ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Β – ΑΝΕΖΙΡΗ (2ο μάθημα)

404 π.Χ. → Ήττα Αθήνας στον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Πηγές: Έργα του Ξενοφώντα («Ελληνικά» & «Κύρου ανάβασις») και Διόδωρου του Σικελιώτη (βιβλία 15 &
16). Ο Ξενοφώντας ήταν φιλο – Λάκωνας. Πλούταρχος (Βίος Αγησιλάου, 1ος – 2ος αι. μ.Χ.). Το έργο του
Θεόπομπου δε σώθηκε.

Επιγραφές → Κείμενα δημοσίου χαρακτήρα (νόμοι).

Σώμα εφετών – νομοθέτες.

Ψηφίσματα (συμμαχιών).
Νομίσματα (Δύσκολη πηγή για εξαγωγή συμπερασμάτων).

Άδικη νίκη των Λακεδαιμονίων στους Αιγός ποταμούς λόγω κακής στρατοπέδευσης των Αθηναίων. Ο
Λύσανδρος βρίσκεται στη Λάμψακο. Ο Κόνων, δεν ακολουθεί, αποχωρεί, στέλνει τα πλοία στην Αθήνα. Ο
ίδιος βρίσκει καταφύγιο στην αυλή του Ευαγόρα της Κύπρου. Χαρακτηριστική η πρώτη βραδιά στην Αθήνα,
όπου σκέφτονταν τι είχαν πράξει αυτά τα χρόνια. Οι Αθηναίοι ξέρουν τι τους περιμένει. Ο Λύσανδρος ήταν
αυστηρός, ήθελε πλήρη υποταγή της Αθήνας. Εμφανίζεται ως ελευθερωτής. Όπου υπήρχαν πολλοί
κληρούχοι, έπρεπε να πάνε στην Αθήνα. Οι βασιλείς της Σπάρτης (Παυσανίας και Άγης) βρίσκονται στην
Αθήνα. Η Αθήνα δεν θέλει συνθηκολόγηση. Η Σπάρτη ζητά την κατεδάφιση των Μακρών Τειχών. Ο
Θηραμένης (Αθηναίος πολιτικός) πάει στο Λύσανδρο να συνδιαλλαγεί, όμως γυρίζει άπραγος. Ο Κλειτοφών
(Αθηναίος πολιτικός, γιος του Αριστόδημου. Αντιτάχθηκε στο ψήφισμα του Πυθοδώρου, στη μεταπολίτευση
του 411 π.Χ.) καταδικάζεται σε θάνατο για τη μη εκπλήρωση της στρατιωτικής θητείας. Στο συμβούλιο της
Πελοποννησιακής Συμμαχίας διίσταντο οι απόψεις για την τιμωρία της Αθήνας. Οι σύμμαχοι της Σπάρτης,
όπως η Θήβα, ήθελαν διαφορετική τιμωρία. Η απόφαση της Σπάρτης: (α) η Αθήνα δεν πρέπει να έχει κτήσεις,
(β) όλος ο στόλος παραδίδεται (Εκτός από 12 τριήρεις), (γ) επιστροφή εξόριστων, (δ) η Αθήνα θα γίνει
σύμμαχος της Σπάρτης, (ε) γκρέμισμα Μακρών Τειχών. Οι Αθηναίοι είχαν αιχμαλωτίσει 20.000 Σπαρτιάτες
στη Σφακτηρία (Μάχη της Αμφίπολης 425 π.Χ.). Μετά το 413 π.Χ. αρχίζουν ξανά οι διαμάχες από τη
Δεκέλεια. Η δύναμη της Αθήνας ήταν ο στόλος της. Είχε καταστραφεί μεγάλο τμήμα του στόλου της στη
Σικελία. Η επιστροφή των εξόριστων ήταν ταπεινωτική. Εγκατάσταση ολιγαρχίας στη Σάμο από το
Λύσανδρο. Είχε αποστατήσει (Κατεστάλη από τον Περικλή και τον τραγικό ποιητή Σοφοκλή). Εκεί
βρισκόταν ο στόλος (413 π.Χ.), επαναφορά ολιγαρχικών στη Σάμο.

