Η φιγοýρα

του ψαρÜ
διαγρÜφετοι
λαμπερÞ
πßσω απü
τιò νησßδεò
που
σχηματßζουν
τα νεκρÜ
üοτροκα

οΞρýþò πÜνω στη μαýρη γραμμη του χÜρτη, που οροθετεß
ππ ΕλλÜδα kar κüβετ οτα δυο ακüμη kar αυτην ιην αδτÜ-
σΕασιη επτφÜνετα του νεροý.
Μßα απü υò λßγεò φυστκεò λßμνεò τηò Βαλκαντκηò, η λß-
.μη ΔοßρÜνη μοτÜΖετ να οτρογγυλοκÜθετατ ακρτθþò πÜνω
σm μεθüρτο που χωρßΖετ την ΕλλÜδα απü την Πρþην Γτου-
,1χοολα3τκη Δημοκρατßα τηò Μακεδονßαò. Η περτοχη θρß-
σκεται στην κενιρτκη Μακεδονßα kar γεωγραφτκÜ ανηκετ οτο
.ιομü Κτλκßò. Η προοÝγγτοη ιηò εivar εξατρεττκÜ ευκολη α-
πü τα περτσσüιερα σημεßα τηò θüρεταò ΕλλÜδαò. ΠαρÜδετγμα
,η Θεσοαλονßκη, που απÝχετ απü εδþ μüλτò Β0 χλμ.
Γφw απü τη γτουγκοσλαθικη κρßση το σημεßο αυιü Þταν Ý-
να απü τα πλÝον πολυσýχναστα συνορτακÜ περÜοματα, Σημε-
ρα η κßνηοη εχετ μετωθεß αισθητÜ.
Η ουορφιý [εOαßγειαι...
Μßα σχεδüν κυκλτκÞ λεκÜνη νεροý καταμεσηò του κÜ-
μπου,'η ΔοßρÜνη εßνατ διιμτουργημα αρχÝγονων γεωφυστκων
δτεργαστþν kar πτθανüν κατÜλοτπο τηò παλτÜò λßμνηò Πaro-
νßαò, που Ýφθανε τα 130.000 οιρÝμματα. Η σημερτνη τηò επ1-
ενþ το
φÜνετα δεν ξεπερνÜ σε Ýκταοη τα 40 τει, χτλτüμετρα.
μ.γισ.ο βÜθοò τηò φθÜνει μüλτò τα Β μÝτρα. ΓεωγραφτκÜ ανη-
κετ κατÜ το Ýνα τρßτο στην ΕλλÜδα κατ κατÜ ια δυο τρßτα οτα
Σκüπτα. Σημερα το μεγαλýτερο πρüΒλημα που ανιιμετωπτΖει
Η βüρκα
βρßσκεται σε
ελληυκü
Ýδαφοò,
εßνατ η δραματικß μεßωοη των υδÜτων, που οφεßλετατ κυρßωò
οτην ενταττκÞ Üντληοη Kar στην παρατειαμÝνη ανομΒρßα,
απÝναιιτι, Ýνα πρÜγμα που φÜνηκε καθαρÜ στα ιÝλη τηò δεκαετßαò ιου'θ0,
οπü το χωριÜ üταν τα νερÜ τηò απομακρυνθηκαν κατÜ 500 μÝτρα!
Ταυτüχρονα, üπωò εßνατ φυστκü, Ýχετ πÝσει ατοθητÜ kar η
των Σκοπßων.
οτÜθμη των νερþν ιου υδροφüρου ορßΖοντα. Η κατÜσταοη
ΑνÜμεσü
μοτÜΖει μη αναστρÝψτμη. Η λψνη κÜθε χρüνο συρρτκνþνε-
τουò η kar περτσοüτερο, αφυδατþνετατ, γερνÜετ... Η παλιÜ
τατ üλο
πογωμÝνη προκυμαßα kar ιο λτμανÜκτ που Ýδεναν or ψαρÜδεò ττò
επιφÜνεια «πλÜθεò» τουò (χαρακτηρτοττκÝò λτμνßσιεò θÜρκεò) σημερα
απεχετ απü ττò üχθεò πεντακüοτα με εφτακüοτα μÝτρα, Γυρω
τηò Δοß'ρýνηò
απü την περψετρü τηò απλþνειατ Ýνα κατÜλευκο χαλß απü Ü-
δετα üστρακα οε μεγÜλη πυκνüτητα, που προαναγγÝλλετ ιην
υγρß παρουσßα τηò Kar σßγουρα ενιυπωστÜΖετ. Ομωò ιο θÝα-
μα divar κατ συνÜμα θλτθερü, αν σκεφδεß κανεßò üττ πρüκει-
τατ yra νεκρουò κατοßκουò τηò λßμνηò, δεßγμα ανησυχηιτκü
για την επτβßωοÞ τηò στο μÝλλον.
