. rogorc mowmendil cadaqnilze sulgatrunvili,


hekata tkbilad iRimeba nimfebis wreSi,
zecis Tavanis siRrmeebSi Suqis mfrqveveli,

435
28. agre mec vnaxe auracxel varskvlavebs Soris
mze* kaSkaSebda, abrwyinvebda irgvliv yovelTa,
ise viT Cveni aq aSuqebs varskvlavTa dasebs.

31. am moqaTqaTe naTelTagan gaSuqebuli


RmerTSemosili varvarebda arseba* ise,
rom Tvalni veRar Sevagebe mis elvarebas.

34. `o, beatriCe, winamZRolo sulze utkbeso~.


da man momigo: `aq dagZlia Sen im siqvelem,
`romlis winaSe amaoa yoveli Zala

37. `jgufad Sekrulan urTierTTan Zali da sibrZne,


`gza gaukafavT maT zecasa da miwas Soris,
`sadac amdenxans moeloda, mas kacTa modgma~.

40. viT RrubelTagan daiZreba anazdad cecxli,


romelic caSi ganvrcobili mand ver eteva
bunebas Tvisas eurCeba, eweva miwas,

43. aseve suli Cemi caSi gadidebuli,


aRtyinda uceb, gadalaxa samanni Tvisni
da aRar maxsovs Tu ra gavxdi me im wuTebSi.

46. aRvaxven Tvalni da mixile rogori gavxdi,


Sen ukve naxe iseTi ram, rac moganiWebs
unars Rimilis Cems saxeze uvneblad Wvretis.

49. me mivagavdi kacs, romelsac Sori warsulis


Cvenebis kvalad warmodgena mondomebia,
magram amaod Tavs itkivebs mis mogonebiT.

52. roca vusmendi sityvebs misas egzom wmindaTa,


ise RirseulT, rom me igi Cavwere ukve
warsulis wignSi da aRvbeWde mand waruSlelad.

55. me rom sul yvela is enebi moviSvelio,


romelTac Zvelad polimnia da sxva muzebi
sanukveli rZiT mTa parnasze asazrdoebdnen,

436
58. ver gamovTqvamdi meaTaseds im aRtacebis,
romelic maSin me momgvara misma Rimilma,
da saxem misma meyseulad gabrwyinebulma.

61. viT mogzauri napralebze gadadis xtomiT,


ase viqcevi me samoTxis aq aRwerisas
wminda poemis am nakveTis mosaTaveblad.

64. vinc warmoidgens temis Cemis namdvil simZimes,


da mxrebs mokvdavi, daSretilis kacTaganisas,
is ar gamkicxavs sadme xeli Tu amiTrTolda.

67. is zRva, romelsac aw xomaldi miapobs Cemi,


arc mcire naxvis asparezi egonos vinmes,
arcTu Zabuni menavisgan gadasalaxi.

70. `risTvis mogxibla meyseulad saxeman Cemma,


`mixede im baRs, sad xelaxla ayvavebula
`qristes sxivebiT Semosili mcenareuli.

73. `e, mand, vardia,* masSi sityvam Seisxa xorci,


`iq SroSanebi,* surnelebis maTis wyalobiT
`gzai marTali gaikafes zecisken kacTa~.

76. sTqva beatriCem da maradis misma morCilman


me Sevecade TvalTa misTa brwyinvalebisTvis,
rogorme Tvalni gamemarTa da Semexedna.

79. da me vmdgariyav TiTqos lega Rrublebis CrdilSi,


zed damcemodes sxivi maTgan gamoparuli,
Tvalwin damidga mTeli veli cecxlis alebis.

82. sulni naTelni zimzimebdnen winaSe Cemsa,


elvis isarni anTebulni zecis TavanSi,
Tumc ar vicodi movlinebis maTis saTave.

85. o, ufliswulo, Sen amaRldi iseT sivrceSi,


rom SegiZlia momaniWo Zalmosileba,
sauflos Senis samanebis mosaxilveli.

437
88. Rosa mystica-am,* romlis saxels ase vadideb
ciskarze, mwuxrze, man ganmivrco me mxedveloba,
raTa vixilo ufro didi sinaTlis are.

91. rogorc ki Tvalwin warmomidga da momeCvena


didebiTa da brwyinvalebiT varskvlavis sxivi,
romelmac orTav samyaroSi sZlia yovelTa,

94. caTa siRrmidan CamoiWra ali momrgvalo,


gvirgvinis saxis, da zed varskvlavs gadaefofra
gars Semoertya, mis garSemo daiwyo srbola.

97. am qveyniuri utkbilesi melodiebi,


romelnic smenas harmoniiT ajadoveben,
geCvenebodaT rogorc mexis mZime gruxuni,

100. Tu am zeciur liraT JReras SeadarebdiT,


da JRera igi amSvenebda turfa safirons,
romelic irgvliv sxivs fantavda safironisas.

103. `var siyvaruli utkbilesi angelosebis,


`vgalob iseve aRgznebuli, viT Sen galobdi,
`roca saSoSi Cagesaxa saso soflisa.

106. `da vitrialeb dedofali cis sabrZanisis,


`vidremdis misdev Zisa Senis Zvirfas naterfals
`da zecis sferoT mianiWeb bednierebas~.

109. ase galobda naTlis dasi garsmojaruli


da maT garSemo mozimzime sulTa krebuli,
alad aenTo da gaisma uceb: `maria!~

112. myisve mantia dedofluri, romelic mosavs


irgvliv sferoebs da romelsac sunTqva uflisa,
ugzavnis mTiebs da aRagznebs RvTiuri cecxliT,

115. iseT manZilze gaiSala da afrialda,


im adgilidan, sadac TavaT vimyofebodi,
veRar vxedavdi mis samanebs am manZilidan

438
118. da Tvalebs Cemsas aRar eyoT imdeni Zali,
aliT Semosil diademas Tan mihyoloda,
rodesac igi Tavis Zisken miiswrafoda.

121. da rogorc balRi gamomZRari dedis xseniTa,


funCula xelebs mSoblisaken gaiwvdis xolme,
da amnairad gaamJRavnebs siyvaruls Tvisas,

124. ase naTelni wverokinebs iwvdidnen cisken


da yovel maTgans sixaruli zed emCneoda,
mariasadmi siyvarulis gamomxatveli.

127. bolos isini Cems winaSe Sesdgnen mcire xans,


da ise tkbilad igalobes himni: `Regina...~*
rom es galoba araodes damaviwydeba.

130. bednieria guTnisdeda, romelmac momka


kargi samkali iqve, sadac dasTesa TavaT
yvelaze metad SerCeuli Tesli ifqlisa.

133. Cven aq mivxvdebiT Tu ramdenad wmindaa ganZi,


cremlebis nTxeviT moxveWili o, babilono,
Sens tyveobaSi, sadac oqros ar edo fasi.

136. aqve zeimobs Tavis triumfs nazarevelTan,


wminda qalwulTan, rogorc axal iseve Zveli
aRTqmis wmindanTa wminda dasTan SeTanxmebulad

139. RvTis eklesiis kliteT mcveli, aw petre wminda.

qeba ocdameoTxe

`hoi, vinca xarT wodebulni serobad kravis,


`romelic iseTs Tqven gawodebT saWmels da sasmels,
`Tqvens nebisyofas ar daatyobs arodes SimSils.

4. `Tu uflis nebiT igica sWams aw nabiWevsa,


`romelic uflis tablisagan gadmocvenila,
`da Tumca igi jerac cxovrobs cocxalTa Soris,

439
7. `mixedeT awi Tu ramdeni mas utanjnia,
`da moukaliT mas wyurvili daucxromeli,
`aki TavaT svamT maradJamul saTavis wyaros~.

10. esa sTqva donam da sulebma Seqmnes triali,


viT sferoebma TavaT moZrav polusT garSemo,
kometaT darad sxivT afrqvevdnen daucxromelad.

13. da viT borblebi saaTisa brunaven xolme


iseTnairad, rom pirveli mosCans uZravi,
da ukanasknels, ase ityvi, Sesxmia frTeni,

16. amnairadve sulni ese uTanasworod


gars motriale, Cven gvaZlevda sababs gvefiqra,
yvela ar iyo Tanabarad aRtacebuli.

19. erTi maTgani momeCvena me uturfesad,


misi mTiebic netarebiT ise brwyinavda,
sxivosnobiTac yvelasagan ganirCeoda.

22. man bare samgzis beatriCes Semouara,*


ise RvTiurad mgalobelma, rom mis gamoTqmas
aw fantazia veRar SesZlebs Cemi verasgziT.

25. mitom gaurbis mis aRweras kalami Cemi,


arcTu micdia, radgan sityva da warmodgena
amnair suraTs verasodes ver gamosaxavs.

28. `dao Zvirfaso, Seni Txovna ise saTnoa,


`imdeni cecxli siyvarulSi gamogvimJRavne,
`rom Camovcildi me anazdad sulTa girliands~.

31. ali netari Sesdga myisve, gaxsna bageni


da eubneba beatriCes nazi CurCuliT,
swored im sityvebs, rac me weRan ukve aRvnusxe.

34. miugo donam: `o, didkacis dido naTelo,


`visac kliteni Caabara Tvis sauflosi,
`ufalman Cvenman codvilTaTvis gankacebulman.

440
37. `dahkiTxe igi, gamoscade sjulis codnaSi,
`hkiTxe, rac gsurdes, rac exeba imave rwmenas
`romlis wyalobiT dadiodi Sen erTxel zRvaze.

40. `ar gamostovo siyvaruli, imedi, rwmena,


`radganac mzera Seni mudam Sescqeris sarkes
`sad yvelaferi ixateba srulis sinaTliT.

43. `magram radganac mxolod rwmena gauxsnis karebs


`am sauflosas moqalaqeT, sasurvelia,
`man aq adidos Sens winaSe igive rwmena~.

46. viT bakalavri,* sapaeqrod momzadebuli,


ucdis magistross,* rodis miscems gamomcdel kiTxvas,
raTa pasuxi miawodos, da ara msjavri,

49. me movikrife mTeli codna, roca madona


Cemi cieri, im naTel suls esityveboda,
radgan vicodi Tu vin iyo aq gamomcdeli.*

52. da miTxra sulma: `sTqvi, he, monav qristesmiero,


`rai ars rwmena?~ mivubrundi myisve imasve,
vinac ineba amnairi kiTxvis mocema.

55. Semdgom amisa beatriCes mivapyar Tvalni,


da man maniSna gulaxdilad meuwyebina,
SemkiTxvelisTvis gulisTqmani Cemni anazdad.

58. `aw madlma iman, vupasuxe, vis meoxebiT


`me aRsarebas vaZlev pirvels aq mxedarTagans*
`mommadlos Zali misacemad swori pasuxis.

61. `swored iseve rogorc swerda Seni Zmobili,


`visTanac erTad moaqcie erTxel Sen romi,
`qristes moZRvrebad (azri misi meWeSmarita)

64. `sarwmunoeba ars sawadel saganT substanci


`da argumenti uxilavTa, mec amnairad
`mesmis arsoba WeSmariti sarwmunoebis~.

441
67. da man momigo: `azri Seni marTebulia,
`magram Tu ici ratom aris nagulisxmevi
`rwmena mis mier substancsa da arguments Soris?~

70. da me mivuge: `es ufskrulni, es movlenani,


`romelsac vxedavT am sferoTa did manZilebze
`ise arian miCqmalulni da Seuvalni;

73. `rom mxolod rwmeniT Tu SeviZlebT Cven maT Secnobas,


`rwmenas zed erTvis, sasoeba zesTazenuri,
`mitomc vixmare me substanci am SemTxvevaSi.

76. `am rwmenisagan gamomavals marTebs gonebas


`daumtkiceblad iazrovnos da amitomac
`me mimaCnia argumentad igive rwmena~.

79. mesma pasuxi: `monaxveWi mecnierebis,


`qveviT, miwaze ase kargad Tu SeiTvises,
`maSin sofistebs moeRebaT ucilod bolo.

827 ase ubnobda es naTeli siyvarulisa,


dasZina bolos: `rogorc wona, ise xarisxi
`am monetisa Sevicani ucilod sworad,

85. `magram esa sTqvi igi Tu gaqvs, marTlac qisaSi?~


da me: `diaxac, ise brwyinavs keTil naWedi,
mis natvifrevSi ar Seuva aravis iWvi~.

88. bolos gamoxda sinaTlisgan xmai metyveli:


`magram es marqvi, Tvali igi patiosani,
`romelsac yvela siqveleni emyarebian,

91. `rogor ipovne?~ vupasuxe: `WeSmaritebis


`yvela sabuTi Tavidanve mocemulia
`saRvTo werilSi gina ZvelSi, gina axalSi.

94. `misTvis bunebas arasodes gaCenis dRidan


`jer ar uwvrTnia Tvis quraSi mxurvale rvali,
`arcTu grdemls sadme moxvedria nacadi uro.

442
97. axla momigo: `Tu axalma, agreTve Zvelma,
`silogizmebma dagarwmunes Sen sabolood,
`rogorRa scani sityvis wmindis Zalmosileba~.

100. da me: `es cneba WeSmariti me ganmimartes


`saswaulebma, arc bunebas gamouWedavs
`odesme rvali, arcTu cecxlze uwvrTnia igi~.

103. mkiTxa naTelma: `egec mamcne, goneba Seni


`ram daarwmuna saswaulSi? gana sabuTma?
`merme iseTma, rac xelaxla unda damtkicdes?~

106. `Tu qveyanaze daamyares qristianoba


`usaswaulod, maSin yvela sxva saswauli
`ver Seedreba mniSvnelobiT am erTs verasdros.

109. `radgan Sen baRi gaaSene mSier-mwyurvalma


`da marxvisagan daSretilman, Tumc eg venaxi
`karga xniT adre daburduli iyo kaWaWiT~.

112. es vTqvi Tu ara, mTelma xorom iwyo galoba:


`vadidoT RmerTi~, ise tkbilad, melodiurad,
rogorc es caSi SeiZleba kacs gaegonos.

115. zecis Tavadman, wminda petrem, vinc gamomcada,


ise miSvela Stodan Stomde gardanacvleba,
rom mivaRwie ukve mwvervals diadi xisas.

118. mauwya kvalad: `madli igi, vinca gonebas


`Sensas igive aTqmevina rac TviT ewada,
`mec yovelive Sevamowme Sens mier Tqmuli,

121. `magram Sen axla ganmimarte aw rwmena Seni,


`marqvi vina gwams, aRiare winaSe Cemsa
`da rwmenis Senis saTaveebs mimagnebine~.

124. `mamao wmindav, amJamadac Sen xedav imas,


`romelsac egzom Tayvans scemdi, jerac Wabuki,
`yvelaze adre Sen Caxvedi mis samareSi~.

443
127. ase daviwye: `axla gwadis am sabrZanisSi
`warmogidgino me formula rwmenisa Cemis
`da saTaveni, aw mismine, me gipasuxeb:

130. `mwams erTi RmerTi, erTad erTi, maradJamuli,


`uwinaresi TviT mizezi xmelTa da caTa,
`sferoT SemZravi mamis Senis nebisyofiTa.

133. `amas gvaswavlis kacTa modgmas rogorc fizika,


`amasve gvixsnis yovelive metafizika,
`es gvwams, radganac es gvaswavla imTavidanve

136. `mosem, fsalmunma, saxarebam da Zvelma aRTqmam,


`mociqulebis qadagebam, epistoleTa,
`sadac gonebas suli wminda hfenda naTelsa.

139. `mwams me sameba wminda igi maradJamuli


`da erTarseba RvTaebrivi, sampirovani
`sadac urTierTs exameba `sunt~-ic da `est~-ic.*

142. `RvTis arsebobis misteria rogorc gvaswavlis


Cven saxareba RvTis mieri qveviT miwaze,
`rogorc tvifari aRbeWdili maCnia mkerdze.

145. `ai eg aris rwmenis Cemis wminda saTave,


`da naperwkali gardiqmneba mgznebare cecxlad,
`dee, ibrwyinos man Cems gulSi varskvlavis darad~,

148. rogorc batoni, saamuri ambavis momtans


gadaexveva Tavis msaxurs da gaixarebs,
rogorc ki igi moaTavebs ambisa Txrobas,

151. agreTve meca maxaroblis didis naTelma,


raki mis kiTxvebs vupasuxe moucdenelad,
damloca tkbilad, datrialda Cems irgvliv samgzis,

154. esreT iama mas pasuxi Cemgan nasmeni.

444
qeba ocdamexuTe

netav odesme Tu SeviZleb wminda poemiT,


romelsac cis da dedamiwis zed awevs xeli
(mis gamo Sromam me damadno wlebis manZilze)

4. davZlio mterni, vinc borotad damixSes karni


ima farexis, sadac tkbilad meZina kravsa,
mters im mglebisa, vinac mbrZodnen daucxromelad.

7. mivbrundebodi ukve sxva xmis da sxva sawmisis


poeti, gvirgvins davidgamdi imav saydarSi,
sadac momnaTles, mironcxeba sadac margunes.*

10. iq veziare me uflisa gzaTa marTalTa,


romelnic RvTisken warmarTaven mokvdavTa sulebs,
risTvisac petrem am naTelSi damido wili.

13. axla meore akiafda Cven win naTeli


im girliandis, saidanac gamogvecxada
qristes mosaydre da nacvali misi miwaze.

16. aRtacebuli meubneba madona Cemi:


`daxe, mxedari,* romlis didi damsaxureba
`kacs moanatrebs galiciis monaxulebas~.

19. viT mtredis marTve gulis tolTan Camofrenili


ekurkureba, etmasneba, ealerseba
Tavis megobars, siyvarulis dasamowmeblad,

22. aseve vnaxe es orive didi Tavadi


Sexvdnen urTierTs, miesalmnen da gaixarnen
da adidebdnen ciur sazrdos caSi miRebuls.

25. ros darbazoba moaTaves myis oriveni


Sesdgnen mdumared da gabrwyindnen iseTnairad,
rom elvarebas ver gauZles Cemma Tvalebma.

28. axla madonam gaiRima da sTqva Semdegi:

445
`sulo brwyinvalev, Sen aRavse odesRac miwa
`eklesiisa marTlmorwmunis uzado rwmeniT,

31. `borcvTagan barad gaismoda xma sasoebis,


`radganac mTebSi Sen iyavi rwmenis simbolo,
`ros sam mociquls moevlina ieso qriste.

34. `Tavi aswie, moikribe sulis mxneoba,


`Cvens sabrZanisSi aq mosuli mokvdavTagani
`sxivebis Cvenis mxurvalebiT unda damwifdes~.

37. es gamxneveba momageba axla meorem


naTelTaganma, axla am mTebs* mivapyar Tvalni,
Tvalni maTive sidiadiT weRan SemkrTalni.

40. `radganac madlma uzenaess imperatoris*


`SegvaZlebina am soflidan gardavlenamdis
`am saufloSi gadahyrodi mis maRal grafebs,*

43. `imisTvis, raTa Sen, romelsac gaCvena erTxel


`Tavis sasaxle WeSmariti, guls Caginergos,
`agreTve sxvasac sasoeba uzesTaesi,

46. `maS, gangvimarte aw arsoba misi namdvili,


`an ranairad hyvavis igi axla Sens gulSi~.
amas ambobda is meore suli naTeli.

49. asulma, Cemma winamZRolma, romelmac frTeni


aq mosasvlelad me Semasxa anazdeulad,
Cems magierad miageba im suls pasuxi:

52. `am Cvens meomar eklesias ara hyavs Svili,


`romelsac masze aRmatebiT gaaCndes saso,
`rasac amowmebs am sauflos mzei diadi,*

55. `mitomac darTes mas egviptis im bneleTidan


`neba sionSi aq mosvlisa, sanamdis igi,
`qristes meomar eklesias gaeyreboda,

446
58. `ori sxva kiTxva, rac Sen hkiTxe ara imisTvis,
`geswavla rame, aramed sxvisTvis im miwaze sauwyebelad,
`Tu rogor didad migaCnia Sen es siqvele.

61. `masve mivandoT, dee, TavaT gamoarkvios


`(ara mgonia ,amis gamo rom gaamaydes),
`dee, ufalma Zali misces maT satareblad~.

64. rogorc Segirdi gulmodgineT, auCqareblad,


Tavisve ostats gadauSlis sakuTar codnas,
raTa misganve moisminos msjavris dadeba,

67. `imedi aris molodini gamarjvebaTa,


`romelTac madli Cven gvaniWebs Semoqmedisa
`RvawlTaTvis CvenTa~, _ vupasuxe, Tanac ganvagrZe:

70. `varskvlavTa mravalT momafines me es imedi,


`uwinaresad vinc danerga igi Cems gulSi,
`iyo mgosani didebuli didisa RmerTis.*

73. `Speret in te~, ambobs igi Tavis fsalmunSi.


`yovelni sulni, vinc ician saxeli Seni.
`Cemebr morwmunem vin ar icis Tu vis vgulisxmob?

76. `Senc ise uxvad momafrqvie epistolebiT


`imedis Senis Cqeralisa uxvi Sxefebi,
`me SemiZlia sasoeba sxvas vuwilado~.

79. me es vuTxari da naTeli igi anazdad


mTlad acaxcaxda, aelvarda mgznebare ali,
rogorc burusSi dawyebuli elvaTakrToma.

82 da miTxra merme: `siyvaruli siqvelisadmi,


`ramac odesRac martviloba amatanina,*
`ris meoxebiT me vibrZodi daucxromelad,

85. `maniWebs Zalas kvlav mis gamo gagesaubro,


`getyvi aq saTqmels da merme Sen miTxari TavaT
`rai aRgiTqva, ras dagpirda imedi Seni?~

447
88. `rogorc axali, ise Zveli saRvTo werili,
`mivuge, saxavs RvTis moyvare kacTa sicocxlis
`erTaderT miznad sabolood mxolodRa sasos

91. `maTTvis, ityoda isaia, ganmzadilia


`samSobloSive samoseli ukve ormagi,
`samSoblod unda vigulisxmoT sasufeveli.

94. `da Zmaman Senman* aRgviwera gamocxadeba


`Cven ufro wvrilad, kacni igi kravis winaSe
`mdgarni Txemidan terfebamdis TeTrad mosilni.

97. Semdgom amisa, Semogvesma maRlidan xmai:


`Speret in te~ da im mrokvel netarTagani
yvela erTbaSad am galobas gaexmaura.

100. iseTi didi elvareba gamoxda Semdeg,


amismagvari TavaT kirCxibs rom dahyoloda.
zamTris Tve maSin iqneboda mxolod erTi dRe.

103. da viT asuli iwyebs cekvas SeuWirveblad,


arcTu qorwilSi xelovnebis gamosaCenad,
aramed am gziT axal sasZlos dasdos pativi,

106. aseve vnaxe modioda suli maRlidan,


am or naTelTan, trialebda daucxromelad
maTTvis mxurvale siyvarulis dasamowmeblad.

109. da maTTan erTad elvarebda, Tanac galobda.


madonam Cemma mianaTa am naTels Tvalni,
idga mdumared da uZravad viT patarZali.

112. `eg iyo igi, vinac mkerdze miiyrdno varxvma,*


`mas daekisra udidesi movaleoba,
`rodesac suli ganuteva jvarze gakrulma~.

115. es sTqva madonam, roca igi ambobda amas,


ise Semdegac Sescqeroda naTels pirdapir,
mzad iyo misgan moesmina sauwyebeli.

448
118. viT kacs, romelic mzes xangrZlivad miaSterdeba,
raTa Seatyos dabneleba mosalodneli,
didxans Wvretisgan daekargos Tvalisa Cini,

121. mec ase mWirda am sinaTlis didxans mzerisgan


da mesma xmai: `risTvis iRli Tvals sanaxavad,
`iseTi ramis, rac namdvilad arc ki arsebobs?

124. `miwaze miwad gadaiqca Cemi sxeuli


`da iq darCeba sanam uflis ganCinebiTa
`ar Seivseba aq netarTa ricxvi sruliad.

127. `cad amaRleba wilad ergo mxolodRa orTa,*


`orTav ormagi zedve ecvaT tanisamosi,*
`es ganacxade Tqvens miwaze sayovelTaod~.

130. es iTqva mxolod, girliandi almodebuli


Sesdga anazdad, gainaba sul sameulic,
dadumda himni da Seswyvites galoba ise,

133. viT meniCbeni flateebis, an daRlis SiSiT


Seayeneben erToblivad TavianT niCbebs,
rogorc ki stvenas ufrosisas gaigoneben.

136. hoi, rarigad mRelvarebda goneba Cemi,


ros movixede beatriCes dasanaxavad
veRar vixile sasurveli, pirmSvenieri

139. Tumc masTan viyav, am kurTxeul RvTis sabrZanisSi.

qeba ocdameeqvse

SemkrTali viyav: Tvalis Cini ar damvseboda


am dros brwyinvale alisagan, romelmac mzera
Cemi daSrita, Semomesma xma ucnauri:

4. `sanamdis isev mogecema unari xedvis,


`romelic Cahqra alis Cemis brwyinvalebisgan,
`mzeris dakargva maslaaTiT SevamsubuqoT.

449
7. `aba, daviwyoT, ras mieltvis maS suli Seni.
`Tanac gaxsovdes mxedveloba ar dagikargavs,
`mxolod SemkrTali dagisustda mzeris unari.

10. `icode, Tvalebs im qalisas, vinc Sen giZRoda,


`am sabrZanisSi aqvs iseTi Zalmosileba,
`rac ananias aRmoaCnda pavles ganmkurnvels.*

13. `dee gankurnos Tvalni Cemni, mivuge myisve,


`adre Tu gvian vinc Cemive Tvalis sarkmlidan,
`gulSi CaminTo ali marad dauSreteli.

16. `siqvele igi, rac ifrqveva aq sferoebSi


`gaxlavs im wignis sanukvelis ani da hoe,
`sad siyvaruli Sevicani sxvadasxvagvarad~.

19. da xmai igi, vinc gafanta Zrwola Cems gulSi


am mxedvelobis uecarad dakargvis Semdeg,
me STamagona saubaris kvalad gangrZoba:

22. `xams ufro wvrilad azri Seni gascra saceriT,


`igic mauwye ranairad SemarTe mSvildi
`nebisa Senis am mizanTa misaRwevelad?~

25. me vupasuxe: `naazrevma filosofosTa


`da xmaman cidan Cvens miwaze CamoRweulman,
`maT amotvifres siyvaruli igi Cems sulSi.

28. `ramdensac ufro mets Seicavs siqvele igi


`sikeTes TavaT (es Cvenc vuwyiT cdis meoxebiT),
`igi miT ufro mometebuls suls awvdis sazrdos.