Αθήνα → Αναρωτώνται γιατί κατέληξαν έτσι. Το πρόβλημα είναι το πολίτευμα. Πρόταση κάποιου
Δρακοντίδη: Προτείνει τριάντα άνδρες να ρυθμίσουν το πολίτευμα. Ανάμεσά τους και ο Θηραμένης
(Πρέσβης – αυτοκράτωρ: Ρυθμίζει τη νομοθεσία σε μια αντίπαλη πόλη. Δεν καταδικάζεται σε θάνατο μετά
την επιστροφή του). Ένας άλλος ήταν ο Κριτίας – μαθητής του Γοργία και του Σωκράτη. Ήταν συγγενής του
Σόλωνα και εξόριστος στη Θεσσαλία. Ήταν ολιγαρχικός και συνωμοτούσε εναντίον της Λάρισας. 404 – 403
π.Χ.: Καθεστώς των Τριάκοντα Τυράννων (διάρκεια 8 με 8μιση μήνες). Σκότωσαν περισσότερους από τον
πόλεμο. Η Βουλή των Πεντακοσίων απέκτησε δικαστικά καθήκοντα. Η εξουσία ήταν στα χέρια των
Τριάκοντα. Σκότωναν συκοφάντες και δημοκρατικούς. Δήμευαν περιουσίες. Σημαντικά θύματα: Λυσίας (Ο
λογογράφος – του ζήτησαν χρήματα και τους πήραν όλο το κιβώτιο) και Πολέμαρχος (Τον εκτέλεσαν έξω
από το σπίτι του). Άλλο σώμα επιβολής βίας ήταν οι 1000 ιππείς και 3000 άνδρες. Η Σπάρτη δεν απέδωσε
στους συμμάχους της τα συμφωνηθέντα, όπως στη Θήβα (πολεμικές αποζημιώσεις), γι' αυτό και δίνουν άσυλο
σε δημοκρατικούς όπως στο Θρασύβουλο, που καταλαμβάνει το φρούριο της Φυλής. Το καθεστώς γίνεται
σκληρό και απεχθές. Ο Κριτίας, στη Βουλή με πύρινο λόγο, εγκαλεί τον Θηραμένη, κερδίζει τις εντυπώσεις
και τον διαγράφει από τον κατάλογο των 3000 ανδρών. Τον αναγκάζουν να πιει το κώνειο. Οι Τριάκοντα
καλούν τον Λύσανδρο, που τους στέλνει τον Καλλίβιο με 700 άνδρες που κάθονται στην Ακρόπολη. 403
1
π.Χ.: Δεύτερη εκστρατεία δημοκρατικών, η πρώτη είχε αποτύχει λόγω χιονιά. Οι 3000 άνδρες αποφασίζουν
να παύσουν τους Τριάκοντα και προτείνουν 10 άνδρες (1 από κάθε φυλή). Σκοτώνεται ο Κριτίας στον Πειραιά
από δημοκρατικούς. Ο Θρασύβουλος είχε καταλάβει και τον Πειραιά. Οι βασιλείς της Σπάρτης είναι κατά
του Λυσάνδρου. Ο Παυσανίας φτάνει στην Αθήνα. Βρίσκει τους δικούς του ανθρώπους πληγωμένους από το
καθεστώς. Καταλαβαίνει ότι το καθεστώς πρέπει να αλλάξει. Τάσεις συμφιλίωσης μετά από μια στάση των
δύο πολιτικών μερίδων. Η Ελευσίνα θεωρείται ανεξάρτητη – είχε καταληφθεί από τους Τριάκοντα. Οι «εκ
του Πειραιώς» θεωρούνται οι δημοκρατικοί, οι «εκ του άστεως» είναι οι ολιγαρχικοί.
Σπάρτη → Αύξηση της επιρροής της εκτός του γεωγραφικού χώρου. Μετά τη Σικελία, έχουμε πολλές
αποστασίες εναντίον της Αθήνας. Δεσμεύονται να στείλουν στρατό, αν αποστατήσουν. Έχει περιορισμένες
δυνατότητες δράσης, λόγω θεσμών. Δεν είχε περιθώρια να δημιουργήσει όσα η Αθήνα. Αυτό που ξέρει να