Παρ'üλ' αυτÜ η ΔοιρÜνη παραμÝνει ακüμη πηγη Ζωηò για
τουò ανθρþπουò τηò. Δßνει νερü για ια χωρÜφια τουò Kar,
τουλÜχτστον μÝχρτ πριν απü λτγα χρüνια, ÜφΒονα ψÜρτα, ü-
πωò γριΒÜδια, πÝρκεò, πλατßτοεò, καρο3ßδεò.
Or πυκνοß καλαμτþνεò, που αφδονουοαν σχεδüν σε üλο το
μηκοò των ακτþν δημτουργþνταò Ýνα μοναδτκü καταφυγτο
yra μεγÜλο αρτδμü πουλτþν kar αρκετÜ εßδη ψαρτþν, σÞμε-
ρα Ýχουν περτορτστεß σημανττκÜ. Ακüμη kar Ýτστ, üμωò, πÜ-
νω απü 60 δταφορεττκÜ εßδη τηò πτερωτηò πανßδαò συναντþ-
ντατ εδþ, üπωò εßνατ or χαλκüκοτεò, or ερωδτοß, or πελεκÜνοτ,
or κορμορÜνοτ, αλλÜ και τα θραχοκτρκßνεΖα kar τα γερÜκτα.
Οσο για τα ψÜρτα, εκτüò απü ια ενδημτκÜ σßρκο, γυφτüψα-
ρο και πλατßτσα, Ζουν περß τα δþδεκα εßδη kar πολλÜ απü
αυτÜ εrvar εμπορεýοτμα.
16 üτιο
]
ß
ΙγΙιυ παρýΕεγη συυβßωOη ß
Και σττò δýο πλευρεò τηò λψνηò, τüσο στη yroul-i
θτκÞ üσο και στην ελληντκÞ üχθη, υπÜρχετ μια παlß
üσο και ενδιαφÝρουοα συμθßωση ιου ανθρþπου με τι
λτÜ, που Ýχετ οχÝοη με ττò παραδοσιακεò μεθüδουò οΙ
πανομοτüτυπεò Kar στιò δýο πλευρÝò των συνüρων.
Οι ψαρÜδεò, Ελληνεò kar ΓτουγκοσλÜθοτ, χρηση
ουν τουò Κορμορανουò σαν μεσαΖοντθò Yra τη συΥΚε§ß
των ψαρτþν μÝσα σε αθαθεßò εκτÜσθιò περιφραγμÝ\τ
λαμτþνων, που ττò ονομÜΖουν «μÜντρεò». Τα πουλτÜ συß
ΒÜνοντατ μθ φυστκÝò παγßδεò απü καλÜμτα που παßΖ
ρüλο φρÜχιη, μτα kar φθÜνουν τα τρßα μÝτρα ýψοò. Επ
φτερÜ τουò κüβοντατ σττò Üκρεò þοτε να μην μπορουòι
τÜξουν. Mra προσωρτνÞ βλÜβη, που üμωò αποκαfü
πληρωò, αφου σýντομα or φτεροýγεò αναπιýσοοντατ r
λτ.
Στο τÝλοò του φθτνοπþρου τα ψÜρτα μετακτνουνται α
ρüχθτεò περτοχÝò των καλαμτþνων, üπου τα νερÜ παρφ
ακüμη ΖεοτÜ, γτα να γεwßσουν. Or κορμορÜνοτ τοπο
ντατ σττò μÜντρεò Kar μθ τα φιεροκοπηματα Kar ττò χ{
τουò εκφοΒßΖουν τα ψÜρια. ΑυτÜ οδηγουντατ παιηχρ
μÝοα απü Ýνα στενü κανÜλτ -το μοναδτκü Üνοτγμα- ι
μτκρη λεκÜνη συλλογηò, üπου kar ψαρεýονται με c
ΜÝχρτ το τÝλοò Ιανουαρßου, αυτη η φτλτκη προò τη φυ
θοδοò ολιεßαò Ýχει ολοκληρþσετ το Ýργο τηò και οι φι
συντελεοτÝò τηò φεýγουν ελεýδεροτ κολυμπþνταò yra
δτÜ.