31. `es siqveleni ise uxvad ajildoeben,


`rom yovelive, mis gareSe mdebare niWi,
`ars aTinaTi zenarulis SuqTafenisa.

34. `WeSmariteba Caminerga eseviTari


`man, vinc maswavla, maradJamul substanciebSi
`es siyvaruli iTvlebao upirvelesad.*

450
37. `da Semoqmedmac ucdenelma, uzesTaesman
`mamcno, rodesac moses uTxra aseTnairad:
`me gaCvenebo uciloblad sikeTeT CemTa~.

40. `gvaswave Senac, ros yvelasTvis hyav sacnauri


`uzenaesi misteria, kacT sagulisxmod
`yvelaze metis mondomebiT, mWevrmetyvelebiT.

43. `da mesma xmai meoxebiT kacTa gonebis,


`da saxarebis STagonebis meoxebiTac,
`uzenaesi siyvaruli miage ufals.

46. `marqvi, sxvagvari ra gaerTebs masTan Sen lari,


`CamomiTvale saTiTaod yvela maTgani,
`rac siyvarulTan RvTaebrivTan gaerTianebs~.

49. vyav sacnauri aw zraxvani qristes arwivis,*


isic Sevican Tu ra surda mas gaegona,
roca xelaxal aRsarebas me mas vetyodi.

52. `igi, rac RvTisken miaqanebs guls da gonebas,


ase mivuge, `ars naSobi siyvarulisa,
`romelmac guli me aRmivso RvTiuri cecxliT,

55. `arsoba Cemi da samyaros sruliadisa,


`sikvdili misi (dee, masTan gavcocxlde meca),
`yoveli saso marTlisa da marTlmorwmunisa,

58. `bolos siqvelis Semecnebis cxoveli Zala,


`yvelaferi es mcdar grZnobaTa zRvis wiaRidan
`mimaqanebda siyvarulis kandelisaken.

61. `im zomad miyvars me im baRis furclovanoba,


`maradiuli mebaRisgan gaSenebulis,
`ra rom sikeTiT Semoqmedma Semosa igi~.

64. es vTqvi Tu ara, myis gaisma tkbili galoba


caT saufloSi da madonam wamoiZaxa:
`wminda ars, wminda ars, wminda ars~...

451
67. rogorc mzis sxivi Tvlemisagan gamogvafxizlebs,
xedvis unari uecarad ganviaxldeba,
rodesac Suqi quTuToebs gaatans mkacri,

70. da danaxuli kacs SeakrTobs moulodnelad,


da Zilnasvami ver igonebs garemos Cveuls,
sanam goneba ar uSvelis mexsierebas,

73. ase madonam ganmifanta irgvliv burusi


Tavis brwyinvale, moelvare SemoxedviTa,
romelic aTas miliaze wvdeboda sagnebs.

76. axla yvelafers ufro naTlad vWvretdi TvalebiT


da vkiTxe donas, ganemarta, euwyebina
meoTxe ali Tu vin idga Cvens siaxloes.

79. sTqva beatriCem: `an naTelis elvarebaSi


`zeimobs suli pirvelqmnili,* romelic ufals
`yvela arsebaT uwinares hyavda Senaqmni~.

82. viT qariSxali Stos Searyevs, magram amaod,


Zirs dazneqili imarTeba igi xelaxla,
kvlav Semotevas drekadobiT moigeriebs,

85. mec damaRona misgan Tqmulman, Tavdapirvelad,


magram gavmxnevdi, movikribe iseve Rone,
radgan mominda pirvel kacTan gasaubreba.

88. vuTxar: `nayofo, vinac Segqmna simwifis Jamze


`miwam, o, papav uZveleso, yvela colebis
`Sen iTvlebodi mamamTilad yovelJams, dRemdis.

91. `gvedri maRirso me pasuxi iseTi kiTxvis,


`romelsac albaT uCemodac kargad mixvdebi,
`radganac male msurs vismino xma sasurveli~.

94. rogorc cxoveli atokdeba zedsafenis qveS


da Setokeba materiis auwyebs mWvretels
cxovelis tanis moZraobas yovelnairsa,

452
97. aseve suli pirvelqmnili me mauwyebda
cecxlis alidan gamonakrTom sixaruliTa,
rom mas ewada aRsruleba wadilis Cemis.

100. gamoxda xmai: `vidre survils Sen gamoTqvamde


`me vWvret winaswar zraxvaT SenTa safarvelidan,
`da gulis wadils, Tumca TavaT sdumxar maT gamo.

103. `vWvret yovelives im utyuar sarkis wyalobiT,


`romelic gaZlevs ukukrTomas yovlis movlenis,
`Tumc sxva sagani mis aTinaTs arsad iZleva.

106. `Sen gsurs gaigo Tu ra Jamma ganvlo mas Semdeg,


`rac Camasaxles me im baRSi, romelic donam
`gamogatara, am sferoSi zeamosvlamde.

109. `ramden xans Wvretdnen sanukvel baRs Tvalebi Cemi,


`an da ra iyo Semoqmedis risxvis mizezi,
`an ra enaze avmetyveldi Tavdapirvelad?

112. `icode, Svilo, gamaZeves me samoTxidan


`ara imitom, rom vigeme nayofi igi,
`aramed radgan gadavlaxe daTqmuli mzRvari.

115. `swored im adgils, sadac donam ixmo virgili,


`davyavi bare oTxi aTas samasi weli,
`oric miqceva ukuneTSi mzis elipsisa,

118. `cxraas ocdaaT wels vumzerdi sxva planetT Soris,


`moqcevas mzisas weliwdeuls, rodesac, Svilo,
`vcxovrobdi codvil dedamiwis hemisferoze.

121. `ena, romelsac me vxmarobdi salaparakod,


`mokvda, vidremdis naTesavi nebroTianTa
`ganizraxavda babilonSi koSkis agebas.

124. `radgan yvelafers momdinares Tqveni sulidan


`warmavaloba Tan dahyveba im Tavidanve,
`raki bunebas kacobriuls ganagebs zeca.

453
127. `enas buneba mianiWebs modgmas kacisas,
`magram rogori unda iyos es metyveleba
`amas gangeba ganawesebs, ganagebs TavaT.*

130. `vidremdis jurRmuls vewveodi jojoxeTisas,


`el~* erqva ufals, Cvens Semoqmeds zesTazenaruls
`vinc sixarulis safarveliT Semmosa meca.

133. `Semdgom amisa `eli~ yofas ewodeboda,


`radgan icvleba kacTa yofa msgavsad foTolTa,
`erTni wavlen da sxvani movlen isev miwaze.

136. `yvelaze maRal mTis mwvervalze davyav umwikvlom


`Semdgom amisa codviT savsem gariJraJidan,
`kidev Svid saaTs damayovnes me samoTxeSi.*

139. `swored im dromdis, rodesac mze icvlis ciferblats~.

qeba ocdameSvide

`Al Padre, al Figlio, allo Spirito Sancto~...*


mTelma samoTxem aayola am xmas dideba,
momajadova am galobam anazdad meca.

4. da yovelive, rac xdeboda aq Cems winaSe


meCveneboda me samyaros mTelis Rimilad,
romelmac egzom daatyveva Cemi goneba.

7. oh, sixarulo, aRtacebav gamouTqmelo,


o, siyvarulo, udrtvinveli tkbili dReebis
hoi, unaRvlo netarebav, aumRvrevelo.

10. oTxi naTeli idga Cems win gabrwyinebuli


igi, romelic momevlina yvelaze adre,
uceb, yvelaze ufro metis aenTo SuqiT.

13. bolos, iseTi gaxda igi anazdeulad


rogoric maSin iqneboda iupiteri,
roca marixis miiRebda fers, anagobas.*

454
16. gangebam, vinac anawilebs zecaSi rolebs,
myis daaduma xoroebi yovel kuTxeSi,
sdumdnen netarni da momesma am dros anazdad:

19. `nu gagaocebs saocreba ese viTari


`me rom fers vicvli, aw igive mouva yvelas,
`amas ixilav sanam me aq vilaparakeb.

22. `vinc miitaca Tqvens miwaze adgili Cemi,*


`Cemi adgili, ho, diaxac, romelic axla
uflis winaSe umosaydrod ars daSTenili,

25. `gadaaqcia dabaxanad saflavi Cemi,


`sisxliT da obiT SeTiTxnilad, iSvebs is mxeci,
`visac moelis jojoxeTis bneli jurRmuli~.

28. axla vixile cas gaekra iseTi feri,


rogorc miagebs mzei Rrublebs dila _ saRamos,
zecis Tavani aelvarda da Seifakla.

31. rogorc qalwuli gauryvneli, kdemamosili,


moismens xolme mRelvarebiT, eldis caxcaxiT
sxvisgan Cadenil uzneobis utifar ambavs,

34. madonac Cemi, am Tqmisagan, ise aimRvra,


ase megona moiRuSa amgvarad zeca,
roca golgoTas miavlines meufe Cveni.

37. naTeli wminda ganagrZobda kvalad moTxrobas,


da xmai misi ufro metad iyo Secvlili
vidre is cecxli, rac zed hqonda Semogznebuli.

40. `qristes sasZlois gulisaTvis sisxli davRvareT,


`me, linma, kletma* ara misTvis, rom mogvexveWa
`oqro da vercxli, an dideba ramenairi;

43. `aramed misTvis, am lxenaSi dagvedo wili,


`piusi, siqsti, kaliksti da papi urbani,
`yvela sisxls Rvrida rwmenisaTvis egzom gvemulni.*

455
46. `Cven ar gvndomia, rom morwmune mas qristianni,
`zogi mxarmarcxniT Semoesxa, zogic mxarmarjvniT
taxtisa Cvenis mimtacebels, viTomdac msajuls;*

49. `arcTu kliteni, romelic me gadamapires


`saomar niSnad im droSebze etarebinaT,
`maT, vinc qristianT autexa ficxeli omi.

52. `arc Cemi saxis tvifarebad gamoyeneba,*


`matyuarebis sigelebze misi aRbeWdva,
`ris gamoc axlac miwiTldeba darcxveniT Rawvni

55. yvela samwyoSi zeciuri mosavT samosi,


`mwyemso, Sen viTom, TavaT mgelo uboroteso
`hoi, ufalo, gaielvos maxvilma Senma.

58. `igi boroti gaskoneli da kahoreli*


`emzadebian ukve sisxlis Cemis saxvrepad,
`SexeT av nayofs gamoRebuls, karg yvavilisgan!

61. `magram gangeba, vinc samyaros sasiqadulod,


`scipionis xmliT roms didebuls icavda erTxel,
`vgoneb kvlav aRsdga, sadacaa mogveSveleba.

64. `da Senac, Svilo, ros sxeuli Seni mokvdavi


`kvalad mibrundes Tqvens miwaze, aRaxven bage,
`arc Sen damalo, rac me TavaT gamovamJRavne~.

67. viT Rrublis orTqli gayinuli am Cvens haerSi,


scviva frTilebad, roca verZi Tavisi rqebiT
mzes mieweva, Seexeba mnaTobs zeciers.

70. aseve vnaxe me, eTeri rogor gaivso,


frTilebis darad mociale naTel sulebiT,
romelTac CvenTan daayovnes amdeni xani.

73. maT moZraobas vadevnebdi me Tvals manamdis,


sanam isini miaRwevdnen samans zeciers,
romelic mzeris CvenisaTvis aris nakrZali.

456
76. ra naxa didxans amgvar WvretiT viyav garTuli,
`daxare Tvalni, miTxra donam, ufskruleTisken,
`da dainaxe raodeni ganvle manZili~.

79. mas Semdeg, rac me gadavxede pirvelad miwas,


SevniSne ukve gamivlia Turme is rkali,
pirvel klimatis naxevridan dasasrulamdis.

82. me vnaxe gzai odisevsis, kadiqsis mxridan,


im napiramdis, saidanac erTxel evropa*
friad saamo, gaxda tvirTi momtaceblisa.

85. kidev bevr rames SevniSnavdi am Cven miwaze,


magram Cems qveviT win gaeswro ukve cis mnaTobs,
meti manZili vidre erTi niSnis odeni.

88. xelqmnili suli aRtacebiT donas mWvreteli,


axla iwvoda mometebiT cecxlmodebuli
da eswrafvoda kvlav Sexedvas sasurvelisas.

91. yvelaferi is, rasac qmnian xolme buneba,


an xelovneba kacTa mzeris mosaxiblavad
sinamdvileSi, an mxatvrobis nazi ferebiT,

94. es yvelaferi Tundac erTad Sexamebuli,


ver Seedreba aRtacebas momjadoebels,
romelsac misi gaRimeba momagebebda.

97. Zalmosilebam, mzeris misis moniWebulman,


me gamitaca pirmSvenier ledas budidan*
da gadamtyorcna me uswrafes sferoebisken.

100. yvela kideni Semosilni iyvnen mTiebiT,


ise Tanabrad, rom ver SevZel gamomerCia,
romeli erTi mieCina CemTvis madonas.

103. magram mas Cemi SeemCnia fernamkrTaloba,


da Semesityva ise tkbili, tkbili RimiliT,
rom TavaT RmerTi mis saxeze aRbeWdiliyo.

457
106. `brunvis buneba SuagulSi Zvras moklebuli,
`romelic yvelas Tvis garSemo abrunebs xolme,
`iZvris aqedan da aq aris daZvris samani.

109. `uswrafesia am cis brunva, kidevac masSi


`cxovrobs RvTis suli siyvarulis aRmagznebeli
`da Zali misi amoZravebs aq yovelives.

112. `am rkals gars ertymis siyvaruli, sinaTlis Zala


`iseve rogorc rkali igi samyaros mTelsa,
`am rkals Seicnobs isev misi damfuZnebeli.

115. `siswrafes misas sxva saTave ar gaaCnia,


`magram danarCen rkalTa zoma masSi Tavsdeba,
`ise viT aTSi moTavsdeba ori da xuTi.

118. `ra fesvebs iyris axla droi am niadagSi,


`misi foTlebi da ylortebi viT gadasulan
`sxva sferoebSi, amas Senac mixvdebi TavaT.

121. `hoi, sixarbev momakvdavTa, ise atyveveb


`Sen kacTa Tvalebs, rom aravis ar SesZlebia
`Seni boboqar zvirTebisTvis eZlia mklaviT.

124. `xom ayvavdeba xolme kacSi neba keTili,


`magram wvimani uwyvetelni wamovlen TqeSad
`da kvirtebSive daazroben nayofT siqveles.

127. `ubiwoebas mxolod yrmaTa Soris Tu naxavT,


`magram isinic fuWdebian anazdeulad,
`roca bageze SeaxmebaT xseni dedisa.

130. `sanamdis ena eCliqebaT, icaven marxvas,


`magram rogorc ki aidgamen isini enas,
`yovelgvar sazrdos ganurCevlad eZgerebian.

133. `sanamdis ena eCliqebaT maT uyvarT deda,


`mas pativs scemen, magram ukve wamoCitulTa
`ukve saSurod miaCniaT misi sikvdili,

458
136. `ase Savdeba TeTri kani turfa Rawvebze
`im asulisa, visac dRisiT Tan moaqvs WaRi
`da saRamo Jams Tan waiRebs Suqis saTaves.

139. `nu gagaocebs es ambebi amieridan,


`egec icode qveyanaze ar sufevs mefe,
`mitomc mrude gzas dasdgomia kacobrioba.

142. `magram vidremdis ianvari ascdeba zamTars,


`TqvenSi, miwaze am measeds arad agdeben,
`es sferoebi iseTnairs Sehqmnian quxils,

145. `rom is grigali, romelsac Tqven eliT amden xans,


`ise uecrad Seabrunebs saWes gemisas,
`rom floti Tqveni miaSurebs pirdapir mizans

148. `da keTil yvavils nayofica mohyves keTili~.

qeba ocdamerve

ros ganaCeni Tvisi dasdo Cvens saukunes,


cocxal mokvdavTa sagulisxmod madonam Cemma,
vinc aRmavlina me samoTxis am sabrZanisSi;

4. da viTa kaci, vinc SeniSna Tavis zurgs ukan


sarkeSi sxivi fakelisa, romlisa SuqiT,
moulodnelad gaifanta garSemo bneli,

7. mobrundes merme kaci igi da dainaxos


erTbaSad ori sasanTleni mokiafeni,
mimsgavsebulni viT simReris sityva da taqti.

10. aseve maxsovs, moviqeci mec agre rigad,


roca vixile elvareba im Tvalebisa,
sadac amuris danagebi micdida bade.

13. roca mas saxe avaride, vixile mzeriT,


igi, rasac Cven vxedavT xolme aRtacebulni,
ros zecieri xoroebis gvesmis galoba,

459
16. aha, vixile almasiviT mbzinavi sxivi,
iseTi mZafri rom misive aTinaTidan
myisve davxare TvalTa CemTa quTuToebi.

19. moculobiTac ise mcire iyo es sxivi,


mis siaxloves TviT varskvlavic gamoCndeboda,
ise viT mTvare varskvlavebiT garemoculi.

22. iseT manZilze, romelzedac Cven vamCnevT xolme


mTovarisa da mzis garSemo wres Semovlebuls,
roca Rrublebi gars artyia mnaTobebs sqeli,

25. da rkali igi anTebuli, cecxlebr mgznebare,


brunavda irgvliv, uswrafesad vidre sxva cai,
am sferoebis sabrZanisSi gars moriale.

28. am rkals meore gars uvlida agreTve rkali


imas mesame da mesames _ ukve meoTxe,
mas ki _ mexuTe da mexuTes _ irgvliv meeqvse.

31. am ukanasknels ki meSvide iseT manZilze,


rom TviT Sikriki, malemsrboli iunonasi*
ver daitevda mas sivrceTa Tavis wiaRSi.

34. rkalsa mas merves irgvliv ertya sxva rkali _ mecxre


yoveli rkali ise zantad brunavda irgvliv
ramdeni sivrcec rkalebs Soris darCeniliyo.

37. is rkali sCanda aRgznebulad yvelaze metad,


rac naTels wmindas sxvaze metad miaxleboda,
mitomc brwyinavda udidesis naTlis savsebiT.

40. ra daminaxa daRvremili, fiqrSi garTuli,


miTxra madonam: `es wertili ars gamgebeli,
`rogorc bunebis, ise caTa sabrZanisisa.

43. `naxe wre igi, mis momijne uaxloesi,


`egec icode, brunavs ase Tvalmiuwvdenad,
`rom siyvarulis alisagan ars aRgznebuli~.

460
46. da me: `qveyanac rom amrigad warmarTuliyo,
`rogorc me aq vWvret sferoebis am sabrZanisSi,
`Seni naTqvami iqneboda CemTvis sarwmuno.

49. `magram grZnobaTa samyaroSi sCanan sagnebi


`ufro RvTiurad, ramdenadac mometebulad
`Sors gveguleba samyarois Cvenis centridan.

52. `Tu gsurs aRsruldes aq wadilni Cemni sruliad,


`am gasaocar, angelosur taZris wiaRSi,
`romelsac irgvliv siyvarulis mijnavs samanni,

55. `unda mauwyo ratom agre gansxvavdebian


`qveviT natvifri, xolo zemod TavaT tvifari,*
rasac goneba aqamdisac ver miwvda Cemi?

58. kvanZi iolad rom ver gaxsnes TiTebma Senma,


`me es ar mikvirs, arc ucdia sxvas misi gaxsna,
`mitomc aqamdis iyo agre gadanaskvuli~.

61. es miTxra donam da dasZina: `xams daukvirde


`Tu es gsurs, iWvni sabolood Semogefantos,
`Semdgom amisa SegiZlia imsjelo TavaT.

64. `materialur sferoebis iqmneba rkali,


`viwro, xan farTo, es hkidia swored imaze,
`Tu raodeni siqveleni Tavsdeba maTSi.

677 `didi siqvele sikeTesac warmoSobs didsa,


`met Zalas meti dasWirdeba uTuod rkali,
`Tumc nawilebi Tanabarad iyos srulqmnili.

70. `mitomc is rkali, samyarosTan erTad moZravi,


`uTanabrdeba moZraobis Tvisis ieriT
`yvelaze metad gulmecniers, mosiyvarules.

73. `ase rom, Tu Sen ganixilav am wreT siqveles,


`ara Tu marto moculobas garegnuls maTsa
`ama substancebs, mimsgavsebulT am sferoebTan,

461
76. `albaT SeniSnav gasaocar urTierTobas
`didsa da didsa, mcireodens da mcireodens,
`yovel casa da mis aRmZvrel gonebas Soris~.

79. rogorc haeris hemisfero aelvardeba,


roca borea im loyidan amoisunTqavs,
romlisgan sio unazesi gamodis xolme,

82. igive dafxrews da gafantavs Rrublebis rides,


gadaikarebs da laJvardi gabrwyinebuli
cas gadaakravs uecarad Rimils brolisas,

85. igive moxda Cems sulier samyaroSiac,


ros beatriCem Semajera naTel pasuxiT,
da varskvlaviviT gamiRima WeSmaritebam.

88. rogorc ki donam moaTava saTqmeli Tvisi,


viT naperwklebi gaRvivebul, nawrTob rvalidan
irgvliv aenTnen sferoebi cecxlmodebulni.

91. winwklebi winwklebs zed daerTven, ali als miswvda,


da naperwklebi gaxdnen asjer ufro mravali,
vidre ujredni Wadrakebis ormag ficarze.

94. `osanas~ xmai myis moedo irgvliv xoroebs,


im myar punqtamdis, rac amagrebs axlac sferoebs,
gaCenis maTis pirvel dRidan ukunisamde.

97. da man, vinc mcire eWvsac Wvretda mudam Cems sulSi,


miTxra: `icode mewinave am xoroebSi
`gegulebodes qerubimni da serafimni.

100. `mitomc swrafia aRmafrenis maTisa Zala


`im punqts isini Seerwymian SeZlebisamebr,
`ramdenad metad spetaki aqvT Zala Wvretisa.

103. `maT irgvliv mdgomni aq zecaSi iwodebian


`taxtad zecier meufebis TvalTa winaSe,
`radgan isini asruleben sameuls pirvels.

462
106. `rac ufro Rvivis sixarulis anTeba maTSi,
`miT ufro metad Caswvdebian WeSmaritebas,
`romelic sulebs mianiWebs naTlis savanes.

109. `egec icode, WvretaSia bedniereba,


mas nu eZieb siyvarulSi Sen nurasodes,
`radgan es grZnoba isaxeba Wvretis Sedegad.

112. `xolo is jildo, rasac kaci moixveWs xolme,


`ciuri madlis da siqvelis meoxebiTa,
`aris sazomi amgvar Wvretis Cvenis unaris.

115. `is sameuli, maradiul am gazafxulze,


`vinc ase aCens am baRnaris mSvenier kvirtebs,
`rom maT verasdros gaaSiSvlebs Txis rqai RamiT,

118. `galobs maradJams uwyvetelad igi `osanas~


`samive, xolo aRgznebuli ucnaur vnebiT
`da sixaruli samivesi dvrinavs erTbaSad.

121. `sami RmerTqali imyofeba am dasTa Soris,


`samTavroebi, siqveleni, ricxviT meore,
`xolo mesamed igulisxme xelisufalni.

124. `mTavar angelosT dainaxav pirvel or dasSi


`samTavroebsac da mesames mxars umSveneben
`angelosebi mgalobelni uflis mierni.

127. `yvela eseni mwvervalisken imzirebian,


`Tumc zegavlenas qvemourTac ar moakleben,
`zenarisaken aRzevebas urCeven sxvaTac.

130. `da angelosTa wminda yofam ise Zlierad


`TviT dionisec gaitaca mas Jamsa Sina,
`rom Cemeburi ganrigeba man daawesa.

133. `Tumca grigori mas odesRac gaepaeqra,


`magram rodesac mas ufalman aRuxvna Tvalni,
`mas sasacilod arc ki eyo Tavis naweri.

463
136. `nu gaocdebi, rom SeiZlo Svilma soflisam
`WeSmaritebis mistiuris agre Cawvdena,
`es man Seicno, vinc ixila caTa sauflo.

139. `aq man mravali sxva simarTlec hyo sacnauri~.

qeba ocdamecxre

roca qal-vaJi latonasi* Sevlen Txis rqaSi,


agreTve saswors Tanabarad miewevian
gars moerTveba horizonti maT qamris darad,

4. imave xanSi am sasworis or fialaze,


orTav zeniti gaaCerebs vidre xelaxla,
qamars Semoxsnis da Seucvlis hemisferoebs,

7. swored amden xans ubrwyinavda Rimili donas,


sdumda da mzeras miapyrobda swored imisken,
rac me SemakrTo da man miTxra Semdgom amisa:

10. `me gipasuxeb, Tumc Sen aras SemkiTxebixar,


`mag Sen zraxvaze, rac uTqmelad vyav sacnauri,
`me vxedav im punqts, sadac dro da sivrce Serwymulan.

13. `ara imisTvis, rom srulyofa mogaxveWino


`(es ar moxdeba), raTa TavaT ganaTde Senac
`mis aTinaTiT da ityode: `aha, varsebob~.

16. `maradJamuli, droisa da sivrcis kidegan


`maradiuli siyvaruli, TavaTve iqca
`trfobad usazRvrod da iseve ganaxlebulad.

19. `arc iTqmis TiTqos SesaqmeTa dasawyisamde,


`arc masze adre, arc SemdegSi rom yofiliyo
`suli uflisa wyalTa zedan uqmad mavali.

22. `forma da nivTi SeuuRldnen RvTiur siyvaruls


`da aRsdga wminda, uboroto nebisyofiTa,
`sami isari sam sablian mSvildiT natyorcni.

464
25. `rogorc mzis sxivi gaielvebs xolme minaSi,
`qarvaSi, brolSi, imnairad rom aRar rCeba
`mis Sesvlis wertsa da gaJRenTis xarvezebs Soris,

28. `ase uflisa Zlierebam sampirovnulma


`yofnas imgvari, erToblivi miago Suqi,
`rom Senaqms misas ar atyvia arsad sawyisi.

31. `am substancebis ganrigeba dadgenil iqmna


`xolo aq zeviT daamwkrives yvela isini,
`romelTac zenam moqmedebis miago niWi.

34. `martivi niWi miakuTvnes Zalas umdabless,


`xolo SuaSi mimReoba da Zali qmnisa
`samaradJamod gadaaskvnes erTi meores.

37. `ieronimma dagviwera, rom angelosni


`RmerTs Seuqmnia saukuniT mravaliT adre,
`vidre samyaros qaosidan gamoiyvanda.