κάνει είναι να στείλει στρατό και να εγκαθιστά ολιγαρχία (ή αρμοστή) – δεκαρχίες (Μια αρχή δέκα
ολιγαρχικών ανδρών, που κυβερνούσαν σύμφωνα με τα συμφέροντα της Σπάρτης). Υπάρχουν αντιδράσεις
στο εσωτερικό της Σπάρτης στο πως ο Λύσανδρος διαχειρίζεται την εξουσία, ο οποίος βρίσκεται στη Σάμο
και έχει την αυλή του. Τον κάλεσαν να λογοδοτήσει, φέρνει και γράμμα από το Φαρνάβαζο, που τον επαινεί.
Του πρότειναν να εκπληρώσει την υπόσχεσή του στο Μαντείο της Μυτιλήνης. Ο Λύσανδρος εξαγόραζε από
τα μαντεία χρησμούς προς όφελός του με τα χρήματά του. Με χρήματα του Κύρου έκανε τις τελευταίες
εκστρατείες.
Αρταξέρξης και Κύρος: γιοι του Δαρείου. Η Παρυσάτιδα ευνοούσε τον Αρταξέρξη. Ο Κύρος στρατολόγησε
μισθοφόρους και οργάνωσε εκστρατεία. Η Σπάρτη του έστειλε 1000 μισθοφόρους. Η «Κύρου Ανάβασις»
(= πορεία) είναι η κύρια πηγή για τα γεγονότα [πορεία από τη Μικρά Ασία (Σάρδεις) προς την Περσία]. Ο
Κύρος φτάνει στην Ταρσό, όπου λαμβάνει μισθοφόρους Σπαρτιάτες. Ο Ξενοφών δίνει παραστατικά την
πορεία αυτού του στρατεύματος. Φτάνοντας στη Μεσοποταμία, τους δίνει χρήματα και τους πείθει να τον
ακολουθήσουν. Οι δύο στρατοί εμφανίζονται στα Κούναξα. Αν χτυπηθεί ο στρατηγός, η νίκη είναι σίγουρη.
Ο Κλέαρχος δεν ακούει τον Κύρο, δεν τον καλύπτει και πέφτει νεκρός. Οι νικητές (Μύριοι) πρέπει να
επιστρέψουν πίσω. Ο Τισσαφέρνης αλλάζει την πορεία σε άγνωστες περιοχές. Στον ποταμό Ζαπάτα
δημιουργείται δυσαρέσκεια από το ελληνικό στράτευμα. Τους δολοφονεί ο Τισσαφέρνης. Ο Ξενοφών
αναλαμβάνει την επιστροφή προς τον Πόντο (Τραπεζούντα) μετά από σκληρό χειμώνα. Έκαναν θυσία στο
Δία Σωτήρα (400 π.Χ.). Προκαλεί φόβο η ύπαρξη 10.000 ενόπλων ανδρών υπό τον Ξενοφώντα. Τους
παρέχουν φαγητό και χρήματα, ώστε να επιστρέψουν πίσω. Ο Ξενοφών σκέφτεται την ίδρυση αποικίας, αλλά
όμως οι Μύριοι διαφωνούν. Φτάνουν στη Χαλκηδόνα, επαρχία του Φαρνάβαζου, που πείθει τον Σπαρτιάτη
Ναύαρχο Αναξίβιο να πείσει τον Ξενοφώντα να περάσει στην Ευρώπη. Φτάνουν στη Θράκη/ Έβρο, όπου
βρίσκεται ο Σεύθης. Οι Μύριοι επιστρέφουν με πολλά χρήματα. Θα επιστρέψουν στη Μικρά Ασία για νέο
πόλεμο.
Στην Αθήνα, έχει καταδικαστεί σε θάνατο ο Σωκράτης. Ο Ξενοφών φεύγει για τη Μικρά Ασία, αλλά
εξορίζεται. Οι Πέρσες αντιμετωπίστηκαν ως εισβολείς και ως αμυνόμενοι. Η σημασία της Ανάβασης και της
Καθόδου ήταν αρκετά σημαντική, καθώς αποτελούν το προοίμιο της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Με καλή οργάνωση, σημαντικό στρατό, αξιόμαχο αρχηγό, η Περσική αυτοκρατορία μπορεί να καταλυθεί.