Ακüμη μια απüδετξη πωò η φυση ξÝρετ να εmθα\\
δτκουò ιηò üρουò στην καθημερτνη πρακττκη, ουμφτ
νταò τον Üνθρωπο με το περτθÜλλον του, αλλÜ kar
]
Ι
J φυτεμÝνοò
ιºαò ανθρþπουò δταφορεττκþν εθνοτÞτων, μÝσα απü συγκε-
τπρτμÝνουò τρüπουò επτθßωοηò.
| Η τουρτσττκη ανÜπτυξη üοον αφορÜ το ελληντκü Ýδαφοò
tivar ακüμη στα σπÜργανα. Δεν υπÜρχετ οργανωμÝνη ιουρτ-
σπχη υποδομη, αν και οχεττκü αναπτυξιακü πρüγραμμα εß
Ξ\¼1 οε εξÝλιξη! Αò ελπßσουμε πωò θα Ýχετ τη σωοτη κατευ-
Ευνση kar θα σεβαστεß το ηδη πληγωμÝνο περτΒÜλλον,
r Το μοναδτκü παραλßμνιο χωρτü οτην ελληντκη πλeυρÜ
mò ΔοßρÜνηò εivar ο ομþνυμοò οικιομüò. που απÝχετ απü το
=Κτλκßò μüλιò 2Β χτλτüμετρα. Εδþ θρßσκετατ κατ το τελωνετ-
οχü φυλÜκτο. Στο σημεßο που απλþνετ ττò γειιοντÝò του το
-§ω8ιü, τα νερÜ τηò λßμνηò Ýχουν ιρο3ηχτεß αρκετÝò δεκÜδeò
μÝφα, οι καλαμτþνεò Ýχουν ξεραθεß kar τα δÝντρα εßνατ λß-
Ξι¼. ΠÜντωò, αξßΖετ τον κüπο μτα θüλτα þò το τελωνεßο, η þò
το λüφο με το μττημεßο kar το αγγλικü νεκροταφεßο των στρα-
-αωτþν που Ýπεσαν στην περτοχß κατÜ ττò μÜχεò του Α' Πα-
1χοσμßου ΠολÝμου.
- ΝωπÝò or μνημεò των Βαλκανικþν πολÝμων, Ýχουν σττγ-
ματßοετ με τη οημανττκη μÜχη τηò ΔοßρÜνηò την πορεßα των
τωτορτκþν εξελßξεων. ΠαρÜ τη νικηφüρα Yra τουò Ελληνεò
ετòβαση τηò ουμπλοκηò, χßλτοτ vekpoi kar τραυματßεò ηταν ο
- οιολογισμüò ιων οφοδρþν συγκροýσεων.
ΥπÜρχουν βενΖτνÜδτκα, 5-6 ψαροταθερνÜκτα με φρÝσκο
--\ψνßοτο ψÜρτ, Ýνα συμπαθηττκü παραδοσιακü καφενεßο που
αι-ßκετ στην κοτνüτητα, αλλÜ kar ενα μτκρQ ξενοδοχεßο που
- εξυπηρετεß τουò επτσκÝπτεò.
Οπωò kar να'χετ üμωò, üσοτ Ýρδουν μÝχρτ εδþ, σßγουρα
-δεν θα κÜνουν Ýνα τÝτοτο ταξßδτ yra να Ζηοουν κÜποτεò κο-
σμοπολßττκεò θραδιÝò!
, ΚÜποτουò συμθτθασμουò σττò ανÝσετò εßναι το λιγüτερο
που θα πρÝπετ να θυστÜσετ ο επτσκÝπτηò. Kar μη δεωρηθεß
&
0 τεχνητÜ
λευκþναò,
üιτ αυτη η αρχÝγονη γη χαρßΖετατ Ýτστ, εýκολα, με μτα ματτÜ.