40. `dagimowmeben Cemgan Tqmulis WeSmaritebas,


`saRvTo werilis sakiTxavni dabejiTebiT,
`da darwmundebi, roca TavaT Caufiqrdebi,

43. `goneba Tqvenic, albaT, amas daadasturebs


`an am manZilze viT gaZlebdnen sferoni ese,
`saWeTmpyrobelni am sabrZaniss rom ar hyoloda

46. `axla Senc uwyi sad da rogor RmerTs Seuqmnia


`angelosT dasni, aw samive daeWvebani
`Cemma naTqvamma gagifanta amieridan.

49. `ufro mokle xans, vidre ocjer kaci daiTvlis


`angelosebis RmerTs ganudga erTi nawili
`da daarRvies maT kavSirni im sofliurni.

52. `sxva danarCenni darCnen isev uflis erTgulni,


`maTve daiwyes moZraoba es saocari
`da uwyvetelad am sferoebs atrialeben.

465
55. `warwymedis amis, siamayis wyeuli suli,
`iyo mizezi da Sen naxe igi jurRmulSi
`mTeli samyaros simZimisgan welmowyvetili.

58. `xolo maT, visac aq uyureb TavmodrekilTa,


`adre Seicnes RvTaebrivi madlisa Zala,
`vinc maT miago zenaruli gonebis Zali.

61. `da mzera maTi aRamaRla Zalam madlisam,


`nebis simtkicis da sisavsis maTis wyalobiT,
`gabrwyinda caSi maTi didi damsaxurebac.

64. `me es ara msurs, rom Sen iWvi aq dagebados,


`msurs eg icode: mxolod madli aris Sedegi,
`uflis winaSe marTebuli damsaxurebis.

67. `Tu Cems naubars gulxmierad daukvirdebi,


`Sen ukve ZalgiZs sacnaurhyo dauxmareblad
`am sferoebis angelosTa dasis ambavi,

70. `magram miwaze Tqvens skolebSi rom ganmartaven,


`TiTqos bunebas angelosurs mosdevdes niWi
`Wvretis, ndomisa da warsulis mogonebisa,

73. `me amis gamo SemiZlia aqve davsZino,


`raTa uwyode Sen simarTle Seufarveli,
`or azrovnebis damyareba surT am sakiTxSi.

76. `rac am substancTa moixveWes madli zenaris,


`uflis saxisa xilvis Semdeg dRedaRam Tvalni
`mipyrobili aqvT imisaken, vinc sWvrets yvelafers.

79. `mitomc maT mzeras sxva sagani veRar miipyrobs,


`arc Segoneba SeuZliaT ramenairi,
`radgan sxva fiqri arc aReZvriT maT araodes.

82. `miwaze zogi bodavs kidec Tvalgaxelili,


`yvela visac swams, an ara swams doqtrina ese,
`magram pirvelTa umetesi miuZRvis brali.

466
85. `brZenmetyvelebiT Tqven mihyvebiT xSirad mrude gzas,
`radgan ahyvebiT Tqven saxelis amaoebas,
`da gagitacebT xan wyurvili TavmoTneobis.

88. `amas iTmenen jerac caSi ase Tu ise,


`magram vai maT, vinc wabilwa saRvTo werili,
`sinaTle misi daabnela yalbis mqnelobiT.

91. `aravin icis Tu ramdeni daRvrila sisxli


`maTis wyalobiT, an ufali rogor afasebs
`vinc sityva misi SeiTvisa Tavmodrekilad.

94. `bevri mkrexelobs da igonebs aTasgvar araks,


`da Tavi moaqvT moCmaxuli gamogonebiT,
xolo sityvani saxarebis dadumebulan.

97. `erTni ityvian: mTvare ukumoqceulao


`vnebis kviraSi da imgvarad damdgara caxe
`mzis Suqi TavaT dauCrdilavs miwisken msrboli.

100. `sxvani: mze male saukunod dabneldebao


`espanelTaTvis da agreTve indoelTaTvis,
`verc uriani naxaveno odesme mzesa.

103. `lapo da bondi* florencias ar hyavs imdeni,


`ramden zRaparsac kaTedridan Tqven gaigonebT,
`weliwdeulad gamonagons, uSnod moWorils.

106. `uvici cxvrebi brundebian Sin kmayofilni,


`sakvebis nacvlad niavqariT gamobestilni,
`magram aq zeviT uvicobac codvaT eTvlebaT.

109. `mociqulTaTvis rodi uTqvams qristes odesme:


`movleT qveyana da sicrue moixveWeTo~,
`aramed sagzlad gaayola WeSmariteba.

112. `da sityva igi ise hquxda maTi bagidan


`sarwmunoebis dasacavad saRvTo werili
`iyo maT xelSi rogorc mSvildi, ise boZalic.

467
115. `qadagebis dros mohyvebian moCmaxul ambebs,
`da roca mrevli gulianad gadixarxarebs,
`gamarjvebisgan~ ifuyeba mRvdlis kapuSoni.

118. `brbom rom icodes ra frinveli dabudebula


`beris CoxaSi, ar irbenda daucxromelad
`indulgenciis oqros fasiT Sesasyidavad.

121. `da kacTa modgma imnairad Wkua moklea,


`rom gonivruli sabuTebis gausinjavad
`yovelgvar aRTqmas xelaRebiT daerwmuneba.

124. `Rorebsac agre asuqebda wminda antoni,*


`magram Rorebze uaresni iyvnen uTuod
`is morwmuneni, vinc yalb fulebs sWridnen ugerbos.

127. `ukve gadavcdiT saubaris Cvenisas sagans,


`Tvali miapyar amitomac mizans marTebuls,
`rom Tavis droze mivaRwioT sasurvel samans.

130. `angelosT dasni ise swrafad izrdeba caSi,


`ricxvi ar hyofnis kacT gonebas maT dasaTvlelad
`arcTu odesme SeZlebula aRnusxva maTi.

133. `Tu daakvirdi danielis gamocxadebas,


`Sen mixvdebodi usaTuod amas TavaTac,
`igi ar amxels angelosTa raodenobas.

136. `saTave igi sinaTlisa maradJamuli


`ise miiRo, SeiTvisa, bunebam maTma,
`rom erToblivi brwyinvalebiT Serwymian masve.

139. `da radgan Wvretas siyvaruli mosdevs Sedegad


`zogi maTgani mgznebarea am siyvarulSi,
`zogic gulgrili amav grZnobis mimReobaSi.

142. `aw Seicani Zliereba misi maradi,


`visac win udgas esodenni vrcelni sarkeni,
`sadac mravalgzis Suqis misis sCans aTinaTi,

468
145. `Tumc TavaT igi rCeba marad ganuyofeli~.

qeba ocdameaTe

meeqvse Jamze, eqvsi aTas milis manZilze


Cvengan naCrdili dedamiwis gadaixreba
horizontisken, Suaguli am dros zecisa

4. mosCans imgvarad TaRovani zenitis axlos,


rom Cven veRar vWvretT, Zlieradac davZaboT mzera
varskvlavs zogierTs da rac ufro metad brwyindeba

7. mzis Simunvari* da ugzavnis garemos mTiebs,


miT ufro meti moakldeba varskvlavebs sxivi,
Suqi akldeba TviT uturfess varskvlavs ciskrisas.

10. TavaT triumfic moriale daucxromelad


im punqtis irgvliv, ramac weRan damixSo mzera,
romelic TavaT garemocvas Seicavs Tvisas,

13. Cahqra nel-nela da ganqarda anazdeulad,


gaqrobam misma, siyvarulma Cemma mgznebarem
me STamagones madonasTvis mimepyro mzera.

16. qebani Cemni mis saxotbod aq dawerilni,


yvelas rom erTad mouyaros mgosanma Tavi,
ar ikmarebda Sesamkobad amjerad misda.

19. mSveneba misi iyo egzom gabrwyinebuli,


mis aRsawerad fantaziac ver ikmarebda,
mxolod Semoqmeds Tu SeeZlo Secnoba misi.

22. Cemi poemis am adgilze ise davmarcxdi,


rogorc arasdros sxva poeti damarcxebula
tragediis an komediis vinme avtori.

25. viT TvalTa mzera mzis diskoze miSterebuli


brwyinvalebisgan daZabundes, ise Cems sulsac
misma Rimilma ucnaurma waarTva Zala.

469
28. pirveli dRidan, rac vixile me saxe misi
am Cvenebamdis leqsi Cemi daucxromelad
misda saqebrad iTxzeboda da irTveboda.

31. magram amJamad xams aq Sesdges muzaca Cemi,


radgan ver mihyva aRmavlenas mSvenebis misis,
viT xelovani xelovnebis Tavis mijnaze.

34. mSveneba misi aw Seamkos ufro Zlierma


ebanma, vidre aw daqanculs me gamaCnia
qmnilebis Cemis dasasrulTan ukve miRweuls.

37. da mrqva man rogorc winamZRolma gulmecnierman:


`Cven mivaRwieT zecis sferos zesTa zenaruls,
`sadac sufeva wminda naTlis damkvidrebula,

40. `naTelis didis inteleqtis, siyvarulisa,


`siqvelis trfoba, sitkboebis savsebis mCeni
`da sixaruli utkbilesis netarebisa.

43. `aq Sen ixilav cis mxedrobas, orTave dasis,*


`ixilav maTac im gvarsave anagobiTa
`rogorsac maTve dainaxav gankiTxvis dResac~.

46. viT elvaT krToma uecarad gabrwyinebuli


mzeras daaxSobs imnairad, rom misTvis ukve
cxadliv naxuli sagnebica dabneldebian,

49. agreTve meca Semomertya Suqi cxoveli


da man imgvarad gamibinda anazdad Tvalni,
rom veRar SevZel damenaxa Cems irgvliv rame.

52. `am cis aRmgznebel siyvarulis Cveulebaa:


`sulis cecxlisa misaRebad Sesamzadeblad
`axalmosulTa amnairad aq Segebeba~.

55. ra movismine Segoneba egzom mciredi,


anazdeulad Sevicani ZalTa siWarbe
da Sevicani imnairi Zalmosileba,

470
58. aenTo CemSi mxedvelobis unari ise,
rom udidesi brwyinvalebac am qveyanaze
veRar daSretda gamZleobas Cemi mzerisas.

61. aha, vixile me naTeli msgavsi mdinaris,


TvalismomWreli aTinaTis brwyinvalebiTa,
napirni misni gazafxuliT amoqargulni.

64. mdinare igi apkurebda garemos winwklebs,


romelnic irgvliv yvavilnarebs zed efrqveodnen,
viTarca lalni msxdomareni oqros budeSi.

67. Semdeg damTvralni yvavilebis surnelebiTa


igini isev mdinareSi CaeSvebodnen,
axla munidan ifrqveodnen, isev axalni.

70. `wadili igi uaRresi, rac Sen aRganTebs


`Secnobad misda, rasac hxedav sakuTar TvaliT,
`imdenad momwons raodensac TavaT egznebi.

73. `magram jer girCev: mosva mcire am mdinaridan,


`moZalebuli mag wyurvilis dasacxromelad~,
es miTxra maSin mzem, Tvalebis Cemis sinaTlem.

76. Semdeg dasZina: `eg mdinare, es topazebi,


`es momRimare walkotebi arian mxolod,
`mxolod da mxolod safarvelni sinamdvilisa,

79. `ara imisTvis, rom maT xilvas axldes siZnele,


`aramed mitom, rom Sens mzeras Tan axlavs zadi,
`Sens Tvals aklia sakmarisi mzeris simZafre~.

82. arc erTi balRi ise swrafad ar miaSurebs


dedis ZuZuebs, gacilebiT ufro gvianac
vidre Cveula, Zilis Semdeg Tvalgaxelili,

85. rogorc me maSin gansawmendad Tvalebis Cemis


davacxri uceb im mdinaris wyalTa maT wmindas,
romelTa dena aRmiTqvamda egzom srulyofas.

471
88. rogorc ki wvetni quTuToTa Seexo wyalsa,
me SevamCnie es mdinare grZliv mimavali
TvalTa winaSe meyseulad gardiqmna mrgvalad

91. merme viT kaci, vinc niRabi Camoixada,


gaxdeba sul sxva vidre iyo, raki moixsnis
imas, rac scvlida saxes misas anazdeulad.

94. ase gardiqcen udiades sanaxaobad


yvavilnarebi da cqriala is naperwklebi,
da me SevniSne taZreuli ori cieri.

97. o, brwyinvalebav RvTaebrivo, vinac maCvena


WeSmaritebis saufloSi triumfi igi,
mwed meyav SevZlo gamovxato es yovelive.

100. mand naTelia, rac Semoqmeds gvaxilvebinebs,


raTa is TavaT ganecxados qmnilebas Tvisas,
visac es xilva moupoebs navTsayudelsa.

103. da wris magvari is mdinare gabrwyinebuli,


gadaSliliyo imnairad, rom moculoba
misi qamradac eyofoda mzis diskos TavaT.

106. mas abrwyinebda mxolod sxivi is erTaderTi,


romlis saTave pirvel wridan gamodioda,
misgan iRebda sxivosnobis Tvisis aTinaTs.

109. da viT mwvervali imzireba iqave ferxTiT


mis qveS gadaSlil wylis sarkeSi, sad ixateba
mwvane walkoti yvavilebiT damSvenebuli,

112. aseve vWvretdi am mdinaris sxivosnobaSi


aTasnairsa xarisxebze davanebulTa
yvelas, vinc Cvengan samoTxeSi aRuvleniaT.

115. Tu qveda nawils brwyinvaleba axlda aseTi,


ra iqneboda sidiade ima vardisa,
furcelTa misTa ucnauri sxivmosileba.

472
118. simaRle misi da sigane ar aferxebda
mzerasa Cemsas, radgan vWvretdi ukve Tamamad
mTels moculobas, sidiades uflis baRisas.

121. arc siaxlove, arc siSore mand ar arsebobs,


radgan ara sWris mand kanoni am sofliuri
raki RmerTia umeSveod mun gamgebeli.

124. Sig vardis gulSi Semiyvana madonam Cemma,


vardis furcelni aRakmevdnen nelsurnelebas
maradiuli gazafxulis sadidebelad.

127. Tumc sdumda dona momRimare, Tavdapirvelad,


magram aRaxvna uwmindesma kvalad bageni
`daxe, xoroni am naTeli varskvlavebisa:

130. `ise vrcelia didebuli qalaqi Cveni,


`da gavsebuli am darbazis sakarcxlulebi,
`rom sxva aravin gagixdeba aq sanatreli.

133. `xolo im taxtze, sadac Tvalni miapyar Senni,


`gvirgvins oqrosas mand dadebuls imaze adre,
`vidre am qorwils ewveodi saiqiodan.

136. `dajdeba erTxel cezarebis diad bisoniT


`damSvenebuli mefeT mefe didi arrigo,*
`vinc italias Tavis droze mieSveleba.

139. `vxedav, sixarbem ise Zlier mogajadovaT,


`magonebT bavSvebs, damSeulebs merme iseT dros,
`roca maT ZiZebs SoltiT gared erekebian.

142. `Semdgom amisa taxts daidgams diad forumze


`iseTi kaci, vinc arc cxadad, arc dafarulad
`arrigos gzebiT ar indomebs ukve siaruls.

145. `magram ufali ar moiTmens didxans am msajuls*


`da STaagdeben mas SaveTis bnel jurRmulebSi
`sad simon mogvi ganisvenebs mucliT mezRapre,

473
148. `raTa ufro Rrmad Caayudon alanieli~.*

qeba ocdameTerTmete

amgvarad vnaxe TeTri vardis am CvenebaSi


mxedroba wminda, taZreuli igi uflisa,
iesos mier daniSnuli cremliT da sisxliT.

4. xolo meore dafrinavda, Wvretda, galobda


xotbas zenaris sanatrelis, sasurvelisas,
mommadlebelis zecieris madlmosilebis.

7. viT futkris gundi daeSveba yvavilnarebze,


Semdeg adgeba da zuzuniT gaemarTeba
iqiTken, sadac eguleba fiWaSi Tafli,

10. amgvarad, igic asxdeboda im diad yvavils,


kvlav afrenili im samyoflos miaSurebda,
sad siyvaruli iyo misi davanebuli.

13. am sulebs hqondaT alisferi pirissaxeni,


frTeni oqrois, xolo Tavis anagobiTa
TavaT Tovlzedac uTeTresi, uspetakesi.

16. rodesac vardSi xarisxebiT Camodiodnen,


irgvliv afrqvevdnen frTeni maTni mofarfateni
saTnoebasa da mSvidobas RvTisgan moxveWils.

19. magram am sulTa es farfati daucxromeli,


yvavilebisa da eTeris SemogarenSi
Tvals ar uSlida am ciuri xatobis xilvas.

22. radgan zenarul mis sinaTles am msoflioSi,


sad marTebulsa da Rirseuls xmas miwvdes igi,
veraviTari safarveli ver Seakavebs.

25. es sabrZanisi sixarulis da mSvidobisa,


uaxlesi da uZvelesi sulebiT savse
miStereboda siyvaruliT mxolod erT mizans.

474
28. oi, naTelo samebisav, miapyrob mzeras
erTaderT varskvlavs, mas Sescqeri monusxuliviT,
Cvenc gagvabrwyine grigalisagan qancmileulni.

31. Tu barbarosni Camosulni CrdiloeTidan,


sadac helike* gamudmebiT mimoiqceva
Tavis sayvarel vaJTan erTad polusis kides,

34. gaocdebian, ra naxaven roms maradiuls,


sad laterani* uZvelesi da didebuli
axlac maRlidan gadahyurebs mcire Senobebs,

37. me, aq mosuli im soflidan _ am sabrZanisSi,


warmavlobidan _ maradJamul am saufloSi,
florenciidan _ marTalTa da brZenT savaneSi,

40. gasagebia Tu rarigad gavocdebodi.


mitomac amgvar sixaruliT gaognebulsa
arc meTqva rame, yurTasmenac rom wamrTmeoda.

43. viT kaci vinme saRaribod sadme wasuli,


mimoixilavs wminda adgils, an taZars aRTqmuls,
raTa SemdegSi, sxvasac amcnos TvaliT naxuli,

46. mec yuradRebiT am zecier naTlis savanes


vuTvalTvalebdi, mis xarisxTa Tvals movavlebdi,
xan qveda nawils, xan zemours, xanac garemos.

49. vxedavdi irgvliv, saTnoebiT savse saxeebs,


ganaTlebulebs Semoqmedis tkbili RimiliT
da mixvra-moxvras darbaislurs da keTilmcnesa.

52. savsebiT cxadi gaxda ukve TvalTa CemTaTvis


zogadi saxe da suraTi ciur samoTxis,
Tumc arc erT nawils sagangebod ar davakvirdi,

55. da mivubrundi beatriCes, raTa mekiTxa


iseTi rame, rasac Cemi gonebis Zali
veRar wvdeboda da mivapyar madonas Tvali.

475
58. me erTs velodi da sxva rame Semomeyara.
msurda mexila beatriCe da donas nacvlad
viRac moxuci Cems win idga gabrwyinebuli.

61. Tvalebi, saxe savse hqonda mas saTnoebiT,


da anagoba ise tkbili da saamuri,
rogoric mamas Svilis mimarT nazad mzrunvelsa.

64. `sad aris igi?~ SevekiTxe myisve im moxucs.


momigo: `mixmo beatriCem Cems samyoflodan
`raTa mis nacvlad agisrulo gulis wadili.

67. `Tu aixedav mesame wris maRal xarisxze,


Sen usaTuod dainaxav mas gabrwyinebuls,
`sadac is taxtze daabrZanes samarTlianad~.

70. xma ar gaviRe, avixede im xarisxebze,


vnaxe madona da mis gvirgvins gasxivosnebuls
gars modgomoda aTinaTi maradi sxivis.

73. mokvdavis Tvali TviT uSoress zRvaTa sivrceSic


jer ar gayria uzenaess sauflos cisas,
sadac gaismis udidesi gruxuni mexis,

76. rogorc madona iyo Cemgan daSorebuli


miuxedavad ganusazRvrel sivrceebisa,
xatebas misas Tvalni Cemni mainc swvdebodnen.

79. `hoi, madonav, yvavilnaro sasoebisav,


`vinc sulis Cemis wamebisgan gamosasyidad
`jojoxeTis kars naterfalni dastove Senni.

82. `rac ram vixile me samoTxis am sabrZanisSi,


`es yvelaferi Senis Zalis, madlis wyalobiT,
`maTi amdeni saswauli Semacnobines,

85. `RonisZiebiT yovelgvariT da yvela gzebiT


`(sadac ramdeni iyo CemTvis xelmisawvdeni)
`monobisagan damixseni da maazate,

476
88. `mommadle Seni gulmxurvale mosarCleoba,
`rom suli Cemi ganwmendili ukve Sens mier,
`aRar SegZagdes, roca sxeuls gaeTiSeba~.

91. ase vevedre, xolo donam, vinc Sors mosCanda,


erTi Semxeda momRimarem Tu ara vcdebi,
da miubrunda maradiul didebis wyaros.

94. miTxra moxucma: `gzisa Seni mosaTaveblad


`(mec xom amisTvis momiwodes wminda locvebma,
`raTa mwed geyo, damariga amrigad donam).

97. `girCev, moavlo wminda baRnars garSemo Tvali,


`raTa amgvarad dagimZafrdes Zabuni mzera,
`raTa SeiZlo gaumarTo igi RvTiur Suqs.

100. `cieri Cveni dedofali, vinac aRmagzno


`me siyvaruliT, Segveweva yovelnairad,
`radgan es me var mona misi saTno bernardi.

103. viT kaci romSi Camosuli kroaciidan,


sakuTar TvaliT veronicas* dasanaxavad,
uyurebs didxans tilos naWers gaocebuli

106. da fiqrobs Tanac: rogorc iqna gavxdio Rirsi,


hoi, ieso macxovaro, macxonebelo,
maS amnairi yofilao xateba Seni,

109. ase gavocdi, ros vismine gulmowyaleba


misi, vinc erTxel TviT miwier aRtyinebiTac
SesZlo exila es mSvidoba maradJamuli.

112. `he, naSiero, zecieri madlmosilebis,


`ase daiwyo, ver Seicnob lxenas ciursa,
`ukeTu agre Tavdaxrilma iare awic.

115. `aRapyar Tvalni im umaRles xarisxisaken,


`vidre dedoflis im maRal taxts dainaxavde,
`romlisken agre iswrafvian sxivni cierni~.

477
118. aRvapyar Tvalni da viT diliT aRmosavlisken
aelvardeba cadaqnili mometebulad,
vidre ciskide dasavlisa mimwuxris Jamze.

121. aseve meca, avixede Tu ara zeviT,


SevniSne are vardis gverdiT ufro brwyinvale,
vidre yovelgan sxva danarCen SemogarenSi.

124. viT cis nawili, saidanac moveliT xolme,


mbrwyinav faetons mis mierve cudad warmarTuls
aelvardeba ufro metad vidre sxva mxare,

127. aseve mSvidi oriflamma TviT SuagulSi


ufro brwyinavda, qaTqaTebda da mis garSemo
es sxivTakrToma mometebiT uZlurdeboda,

130. am SuagulSi me vixile aTasze meti


RvTis angelosi farfatebda mand frTagaSlili,
erTmaneTs Soris anagobiT gansxvavebuli,

133. vxedavdi, madli RvTaebrivi iRimeboda


maTi farfatis, elvarebis maTis Semyure
sxva wmindanebsac uRimoda suyvelas saxe.

136. me rom sityvaSi imodeni gamaCndes ganZi,


ramdenic momdgams fantaziis mieri niWi
gamovxatavdi netarebis amis measeds.

139. ra SemamCnia mRelvareba wminda bernardma,


da igic rarig mivaSterdi satrfos sanatrels,
TavaTac mzera miageba marad sasurvels,

142. da mzeras Cemsas Seemata gzneba amgvarad.

qeba ocdameTormete

ase damiwyo me ganswavla brZenma mWvretelma


Tvis satrfialo sagnisagan aRtacebulman
da momageba esodeni wminda sityvebi:

478
4. `wylulebi igi mariasgan moSuSebuli
`gaxsna diacma mSvenierma, romelic axla
`wamomjdaria Cvens winaSe RvTismSoblis ferTxiT.

7. `maT qvemoT, iqve amSveneben xarisxs mesames


`rahili,* Semdeg beatriCe da rogorc hxedav,
`mandvea sara da rebeka pirmSvenieri.

10. `emand ivdiTi _ ebraelTa saTno mSveleli,


`iqve dideda mefsalmunis, vinc TviT qenjnaSi
`ase ityoda TavmodrekiT: Miserere mei.*

13. `Sen yvelas hxedav, visac me aq davasaxeleb


`iseve damsxdarT, viT movyvebi CamoTvlas agre
`me vardis furclebs mwvervalidan vidre Ziramdis.

16. `xarisxs meSvides daakvirdi da mis qvemoTac


`naxes qalebi ebraelTa, romelnic sxedan
`viTa yvavilTa girliandi vardis garSemo.

19. `iesosadmi mipyrobili mzeris mixedviT


`isini kedlad xarisxebis Soris Camdgaran.
`urTierTisgan hyofen xarisxT qvedaT da zedaT.

22. `im mxares, sadac vardi igi momwifebula


`imyofebian is netarni, romelTac swamdaT
`iesos mosvla ueWveli am qveyanaze.

25. `meore mxares, sad adgilni Seuvsebelni


`agre sTiSaven, hemiciklebs* urTierTisgan,
`sxedan isini, vinc ixiles miwaze qriste.

28. `da rogorc taxti dedofalis zecierisa


hyofs am xarisxebs da maT qvemoT sxva danarCenTa
`hemiciklebad, maTTan erTad mTel sabrZanissac,

31. `iseve didi ioane, wminda yovelgan


`TviT udabnoSi, ganuwyvetel martvilobaSi
`agreTve or wels jojoxeTis bnel jurRmulebSi,

479
34. `mis qvemoT msxdarni, mis mierve amorCeulni
`wminda franCesko, benedikti da avgustini.
`yvela esenic orad hyofen am Cvens samoTxes.

37. `xams aq adido, Svilo Cemo, sibrZne uflisa:


`orive aRTqmis mandaturni egzom diadni
`Tanabrad hyofen am sabrZaniss uzesTaesis

40. `egec icode, im mzRvaridan, romelic mijnavs


`orive nawils samoTxisas, imyofebian
`sulni mosulni* ara RvawlTa TvisTa mixedviT,

43. `aramed qristes meoxebiT, madlis wyalobiT.


`radgan eseni Tavis sxeuls gayrian maSin,
`ros arCevani ucxo iyo jer kidev maTTvis.

46. Sen am sulebis dagarwmunebs TviT anagoba,


da xma balRuri gulmodgineT Tu miayureb
an maT Seavleb dakvirvebul, daZabul mzeras.