Μικρά Ασία → Οι πόλεις της πρέπει να παραδοθούν στους Πέρσες. Οι Σπαρτιάτες κρατούν μόνο την Άβυδο,
απέναντι από τη Σηστό. Μπορούν να ελέγχουν τη ναυσιπλοΐα στον Ελλήσποντο. Τισσαφέρνης και
Φαρνάβαζος: οι δύο πιο σημαντικοί σατράπες της Μικράς Ασίας. Θέλουν οι πόλεις να γίνουν φόρου
υποτελείς. Η Σπάρτη ανταποκρίνεται. Βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με την Περσική αυτοκρατορία. Η
Σπάρτη ξέρει ότι οι Πέρσες δεν είναι αήττητοι. Οι Σπαρτιάτες στέλνουν τον Φείδωνα, τον ανακαλούν όμως
και στέλνουν τον Πελοπίδα, που είχε μίσος κατά του Φαρνάβαζου. Κατακτά την Αιολίδα, που είχε τύραννο,
ο οποίος όταν πέθανε τη διακυβέρνηση ανέλαβε η σύζυγός του, που δολοφονήθηκε από το γαμπρό της. Η
Αιολίδα ανήκει στους Σπαρτιάτες. Στέλνουν πρεσβεία στο Μεγάλο Βασιλιά για να ενημερώσουν για την