ΠροοφÝρετ üμωò απλüχερα τη μοναδτκη φυσικß τηò ομορ- οτολισμÝνοò
φτÜ, την απλüτητα τηò γηò και των ανθρþπων τηò. με το
κρýστολλα
liif,ιι ΔÝγιου του ΧιονιÜ
Ο δρομοò, που ξεκτνÜ απü το χωρτü kar ακολουθεß ιην πε-
ρßμετρο τηò λßμνηò με κατεýθυνση θορετοανατολικÞ, εßναι
πλÝον ασφÜλτινοò Kar αζßΖετ να τον ακολουθÞοετ κανεßò.
Απü εδþ kar πÝρα το τοπßο κυρτολεκττκÜ μεταμορφþνετατ, η
βλÜοτηση γßνειαι üλο kar πυκνüτερη, ΠλατÜντα, τττÝò, λεý-
κθò Kar πολλÜ Üλλα εßδη δÝντρων φθÜνουν σχεδüν παραλß-
μντα kar, καθþò μπλÝκοντατ με ιουò καλαμτþνεò, δημτουρ-
γοýν ετδυλλτακÝò ετκüνεò.
Το αποκορυφωμα Ýρχετατ στην τοποθεοßα Χßλτα ΔÝντρα,
που θρßσκετατ σιτò Βορετοανατολικüò üχθεò. κονιÜ στο χωριü
ΜοýριÝò, μüλιò Β χτλτüμετρα μακρτÜ απü το χωρlü ΔοßρÜνη.
Το δÜσοò αυτü Ýχετ χαρακτηρτοτεß «Μνημεßο τηò Φýοηò», κα-
θþò σχηματßΖετατ απü υπερατωνüθτεò δρυò kar φρÜξουò.
Ενα απüκοσμο τοπßο αποκαλýπτετατ, Ýναò υπÝροχοò θα-
δýσκτωτοò κüομοò ξανοßγετατ.
ΓερασμÝνοτ απü το χρüνο, στιθÜροß, üμωò, κορμοß ξεπετÜ-
γονια1 ο Ýναò μετÜ τον Üλλοι σε Ýνα ατελεßωιο Βαθοò, δßνο-
νταò μτα Üλλη προοπττκη στο χþρο. Πτο ψηλÜ τα θαρτÜ
φυλλþματα μετÜ θßαò επτιρÝπουν στο λτγοοτü φωò τηò μÝραò
να λογχßοετ με τη λÜμqm του ιη θολÞ kar υγρη ατμüσφαι-
ρα!
Mra φυσικη μυσταγωγßα που παραπÝμπετ οτα αρχÝγονα
δÜοη που αφθονοýσαν κÜποτε σε üλη την κεντρτκη Μακε-
δονßα, Συμφωνα με τιò γραφÝò του Ηρüδοτου, γýρω στον 5ο
ar. π.Χ., τüτε που οτην ευρýτερη περτοχη κατοτκοýοαν οτ Βι-
σÜλτεò, or Παßονεò kar or Ηδωνεò, τα δÜοη αυτÜ ηιαν γεμÜ-
¾,ß!Ι*ριτιο 17

ΣυντροφιÜ πελεκÜνων ξεκουρÜζεται οτα αβαθÞ. Μπορεßνα Ýχουν
Ýρθει απü την Κερκßνη Þ οπü τιò ΠρÝσπεò
Το Γυναικüκαοτρο, λεßψανο ισχυροý οχυρωμαπκοý Ýργου, πιθσνüν
να κτßοτηκε απü τον αυτοκρÜτορα Ανδρüνικο Γ'
Αψογη απογεßωση ερωδmý. Η περιÞγηση με το πüδια στιò üχθεò
τηò λßμνηò θα σαò φÝρει πιο κοντÜ σε παρüμοιεò εικüνεò
18 üπιο
ια αρκοýδεò, τοακÜλτα, ελÜφτα και λτοντÜρτα.