49. `Sen iWvi Segdis, mitomc sdumxar gamgunebuli,


`magram axlave me safarvels avxdi yvelafers,
`rom siduxWire avarido gonebas Sensas.

52. `am sabrZanisSi, am baRnaris SemogarenSi


`aravis axsovs movlenani ram SemTxveviTi
`iseve rogorc Semcivneba, wyurvili, sevda,

55. `es yvelaferi, rasac xedav ganzomilia


`kanonis kvalad da iseve gamozomilad
`rogorc beWedi morgebuli winaswar TiTze.

58. `mitomac sulni naadrevad vinc miwevia,


`yofas WeSmarits, jer arasdros aRzevebulan,
`Tu safuZveli ar gaaCndaT Sesabamisi.

61. `meufe, vinac daamyara am sabrZanisSi


`egzom naTeli siyvaruli maradJamuli,
`romlis uaRress TviT survilic ver miswvdeboda,

480
64. `qmnis aq am sulebs mzeris Tvisis brwyinvalebiTa
`da yovel maTgans miuboZebs imden sikeTes,
`ramdensac TavaT sasurvelad miiCnevs xolme.

67. `saRvTo werilSi miTiTeba gaqvT pirdapiri


`igulisxmeba is marCbivni,* romelnic mtrobam
`dedis saSoSi gadahkida erTimeores.

70. `iseve rogorc Tmis feriTac gansxvavdebodnen


`urTierTisgan, maT agreTve sxvadasxvagvarad
efineboda naTlis Suqi araTanabrad.

73. `agreTve sulTac netareba aq moixveWes


`ara Tu TvisTa saqcielTa gamoisobiT
aramed mxolod Tvisebebis meoxebiTa.

76. `im sulebisTvis, vinc cxovrobda pirvel eraSi


`sakmao iyo sasufevlis misaRwevelad
`mSobliur rwmenis gulmarTalad aRiareba,

79. `gamoxda xani, Caiares saukuneTa,


`saWiro gaxda uciloblad winadacveTa
`vaJTaTvis ciur sabrZanisSi asamaRleblad.

82. `magram rogorc ki dadga Jami madlis mofenis,


`qristes mieri mironcxebis kidegan sulni
`ver ascdebian jojoxeTis mrume jurRmulebs.

85. `Sexede saxes mimsgavsebuls qristes saxisas


`mxolod da mxolod RvTismSobelis Zalmosileba
`migmadlebs unars macxovaris ixilo saxe~.

88. vixile rogor daaTova mas sixarulma,


romelsac qriste Tan atanda im netar sulTa,
vinac eTerSi asafrenad aq movlenilan.

91. arafers ise Cems mierve aqve danaxuls


iseTi didi aRtaceba ar mougvria,
imis magvari, rac vixile me im wuTebSi,

481
94. im siyvarulma, romelmac aq mas ugaloba:
`mogesalmebi o, mariam, madliT mosilo~,
frTebi gaSala taxtis misis misaRwevelad:,

97. `mamao wmindav, vinc inebe Cemi gulisTvis


`qveviT Camosvla, sad gangebis wminda surviliT
`miCneuli gaqvs sapatio adgili Seni,

100. `vin aris igi angelosi, vinc sixaruliT


`miapyro Tvalni zeciersa dedofals Cvensas,
`egzom mgznebare da elvare ufros cecxlisa~.

103. ase mivmarTe me im brZenkacs kvalad rCevisTvis


madonas SuqiT aw imgvarad gabrwyinebulsa
rogorc mzis sxiviT moelvare dilis varskvlavi.

106. miTxra: `ragvaris silamaze, gina siqvele


`unda gaaCndes kacTagans, gind angelosTagans,
`mas abadia (aseTi ram xams gvsurdes Cvenca):

109. `es aris igi, vinc bzis toti uZRvna mariams,


`im dRes, rodesac Ze kacisam es gadaswyvita
`modgmismierni, TviT ekisrna codvani Cvenni.

112. `aw sityvebs Cemsas miayole aq gulisyuri


`da daakvirdi am marTali da saTno mxaris
`did aznaurebs morWmulebiT, sikeTiT savseT.

115. `is ori suli* uaRresad gabrwyinebulni,


`am sabrZanisis dedofalis maxloblad msxdarni
`xams miviCnioT ama vardis marCbiv fesvebad.

118. `mxarmarcxnisaken madonasgan mjdomare gaxlavs


`kacT winapari, vinc igema xili nakrZali
`da uanderZa modgmas Cvensas didi simware.

121. `xolo mxarmarjvniv papis papa eklesiisa,


`mwyemsi keTili, visac qristem gadasca klite
`mSvenier vardis dasacavad, Sesanaxavad.

482
124. `mandvea igi, vinc ixila sikvdilze adre
`patiJni didni qristianul eklesiisa
`romelmac Zleva moixveWa samsWvaliT, SubiT.

127. `petres gverdiT zis is beladi friad morWmuli,


`vis drosac mannam zecierma kvlav aRadgina
`jilagi igi umaduri, da guljiuti..

130. `petres pirispir, albaT, xedav RvTismosav anas,


`igi umzeris gamalebiT Tvisive asuls,
`romelic galobs mand `osanas~ garindebuli.

133. `kacTa modgmisa winaparis gaswvriv damjdara


`luCia, vinac beatriCe warmogigzavna,
`roca win gedva mrume gzebi jojoxeTisa.

136. `magram radganac Tvlemis Senis gasula Jami,


`sjobs aq davyovndeT viT irjeba kargi mkeravi,
`ramdeni Salic gaaCnia, imdens gamosWris.

139. `Tvali mivapyroT axla ukve siyvaruls pirvels,


`raTa SeiZloT daJinebul WvretiT amgvariT
`Sen moaxerxo brwyinvalebas misas eaxlo.

142. `ar gagitacos es icode ocnebam fuWma,


`frTebis Serxeva rodi niSnavs gafrenas mudam,
`girCev locvebiT Sen wyaloba gamoiTxovo,

145. `misgan, visganac Sewevnaa mosalodneli.


`maS wamomyevi da ecade ramenairad,
`rom guli Seni naTqvams Cemsas ar gaeTiSos~.

148. Semdgom amisa man daiwyo locvani wminda:

qeba ocdamecamete

`dedav uxrwnelo, he, asulo Zisa Senisa,


`TviT saTnoebav, arsTa Soris uzesTaeso,
`caTa mpyrobelis nebisyofis mizano dido.

483
4. `modgma kacisa Sen gaxade keTilSobili,
`ase rom, yovlis Semoqmedma uzeSTaesma
`Sen agirCia uzenaes qmnilebad Tvisad.

7. `mag Sen saSoSi siyvarulma ise ibartya,


`rom alman misman aq warmoSva yvavili igi
`am maradJamul samyarois mSveneba, saso.

10. `Sen CvenTvis mze xar SuadRisa madliT mCqefare,


`xolo miwaze kacTa modgmis Suqis lampari,
`didi saTave uSreteli imedis cxovlis.

13. `ise Zlieri da diadi xar Sen diaci,


`visac uSenod Sewyaleba mondomebia,
`swadia ufrTod aRmafrenam ifrinos misma.

16. `gana Tu marto mas ewevi, vinc Tavs gavedrebs


`aramed xdeba, es metwilad, rom madli Seni
`win uswrebs xolme Sevedrebas maxvewarisas,

19. `SenSia marad saTnoeba, gulmowyaleba,


`dideba didi, morWmuloba da sxva siqvele
`arsobis yovlis SenSi aris SeTavsebuli.

22. `radganac kacma, vinc samyaros jurRmulebidan


`aq amosulma, uzenaess sabrZanisamde
`ixila sulTa viTareba, nairsxvaoba,

25. `Sen gevedreba mianiWo mas madli Seni,


`raTa SeiZlos Tvalni Tvisni miapyros zenas,
`da uzeSTaess, da uaRress gulmowyalebas.

28. `me xom arasdros miTxovnia ase mxurvaled,


`rogorc aq misTvis gamoviTxov unars Wvretisas,
`gvedri amao ar Seiqnes vedreba ese.

31. `am locviT, SegTxov, mzeris Senis meoxebiTa,


`aw TvalTa misTa ganufanto miwis armuri
`da moevlinos maT naTeli uzeSTaesi.

484
34. `kidev amas gTxov, dedofalo, yovlis SemZleo,
`rom mas amgvari xilvis Semdeg SerCes uvneblad
`saRi unari siyvarulis mimarTebisa.

37. `da SerCes Zali, win aRudges vnebaT miwierT.


`Tvali Seavle beatriCes, sxva sulT netarTac,
`romelnic CemTan ilocvian xelapyrobilni~.

40. Tvalni, romelnic caTa ufals uyvars egzomad,


miepyro saTnod mavedrebels da Cvenc davrwmundiT
rarig eama mas locvani gulmxurvaleni.

43. Semdgom amisa maradJamul am naTels mzera


man miaStera im sinaTles, romelsac vervin
agre TvalnaTliv ver ixilavs, veRarc Tu gansWvrets.

46. da me vigrZeni siaxlove im sauflosi,


sad survilebis saboloo aris mizani
mitom wadili gulis Cemis agre ganelda.

49. wminda bernardi miRimoda da maniSnebda


aixedeo, magram ukve zeapyrobili
mqonda Tvalebi, Segonebis gagonebamdis.

52. da mzera Cemi ganwmendili mometebulad


aRzevebuli iswrafvoda im sinaTlisken,
romelic aris TviT naTeli WeSmariteba,

55. amieridan Wvretis Zali Cemi aRzevda


man metyvelebis unars Cemsas gadaaWarba
da xsovnis niWic dameCrdila anazdeulad.

58. viT kaci igi, vinc sizmarSi hxedavs raimes,


magram iRviZebs da SerCeba gamofxizlebuls
mxolod erTgvari bundovani STabeWdileba,

61. aseve meca, es zmaneba Semomefanta,


xolo Cems gulSi sixarulis TrTolavda simi,
romelic mohyva am ucnaur gamocxadebas.

485
64. viT sxivi mzisa Tovls gaalxobs gamozafxulze
rogorc sibillas* werilebi mihqonda sios,
da minaweri samudamod ikargeboda.

67. hoi, naTelo zeciero, romelsac mudam


mokvdavTa fiqrze ufro maRla gCvevia frena,
mohmadle mcire aRmafrena gonebas Cemsas,

70. da enas Cemsas mianiWe Zala imdeni,


raTa saxelis didebulis Senis nakvesi
aw momavali TaobisTvis vhyo sacnauri.

73. didebis Senis natvifari momadle Cems suls,


dee, leqsebma xotba Seni cad aRavlinon
triumfis Senis Sesamkobad, Sesajereblad.

76. ase mgonia, moqaTqaTe sxivebis krToma


Cems irgvliv mdgari ueWvelad damabrmavebda.
SemkrTali saxe cxunvarebas morideboda,

79. magram es maxsovs, gavTamamdi kidevac Semdeg


SuqTa elvisgan, avitane vidremdis bolos
Cemsave mzeras ar Seerwyo diadi Zala.

82. maradJamulo Zlierebav uflismiero,


Senis imediT gavuStere Tvali im naTels,
romlis wiaRSic Cahqra mzera Cemi anazdad.

85. mis ufskrulebSi Sevicani, viT uerTdeba


siyvarulis wres, rac samyaros kavSirebs Soris
moipoveba gaTiSuli aTasnairad.

88. aq vWvretdi substancs, SemTxvevasa, arsTa raobas,


es yovelive ise iyo erTad Serwymuli,
rom aq naTqvami mxolod mkrTali Crdilia misi.

91. vgoneb am kvanZis ucnauris zogadi forma


me SevamCnie da mitomac ufro Tamamad
vwer am striqonebs ufro metad gaxarebuli,

486
94. me damaviwyda es suraTi erT wuTSi ufro
mometebulad, vidre landi argos gemisa,
neptunis mier SeniSnuli zRvis zedapirze.

97. videq amrigad, ucnaurad gaognebuli,


gWvretdi usityvod da uZravad gaxevebuli,
da maniWebda gaoceba me Zalas axals.

100. iseTi iyo zegavlena am sinaTlisa,


rom ar mgonia SesZleboda vinmes amqveynad
misgan mzerisa sxva sagnebze gadanacvleba.

103. mTeli siqvele, nebisyofis Cvenis mizani,


masSia yvela da rac aris kidegan misa,
amao aris, warmavali da moCmaxuli.

106. amieridan ra vixile da ganvicade


amas yvelafers ena Cemi mogiTxrobT ufro
umweod, vidre giambobdaT ZuZuTa balRi.

109. ara imitom yofiliyos naTeli igi


TiTqos Cems Tvalwin mravalnair anagobisa
(ara, maradis ucvlelia sxivi maradi).

112. aramed TvalTa mzeris Zala gamiaTkecda


da mxedvelobac amnairad gamosaxavda
marad ucvlelsa da erTobliv Suqmosilebas.

115. Tavis uaRress, gamsWvirvale arsobis ZaliT,


samnair diskod momeCvena naTeli wminda,
samferovanni moqceulni yvela erT wreSi.

118. erTimeores aSuqebdnen, viT cisartyelas


cisartyelidan miadgeba xolme sxivebi,
xolo mesame Semoikrebs maT brwyinvalebas.

121. ra uZluria aq sityvebi fiqrebis Cemis


gamosaTqmelad da miT ufro ver ikmareben
isini Cemgan danaxulis gamomsaxvelad,

487
124. hoi, naTelo, sawyaulo arsobis Senis,
Sen sacnaur hyav Tavi Seni, Semcnobni Senni,
Sen Tavs uRimi kmayofili, gabrwyinebuli.

127. disko igive, rac Sen TavaT warmogiSvia


dagidga Tvalwin viT sinaTlis ukumoqceva,
rogorc ki mzera mivawvdine aelvarebuls.

130. da ganmecxada mis ferebiT gamosaxuli


xateba Cveni ise nazi, ise mwyazari,
rom mzera Cemi man anazdad moajadova:

133. viT geometri, vinc daZaba gonebis Zali


wris gasazomad, kanonebis dasadgenelad,
magram amaod Seecdeba maT gamorkvevas.

136. ase vuWvretdi am ucnaur sanaxaobas,


msurda gamego ranairi SeTanabreba
saxisa Cvenis, im wres Soris aris daTqmuli.

139. magram aq Cemi aRmafrena ver ikmarebda


suls Cemsas sxivis brwyinvaleba ar moxvedroda,
ramac damicxro dandobilad gulis wadili.

142. Zali miaklda fantazias Cemsas anazdad


magram wadili, nebisyofa Cemi Seirxa,
rogorc borbali, siyvaruliT mZlavrad daZruli,

145. im siyvaruliT, rac abrunebs mzes da varskvlavebs.

dasasruli

488
`RvTaebrivi komediis~ ganmartebani

jojoxeTi

qeba pirveli

1. am cxovrebis naxevargzaze _ igulisxmeba 35 weli, radgan Sua saukuneebSi


adamianis sicocxlis saSualo xangrZlivoba ganisazRvreboda 70 wliT.
27. babri _ pantera, jiqi, simbolo fufunebis, avxorcobisa da zneobrivi
TavaSvebulobisa.
44. lomi _ simbolo Zlevamosilebis, politikuri mZleobisa.
48. Zu mgeli _ simbolo sixarbis, siZunwisa da qonebis moxveWiT
aRtyinebuli adamianebisa.
arsebobs agreTve politikuri sarCuliT axsna am sami simboluri cxovelisa:
babri _ florencia, lomi _ safrangeTi, Zu mgeli _ romis eklesia.
65. lombardia _ CrdiloeT italiis udidesi provincia.
76. virgilio marone _ romaeli poeti, am SemTxvevaSi simbolo adamianuri
gonebisa.
102. kamila da sxv. _ nasesxebia virgiliusis `eneidas~ personaJebidan.

qeba meore

13. silvius _ eneas, virgiliusis poemis `eneidas~ gmiris vaJi.


24. igulisxmebian romis papebi. gadmocemiT isini unda yofiliyvnen
amqveynad qristes moadgileni.
94. igulisxmeba RvTismSobeli mariami.
97. luCia _ sirakuzeli wamebuli.
102. raxili _ patriarq iakobis coli.

qeba mesame

1, 4. dantes `jojoxeTs~ sami ganyofileba aqvs: qalaqi dite, cecxlis


qalaqi, qalaqi koconebisa.
60. igulisxmeba papi celistin V, romelmac uari Tqva taxtze arCevidan
cxra Tvis Semdeg.
71. igulisxmeba mdinare aqeroni, mdinare varamisa _ qvesknelis Rele.
82. qaron _ erebosisa da niqsis Svili _ qvesknelis menave, romelsac
aqeronze gadahyavda sulebi.

qeba meoTxe

85. homeri _ homerosi, Zveli saberZneTis udidesi mgosani. mkvlevarTa


varaudiT cxovrobda Zv.w. IX saukuneSi. siWarmageSi dabrmavebuls dauweria
poemebi `iliada~ da odisea~.
119. eleqtra _ agamemnonisa da klitemnestras qali, ifigeniasa da orestis da.
120. heqtori _ troas mefis, priamis vaJi. troas omSi mokla patroklesi,
aqilevsis megobari. aqilevsma ki Suri iZia masze.

489
124. pentesileia _ aresis qaliSvili, amorZalebis dedofali. troas omSi
aqilevsma mokla.
140. orfeosi _ berZeni musikosi da poeti.
141. tulius cicero, anu ciceroni; linus (an lino) _ berZeni poeti.
ptolomeos _ cnobili geografi da astronomi.

qeba mexuTe

4. minosi _ miTuri msajuli. zevsisa da evropis Svili. sikvdilis Semdeg


qvesknelis mrisxane msajuli.
59. semiramis anu semiramide _ babilonis dedofali, ninos (anu ninusis)
qvrivi.
65. igulisxmeba dido (didona) _ siSeos qvrivi, gadmocemis mixedviT
karTagenis damaarsebeli da dedofali, tiriis mefis mutos qaliSvili,
pigmalionis da.
66. kleopatra _ egviptis dedofali, iulius keisrisa da antoniosis xasa.
67. helene _ menelaosis meuRle, romlis motacebam troas omi gamoiwvia.
69. aqilevsi _ troas omis umamacesi gmiri.
107. kaenis garsSi isjebodnen naTesavTa TvisTa momakvdinebelni.
115. franCeska _ koWlma Tavadma lankioto da-riminim colad SeirTo
ravenas batonis gvido da-polentas qali franCeska. mas ki lankiotos umcrosi
Zma uyvarda, umamacesi raindi italiaSi. koWlma qmarma Seuswro maT im dros,
roca lanselotos gamijnurebis ambavs kiTxulobdnen da orive mokla.
125. lanseloto _ zRapruli mefis, arturis Sesaxeb SeTxzul TqmulebaTa
gmiri.

qeba meeqvse

13. cerberi _ qvesknelis Sesasvlelis guSagi, mravalTaviani da gvelis


fafriani ZaRli berZnul miTologiaSi.
52. Ciako _ Serqmeuli saxelia, axali italiuriT Rors niSnavs.
65. tyiurebis partia, cnobilia 1300 wlis florenciis samoqalaqo omebSi.
79. farinata da tegiajo _ florencieli didebulebi.
115. igulisxmeba Zvel berZenTa simdidris RmerTi plutusi, romelic
plastikur xelovnebaSi warmodgenilia rqiani vaJis saxiT.

qeba meSvide

1. satana, hei, satanav mefev!


qeba merve

17. flegias _ miTuri pirovneba, aq: `dites qalaqis~ ufali.


63. filip arjenti _ florencieli aristokrati, dantes Tanamedrove.
70. dite anu dis _ plutonis qalaqia qvesknelSi. meore mniSvneloba:
satana, luciferi.
130. aq igulisxmeba qriste an erT-erTi ebraeli patriarqi.

490
qeba mecxre

23. eriktos, erexteos, erexTonios _ atikis miTuri mefe.


46. aseT asabiebad igulisxmebian prozerpinas an persefones _ zevsisa da
demetres qalis mxleblebi _ furiebi, avi sulebi.
48. eriniebi _ SurisZiebis qalRmerTebi Zvel berZnul miTologiaSi.
boroti sulebi _ furiebi. sxvadasxva dros berZeni da romaeli poetebi
asaxelebdnen sam furias: Tizifones, megeras, aleqtos.
56. meduza _ ix. qvemoT 61-e SeniSvnaSi.
58. Tezeos _ atikis erovnuli gmiri, romelmac minotavri mokla.
61. gorgone, gorgo _ homerosis mixedviT dedali veSapi, hesiodes azriT
forkis mesame asuli. steno da euriale, misi debi ukvdavni iyvnen, xolo
gorgone _ mokvdavi. xelovnebaSi gorgo an meduza warmodgenilia, rogorc
qalisTaviani fantastikuri arseba.
85. stiqsi _ qvesknelis mdinare an tba, romelzec micvalebulTa sulebi
naviT gadahyavda xarons. stiqsis wyals ificavdnen Zveli saberZneTis RmerTebi
wminda ficis dadebisas.
114. roni _ qalaqia italiaSi, sadac uZveles romaelTa samarxebia.
115. pola _ qalaqia istriaSi.
124. luskumi _ Zveli qarTuli: qvis kubo.
129. pereziarqni _ mwvalebelni.

qeba meaTe

11. iosafatis Wala mdebareobda ierusalimis maxloblad, sadac iude-


velTa mefe iosafati xalxs asamarTlebda da TiTqosda `RvTis ganaCeni~
gamohqonda. mogvianebiT, iosafatis Wala universaluri marTlgankiTxvis
simbolod iqca.
13. epikuri _ cnobili aTeneli filosofosi, materialisti.
32. igulisxmeba farinata degli uberti _ gibelinebis partiis beladi. man
1248 wels sastikad daamarcxa gvelfebi. aq dantes esaubreba rogorc gvelfs.
farinatasTan erTad dafluli iyo kavalkante kavalkanti, dantes megobris _
gvidos mama. aqvea fridrix II, imperator fridrix barbarosas vaJi, agreTe
otavio da ubaldini (kardinali), romelsac aseve skeptikuri fraza wamoscda,
_ me rom suli mqondes, gibelinebs Sevwiravdio.
gvido kavalkanti (1259-1300) ki adreuli renesansis poetebs ganekuTvneba,
igi RmerTis arsebobisadmi skeptikurad iyo ganwyobili.

qeba meTerTmete

8. papi anastasius _ taxtze avida 497 wels. kardinalebis daukiTxavad


awarmoebda Tavis politikas diakon fotinis daxmarebiT.
50. sodomis daRad igulisxmeba bibliuri sodomis cecxlis wvima, romelic
dadaRavda codvilTa sxeulebs.
kahori _ Sua saukuneebSi CarCi, kaorCini an kavarCini. Cans, es CarCebi
metwilad kahoridan iyvnen.

491
79. aq igulisxmeba aristoteles moZRvreba, romlis mixedviTac sam vnebas
unda ganeridos kaci: uzomo tkbobas, gulmxecobas da kanias _ cud znes,
romelsac igi upirispirebs siqveles.

qeba meTormete

1, 10. aq aRwerili adgilis Sesaxeb erTni amboben, rom rivolis sanaxebia,


meoreni barTlomeo della skalas Semogarens, veronas maxloblad mdebare
adgils gulisxmoben.
12. aq igulisxmeba minotavros pasifeesa da xaris siyvarulis nayofi.
dante minotavros mxecuri Zlevamosilebis simbolod miiCnevs.
17. aridnem Tezeoss (Tezevss) moakvlevina minotavros _ aTinis mefis egeos
sefewuli. istoriaSi cnobili aTinis sefewuli cxovrobda laTinuri imperiis
dros (1204 w.).
44, 45 _ aq nagulisxmevia is miwisZvra, romelic saRvTo werilis mixedviT
nazarevelis dRes unda momxdariyo.
66. xironi _ saturnisa da feriis vaJi.
70. nesus _ cnobili kentavria.
91. igulisxmeba beatriCe.
107. gaurkevelia vis gulisxmobs aq dante: aleqsandre dids Tu aleqsandres
_ Tesaliel tirans.
109, 110. igulisxmeba ecelino da romano _ fridrix II-is siZe, italieli
tirani; obicco d’este _ markizi, fanatikosi gvelfi, italiis istoriaSi
cnobili tirani.
113. pirvel megzurad kentavri igulisxmeba.
115. igulisxmeba gvido da-monforte, karl anJus moadgile toskanaSi,
romelmac 1271 wels viterbos eklesiaSi, wirvisas mokla riCard kornailis
vaJi, jvarosnuli omidan axaldabrunebuli.
131. atila _ hunebis mefe.
133. pirus _ epiris mefe. seqstus _ seqstus pompeusis vaJi, romelic
siciliaSi gamagrda da cezaris sikvdilis Semdeg triumvirats ebrZoda.
136. rene da-korneto _ korneteli cnobili yaCaRi, dantes Tanamedrove.
137. rene di pacco _ cnobili gayaCaRebuli aznauri, romelmac gaitaca
romis saeklesio qoneba, gaZarcva sasaxleebi.

qeba mecamete

6. korneto da-sekina _ lavornos samxreTiTaa. udaburi adgilebi iyo,


ganTqmuli gareuli taxebiTa da gvelebiT.
7. harpebi _ roca eneam da misma amxanagebma strofadebis mxares miaRwies,
iq maT harpebma sauzme dauynoses da waubilwes. eneam iaraRiT gareka isini.
harp _ gamoiyeneba agreTve sindisis qenjnis simbolod.
42. roca eneam troas dangrevis Semdeg TrakiaSi toti mowyvita
sakurTxevlis Sesamkobad, buCqma Civili daiwyo, radgan igi polidoris suli
aRmoCnda Turme.
55. aq mosaubre sulia pietro delle vine _ imperator fridrix II-is
mdivani.

492
57. or klited igulisxmeba siZulvili da siyvaruli.
118. lano da-sienas sicocxle mohbezrda, roca mteri Tavs daesxa arecos
maxloblad, topposTan. man gaqcevas sikvdili arCia.
132. jiakopo da-sant andrea _ cnobili padueli mflangveli, romelic
saseirod oqros fuls wyalSi yrida da erTxel stumrebis gasarTobad sakuTar
saxls cecxli waukida.
143. igulisxmeba qalaqi florencia, romlis patroni, gadmocemis
mixedviT, Tavdapirvelad omis RmerTi marsi (marixi) iyo, xolo Semdeg ioane
naTlismcemeli.
144. marsis Zeglis naSTi 1337 wlamde idga florenciaSi veCios xidze,
romelmac gadmocemiT qalaqi ixsna mtrebisgan.
148. igulisxmeba lotto degla aglis, romelmac sakuTar saxlSi
CamoixrCo Tavi.

qeba meToTxmete

15. igulisxmeba is istoriuli momenti, roca katonma pompeusis jaris


namusrevi libiis udabnoze gadaatara da mefe iubas mihgvara.
36. aristotelesadmi gagzavnil baraTSi aleqsandre didi iuwyeba, TiTqos
indoeTSi cidan jer Tovli da mere cecxlis wvima modioda. miwaze davardnil
cecxlis qulebs jariskacebs fexiT aqrobinebdnen.
56. igulisxmeba mongibelo, e.i. etna, romlis wiaRSic miTis mixedviT
vulkanma da misma ciklopebma elvis isrebi gaWedes iupiterisTvis.
63. kapaneo _ Tebes erT-erTi moieriSeTagani.
69. igulisxmeba iupiteri. sakvirvelia, rom qristiani poeti iupiteris
winaaRmdeg amboxebas bibliuri RmerTis winaaRmdeg amxedrebasTan aTanabrebs.
79. bulikame _ gogirdis wylis geja, romelsac italiis saroskipoebSi
iyenebdnen meZavebi.
85. jojoxeTis zedabWe, romelic TiTqosda qristes caTamaRlebis Semdeg
Caurazavi darCa.
96. kretaSi saturnis mefobisas, berZnuli gadmocemiT, oqros xana unda
yofiliyo.
100. aq damala ream Tavisi vaJi iupiteri, raTa saturns ar SeeWama igi.
saturns bavSvis tirili rom ar gaegona, koribantebs gangaSi aatexina.
102. nagulisxmevia Zveli poetebis mier Seqebuli oTxi epoqa: oqros,
vercxlis, rvalisa da rkinis. xolo moxucs rom zurgi aqvs Seqceuli
damietesken (egvipteSia) da piri romisken, imas moaswavebs, rom kacobriobam
zurgi Seaqcia kerpTayvaniscemas (egviptes) da gamocxadebisken (romi) ibruna
piri.
liTonebisgan gamonaJoni cremlis nakadisgan warmodindeba jojoxeTis
oTxi mdinare: stiqsi, aqeroni, flegetoni, leTe. oqros aq wili ar udevs,
radgan igi oqros saukunis emblemaa.
131. leTe _ qvesknelis mdinarea. mas dante Sexvdeba ganwmendis mTis Txemze
da mis wyalSi ganibaneba, vidre varskvlavebisken gaemarTebodes.

493
qeba meTxuTmete

30. bruneto latini _ dantes maswavlebeli. florencielebma elCad


wargzavnes kastiliis mefis, alfons X-is karze. samSobloSi mobrunebulma
gaigo, gibelinebma gvelfebi arabiasTan daamarcxeso da myisve safrangeTs
miaSura. avtoria italiuri didaqtikuri leqsebisa.
61. gadmocemis mixedviT, florenciaSi Tavdapirvelad dasaxlebulan
romaelebi da fiezolelni. 1010 wels florencielebma fiezole daangries.
dante florenciaSi momxdar omebs rasobriv aRrevas miawers, xolo xalxis
barbarosobas fiezoles mTiani Semogarenis zegavleniT xsnis.
109. prisCiano _ cnobili gramatikosi, kesareas mcxovrebi.
110. franCesko akorsius (an da-korsoa) _ romis samarTlis didi mcodne
da mwignobari.
114. igulisxmeba andrea delmoci _ florenciis episkoposi, cnobili
garyvnilebiT. papma igi florenciidan viCenceSi gadaiyvana.
119. igulisxmeba saunje, leqsebis wigni.
123. veronaSi yovel vnebis kviras imarTeboda SiSvel mamakacTa Sejibreba
sirbilSi. gamarjvebuls mwvane mauds gadascemdnen.

qeba meTeqvsmete

39. gvido guera _ italieli aristokrati, gvelfebis partiis fanatikuri


mimdevari.
43. florencieli didebuli, gvelfi.
63. aq igulisxmeba miwis centri, saidanac dante meore hemisferoSi unda
amosuliyo.
69. vilhelm borsiere _ gonebamaxvilobiT saxelganTqmuli florencieli.
90. es mTa mdinare pos saTavea.
95. pos am adgils montone hqvia.
106. savaraudod, aq nagulisxmevi unda iyos jojoxeTad STasvlis Semdeg
amqveyniur vnebaTaTvis zurgis Seqceva.

qeba meCvidmete

6. igulisxmeba flegetonis napirebi.


17. berZnul miTologiaSi saxelganTqmuli mqsoveli.
56. dante gmobs italiel garyvnil da CarC aristokratTa gerbebs: janfigliaCis
gerbi iyo laJvardovani lomi, obriaCis _ vercxlisgan damzadebuli batis xaxa,
paduel sarovinis _ deda Rori, jiovani bujamontesi _ sami frinvelis niskarti,
vitaliano del dente (padueli) CarCebis mefed iTvleboda.
95. herkulesis mier mokluli samtaniani mefe gerion.
104. faeton _ miTuri mzis RmerTis vaJi, romelic mzis etls ise cudad
marTavda, rom lamis miwa dawva, risTvisac zevsma igi mokla.
106. ikarosi _ dedalosis vaJi, romelsac jadosanma mamam sanTlis frTebi
Seasxa. kretas dilegidan gaiqca, magram mzem frTebi gaudno, zRvaSi Cavarda
da daixrCo.

494
qeba meTvramete

2. malebolje _ jurRmuli.
29. 1300 wels pap bonifaciusis mier mowyobili iubileumis gamo roms zRva
xalxi moawyda
50. italieli aznauri. gvelfi, romelmac Tavisi lamazi da gizola markiz
distes mihyida.
92. veneras mier waqezebulma lemnosis qalebma TavianTi mamebi da vaJebi
daxoces. hipzifilem sikvdils Cumad gadaarCina Tavisi mama Toasi. amis Semdeg
igi mefed airCies amboxebulma qalebma. roca argonavtebi lemons ewvivnen da
upatrono qalebs daepatronnen, hipzifile iazonis xasa gaxda. iazonma igi aq
datova da kolxeTs gaemgzavra.
122. alesio interminei _ gibelinebisa da TeTrebis partiis beladi, mTel
partiasTan erTad gaaZeves samSoblodan. Zlier fariseveli yofila.

qeba mecxramete

1. simon magusis, cnobili eretikosis mimdevrebi iyvnen e.w. simonistebi


_ warCinebuli samRvdelo pirebi, romlebic garyvnil sasuliero pirebs
xeldasxmisTvis qrTams arTmevdnen.
15. florenciaSi san jiovanis eklesias uamravi xalxi awydeboda bavSvebis
mosanaTlad, amitom eklesiis qvis iatakze embazis magvari ormoebi amoWres.
20. aq dante igonebs erT avtobiografiul ambavs: erTi bavSvi mosanaTlav ormoSi
Cavardnila, yvirilze xalxi mogrovda, magram veravin Sveloda. dante maSin qalaqis
priori iyo. najaxiT daungrevia embazi da bavSvi uxsnia. crumorwmune sazogadoebam
ar mouwona poets embazidan mRvdlis ukiTxavad bavSvis amoyvana.
47. kacismkvlelebs Zvelad Tavdayira marxavdnen. ase damarxuli sikvdilis
win Sendobas sTxovda maxloblad mdgom bers.
53. papi bonifacius VIII gardaicvala 1314 wels. ase rom, 1300 wels dante
mas jojoxeTSi ver Caagdebda, magram Tavisi udidesi mtris dasasjelad igi aq
xsenebul suls amarCielebs.
56. igulisxmeba ara xorcieli coli, aramed eklesia.
69. igulisxmeba papis mantia. aq mosaubre sulia papi nikoloz III, Tavadi,
gvarad ostini (1277-1280), romelmac papad gaxdomis Semdeg samRvdelo
Tanamdebobis gayidvas mihyo xeli.
70. igulisxmeba orsinis gvari.
82,83. igulisxmeba ganxeTqileba romis taxtis dauflebis gamo.
87. safrangeTis mefis Careva igulisxmeba.
109. aq igulisxmeba ara qali, aramed is cxoveli, romelzedac igi zis,
7-Taviani da 10-rqiani.
114. aq igulisxmeba ara kerpTayvanismcemelTa mravalRvTianoba, aramed is,
rom simonistebs imdenive RmerTi swamdaT, ramdenic oqros fulia qveynad. e.i.
fuls aRmerTebdnen.
117. igulisxmeba konstantine imperatoris mier papis _ silvestris dasa-
Cuqreba. aq xazgasmulia papebis gaumaZRroba.

495
qeba meoce

2. dante `mTel `jojoxeTs~, e.i. 34 qebas pirvel simReras uwodebs.


37. amfiareus _ marCieli iyo Zvel saberZneTSi.
44. tirezias, gadmocemis mixedviT, ori gveli Semoakvda da erTbaSad qalad
gadaiqca. Svidi wlis Semdeg imave adgilas naxa is ori gveli da isev daubrunda
mamakacoba.
49. arnos _ hetrurieli mkiTxavi da mzakvari, romelmac romaelTa
samoqalaqo omebi da cezaris gamarjveba iwinaswarmetyvela.
50. am ZvelTaZveli qalaqis, lunis maxloblad moipoveba saxelganTqmuli
kararis marmarilo.
56. manto _ Tebeli misnis tirezias qali, romelsac mdinaris RmerTis
tiberiusisgan SeeZina oknusi.
61. igulisxmeba Tebe _ baxusis samSoblo.
66. gaurkvevelia, ratom moixseniebs dante apeninebs gardas tbasTan.
110. augur _ Zveli romis qurumTa sabWos wevri, romelic frinvelTa xmisa
da elva-quxilis mixedviT RmerTebis survils winaswarmetyvelebda.
115. tragedia _ kan grandesadmi miweril baraTSi dante wers: `tragedia
da komedia gamoTqmiT gansxvavdebian erTimeorisgan. pirveli maRali da
paTetikuri Tqmaa, meore _ dabali da mokrZalebuli~. mogvianebiT man Tavad
ganmarta, Tu ratom Searqva Tavis poemas komedia. komedia imitomac daarqva, rom
am poemaSi ena xalxuria., `iseTive, rogorsac ubiri dedakacebi laparakoben~.
117. mixael skotussi _ imperator fridrix II-is astrologi iyo.
didi mwignobari, aristoteles komentatori. warmoSobiT Sotlandieli
amavdroulad didi avantiuristi da cinikosi iyo.
119. gvido bonati _ varskvlavTmricxveli.
asdenti _ cnobili parmeli misani, xelobiT mewaRe.
125. Sua saukuneebSi evropaSi roca vinmes gaTvalva, gaTofva undodaT,
sanTlisgan gamoZerwavdnen mis saxes, Tanac Seulocavdnen an daswyevlidnen.
126. mTvares Sua saukuneebSi `eklis mtvirTvel kaens~ eZaxdnen. TiTqos
kaeni RmerTs daesaja, mTeli sicocxle eklis kona eTria. mTvare rom sevilas
qvemoT, xmelTaSua zRvaSi Cadioda, es unda yofiliyo dilis 8 saaTi.

qeba ocdameerTe

8. arsenali _ Zvelad erqva gemebis saxelosnos.


36. avWangiani _ ase uwodebs dante im eSmakebs, romelnic am jurRmulebis
xidebs darajoben.
37. qalaq lukkas uxucesni, am SemTxvevaSi igulisxmeba martino botavio.
51. serCio _ mdinarea qalaq lukkasTan axlos, italiaSi.
97, 98. kaprina _ pizelTa cixe, 1290 wels aiRes gvelfebma kapitulaciiT.
123-127. kagnato, barbaraCia da sxv. _ eSmakeulTa saxelebia.

qeba ocdameore

7. cixis qongurebidan cecxlis niSnebisa da droSebis saSualebiT gangaSis


atexa.

496
19. delfinebis TamaSze avdris moaxloebas ityobdnen menaveebi. pliniusis
cnobiT, `delfinebi zRvauris mosvlas gvauwyeben da zRvauric iqidan modis,
saidanac isini mocuraven~.
65. laTinelebad dante miiCnevs italielebs. es im SemTxvevaSi, roca maT
berZnebs upirispirebs.

Tavi ocdamesame

5. ezopes es araki amgvaria: virTxa da gombeSo daZmobildnen. gombeSom


Cumad fexze gadaiba virTxis fexi. vidre xmeleTze midiodnen, ara uSavda,
magram roca zRvas miaRwies, gombeSom iskupa, virTxa CaiTria da daaxrCo.
65. istoriuli gadmocemiT, fridrix II-m tyviisgan anaforebi daamzadebina.
am anaforas moRalates Caacmevdnen da Semdeg cecxlSi gadaagdebdnen.
102. sulis trialsa da kvnesas dante aq mZimed datvirTuli sasworis
Wrials adarebs.
103. papis _ urban IV-is dros (bokaCos mixedviT) ramdenime aznaurma paps
sTxova, Sinaurulad berebis ordeni SeedginaT. aznaurebs ar unda emarxulaT
da arc amqveyniur siameTaTvis SeeqciaT zurgi. urbanma maT neba darTo, oRond
im pirobiT, rom oqros dezebi ar etarebinaT da iaraRi mxolod `urjuloTa
da eklesiis mterTa~ winaaRmdeg gamoeyenebinaT, mkerdze wiTeli jvari da erTi
varskvlavi etarebinaT da mas `RvTismSoblis raindebis ordeni~ unda rqmeoda.
roca isini papis sasaxlidan gamodiodnen, xalxis wridan SesZaxes, daxeT am
mxiarul berebso da SeerqvaT kidevac es saxeli.
108. gardingo _ ubani boloniaSi, sadac saxlebi hqonda ubertis, gibelinebis
partiis beladebis gvareulobas. es saxlebi samoqalaqo omis dros daangries.
109. aq dante gangeb upirispirebs erTmaneTs qristes wamebasa da berebis
garyvnilebas.
126. virgiliusi gaocebulia imiT, rom jojoxeTSi pirvelad Casvlis dros
(qristes jvarcmamde) kaiafa iq jer kidev ar iyo.

qeba ocdameoTxe

55. igulisxmeba meore hemisferoSi gadasvla, salxineblidan miwier


samoTxemde.
91. heliotrope _ muqlurji jadosnuri qva. Zvelebis rwmeniT, visac es qva
edo jibeSi, yovel wuTs SeeZlo gauCinareba.
122. aq igulisxmeba vani fuCios buSi, romelsac dante jorcxenas uwodebs.
igi iyo fanatikuri wevri Savebis partiisa, dantes Tanamedrove.
133. vani fuCiom gaZarcva san-jiakopos eklesia.
142. igulisxmeba Savebis partia.
14~. aq dante marCeze malespinas adarebs grigals. misi sauflo valdimagraSi
iyo. e.i. omis RmerTi marixi (marsi) gamoiwvevs Savebis laSqars.

qeba ocdamexuTe

1. Sua sakuneebSi, roca qalaq pistoiasa da florencias Soris mudmivi


qiSpi iyo, pistoielebs augiaT qvis sveti, romelzec gamoukveTavT brawiani
xeli, florneciisken miSverili.

497
19. igulisxmeba vani fuCCio.
24. kakus _ vulkanis Svili, romelic aventinis mTis erT gamoqvabulSi
cxovrobda, herkuless 4 Zroxa da 4 xari mohpara, risTvisac herkulesma
mokla kidevac.
48. kianfa donato gamoCndeba qvemoT eqvsfexiani gvelis saxiT, igi
moulodnelad iqca gvelad da amitomac moikiTxes amxanagebma.
85. igulisxmeba Wipi.
93. sabelus da nasidus _ katos laSqris meomrebi iyvnen. pirveli xvlikma
dakbina da maSinve daiwva, meores gvelma ukbina, dasivda da mokvda.
96. kadmusi Tebedan iliriaSi gaiqca, cxovrebisgan daqanculma gvelad
gadaqceva inatra da survili ausrulda.
areTuzas mdinareTa RvTaeba aleusi gamoudga, roca areTuzam lanas sauflomde
miaRwia, wyarod iqca, mRvimeSi SeiWra da Semdeg sicialiaSi amoyo Tavi.
99, 100. am taepebSi dante gulisxmobs Tavisi moZRvrebis qmedobiT Zalas.
aseTi Zala, misi azriT, aris adamianis Tandayolili kavSiri, am kavSirTan
SeuRlebulia sulis RvTaebrivi naperwkali da es kavSiri sikvdilis Semdegac
ganuyreli rCeba.
138. igulisxmeba buoso de donati.
151. geurCio (guelfo, franCesko) kavalkante javiles mcxovreblebma moa-
kvlevines, misma naTesavebma ki javiles mosaxleobaze iZies Suri.

Tavi ocdameeqvse

7. dilis sizmari _ Zveli, antikuri qveynis crumorwmuneoba gansakuTrebul


mniSvnelobas aniWebda dilis sizmrebs.
8. aq dante gulisxmobs Savebisa da TeTrebis drois samoqalaqo oms. 1304
wels Savebma TeTrebis saxlebs cecxli waukides. pratos kardinalma nikolom
daswyevla florencielebi da maT winaaRmdeg jvarosnuli omi gamoacxada.
12. dantes es striqonebi amgvarad unda gavigoT: poeti gaborotebulia Tavis
samSobloze, romelmac igi gaaZeva, magram fiqrobs, rom moxucebulobisas
misTvis es Znelad gadasatani iqneba.
34. gadmocemiT, ilia winaswarmetyveli bavSvebma gaajavres. qaCalo,
qaCaloo, SesZaxes, risTvisac man ori daTvi miugzavna bavSvebs.
55. ulisi _ laTinuri saxeli odisevsisa.
59. igulisxmeba troas omis dros mxedrebiT gavsebuli xis cxenis cixeSi
Separeba da cixis karibWis gaReba. am karidan gamovida Semdeg eneasi da
laciumSi dasaxlda.
61. deidamia _ aqilevsis (homerosis gmiris) meuRle. aqilevsi troas omSi
mokles. ase rom, deidamia dastiroda meuRles.
63. odisevsma da diomidem maTxovris samosi gadaicves da paladiumi
moitaces minevras taZridan.
91. circe _ aias kunZulze saxelganTqmuli jadosani, hemliosisa da
perzes qaliSvili. man troas omidan mobrunebuli odisevsi da misi mxleblebi
Rorebad aqcia.
92. roca eneasi italiaSi Camovida, gardaicvala misi ZiZa gaieta. am adgils
Semdeg gaeta Seerqva.

498
105. raki es adgili zogierT muxlSi homerosis `odiseas~ ewinaaRmdegeba,
dantes komentatorTa Soris filaletesi fiqrobs, rom poets poema ar unda
hqonoda wakiTxuli.
107. igulisxmeba tireniis zRva, sadac mdebareobs kunZulebi: korsika,
sardinia da sxv.
108. aq igulisxmeba herkulesis mier samijnos daweseba.
111. dantes cnobis mixedviT, odisevss daaxloebiT kadiqsis yuremde unda
mieRwia.
116. Zveli geografebis hipoTeziT, meore hemisfero miwisa martooden
wylisgan, e.i. zRvisgan Sedgeboda. ase rom, dausaxlebeli da ukacrieli
egonaT.

qeba ocdameSvide

30. igulisxmeba provincia montefeltro.


40. qalaq polentas gerbi iyo TeTr, cisfer, wiTel da yviTel fonze
gamosaxuli TeTri arwivi.
41. qalaqi Cervia polentas zegalenas eqvemdebareboda.
45. 1300-ian wlebSi forlis xelisufal ordelafis gvaris gerbi iyo mwvane
lomi.
50. lamones da santernos piras mdebare qalaqebi imola da faenca 1300
wels mainard haganis mfarvelobis qveS imyofeboda. faencas gerbi iyo TeTr
fonze gamoxatuli TeTri lomi. es feodali emsaxureboda rogorc gvelfebs,
ise gibelinebs da xSirad icvlida partiebs.
52. igulisxmeba qalaqi Cezena (mdinare savois napiras mdebare). igi xan
gvelfebis, xan gibelinebis xelSi iyo.
75. igulisxmeba gvido montefeltro, romelic italiis istoriaSi
cnobili iyo rogorc Zlier moxerxebuli da melaZua politikosi da moqnili
meomari.
89. akra _ ukanaskneli qalaqi iyo, romelic jvarosnebs SerCaT, magram
1290 wels xonTqarma isic waarTva maT.
95. gadmocemis mixedviT. konstantine keisari sdevnida pap silvestres
da amitomac papma soraktes Seafara Tavi. legendis mixedviT, keisars keTri
Seeyara, man Svela sTxova paps. papma monaTla igi da gankurnao.
104. igulisxmeba petre da pavle mociqulebis gasaRebebi.
qeba ocdamerve

10. Zv.w. 455 wels apulielebi daamarcxa romis konsulma publius decius
mussma. am brZolaSi 2000 apulieli daiRupa.
12. igulisxmeba kannes brZola.
13. normanebis hercogma roberts gviskarma berZnebs waarTva ukanaskneli
provincia apuliaSi.
16. igulisxmeba brZola beneventTan, sadac mefe alfredma taxti da
sicocxle daTmo. aq uRalates mefes apulielebma.
17. tagliakoCos brZola, sadac frangi jvarosani alard de valeri karl
anJus exmareboda.

499
56. fra dolCino (Zma dolCino) _ Sua saukuneebis reformatori. 1305
wels religiur komunizms qadagebda. dolCinos xalxi satanas da mwvalebels
eZaxda. 1307 wels dolCino misgan gawamebulma xalxma Seipyro. igi SanTebiT
awames da dawves. dolCino imitom moaTavsa dantem mahmadTan erTad, radgan
mravalcolianobas qadagebda.
60. novara _ italiis erT-erTi provincia da am provinciis mTavari qalaqi.
75. markabo _ venecielTa sasaxle, romelic gvido da-polentam daangria.
76. pietro da mediCina _ italieli aznauri, romelic gvido da-polentas
da malatesta da-riminis erTmaneTis winaaRmdeg aqezebda. igi dantes piradad
gascnobia.
81, 83. calTvala malatesta da-riminim dapatiJa gvido de karser da anji-
olello da-kagnan da SeboWilni zRvaSi gadaagdebina katolikas maxloblad.
98, 102. igulisxmeba romis tribuni kurio, romelmac riminis maxloblad
urCia cezars omis saswrafod dawyeba da am gziT brZola waagebina.
108. moska lambertim (TviT gibelinma) gvelfebisa da gibelinebis samo-
qalaqo omSi wamqezeblis roli Seasrula am sityvebiT.
136. bertram dal borno _ italieli vikonti, cnobili raindi da
trubaduri iyo.
137. re jiovani _ mefe jiovani. filatelesis azriT, bertram dal bornos
mefe jiovanisTvis ki ar gauwevia cudi TaTbiri, aramed mefe hainrixisTvis.
Cans, aq dantem istoriul sinamdviles gadauxvia.

qeba ocdamecxre

8. milia _ romaelTa xanaSi udrida aTas nabijs.


25. altaforte an hoteforte _ bertram da bornos samkvidrebeli.
30. igulisxmeba geri bello, dantes axlo naTesavi, yalbi fulis mWreli
da CxubisTavi.
43. maremi, sardinia da valdiCiana _ dantes dros Waobiani adgilebi
yofila da aqauri saavadmyofoebi xalxs ver itevda Turme.
55, 56. eginis Wiris Semdeg, eaqis TxovniT, iupiterma WianWvelebi adamianebad
aqcia da axal xalxs Seerqva `mirmilebi-jinWveli~.
72. samneli _ samurveli, cxenis sawmendi.
102. es suli unda iyos grifolino d’areco, romelic alqimikosobas
eweoda Turme.
111. dedalosi _ saxelganTqmuli moqandake Zvel saberZneTSi, jadoqari da
misani.
122. strike moqeifeTa klubis wevri unda yofiliyo.
124. igulisxmeba nikolo bonsiniori, romelmac SemoiRo mixakis mxalis
garniriT Sekazmuli xoxbis kerZi. qalaq sienas dante turfa bars uwodebda.
127. igulisxmeba 12 moqeifis krebuli, klubi sienaSi.
134. enamaxvili florencieli kapoCio dantes siWabukis megobari yofila.
igi alqimiasac misdevda Turme.

qeba ocdameaTe

1. iunona _ berZnul miTologiaSi zevsis meuRle. roca iunonam gaigo


zemelesa da zevss Soris faruli urTierTobis Sesaxeb, igi amxedrda zemeles

500
mamis, qalaq Tebes damaarseblis, kadmusis winaaRmdeg. mravali xifaTi Sehyara
mas da mis cols da bolos orive gvelebad aqcia, xolo maTi vaJi aTamasi
gaagiJa da kldes miaxala.
2. zemele _kadmosis asuli, berZnul miTologiaSi zevsis sayvareli,
romelic mokla kidevac eWviani heras mier waqezebulma zevsma.
16. hekuba _ troas mefis, priamis meuRle, heqtorisa da parisis deda.
troas dangrevis Semdeg igi berZnebma daatyveves.
17. poliqsena _ priamisa da hekubas asuli. roca troas omebSi gamarjvebulma
berZnebma Trakiis maxloblad Ruza CauSves zRvaSi, maT aqilevsis landi
gamoecxada da moiTxova, poliqsena msxverplad SemomwireTo. berZnebma es surv-
ili ausrules. roca poliqsenas cxedari dedamiss, hekubas miutanes, igi zRvis
napirisken gaemarTa, raTa micvalebulisTvis sisxli moebana zRvis wyliT, magram
iqve Tvali hkida Tavisi ukanaskneli vaJis, polidoris cxedars. polidori
mSoblebs mibarebuli hyavda Trakiis mefe polimestorisTvis. igi berZnebs
mousyidavT da mefesac mouklavs polidori. gamwarebulma dedam aiyolia
troas qalebi, miuvarda polimestors da Tvalebi amohkawra. Trakielebma qvebi
dauSines ubedur dedas. igi SiSisgan gagiJda da ZaRliviT Sehyefda Trakielebs.
27. iSeli _ saRore.
31. igulisxmeba grifolino d’areco.
32. jiovani Siki dei kavalkantim simone donates rCeviT Semdegi siyalbe
Caidina: simones biZas, buoso donates sxvadasxva uzneo saSualebiT didZali
qoneba moexveWa, jiovani Siki mis loginSi Cawva, Tavi moiavadmyofa, mowmeebi
da notariusi moixmo da simone donates uanderZa biZamisis, buoso donates
qoneba.
38. mira _ hafos mefis kiniras asuli. mas mamamisi Seuyvarda da ise moawyo,
rom bnelSi Sexvedroda kiniras. aRelvebulma mamamac ver icno Svili da am
saSineli siyvarulisgan warmoiSva adonisi.
49. liuto _ gitariseburi, simebiani musikaluri iaraRi. boloSi ganieri,
TavSi wvrili.
61. adam da-bresciam grafis, gvido di romenas mier waqezebulma, yalbi
florenciuli florinebi moWra. san lorencoSi erTi saxli daiwva. im saxlis
saZirkvelSi ipoves didZali yalbi fuli. maSin Seipyres adam da-brescia da
koconze dawves.
64. kazentino _ mdinare arnos zemo Wala mTis nakadulebiT morwyuli.
74. florinebi _ 1252 wlidan florenciaSi Wridnen oqros fuls,
florinebs, romelzedac ioane naTlismcemlis (TiTqosda florenciis
damaarseblis) saxe iyo gamoxatuli.
77. daudgenelia, vin unda iyos es sami Zma. iqneb graf gvidos (aldradas
SviliSvilis) vaJebi.
78. brandis wyaro _ fonte branda, cnobili Waa sienaSi.
129. e.i. Sen ise gwyuria, rom siamovnebiT Sexvrepdi ankara wyaros. wyaroSi
xedavda narcisi sakuTar saxes, romelic Seuyvarda.

qeba ocdameTerTmete

136. karisenda _ boloniis erT-erTi koSki.