2
κατάσταση και την ειρήνη, που δεν δέχονται οι Πέρσες. Εχθρός της ειρήνης με την Περσία είναι ο
Φαρνάβαζος. Τον πείθει να συμμετέχει σε πόλεμο. Ο Κόνων αναλαμβάνει ως Ναύαρχος (αρχηγός του στόλου
των Περσών), που βρίσκεται στην αυλή του Ευαγόρα της Κύπρου, ο οποίος είναι φίλος του Κτιστία που είχε
καλές σχέσεις με την Παρυσάτιδα και ήταν και γιατρός. Οι Σπαρτιάτες στέλνουν τον Φαράκα. Στην κοιλάδα
του Μαιάνδρου ποταμού αντιμετωπίζουν τον Δερκυλίδα. Ο Κόνων εγκαθιστά μετριοπαθή δημοκρατία στη
Σπάρτη. Ο Αγησίλαος καλείται να λύσει την κατάσταση. Ο Λύσανδρος χρησιμοποιεί τα μαντεία για να
επιφέρει πλήγμα στη Δυναστεία των Ηρακλειδών. Βασιλιάς στη Σπάρτη δεν γινόταν ο πρωτότοκος, αλλά
αυτός που γεννιόταν όταν ο πατέρας ήταν βασιλιάς. Ο Λύσανδρος θέλει να γίνει ο ίδιος βασιλιάς (να γίνει
αιρετό αξίωμα). Εγκαθιστά στο θρόνο τον Αγησίλαο, αδερφό του Άγι. Κατηγορεί τον Λεωτυχίδα (γιος του
Άγι) ως νόθο. Λένε ότι ήταν γιος του Αλκιβιάδη. Ο Αγησίλαος ήταν φιλάνθρωπος.