Σημερα, μüνο η ανΒρþπτνη παρουσßα δßνετ το
ΑρκετÜ σημεßα δταμορφωμÝνα yra υπαßθρτο
δυο αναψυκτηρτα περτμÝνουν τουò ντüπτουò kar
επτσκÝπτεò. Το καλοκαßρτ λεττουργεß kar η
ιηò ΔοßρÜνηò, με παρεμθÜσειò, δυστυχþò, üχι
μοντκÝò Kar τατριαστÝò με το φυσικü περýÜλλον-
Απü εδþ ξεκινοýν or νοττοδυττκÝò παρυφÝò
Κερκßνη η ΜπÝλεò, που ορθþνετατ οαν
ανÜμεσα στην ΕλλÜδα kar τη Βουλγαρßα. Σττθαlý
ομÝνο τουò περτσσüτερουò μηνεò το χρüνο, οηÜΖετ
ρουσßα του το πανÝμορφο τοπßο.
Πλοýστο σε δÜση kar κÜθε εßδουò Üγρτα Ζωß,
χþò kar αυτü ταλατπωρηδεß αρκετÜ απü την
δταφορßα. Οπωò το καλοκαßρτ του 1θθ3, üταν μτα
καγτÜ, που εκαιγε yra εΒδομÜδεò, κατÝστρεψε
τηò πυκνüφυτηò χλωρßδαò του.
0ι «πýΠεξ» ηι ΕΠΠýδιc
Γυρω απü τη ΔοßρÜνη Βρßσκοντατ αρκετÜ
σο στο σκοπιανü üσο και στο ελληντκü Ýδαφοò.
τολτκÜ τηò λßμνηò το-χωρτü ΜουρτÝò, ΒουτηγμÝνο
νο, zθr τουò ηπτουò ρυδμοýò τηò υπαßδρου,
παλτÝò του δüξεò, τüτε που με το φημτσμÝνο -εντüò
ουνüρων- παΖÜρτ του γεμτΖε την περτοχη Ζωß.
ΑνττδταμετρτκÜ, ο οτκτσμüò του ΧÝρσου -παλτοý
κατÜ τουò Βαλκαντκοýò πολÝμουò- αναΖητÜ τα
παρξηò του πÝντε χιλτÜδεò χρüντα πρτν. φαπτÝò
yra τη σýσταση του οτκτσμοý Ýχουν θρεθεß στα
Οθωμανþν σττò αρχÝò του ατþνα. Το ΧÝροο, üπωò
γυρω χωρτÜ, υπηρξαν «πýλεò» των κατÜ κατροιξ
ιþγ με πρüσφατο παρÜδετγμα τουò Γερμανοýò,
Απρτλßου του 1941 πÝρασαν απü εδþ ια οýνορα
λαν στην ΕλλÜδα.
Or πρþτοτ κÜτοτκοß του ßταν εξτολαμτσθÝντεò
αναμßχθηκαν με Βουλγαρουò, Γυρω στο 1914,
δυσμüò του απογρÜφηκε, βρÝθηκε σχεδüν στο
καθαρÜ ελληντκüò, με σýνθεση προοφýγων απü
kar αργüτερα απü τον Πüνιο. Σημερα, με 1.500
var σημανττκü γεωργτκü Kar κτηνοτροφτκο κÝντρο
ΑναΖητþνταò βυΖανττνÜ μονοπÜιτα στο
ρτοχηò, εýκολα μπορεß κÜποτοò να προσεγγßοετ
τερα το χωρτü Γυνατκüκαστρο, üπου το ομþνυμο
σπüΖετ πÜνω στον απüκρημνο λüφο. Λεßψανο
Ýργου απροοδτüρτστηò ηλτκßαò kar ταυτüτηταò
Με συγκεχυμÝνεò πληροφορßεò yra την
θανüν να κτßστηκε απü τον αυτοκρÜτορα
ατþνα. ΠολλÝò τσχυρÝò γυνατκεßεò
λεσαν τη μοßρα τουò οττò επÜλξετò του κÜστρου,
ντÜò το οτην Ιστορßα με το σημερτνü του üνομα.
καστÝλτ δταφÝντευε, σýμφωνα με το λαßκü μυθο,
λισσα, που σýμφωνα με κÜποτθò εκδοχÝò ηταν η
λατολογßνα, μητÝρα του ΙωÜwη του Παλατολüγου. ß
Γýρω στα 1345 το Γυνατκüκαστρο κÜνει αισθηý!
ρουσßα του οτα δρþμενα μταò ταραγμÝνηò εποχηò, τιß
ΒυΖÜνττο μαοττΖüταν απü ßντρτγκεò, οφετερτσμοýò ß
γÝρσειò. Αργüτερα, üταν or Τοýρκοτ κατÝλα3αν τη Φ
νßκη, σýμφωνα με ττò γραφÝò του Τοýρκου τοτορυαß
Καλφα, το Γυνατκüκαστρο Ýπεσε στα χÝρτα του Moqi
στερα απü την npωrkn αντßοταση τηò δρυλικηò Μψτ
Αλλη μτα δυναμτκß γυνατκεßα παρουοßα τηò ειι(Ε
πιθανüν να διεκδτκεß καt αυτÞ με τα κατορδþματÜ υ
νομα ιου Κασιρου.
ΚαΠýιερι υε ι0 πüδι0
Τον περßγυρο τηò λßμνηò δτατρÝχουν κοντÜ σττò cd
μÜττνοτ δρüμοτ κα1 μονοπÜτη που αξßΖει να ava.arni
νεßò. ΠλεονÝκιημα εivar or μτκρÝò αποστÜοετò, ποη
Üνεση χρüνου, yra να καλυφθεß σε δτÜστημα μταò μ
 Η τελευταßο
ζεστÞ
μοι-αδτκη εμπεlρßα μταò πεΖοπορlκηò εξερευνησηò τηò πε- χρονου αν εß-
ακτßνα του
χε πεt kat Ηλιου
f να χαθεßτε εßνατ αναμφτσθητητα μηδα-
ΖεταΙ καποlα προσοΧη Yra να μην Κα- σ
να
Ι
| ενεργεßò ι
Χüνεται
J καταλü3ετε σε,.. οκοπτανü Ýδαφοò! πßσω οπü
Η πεΖοπορßα σßγουρα εivar ο αρχαιüτεροò Kar ασφαλÝστε- τα βουνÜ
-ροò τρüποò μθταφορÜò, üμωò üταν ουνδυÜΖετατ με την παρα- ,-,. gp
τφηση πουλτþν γßνετατ ο καλυιεροò γτα να απολαýσει κα-
ΚερΚ|.νη των
με üλεò του ττò ατοθησειò αυτü ιον αξτοΖηλευτο Σκοπßων
-,Φßò
-_-4ý παρÜδεισο. Γτα το
ξεκßνημα δεν χρετÜΖετατ τß- κοι το τοπßο
- ποτε περτσοüτερο απü αρκετη υπομονÞ. ΚατÜλ- αποκτÜ
-\ι\α ρουχα, που προστατεýουν απü την υγρα- FyROM μυΘικÝò
- αα. αδτÜΒροχα παποýιστα, τα κτÜλτα φυστκÜ
δισοτÜσαò
τΠΙ μΙα φωτοΥραφτΚη μηΧανη, εΙναΙ ια απαραΙτη-
- ια εφüδτα.
Σε καμτÜ περßπτωση βÝβατα η επτλογη μιαò τÝτοτ-
*δ
- η ιπαßθρταò δραστηρτüτηταò δεν καταληγει αυτοσκοηüò .ß
ιηι ποτÝ δεν πρÝπετ ο σκοπüò να αγιÜΖετ τα μÝσα, Ετστ
Ξ ]ροοÝχουμε πÜντα να παρατηρουμε kar üχτ να ενοχλοýμε τα
-οι\Ü, ιδßωò σε εποχÝò αναπαραγωγηò, γτατß τüτε οτ συνÝ-
-:ειεò μπορεß να αποθουν μοτραßεò.
Or φτερωιοß κÜτοικοτ τηò ΔοßρÜνηò γνωρßΖουν καλÜ πüσο
_ ,;ημανττκüò eivar αυτüò ο τüποò για ιην επτβßωση τουò, με Ý-
-.τ που επÝβαλε η επτλογη kar Ýχετ καταγρα-
φüπο φυστκß
_ Ξß στο γενεττκü τουò κþδτκα, μÝσα απü αμÝτρητα μετανα-
στετττκÜ ταξßδτα.
_ Ισωò θα Ýπρεπε να μτμηθοýμε κατ εμεßò αυτüν το φυστκü
χüσμο. αναΖητþνταò την αρμονικüτερη συμθßωοη ιου συγ-
ΚΙΛΚ

,./'ß,ß",,τQüπιο
19
;