501
qeba ocdameTormete

32. tamberCine _ dante albaT gulisxmobs slavoniaSi mdebare mTebs.


33. krik _ es unda moaswavebdes galxobili yinulis tkacans.
57. _ es ori codvili unda iyos graf alberto degli albertis vaJebi _
alesandro da napoleone degli alberti, romelTac mamis sikvdilis Semdeg
erTmaneTi daCexes.
62. garsi kainisa, anu kaina _ erT-erTi ganyofilebaa ukanaskneli garsisa,
sadac naTesavebis moRalateni isjebodnen.
66. gadmocemis mixedviT, mefe arturma Tavis ukanono vaJs mordreks Caabara
saxelmwifo da dedofali jinevra, TviTon ki safrangeTs wavida lakelotis
dasamarcxeblad. mordreks jinevra Seuyvarda da mas aCvena TiTqosda arturis
werili, romlis mixedviTac taxti mas unda rgeboda da jinevrac colad
SeerTo, raki mefe sasikvdilod daiWra. dedofali koSkSi gamagrda da Tan
safrangeTisken afrina kaci. ganrisxebuli arturi mobrunda da sakuTari vaJi
SubiT ise gangmira, rom mis sxeulSi mzis Suqi gadioda.
67. fokaCia _ igulisxmeba fokaCia kanCelieri d’anpistoia, TeTrebis
meTauri. mterTan Setakebas erideboda da roca usayvedures, mSiSara xaro,
upasuxa: mirCevnia xalxma mSiSara damiZaxos, vidre is Tqvan, fokaCia mokleso.
69. sassol maskeronma mokla Tavisi Zmis erTaderTi vaJi da misi qoneba
miiTvisa. samagierod, igi kasrze daaWedes da florenciis quCebSi daagores,
Semdeg ki Tavi mokveTes.
72. komiCionde paccim mokla Tavisi sisxliT naTesavi ubertino.
95. antero _ jojoxeTis ukanaskneli garsis meore jurRmulia. aq isjebian
samSoblos moRalateni. antenori erqva moRalate troel Tavads.
107. bokka degliabati gvelfebs exmareboda. roca florencieli gvelfebis
jari seinas winaaRmdeg ilaSqrebda, igi gibelenebma miimxres. man Sua brZolaSi
gvelfebis laSqris sardals, jiakopos mosWra is xeli, romliTac mas droSa
mihqonda.
114-120. buoso da duera, bekCeria soldaniero da sxv. am strofebSi
naxsenebi pirebi italiis qronikebSi moRalateebad arian cnobilni.
127. tide, anu tideusi _ erT-erTi 7 TebelTagani.

qeba ocdamecamete

16. ugolinom, graf gerardeskas gvaridan, gandevna nino viskonti da TviTon


daepatrona pizas, magram qorepiskoposs rojer ubaldinis SeSurda da xalxi
aujanya. aznaurebis _ gulandis, sismondisa da lanfranCis meTaurobiT
gailaSqra ugolinos winaaRmdeg qristes jvriT xelSi, Seipyro igi da
Svilebianad dilegSi Caagdo, xolo dilegis kliteni mdinare arnoSi gadaagdo.
24. ugolino daamwyvdies gualandis koSkSi 1288 wels, sadac 7 Tves
imyofeboda.
27. saqaneli _ Zveli qarTuliT niSnavs sarkmels.
31. aq igulisxmeba rojer qorepiskoposi.
83. Si (ital.) _ ho, diax.
85. kapraia da gorgona _ pizas gaswvriv mdebare kunZulebia.

502
89. graf ugolinos braldeboda am cixis gadacema qalaq lukkas mcxov-
rebTaTvis. es CaeTvala mas samSoblos Ralatad.
122. ptolomea _ albaT igulisxmeba bibliuri ptolomea, mRvdelmTavar
abobis vaJi, romelmac simon makabeli da misi vaJebi iuda da maTe purobis
dros daxoca.
124. atropos _ erT-erTi sam moiraTagani, romelic berZnuli miTologiis
mixedviT, cxovrebis gzas gadauWrida adamians.
137. branka d’oriam mokla Tavisi simamri miqael canCe purobisas.
146. miqael canCe da branka d’oria naTesavebi iyvnen da avkacobis Tanaziarni.
149. genuelebs dante hkicxavs, radganac italiis mematianis sityvebiT, ge-
nuelebi Tumca mdidrebi da Zlevamosilebi iyvnen, qalaqi savse iyo avkacebiT,
mkvlelebiT da mruSebiT. mosaxleoba iZulebuli gamxdara Tavisi wridan 18 brZeni
moqalaqe amoerCia da maTTvis neba daerTo erTi Tvis ganmavlobaSi yovelgvari
zomisTvis miemarTaT, rac qalaqis myudroebisTvis aucilebeli iqneboda.

salxinebeli

qeba pirveli

2. `ukeTes wyalTa sauflod~ unda miviCnioT salxinebeli.


8. am poemis dasawyisSi dante mouwodebs muzebs, gansakuTrebiT kaliopes.
9. kaliope _ poeziis muza.
10. piis cxra qalwulma SejibrSi gaiwvia muzebi, magram damarcxdnen,
radgan isini apolonma kaWkaWebad gadaaqcia.
15. igulisxmeba cTomilis garsi.
17. igulisxmeba jojoxeTi.
19. varskvlavi venera.
21. igulisxmeba cTomili peski _ veneras mxlebeli planeta.
23. es oTxi varskvlavi siqvelis, Wkuis, marTlmsajulebisa da zomierebis
simboloni arian.
24. igulisxmeba pirveli adamianebi, e.i. bibliuri adam da eva.
31. es darbaiseli moxuci unda yofiliyo katone dautika, romelmac Tavi
dasdo romis respublikis TavisuflebisTvis. katone miCneulia Tavisufali
nebisyofis simbolod.
40. igulisxmeba jojoxeTi.
58. e.i. jer micvalebuli ar ariso, eubneba moxucs virgiliusi. es
figuraluri Tqmaa _ sulieri da xorcieli sikvdilis dapirispirebas
gulisxmobs.
77. katoni ar emorCileba minoss, radgan es ukanaskneli jojoxeTSia.
85. katonma Tavisi coli marCia hortenziuss dauTmo, xolo am ukanasknelis
sikvdilis Semdeg kvlav daibruna.
94. ardagi (sulxan-saba) _ wels qvemoT misafarebeli ram.
102. leli _ am SemTxvevaSi saTnoebis, Tavmodrekis simboloa.

qeba meore

1. Sua saukuneebis esqatologiis mixedviT, ierusalimi da salxineblis mTa


erTmaneTis gaswvriv mdebareoben da horizontic saerTo aqvT.

503
4. horizontis uSores wertilad aRmosavleTSi mdinare gangi iyo miCneuli,
xolo dasavleTiT _ kadiqsi. ase rom, ierusalimi qveynis Suagulad miaCndaT.
5. roca dRe da Rame urTierTs uswordeba, es aris saswori. Semodgomaze,
roca Rame matulobs, amboben, Rames saswori xelidan gauvardao.
7. avrora _ aspirozi mzis Casvlis win jer gaTeTrdeba, Semdeg gawiTldeba,
bolos _ gayviTldeba.
91. kazela _ florencieli musikosi, dantes megobari, romelmac
indulgencia miiRo pap bonifac VIII-isgan.
101. tibrosi _ mdinarea italiaSi.

qeba meoTxe

15. ergasi _ ormocdaaTi.


25. sanleo _ patara qalaqia italiaSi.
26. noli _ qalaqi da porti; bismartua _ mTaa lombardiaSi.
34. zeni _ zegani, plato.
139. dantes kosmogoniis mixedviT, ierusalimidan marokomde igulisxmeboda
90 gradusi. Tu salxineblis mTaze SuadRe iyo, maSasadame, marokoSi SuaRame
iqneboda.

qeba mexuTe

69. karlos, e.i. karl anJus qveynad igulisxmeba neapolis samefo, romelsac
anJu ganagebda 1300 wels.
84. igulisxmeba partiebs Soris brZola dantes Tanamedrove italiaSi.
133. pia datolome istoriuli pirovnebaa. igi messire nello del pietras
coli iyo. qmarma Ralati daswama da maremaSi (WaobebiT cnobilia) Tavis koSkSi
Caamwyvdia, sadac qali daiRupa. pias mokvdinebis sxvadasxva versia arsebobs.

qeba meeqvse

13. arecoeli _ benikas cnobili sjulismdebeli. arecos mcxovrebi.


17. n. frederigo _ igulisxmeba frederigo novelo _ italieli grafi.
19. ar aris cnobili, Tu vin unda iyos grafi orso.
22. pier della broCia _ cnobili qirurgi, wminda ludvigis, safrangeTis
mefis karze. didi gavlena moaxdina mefeze, Semdeg mefis Svilze filip III-
ze. amis gamo mas gadaekida dedofali maria. della broCiam sicocxle
saxrCobelaze daasrula.
88. igulisxmeba iustiniane keisris kanonebi.
126. igulisxmeba klaudio marCello _ cezaris mteri.

qeba meSvide

83. salami dedofalo.


94. igulisxmeba germaneli imperatori rudolf habsburgeli.
101. igulisxmeba bohemiis mefe oqtokar II.
102. igulisxmeba vinCislav V, bohemiis mefe.

504
129. konstanca _ petre III-is coli.
130. beatriCe da margarita _ karl anJus colebi.

qeba merve

13. dRis gadasvlamdis... _ kaTolikuri locva.


53. nino viskonti _ sardinieli msajuli, beatriCe d’estes pirveli qmari.

qeba mecxre

23. ganimedi _ zevsis meriqife. arwivma moitaca da waiyvana olimpos mTaze.


55. gaurkvevelia, vin unda iyos luCia, romelsac dante axsenebs Tavis
poemaSi.
119. TeTri, vercxlis gasaRebi kaTolikuri eklesiis siwmindis simbolod
iyo miCneuli.
127. igulisxmeba petre mociquli.
140. Sen gadidebT, ufalo.

qeba meaTe

32. igulisxmeba berZeni moqandake polikreti, fidiasis Tanamedrove.


40. gixaroden (laT.).
43. var mona RvTisa.
68. melqola _ saulis asuli. daviTis, ebraelTa mefis pirveli coli.

qeba meTerTmete

37. dantes kosmogoniiT, varskvlavebis sferos gadaRma mdebareoben


samoTxis saufloni.
60. aldobrandeski _ santafiores cnobil aznaurTa gvari.
122. provencano salvani _ sienis moqalaqe iyo.

qeba meTormete

29. briareo _ antikuri miTologiiT asxeliani devi, geas da uranis vaJi,


zevsis winaaRmdeg amxedrebuli.
31. timbreo _ apolonis erT-erTi saxelia. apoloni, marsi da palada zevss
Svelodnen gigantebTan brZolaSi.
37. niobea _ tantalusisa da diines asuli, Tebes mefis anfianes meuRle, 7
qalisa da 7 vaJis dedas RmerTebma isrebiT dauxoces Svilebi.
41. gelboe _ mTaa palestinaSi.
43. aragne _ antikuri miTologiiT mqsoveli qali. aTina palladas
gaejibra xelsaqmeSi. qalRmerTma dauxia namuSevari da sastikad dasaja.
46. roboami _ ebraelTa mefis, solomonis vaJi.
50. alkmeonma mokla mamamisis, ampiereusis mkvleli sakuTari deda erifile.
53. asureTis mefes seraqerims sakuTari Svilebi Tavs daesxnen da taZarSi
mokles.

505
102. igulisxmeba cnobili xidi florenciaSi _ alle gracie, 1237 wels
podestas rubakante da mandelos mier agebuli.
110. netar arian glaxakni suliTa.

qeba mecamete

29. `Rvino ara aqus~ (saxareba ioanesi, Tavi 2).


33. agamemnonisa da klitemnestras vaJi.
109. sofia _ sibrZne.
116. kolle skartaccini _ daba toskanis maxloblad.
123. italiuri xalxuri igavia: SaSvi gazafxulze gaeqca patrons, awi aRar
mWirdebio.
128. meudabnoe, dantes Tanamedrove.
151. talamin _ sienelebs undodaT porti moewyoT, saamisod SeiZines
maremis WaobebSi mdebare koSki talamin, magram araferi gamouvidaT.
152. qalaqi siena Sua saukuneebSi uwylobiT itanjeboda. gadmocemiT,
qalaqis maxloblad unda yofiliyo dianas qandakeba, romlis siaxlovesac
uxvi wyaroebi egulebodaT.
qeba meToTxmete

16. am mdinareSi igulisxmeba arno. igi falteronidan iRebs saTaves.


17. apeninis erT-erTi mwvervalia toskanis provinciaSi.
88. rinier kalbolis skartaccini miiCnevs gvelfis partiis aznaurad.
92. mdinarea italiaSi. vizos mTidan iRebs saTaves da uerTdeba adriatikis
zRvas.
97. licio _ ravenas mpyrobeli.
98. pier traversaro _ aznauri, fridrih II-is Tanamedrove, stumarTmo-
yvareobiT cnobili.
98. gvido di karpina _ rinieris vaJi, aseve didi stumarTmoyvare.
100. fabro _ umniSvnelo gvariSvili, qvelobiT ganTqmuli.
102. aseTive umniSvnelo gvariSvili iyo bernadin fosko.
104. gvido da pratac _ vaJkacobiT saxelganTqmuli.
105. ugolin d’acco _ toskaneli aznauri.
112. brettinoro _ patara qalaqia romaniaSi.
115. baniakavalo _ feodaluri sasaxle forlis midamoSi.
116. kastrokaro da-konio _ feodaluri sasaxleebi romaniaSi.
118. igulisxmeba cnobili aznauri pagani, eSmakTan Tanaziari.
121. ugalin de fantolin _ keTilSobili italieli aznauri, dantes
Tanamedrove.
139. aglauri _ kekropes, aTinis mefis asuli.

qeba meTxuTmete

38. netar arian gulmowyaleni.


44. igulisxmeba gvido del duka.
80. xuTi niSani, dantes Sublze asaxuli, moaswavebs xuT codvas: brazs, siz-
antes, vercxlismoyvareobas, Rormucelobasa da avxorcobas.

506
101. aTineli tiranis, pizistrates qaliSvils sajarod akoca erTma
ymawvilma. qalis dedam mosTxova qmars sastikad daesaja Wabuki. mamam swored
igive upasuxa mas, rogorc es dantes aqvs moxseniebuli. sxvaTa Soris,
pizistrates miaweren homerosis poemebis gadarCenas.

qeba meTeqvsmete

19. kravo RvTisao.


46. lombardo marko, cnobili venecieli qvelmoqmedi. man Tavisi qoneba
gaWirvebulebs dauriga, bolos daapatimres. cixidan Tavis megobars riCardo
del kaminos sTxova Svela. mis gasaTavisufleblad saWiro Tanxa hercogma
del kaminom ver gaiRo da sxva megobrebSi daiwyo fulis Segroveba. es rom
lombardom gaigo, uari ganacxada amgvar daxmarebaze.
124. kurardo d’apalacco _ bresCieli, didi meomari. man erT-erT omSi
respublikis droSa daicva.
gerardo qveli _ igulisxmeba gerardo d’akammino.
125. gvido kastelo _ cnobili poeti.

qeba meCvidmete

18. igulisxmeba cnobili miTi, romlis mixedviT filomelis da bulbulad


iqca.
29. farsTa mefis saxelia. bibliuri miTologiis mixedviT, farsebis mefis,
asueris kariskacma amanma mefe aamxedra tyve ebraelis, mardoxes winaaRmdeg.
mardoxe dedoflis, esTeris biZa iyo. mefem saxrCobela moamzada mardoxes
CamosaxrCobad, magram dedofalma imdeni qna, rom mardoxes nacvlad amani
CamoaxrCves.
37. laciumis mefis, latinisa da dedofal amatas qaliSvili lavina tu-
rnisTvis, rutulebis mefisTvis unda mieTxovebinaT. turns ebrZoda eneasi.
dedofalma amatam Seityo turnis mokvlis Sesaxeb, SeeSinda, eneasi mova da lavinas
wagvarTmevso da Tavi moikla, magram sasiZos mkvlelobis ambavi tyuili aRmoCnda.
69. netar arian.

qeba meTvramete

81. igulisxmeba sardiniasa da korsikas Soris arsebuli adgili.


82. pietola patara sofelia mantuas axlos. igi virgiliusis samSoblodaa
miCneuli.
91. ismen da azopi beotiis ori mdinarea, sadac baxusTan Svelis saTxovnelad
Sekrebili xalxi orgiebs marTavda.
101. qalaqia espaneTSi.
119. igulisxmeba germaniis imperatori fridrix barbarossa.
126. igulisxmeba dantes mfarvelis, kan grande della skalas mama, albert
della skala, romelmac Tavisi buSi daayena zenonis monasterSi.
134. dante ixsenebs bibliur ambavs. mewamul zRvaze gadasvlis Semdeg
zogierT ebraul toms SeeSinda, vaiTu ierusalimSi ufro Zlieri xalxi
dagvxvdeso. isini iehovam udabnoSi miabruna da daRupa.

507
136. ambavi aRebulia virgiliusis `eneidadan~: eneas mogzaurobis meSvide
wels im garTobaTa Semdgom, romelsac ar iklebda eneas mama anqize, eneas
mxlebel troelTa colebi ajanydnen da gemebi dawves, radgan ar undodaT
TavianT qmrebs laSqroba gaegrZelebinaT. enea daTmobaze wavida, meomarTa
nawils neba darTo siciliaSi darCeniliyvnen mefe acestis mfarvelobis qveS.

qeba mecxramete

4. geomantebi _ miwis misnebi Zvel saberZneTSi.


99. es icode, rom me var petres mosaydre.

qeba meoce

25. igulisxmeba romis istoriis gmiri, kaius fabricius luciusi, romaeli


patrioti da uangaro kaci.
32. legendis mixedviT, erTi Raribi kaci Tavisi qalwulebis gaqiravebas
apirebda, magram wminda nikolozma rom gaigo, oqro miutana da ojaxi
Sercxvenas gadaarCina.
49. igulisxmeba hugo diadi, parizis hercogi.
69. igulisxmeba Teologi Tomas aqvineli, romelic gadmocemis mixedviT,
karl anJum moawamvlina.
86. bonifacius VIII-is samSoblo.
TeTri SroSani _ safrangeTis dinastiis gerbi iyo.
103. pigmalionma mokla siSee.
106. berZenTa miTuri mefe, romelic yovelives oqrod aqcevda, rasac ki
Seexeboda. midasi SimSilis msxverpli unda gamxdariyo, radgan saWmelic,
romelsac Seexo, oqrod iqca. midasma panis salamuri arCia apolonis Cangs da
amitom viris yurebi gamoesxa. amas gulisxmobs dantec.
109. bibliuri aqani, romelic naalafaris moparvisTvis israelelebma
Caaqvaves.
112. sapfira _ bibliuri ananias coli.
115. troas mefe priamma Tavisi vaJi polidori da uamravi saWurWle
gaugzavna Trakiis mefes, polimnestros, amiT undoda omisTvis Tavi aeridebina.
polimnestrom uRalata megobars, polidori mokla da ganZi miiTvisa.
116. krasus _ romis istoriaSi cnobilia Tavisi simdidriT. laSqrobda
sullasTan, pompeusTan da cezarTan erTad.
131. latonas gamoudga iWvisgan gaxelebuli iunona. roca mosaloginebeli
adgili ver ipova, maSin neptuns Seecoda da zRvis fskeridan amozida kunZuli
delosi. iq daibadnen zecis Tvalebi _ apoloni da diana.
136. dideba maRalsa ufals.

qeba ocdameerTe

27. kloto _ erT-erTi asuli bediswerisa, romelic qsovs yoveli


axalSobilisTvis. meore _ laxezis _ arTavs, xolo mesame _ atropos wyvets
Zafs, roca ama Tu im adamianis sicocxle dasasruls uaxlovdeba.

508
50. taumante irida _ taumantes da eleqtras asuli, berZnul miTologiaSi
cisartyelas badali.
54. petres mosaydred igulisxmeba romis papi.
57. dante, aristoteles msgavsad, meteorologiuri cvlilebebis mizezad
miwier aorTqlebebs asaxelebda.
69. igulisxmeba laTineli poetis, publius staciusis landi. staciusi
cxovrobda Zv.w. I saukunis miwuruls.
99. drahma _ berZnuli fuli.

qeba ocdameore

14. iuvenali _ romaeli poeti.


46. igulisxmeba mkvdreTiT aRdgoma meored mosvlis dros.
56. igulisxmeba staciusis poema, sadac aRwerilia eTeoklesa da poliniks
Soris amtydari omebi, rasac qalaq TebesTvis alyis Semortyma mohyva. am omSi
orive Zma mokles, ris gamoc ormagi ubedureba SeemTxva moklulTa dedas _
iokasts. amitom ormagi dardi Seerqva am danakliss.
57. virgiliusi iTvleba bukolikuri, mwyemsuri poeziis mamamTavrad.
83. domicianus _ titus flavius vespasianes Ze. daibada Zv.w. 51 wels.
97. terenc _ terencius _ daib. Zv.w. 190 wels. romaeli mwerali, komediebis
avtori.
98. cecili _ dramaturgi da poeti Zveli romisa.
plavtus _ komediebis mwerali. gardaicvala Zv.w. 184 wels.
100. persi _ romaeli satirikosi.
101. igulisxmeba homerosi.
112. igulisxmeba gipsila, lemnosis mefis, Toasis asuli. es ambavi dantes
aRebuli aqvs staciusis poemidan. kunZul lemnosis qalebi afroditem
aamxedra mamakacebis winaaRmdeg. maT gadawyvites mTel kunZulze amoewyvitaT
mamakacebi. gipsilam gadaarCina Tavisi mama Toasi, amis gamo qalebma igi
kunZulidan gaaZeves. Semdeg mekobreebma moitaces gipsila da nemeis mefes,
likurgs mihyides. likurgma igi Tavisi vaJis ZiZad aiyvana. qalaqgareT
seirnobisas gipsilam wyaro uCvena Tebesken mimaval mtris jaris mxedrebs da
isini safrTxes gadaarCina.
118. mgzavrebi gascildnen xeobas da gavakebulze garSemo imzirebian. dRis
moaxleebad igulisxmeba saaTi. oTxi gavida da mexuTe kofoze moeqca mzis etlso.

qeba ocdamesame

11. ufalo, aRaxvne bageni Cemni.


26. eribixos ovidiusis metamorfozebSi naxsenebia erizixtoni, Tesaliis
mefis, triopas vaJi, romelmac nayofierebis RmerT cereras gulis mosakvlelad
wminda muxa moWra, risTvisac igi RmerTebma mudmivi SimSiliT dasajes.
30. flaviusis gadmocemiT, romaelTa mier ierusalimis aRebis dros erTma
dedakacma, mariam sakuTari vaJi Sewva da SeWama.
33. Sua saukuneebis Teosofebi amtkicebdnen, rom Tvalebi laTinur O-s
hgavs, cxviri da warbebi _ M-s, yuri da sxva Dei-s. ase rom, adamians saxeze
aweria homo Dei _ RvTis kacio.

509
48. foreze _ italieli didebulis, korzo donatis Zma.
75. ili, ili, lama sabaqTani _ ufalo, ufalo, raisaTvis damiteveb me
(saxareba maTesi, 27, 46). _ es wamocdenia Turme qristes sikvdilis wuTebSi.
94. barbajia _ sardinis olqis nawilia, sadac Sua saukuneebSi
aRviraxsnilobas hqonia adgili. aqedan barbajia: italiurad saroskipos
hqvia.
103. florenciel qalTa kosmetikaSic ereoda maSindeli samRvdeloeba,
xolo 1325 wels qalaqis gamgeobam sagangebo moxeleebi miuCina meTvalyured
qalebs.
114. dantes kosmogoniiT, arc jojoxeTSi da arc salxinebelSi sagnebsa da
sulebs landi ara aqvT. mxolod dantes hqonda landi, radgan igi cocxlad
igulisxmeboda.
120. klasikuri kosmogoniiT, mze da mTvare da-Zmad iTvleboda.
qeba ocdameoTxe

20. lukka _ qalaqia italiaSi.


23. turi _ qalaqia italiaSi.
30. igulisxmeba mRvdelmTavris yavarjeni.
38. dantes komentatorebs ver gaurkveviaT, Tu vin unda iyos es gentuka anu
jentuka.
56. noteris saxeliT cnobili iyo jakopo dantimo.
gvitone _ igulisxmeba gvitone dareccos.
78. aq dante saiqiod gulisxmobs miwier cxovrebas.
87. dante aq unda gulisxmobdes `Savebis~ liders korzo donates, romelsac
TeTrebTan brZolis dros cxeni daufrTxa, unagiridan gadavardnils avJandSi
CaurCa fexi da ase aTria cxenma, sanam mtrebi ar daewivnen da ar akuwes.
123. lapitebis mefem SeirTo dedofali hipodamia. qorwilSi kentavrebi
daTvrnen da moindomes rogorc dedoflis, ise misi mdadeebis motaceba.
qorwilSi myof berZen gmirebs Tezeosma uTavkaca da kentavrebi gawyvites.
125. igulisxmeba bibliuri gedeoni.

qeba ocdamexuTe

22. mefis eneis Zis _ medeagris dabadebisas stumrad iyvnen parkebi. cecxlze
Zeli dades da qalRmerTebis winaswarmetyvelebiT medeagris sicocxle manam
gagrZeldeboda, sanam muguzali ar daiwveboda. medeagris dedam muguzali
moipara da gadamala. yrma wamoizarda da saberZneTis udidesi gmirTagani gaxda.
121. uflis usazRvro wyalobis madliT.
128. ar vicnob vaJsa.
131. miTis mixedviT, iupiters Sehyvarebia kalisto, RmerTqal dianas
mxlebeli qali. es rom dianam gaigo, kalisto tyidan gaiqca.
139. iarad igulisxmeba angelos aRmsareblis mier codvilTa Sublze
xmlis wveriT dadebuli niSani.

qeba ocdameeqvse

21. eTiopi _ egviptis mcxovrebi.

510
binuli _ wyaro.
41. igulisxmeba berZnuli miTi: pasifea, mefe minosis coli Zroxad gadaiqca
da am gziT minotavris nerbi gaxda.
78. klasikur literaturaSi cezari cnobilia rogorc homoseqsuali da
dantec amas gulisxmobs.
92. gvido gviniCeli _ igulisxmeba italieli poeti. gardaicvala 1276 wels.
113. igulisxmeba xalxur, italiur enaze Seqmnili axali poezia.
119. igulisxmeba arnold danieli, cnobili trubaduri.
139. aqac arnold danieli igulisxmeba.
140-147. mTargmnelebma sityvasityviT Targmani aiRes fiorentinos
franguli Targmanidan:
`Tqvenma Tavazianma SekiTxvam iseTi siame momgvara, ar SemiZlia da arc minda
Cemi vinaoba dagifaroT.
me var arnold, romelic axla tiris da galobs, sevdianad vigoneb ganvlili
sigiJis dards da sixaruliT veswrafvi bednierebas, momavals.
axla gevedrebiT im madlis saxeliT, romelsac am xarisxebiT zeTavisken
mihyavxarT Tqven, moigoneT Cemi wameba~.

qeba ocdameSvide

8. netar iyvnen wmindani guliTa.


23. gerion _ gigantia qvesknelis, sicruisa da veragobis simboloa.
37. antikuri miTologiiT, piramma paemani dauniSna tisbas _ TuTis xis
qveS. qali mivida da mgeli dauxvda. SeSinebuli gaiqca da TavSali dauvarda.
nadirobidan axaldabrunebul mgels dingi hqonda sixliani, man TavSali
daglija. am dros pirami movida da roca sisxliani TavSali naxa, Tavi moikla.
58. hoi, movediT kurTxeulno mamis Cemisgan.
95. venera.
101. igulisxmeba lia, iakobis ufrosi qali.
104. raqili _ iakobisve erT-erTi qali, lias da.

qeba ocdamerve

20. kiassi _koSki da qalaqi ravenas maxloblad.


21. eolos _ berZnuli miTologiiT qarebis RvTaeba.
sirokko _ cxeli, samxreTuli qaris saxelia italiaSi.
65. berZnuli miTis mixedviT, roca amuri Tavis dedas, veneras ealerseboda,
isriT daWra igi.
73. berZnuli miTi mogviTxrobs Seyvarebuli leandres ambavs. leandre
yovel Rames curviT gadadioda helesponts Tavisi mijnuris, heros sanaxavad.

qeba ocdamecxre

3. netareba mas, visac mietevnes Secodebani.


40. helikoni _ mTaa saberZneTSi. Zveli berZnuli miTi masze gulisxmobda
zevsis taZarsa da muzebis savanes, aqve iyo cnobili wyaro.
41. urania _ antikuri muzaa astronomiisa. metsaxeli afroditesi.

511
78. nadirobis qalRmerTis, dianasTvis Serqmeuli metsaxeli.
85-87. kurTxeul iyav Sen adamis naSierT Soris, maradJams iqmnes kurTxeuli
siturfe Seni.
95. argusi _ berZnuli miTologiiT, yovlismxilveli RvTaeba, heras mier
iosadmi miCenili asTvala mzveravi. argusi larWemiT daaZina heresma da mokla.
aqedan darCa gamoTqma: argusis Tvalebi, e.i. Tvali yovlismxilveli.
108. frTiani lomi.
116. avgustusi _ igulisxmeba romis imperatori.
afrikeli _ igulisxmeba publius kornelius scipion (ufrosi).
117. igulisxmeba faetonis etli.
138. igulisxmeba luka maxarobeli, romelic qristianuli legendis
mixedviT eqimi iyo. amitomac mas hipokrates mowafed Tvlidnen Turme.

qeba ocdameaTe

1. pirveli zeca _ igulisxmeba qristianuli samkvidro uflisa.


guTani _ e.i. SvidvarskvlavTa krebuli caze.
11. movedin, sZalo, libaniT.
17. esoden uZvelesi xmis mixedviT kurTxeul ars momavalni.
21. moitaT Sromani guluxvad.
48. aq dante gulisxmobs beatriCesadmi Zvel siyvaruls.
52. igulisxmeba samoTxe, romelic adamianebma dakarges bibliuri evas
wyalobiT.
83. ufalo, Sen gesav.
84. maSasadame, galobdnen fsalmunis leqss: ufalo, Sen gesav, vidre ferxni
Cemni...

qeba ocdameTerTmete

1. igulisxmeba mdinare leTe.


12. igulisxmeba mdinare leTe.
25. xandaki _ Txrili.
42. igulisxmeba is maxvili, romliTac codvilebs sjian. am leqsSi
naTqvamia, Tu codvili codvas aRiarebs, maSin maxvilis pirs qvis salesiT
daaClungebeno.
72. iarbi _ libiis mefes erqva. iarbis mxared igulisxmeba afrika.
103. leTes wyalSi ganbana gulisxmobs codvisgan ganwmendas.
108. oTxive alegoriaa: sibrZnis, simarTlis, mamakacobisa da TavdaWerisa.
116. igulisxmeba beatriCes Tvalebi.
131. es sami mistikuri asuli alegoriaa: rwmenis, imedis, siyvarulis.

qeba ocdameTormete

32. igulisxmeba bibliuri eva.

qeba ocdamecamete

1. ufalo, warmarTni SemoWrilan Sens saufloSi.

512
10. sul mcire xani da Tqven ukve veRar mixilavT.
63. igulisxmeba qriste.
68. elza _ mdinarea florenciis axlos. e.i. dantes eubneba beatriCe, Tu
Seni goneba ise ar walekes da ar Seryvnes amao zraxvebma, rogorc elzas wyali
Sig moxvedril sagnebs aSavebso.
70. cnobili miTis mixedviT, piramma sikvdilis Jams sisxliT dasvara TuTis
xe da igi Tumca TeTri iyo, Savad gadaiqca.

samoTxe

qeba pirveli

20. frigiuli miTologiis mixedviT marsiasma apoloni gamoiwvia fleitis


dakvraSi. apolonma ajoba da tyavi gaxada.
36. kirra _ qalaqia parnasis mTis ferxTiT. igi apolonis sabrZanisad iyo
miCneuli.

qeba meore

7. minerva _ romauli miTologiiT omisa da sibrZnis RvTaeba.


11. saRvTo ifqli _ angelosT puri, igulisxmeba Wvreta uflisa.
30. dante da beatriCe am adgils imyofebian pirvel zeciur sferoSi, e.i.
mTvaris sferoSi. dante emyareba ptolomeseul msoflio sistemas, romlis
mixedviT dedamiwa igulisxmeboda msoflios centrSi. mis garSemo eguleboda
planetebi koncentrirebulad Tavmoyrilni, merkuri, venera, marsi, iupiteri,
saturni. 7 planeturi zecis zemoT gulisxmobdnen merve cas, anu garecas,
xolo mas zemoT egulebodaT mecxre ca, anu brolis ca.
50. dantes epoqaSi miiCnevdnen, rom mTvareze SemCneuli Savi talebi kaenis
wnelebi iyo.

qeba mesame

98. franciskanelTa ordenis damaarsebeli.


100. igulisxmeba ieso qriste.
117. konstanca _ siciliisa da apuliis mefis asuli. monazvnad aRikveca
palermoSi, magram ZaliT gamoiyvanes monastridan da miaTxoves imperator
hainrix VI-s, fridrix barbarossas vaJs. konstancas Svilia fridrix III,
ukanaskneli warmomadgeneli SvabTa dinastiisa.

qeba meoTxe

14. nebukad nezar _ nabuqodonosori.


23. igulisxmeba Zveli berZeni filosofosis, platonis swavla sulTa
migraciisaTvis. platonis mixedviT, adamiani sikvdilis Semdeg saxes icvlis,
iqceva varskvlavad, mcenared, cxovelad da sxv.
48. igulisxmeba mTavarangelozi rafaeli, romelmac miTis mixedviT
tobiass Tvali auxila.

513
83. igulisxmeba wminda lorenci, romelic legendis mixedviT, qristiano-
bisTvis awames 255 wels.
84. muCio _ agreTve wmindanad Seracxili pirvel saukuneSi.
99. igulisxmeba ciloba beatriCesa da pikardas Soris.
104. alkmeoni _ amfiresisa da evripoles vaJi, romelmac mamis mudaris
meoxebiT sakuTari deda mokla.
qeba mexuTe

57. kaTolikur eklesias orgvari klite hqonda _ vercxlisa da oqrosi.


66. bibliurma iefTaem aRTqma misca ufals, aminitevelebis winaaRmdeg omSi
Tu gamamarjvebineb, vinc Sin mibrunebuls pirveli Semomeyreba, mas Semogwirav
msxverplado. marTlac, roca Sin mobrunda, Tavisi pirmSo qali Semoegeba,
iefTaem samosi Semoixia, magram qalwuli mainc dakla da iehovas Seswira.
69. igulisxmeba agamemnonisa da ifigenias miTi.
92. meore zeca, anu ca merkurisa.
128. igulisxmeba planeta merkuri, romelic mzis mezobladaa.

qeba meeqvse

1. igulisxmeba romauli orTaviani arwivi, romelic konstantine keisarma


bizantiis saxelmwifo gerbad aqcia. miTis mixedviT, amgvari arwivis gerbi
Camoutania italiaSi troadan Camosul eneas flots. ciuri cTomilebis
srbola xdeba aRmosavleTidan dasavleTisken, xolo konstantine keisars
ewada romis imperia ilionSi daearsebina. dante aq gulisxmobs mis ltolvas
dasavleTidan aRmosavleTisken.
11. pirvel siyvarulSi igulisxmeba RmerTi.
31, 33 _ igulisxmeba orTaviani arwivi, e.i. romis imperiis gerbi, romelsac
dantes azriT, zians ayenebdnen rogorc gvelfebi, ise gibelinebi.
36. pals, anu italiurad palante, Ze evandresi, mefe laciosi. daiRupa
turnis winaaRmdeg brZolaSi. iyo eneasis TanamebrZoli.
37. alba _ qalaqi laciumisa, eneas vaJis, askanonis mier daarsebuli. alba
miCneuli iyo odesRac rogorc dedaqalaqi romisa.
40. igulisxmeba lukrecia, kolatinos meuRle.
46. manilius torqvatus qvintus, romelsac TmagaCeCilobis gamo Seerqva cin-
cinatus. Tavdapirvelad ubralo guTnisdeda iyo, bolos romis diqtatori gaxda.
54. igulisxmeba fizolis gora, sadac katilinas jari sastikad daamarcxa
heteriusis laSqarma.
48, 60. imierisa da amieri galiis mdinareebia. cezarma daipyro es mxare.
79. e.i. cezarma da pompeusma.
106. igulisxmeba karlos II, karl anJus vaJi.
112. igulisxmeba planeta merkuri.
127. igulisxmeba romeo de vilenuve, romelmac wesrigSi moiyvana provansis
mTavris raimond beranJes finansebi, magram umarTebulod daisaja.

qeba meSvide

1, 3. osana Senda, ufalo, Zalmosilebisa da WeSmaritebisao, sabaoT, Sen,


romelic netarTa sauflos brwyinvales naTlisa Senisa savsebiT aRavseb.

514
13. beatriCes siymawvileSi kninobiTi saxelic erqva _ biCe.
27. araodes dabadebuli kaci _ igulisxmeba adami.

qeba merve

2. kipris _ kiprida, e.i.venera, siyvarulis RmerTqali.


3. epicikli _ ptoloviseuli msoflio sistemis mixedviT is rkalia,
romlis farglebSic TiToeuli planeta mimoiqceoda.
7. diona _ okeanisa da Temidas qali, deda venerasi.
8. Tqmulebis mixedviT kupido, kupidoni. igi Cvili yofila, roca kalTaSi
Causvams didonas.
37. `hoi Tqven, visi gonebac amoZravebs zecas mesames~, _ ase iwyeba dantes
`konvivios~ pirveli strofi.
48. es suli unda iyos neapolisa da provansis mefis, karlos II-is vaJi _
karlos martelo.
58-72. igulisxmeba im sabrZanisis sazRvrebi, romelnic karl martels
unda rgeboda. avzoniis rqa neapolis samefos nawilia, agreTve italiis rqac
ewodeba mas _ sami qalaqi: bari adriatikis zRvaze, kritoni (katona) ioniis
zRvaze, gaeta tirinis zRvaze.
68. tifea _ igulisxmeba vulkanis amofrqveva, rasac antikur qveynebSi, iseve
rogorc miwisZvras, gigantis tifeas gadabruneba-gadmobrunebas miawerdnen.
75. 128 wels palermo frangebis xelSi iyo. tiraniisgan gaborotebuli
xalxi ajanyda. maTi lozungi iyo `sikvdili frangebs~.
124-125. 4 sxvadasxva bunebis kacia warmodgenili: soloni, aTineli sju-
lmdebeli; qserqsesi, sparseTis mefe, rogorc meomari; melqisedeki _
bibliuri mefe; bolos dedalos xelosani, kritis mefis minosis karze.
dedalosma daRupa Tavisi vaJi ikarosi.
128. igulisxmeba adamianis, mokvdavis xorci.

qeba mecxre

1. igulisxmeba karl-martelis coli klemenca, romelic dantes dros


jerac cocxali iyo.
29. igulisxmeba tirani ecelino da romano, romelmac didi ubedureba
daatexa Tavs tarevijias da lambardos mosaxleobas.
32. kunicca tranis _ eccelinos da, romelmac ramdenime qmari gamoicvala.
amitomac ambobs, siyvarulis RmerTs, veneras vuerTguleo.
37. igulisxmeba folketos suli.
42. igulisxmeba saiqio cxovreba.
85. or meSurned dante gulisxmobs evropisa da afrikis xmeleTze
dasaxlebul qristian da mahmadian xalxebs.
94. folko, anu folketto di-marselia _ trubaduri poeti, romelic
jer monazvnad aRikveca, bolos ki tuluzis episkoposi gaxda. monazvnebi
gaxdnen misi coli da ori vaJic. folkos uyvarda Tavisi mfarvelis, marselis
vice-grafis, baralis coli adelazia anu adeldhaide. misi aseTi warsuli
aiZulebs dantes moaTavsos igi veneras cTomilSi.
98. folko adarebs Tavis siyvaruls adelaziis mimarT sam siyvaruls

515
antikuri gmirebisas: didonas siyvaruli eneasis, filidisa _ demofoontis
da herkulesisa iolisadmi. samive qalma Tavi moikla. folko ki monazvnad
aRikveca.
115. raabi _ ieriqoneli meZavi, romelmac damala ieso naves mier
gamogzavnili mstovrebi, romelTac aRTqmuli qveynis daTvaliereba ewadaT.
amis gamo raabi ebraelebma moakvdines.
118. dantesdroindeli kosmogoniiT, dedamiwis Crdils unda hqonoda konusis
forma, romlis wveti msoflio sivrceSi iyo aSverili da veneramde aRwevda.
alegoriulad dante Semdegs ambobs: ori pirveli samyaros, jojoxeTisa da
salxineblis garsebSi codvilTa sulebs Crdilebi misdgomodaTo.
120. qristes triumfad igulisxmeba Semdegi: raabi cxovrobda Zveli
aRTqmis periodSi. ase rom, igi ekuTvnoda ricxvs im sulebisas, romelnic
qristem gamoixsna jojoxeTSi Casvlisas, e.i. im dros, roca jer aravin iyo
cxonebuli.
123. bibliuri warmodgenis mixedviT, qriste raki orive xeliT iyo gakruli
jvarze, man orive mklaviT gaimarjva.
128-130. dante aq Tavs esxmis mSobliur qalaqs, florencias. igi gadmocemiT
daarsebulia warmarTTa RmerTis, marsis saxelze. florenciaSi florinebs,
oqros monetebs sWridnen. ase rom, dante amxels samRvdeloebas, `wyeuli
feri~, e.i. oqro uyvardaTo.
134. dekretali _ papis dekretebi, brZanebulebebi da sxv.
135. aq dante gulisxmobs Semdegs _ samRvdelo pirni saxarebis teqsts
rodi kiTxulobdnen, aramed areebze minawerebso.
138. gabrieli _ igulisxmeba mTavarangelozi gabrieli.
140. petre wmindis mxedroba _ e.i. petre mociqulis naterfalze daRupuli
wmindanebi.
142. meZaobis qveS igulisxmeba papebis aRviraxsniloba. gansakuTrebiT
papis _ bonifacius VIII-is mruSoba. papebi simonistebi aq Sedarebuli arian
apokalifsur meZavTan.

qeba meaTe

9. zeciuri sferoebis an borblebis urTierTSexvedraSi igulisxmeba


moZraobani ekvatorisa da zodiaqosi, varskvlavTa moZraoba aRmosavleTidan
dasavleTisken.
28. igulisxmeba mze, romelsac dabadebaSi ase ewodeba: `mnaTobi
didmflobeli dRisa~.
49. zeciuri meufisa.
59. e.i. RvTisadmi.
82. es sulia Tomas aqvineli. aq alegoriuli Tqmaa: vinc erTxel cas eweva,
igi kvlavac ewveva maso.
107. petre lombardielis deda glexis qali iyo. Tavis saRvTismetyvelo
Sromis winasityvaobaSi petre werda: me da bedSav qvrivs (gulisxmobda dedas)
uflis saganZurSi wvlilis Setana gvewadao.
109. igulisxmeba solomoni, mefe israelTa.
115. igulisxmeba dionise areopageli, romelic gadmocemiT, petre
mociquls qristianad mouqcevia.

516
119. aq igulisxmeba pavlo oroziusi, agreTve RvTismetyveli, netari
avgustinis mowafe da misi mimbaZveli. oroziusis msoflio istoriaSi romis
imperiis daqceva qristianobas rodi hbraldeba, aramed warmarTul religias.
124. igulisxmeba anicius marcius boeciusi _ didi mcodne berZnuli da
laTinuri mwerlobisa, romelic dantes sayvareli mwerali iyo. awama guTebis
mefem teodorisma. igi dakrZales san pietro Ciel d’oros eklesiaSi, romSi.
131. beda _ anglosaqsi beri.
isidor _ sevilieli episkoposi, aResrula 636 wels.
riCard (rikardo da sanvitor) _ mistikosi beri.
136. sigieri _ VIII saukunis cnobili brabanteli Teologi. erT duqanSi,
sadac furaJi iyideboda, misi Segirdebi bzisa da Calis tomrebze msxdaran da
ise swavlobdnen Turme aristoteles.

qeba meTerTmete

31. uflis sasZlod igulisxmeba eklesia.


35. igulisxmeba kaTolikuri ordenebis meTaurni franciskus da dominikus.
45. aq aRwerilia frenCesko da-asizis, franCesko asizelis (cxovrobda XII
saukuneSi) samSoblo. qalaqi mdebareobs monte subazios ferdobze. mTagrexili
miuyveba or, paralelur mdinares Soris. erT-erTi tupinoa, romelic saTaves
gvaldoa da noCeras Soris iRebs, apeninebis mTidan, qalaq gubios siaxloves.
gubioSi ucxovria wminda ubaldos.
47. cremlebis frqvevas zogi imiT xsnis, es ori qalaqi gvelfebis tiranias
ganicdidao, zogic _ mTiani bunebis sisastikiT iyvnen Sewuxebulnio.
50. franCesko asizeli aq gaTanabrebulia mzesTan. mas iseTi Zala hqonda,
rogoric mzes, roca igi kirCxibis wres miuaxlovdeba da gangidan (mdinare
indoeTSi) amodis.
58. igulisxmeba wminda franCeskos SeuRleba qalbaton siRaribesTan.
62. aq dante igonebs erT faqts franCeskos cxovrebidan: misi guluxvobiT
Tavmobezrebulma mamam episkoposs mihgvara da SesCivla, Cemi qoneba Raribebs
daurigao. franCeskom daiglija mamis nayidi tanisamosi, memkvidreobaze xeli aiRo
da episkoposis naCuqari ZonZebi Caicva, e.i. sulieri mamis `koram patre~ Caidina.
64. dantes koncefciiT qalbatoni siRaribis pirvel qmrad igulisxmeba
qriste.
69. Rataki amiklasi darwmunebuli iyo, rom aravin gaZarcvavda, amitomac
ar ketavda dawolis win Tavisi qoxis kars. es iyo im xanebSi, roca cezari da
pompeusi ebrZodnen urTierTs. erT qariSxlian Rames amiklass moesma kakuni,
adga da uSiSrad Seegeba mas, vis winaSe mTeli qveyana caxcaxebda. es stumari
aRmoCnda cezari.
80. bernard kvintakaleli _ safrangeTSi iTvleboda franCesko asizelis
pirvel mowafed.
83. silvestro da egidi franCeskos mowafeebia. fexze gaxda _ beruli
sandlebis Cacma Cveulebrivi fexsamosis nacvlad.
85. franCeskom moagrova 11 mowafe, romSi waiyvana isini da iq Seqmna
Ratakebis didi qartia.
87. welze sablis Semortyma _ monazvnad gaxdomis erT-erTi niSani iyo
franciskanelTa ordenisTvis.

517
89. franCeskos roca vinaobas ekiTxebodnen, ambobda: pietro bernardones
Svili varo. e.i. ucnobi sawyali kacis Ze varo.
101. igulisxmeba egviptis sulTani malek-al-kameli.
106. alvernos mwvervalze salocavad wasul franCeskos moeCvena, TiTqos
angelosi movida da orive xelze samsWvalebi daarWo. amas gulisxmobs dante
mesame damRad. es moxda 1224 wels. ori wlis Semdeg igi miicvala 44 wlisa.
117. sikvdilis win franCeskom daibara, ukubood daemarxaT.
124. axali sakvebi _ igulisxmeba dominikanelTa ordenis wevrebis
sxvadasxva sapatio Tanamdebobis moxveWiT gataceba. am ordenis damaarsebeli
iyo wminda dominikusi.
132. Coxa _ Tavdapirvelad ewodeboda berebis tanisamoss saqarTveloSi.

qeba meTormete

12. aq igulisxmeba irisi, qalRmerT iunonas Sikriki.


29. magnituri nemsis an isris polaruli varskvlavisken miqcevis ambavi
uTuod ecodineboda dantes. miT umetes, rom gvido gviniCeli danteze adre
axsenebs mas.
33. duka (ital.) _ beladi, winamZRoli, duCe. am or beladad igulisxmeba
dominikanelTa ordenis meTauri wminda domeniki da franciskanelebisa _
franCesko asizeli.
52. kalaroga _ kalaguris, Zveli kastiliis qalaqi, sadac daibada wminda
domeniki.
54. igulisxmeba kastiliis gerbi, lomi da koSki.
80. domenikos mamas feliCe erqva, xolo dedas _ jiovana. feliqs laTinurad
niSnavs bedniers, jiovana _ madliT mosils.
83. dante ostienze eda taddeo _ ostieli _ enriko da suza, ostiis
kardinali. cnobili komentatori papebis dekratiliebisa. taddeo _ flor-
encieli alderotis vaJi. dantes dros cnobili mkurnali, hipokrates ko-
mentatori. dante aq gulisxmobs iseT adamianebs, romelnic praqtikuli mosa-
zrebiT kaTolikur sjulisdebasa da medicinas swavlobdnen.
90. dante papis taxts mudam mokrZalebiT axsenebs. mis waxdomas abralebs
uRirs papebs. magaliTad, bonifacius VIII-s farisevels uwodebs.
93. ara uflis glaxakTaTvis gankuTvnil gamosaRebebs.
96. igulisxmeba im ocdaoTxi wminda mamis suli, romelic dantes garSemo
Semogragnil ormag girliandSi imyofeboda.
124. dante aq gulisxmobs franciskanul ordenSi momxdar ganxeTqilebas.
erTi frTa ordenisa, mateo d’akvaspartas meTaurobiT, wesdebis Serbilebas
moiTxovda, xolo meore mis sastikad Sesrulebas. am ukanasknels liderobda
uberto da-kazale.
127. bonaventura da-baniorejio, daibada 1221 wels, cnobili mistikosi.
130. illiuminat da-rieti _ franCesko asizelis pirveli mowafeTagani,
xolo aqve moxseniebuli Segirdis, avgustinis vinaoba gaurkvevelia.
133. hiugo da-sanvitore _ RvTismetyveli. monazvnad aRikveca sen-viqtoris
monasterSi, safrangeTSi.
134. pietro manjiadore _ truveli mRvdeli.
pietro ispano _ cnobili RvTismetyveli, filosofosi.

518
136. natan isani _ winaswarmetyveli, amxelda uriaTa mefes, daviTs.
iohan qrizostomos (oqropiri) _ konstantinepolis arqiepiskoposi.
137. ansela _ kenterberiis mTavarepiskoposi.
donate _ cnobili gramatikosi da ritori. mis gramatikas pirvelad
xelovnebas uwodebda dante.
139. raban _ rabanus mavrus _ mainceli qorepiskoposi, RvTismetyveli.
140. jioakkino _ RvTismetyveli, apokalifsis komentatori.

qeba mecamete

4. ptolomeseuli msoflsistema umTavresad gulisxmobs 15 varskvlavs.


14. minosis qali _ ariadne. roca igi gardaicvala, baxusma gvirgvini
moxada da caze moaTavsa gvirgvinisebur varskvlavTa dasis saxiT.
23. kiana _ mdinarea dantes samSobloSi, toskanaSi. odesRac misi napirebi
Waobiani iyo. kiana arnos uerTdeba.
40. horoliT mkerdgangmiruli. aq igulisxmeba qriste, romelsac romaelma
mxedarma horoli Casca ferdSi.
45. erTis da meoris _ e.i. adamis da qristes Semoqmedis _ RmerTis mier.
48. igulisxmeba uriaTa mefe solomon brZeni.
87. or kacs _ e.i. adamsa da qristes.
90. im mesamed igulisxmeba solomon brZeni.
99. ucilobloba, aucilebloba.
100. SesaZloa Tu ara davuSvaT pirveli moZraoba, iseTi, romelsac sxva ar
uZRoda win.
125. briss _ berZeni maTematikosi, sofisti.
parmenides da melisus _ berZeni filosofosi.
127. sabeliusi _ romaeli Teologi (Zv.w. II saukune). avrcelebda
mwvaleblur azrebs.
ariusi _ Sua saukuneebis Teologi. igi amtkicebda, qriste RvTis
msgavsia da ara RvTis dario.
139. donna berta da sen martino gavrcelebuli saxelebia italiaSi.
amgvarad, dante ambobs: brbos gulisxmas ayolil adamianTa azrebi arafers
niSnavso.

qeba meTxuTmete

28. es aris suli dantes winapris, kaCiagvidasi. igi laTinurad mimarTavs


dantes: `hoi, sisxlis Cemis naSiero, visac mogeniWa madli uflisa, Senebr
meores Tu gaxsnia orgzis cis karni~.
54. igulisxmeba beatriCe.
57. aq maTematikuri sizustis analogiiT mtkicdeba RvTismetyveluri
WeSmariteba: rogorc yoveli ricxvi gamodis erTeulebis Sejamebidan, ise
erTis (RmerTis) wiaRidan gamodis yovelive arsebuli.
81. e.i. adamianebs imdeni sibrZne ar gaaCniaT, ramdenic wadili an nebisyofa
brZenkacobisadmi.
99. Zvel florenciaSi monastris zari rekavda Cveulebrivad dilis 8-9
saaTze, amas uwodebdnen tercas, xolo naSuadRevis 2-3 saaTs _ nonebs.

519
105. im xanebSi, romelsac kaCiagvida gulisxmobs, 20 wlisas aTxovebdnen
Turme qalebs. erTi saukunis Semdeg ukve SemouRiaT florencielebs qalis
12-14 wlis asakSi gaTxoveba.
106. dante gulisxmobs Tavis dros, roca mravali saxli gaapartaxa
samoqalaqo omma.
107. sardanapali _ aSuRTa ukanaskneli mefe, didi komfortis moyvaruli.
109. montemalo, anu montemario _ mTaa romis maxloblad, viterborSi,
aqedan moCans romi.
110. uCeltoio _ mTaa florenciis maxloblad, saidanac moCans qalaqi
florencia.
113. aq dante gulisxmobs cnobil rainds belinCione bertis, romelsac
ubralo, ZvelbalTiani qamari ertya Turme welze.
126. fiezola _ Zveli fezule, patara daba florenciis maxloblad.
antikuri fezule _ sadac romaelebi da galebi ebrZodnen erTmaneTs odesRac.
128. saltarelo _ lapo, gaiZvela veqili. florencieli.
Ciangello _ dantes drois saxelganTqmuli garyvnili qali.
129. kornelia _ ufrosi scipionis qali, grakxebis deda.
cincinati _ romis diqtatori.
138. es qali iyo aligieris gvaridan.
139. kurrado _ italiuri saxelia germaneli imperatoris konrad III-
isa. man monawileoba miiRo jvarosnul omebSi. 1147 wels kaCiagvida daiRupa
brZolis velze.
142. aq kaCiagvida gulisxmobs selCukianebs, romelTac xelT epyraT ieru-
salimi.
143. igulisxmeba romis papis daudevroba im SemTxvevaSi.

qeba meTeqvsmete

10. dante `RvTaebriv komediaSi~ yvelas SenobiT elaparaeba, garda


bruneto latinis, adrianisa da beatriCesi. am SemTxvevaSi kaCiagvidasac _
gansakuTrebuli pativiscemis dasamowmeblad. saerTod ki Zvelad romaelebs
Cveulebad hqondaT SenobiT mimarTva.
15. dante aq igonebs erT raindul romans: Jenevra, mefe arturis coli
raind lanCelotze iyo Seyvarebuli. roca dedofalma rainds akoca, dedoflis
Simunvarma malgom es SeniSna da dacinvis niSnad Caaxvela.
25. wminda jiovanis farexi _ igulisxmeba ioane naTlismcemeli, romelic
iTvleboda florenciis patronad, mfarvelad.
35. Tavis dabadebis dRes kaCiagvida gulisxmobs xarebas.
40. florencia eqvs nawilad, sestebad yofila dayofili. im sestSi, sadac
kaCiagvidas ucxovria, yovelwliurad doRi imarTeboda Turme.
49. Certaldo, kampi da figgine _ odesRac gareubnebi florenciisa. dantes
dros ukve qalaqis wreSi igulisxmebodnen.
55. signa _ daba florenciis maxloblad. signel glexSi igulisxmeba erTi
gaiZvera iuristi.
56. agulion, anu agulon _ ZvelTaZveli sasaxle. agulonel monayofili
_ igulisxmeba msajuli baldo.
61. igulisxmeba seras gvareuloba.

520
62. semifonti _koSki iyo florenciaSi, 1202 wels daingra.
64. konti _ e.i. grafebi (igulisxmeba gvido), romelTac Tavisi mamuli
montemurlo florencielebs mihyides.
65. Cerki _ cnobili liderebi TeTrebis partiisa. isini ise gamdidrddnen,
rom gvidos mamuli Seisyides.
akina _sofels erqva, sadac Cerkis gvari cxovrobda.
66. buondelmonti _ cnobili aznaurebi, montebuonis koSkis patroni. es
koSki florencielebma aiRes, buondelmontebi florenciaSi gadasaxldnen.
73. luni _ Zveli ertruriis qalaqi, aw daqceuli.
urbisalia, _ qalaqi tiankonis olqSi, iavarqmnili.
75. kiuzi _ ertruriis sataxto qalaqi, yofili singalia _ odesRac
qalaqyofili adriatikis zRvis sanapiroze.
88, 89. aq CamoTvlilia gadagebuli gvarebi.
94. florenciaSi wminda petres eklesiis karibWeTa maxloblad cxovro-
bdnen TeTrebisa da Savebis partiis liderTa gvareulobani.
103. TeTri kolona, anu sveti, Zveli aznaurebis billis gerbs warmoadgenda.
105. gallis Semdeg igulisxmeba aznauri kiarminzeti, romelmac yalbi
sawyao daamzadebina xorblis gasayidad.
110. aq igulisxmeba cnobili florencieli aznaurebi umberti da lamberti.
lambertis gvaris gerbi iyo oqros birTvebi. es aznaurebi amboxebisas mudam
Tavkacebi iyvnen.
113. konsistoria _ saeklesio sabWo.
114. igulisxmeba feodali visdomini, romelic iTvleboda florenciis
eklesiis mfarvel kustosad. maSin, roca saepiskoposo taxti raime mizeziT
Tavisufali iyo, visdomini ganagebda saeklesio qonebas.
115. dante aq gulisxmobs bokaCio adimaris, romelsac mravali usiamovneba
miuyenebia poetisTvis, misi emigrantobis dros.
120. uberto donates colad hyavda beliCione bertis asuli. roca
beliCionem Tavisi meore qali adimaris miaTxova, uberto gaxelda.
121. fiezoleli kaponsaki aznauruli gvarisa iyo da vaWrobas eweoda.
123. aravin icis Tu vin iyo jiuda da infangante.
126. della pera, anu peruCCi _ pera Seerqva am gvars biTumad vaWrobis
gamo. dantes eucxoveba, rom viRac vaWris gvari qalaqis erT-erT karibWes
Serqmevia.
128. gran barones titulebi miiRes pulCis, nerlis, jandonatis da sxvaTa
gvarebma.
133. importun da gvaltierotti _ Zveli florencieli aznaurebi, dantes
dros TiTqmis gadagebulni.
134. igulisxmeba XII saukunis florenciaSi gadmosaxlebuli gvari buon-
delmontisa.
136. igulisxmeba amideis saxli, romelic Seuracxyo buondelmontem. am
ambavs sisxlis Rvra mohyva.
140. buondelmontes mier amideis asulis (misi sacolis) gagdebam didi
sisxlis Rvra gamoiwvia florenciaSi.
143. ema _ mdinare grevas erTvis, florenciis maxloblad.
145. igulisxmeba namsxvrevi marsis statuisa, romelic mdebareobs Zveli
xidis TavTan.

521
152. qalaq florenciis gerbi iyo SroSani, romelsac florenciis mtrebi
gamarjvebisas Tavdayira dakidebdnen xolme Subebze.

qeba meCvidmete

1-4. cnobili berZnuli miTis mixedviT faetonma sTxova Tavis mamas, mzis
etlis tarebis neba momecio. merme is iyo, faetoni daiRupa. amis Semdeg
mamebi gafrTxildnen da iSviaTad usrulebdnen Svilebs saTxovars.ufro adre
faetonma hkiTxa Tavis dedas klimenes, miTxari, vin aris mamaCemi, efapusi Tu
apolonio. aseve yoymaniT ekiTxeba dante beatriCes.
46. hipolite _ aTinis mefis tezeas vaJi. aTinidan gaaZeves misive
dedinacvlis fedras enataniobis wyalobiT (radgan hipolitem ar isurva
gamijnurebuli dedinacvlisTvis samagiero miezRo). kaCiagvida winaswar
atyobinebs dantes, rogorc hipolite mamisadmi erTgulebis gamo daisaja,
aseve Senc imperatorisadmi erTgulebis gamo gagaZevebeno.
51. e.i. romi, papis kuria, romelic indulgenciebiT vaWrobda.
66. igulisxmeba TeTrebis partiis wevrebi, dantesTan erTad gaZevebulni
florenciidan.
71. didi lombardieli _ unda igulisxmebodes kan grande della skala. am
gvaris gerbze gamoxatuli iyo oqros kibe wiTel fonze. bolos, roca della
skalas vikaroba miuboZa hainrix VII-m, am gerbs miemata Savi arwivi.
83. gaskoneli _ igulisxmeba papi klemens V, romelmac uRalata germaniis
imperator hainrix VII-s safrangeTis mefis filip mSvenieris winaaRmdeg omSi.

qeba meTvramete

29. bibliuri koncefciis mixedviT miwieri xeebi fesvebidan iReben sazrdos,


ciurni ki _ mwvervalidan.
46. vilhelmi _ igulisxmeba oranieli grafi, reonaro sarkinozTa mefis
terameosis vaJi.
48. robert gviskari _ normandieli mefe, romelmac sicilia da apulia
waarTva sarkinozebs.
78. es aris inicialebi laTinuri Tqmisa: Diligite justitiam qui judictas terram _
`giyvardeT marTlmsajuleba igi, romelic sofelman mogisajoT Tqven~.
82. RvTaebrivi pegasea, e.i. muza, radgan legendis mixedviT, pegaseam floqvi
Casca miwas da am gziT gaakeTa poeziis gasaRebi _ ipokrena. aq igulisxmeba
muza kaliopi anu urania.
108. arwivi romis imperatoris gerbia. amgvarad dante xedavs caSi
saimperatoro xelisuflebis simbolos.

qeba mecxramete

3. cnobilia, rom dante ocnebobda iseT msoflio monarqiaze, romelic


mTel qristianul msoflios gaaerTianebda. am qebaSi gamosaxuli arwivi am
monarqiis, RvTiuri marTlmsajulebis simbolodaa miCneuli.
34. kappollo _ patara qudi, romelsac Savardens axuraven.
46. igulisxmeba luciferi, satana, romelic bibliuri legendis mixedviT

522
yvela arsebaze metad srulqmnili da aRzevebuli iyo, magram RmerTi ganarisxa
da igi daemxo kidevac.
80. eji _ udris sam mils.
103. igulisxmeba orTaviani arwivi, romis imperiis simbolo.
114. igulisxmeba Sercxvena mefeebisa.
117. dante aq kicxavs imperator albrext I-s, romelmac TurqmenTa tomis,
kumanTa SemweobiT qristianuli praga daarbia.
120. igulisxmeba safrangeTis mefe filip mSvenieri, romelic gaRaribda
flamandelTa winaaRmdeg warmoebuli omis Semdeg. man sanaxevrod vercxlis
monetebi gamouSva, rasac didi aurzauri mohyva. 1314 wels igi nadirobisas
cxenma Camoagdo da gareulma taxma daglija.
125, 126. igulisxmeba kastiliis mefe ferdinand 1V, bohemiis mefe venceslav IV.
127-129. igulisxmeba karlos II koWli (Ciotto), romelic rogorc
neapolis mefe, ierusalimel mefedac iTvleboda. TargmanSi ierusalimis
nacvlad weria palestina. poemaSi miniSnebulia, rom xsenebuli mefis siqvele
udrida i-s, anu erTs, xolo codvebi m-s, e.i. aTasso.
131. aq igulisxmeba siciliis mefe fridrix aragoneli. cecxlovani
kunZuli, sadac eneas mama anxize mokvda, aris sicilia.
136. biZa _ igulisxmeba balearebis mefe iakobi.
137. Zma _ iakob aragonelTa mefe.
139. norvegiis mefe haakoni igulisxmeba.
142. XIV saukunis dasawyisSi ungreTi safrangeTis mefeebis, anJus dinastiis
uRelqveS iyo.
143. anJus dinastia navarasac flobda. arwivi urCevs ungreTs, pirineebi
sazRvrad aqcios. navara imyofeba pirineebs gadaRma. ase rom, safrangeTidan
gamoyofas urCevso.
146. famagosta _qalaqia kviprosis kunZulze.
147. nikozia _ umTavresi qalaqia kviprosis kunZulze.
148. es strofi komentatorebs ase aqvT ganmartebuli: hainrix III, kviprosis
taxtis mflobeli, gaaZeva almerikma, somxeTs Caiyvana da iq daatyveva.
almerikis sikvdilis Semdeg hainrixma Suri iZia mis momxreebze.

qeba meoce

37. arwivis Tvalis gugebSi moTavsebuli iyo suli daviTis, traianesi,


ezekiasi (uriaTa mefis), konstantinesi, vilhelm II-is (siciliis mefis),
rifesi, troienisa.
44. igulisxmeba romis imperatori traiani, romelsac sayvareli Svilis
damkargveli qvrivi dedakaci Seuwynarebia. legendis mixedviT, traianis suli
jojoxeTidan gamouxsnia papis, grigor didis locvebs. jojoxeTSi moxvda igi,
rogorc warmarTi. Semdgom amisa, xelaxla Caedga Turme qristianuli suli
traians da am meore sicocxlis dros mravalgzis gamouCenia qvelmoqmedeba.
47. e.i. jojoxeTisa.
51. mefe uriaTa ezekia kvdeboda, magram cremliani sinanuliT sicocxle
gamoisyida da RmerTma gaugrZela cxovrebis yavli.
55. igulisxmeba konstantine, SemdgomSi bizantiis keisari, romelmac
arwivi, imperiis simbolo bizantiaSi gadaitana.

523
61. rkali _ igulisxmeba arwivis warbisa.
62. igulisxmeba vilhelm II normandieli, mefe siciliisa, vilhelm qveli.
igi iyo vaJi vilhelm I gulborotisa. marTalia, 14 wlisa avida taxtze, magram
keTilad warmarTavda saxelmwifos.
63. igulisxmeba karlos koWli da fridrix aragoneli. dantes dros isini
cocxlebi iyvnen.
94. caTa sauflo.
103. igulisxmeba taraini da rifei.
127. sami qalwuli, e.i. rwmena, imedi da siyvaruli, romelic (salxinebelSi)
ixila poetma eklesiis etlis marjvena borbalTan.

qeba ocdameerTe

6. iunonas gulborot rCevas ayolilma zemelem sTxova iupiters, mTeli Tavisi


didebiT gamocxadeboda. igi movida da elvaTa texiT ferflad aqcia zemele.
20. e.i. dante bednierebas grZnobda beatriCes brZanebis damorCilebisas.
107. igulisxmeba apeninis mTebi, romelic mdebareobs adriatikisa da
tireniis zRvebs Sua.
127. petre mociquls uwodebdnen kifas _ qvas.
128. pavle mociquls WurWeli rCeuli erqva.

qeba ocdameore

49. makari _ gaurkvevelia, vis gulisxmobs am SemTxvevaSi dante.


romuald _ karmelitebis ordenis damaarsebeli. cxovrobda X saukuneSi.
75. dante ironiulad ixseniebs karmelitebis ordenis wesdebas, radgan im
dros karmelitebis ordenis wesdebas aravin mihyveboda.
77. kapuSon _ kapiuSoni _ kaTolike berebis Cabalaxis dari Tavsamosi.
84. dante dascinis monastrebis SemosavliT movaWre berebs, romelnic samo-
nastro da saeklesio qonebas TavianT naTesavebsa da buSebs urigebdnen.
111. Zveleburi astrologiis mixedviT kuros ukan mihyveba marCbivis niSani.
114. kuros varskvlavTa niSans ukan mihyveba marCbivi. dante dabadebula im
dros, roca mze am zodiaqoze idga. amitomac poeti maT miawers Tavisi geniis
Zalas.
139. latonas asuli _ diana, mTvaris RmerTqali.
142. e.i. mze, romlis mamad hiperioni iTvleboda, vaJi uranisa da miwisa.
143. maia _ atlasis asuli, deda merkurisa.

qeba ocdamesame

29. am mzed igulisxmeba qriste.


32. e.i. qriste.
73. vardi _ igulisxmeba RvTismSobeli.
74. SroSanebi _ igulisxmeba mociqulni.
88. RvTismSobels erqva.
128. Regina coeli _ zeciero dedofalo.

524
qeba ocdameoTxe

22. dantes da beatriCes gars uvlidnen netarni sulni.


46. bakalavri _ dabali akademiuri xarisxis matarebeli.
47. magistrosi _ moZRvarT moZRvari, mecnieruli xarisxis mqone.
51. e.i. vicodi, gamomcdeli petre mociquli rom iyoo.
59. qristianobis pirvel mxedrad gulixmobs petre mociquls.
141. sunt (laT.) _ arian; est (laT.) _ aris.

qeba ocdamexuTe

1-9. dantes ainteresebs, saxels Tu moixveWs Tavisi `wminda poemiT~ da Tu sZlevs


politikur mowinaaRmdegeebs, gauReben `farexis~ _ florenciis karebs Tu ara da
imave ioanes eklesiaSi, sadac monaTles, dafnis gvirgvins Tu daadgamen Tavze.
17. igulisxmeba wminda iakob galicieli.
38. mTebad igulisxmeba dantes winaSe mdgarni naTelni: iakobisa da petres
sulebi.
40. imperatori _ igulisxmeba RmerTi.
42. grafebi _ wmindanebi, sulni netarni.
54. mzei diadi _ e.i. RmerTi.
72. igulisxmeba fsalmunebis avtori, uriaTa mefe daviTi.
73. `da gesviden Sen yoveli, romelTa ician saxeli Seni~ (fsalmuni, IX, 10).
83. iakob mociquli legendis mixedviT, imperator agrippas dros uwamebiaT.
94. igulisxmeba ioane RvTismetyveli.
112. legendis mixedviT varxvi _ pelikani mkerds gaipobs viTomdac, roca
gveli wiwilebs mohparavs mas. aq varxvi qristes simbolodaa aRebuli. mkerdze
miiyrdno varxvma _ qristem ioane mociquli saidumlo serobis dros.
127. e.i. bibliuri legendis mixedviT qriste da mariami amaRldnen.
128. ormagi tanisamosi, e.i. suli da xorci zedve hqondaTo.

qeba ocdameeqvse

13. erT-erTi qristianuli legendis mixedviT, RvTismosav ananias iseTi


xelebi hqonia, brmebs Tvalebze daadebda da gankurnavdao.
36. aq dante gulisxmobs platons, romelic aswavlida: RmerTTa Soris
siyvaruli aris upirvelesio.
49. qristes arwivi _ e.i. ioane mociquli.
80. igulisxmeba adamis suli.
129. igulisxmeba babilonis godoli, romlis Senebisas mSeneblebs enaTa
aRrevam mouswro da ver daasrules.
131. el _ ebraulad rqmevia RmerTs. zogierTi mecnieris azriT, es sityva
unda momdinareobdes berZnuli heliosidan.
138. bibliuri legendiT, adami Secodebis Semdeg kidev Svid saaTs darCenila
samoTxeSi.

qeba ocdameSvide

1. dideba mamasa, Zesa da suli wmidas.

525
15. iupiters vercxlis fers miaweren, xolo marixs (marss) _ wiTels,
mowiTalos.
22. igulisxmeba papi bonifac VIII, romelsac dante kanonier papad ar
miiCnevda.
41. aq CamoTvlili romis papebi, lin da klet mociqulebadac iTvlebodnen.
48. gvelfebisa da gibelinebis urTierTbrZolaSi papma uzenaesi msajulis
roli miitaca. dantes azriT ki es funqcia mxolod qristes ekuTvnis
gankiTxvis dRes.
52. aq igulisxmeba papis tvifarze saxe petre mociqulisa.
58. gaskoneli da kahoreli _ igulisxmeba bonifac VIII-is momdevno papebi
_ klemens V da ioane XXII.
83. evropa (berZnuli miTologiiT) _ kadmosis da. zevsma xaris aRnagoba miiRo
da moitaca igi. dantes azriT, herkulesiseuli svetebidan (gibraltaridan)
ierusalimamde unda yofiliyo miwieri garesivrcisa. am dros dante imyofeboda
swored gibraltars zemoT da iqidan gadascqeroda dedamiwas.
98. bude leda pirmSvenieris _ ase uwodebs dante zodiaqos niSans, romelic
ekuTvnoda marCbivT _ kastorsa da poluqss, radganac isini gamosuli iyvnen
ledas kvercxisgan (gedad qceuli iupiterisa da ledas siyvarulis nayofi).

qeba ocdamerve

32. macne iunonasi _ igulisxmeba cisartyela _ asuli tavmanetasi da ele-


qtrasi.
56. qveviT _ e.i. miwaze, zemoT _ e.i. caze.

qeba ocdamecxre

1. latonas qal-vaJi _ mze da mTvare.


103. lapo Semoklebuli formaa italiuri saxelisa jiakopo, xolo bondi
_ ildebrandosi. lapo da bondi gavrcelebuli saxelebi yofila italiaSi
dantes dros.
124. wminda antoni legendis mixedviT arCenda cxovelebs, umetesad Rorebs
erTgvari avadmyofobisgan, romelsac wminda antonis seni Seerqva. amitomac am
wmindanis gverdiT Rors xatavdnen xolme.

qeba ocdameaTe

7. mzis Simunvari _ igulisxmeba ciskris varskvlavi.


43. orive dasi _ igulisxmeba angelosTagan netarTa dasebi.
137. arrigo _ hainrix XII luqsemburgeli, 1308 wels igi romis imperatorad
ekurTxa.
145. igulisxmeba papi klemens V.
148. igulisxmeba papi bonifacius VIII.

qeba ocdameTerTmete

31. helike _ kreteli nimfa, romelic didi daTvis zodiaqod aqcia zevsma.

526
legendis mixedviT, igive nimfa Zu daTvad aqcia iunonam. daTvad qceul helikes
Semoeyara sanadirod mimavali vaJi misi, arkasi. Svilma kinaRam SubiT gangmira
deda, magram zevsi Caeria da oriveni aqcia mcire da did daTvebad. am zodiaqos
uwodeben agreTve arkturs.
35. laterani, italiurad laterano _ romis papebis rezidencia, keisar
konstantine didis mier agebuli.
104. legendis mixedviT, roca qriste golgoTaze mihyavdaT, erTma dedakacma
tilos naWeri miawoda mas sisxlisa da oflis mosawmendad. iesom daubruna
igi, Tavisi saxis natvifariT zed aRbeWdili. es tilo xatad aqcies da uwodes
`vera ikon~ _ namdvili xati, xolo dedakacs veronica daarqves Turme. aseTi
tilo inaxeboda romSiac.

qeba ocdameTormete

8. rahili _ patriarq iakobis coli.


12. ufalo, Semiwyale me.
26. hemicikli _ naxevarwre.
42. igulisxmeba ucodveli, adre gardacvlili bavSvebis sulebi.
68. marCbivni Zmebi, bibliuri esav da iakob.
115. am or sulSi igulisxmeba adami da petre mociquli.

qeba ocdamecamete

65. sibilla _ virgiliusis gmiri qali mwvane foTlebze werda siyvarulis


baraTebs da isini qars mihqonda.

527
50 wigni, romelic unda waikiTxo,
sanam cocxali xar

`kviris palitris~ biblioTeka

wigni 31

Semdgeneli manana arCvaZe-gamsaxurdia

redaqtori elene salariZe


koreqtorebi: nana antonova-iluriZe
lika TavarTqilaZe
natalia CimakaZe
kompiuteruli uzrunvelyofa giorgi asaTiani
ydis dizaini eTer gziriSvili
proeqtis menejeri TinaTin asaTiani

gamomcemloba palitra L, 2012


misamarTi: iosebiZis q. 49, tel.: 2 38-38-71
E-mail: book@palitra.ge
www.50.kvirispalitra.ge
seriis wina
wignebi

wigni 1

onore de balzaki
Sagrenis tyavi

wigni 2

jek londoni
martin ideni

wigni 3

SoTa rusTaveli
vefxistyaosani

wigni 4

aleqsandre diuma
sami muSketeri
or tomad
wigni 5

uiliam Seqspiri
hamleti

wigni 6

Jiul verni
80 000 kilometri wyalqveS

wigni 7

mixail bulgakovi
ostati da margarita

wigni 8

oskar uaildi
dorian greis portreti
wigni 9

Carlz dikensi
devid koperfildi

wigni 10

erix maria remarki


triumfaluri TaRi

wigni 11

frederik begbederi
99 franki

wigni 12

edgar po
moTxrobebi
wigni 13

homerosi
odisea

wigni 14

main ridi
uTavo mxedari

wigni 15

Tomas mani
budenbrokebi
or tomad

wigni 16

mark tveni
tom soieris Tavgadasavali
wigni 17

konstantine gamsaxurdia
didostatis marjvena

wigni 18

migel de servantesi
don kixoti
or tomad

wigni 19

o’ henri
moTxrobebi

wigni 20

Stefan cvaigi
mariam stiuarti
wigni 21

mario piuzo
naTlia

wigni 22

gustav floberi
madam bovari

wigni 23

jorj orueli
1984

wigni 24

stendali
wiTeli da Savi
wigni 25
fiodor dostoevski
Zmebi karamazovebi
or tomad

wigni 26

ernest heminguei
mSvidobiT, iaraRo!

wigni 27

gi de mopasani
lamazi megobari

wigni 28

riunoske akutagava
moTxrobebi
wigni 29
uiliam Tekerei
amaoebis bazari
or tomad

wigni 30
hainrix bioli
klounis TvalTaxedva

seriis momdevno
wignebi

Sarlota bronte
jein eari

vaJa-fSavela
poemebi

You might also like