Άργος, Κόρινθος, Θήβα: Δυσαρεστημένοι με τη Σπάρτη. Συνομωσία Κινάδωνα, που είχε μένος κατά των
Σπαρτιατών. Οι έφοροι τον Στέλνουν σε αποστολή, τον συλλαμβάνουν και ομολογεί την αλήθεια. Ο
Λύσανδρος δεν καταφέρνει να επιβάλει την αιρετή βασιλεία. Οι πόλεις της Μικράς Ασίας καλούν τη Σπάρτη
λόγω Τισσαφέρνη για φορολογία. Ο Αγησίλαος πάει στη Μικρά Ασία. Είχε μεγάλα όνειρα. Φτάνει στην
Αυλίδα, αλλά βρισκόταν σε ξένο χώρο και ετοιμαζόταν για θυσία. Η Χαλκίδα ανήκε στη Βοιωτία.
Διακόπτεται η θυσία. Ο Αγησίλαος φτάνει στη Μικρά Ασία από άλλο λιμάνι. Ήταν φίλος με τον Ξενοφώντα.
Φιλανθρωπία Αγησιλάου: Μαζεύει τα μωρά των εργατών από τις άκρες των δρόμων που τα είχαν παρατήσει
να τα φάνε τα ζώα. Ο Τισσαφέρνης έπρεπε να νικήσει τους Πέρσες και να επιβληθεί στους Σπαρτιάτες. Ο
Λύσανδρος είχε αυλή σε κάθε πόλη. Απέρριπτε τα αιτήματα του Λυσάνδρου. Ο Αγησίλαος του ανέθεσε
επιχείρηση στον Ελλήσποντο. Είχε στρατηγείο στην Έφεσο. 395 π.Χ.: Εκστρατεία στη Λυδία, νίκη
Αγησιλάου, ήττα Τισσαφέρνη. Υπήρχε δίκτυο κατά του Τισσαφέρνη και από την Παρυσάτιδα. Δολοφονία
Τισσαφέρνη από τους Πέρσες. Ο Αγησίλαος υπογράφει ανακωχή με τον Τιθραύστη και κινείται εναντίον του
Φαρνάβαζου. Δασκύλιο: Κέντρο σατραπείας κοντά στην Κύζικο. Ο Αγησίλαος του λέει ν' αποστατήσει κι
εκείνος δέχεται αν στείλει ο Μεγάλος Βασιλιάς αντικαταστάτη. Ο Κόνων αναλαμβάνει την αρχιστρατηγία
του στόλου. Ο Αγησίλαος μένει χωρίς εφόδια. Ο Λύσανδρος αναλαμβάνει την αρχηγία του στόλου (όπου και
σκοτώνεται στη Μάχη της Μήλου). Το ξέσπασμα του Κορινθιακού Πολέμου (έως το 387 π.Χ.) αναγκάζει τον
Αγησίλαο να επιστρέψει. Ο Μέγας Βασιλιάς στέλνει τον Τιμοκράτη για να βρει τους δυσαρεστημένους
Σπαρτιάτες. Φωκίδα ≠ Λοκροί. Διαιτησία: Επίλυση προβλημάτων χωρίς πόλεμο. Διπλή εισβολή στη Βοιωτία.
Ο Λύσανδρος μαζί με τους κατοίκους του Ορχομενού κατευθύνεται βόρεια, ο Παυσανίας, αν και καθυστερεί,
κατευθύνεται προς το νότο. Συναντιούνται στην Αλίαρτο. Θάνατος Λυσάνδρου, άφιξη Παυσανία (και
Αθηναίων). Αποφασίζεται να μην γίνει άλλη μάχη (ανακωχή). Δυσαρέσκεια προς Παυσανία για το θάνατο
του Λυσάνδρου. Γίνεται ικέτης για να γλιτώσει τη θανάτωση. Η Αθήνα οργανώνεται. Μάχη της Κορίνθου:
Νικητές οι Σπαρτιάτες. Ο Αγησίλαος επιστρέφει μέσω Θράκης – Μακεδονίας. Πήραν το δικαίωμα από το
Μακεδόνα βασιλιά για να περάσουν. Φτάνουν στην Αμφίπολη. Φτάνοντας στη Βοιωτία, συνέβη το φαινόμενο
της έκλειψης ηλίου. 394 π.Χ.: Μάχη στην Κορώνεια. Νίκη Σπάρτης. Αναγκάζεται να φύγει από τη Βοιωτία
μέσω των Δελφών. Περνά στο Σικυώνα. Ο Κόνων επιστρέφει στην Αθήνα. Ανοικοδόμηση Μακρών Τειχών.
Υπήρχε κηλίδα Σπαρτιατών στη Μικρά Ασία, στην Άβυδο. Λήμνος, Ίμβρος, Σκύρος, Δήλος και Χίος:
Σύμμαχοι της Αθήνας. Οργάνωση μισθοφόρων πελταστών από τον Ιφικράτη. 390 π.Χ.: Μάχη του Λεχαίου.
Τελευτίας: Αρχηγός ναυτικού, αδελφός Αγησιλάου. Άργος και Κόρινθος καταργούν τα σύνορα κι ενώνονται.
Ο Κόνων αιχμαλωτίζεται και αντικαθίσταται από τον Στρούθα, που ήταν εχθρός των Περσών. Επιχειρήσεις
του Αγησιλάου στην Ακαρνανία. Ο γιος του Παυσανία γίνεται νέος βασιλιάς. Απόβαση Χαβρία στην Αίγινα.
Η Αθήνα δραστηριοποιείται στο Αιγαίο. Ο Θρασύβουλος λαμβάνει πόλεις ως συμμάχους (Θάσος,
Σαμοθράκη, Βυζάντιο, Χαλκηδόνα). Σκοτώθηκε στην Άσπενδο λόγω κακής συμπεριφοράς των στρατιωτών.
Πεθαίνει και ο Κόνων. Ο Ευαγόρας, πέρα από βασιλιάς της Κύπρου, ήταν και Αθηναίος πολίτης τιμητικά.
Αποφασίζει ν' αποτινάξει τον Περσικό ζυγό. Διονύσιος: Τύραννος Συρακουσών, εχθρός των Αθηναίων.
Ανταλκίδειος Ειρήνη (ή αλλιώς Βασιλέως Ειρήνη): Πρόσταγμα για Αθηναίους. (1) Όλες οι πόλεις της Μικράς
Ασίας περνούν στο Μεγάλο Βασιλιά, (2) Αυτονομία πόλεων. Η Σπάρτη επιδιώκει διάλυση των ομοσπονδιών
3
και κυρίως της Συμπολιτείας Κορίνθου – Άργους – Μαντίνειας (Αρκαδία). Οι κάτοικοι της Μαντίνειας
αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη. Ο Ισοκράτης ωθεί την Αθήνα και τη Σπάρτη να ενωθούν κατά
των Περσών. Ο Ευαγόρας αντιστάθηκε στους Πέρσες, πλήρωνε φόρο βασιλέα προς βασιλέα στο Μεγάλο
Βασιλιά. Σκοτώθηκε μετά από πραξικόπημα. Ο Νικοκρέων αναλαμβάνει το θρόνο στην Κύπρο.

Αέροπος Β': Βασιλιάς της Μακεδονίας. Εποπτεία αιματοκυλίσματος στο βασιλικό οίκο. Αμύντας Γ': Βασιλιάς
της Μακεδονίας. Σημαντικός εχθρός οι Ιλλυριοί (σημερινή Αλβανία). Εκθρονίστηκε για λίγο. Όταν
ανακατέλαβε το θρόνο, συνεργάστηκε με τους Χαλκιδείς της Θράκης. Στάλθηκε πρεσβεία στη Σπάρτη για τα
προβλήματα των Χαλκιδέων. Επέμβαση Λακεδαιμονίων στη Μακεδονία μετά από έκκληση του Αμύντα Γ'.
Το εκστρατευτικό σώμα δεν κατάφερε τίποτα. Στάλθηκε και δεύτερο με τον Αγησίπολι (γιος του Παυσανία)
και τρίτο με τον Τελευτία (όπου και πέθανε).

-----------
Από διαδίκτυο

Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ

Η Σπαρτιατική ηγεμονία είναι περίοδος της κλασικής εποχής της αρχαίας ελληνικής ιστορίας από το τέλος
του Πελοποννησιακού Πολέμου (404 π.Χ.) μέχρι τη μάχη των Λεύκτρων (371 π.Χ.), κατά την οποία η πόλη
της Σπάρτης ήταν η κυρίαρχη πολιτική και στρατιωτική δύναμη στον κόσμο των ελληνικών πόλεων, τις
οποίες ηγεμόνευε.
Με το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου, μετά τη ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς, ο Λύσανδρος έθεσε
υπό τον έλεγχό του το χώρο της Α’ αθηναϊκής συμμαχίας, κάτι που οδήγησε στην υπογραφή ειρήνης τον
επόμενο χρόνο. Η ηγέτιδα δύναμη του ελληνικού κόσμου ήταν πλέον η Σπάρτη.
Τα έτη 400 – 395 π.Χ. ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Αγησίλαος Β΄ διεξήγαγε επιχειρήσεις στην Ιωνία για την
υπεράσπιση των ελληνικών πόλεων από τους σατράπες των Σάρδεων, Τισσαφέρνη και
του Δασκυλείου, Φαρνάβαζο, διότι ο τελευταίος απαιτούσε οι ελληνικές πόλεις της περιοχής να του
καταβάλλουν φόρο, κάτι που θα σήμαινε την υπαγωγή τους στην περσική διοίκηση. Εν τω μεταξύ, στην
ηπειρωτική Ελλάδα ξέσπασε ο Κορινθιακός πόλεμος. Το 395 π.Χ. δημιουργήθηκε ένας αντισπαρτιατικός
συνασπισμός με την οικονομική υποστήριξη της Περσίας, αποτελούμενος από το Άργος, την Κόρινθο,
την Αθήνα και τη Θήβα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ανάκληση του στρατού του Αγησιλάου από την Ιωνία.
Το 394 π.Χ. δόθηκε μία ναυμαχία στην Κνίδο που οδήγησε στην ήττα του σπαρτιατικού από τον αθηναϊκό
στόλο, με συνέπεια η Σπάρτη να μην ελέγχει πλέον το Αιγαίο. Ήταν το πρώτο γεγονός που έδωσε στην Αθήνα
τη δυνατότητα να επανέλθει στο Αιγαίο και να ασκήσει πολιτική επιρροή στην περιοχή, αφού αποδεσμεύθηκε
από τη συνθήκη του 404 π.Χ. και άρχισε να ανακτά την πολιτική της ισχύ. Το τέλος του πολέμου ήλθε με την
Ανταλκίδειο Ειρήνη ή Ειρήνη του Βασιλέως (φθινόπωρο του 387 π.Χ.), που επικυρώθηκε την άνοιξη του 386
π.Χ., που συμφωνήθηκε μεταξύ του Αρταξέρξη Β’ και του Σπαρτιάτη ναυάρχου Ανταλκίδα και
ανακοινώθηκε στους εκπροσώπους των ελληνικών πόλεων από τον Τισσαφέρνη. Σύμφωνα με τους όρους της
ειρήνης: οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας μαζί με τις Κλαζομενές και η Κύπρος ανήκαν πλέον στον
Αρταξέρξη, οι υπόλοιπες πόλεις ήταν αυτόνομες, εκτός από τη Λήμνο, τη Σκύρο και την Ίμβρο, που
αναγνωρίστηκαν ως αθηναϊκές κληρουχίες. Η Σπάρτη ανέλαβε την επίβλεψη της τήρησης των όρων. Η
αυτονομία κάθε πόλης δεν επέτρεπε πλέον τη δημιουργία ευρύτερων συνασπισμών. Έτσι, μετά την άνοιξη
του 386 π.Χ. η Σπάρτη διέλυσε το κοινό των Βοιωτών και εγκατέστησε ένα ολιγαρχικό καθεστώς και μία
σπαρτιατική φρουρά στην Καδμεία, την ακρόπολη της Θήβας. Το 382 π.Χ. η Σπάρτη κινήθηκε εναντίον
του κοινού των Χαλκιδέων που είχε ως κέντρο την Όλυνθο. Ο Ολυνθιακός πόλεμος (382 – 379 π.Χ.) έληξε
με τη διάλυση του κοινού των Χαλκιδέων. Τα πράγματα, όμως, άρχισαν να μεταβάλλονται. Το Δεκέμβριο
του 379 π.Χ. δημοκρατικοί Θηβαίοι εκδίωξαν τη σπαρτιατική φρουρά από την Καδμεία. Η Θήβα, λοιπόν,
ήταν η πρώτη πόλη στην οποία σημειώθηκε προσπάθεια με σκοπό να ελευθερωθεί και η υπόλοιπη Βοιωτία.
Ακολούθησε πόλεμος ανάμεσα σε Βοιωτούς και Σπαρτιάτες, καθώς η Σπάρτη δεν αναγνώριζε τους Θηβαίους
4
ως εκπρόσωπο του κοινού των Βοιωτών, πόλεμος ο οποίος έληξε με τη συντριπτική ήττα της Σπάρτης
στη μάχη των Λεύκτρων το 371 π.Χ., που σήμανε και τη λήξη της σπαρτιατικής ηγεμονίας.

Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΘΗΒΑΣ

Η Ηγεμονία της Θήβας (6ος αι. π.Χ. – 338 π.Χ.) είναι μια από τις ισχυρότερες ηγεμονίες της Αρχαίας
Ελλάδας. Το αρχικό Θηβαϊκό κράτος είχε εδάφη στη σημερινή Βοιωτία. Μετά από τις εκστρατείες
του Πελοπίδα η Θηβαϊκή Ηγεμονία επεκτάθηκε έως την Θεσσαλία, την Μεσσηνία και τον Αμβρακικό
κόλπο. Κατά την ακμή της ηγεμονίας δόθηκε μια αποφασιστική μάχη στα Λεύκτρα με νικητές τους Θηβαίους
απέναντι στους Σπαρτιάτες. Η Ηγεμονία της Θήβας καταστράφηκε εντελώς στην Μάχη της Χαιρώνειας το
338 π.Χ. από τους Μακεδόνες και την Μακεδονική Αυτοκρατορία. Η Θήβα είχε σαν ιδρυτή και έναν από
τους βασιλιάδες, τον βασιλιά Κάδμο. Σπουδαία ιστορικά πρόσωπα της Θήβας ήταν ο Πίνδαρος, ο
σημαντικότερος αρχαίος λυρικός ποιητής, ο Αριστείδης, σημαντικός ζωγράφος του 4ου αιώνα π.Χ. καθώς
και οι στρατηγοί και δημιουργοί της Θηβαϊκής Ηγεμονίας ο Επαμεινώνδας και ο Πελοπίδας.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
Η Μακεδονική Αυτοκρατορία ή Ελληνιστική Αυτοκρατορία, ήταν η ενοποιημένη περιοχή υπό
το βασίλειο της Μακεδονίας μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κατά την μεγαλύτερη έκτασή
της, περιελάμβανε τις περιοχές από τα ανατολικά παράλια της Αδριατικής έως την βορειοδυτική Ινδία. Η
επέκταση του βασιλείου ξεκίνησε από το 338 π.Χ μετά τη μάχη της Χαιρώνειας και την μετέπειτα συμμαχία
των ελληνικών πόλεων – κρατών (πλην Λακεδαιμονίων) και διαλύθηκε το 305 π.Χ. κατά τους πολέμους των
Διαδόχων με την οριστική διάσπασή της σε τέσσερεις ηγεμονίες: βασίλειο της Μακεδονίας υπό
τον Κάσσανδρο, βασίλειο της Θράκης του Λυσίμαχου, βασίλειο της Συρίας του Σέλευκου και βασίλειο της
Αιγύπτου του Πτολεμαίου.

Ο Φίλιππος Β' είχε καταφέρει να επεκτείνει το Βασίλειο της Μακεδονίας στη σφαίρα των Νότιων Βαλκανίων
και αργότερα ξεκίνησε την επέκταση προς τον νότιο ελληνικό χώρο. Αφού κατάφερε να υποτάξει την περιοχή
της Θεσσαλίας και συμμάχησε με την Ήπειρο, έστρεψε τα βλέμματά του στις πόλεις – κράτη του νότου.
Ο Φίλιππος ξεκίνησε με όλο του τον στρατό και το ιππικό από την Πέλλα, προς τον ελληνικό νότο. Με την
είδηση ότι ο Φίλιππος πέρασε τις Θερμοπύλες, 30.000 Αθηναίοι και 5.000 Θηβαίοι ενωμένοι παρατάχθηκαν
στην Χαιρώνεια.

Παρά την υπεροχή των αντίπαλων δυνάμεων της Αθήνας και της Θήβας, το Βασίλειο της Μακεδονίας
υπερίσχυσε και νίκησε στην μάχη της Χαιρώνειας με την εφαρμογή της τακτικής της λοξής φάλαγγας. Επίσης,
στη μάχη διακρίθηκε και ο 19χρονος διάδοχος Αλέξανδρος που με την αρχηγία και τις εντολές του η
Μακεδονία νίκησε. Τυπικά το Βασίλειο της Μακεδονίας μετατράπηκε σε αυτοκρατορία. Μετά την ήττα των
αντίπαλων δυνάμεων ο Φίλιππος κατέλαβε τη Θήβα, την Αθήνα, την Κόρινθο, την περιοχή της Ηλείας και
κομμάτια της Πελοποννήσου, καθώς ο αθηναϊκός στόλος μετατράπηκε σε μακεδονικός και κατέλαβε τις
νησιωτικές πόλεις του Αιγαίου και του Ιονίου. Η προέλαση στην ξηρά σταμάτησε στα περίχωρα της Σπάρτης
και η νησιωτική στην Κρήτη.
Επόμενος στόχος του Φιλίππου ήταν η κατάλυση και η κατάκτηση των περιοχών του Περσικού κράτους. Για
τον λόγο αυτό, ο Φίλιππος συγκάλεσε συνέδριο στην Κόρινθο το 337 π.Χ., όπου όλοι οι Έλληνες (πλην της
ελεύθερης Σπάρτης και Κρήτης) η ελληνική εκστρατεία στο Περσικό κράτος. Η εκστρατεία αυτή έλαβε
καθυστέρηση αφού τον επόμενο χρόνο ο Φίλιππος δολοφονήθηκε.

[ΓΙΑ ΤΟΝ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΔΕΣ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ]