ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ

Γούσια Πολυξένη
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ:
Μέθοδοι υλοποίησης κβαντικών πυλών
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΓΟΥΣΙΑ ΠΟΛΥΞΕΝΗ
Επιβλέπων καθηγητής : Χάταλης Μιλτιάδης
Κβαντικοί υπολογιστές: Εισαγωγή στις κβαντικές πύλες 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Α’ Μέρος
Εισαγωγή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1............................................................................................ 6
1.ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ...........................................................................................6
1.1 Εισαγωγή στην κβαντική θεωρία............................................................................6
1.2 Βασικές αρχές της κβαντικής θεωρίας..................................................................8
1.3 Τα Qubits....................................................................................................................9
1.4 Κβαντικός καταχωρητής ........................................................................................13
1.5 Κβαντική διεμπλοκή (entanglement).....................................................................14

1.6 Κβαντικές Πύλες .....................................................................................................15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.......................................................................................... 17
2.ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ..........................................................................17
2.1 Εισαγωγή στους κβαντικούς υπολογιστές ..........................................................17
2.2 Πλεονεκτήματα και εφαρμογές των κβαντικών υπολογιστών....................18
2.3 Προβλήματα στην υλοποίηση κβαντικών υπολογιστών .................................19
2.4 Κβαντική διόρθωση σφαλμάτων...........................................................................19
2.4.1 Δυαδική αντιστροφή (Bit flip)..........................................................................20
2.4.2 Αποσυσχετισμός ...............................................................................................20
2.4.3 Διόρθωση σφαλμάτων .....................................................................................21
2.5 Τεχνολογίες κατασκευής κβαντικών υπολογιστών...........................................23
2.5.1 Μοριακοί υπολογιστές .....................................................................................24
2.5.2 Παγίδες ιόντων .................................................................................................25
2.5.3 Cavity QED.......................................................................................................27
2.5.4 Τεχνολογία NMR ..............................................................................................28
2.6 Η προοπτική και το μέλλον των κβαντικών υπολογιστών..............................29

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3.......................................................................................... 31
3.ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ............31
3.1 Το κυκλωματικό μοντέλο των κβαντικών υπολογισμών..................................31
3.2 Κβαντικοί υπολογισμοί ..........................................................................................32
3.3 Ο <<κβαντικός <<επεξεργαστής>> ........................................................................33
3.4 Ο κβαντικός αλγόριθμος του Deutsch..................................................................34
3.5 Ο αλγόριθμος του Grover.......................................................................................36
3.5.1 Βήματα υλοποίησης του αλγορίθμου του Grover ........................................37
3.6 Ο αλγόριθμος του Shor ...........................................................................................38
3.6.1 Περιγραφή του αλγορίθμου............................................................................39
3.6.2 Τα βήματα του κβαντικού αλγορίθμου του Shor .........................................40
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4......................................................................................... 42
4.ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...........................................................................................................42
4.1 Κβαντικές και λογικές πύλες.................................................................................42
4.2 Κβαντικές πύλες που δρουν σε ένα qubit ............................................................42
4.2.1 Η κβαντική πύλη αδράνειας ...........................................................................43
4.2.2 Η κβαντική πύλη μετατόπισης φάσης ..........................................................44
4.2.3 Η κβαντική πύλη Hadamard ...........................................................................44

4.3 Κβαντικές πύλες που δρουν σε περισσότερα από ένα qubit.............................45
4.3.1 Η κβαντική πύλη ελεγχόμενης άρνησης ......................................................45
4.3.2 Η κβαντική πύλη ελεγχόμενης μετατόπισης φάσης ..................................47
4.3.3 Η κβαντική πύλη διπλά ελεγχόμενης άρνησης...........................................48

4.3.4 Η κβαντική πύλη Fredkin ................................................................................50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.......................................................................................... 52
5. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΚΒΑΝΤΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ...........................................52
5.1 Βασικές ερευνητικές κατευθύνσεις.......................................................................52
5.2 Πρότυπο Κυκλωματικό Μοντέλο..........................................................................53
5.3 Μέθοδος κωδικοποιημένης παγκοσμιότητας(Encoded universality)...............54

5.4 Μέθοδος Shende, Bullock και Markov .................................................................58
5.5 Μέθοδος CSD(Cosine-sine) .....................................................................................59
5.6 Μέθοδος KGD( Khaneja-Glaser) .............................................................................59
5.7 Τεχνική “Carry-Save” .............................................................................................60
5.8 Μέθοδος των Levitin, Toffoli, Zachary ...............................................................61
5.9 Μέθοδος Zhang, Vala, Sastry και Whaley.............................................................62
5.10 Μέθοδος Maslov και Dueck .................................................................................62
5.11 Κβαντικά κυκλώματα με γενετικό προγραμματισμό......................................63
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ................................................................................ 65
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ........................................................................................ 65
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..................................................................................... 66

Περίληψη
Σκοπός αυτής της διπλωματικής εργασίας είναι μία σύντομη εισαγωγή στο
χώρο των κβαντικών υπολογιστών και των κβαντικών κυκλωμάτων. Γίνεται
μία προσπάθεια για την παρουσίαση των τελευταίων εξελίξεων στη σύνθεση
αποτελεσματικών και βέλτιστων κβαντικών κυκλωμάτων , που αποτελεί
κρίσιμο παράγοντα στην προσπάθεια υλοποίησης κβαντικών υπολογιστών.
Αρχικά, παρουσιάζεται η ιστορία της κβαντικής θεωρίας και οι βασικές
αρχές της. Έπειτα παρουσιάζεται ιστορικά η πορεία προς τους κβαντικούς
υπολογιστές, η λειτουργία τους και οι τελευταίες εξελίξεις όσο αφορά τις
ερευνητικές προσπάθειες για την υλοποίησή τους. Επίσης περιγράφονται οι
υπάρχοντες βασικοί κβαντικοί αλγόριθμοι. Τέλος, στο δεύτερο και κύριο
μέρος, παρουσιάζονται αναλυτικά οι κβαντικές πύλες και οι τελευταίες
εξελίξεις στη θεωρητική έρευνα για την κατασκευή βέλτιστων κβαντικών
κυκλωμάτων.

ΜΕΡΟΣ Α’
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
1.ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
1.1 Εισαγωγή στην κβαντική θεωρία
Η κβαντική θεωρία γεννήθηκε από την παρατήρηση ότι η συμπεριφορά
του φωτός σε ορισμένα πειράματα θα μπορούσε να εξηγηθεί μόνο εάν
θεωρηθεί ότι το φως αποτελείται από σωματίδια που μπορούν και
συμπεριφέρονται σαν κύματα. Τα σωματίδια αυτά ονομάστηκαν φωτόνια.Tο
1900 o Max Plank εισήγαγε την ιδέα των "κβάντων" φωτός με σκοπό να
εξηγήσει το φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που εκπέμπει ένα
μέλαν σώμα [1]. Έτσι λοιπόν ο Plank θεωρείται θεμελιωτής της κβαντικής
θεωρίας, δηλ. της θεωρίας που εξηγεί τη φύση και τη συμπεριφορά κύματος
και ύλης στο ατομικό και υποατομικό επίπεδο. Ο Plank είχε επιδιώξει να
ανακαλύψει την αιτία που η ακτινοβολία από ένα σώμα αλλάζει χρώμα από
το κόκκινο στο πορτοκάλι και τελικά στο μπλε καθώς αυξάνεται η
θερμοκρασία του. Διαπίστωσε ότι, μόνο εάν υποτεθεί ότι η ενέργεια ενός
ηλεκτρομαγνητικού κύματος είναι ακέραιο πολλαπλάσιο μίας βασικής

ποσότητας (κβάντο ενέργειας), θα μπορούσε να εξηγηθεί η συμπεριφορά
της ακτινοβολίας του μέλανος σώματος [2].
Ο Plank λοιπόν θεώρησε πως η εκπομπή και η απορρόφηση της
ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας γίνεται με διακριτές βασικές μονάδες
ενέργειας. Αυτά τα ποσά ή πακέτα ενέργειας τα ονόμασε "κβάντα". Η
ενέργεια (E) κάθε κβάντου συνδέεται με την συχνότητα του κύματος με την
παρακάτω απλή σχέση:
E = hf (1)
όπου h είναι η σταθερά του Plank (h=6.63x 10-34Js) [3].
Η εισαγωγή της εξίσωσης αυτής εξήγησε το φαινόμενο του μέλανος
σώματος με ακρίβεια. Ο Plank διαπίστωσε ότι σε ορισμένα ιδιαίτερα επίπεδα
θερμοκρασίας (ακριβή πολλαπλάσια μιας βασικής ελάχιστης αξίας), η
ενέργεια από ένα φωσφορίζον σώμα θα καταλάβει διαφορετικές περιοχές
του φάσματος των χρωμάτων. Αυτές οι υποθέσεις του Plank αποτέλεσαν τη
βάση για την ανάπτυξη της κβαντικής θεωρίας.
Η σημερινή μορφή της κβαντικής θεωρίας προήλθε από τη συμβολή
πολλών επιστημόνων κυρίως στο πρώτο μισό του 20 αιώνα. Το 1924 ήταν η
σειρά του Louis de Broglie, ο οποίος πρότεινε ότι δεν υπάρχει καμία
θεμελιώδης διαφορά στη συμπεριφορά κύματος και ύλης στο ατομικό και
υποατομικό επίπεδο (κυματοσωματιδιακός δυισμός) ενώ οι Schrödinger και
Heisenberg δημιούργησαν ένα γενικό μαθηματικό φορμαλισμό για την
κβαντική θεωρία πάνω στον οποίο στηρίχθηκαν όλα τα εντυπωσιακά
ποσοτικά αποτελέσματά της: ο μεν Schrödinger την κυματομηχανική και ο
Heisenberg την μηχανική Μητρών (Matrix Mechanics) .
.
Η κβαντική θεωρία κατάφερε να εξηγήσει πολλά φαινόμενα που δεν
μπορούσαν να εξηγηθούν με την κλασική φυσική. Εκτός από την
ακτινοβολία του μέλανος σώματος, εξηγήθηκε το φωτοηλεκτρικό φαινόμενο,
η δομή των ατόμων που οδήγησε στην εξήγηση των χημικών αντιδράσεων,
τα laser, η αγωγιμότητα των ημιαγωγών, η υπεραγωγιμότητα και πολλά
άλλα [2,3].
1.2 Βασικές αρχές της κβαντικής θεωρίας
Τέσσερις είναι οι βασικές αρχές που διέπουν την κβαντική θεωρία [4]:
1. Η κβαντική κατάσταση ενός κλειστού κβαντικού συστήματος (π.χ.
στοιχειώδες σωμάτιο όπως το ηλεκτρόνιο) περιγράφεται από ένα διάνυσμα
μέσα σε διανυσματικό χώρο H στο σύνολο των μιγαδικών αριθμών C. Στο
χώρο αυτό, που ονομάζεται χώρος Hilbert, ορίζεται το εσωτερικό γινόμενο
μεταξύ δύο διανυσμάτων ψ , χ ως συνάρτηση από το HxH → C:
χ ψ = χ tψ (2)
όπου το t δηλώνει <<ερμιτιανό ανάστροφο>>.
2.Σε κάθε φυσικό μέγεθος αντιστοιχεί και ένας γραμμικός μετασχηματισμός
στο χώρο Hilbert. Συμβολίζεται συνήθως με κεφαλαίο γράμμα και
<<καπέλο>> (π.χ. Â).
Ο γραμμικός τελεστής που αντιστοιχεί σε φυσικά μεγέθη πρέπει να είναι
Ερμιτιανός τελεστής, δηλ. να ισχύει:
Ât=Â (3).

O λόγος γι’ αυτό είναι ότι μόνο οι ερμιτιανοί τελεστές έχουν πραγματικές
ιδιοτιμές κάτι που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ένα φυσικό μέγεθος.
3. Το αποτέλεσμα μίας μοναδικής μέτρησης ενός φυσικού μεγέθους Α σε ένα
κβαντικό σύστημα που βρίσκεται σε μία κατάσταση ψ μπορεί να είναι μόνο
μία από τις ιδιοτιμές του αντίστοιχου γραμμικού τελεστή Α του φυσικού
μεγέθους. Αμέσως μετά τη μέτρηση το κβαντικό σύστημα καταρρέει σε μία
νέα κατάσταση η οποία είναι το αντίστοιχο ιδιοδιάνυσμα του γραμμικού
τελεστή. Για να βρούμε τις ιδιοτιμές και τα ιδιοδιανύσματα του Α λύνουμε
την εξίσωση:
Α ψ = λ ψ (4).
Όπου λ οι ιδιοτιμές και ψ το αντίστοιχο ιδιοδιάνυσμα.
4.Η πιθανότητα να ληφθεί μία από τις ιδιοτιμές λi ενός τελεστή ως
αποτέλεσμα μίας μοναδικής μέτρησης πάνω σε κβαντικό σύστημα που
βρίσκεται σε μία γενική κατάσταση ψ δίνεται από το τετράγωνο του
μέτρου της προβολής της ψ πάνω στο αντίστοιχο ιδιοδιάνυσμα e i 〉 του
τελεστή:
2
P(λi)= ei ψ (5).
1.3 Τα Qubits
Τα διακριτά στοιχεία πληροφορίας στα ψηφιακά συστήματα,
παριστάνονται από φυσικές ποσότητες που λέγονται σήματα. Τα σήματα σε
όλους τους σύγχρονους ψηφιακούς υπολογιστές έχουν μόνο δυο διακριτές

τιμές και γι' αυτό τα ονομάζουμε δυαδικά. Εξαιτίας του υλικού οι
υπολογιστές απεικονίζουν τα πάντα με δυαδικά ψηφία, τα γνωστά bits. Ένα
bit πληροφορίας μπορεί να πάρει μόνο δύο τιμές την <<0>> και <<1>>.
Στους κβαντικούς υπολογιστές μονάδα πληροφορίας είναι το κβαντικό
bit (quantum bit) ή αλλιώς qubit. Το qubit είναι ένα κβαντικό σύστημα δύο
καταστάσεων. Οι δύο βασικές καταστάσεις του qubit συμβολίζονται με 0
και 1 .
Στην κβαντομηχανική ένα σωμάτιο μπορεί να βρίσκεται οπουδήποτε,
ακόμη και σε πολλά σημεία στο χώρο ταυτόχρονα. Από τη στιγμή όμως που
θα μετρήσουμε ένα φυσικό μέγεθος (δηλαδή μια ιδιοτιμή ενός τελεστή)
εντοπίζουμε το σωμάτιο, επηρεάζουμε δηλαδή την κίνησή του και η
περαιτέρω χρονική εξέλιξη αρχίζει από τη στιγμή της μέτρησης. Αυτό εξηγεί
και το γεγονός ότι το qubit μπορεί να είναι συγχρόνως 0 και 1 σε αντίθεση με
το κλασικό bit [2].
Υπάρχουν αρκετά κβαντικά συστήματα δύο καταστάσεων τα οποία
μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως qubits. Για παράδειγμα η κατάσταση του
spin ενός σωματιδίου με spin ½ μπορεί να θεωρηθεί ως qubit, όπου η
κατάσταση spin +1/2 αντιστοιχεί στην βασική κατάσταση 0 και η
κατάσταση spin -1/2 στην βασική κατάσταση 1 :
+ 1 / 2 → 0 (6) και − 1 / 2 → 1 (7)

Εm e Εm
Εn Εn
0 1
Σχ.1 Αναπαράσταση ενός qubit από δύο διακριτά ενεργειακά επίπεδα Εm και Εn (α) σε ένα άτομο.
Το σχήμα από [2].
Η διεύθυνση πόλωσης ενός φωτονίου μπορεί να αναπαραστήσει ένα

qubit, όπου η οριζόντια πόλωση αντιστοιχεί στην κατάσταση 0 και η
κάθετη στην 1 . Ένα qubit μπορεί να αναπαρασταθεί και από δύο διακριτά
ενεργειακά επίπεδα, Εm και Εn, σε ένα άτομο, όπως φαίνεται και στο σχήμα 1.
Η παρουσία ενός ηλεκτρονίου με ενέργεια ίση με Εm αντιστοιχεί στην
κατάσταση 1 και η παρουσία ενός ηλεκτρονίου με ενέργεια ίση με Εn,
αντιστοιχεί στην κατάσταση 0 .
Η αρχική κατάσταση ενός qubit είναι πάντα μία από τις δύο λογικές
καταστάσεις. Χρησιμοποιώντας κατάλληλες διαδικασίες (πύλες Hadamard),
όπως θα δούμε και παρακάτω, μπορούμε να μεταβούμε σε ένα γραμμικό
συνδυασμό (υπέρθεση) των λογικών καταστάσεων. Οι υπερθέσεις αυτές
εκφράζονται σαν αθροίσματα της μορφής a 0 + b 1 όπου α, b είναι μιγαδικοί
αριθμοί που τα ονομάζουμε πλάτη πιθανότητας της αντίστοιχης λογικής
κατάστασης. Η ύπαρξη τέτοιων καταστάσεων είναι από τις βασικές αρχές
της κβαντικής θεωρίας και ονομάζεται αρχή της υπέρθεσης.
Όπως αναφέρθηκε στο πρώτο σχήμα που παρουσιάστηκε το qubit

μπορεί να βρεθεί σε οποιαδήποτε υπέρθεση των δύο βασικών καταστάσεων:

q = a 0 + b 1 (8)
όπου |α|2 +|b|2=1.
Η πιθανότητα το qubit να βρίσκεται στην κατάσταση 0 είναι |α|2 ενώ

η πιθανότητα να βρίσκεται στην κατάσταση 1 είναι |b|2. Η συνολική
λοιπόν πιθανότητα το σύστημα να βρίσκεται είτε στην κατάσταση 1 είτε
στην κατάσταση 0 είναι 1.
Ένας άλλος τρόπος για να αναπαραστήσουμε την κατάσταση ενός qubit
είναι με την μορφή πινάκων και έχουμε την αντιστοίχιση:
Γενικά τα qubits είναι εξαιρετικά ευαίσθητα. Τυχαίες αλληλεπιδράσεις
με το περιβάλλον τούς υποβαθμίζουν τις υπερθέσεις εξαιρετικά γρήγορα,
μετατρέποντάς τις σε τυχαία διατεταγμένα συνηθισμένα bits.
Τελικά πόση κλασική πληροφορία μπορεί να αποθηκευτεί σε ένα qubit;
Tο κβαντικό bit μπορεί να φαίνεται ότι περιέχει άπειρη ποσότητα
πληροφορίας, αφού περιγράφεται με 2 συνεχείς βαθμούς ελευθερίας, όμως
αυτή δεν εξάγεται, αφού με τυχόν μέτρηση η υπέρθεση καταρρέει και αυτή η
πληροφορία χάνεται. Η πληροφορία αυτή δεν μπορεί καν να αντιγραφεί.
(θεώρημα μη κλωνοποίησης) [3]. Αυτό δηλαδή σημαίνει ότι μία άγνωστη
κβαντική κατάσταση δεν μπορεί να αντιγραφεί σε μία άλλη. Απαγορεύεται η

αναπαραγωγή μίας κατάστασης υπέρθεσης. Παρακάτω θα εξηγηθεί αυτό το
γεγονός με το φαινόμενο της διεμπλοκής (entanglement).
1.4 Κβαντικός καταχωρητής
Στους κλασικούς υπολογιστές ένα σύνολο bits αποτελεί έναν
καταχωρητή. Στους καταχωρητές αποθηκεύονται συνήθως οι τιμές κάποιων
μεταβλητών. Αντίστοιχα στους κβαντικούς υπολογιστές ένα σύνολο qubits
αποτελεί έναν κβαντικό καταχωρητή.
Σ’ έναν κβαντικό καταχωρητή μπορούμε να αποθηκεύσουμε πολύ
περισσότερη πληροφορία από όση στον κλασικό καταχωρητή. Ας πάρουμε
για παράδειγμα έναν καταχωρητή των δύο bits. Στην κλασική περίπτωση οι
δυνατές του καταστάσεις είναι 00 , 01 , 10 και 11 . Στην κβαντική περίπτωση
οι δυνατές καταστάσεις είναι ένας γραμμικός συνδυασμός της μορφής
α00 00 +α01 01 +α10 10 +α11 11 . Ορίζουμε την κατάσταση ενός καταχωρητή
δύο bit σαν ένα διάνυσμα ενός μιγαδικού διανυσματικού χώρου τεσσάρων
διαστάσεων με βάση { 00 , 01 , 10 και 11 } [5].
Παίρνουμε τώρα δύο κβαντικά bit p και q. Αν p = α 0 +β 1 και
q =γ 0 +δ 1 , ο συνδυασμός των δύο, δηλαδή η κατάσταση στην οποία
βρίσκεται ένας καταχωρητής των δύο bit ο οποίος αποτελείται από τα p και
q είναι
p, q = αγ 00 + αδ 01 + βγ 10 + βδ 11 (9)
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε πως υπάρχουν πιθανές καταστάσεις
για έναν καταχωρητή των 2 bits οι οποίες δεν μπορούν να περιγραφούν
πλήρως σαν συνδυασμός των καταστάσεων δύο ανεξάρτητων κβαντικών bit.

Π.χ. η κατάσταση p, q =
1
( 00 + 11 ) δεν μπορεί να γραφεί ως γινόμενο
2
καταστάσεων δύο ξεχωριστών qubit της μορφής
p, q =
1
(a1 0 + b1 1 ) ⊗ (a 2 0 + b2 1 ) (10)
2
Αυτές οι καταστάσεις ονομάζονται διαπλεγμένες ή εναγκαλισμένες και
αναλύονται στην επόμενη παράγραφο.
1.5 Κβαντική διεμπλοκή (entanglement)
Κβαντική διεμπλοκή (entanglement), ονομάζεται το φαινόμενο κατά το
οποίο η κατάσταση δύο ή περισσοτέρων κβαντικών bit δεν μπορεί να
περιγραφεί σαν συνδυασμός των καταστάσεων του κάθε bit ξεχωριστά.
Διεμπλοκή μπορεί να δημιουργηθεί από διάφορους κβαντικούς
μετασχηματισμούς που διενεργούνται σε περισσότερα του ενός bit [5].
Όταν τα bit p και q είναι συμπλεγμένα ο προσδιορισμός της τιμής του
ενός μας δίνει πληροφορία για την κατάσταση του άλλου. Όταν δύο
κβαντικά bit δεν είναι συμπλεγμένα λέγονται ανεξάρτητα. Σε αυτή την
περίπτωση η κατάσταση ενός καταχωρητή που τα περιέχει μπορεί να δοθεί
αν πολλαπλασιάσουμε τους αντίστοιχους συντελεστές των δύο qubit.
Μαθηματικά δηλαδή λέμε ότι δύο συστήματα βρίσκονται σε κβαντική
διεμπλοκή, όταν η κατάστασή τους δεν μπορεί να γραφεί σαν τανυστικό
γινόμενο των βασικών τους καταστάσεων [2]. Αυτή η μαθηματική πρόταση
αναλύεται παρακάτω με ένα παράδειγμα:
Ας θεωρήσουμε ότι έχουμε δύο qubits το q e0 και το q e1 τα οποία
βρίσκονται στην κατάσταση q e που δίνεται από:
1
qe = ( 00 + 11 ) (11)
2
Η q e δεν μπορεί, όπως φαίνεται εύκολα, να γραφεί σαν τανυστικό γινόμενο
των καταστάσεων των δύο qubits, οπότε τα q e0 και q e1 βρίσκονται σε
κβαντική διεμπλοκή. Αυτό σημαίνει πως αν μετρήσουμε την κατάσταση του
qubit q e1 της κατάστασης q e , θα βρούμε με πιθανότητα 0,5 ότι βρίσκεται
στην κατάσταση 0 και με πιθανότητα 0,5 ότι βρίσκεται στην κατάσταση 1 .
Αν το βρούμε στην κατάσταση 0 , τότε, αν μετρήσουμε την κατάσταση του
qubit q e0 , θα βρούμε σίγουρα ότι βρίσκεται και αυτό στην κατάσταση 0 .
Αν το βρούμε στην κατάσταση 1 , τότε, αν μετρήσουμε την κατάσταση του
qubit q e0 , θα βρούμε σίγουρα ότι βρίσκεται και αυτό στην κατάσταση 1 .
Δηλαδή, αφού τα δύο qubits, βρίσκονται σε διεμπλοκή, η μέτρηση της
κατάστασης του ενός qubit καθορίζει την κατάσταση του άλλου. Αυτή η
απόλυτη συσχέτιση ισχύει πάντα ανεξάρτητα με τον τρόπο που γίνεται η
μέτρηση (π.χ. εάν τα qubit υλοποιούνται μέσω συστήματος σπιν ½, τότε
ανεξάρτητα από τον άξονα μέτρησης του σπιν για τα δύο σωματίδια θα
παίρνουμε πάντα συσχετισμένα αποτελέσματα). Η συσχέτιση ισχύει
ανεξάρτητα και από την χωρική απόσταση των δύο qubits.
1.6 Κβαντικές Πύλες
Οι κλασικοί υπολογιστές αποτελούνται από αγωγούς και λογικές πύλες
οι οποίες συγκροτούν κυκλώματα. Οι αγωγοί μεταφέρουν την πληροφορία
με τη μορφή τάσης ή ρεύματος από πύλη σε πύλη. Οι λογικές πύλες
επεξεργάζονται και μετατρέπουν την πληροφορία που έρχεται στην είσοδό
τους σύμφωνα με τον πίνακα αληθείας τους. Οι λογικές πύλες στους

κλασικούς υπολογιστές είναι φυσικά συστήματα κατασκευασμένα από
πυρίτιο και αποτελούνται από τρανζίστορς [2].
Στους κβαντικούς υπολογιστές οι κβαντικές πύλες αντιπροσωπεύουν
δράσεις που ασκούνται σε qubits ή σε κβαντικούς καταχωρητές. Οι δράσεις
στα κβαντικά συστήματα αντιπροσωπεύονται από τελεστές οι οποίοι
περιγράφονται από πίνακες. Μία άλλη σημαντική διαφορά είναι ότι η
πληροφορία δε διέρχεται μέσα από τις κβαντικές πύλες. Η πληροφορία
βρίσκεται αποθηκευμένη σε qubits ή σε κβαντικούς καταχωρητές και
παραμένει εκεί.
Στους κβαντικούς υπολογιστές το κάθε qubit χαρακτηρίζεται από
υπέρθεση της κατάστασης |0> και |1>. Η κβαντική πύλη θα είναι ένα είδος
κυκλώματος, το οποίο πραγματοποιεί πράξεις σε qubits για κάποιο χρονικό
διάστημα, ενώ σε αντίθεση με τις κλασικές, είναι πάντα αντιστρεπτές άρα θα
έχουν τον ίδιο αριθμό εισόδων και εξόδων. Παρακάτω αναφέρονται μόνο
ονομαστικά οι βασικές κβαντικές πύλες ενώ στο τέταρτο κεφάλαιο
παρουσιάζεται η λειτουργία της κάθε πύλης αναλυτικά.
Κβαντικές πύλες
• Κβαντική πύλη αδράνειας.

• Κβαντική πύλη μετατόπισης φάσης
• Κβαντική πύλη Hadamard
• Κβαντική πύλη ελεγχόμενης άρνησης(CNOT)
• Κβαντική πύλη ελεγχόμενης μετατόπισης φάσης
• Κβαντική πύλη διπλά ελεγχόμενης άρνησης(CCNOT)
• Κβαντική πύλη Fredkin

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
2.ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ
2.1 Εισαγωγή στους κβαντικούς υπολογιστές
Η ιδέα για τη δημιουργία ενός υπολογιστή που θα βασίζεται στις
αρχές της κβαντομηχανικής διατυπώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’80,
όταν οι φυσικοί Richard Feynman, David Deutsch και Paul Benioff
διαπίστωσαν ότι οι κλασικοί υπολογιστές είχαν βασικούς περιορισμούς στο
χρόνο και στη μνήμη για την εκπόνηση βασικών λειτουργιών [6].
Κατανόησαν ότι η συνεχής συρρίκνωση των στοιχείων που συσκευάζονται
επάνω στα τσιπ πυριτίου θα έφθανε σε ένα σημείο όπου τα μεμονωμένα
στοιχεία δεν θα ήταν μεγαλύτερα από μερικά άτομα. Η συνεχής μείωση, με
λιθογραφικές τεχνικές, των διαστάσεων θα μπορούσε να φτάσει στις
διαστάσεις των ατόμων και οι υπολογιστές θα μπορούσαν να
κατασκευαστούν από το ίδιο το άτομο με παρουσία κβαντικών κανόνων.
Ο Feynman ήταν ο πρώτος που προσπάθησε να δώσει λύση στο
παραπάνω θέμα με την παραγωγή ενός προτύπου που έδειχνε πώς ένα
κβαντικό σύστημα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να κάνει
υπολογισμούς. Σύμφωνα με το πρότυπό του, ένας φυσικός θα μπορούσε να
πραγματοποιήσει πειράματα στην κβαντική φυσική μέσα από έναν κβαντικό
υπολογιστή [7].
Πώς υλοποιείται ένας κβαντικός υπολογιστής; Στους κλασικούς
υπολογιστές η πληροφορία κωδικοποιείται σε μία σειρά από bits τα οποία

μέσω των λογικών πυλών μετασχηματίζονται για να παράγουν ένα τελικό
αποτέλεσμα. Ομοίως ένας κβαντικός υπολογιστής χειρίζεται τα qubits μέσω
των κβαντικών πυλών που υλοποιούν μετασχηματισμούς σε ένα ή σε
ζευγάρι qubits. Τοποθετώντας τις κβαντικές πύλες σε μία συγκεκριμένη
σειρά ένας κβαντικός υπολογιστής μπορεί να υλοποιήσει περίπλοκους
μετασχηματισμούς σε μία σειρά από qubits από μία αρχική κατάσταση στην
τελική. Έπειτα τα qubits μπορούν να μετρηθούν στην τελική τους κατάσταση
και από τις μετρήσεις αυτές να εξαχθεί ένα τελικό υπολογιστικό
αποτέλεσμα.
Τελικά η ομοιότητα στον υπολογισμό μεταξύ κλασικού και κβαντικού
υπολογιστή θεωρητικά μπορεί να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ένας
κλασικός υπολογιστής μπορεί να προσομοιώσει ακριβώς έναν κβαντικό
υπολογιστή. Όμως η προσομοίωση ενός κβαντικού υπολογιστή από έναν
κλασικό είναι ένα υπολογιστικά δύσκολο πρόβλημα (δηλαδή ένα πρόβλημα
πολυπλοκότητας NP) επειδή οι συσχετισμοί μεταξύ των κβαντικών
κομματιών είναι ποιοτικά διαφορετικοί από τους συσχετισμούς μεταξύ των
κλασικών κομματιών [7].
2.2 Πλεονεκτήματα και εφαρμογές των κβαντικών
υπολογιστών
Τα πλεονεκτήματα των κβαντικών υπολογιστών σε σχέση με τους
κλασικούς είναι τα εξής [8,9]:
1. Μεγαλύτερη ταχύτητα
2. Τεράστια μνήμη

3. Δυνατότητα επίλυσης ορισμένων «υπολογιστικά δύσκολων» κλασικών
προβλημάτων (προβλήματα NP) σε πολυωνυμικό χρόνο.
2.3 Προβλήματα στην υλοποίηση κβαντικών υπολογιστών
Ο πρώτος που επινόησε έναν κβαντικό υπολογιστικό αλγόριθμο ήταν
ο Peter Shor που μπόρεσε εκμεταλλευόμενος την κβαντική δύναμη να
παραγοντοποιήσει πολύ μεγάλους αριθμούς σε κλάσματα δευτερολέπτου.
Αν και έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος από τη σύλληψη της ιδέας του
κβαντικού υπολογιστή μέχρι σήμερα, ωστόσο υπάρχουν πολλά εμπόδια στην
υλοποίησή του. Το κυριότερο πρόβλημα στη δημιουργία κβαντικών
υπολογιστών είναι η ύπαρξη σφαλμάτων και η αντιμετώπισή τους [10]. Το
πρόβλημα που προκύπτει στη διόρθωση σφάλματος είναι ποια λάθη
χρειάζονται διόρθωση (στην επόμενη παράγραφο περιγράφονται κώδικες
διόρθωσης σφαλμάτων) . Η απάντηση είναι πρώτιστα εκείνα τα λάθη που
προκύπτουν ως άμεσο αποτέλεσμα αποσυσχετισμού (decoherence) ή από την
τάση ενός κβαντικού υπολογιστή να αποσυντεθεί από μία δεδομένη
κβαντική κατάσταση σε μία ασυνάρτητη κατάσταση καθώς αλληλεπιδρά με
το περιβάλλον. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ του περιβάλλοντος και
των qubits είναι αναπόφευκτες και προκαλούν τη διακοπή των πληροφοριών
που αποθηκεύονται στον κβαντικό υπολογιστή, και έτσι τα λάθη στον
υπολογισμό.
2.4 Κβαντική διόρθωση σφαλμάτων
Η διόρθωση σφαλμάτων είναι απαραίτητη στην υλοποίηση των
κβαντικών υπολογιστών γιατί τα κβαντικά συστήματα αλληλεπιδρούν με το

περιβάλλον. Αυτή η αλληλεπίδραση, όπως ειπώθηκε, μπορεί να οδηγήσει σε
κατάρρευση του συστήματος και η ύπαρξη μηχανισμών για τη διόρθωση των
λαθών είναι απαραίτητη.
Υπάρχουν δύο είδη λαθών που μπορεί να εισάγει το περιβάλλον στο
σύστημα. Αυτά είναι [12,13]:
• Δυαδική αντιστροφή
• Αποσυσχετισμός
2.4.1 Δυαδική αντιστροφή (Bit flip)
Αρχικά υποθέτουμε ότι το σύστημά μας αποτελείται από ένα qubit.
Ένα σφάλμα που μπορεί να προκύψει είναι όμοιο με αυτό σε έναν κλασικό
υπολογιστή, είναι το σφάλμα της δυαδικής αντιστροφής. Αυτό το λάθος
μετατρέπει την αρχική κατάσταση από π.χ. α 0 +b 1 σε α 1 +b 0 .
Μπορεί να διορθωθεί αυτό το λάθος χρησιμοποιώντας κλασικούς
κώδικες διόρθωσης. Μπορούμε να εφαρμόσουμε έναν κλασικό κώδικα
επανάληψης και να το αποφύγουμε [12]. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η
δυαδική αντιστροφή είναι μία αντιστρεπτή πράξη πάνω στα qubits και για
αυτό το λόγο μπορεί εύκολα να διορθωθεί.
2.4.2 Αποσυσχετισμός
Ένα άλλο σφάλμα που ενδεχομένως να προκύψει σε έναν κβαντικό
υπολογιστή είναι λόγω του φαινόμενου του αποσυσχετισμού (decoherence)
των κβαντικών καταστάσεων. Σε αυτή την περίπτωση ανεπιθύμητες όσο και
τυχαίες αλληλεπιδράσεις των κβαντικών καταχωρητών με το περιβάλλον
οδηγούν στην κατάρρευση της κατάστασης του συστήματος. Αυτό
ισοδυναμεί με «μέτρηση» του καταχωρητή η οποία είναι μία μη αντιστρεπτή

διεργασία. Αν το σύστημα βρίσκεται σε μια αρχική κατάσταση και ένα
δεύτερο qubit μετρηθεί η κατάσταση του συστήματος καταρρέει [12] και κατά
συνέπεια χάνεται με μη αναστρέψιμο τρόπο η αποθηκεμένη πληροφορία. Η
επίλυση αυτού του προβλήματος είναι εξαιρετικά δύσκολη και η επαναφορά
του συστήματος μετά από τέτοια λάθη είναι σχεδόν αδύνατη..
2.4.3 Διόρθωση σφαλμάτων
Στους κλασικούς υπολογιστές για τον περιορισμό των σφαλμάτων,
κωδικοποιείται κάθε bit ως μια τριπλέτα από όμοια bits. Αν κάποιος θόρυβος
αντιστρέψει ένα bit, το σφάλμα μπορεί να αποκατασταθεί επιδιορθώνοντας
το μεμονωμένο bit της τριπλέτας, όπως παρουσιάζεται στο σχήμα 2.
Σχ.2 Η διόρθωση στους κλασικούς υπολογιστές(το σχήμα είναι από [21])
Όσον αφορά τους κβαντικούς υπολογιστές, αρχικά φάνηκε ότι είναι
αδύνατον να αναπτύξουμε κώδικες για την διόρθωση κβαντικών
σφαλμάτων, διότι η κβαντομηχανική μας απαγορεύει να μάθουμε με
βεβαιότητα την άγνωστη κατάσταση ενός κβαντικού αντικειμένου .
Ο κώδικας της απλής κλασικής τριπλέτας συνεπώς αποτυγχάνει διότι
δεν μπορούμε να εξετάσουμε κάθε αντίγραφο ενός qubit χωρίς να

καταστρέψουμε όλα τα αντίγραφα κατά την διαδικασία αυτή. Ακόμη
χειρότερα, το να φτιάξουμε αντίγραφα στην αρχική κατάσταση δεν είναι
απλό. Η κβαντομηχανική μας απαγορεύει να πάρουμε ένα άγνωστο qubit
και να φτιάξουμε με αξιοπιστία ένα αντίγραφό του. Το αποτέλεσμα αυτό
είναι γνωστό ως θεώρημα της αδυναμίας κλωνοποίησης.
Όμως στις αρχές 1990 ερευνητές της IBM [14] υποστήριξαν ότι η
κβαντική διόρθωση σφαλμάτων θα ήταν αναγκαία για τους κβαντικούς
υπολογιστές, αλλά οι κλασικοί κώδικες δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν
στον κβαντικό κόσμο. Απέδειξαν πως μπορούμε να κάνουμε κβαντική
διόρθωση σφαλμάτων, χωρίς να μάθουμε ποτέ τις καταστάσεις των qubits.
Όπως και με τον κώδικα της τριπλέτας, κάθε τιμή παριστάνεται με
ένα σύνολο από qubits. Τα qubits αυτά περνάνε μέσα από ένα κύκλωμα ( το
κβαντικό ανάλογο των λογικών πυλών ) το οποίο βρίσκει με επιτυχία ένα
σφάλμα στα qubits χωρίς να "διαβάσει" πραγματικά ποιες είναι οι
ξεχωριστές καταστάσεις (σχηματικά φαίνεται η κβαντική διόρθωση στο
σχήμα 3).

Σχ.3 Κβαντική διόρθωση σφαλμάτων (το σχήμα από[21])
H προστασία των κβαντικών καταστάσεων από τον θόρυβο
επιτεύχθηκε με τη χρήση ενός συνδυασμού ιδεών από την επιστήμη της
πληροφορίας και από τη βασική κβαντομηχανική [15]. Η κβαντική διόρθωση
σφαλμάτων έχει δημιουργήσει επίσης πολλές ενδιαφέρουσες νέες ιδέες. Για
παράδειγμα μερικά φυσικά συστήματα μπορεί να έχουν ένα τύπο φυσικής
ανοχής στο θόρυβο. Αυτά τα συστήματα θα χρησιμοποιούν κβαντική
διόρθωση σφαλμάτων, χωρίς την ανθρώπινη επέμβαση και θα μπορούν να
επιδείξουν εξαιρετική αντίσταση στην καταστροφή της υπέρθεσης των
καταστάσεων.
2.5 Τεχνολογίες κατασκευής κβαντικών υπολογιστών
Στην προσπάθειά τους να αναζητήσουν τον τρόπο κατασκευής ενός
υπολογιστή που θα εκμεταλλευόταν τις αρχές της κβαντομηχανικής, πολλοί
ερευνητές ακολουθούν διάφορες ετερόκλητες τεχνολογίες,

συμπεριλαμβανομένων των κβαντικών υπολογιστών στερεάς κατάστασης,
όπως δηλαδή και οι κλασικοί, των παγίδων ιόντων (ion-traps), υπολογιστών
κοιλότητας κβαντικής ηλεκτροδυναμικής (cavity QED) καθώς και του
πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού (NMR).
2.5.1 Μοριακοί υπολογιστές
Τελευταία έχει αναπτυχθεί ένα νέο είδος υπολογιστικής διαδικασίας,
η οποία στηρίζεται στην κίνηση των μορίων. Ερευνητές στην ΙΒΜ έχουν
καταφέρει να επιδείξουν λογικές πύλες χρησιμοποιώντας μία στοιβάδα
μορίων μονοξειδίου του άνθρακα για να μεταφέρει δεδομένα. Οι συσκευές
που γίνονται κατ' αυτό τον τρόπο έχουν διαστάσεις στην κλίμακα των
νανομέτρων (10-9), μεγέθους αρκετές τάξεις μικρότερες από τεχνολογία
πυριτίου των σημερινών συμβατικών υπολογιστών.
Η πυκνότητα των συστατικών στα μικροτσίπ πυριτίου έχει αυξηθεί
εκθετικά τα τελευταία σαράντα χρόνια. Οι ερευνητές της IBM έχουν
υπερνικήσει αυτό το πρόβλημα, σε γενικές γραμμές, με τη χρησιμοποίηση
ενός ζεύγους, χαμηλής θερμοκρασίας, ηλεκτρονικών μικροσκοπίων
σάρωσης, για να διευθετήσουν ζεύγη μορίων μονοξειδίου του άνθρακα σε
μια επιφάνεια του χαλκού. Μετακίνησαν ένα απλό μόριο μονοξειδίου του
άνθρακα παράλληλα με ένα από αυτά τα ζεύγη, έτσι ώστε τα τρία μόρια
σχημάτισαν ένα σχήμα σαν την κεφαλή ενός βέλους. Εντούτοις, ο
σχηματισμός αυτός ήταν ασταθής επειδή αύξησε την ενέργεια του
συστήματος.
Οι ερευνητές της IBM χρησιμοποίησαν την αρχή αυτή για να κάνουν
την πύλη AND. Τοποθέτησαν τρεις σειρές ζευγών μορίων σε μια μορφή Υ, με

ένα απλό μόριο στο κεντρικό σημείο, όπου συναντώνται οι σειρές. Δύο σειρές
ενέργησαν ως είσοδοι και η τρίτη ενεργεί ως έξοδος. Εάν υπάρχει ένας
καταρράκτης και στις δύο σειρές - δηλ. εάν υπάρχει ένα "1" και στις δύο
εισόδους -μόρια θα πεταχτούν κατά μήκος των σειρών για να διαμορφώσουν
την κεφαλή του βέλους με το απλό μόριο, που είναι ήδη στο σημείο όπου
συναντώνται οι τρεις σειρές. Αυτή η κεφαλή έπειτα θα αποσυντεθεί,
παράγοντας έναν καταρράκτη (δηλ. ένα σήμα) στην έξοδο. Οι ερευνητές
χρησιμοποίησαν μια παρόμοια ρύθμιση που κάνει την πύλη OR.
Δυστυχώς οι μοριακές συσκευές καταρρακτών που έγιναν από τους
ερευνητές της ΙΒΜ ήταν πολύ αργές και θα μπορούσαν μόνο να
χρησιμοποιηθούν για να εκτελέσουν μια απλή λειτουργία. Για να
επαναχρησιμοποιήσουν τις συσκευές αυτές οι ερευνητές έπρεπε να
τοποθετήσουν τα μόρια πίσω στην αρχική θέση τους χρησιμοποιώντας ένα
από τα ηλεκτρονικά μικροσκόπια σάρωσης. Για να είναι χρήσιμοι, οι
μοριακοί υπολογιστές καταρρακτών θα χρειάζονταν έναν αυτόματο
μηχανισμό που θα επαναρρύθμιζε μερικά από τα μόρια και θα άφηνε τα
άλλα άθικτα για να ενεργήσουν ως καταχωρητές δεδομένων.
2.5.2 Παγίδες ιόντων
Μία νέα τεχνική για τη δημιουργία κβαντικών υπολογιστών είναι
αυτή με τις παγίδες ιόντων. Ένας κβαντικός υπολογιστής, όπως έχουμε
αναφέρει, λειτουργεί με κβαντικά bit (qubits), αντί των συνηθισμένων bit.
Ένα qubit μπορεί να είναι όχι μόνο 0 ή 1 αλλά και μία υπέρθεση των δύο
τιμών, στην οποία οι δύο προηγούμενες τιμές συνδυάζονται σε μια ενιαία
κατάσταση.

Μια σημαντική κατηγορία υπερθέσεων πολλών qubit είναι οι
διαπλεγμένες καταστάσεις. Σε αυτό τις διαμορφώσεις, η κατάσταση του
κάθε qubit διασυνδέεται με έναν λεπτό τρόπο με την κατάσταση του
γειτονικού του. Πειράματα με τα ατομικά ιόντα περιλαμβάνουν τεράστιες
ηλεκτρομαγνητικές παγίδες για να συγκρατηθούν τα ιόντα στη σειρά μέσα
σε κενό. Αν και είναι καλό για τα πειράματα να γίνονται με έναν μικρό
αριθμός ιόντων, είναι εντελώς αδύνατον για τα μεγάλης κλίμακας
συστήματα όπως ένας κβαντικός υπολογιστής, αν θέλουμε να έχει
σημαντική χρήση.
Τελευταία όμως ερευνητές έχουν δείξει μια ιοντική παγίδα μεγέθους
100 μικρών μέσα σε ένα τσιπ ημιαγωγών [22]. Χρησιμοποίησαν το τσιπ για
να παγιδέψουν ένα μόνο ιόν καδμίου και το μετακίνησαν προς διαφορετικές
θέσεις στην παγίδα εφαρμόζοντας ηλεκτρικά σήματα στα ηλεκτρόδια. Η
παγίδα φτιάχτηκε με τη βοήθεια της καθιερωμένης μεθόδου της
λιθογραφίας. Μια ηλεκτρομαγνητική παγίδα είναι αυτή που κρατά τα ιόντα
σε σειρά μέσα σε κενό, ενώ λέιζερ χειρίζονται τις καταστάσεις τους.
Σε γενικές γραμμές οι τεχνικές μπορούν να ενσωματώσουν
μεγαλύτερους αριθμούς ιόντων. Ένα εμπόδιο όμως ήταν ότι η ποιότητα της
πεπλεγμένης κατάστασης μειώθηκε καθώς αυξανόταν ο αριθμός των
ιόντων. Για να μειώσουν αυτό το λάθος, οι ερευνητές θα μπορούσαν να
ρυθμίσουν τις λεπτομέρειες των παλμών του λέιζερ, χρησιμοποιώντας
διαφορετικές καταστάσεις ιόντων για την αναπαράσταση του 0 και του 1, ή
να δουλέψουν με ένα διαφορετικό είδος ιόντων συνολικά.
Για να είναι χρήσιμος ένας κβαντικός υπολογιστής πρέπει όχι μόνο να
μπορούμε να δημιουργούμε ειδικές καταστάσεις qubit αλλά και να τις

χειριζόμαστε με τρόπο που να διατηρούνται τα κβαντικά χαρακτηριστικά
τους. Δηλαδή κάποιος να μπορεί να εκτελέσει κβαντικούς αλγορίθμους στον
υπολογιστή. Ένας γνωστός αλγόριθμος είναι ο κβαντικός αλγόριθμος του
Grover σε ένα σύστημα από δύο παγιδευμένα ιόντα καδμίου. Ο αλγόριθμος
κάνει αναζήτηση μέσα σε μια βάση δεδομένων, όπου οι καταχωρήσεις έγιναν
με έναν τυχαίο τρόπο. Η έρευνα ενός τυχαίου στοιχείου απαιτεί συνήθως
την εξέταση κάθε καταχώρησης και άρα ο αντίστοιχος αλγόριθμος είναι
τάξεως n, όπου n το μέγεθος της λίστας καταχωρήσεων. Ο κβαντικός

αλγόριθμος αναζήτησης καταφέρνει το ίδιο σε αριθμό βημάτων που είναι τάξεως
n1/2.
2.5.3 Cavity QED
Μία τρίτη ερευνητική κατεύθυνση για την υλοποίηση κβαντικών
υπολογιστών είναι αυτή με τη χρήση κοιλότητας κβαντικής
ηλεκτροδυναμικής (cavity QED).
Πιο συγκεκριμένα, η κβαντική ηλεκτροδυναμική (QED) είναι μια
κβαντική θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού που περιγράφει τις
αλληλεπιδράσεις της ακτινοβολίας με την φορτισμένη ύλη. Η QED είναι μια
σχετικιστική θεωρία από τις εξισώσεις της οποίας προκύπτουν οι εξισώσεις
της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας. Η κβαντική ηλεκτροδυναμική (που
είναι βασικός κορμός των κβαντικών θεωριών πεδίου) θεωρεί ότι η ανάπτυξη
των ηλεκτρομαγνητικών δυνάμεων αποδίδεται στην εκπομπή και την
απορρόφηση φωτονίων ως σωματιδίων ανταλλαγής, τα οποία
αντιπροσωπεύουν διαταραχές των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Κατά τρόπο
ανάλογο και τα ηλεκτρόνια μπορούν να θεωρηθούν ως διαταραχές
αντίστοιχων κβαντισμένων πεδίων.

Αυτά όμως τα φωτόνια είναι εικονικά (virtual) δηλαδή δεν μπορούν να
φανερωθούν ή να ανιχνευθούν με κανένα τρόπο επειδή η ύπαρξή τους
παραβιάζει την διατήρηση της ενέργειας και της ορμής. Η ανταλλαγή
σωματιδίων είναι όμοια με τη "δύναμη" της αλληλεπίδρασης, επειδή τα
αλληλεπιδρώντας σωματίδια αλλάζουν την ταχύτητα και την κατεύθυνση
της κίνησης τους καθώς αυτά ελευθερώνουν ή απορροφούν την ενέργεια
ενός φωτονίου.
Τα φωτόνια μπορούν επίσης να εκπεμφθούν σε μια ελεύθερη
κατάσταση, οπότε μόνο σ' αυτή την περίπτωση μπορούν να παρατηρηθούν.
Η αλληλεπίδραση των δύο φορτισμένων σωματιδίων συμβαίνει σε μια σειρά
διαδικασιών αυξανόμενης πολυπλοκότητας. Στον απλούστερο τρόπο, μόνο
ένα εικονικό φωτόνιο μπορεί να περιληφθεί. Σε μια διαδικασία δεύτερης
τάξης, υπάρχουν δύο φωτόνια και ούτω καθ' εξής.
Οι διαδικασίες αντιστοιχούν σε όλους τους πιθανούς τρόπους στους
οποίους μπορούν να αλληλεπιδράσουν τα σωματίδια κάνοντας ανταλλαγή
εικονικών φωτονίων. Η κατασκευή των κβαντικών υπολογιστών με αυτή τη
μέθοδο, συνίσταται στην παγίδευση ουδέτερων ατόμων και στην πόλωση
φωτονίων, όπως περιγράφηκε παραπάνω [23,24]. Η κβαντική πληροφορία
αποθηκεύεται σε εσωτερικές καταστάσεις των ατόμων και είναι εύκολο να
δημιουργηθούν αλληλεπιδράσεις με τα qubits.
2.5.4 Τεχνολογία NMR
Ο Πυρηνικός μαγνητικός Συντονισμός (NMR) είναι ένα φαινόμενο
που έχει χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία κβαντικών υπολογιστών [25,26].

Η τεχνολογία NMR έχει χρησιμοποιηθεί παλιότερα σε ιατρικές εφαρμογές
και μία νέα προοπτική είναι και η χρήση της στους κβαντικούς υπολογιστές.
Η τεχνολογία αυτή έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί
σε θερμοκρασία δωματίου και έχει αποδειχθεί ότι είναι εύκολο να
κατασκευαστεί με αυτή ένας κβαντικός υπολογιστής των 2 ή 3 qubits
[1,27,28]. Η βασική ιδέα είναι ότι ένας κβαντικός καταχωρητής είναι ένα
μόριο που αποτελείται από δέκα άτομα. Κάθε qubit αναπαρίσταται με τον
προσανατολισμό του σπιν του κάθε ατομικού πυρήνα στα άτομα του μορίου.
Ο αριθμός των ατόμων ενός NMR κβαντικού υπολογιστή είναι ίσος με τον
αριθμό των ατόμων σε κάθε μόριο.
Εκμεταλλευόμενοι τις ιδιότητες του φαινομένου ερευνητές κατάφεραν
μέσω NMR πειραμάτων να αναπτύξουν θεμελιώδη εργαλεία που μπορούν
να χρησιμοποιηθούν σε πολλούς μελλοντικούς τύπους κβαντικών
υπολογιστών. Αυτή η τεχνολογία έχει αποδειχθεί ότι εύκολα μπορεί να
σχεδιάσει 2 ή 3 qubits NMR κβαντικά συστήματα. Όμως τελευταία
προσομοιώθηκε ένας υπολογιστής των 7-qubit με τη χρήση ενός νέου μορίου
που αποτελείται από 7 πυρηνικά σπιν, όπου το κάθε ένα μπορεί να
αλληλεπιδρά με το άλλο, ενώ οι αλληλεπιδράσεις αυτές μπορούν να
ανιχνευτούν με όργανα ΝΜR.
Βέβαια το φαινόμενο έχει κάποιες δυσκολίες όπως το γεγονός ότι είναι
δύσκολο να διαχωριστούν τα qubits σε ένα μόριο από τις χημικές τους
ιδιότητες στην περίπτωση μεγάλων μορίων. Επίσης είναι δύσκολο να
αποσαφηνιστεί με ακρίβεια η αρχική κατάσταση. Είναι λοιπόν δύσκολο έως
αδύνατο η τεχνολογία αυτή να χρησιμοποιηθεί σε υπολογιστές με
περισσότερα από 12 qubits [29].
2.6 Η προοπτική και το μέλλον των κβαντικών υπολογιστών

Οι κβαντικοί υπολογιστές δεν είναι κατάλληλοι για όλες τις
υπολογιστικές διεργασίες. Παραδείγματος χάριν δεν μπορούν να
επιταχύνουν την επεξεργασία κειμένου ή την πλοήγηση στο διαδίκτυο. Το
πιθανότερο είναι να χρησιμοποιηθούν υβρίδια κλασικών και κβαντικών
υπολογιστών στο μέλλον. Η βασική μελλοντική τους εφαρμογή θα είναι η
χρήση τους για την προστασία απόρρητων και προσωπικών δεδομένων γιατί
θα είναι αδύνατο να μπορούν να εισέρχονται σε e-mails και τραπεζικούς
λογαριασμούς χρηστών του διαδικτύου, λόγω της ασφάλειας που θα
παρέχουν. Επίσης, η αναζήτηση πληροφορίας στο διαδίκτυο θα διεξάγεται
πολύ πιο γρήγορα, εφόσον υπάρχει κβαντικός αλγόριθμος αναζήτησης
δεδομένων σε λίστα ο οποίος είναι μικρότερης τάξεως από τον αντίστοιχο
κλασικό. Τέλος μία άλλη εφαρμογή που έχει χρήση και στην καθημερινή ζωή
είναι η βελτίωση στη χρήση GPS δηλαδή συστημάτων που χρησιμοποιούνται
σε αυτοκίνητα για να ανιχνεύεται μία θέση προς αναζήτηση. Αυτά τα
συστήματα βασίζονται σε ρολόγια που λειτουργούν με βάση τις αρχές της
κβαντομηχανικής. Οι κβαντικοί υπολογιστές θα μπορούν να βελτιώσουν
αυτές τις ρυθμίσεις και η αναζήτηση με τα μηχανήματα να δίνει καλύτερα
και πιο έγκυρα αποτελέσματα.
Όπως αναφέρθηκε υπάρχουν διάφορες τεχνολογίες για την υλοποίηση
κβαντικών υπολογιστών. Μέχρι στιγμής ο πρώτος κβαντικός υπολογιστής 2
qubits παρουσιάστηκε το 1998 από την IBM, η οποία το 1999 παρουσίασε
κβαντικό υπολογιστή τριών qubits με δυνατότητα κβαντικής διόρθωσης
σφαλμάτων ενώ από την ίδια εταιρεία το 2000 παρουσιάστηκε κβαντικός
υπολογιστής των πέντε qubits. Ο τελευταίος υπολογιστής που έχει
κατασκευαστεί είναι 7 qubits από τους Vandersypen, Steffen, Breyta, Yannoni,
Sherwood, και Chuang το 2001 [23].

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
3.ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ
ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ
3.1 Το κυκλωματικό μοντέλο των κβαντικών υπολογισμών
Οι κλασικοί υπολογιστές αποτελούνται από αγωγούς και λογικές
πύλες, οι οποίες συγκροτούν κυκλώματα και επεξεργαστές. Οι αγωγοί
μεταφέρουν την πληροφορία από πύλη σε πύλη όπου γίνεται η
επεξεργασία της. Οι πύλες των κλασικών υπολογιστών είναι φυσικά
συστήματα και η πληροφορία διέρχεται μέσα από αυτές. Στους
κβαντικούς υπολογιστές η πληροφορία βρίσκεται αποθηκευμένη σε
qubits ή σε κβαντικούς καταχωρητές και παραμένει εκεί. Οι κβαντικές
πύλες δεν είναι φυσικά συστήματα, αλλά αντιπροσωπεύουν
μετασχηματισμούς (εφαρμογή γραμμικών τελεστών) που ασκούνται σε
μεμονωμένα qubits ή σε κβαντικούς καταχωρητές (ομάδες από qubits) [2].
Οι κβαντικοί υπολογισμοί είναι δράσεις τελεστών που έχουν σαν
αποτέλεσμα την περιστροφή διανυσμάτων στο χώρο Hilbert. Τα
διανύσματα αυτά παριστάνουν τις κβαντικές καταστάσεις των κβαντικών
καταχωρητών. Έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες για να
αναπαρασταθούν οι κβαντικοί υπολογισμοί με κάποιο μοντέλο. Το πιο
επιτυχημένο μοντέλο, που σήμερα χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά,
είναι το κυκλωματικό μοντέλο των κβαντικών υπολογισμών [2].

Σύμφωνα με αυτό, κάθε κβαντικός υπολογισμός, απλός ή πολύπλοκος,
μπορεί να αναπαρασταθεί με ένα κύκλωμα. Τα κυκλώματα που
αναπαριστούν κβαντικούς υπολογισμούς ονομάζονται κβαντικά
κυκλώματα και αποτελούνται από qubits, κβαντικούς καταχωρητές και
κβαντικές πύλες. Στα κβαντικά κυκλώματα δεν υπάρχει ροή
πληροφορίας από πύλη σε πύλη, αλλά διαδοχικές δράσεις κβαντικών
πυλών σε κβαντικούς καταχωρητές στους οποίους βρίσκεται
αποθηκευμένη η πληροφορία. Τα κβαντικά κυκλώματα αναπαριστούν τη
χρονική σειρά και τον τρόπο με τον οποίο δρουν οι κβαντικές πύλες στους
κβαντικούς καταχωρητές.
3.2 Κβαντικοί υπολογισμοί
Όλοι οι κβαντικοί υπολογισμοί που βασίζονται στο κυκλωματικό
μοντέλο εκτελούνται με την παρακάτω διαδικασία όπως παρουσιάζεται
και στο σχήμα 4 [2]:
1. Δίνεται η αρχική κατάσταση των qubits που αποτελούν τον
κβαντικό καταχωρητή. Υπολογίζεται το τανυστικό γινόμενο των
πινάκων των καταστάσεων των qubits. Ο πίνακας που προκύπτει
είναι η αρχική κατάσταση του κβαντικού καταχωρητή.
2. Υπολογίζεται το τανυστικό γινόμενο των πινάκων που
περιγράφουν τις κβαντικές πύλες που δρουν στο επόμενο βήμα του
κβαντικού υπολογισμού.
3. Ο πίνακας που προκύπτει από το τανυστικό γινόμενο των
πινάκων των κβαντικών πυλών πολαπλασιάζεται με τον πίνακα
της νέας κατάστασης του κβαντικού καταχωρητή.

4. Τα 2 και 3 επαναλαμβάνονται τόσες φορές όσα και τα βήματα του
κβαντικού υπολογισμού.
5. Η τελική κατάσταση του κβαντικού καταχωρητή είναι το
αποτέλεσμα του κβαντικού υπολογισμού.
Αρχικές
καταστάσεις
των qubits
Υπολογισµός αρχικής κατάστασης

του κβαντικού καταχωρητή
i=i+1
Υπολογισµός του τανυστικού γινοµένου

των πινάκων των κβαντικών πυλών
Υπολογισµός της νέας κατάστασης του

κβαντικού καταχωρητή
ΟΧΙ
i=n
ΝΑΙ
Τέλος
Σχ.4 Διάγραμμα εκτέλεσης των κβαντικών υπολογισμών. Με i συμβολίζεται ο αριθμός του

βήματος και με n ο συνολικός αριθμός βημάτων του κβαντικού υπολογισμού(το σχήμα από [2]).
3.3 Ο <<κβαντικός <<επεξεργαστής>>
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ένας προγραμματιζόμενος κβαντικός
επεξεργαστής που να μπορεί να εκτελεί υπολογιστικά καθήκοντα. Για
κάθε κβαντικό υπολογισμό συντίθεται και ένας κβαντικός
επεξεργαστής, ο οποίος αποτελείται από έναν ή περισσότερους

κβαντικούς καταχωρητές και από ένα σύνολο κβαντικών πυλών [2,30].
Στους κβαντικούς υπολογιστές δεν υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα
στο υλικό και το λογισμικό όπως στους κλασικούς υπολογιστές. Σήμερα
γίνεται έρευνα για να βρεθεί προγραμματιζόμενη αρχιτεκτονική για
τους κβαντικούς υπολογιστές χωρίς ενθαρρυντικά αποτελέσματα [2,30].
3.4 Ο κβαντικός αλγόριθμος του Deutsch
Ο πρώτος κβαντικός αλγόριθμος, δηλαδή ένας αλγόριθμος που να
μπορεί να τρέξει σε έναν κβαντικό υπολογιστή, αναπτύχθηκε από τον
Deutsch. Στον αλγόριθμο αυτό χρησιμοποιείται η κβαντική παραλληλία,
δηλαδή η υπέρθεση των βασικών καταστάσεων των qubits και για πρώτη
φορά ένας κβαντικός υπολογιστής μπορεί να εκτελέσει υπολογισμούς που
είναι αδύνατο να εκτελεστούν από έναν κλασικό υπολογιστή.
Το πρόβλημα που έθεσε ο Deutsch είναι το εξής[1,2]: Δίνεται μία
συνάρτηση f(x) τέτοια ώστε:
f(x): {0,1}{0,1}
Δηλαδή η μεταβλητή x και η συνάρτηση f(x) μπορούν να πάρουν μόνο
τις τιμές 0 ή 1.
Για κάθε τέτοια συνάρτηση υπάρχουν δύο περιπτώσεις:
α) f(0) =f(1), οπότε η συνάρτηση ονομάζεται σταθερή
β) f(0) ≠f(1), οπότε η συνάρτηση ονομάζεται ισορροπημένη.
Αν για παράδειγμα δοθεί μία συνάρτηση f(x) και θέλουμε να
δούμε αν είναι σταθερή ή ισορροπημένη κάνουμε τα εξής:
Αν χρησιμοποιήσουμε έναν κλασικό υπολογιστή θα πρέπει να
υπολογίσουμε την τιμή f(0), στη συνέχεια να υπολογίσουμε την τιμή
f(1) και να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα. Αν είναι ίδια, τότε η

συνάρτηση είναι ισορροπημένη. Δεν είναι δυνατό να αποφασιστεί τι
είναι η συνάρτηση με έναν μόνο υπολογισμό. Αυτό όμως είναι δυνατόν
αν χρησιμοποιήσουμε έναν κβαντικό υπολογιστή, σύμφωνα με τον
αλγόριθμο του Deutsch.
x Uf x
a af (x)
Σχ. 5 Κβαντικό κύκλωμα που υπολογίζει το άθροισμα με βάση το 2
To κβαντικό αυτό κύκλωμα υπολογίζει το άθροισμα με βάση το 2 του πρώτου
qubit με τη συνάρτηση f(x), όπου x το δεύτερο qubit .
To σχήμα 5 αποτελείται από έναν κβαντικό καταχωρητή των δύο
qubits όπου το πρώτο είναι το a και το δεύτερο το x , και από έναν
συνδυασμό κβαντικών πυλών που παριστάνεται από το ορθογώνιο Uf. Για

κάθε διαφορετική συνάρτηση f(x) χρειάζεται ένας διαφορετικός συνδυασμός
κβαντικών πυλών. Ο συνδυασμός των κβαντικών πυλών Uf δρα στα δύο
qubits και αφήνει το δεύτερο αμετάβλητο, ενώ φέρνει το πρώτο στην
κατάσταση που αντιστοιχεί με το άθροισμα με βάση το 2 του πρώτου qubit
a με τη συνάρτηση f(x), όπου x είναι το δεύτερο qubit.
Ο αλγόριθμος του Deutsch είναι και αυτός ένας κβαντικός
υπολογισμός και περιγράφεται από το παρακάτω κύκλωμα στο σχήμα 6. Η
αρχική κατάσταση του πρώτου qubit είναι 1 και του δεύτερου 0 . Στο
πρώτο βήμα του αλγορίθμου του Deutsch η κατάσταση του κβαντικού
καταχωρητή είναι 01 . Στο δεύτερο βήμα δρουν δύο κβαντικές πύλες H. Στο
τρίτο δρα ο συνδυασμός κβαντικών πυλών Uf και στο τέταρτο δρα η κβαντική

πύλη H στο δεύτερο qubit. Στο τέλος του τέταρτου βήματος μετράται η
κατάσταση του δεύτερου qubit. Αν το qubit αυτό βρεθεί στην κατάσταση 0 ,
τότε η συνάρτηση f(x) είναι σταθερή και αν βρεθεί στην κατάσταση 1 , τότε
είναι ισορροπημένη.
0 Η Η
Uf
1 Η
Σχ.6 Ο αλγόριθμος του Deutsch είναι κβαντικός υπολογισμός και περιγράφεται από το κύκλωμα(το
σχήμα από [2]).
3.5 Ο αλγόριθμος του Grover
Ο αλγόριθμος του Grover ερευνά μία δομημένη βάση δεδομένων που
περιέχει Ν στοιχεία. Κάθε στοιχείο της βάσης έχει αριθμηθεί από 0 έως Ν-1.
Το σύστημα που διαθέτουμε μπορεί να αναγνωρίσει αν κάποιο στοιχείο είναι
αυτό που αναζητάμε ή όχι. Σε έναν κλασικό υπολογιστή το σύστημα αυτό
είναι ένας καταχωρητής όπου έχουμε αποθηκεύσει τον αριθμό που
ψάχνουμε να βρούμε και ένα κύκλωμα λογικών πυλών. Το κύκλωμα
συγκρίνει κάθε αριθμό στην είσοδό του με τον αποθηκευμένο αριθμό. Το
σύστημα αυτό ονομάζεται oracle.
Ο Grover επινόησε έναν κβαντικό αλγόριθμο ο οποίος μπορεί να ψάξει
μία αταξινόμητη βάση δεδομένων και να την ταξινομήσει πολύ γρηγορότερα
από ότι θα έκανε ένας κλασικός υπολογιστής. Κανονικά μία βάση
δεδομένων με n στοιχεία θα έπαιρνε Ν/2 αριθμό αναζητήσεων για να βρεθεί
το στοιχείο που αναζητείται αλλά σε έναν κβαντικό υπολογιστή ο αριθμός
αναζητήσεων είναι της τάξεως Ν1/2 [2,31].

Μία άλλη εφαρμογή του αλγορίθμου είναι στον τομέα των
κρυπτογραφημένων στοιχείων. Υποθέτουμε ότι έχουμε μία εικονική βάση
δεδομένων που είναι τόσο μεγάλη που δεν θα ταίριαζε στις μνήμες των
κλασικών υπολογιστών. Αυτό επιτρέπει στους κβαντικούς υπολογιστές να
χρησιμοποιήσουν ένα ευρέως γνωστό σύστημα για την προστασία των
δεδομένων. Αυτό είναι το σύστημα DES (Data Encryption Standard). Το
σύστημα αυτό στηρίζεται σε έναν αριθμό 56 bits. Μία εξαντλητική
αναζήτηση με τα συμβατικά μέσα θα απαιτούσε 255 αναζητήσεις πριν βρεθεί
το σωστό κλειδί. Ο αλγόριθμος του Grover θα μπορούσε να βρει το κλειδί
μόνο μετά από 185 αναζητήσεις.
3.5.1 Βήματα υλοποίησης του αλγορίθμου του Grover
Τα βήματα του αλγορίθμου του Grover είναι:
Βήμα 1ο
Θέτουμε έναν κβαντικό καταχωρητή που περιλαμβάνει n qubits σε
υπέρθεση βασικών καταστάσεων. Αυτό σημαίνει ότι ξεκινάμε αρχικά με τον
κβαντικό καταχωρητή στην κατάσταση όπου όλα τα qubits είναι 0 , δηλαδή
στην κατάσταση 000...000 . Στη συνέχεια δρούμε στο κάθε qubit με μία
κβαντική πύλη Hadamard (H)1. Η κατάσταση του κβαντικού καταχωρητή
γίνεται:
N −1
s = 1 / N ∑ x j 〉 (12)
j=0
1 Η πύλη Hadamard μετασχηματίζει την κβαντική κατάσταση ενός qubit από απλή ( 0 ή
1 ) σε κατάσταση υπέρθεσης ( 1
2
(0 +1 ) και το αντίστροφο.
Η s είναι η υπέρθεση των Ν βασικών καταστάσεων, όπου Ν=2n-1. Για την
εκτέλεση των επόμενων βημάτων θέτουμε έναν αριθμό επαναλήψεων
εκτέλεσης των βημάτων και συμβολίζεται με b.
Βήμα 2ο
Δρούμε στον κβαντικό καταχωρητή με τον τελεστή Ô= Î -2 x i 〉〈 x i 〉 (13)
Βήμα 3ο
Δρούμε στον κβαντικό καταχωρητή με τον τελεστή Ĝ=2|s><s|- Î (14)
Βήμα 4ο
Μετρούμε την κατάσταση του κβαντικού καταχωρητή. Είναι βέβαιο ότι θα
βρίσκεται στην κατάσταση x i 〉 που αντιστοιχεί στο στοιχείο που ψάχνετε.
Το αποτέλεσμα βρίσκεται σε χρόνο t ∞ 2 L~ N επιτυγχάνοντας καλύτερη
απόδοση από την αναμενόμενη t ∞2 L ~N ενός κλασικού αλγορίθμου. Στο
σχήμα 7 φαίνεται το κύκλωμα που εκτελεί τον αλγόριθμο του Grover.
Σχ.7 Κύκλωμα του αλγορίθμου του Grover(το σχήμα από την [2])
3.6 Ο αλγόριθμος του Shor
To 1994 ο Peter Shor απέδειξε ότι με τη χρήση κβαντικών υπολογιστών
μπορεί εύκολα και γρήγορα να αναλυθούν σε γινόμενο δύο πρώτων αριθμών
μεγάλοι ακέραιοι αριθμοί [2,32, 33]. Με έναν κβαντικό υπολογιστή απαιτείται

πολυωνυμική αύξηση του χρόνου υπολογισμού για γραμμική αύξηση του
μεγέθους n, δηλαδή του αριθμού των ψηφίων του αριθμού που έχει δύο
πρώτους παράγοντες. Οι γρηγορότεροι κλασικοί αλγόριθμοι για τo ίδιο
πρόβλημα είναι υπερ-πολυωνυμικοί σε συνάρτηση με τον αριθμό ψηφίων n.
Η μέθοδος που πρότεινε ο Shor είναι γνωστή ως <<κβαντικός αλγόριθμος του
Shor>>.
3.6.1 Περιγραφή του αλγορίθμου
Το πρόβλημα που λύνει ο κβαντικός αλγόριθμος του Shor είναι το
εξής:
Αν δοθεί ένας ακέραιος αριθμός n, να βρεθεί η περίοδος της
συνάρτησης f n,a (x)=ax(mod n), όπου a είναι ένας τυχαίος ακέραιος που είναι
πρώτος ως προς τον n. Εάν βρεθεί η περίοδος της συνάρτησης και εφόσον
είναι άρτια (αυτό μπορεί να κανονιστεί με κατάλληλη επιλογή του a), τότε οι
πρώτοι παράγοντες του n είναι gcd(n, ar/2 -1) και gcd(n, ar/2 +1), όπου gcd(…)
υποδηλώνει μέγιστο κοινό διαιρέτη.
Ο κβαντικός αλγόριθμος του Shor αρχίζει με δύο κβαντικούς
καταχωρητές. Ο πρώτος ονομάζεται Reg1 και ο δεύτερος Reg2. Οι δύο
κβαντικοί καταχωρητές αποτελούν έναν κβαντικό καταχωρητή που
ονομάζεται Reg. Αν η κατάσταση του Reg1 είναι ψ 1 〉 και η κατάσταση του
Reg2 είναι ψ 2 〉 , η κατάσταση του Reg είναι η ψ 〉 που δίνεται από [2,34,35]:
ψ 〉 = ψ 1 〉 ψ 2 〉 = ψ 1ψ2 〉 = ψ 1 , ψ2 〉 (15)
Η αρχική κατάσταση του Reg είναι :
ψ 〉 = 0,0 (16)

Φέρνουμε τον Reg1 σε κατάσταση υπέρθεσης όλων των βασικών
καταστάσεων από 0 έως q-1. Ο Reg1 αποτελείται από τον κατάλληλο αριθμό
από qubits. Στη συνέχεια υπολογίζεται η τιμή της f n,a (x) για κάθε x και τα
αποτελέσματα καταγράφονται στον Reg2 ο οποίος κρατά την υπέρθεση όλων
των τιμών της f n,a(x).
Κατόπιν γίνεται μέτρηση της κατάστασης του Reg2. ο Reg2 βρίσκεται
σε υπέρθεση όλων των τιμών της f n,a (x), όμως το αποτέλεσμα της μέτρησης
θα δώσει μόνο μία τιμή της συνάρτησης για παράδειγμα την k. Δηλαδή μετά
τη μέτρηση ο Reg2 βρίσκεται στην κατάσταση k .
Αφού λοιπόν ο Reg2 βρίσκεται στην κατάσταση k , εξαιτίας της
κβαντικής διεμπλοκής στον Reg1 θα βρίσκονται πια μόνο οι αριθμοί x για
τους οποίους ισχύει:
f n,a(x)=ax(mod n)=k (17)
Τα πλάτη πιθανότητας όλων των καταστάσεων είναι ίσα μεταξύ τους,
όπου r είναι η ζητούμενη περίοδος της συνάρτησης.
3.6.2 Τα βήματα του κβαντικού αλγορίθμου του Shor
Τα βήματα του αλγορίθμου του Shor είναι τα παρακάτω [2,33]:
Βήμα 1ο
Επιλέγεται ένας ακέραιος αριθμός q τέτοιος ώστε 2n2 ≤ q≥3n2

Βήμα 2ο
Επιλέγεται τυχαία ένας ακέραιος αριθμός α που είναι πρώτος ως προς

τον n.
Βήμα 3ο

Ένας κβαντικός καταχωρητής, ο Reg, αποτελείται από δύο

καταχωρητές Reg1 και Reg2, οι οποίοι βρίσκονται στην κατάσταση 0 .
Η κατάσταση του Reg, η ψ 〉 , είναι:
ψ 〉 = 0,0 (18)
Βήμα 4ο
Φέρνουμε τον Reg1 σε κατάσταση υπέρθεσης όλων των βασικών

καταστάσεων από 0 έως q-1. δεν δρούμε στον Reg2. Μετά από αυτό η
κατάσταση του Reg δίνεται από:
q −1
ψ 〉 = 1 / q ∑ x,0 (19)
x =0
Βήμα 5ο
Υπολογίζεται η τιμή της f n,a (x) για κάθε x και τα αποτελέσματα

καταγράφονται στον Reg2. τώρα η τιμή του Reg δίνεται από:
q −1 q −1
ψ 〉 = 1 / q ∑ x, a (mod n) = 1 / q ∑ x, f n,a(x) 〉 (20)
x =0 x= 0
Βήμα 6ο
Μετράται η κατάσταση του Reg2, μετά τη μέτρηση η κατάσταση του

Reg δίνεται από :
1
ψ 〉 = || A || ∑x '∈A x ' , k (21)
Βήμα 7ο
Εφαρμόζεται ο κβαντικός μετασχηματισμός Fourier στον Reg1 ενώ το

περιεχόμενο του Reg2 παραμένει αμετάβλητο.
Βήμα 8ο
Μετράται η κατάσταση του Reg1 και το αποτέλεσμα δίνει μόνο μία

τιμή.
Βήμα 9ο
Τα βήματα 3 έως και 8 επαναλαμβάνονται log(q) φορές. Ο αριθμός

επαναλήψεων που απαιτούνται είναι t~O(L3).

B’ Μέρος
ΚΒΑΝΤΙΚΕΣ ΠΥΛΕΣ ΚΑΙ ΚΒΑΝΤΙΚΑ
ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
4.ΕΙΣΑΓΩΓΗ
4.1 Κβαντικές και λογικές πύλες
Σε προηγούμενο κεφάλαιο έγινε απλή αναφορά στις κβαντικές και
στις λογικές πύλες. Κάτι που επαναλαμβάνω και εδώ είναι ότι όλες οι
κβαντικές πύλες είναι αντιστρέψιμες, ενώ δεν ισχύει το ίδιο για τις λογικές.
Οι κβαντικές πύλες είναι τελεστές του χώρου Hilbert που δρουν σε qubits και
σε κβαντικούς καταχωρητές αλλάζοντας την κατάστασή τους. Δηλαδή οι
κβαντικές πύλες περιστρέφουν τα διανύσματα κατάστασης των qubits και
των κβαντικών καταχωρητών χωρίς να αλλάζουν το μήκος τους , το οποίο
είναι πάντα ίσο με τη μονάδα. Οι κβαντικές πύλες έχουν δύο ιδιότητες: να μη
μεταβάλλουν το μήκος διανύσματος κατάστασης και να τηρούν τη χρονική
συμμετρία των κβαντικών συστημάτων.
4.2 Κβαντικές πύλες που δρουν σε ένα qubit

Οι πύλες που δρουν σε ένα qubit περιστρέφουν το διάνυσμα
κατάστασης ενός qubit. Υπάρχουν άπειρες κβαντικές πύλες που δρουν σε
ένα qubit. Κάθε κβαντική πύλη που δρα σε ένα qubit περιγράφεται από έναν
ενωτικό (unitary) πίνακα U με 2X2 στοιχεία.
Υπάρχουν θεωρητικά άπειρες κβαντικές πύλες που δρουν σε ένα
qubit, όμως δεν χρησιμοποιούνται όλες. Χρησιμοποιούνται κυρίως τρεις
πύλες που περιγράφονται στις επόμενες παραγράφους.
4.2.1 Η κβαντική πύλη αδράνειας
Η πύλη αυτή περιγράφει έναν τελεστή που ονομάζεται τελεστής
αδράνειας (ή μοναδιαίος τελεστής). Η κβαντική πύλη αδράνειας αφήνει
αμετάβλητη την κατάσταση του qubit:
I q = q (22)
q 1〉 q 2〉
0 0
1 1
q〉 q〉
Σχ.8 Το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης I (το σχήμα από την [2]).
Στο σχήμα 8 φαίνονται το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης I. Στην
πρώτη στήλη του πίνακα φαίνονται οι καταστάσεις των qubits πριν τη δράση
της πύλης και στη δεύτερη οι καταστάσεις μετά τη δράση της πύλης. Η
πληροφορία δεν διέρχεται μέσα από την πύλη, αλλά|q1> είναι η κατάσταση

του qubit πριν τη δράση της πύλης και με |q0> την κατάστασή του μετά τη
δράση της πύλης.
4.2.2 Η κβαντική πύλη μετατόπισης φάσης
Η κβαντική πύλη μετατόπισης φάσης συμβολίζεται με Φ. όταν αυτή η
πύλη δρα σε ένα qubit, έστω |q1> , αλλάζει την κατάστασή του σε |q0>.
Δηλαδή η πύλη αυτό που αλλάζει είναι τη γωνία φάσης του qubit.
q 1〉 q 0〉
0 0
1 eiφ 1
a 0 +b1 a 0 + eiφ b 1
Σχ.9 Το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης Φ (το σχήμα από την [2]).
Στο σχήμα 9 φαίνονται το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης Φ. στην
της πύλης ( q 1 〉 ) και στη δεύτερη οι καταστάσεις μετά τη δράση της πύλης
( q 0 〉 ).
4.2.3 Η κβαντική πύλη Hadamard
H κβαντική πύλη Hadamard συμβολίζεται με H. Όταν η πύλη δρα σε
qubits που βρίσκονται σε μία από τις δύο βασικές καταστάσεις, τα θέτει σε
μία κατάσταση που είναι υπέρθεση των βασικών καταστάσεων.

q 1〉 q 0〉
0 1/ 2 ( 0 + 1
1 1/ 2 ( 0 − 1
1/ 2 ( 0 + 1 0
1/ 2 ( 0 − 1 1
Σχ.10 Το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης Η (το σχήμα από την [2]).
Στο σχήμα 10 φαίνονται το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης H.
Στην πρώτη στήλη του πίνακα φαίνονται οι καταστάσεις των qubits πριν τη
δράση της πύλης ( q1 ) και στη δεύτερη οι καταστάσεις μετά τη δράση της
πύλης ( q 0 ).
Η πύλη Hadamard είναι μία πολύ σημαντική πύλη διότι μπορεί να
μεταφέρει τα qubits από τις βασικές τους καταστάσεις( οι οποίες γίνονται
αντιληπτές από τους ανθρώπους), σε υπέρθεση καταστάσεων, που είναι
χαρακτηριστικό μόνο των κβαντικών συστημάτων. Επίσης μεταφέρει τα
qubits από υπέρθεση καταστάσεων στις βασικές τους καταστάσεις.
Αναμένεται ότι οι πύλες Hadamard θα αποτελέσουν το κύριο στοιχείο για τη
διασύνδεση κλασικών και κβαντικών υπολογιστών.
4.3 Κβαντικές πύλες που δρουν σε περισσότερα από ένα qubit
4.3.1 Η κβαντική πύλη ελεγχόμενης άρνησης
Η πύλη ελεγχόμενης άρνησης δρα σε δύο qubits. Το ένα qubit
συμβολίζεται με c και το άλλο qubit συμβολίζεται με t. Οι καταστάσεις των
δύο qubits πριν τη δράση της πύλης είναι |ci 〉 και |ti 〉 . Οι καταστάσεις των
qubits μετά τη δράση της πύλης είναι |c0 〉 και |t0 〉 . Η πύλη CNOT, όπως

αλλιώς ονομάζεται, αλλάζει την κατάσταση του qubit στόχου, όταν η
κατάσταση του qubit ελέγχου είναι |1 〉 , ενώ αφήνει την κατάσταση του
qubit στόχου αναλλοίωτη, όταν η κατάσταση του qubit ελέγχου είναι |0>. Η
κατάσταση του qubit ελέγχου |ci 〉 δεν μεταβάλλεται, δηλαδή ισχύει πάντα
|ci 〉 =|c0 〉 .
Η πύλη CNOT περιγράφεται από τον παρακάτω πίνακα:
1 0 0 0
 
0 1 0 0
CNOT = 
0 0 0 1
 
0 0 
 0 1
|citi 〉 | c0t0 〉
00 00
01 01
10 10
11 10
Σχ.11 Το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης CNOT (το σχήμα από την [2]).
Στο σχήμα 11 φαίνονται το σχήμα και οι ιδιότητες της πύλης CNOT.
Στην πρώτη στήλη του πίνακα φαίνονται οι καταστάσεις των δύο qubits πριν
τη δράση της πύλης (|citi 〉 ) και στη δεύτερη οι καταστάσεις τους μετά τη
δράση της πύλης (| c0t0 〉 ).
Η πύλη CNOT, η πύλη Η και η πύλη Φ αποτελούν ένα γενικευμένο
σύνολο κβαντικών πυλών. Δηλαδή μπορούμε να εκτελέσουμε οποιονδήποτε
κβαντικό υπολογισμό χρησιμοποιώντας μόνο αυτές τις πύλες.

4.3.2 Η κβαντική πύλη ελεγχόμενης μετατόπισης φάσης
Η πύλη αυτή δρα σε δύο qubits. Συμβολίζεται με διάφορους τρόπους
όπως S, CP, CΦ. Εδώ θα χρησιμοποιήσω το συμβολισμό CΦ. Όπως και στην
πύλη CNOT το ένα qubit ονομάζεται qubit ελέγχου και συμβολίζεται με c
και το άλλο qubit στόχος συμβολίζεται με t. Με |ci 〉 και |ti 〉 συμβολίζονται
οι καταστάσεις των qubits πριν τη δράση της πύλης και με |c0 〉 και |t0 〉 οι
καταστάσεις των qubits μετά τη δράση της πύλης. Η πύλη CΦ
πολλαπλασιάζει την κατάσταση του qubit στόχου με τον παράγοντα eiφ
μόνο όταν η κατάσταση του qubit ελέγχου και η κατάσταση του qubit στόχου
είναι |1 〉 . Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις δε μεταβάλλει τις καταστάσεις των
qubits.
H πύλη CΦ περιγράφεται από τον παρακάτω πίνακα:
1 0 0 0 
 
0 1 0 0 
CΦ = 
0 0 1 0 
 
0 0 e iφ 
 0
Στο σχήμα 12 φαίνονται το σχήμα και οι ιδιότητες της πύλης CΦ. Στην
της πύλης (|citi 〉 ) και στη δεύτερη οι καταστάσεις τους μετά τη δράση της
πύλης (| c0t0 〉 ).

|citi 〉 | c0t0 〉
00 00
01 01
10 11
11 eiφ 11
Σχ.12 Το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης CΦ (το σχήμα από την [2]).
4.3.3 Η κβαντική πύλη διπλά ελεγχόμενης άρνησης
Η πύλη αυτή συμβολίζεται με CCNOT και δρα σε τρία qubits. Τα δύο
qubits ονομάζονται qubits ελέγχου και συμβολίζονται με c1 και 2 και το άλλο
qubit στόχος και συμβολίζεται με t. Οι καταστάσεις των qubits πριν τη δράση
της πύλης είναι |c1i 〉 , |c2i 〉 και |ti 〉 , ενώ οι καταστάσεις των qubits μετά τη
δράση της πύλης είναι|c1o 〉 , |c2o 〉 και |t0 〉 . Η πύλη CCNOT αλλάζει την
κατάσταση του qubit στόχου, όταν και τα δύο qubits ελέγχου βρίσκονται στην
κατάσταση |1 〉 , ενώ δεν αλλάζει την κατάσταση του qubit στόχου σε κάθε
άλλη περίπτωση. Οι καταστάσεις των qubits ελέγχου |c1o 〉 , |c2o 〉 δεν
μεταβάλλονται δηλαδή ισχύει πάντα |c1i 〉 = |c1ο 〉 και |c2i 〉 =|c2ο 〉 .
Η πύλη CCNOT περιγράφεται από τον παρακάτω πίνακα:

1 0 0 0 0 0 0 0
 
0 1 0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0 0 0
 
0 0 0 1 0 0 0 0
CCNOT = 
0 0 0 0 1 0 0 0 
0 0 0 0 0 1 0 0
 
0 0 0 0 0 0 0 1
0 0 
 0 0 0 0 0 1
Στο σχήμα 13 φαίνονται το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης
CCNOT. Στην πρώτη στήλη του πίνακα φαίνονται οι καταστάσεις των τριών
qubits πριν τη δράση της πύλης (|c2i c1i ti 〉 ) και στη δεύτερη οι καταστάσεις
τους μετά τη δράση της πύλης (|c2ο c1o t0 〉 )
|c2i c1i ti 〉 |c2ο c1o t0 〉
|000 〉 |000 〉
|001 〉 |001 〉
|010 〉 |010 〉
|011 〉 |011 〉
|100 〉 |100 〉
|101 〉 |101 〉
|110 〉 |111 〉
|111 〉 |110 〉
Σχ.13 Το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης CCNOT (το σχήμα από την [2]).

4.3.4 Η κβαντική πύλη Fredkin
Η κβαντική πύλη Fredkin συμβολίζεται με F και δρα σε τρία qubits. Το
ένα qubit ονομάζεται qubit ελέγχου και συμβολίζονται με c και τα άλλα δύο
qubits ονομάζονται qubits στόχοι και συμβολίζονται με t1 και t2.. Οι
καταστάσεις των τριών qubits πριν τη δράση της πύλης είναι |ci 〉 , |t1i 〉 και
|t2i 〉 ,ενώ οι καταστάσεις των qubits μετά τη δράση της πύλης είναι |c0 〉 , |t1o 〉
και |t2o 〉 . H πύλη F εναλλάσσει τις καταστάσεις των qubits στόχων όταν το
qubit ελέγχου βρίσκεται στην κατάσταση |1 〉 . Όταν το qubit ελέγχου
βρίσκεται στην κατάσταση |0 〉 , οι καταστάσεις των qubits στόχων δεν
αλλάζουν. Η κατάσταση του qubit ελέγχου | ci 〉 δεν μεταβάλλεται, δηλαδή
ισχύει πάντα | ci 〉 =| c0 〉 .
Η πύλη F περιγράφεται από τον παρακάτω πίνακα:
1 0 0 0 0 0 0 0
 
0 1 0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0 0 0
 
0 0 0 1 0 0 0 0
F= 
0 0 0 0 1 0 0 0 
0 0 0 0 0 0 1 0
 
0 0 0 0 0 1 0 0
0 1 
 0 0 0 0 0 0
|ci t2i t1i 〉 |cο t2o t1o 〉
|000 〉 |000 〉
|001 〉 |001 〉
|010 〉 |010 〉
|011 〉 |011 〉
|100 〉 |100 〉

|101 〉 |110 〉
|110 〉 |101 〉
|111 〉 |111 〉
Σχ.14 Το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης F(το σχήμα από την [2]).
Στο σχήμα 14 φαίνονται το σύμβολο και οι ιδιότητες της πύλης F. Στην
πρώτη στήλη του πίνακα φαίνονται οι καταστάσεις των τριών qubits πριν τη
δράση της πύλης (|ci t2i t1i 〉 )και στη δεύτερη οι καταστάσεις τους μετά τη
δράση της πύλης (|c0 t2ο t1o 〉 ).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
5. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΚΒΑΝΤΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ
5.1 Βασικές ερευνητικές κατευθύνσεις
Τα κβαντικά κυκλώματα υλοποιούν κβαντικές πύλες, δηλαδή
μετασχηματίζουν κβαντικές καταστάσεις. Η βάση για την ανάπτυξη των
τελικών κβαντικών κυκλωμάτων υπήρξε το πρώτο κβαντικό κύκλωμα
(κβαντικός αθροιστής) που ήταν ικανό να εκτελεί κβαντικούς υπολογισμούς.
Προτάθηκε από τον Barenco και μπορούσε να εκτελεί προσθέσεις,
χρησιμοποιώντας τη μνήμη των καταχωρητών και μπορούσε να αποθηκεύει
δεδομένα [36]. Επίσης ο κβαντικός πολλαπλασιαστής που εκτελούσε
πολλαπλασιασμούς, βοήθησε στην εξέλιξη των κβαντικών κυκλωμάτων.
Έγιναν πολλές ερευνητικές προσπάθειες για την κατασκευή
κβαντικών κυκλωμάτων και κυρίως για την κατασκευή βέλτιστων
κυκλωμάτων που θα μειώνουν τον υπολογιστικό χρόνο και τα λάθη. Από τις
πρώτες έρευνες που έγιναν κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι κβαντικές
πύλες των ενός και δύο qubit θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για
την κατασκευή οποιουδήποτε κυκλώματος [36,37].
Αρχικά έγιναν έρευνες για την αναπαράσταση πολυπλοκότερων
κβαντικών πυλών από απλούστερες. Οι Chau και Wilczek ανακάλυψαν ότι η
πύλη Fredkin (που είναι μία καθολική πύλη 3-qubit) μπορεί να
αναπαρασταθεί από 6 πύλες 2-qubit. Αυτό το αποτέλεσμα βελτιώθηκε από

τους Smolin και DiVincenzo με την παραδοχή ότι χρειάζονται μόνο 5 πύλες
[37].
Πολλές από τις μεθόδους που προτάθηκαν κατά καιρούς βασίζονται
στις καθολικές πύλες. Καθολικές πύλες είναι ένα σύνολο από στοιχειώδεις
πύλες του ενός και δύο qubits οι οποίες συνδέονται μέσω κβαντικών
συνδέσεων και μπορούν να υλοποιήσουν οποιοδήποτε κβαντικό αλγόριθμο.
5.2 Πρότυπο Κυκλωματικό Μοντέλο
To Πρότυπο Κυκλωματικό Μοντέλο είναι ένα μοντέλο που
ακολουθείται για την κατασκευή κβαντικών κυκλωμάτων. Σ’ αυτό το
μοντέλο είναι σημαντική η έννοια των καθολικών πυλών. Μία οποιαδήποτε
κβαντική πύλη, μπορεί να αναλυθεί χρησιμοποιώντας ένα σύνολο από
βασικές πύλες, γνωστές σαν καθολικές πύλες. Η επιλογή του συνόλου των
καθολικών πυλών δεν είναι μοναδική. Πύλες του ενός qubit μπορούν να
αναλυθούν χρησιμοποιώντας μόνο πύλες Hadamard και πύλες μετατόπισης
φάσης. Πύλες των δύο qubit μπορούν να αναλυθούν χρησιμοποιώντας πύλες
Hadamard, CNOT και μετατόπισης φάσης και αυτό μπορεί να γενικευτεί
στην περίπτωση των πυλών Ν-qubits, καθώς μπορεί να υποτεθεί ότι οι πύλες
των Ν-qubits μπορούν να προσεγγιστούν από Ο(4Ν) πύλες μετατόπισης
φάσης, CNOT και Hadamard.
Το πρόβλημα: Στο Πρότυπο Κυκλωματικό Μοντέλο κάθε πύλη μπορεί
να αναλυθεί σε ένα οποιοδήποτε σύνολο καθολικών πυλών. Αυτή η ανάλυση
όμως μπορεί να οδηγήσει σε συστήματα που δεν μπορούν να λειτουργήσουν
σωστά επειδή ίσως δεν μπορούν να εκτελέσουν κάποια καθολική πύλη στην
οποία έχουν αναλυθεί. Επίσης ούτε ο αριθμός των υπολογιστικών βημάτων
ούτε ο συνολικός χρόνος για τον υπολογισμό είναι βέλτιστα. Παρόλα τα

προβλήματα του μοντέλου, πολλά κυκλώματα κατασκευάζονται σύμφωνα
με αυτό [38].
5.3 Μέθοδος κωδικοποιημένης παγκοσμιότητας(Encoded
universality)
Εκτός από το Πρότυπο Κυκλωματικό Μοντέλο, η μέθοδος
κωδικοποιημένης παγκοσμιότητας, είναι μία μέθοδος που παρέχει ένα
πρότυπο για την κατασκευή βέλτιστων κβαντικών κυκλωμάτων με χρήση
των ελάχιστων δυνατών Χαμιλτονιανών. Με αυτή τη μέθοδο
ελαχιστοποιούνται οι φυσικοί πόροι που απαιτούνται για να εκτελεστούν οι
κβαντικοί υπολογισμοί και η όλη υπολογιστική διαδικασία. Σ’ αυτό το
μοντέλο δεν γίνεται χρήση των καθολικών πυλών για την κατασκευή
κυκλωμάτων, το σύστημα δεν ωθείται να λειτουργήσει σαν ένα
προκαθορισμένο σύνολο από καθολικές πύλες που συνδέονται μέσω
κβαντικών συνδέσεων (όπως στο Πρότυπο Κυκλωματικό Μοντέλο), αλλά
εκμεταλλευόμαστε τις εγγενείς ικανότητες του να εκτελεί κβαντικούς
υπολογισμούς που υιοθετεί από την φυσική διαθέσιμη αλληλεπίδραση.
Πιο συγκεκριμένα, δύο όμοιες συνδέσεις Josephson που συνδέονται
μέσω ενός αμοιβαίου πηνίου, μπορούν να εκφράσουν πύλες των ενός και
δύο qubit. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί από έναν πεπερασμένο αριθμό
από χρονικά βήματα που εξελίσσονται σύμφωνα με μία περιορισμένη
συλλογή από βασικές Χαμιλτονιανές. Σύμφωνα με αυτή την άποψη μπορούν
να κατασκευαστούν πύλες ενός και δύο qubit δεν γενικεύεται όμως για
πύλες των Ν-qubit [38,39].

Παρακάτω περιγράφεται αναλυτικά η μέθοδος μέσω δύο
παραδειγμάτων σε συσκευές 1 και 2-qubit .
i) Συσκευές 1-qubit
Αυτή η συσκευή αποτελείται από ένα μικρό “κουτί” με n εντολές που
συνδέονται μέσω ενός συνδέσμου με χωρητικότητα πυκνωτή C κα μία
ενέργεια Ε σε ένα υπεραγώγιμο ηλεκτρόδιο. Μία πύλη για τον έλεγχο της
τάσης (V) συνδέεται στο σύστημα μέσω μίας πύλης πυκνωτή Cg . η
επιλεγμένη συσκευή είναι τέτοια ώστε το υπεραγώγιμο ενεργειακό κενό να
είναι το μεγαλύτερο δυνατό. Η τάση παίρνει δύο τιμές 0 ή 1. Επίσης στη
συσκευή υπάρχει ένας διακόπτης που παίρνει τιμές 0 ή 1 ανάλογα αν είναι
κλειστός (OFF) ή ανοιχτός (ON). Αυτός ο διακόπτης ελέγχει την τάση που
μπορεί να είναι είτε Vid είτε Vdeg.
Ειδικότερα, το σύστημα βρίσκεται στην OFF κατάσταση (ή 0)
ανταποκρινόμενο στην Vdeg σε μία χρονική διάρκεια t1. Έπειτα το σύστημα
μεταβαίνει στην κατάσταση ΟΝ (ή1) που ανταποκρίνεται στην Vid σε μία
χρονική στιγμή t2. Στη συνέχεια επανέρχεται στην αρχική Χαμιλτονιανή Vdeg
στη διάρκεια της στιγμής t3. Η γενική μορφή της λειτουργίας της συσκευής
περιγράφεται από τον παρακάτω τύπο:
U= e-it3Hdeg e-it2Hid e-it1Hdeg (23)
Αυτό σημαίνει ότι ο συνδυασμός τριών όρων που περιλαμβάνει ο
παραπάνω τύπος καλύπτει όλους τους 2x2 πίνακες και μπορεί να υλοποιηθεί
από την συσκευή αυτή. Από τον παραπάνω τύπο προκύπτει και ο πίνακας
που περιγράφει την κατάσταση του συστήματος τις στιγμές t1, t2, t3 και είναι ο
ακόλουθος:
U
{0, t1}

{1, t2}
{0, t3}
Οι πύλες λοιπόν των 1-qubit υπακούουν στον πίνακα.
i) Συσκευές 2-qubit
Για να υλοποιηθούν χειρισμοί πυλών ενός και δύο qubit, πρέπει να
συνδυαστούν ζεύγη από qubits μαζί και να ελεγχθούν οι μεταξύ τους
αλληλεπιδράσεις. Γι’ αυτό και στη μέθοδο encoded universality προτείνεται
μία συσκευή 2-qubits. Το σύστημα θα μπορεί να είναι στην κατάσταση ON
εφαρμόζοντας μία εισαγωγή μέσω ενός πυκνωτή L και έχοντας
ζευγαρωμένα διαφορετικά qubits και σε κατάσταση OFF όταν ο πυκνωτής
είναι ο δηλαδή όταν L=0 και δεν υπάρχουν σε ζευγάρια τα qubits. όπου Ec1 ,
Ec2 , EL είναι διακόπτες. Οι πρώτοι δύο ελέγχονται από τις τάσεις Vg1 , Vg2 και
ο τελευταίος σχετίζεται με τον πυκνωτή L. Οι παράμετροι Ec1 , Ec2 μπορούν
να έχουν δύο τιμές 0 ή Ec.
Τώρα οι χαμιλτονινές είναι 4 και όχι 2 όπως πριν (Vid ,Vdeg) και είναι
οι ακόλουθες:
Η1 :όταν και οι δύο σύνδεσμοι είναι σε ιδανική κατάσταση
(Ec1 = Ec2 = Ec). Αυτή η κατάσταση αντιστοιχεί στην κατάσταση του διακόπτη
(Ec1, Ec2 , EL) → (1, 1, 0).
Η2 :όταν οι σύνδεσμοι είναι στην κατάσταση (Ec1 = Ec2 = 0)
και δύο qubits είναι ζευγαρωμένα και αντιστοιχεί στο διακόπτη (0, 0, 1).
Η3: όταν για την πρώτη σύνδεση ισχύει ( Ec1 = 0), για τη δεύτερη (Ec1 =
Ec) και βρίσκεται στην ιδανική κατάσταση και είναι μη ζευγαρωμένα τα
qubits. Αυτή η χαμιλτονιανή αντιστοιχεί στις επιλογές διακόπτη (0, 1, 0).
Η4: όταν η πρώτη σύνδεση είναι στην ιδανική κατάσταση (Ec1 =
Ec) , η δεύτερη στην εκφυλισμένη (Ec2= 0) και είναι πάλι μη ζευγαρωμένα τα
qubits (EL = 0).

Οι 4 Χαμιλτονιανές αντιπροσωπεύουν κάθε πίνακα 4x4 και
ακολουθούν τον παρακάτω τύπο:
U = e−iH3t15e−iH2t14 · · · e−iH2t6 ··e−iH1t5e−iH4t4e−iH3t3e−iH2t2e−iH1t1 (23)

Έτσι από τον τύπο βγαίνει το συμπέρασμα ότι οποιαδήποτε κβαντική πύλη
2-qubit μπορεί να υλοποιηθεί μέσα σε 15 χρονικά βήματα που φαίνονται και
από τον πίνακα:
{1, 1, 0,t1}
{0, 0, 1, t2}
{0, 1, 0, t3}
{1, 0, 0, t4}
{1, 1, 0, t5}
{0, 0, 1, t6}
{0, 1, 0, t7}
{1, 0, 0, t8}
{1, 1, 0, t9}
{0, 0, 1, t10}
{0, 1, 0, t11}
{1, 0, 0, t12}
{1, 1, 0, t13}
{0, 0, 1, t14}
{0, 1, 0, t15}
Τέλος η διαδοχή των βημάτων του διακόπτη ακολουθεί κυκλική πορεία και
διευκολύνει τον χειρισμό των συσκευών με ζεύγη qubit.
Συμπερασματικά η μέθοδος αποτελείται από κάποια βασικά μέρη
που συνοψίζονται στα παρακάτω [40]:

1) Αντί να καταναγκάζει ένα φυσικό σύστημα να ενεργήσει σαν
προκαθορισμένο σύνολο καθολικών πυλών, δίνεται έμφαση στη
δυνατότητα του φυσικού συστήματος να ενεργήσει σαν κβαντικός
υπολογιστής χρησιμοποιώντας μόνο τις φυσικές διαθέσιμες
αλληλεπιδράσεις του.
2) Οποιαδήποτε πύλη και αλγόριθμος κατασκευάζεται από την άποψη
μίας ελάχιστης διαμόρφωσης και υπολογιστικής διαδικασίας [40].
3) Ελαχιστοποιημένος πεπερασμένος αριθμός βημάτων, που εξελίσσεται
εγκαίρως, σύμφωνα με έναν πεπερασμένο αριθμό από βασικές
Χαμιλτονιανές που ελέγχονται από έναν ελάχιστο πεπερασμένο
αριθμό από κλασικούς διακόπτες που ανοίγουν για συγκεκριμένα
χρονικά διαστήματα (η επιλογή των διακοπτών δεν είναι μοναδική).
4) Ανεξαρτησία του φυσικού συστήματος που χρησιμοποιείται για την
εφαρμογή.
5.4 Μέθοδος Shende, Bullock και Markov
Το 2003 οι ερευνητές Shende, Bullock και Markov πρότειναν έναν
αλγόριθμο για τη σύνθεση κυκλωμάτων δύο qubit με τον βέλτιστο αριθμό
από πύλες CNOT. Παρουσίασαν μία μέθοδο, χρησιμοποιώντας στοιχεία
πίνακα, για τη δημιουργία κβαντικών κυκλωμάτων που υπάρχουν σε
επεξεργαστές με ακριβώς 0 ή 1 ή και 2 πύλες CNOT και με όλες τις άλλες
πύλες να είναι πύλες ενός qubit [41].
Δημιούργησαν έναν αλγόριθμο για τη σύνθεση 2-qubit κβαντικών
κυκλωμάτων με το βέλτιστο αριθμό CNOT και τον εφάρμοσαν σε
επεξεργαστές που εκτελούν τους γνωστούς βασικούς κβαντικούς
αλγορίθμους(Shor, Grover, Deutch). Οι ερευνητές κατέληξαν σε

μαθηματικούς τύπους για την περίπτωση που ο επεξεργαστής αποτελείται
από 0, 1 ή 2 CNOT. Σε κάθε περίπτωση εξετάζεται η συνθήκη που ισχύει και
εφαρμόζονται οι αντίστοιχοι τύποι [42].
Αυτό που πέτυχαν τελικά ήταν να μειώσουν τον πιθανό αριθμό CNOT
και να καταλήξουν σε βέλτιστα πλην μικρά κυκλώματα [42].
5.5 Μέθοδος CSD(Cosine-sine)
Η πολυπλοκότητα μίας εφαρμογής υπολογίζεται με βάση τον αριθμό
των στοιχειωδών πυλών που απαιτούνται. Το να επιτυγχάνεται μία σειρά
από πύλες κατώτερης πολυπλοκότητας είναι σημαντικό γιατί οδηγεί σε
γρηγορότερη εκτέλεση υπολογισμών αλλά και σε λιγότερα λάθη. Σύμφωνα
με τη μέθοδο CSD [43], ένα κβαντικό κύκλωμα δίνεται από έναν ελάχιστο
αριθμό από στοιχειώδεις πύλες και έναν ελάχιστο αριθμό από πύλες CNOT.
Σε σύγκριση με τη μέθοδο των Shende, Bullock και Markov, η CSD απαιτεί
επιπλέον 5 CNOT [44]. Για μία 3-qubit πύλη η CSD απαιτεί 48 πύλες CNOT
και 64 στοιχειώδεις πύλες 1-qubit. Όμως για μία 4-qubit πύλη που
περιγράφεται από αυτή τη μέθοδο η CSD χρησιμοποιεί 256 στοιχειώδεις 1-
qubit πύλες και 224 CNOT’s. Αυτή είναι και η μικρότερη σειρά πυλών για να
εφαρμοστεί σε μία τέτοιου είδους πύλη. Επίσης αυτή η μέθοδος για μία n-
qubit πύλη όπου n>4 , παρέχει το πιο αποτελεσματικό κβαντικό κύκλωμα για
να εφαρμοστεί σε μία τέτοια πύλη [43].
5.6 Μέθοδος KGD( Khaneja-Glaser)
Μία μέθοδος για την κατασκευή βέλτιστου κβαντικού κυκλώματος
για την επίτευξη 2-qubit κβαντικού υπολογισμού, απαιτεί το πολύ τρεις

πύλες CNOT και 15 στοιχειώδεις πύλες του ενός qubit [45,46]. Αυτή η μέθοδος
αποδεικνύεται ότι οδηγεί στην κατασκευή βέλτιστου κυκλώματος, υπό την
έννοια, ότι δεν υπάρχει μικρότερο κύκλωμα που να χρησιμοποιεί την ίδια
οικογένεια πυλών και επιτυγχάνει την ίδια λειτουργία. Επιπλέον αν ο
ενωτικός πίνακας ανταποκρίνεται στην επιθυμητή πύλη, τότε το βέλτιστο
κύκλωμα μπορεί να επιτευχθεί με δύο CNOT και 12 άλλες στοιχειώδεις
πύλες. Είναι γνωστό ότι ένας γενικότερος n-qubit κβαντικός υπολογισμός
μπορεί να έρθει εις πέρας χρησιμοποιώντας Ο (22n) κβαντικές πύλες 2-qubit
[45]. Αυτή η γνώση έγινε πιο ακριβής στην περίπτωση των 2-qubit κβαντικών
χειρισμών όπως αναφέρθηκε.
Παρόλο που έχει κατασκευαστεί ένα βέλτιστο κύκλωμα για επίτευξη
2-qubit κβαντικού υπολογισμού, δεν υπάρχει η ίδια πρόοδος και για τα
κυκλώματα που εκτελούν κβαντικούς υπολογισμούς 3-qubit γιατί το
φαινόμενο της διεμπλοκής είναι πολύ ισχυρό σε τέτοιου είδους
υπολογισμούς. Μία πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι κβαντικοί υπολογισμοί 3-
qubit μπορούν να αναλυθούν χρησιμοποιώντας 136 1-qubit πύλες και 64
CNOT πύλες [46]. Η τελευταία όμως εργασία πάνω στους κβαντικούς
υπολογισμούς 3-qubit βελτίωσε την παραπάνω υπόθεση, αποδεικνύοντας ότι
μπορούν να χρησιμοποιηθούν 98 1-qubit πύλες και 40 CNOT πύλες σε
αντιδιαστολή με την CSD που απαιτεί 48 πύλες CNOT και 64 στοιχειώδεις
πύλες 1-qubit [47].
5.7 Τεχνική “Carry-Save”
Υπάρχουν επίσης διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιούν μεθόδους
carry-save που δανείζονται από τη σχεδίαση των κλασικών υπολογιστών και
μπορούν να σχεδιάζουν αποτελεσματικά αριθμητικά στοιχεία των

κβαντικών πυλών. Σύμφωνα με αυτή την τεχνική, επιτρέπεται η αξιολόγηση
των παράλληλων bit όλων των αριθμητικών στοιχείων που απαιτούνται για
τον αλγόριθμο του Shor, αναβάλλοντας ταυτόχρονα τη διάδοση του bit για το
τέλος της υπολογιστικής διαδικασίας. Σε μία τεχνική που αναπτύχθηκε από
τον Gossett η μέθοδος carry-save χρησιμοποιείται και μειώνει την
καθυστέρηση στην κβαντική πύλη από Ο(Ν3) σε Ο(ΝlogN) με κόστος την
αύξηση του αριθμού των qubits που απαιτούνται και συγκεκριμένα από Ο(Ν)
σε Ο(Ν2) [48]. Σύμφωνα με τον Gossett αυτή η τεχνική μπορεί να εφαρμοστεί
και να βελτιώσει και τον αλγόριθμο του Shor και πιο συγκεκριμένα για Ν
=1000 ο αλγόριθμος επιταχύνεται με τεχνικές carry-save κατά ένα παράγοντα
105 με κόστος την αύξηση των qubits σε 102.
5.8 Μέθοδος των Levitin, Toffoli, Zachary
Το 2002 οι Levitin, Toffoli, Zachary κατέδειξαν ποιος είναι ο ελάχιστος
χρόνος λειτουργίας των κβαντικών πυλών όταν λειτουργούν πάνω σε qubits.
Ήταν ήδη γνωστό από το 1998 [49], ότι ο χρόνος που χρειάζεται ένα κβαντικό
σύστημα να μεταβεί από μία κατάσταση σε μία κάθετη σε αυτή είναι :
τ=h/4Ε (23)
όπου h η σταθερά του Planck και Ε ο μέσος όρος ενέργειας του κβαντικού
συστήματος. Υπολόγισαν ότι ο ελάχιστος χρόνος επεξεργασίας μίας
κβαντικής πύλης είναι:
τ= h/2|Ε2-Ε1|(24).
Από τον τύπο θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι ο χρόνος μπορεί να γίνει
εξαιρετικά μικρός αν η διαφορά Ε2-Ε1 είναι μεγάλη(όπου Ε2, Ε1 είναι αξίες των
Χαμιλτονιανών). Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει σε μία πραγματική κβαντική

κατάσταση. Αυτή η απόδειξη αποτέλεσε και μία βάση για μετέπειτα έρευνες
στην ελαχιστοποίηση του κβαντικού υπολογιστικού χρόνου[50].
5.9 Μέθοδος Zhang, Vala, Sastry και Whaley
Μία άλλη μέθοδος για την κατασκευή βέλτιστων κβαντικών
κυκλωμάτων προτάθηκε από τους Zhang, Vala, Sastry και Whaley. Οι τρεις
ερευνητές έλαβαν υπόψη τους προηγούμενες μελέτες που αποδείκνυαν ότι 3
εφαρμογές της CNOT και πύλες του ενός qubit είναι καθολικές [51,52].
Επίσης κατανοώντας την γεωμετρική αναπαράσταση των πυλών 2-qubit
κατέληξαν σε ένα ανώτατο όριο για την κατασκευή κβαντικών κυκλωμάτων
από κβαντικές πύλες που δρουν σε περισσότερα από ένα qubit σε συνδυασμό
με τοπικές πύλες. Το ανώτατο αυτό όριο για την κατασκευή κβαντικών
κυκλωμάτων είναι U=e γi/2σ1/zσ2z

(25). Κατέληξαν επίσης στο συμπέρασμα ότι
από τις κβαντικές πύλες που δρουν σε περισσότερα από ένα qubit, η πύλη
CNOT είναι η πιο αποτελεσματική και οδηγεί σε βέλτιστα κβαντικά
κυκλώματα και στο παραπάνω ανώτερο όριο. Μια εφαρμογή της CNOT
τέσσερις φορές μπορεί να οδηγήσει στη σύνθεση οποιασδήποτε πύλης 2-
qubit, σε αντίθεση με τις προηγούμενες μεθόδους που χρησιμοποιούσαν
καθολικές πύλες για τη σύνθεση όλων των υπόλοιπων πυλών [53].
5.10 Μέθοδος Maslov και Dueck
Πολλοί από τους ερευνητές στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν τα
κβαντικά κυκλώματα εστίασαν την προσοχή τους στην αντικατάσταση
πολύπλοκων κβαντικών πυλών με απλούστερες ώστε να επιταχυνθούν οι
λειτουργίες του τελικού κβαντικού κυκλώματος.

Οι Maslov και Dueck επικεντρώθηκαν στις πύλες Toffoli οι οποίες είναι
ιδιαίτερα δημοφιλείς έναντι των υπόλοιπων πυλών, εξαιτίας της απλότητάς
τους. Για το λόγο αυτό η απαίτηση για δημιουργία πυλών Toffoli που θα
οδηγούν σε χαμηλού κόστους κβαντικό κύκλωμα ήταν απαραίτητη. Έτσι
βελτίωσαν το κβαντικό κύκλωμα που είχε προταθεί από τον Barenco και το
οποίο βασίζονταν σε πύλες Toffoli [54]. Ο τελευταίος είχε προτείνει ένα
κβαντικό κύκλωμα, όπου κάποιες από τις πύλες Toffoli αντικαταστάθηκαν
με πύλες Peres (οι πύλες Peres οδηγούν σε ισοδύναμο μετασχηματισμό με
αυτό που παράγουν μία πύλη Toffoli ακολουθούμενη από μία CNOT) και
κατέληξε σε κύκλωμα με μειωμένο κόστος. Διατύπωσε ότι μία (m+1) bit
πύλη Toffoli μπορεί να προσομοιωθεί με κόστος 48m-116 βασικές λειτουργίες
(πράξεις σε ένα και δύο qubits), δηλαδή, σε ένα κβαντικό κύκλωμα που
αποτελείται από n bits όπου n>=5 και m∈ {3,…,[n/2]}, τότε μία πύλη Toffoli των
(m+1)bits μπορεί να υλοποιηθεί από ένα δίκτυο αποτελούμενο από 4(m-2)
πύλες Toffoli [55].
Όμως οι δύο ερευνητές βελτίωσαν το κβαντικό κύκλωμα που
προσομοιώνει πύλες Toffoli των (m+1) bits χρησιμοποιώντας 32m-96 βασικές
λειτουργίες. Τελικά βελτίωσαν το κόστος και το χρόνο για τη δημιουργία
κβαντικών κυκλωμάτων χρησιμοποιώντας και οι ίδιοι τις πύλες Peres [56].
5.11 Κβαντικά κυκλώματα με γενετικό προγραμματισμό
Ένας ακόμη τρόπος για τη σχεδίαση αποτελεσματικών κβαντικών
κυκλωμάτων είναι με τη χρήση ευρηστικών αλγορίθμων που βασίζονται
στον γενετικό προγραμματισμό. Η μέθοδος αυτή οδηγεί σε καινούργια
κυκλώματα ανώτερα από τα προηγούμενα. Χαρακτηριστικό της μεθόδου
είναι ότι το πρόβλημα της σύνθεσης κυκλώματος, χαρακτηρίζεται σαν

πρόβλημα εύρεσης κι ένας αλγόριθμος βρίσκει τη λύση σε βέλτιστο χρόνο. Η
μέθοδος μπορεί να βρει κυκλώματα όταν ο αριθμός των πυλών που
απαιτούνται είναι πολύ μικρός, όπως φαίνεται και στο κύκλωμα [57, 58].
Σχ.15 Κύκλωμα που εφαρμόζεται γενετικός προγραμματισμός (το σχήμα από την [58]).
Περιληπτικά η μέθοδος, αφού αρχικοποιηθεί ένα πλήθος από τυχαίες
λύσεις: μέχρι να ικανοποιηθεί το κριτήριο που απαιτείται
επαναλαμβάνονται τα βήματα:
• Αποτίμηση της ποιότητας της κάθε λύσης που προκύπτει
• Υπολογίζεται η ποιότητα της λύσης, δειγματιζόμαστε από το πλήθος
• Για κάθε μέλος του πλήθους , επιλέγουμε ένα για να εξασκήσουμε σε
αυτό:
α) Μεταλλαγή
β) Διασταύρωση

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Στην εργασία αυτή επιχειρήθηκε μία σύντομη εισαγωγή στο χώρο
των κβαντικών υπολογιστών και των κβαντικών κυκλωμάτων. Αρχικά
παρουσιάστηκε η ιστορία της κβαντικής θεωρίας και οι αρχές της.
Περιγράφηκε η πορεία προς την ανακάλυψη και σύνθεση των κβαντικών
υπολογιστών και των κβαντικών αλγορίθμων. Στο δεύτερο μέρος, αρχικά
παρουσιάστηκαν οι κβαντικές πύλες και η λειτουργία τους. Η μελέτη
πολλών ερευνητικών εργασιών με βοήθησε στη σύνθεση του τελευταίου
κεφαλαίου του άρθρου. Παρατέθηκαν αναλυτικά ή και περιληπτικά μέθοδοι
για τη δημιουργία κβαντικών κυκλωμάτων και παρουσιάστηκαν οι
βελτιώσεις που έχουν σημειωθεί στη σύνθεσή τους. Γενικά, η δημιουργία
βέλτιστων κυκλωμάτων είναι στόχος και πεδίο έρευνας πολλών ερευνητών,
καθόσον είναι κρίσιμης σημασίας για την υλοποίηση κβαντικών
υπολογισμών στο μέλλον.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή της
διπλωματικής μου κ. Χάταλη Μιλτιάδη για την ευκαιρία που μου έδωσε να
ασχοληθώ με ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα, καθώς και τον κ. Αντωνιάδη
Ιωάννη για την καθοδήγηση, τη βοήθεια του, την επεξήγηση πολλών
πολύπλοκων εννοιών, τις συμβουλές του, τα σχόλια και διορθώσεις στις
διάφορες εκδόσεις και στο τελικό κείμενο. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω
τον κ. Χρήστο Πάνο, καθηγητή του τμήματος Φυσικής, για τη βοήθεια και το
χρόνο που μου διέθεσε.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
[1] Josef Gruska (1999), Quantum Computing, Cambridge, McGraw-Hill
Publishing Company.
[2] Καραφυλλίδης Ιωάννης (2005), Κβαντικοί Υπολογιστές, Αθήνα,

Κλειδάριθμος.
[3] Pesic, P. (2000), Identity and the foundations of quantum theory, Foundations
of Physics Letters 13 (1), pp. 55-67.
[4] Αντωνιάδης Ιωάννης, Σημειώσεις Μαθήματος Κβαντικών Υπολογιστών

και Κβαντικής Κρυπτογραφίας, Τμήμα Πληροφορικής ΑΠΘ.
[5] Κροντήρης Ιωάννης (2000), Κβαντική Θεωρία της Πληροφορίας,

Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Ηρακλείου.
[6] Abbas Edalat (2003), Quantum Computing, Journal of Experimental and

Theoretical Physics 102 (3), pp. 466-474.
[7] DiVincenzo D.P.,et al. (2000), Universal quantum computation with the
exchange interaction , Nature (London) 408, 339-342,quant-ph/0005116.
[8] Grover, L.K. (1998), Quantum computers can search rapidly by using almost
any transformation, Physical Review Letters 80 (19), pp. 4329-4332.
[9] Bennett C.H., Bernstein E., Brassard G., Vazirani U. (1997), Strengths and
weaknesses of quantum computing, SIAM Journal on Computing 26 (5), pp.
1510-1523.
[10] Sloyd S., (1993) , A realizable quantum computer, Science 261 (5128), pp.
1569-1571.
[12] Sarovar M., Milburn G.J. (2005),Continuous quantum error correction,

Proceedings of SPIE - The International Society for Optical Engineering 5842, pp.
158-166.
[13] Milburn G.J., Sarovar M., Ahn C.(2005),Quantum control and quantum error
correction, 5th Asian Control Conference 1, pp. 33-41.

[14] Chiaverini J., et al. (2004),Realization of quantum error correction, Nature

432 (7017), pp. 602-605.
[15] Ahn C., Wiseman H.M., Milburn G.J.(2003) ,Quantum error correction for
continuously detected errors, Physical Review A - Atomic, Molecular, and
Optical Physics 67 (5), pp. 523101-5231011.
[16] Bennett C.H. (2003), Quantum Information: Qubits and Quantum Error
Correction, International Journal of Theoretical Physics 42 (2), pp. 153-176.
[17] Alber G., Delgado A., Mussinger M. (2002), Quantum error correction and
quantum computation, Laser Physics 12 (4), pp. 742-750.
[18] Pollatsek H. (2001), Quantum error correction: Classic group theory meets a
quantum challenge, American Mathematical Monthly 108 (10), pp. 932-962.
[19] Grassl, Markus (2000), Methods of quantum error correction, Proceedings -

IEEE International Symposium on Circuits and Systems 1, pp. I-740-I-743.
[20] Rohit Khandekar (2004), Quantum error correction, Physical Review B -

Condensed Matter and Materials Physics 71 (11), pp. 1-12.
[21] Physics4u.gr/articles/quantuminfo.html.
[22] Poyatos J.F., Cirac J.I., Zoller P. (2000), From Classical to Quantum
Computers. Quantum Computations with Trapped Ions, Physica Scripta T 86,
pp. 72-75.
[23] S. Gulde, et al. (2002), Quantum information processing and cavity QED
experiments with trapped Ca+ ions, SIAM Journal on Computing 26 (5), pp.
1484-1509.
[24] Y.-S. Lee, et al. (1999), Quantum Correlations and Intraband Coherences in
Semiconductor Cavity QED, Physical Review Letters 83 (25), pp. 5338-5341.
[25] Goto A., et al. (2004) , Efficiency of the optical pumping qubit initializer for
solid-state NMR quantum computers, Journal of Magnetism and Magnetic
Materials 272-276 (SUPPL. 1), pp. e1669-e1670.

[26] Tamulis A., Tamuliene J., Tamulis V., Ziriakoviene A. (2003), Quantum
mechanical design of logic elements of NMR molecular quantum computers,
Nonlinear Optics Quantum Optics 30 (3-4), pp. 285-300.
[27] Boykin, et al. (2002) , Algorithmic cooling and scalable NMR quantum
computers, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States
of America 99 (6), pp. 3388-3393.
[28] Valiev K.A., Kokin A.A. (1999), Semiconductor NMR Quantum Computers
with Access to Individual Qubits and to an Ensemble of Qubits, Russian
Microelectronics 28 (5), pp. 277-286.
[29] Myers, Fahmy, Glaser, Marx (2001), Rapid solution of problems by nuclear-
magnetic-resonance quantum computation, Physical Review A. Atomic,
Molecular, and Optical Physics 63 (3), pp. 323021-323028.
[30] Peter W. Shor (2004), Progress in Quantum Algorithms, Quantum

Information Processing 3 (1-5), pp. 5-13.
[31] Zalka, (1999), Grover's quantum searching algorithm is optimal, Physical

Review A - Atomic, Molecular, and Optical Physics 60 (4), pp. 2746-2751.
[32] Daniel Neuenschwander (2001), Factorization with Quantum Computers:

Shor s Algorithm, Applied Mathematics and Computation (New York) 174 (2),
pp. 1363-1369.
[33] Peter Shor (2002), introduction to quantum algorithms, Quantum

Information Processing 5 (1), pp. 31-41.
[34] Simon D.R. (1997), On the power of quantum computation, SIAM Journal on
Computing 30(4), pp. 1203-1218.
[35] Peter Shor (1994), algorithms for quantum computation, In Proceedings of

35th IEEE FOCS, pp. 124-134.
[36] David P. DiVincenzo (1994), Two-bit gates are universal for quantum
computation, Physical Review A, 51, pp. 1015-1022.
[37] Adriano Barenco, et al. (1995), Elementary gates for quantum computation,
Physical Review, A, 52, p. 3457.

[38] Chatzisavvas, Daskaloyannis, Panos (2001), Quantum machine language and

quantum computation with Josephson junctions.
[39] Chatzisavvas, Daskaloyannis, Panos (2005), Quantum Computation: Beyond

the “Standard Circuit Model”.
[40] Makhlin, Shnirman (1999), Josephson-junction qubits with controlled

couplings, Nature 398 (6725), pp. 305-307.
[41] Levitin, Toffoli, Walton (2002), Operation Time Of Quantum Gates, Physical
[42] Shende V.V., Bullock S.S., Markov I.L (2004), Recognizing small-circuit
structure in two-qubit operators, Physical Review A - Atomic, Molecular, and
Optical Physics 70 (1), pp. 012310-1-012310-5.
[43] Mikko Möttönen, Vartiainen, Bergholm, Salomaa (2004), Quantum circuits

for general multi-qubit gates, Journal of the Mechanics and Physics of Solids 54
(6), pp. 1276-1303.
[44] Möttönen, M., Vartiainen, J.J., Bergholm, V., Salomaa, M.M. (2003),
Quantum circuits for general multiqubit gates,
Physical Review Letters 93 (13), pp. 130502-1-130502-4.
[45] Vatan, F., Williams, C. (2004), Optimal quantum circuits for general two-
qubit gates, Physical Review A - Atomic, Molecular, and Optical Physics 69 (3),
pp. 032315-1.
[46] Farrokh Vatan , Colin P. Williams (2004), Realization of a General Three-

Qubit Quantum Gate, Journal of Applied Polymer Science 100 (4), pp. 3111-3115.
[47] Stephen S. Bullock(2006), Note on the Khaneja Glaser Decomposition,

Quantum Information and Computation 4 (5), pp. 396-400.
[48] Phil Gossett (1998), Quantum Carry-Save Arithmetic, Journal of

Luminescence 119-120 (SPEC. ISS.), pp. 193-197.
[49] Levitin, Toffoli,Walton (2002), Operation Time Of Quantum Gates, Physical


[50] Norman Margolus and Lev Levitin (1998), “The maximum speed of
dynamical evolution,” Physica D 120, 188-195.
[51] G. Vidal and C. M. Dawson (2003), quant-ph/0307177.
[52] V. V. Shende, et al. (2003), quant-ph/0308033.
[53] Jun Zhang1, Jiri Vala, Shankar Sastry, Birgitta Whaley

(2003), Optimal quantum circuit synthesis from Controlled-U gates, Journal of
Computational Physics 215 (1), pp. 384.
[54] Adriano Barenco, et al. (1995), Elementary gates for quantum computation,
European Physical Journal D 38 (2), pp. 375-379.
[55] E. Knill (1995), Approximation by quantum circuits, Superconductor Science

and Technology 19 (5), pp. S350-S353 .
[56] Dmitri Maslov , Gerhard W. Dueck (2004), Improved Quantum Cost for n-bit
Toffoli Gates, Electronics Letters 39 (25), pp. 1790-1791.
[57] G. Kato (2005), Grover like Operator Using Only Single-Qubit Gates, Nuclear
Physics B - Proceedings Supplements 157 (1), pp. 162-166.
[58] Colin P. Williams and Alexander G. Gray , <<Automated design of quantum

circuits>>, Lecture notes in Computer Science 60(4), pp. 113-120.

ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΚΒΑΝΤΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Γούσια Πολυξένη

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Επιβλέπων καθηγητής : Χάταλης Μιλτιάδης

Κβαντικοί υπολογιστές: Εισαγωγή στις κβαντικές πύλες 1

1.2 Βασικές αρχές της κβαντικής θεωρίας..................................................................8

1.4 Κβαντικός καταχωρητής ........................................................................................13

1.5 Κβαντική διεμπλοκή (entanglement).....................................................................14

2.3 Προβλήματα στην υλοποίηση κβαντικών υπολογιστών .................................19

2.4 Κβαντική διόρθωση σφαλμάτων...........................................................................19

2.4.1 Δυαδική αντιστροφή (Bit flip)..........................................................................20

2.4.2 Αποσυσχετισμός ...............................................................................................20

2.4.3 Διόρθωση σφαλμάτων .....................................................................................21

2.5 Τεχνολογίες κατασκευής κβαντικών υπολογιστών...........................................23

2.5.1 Μοριακοί υπολογιστές .....................................................................................24

2.5.2 Παγίδες ιόντων .................................................................................................25

2.5.3 Cavity QED.......................................................................................................27

2.5.4 Τεχνολογία NMR ..............................................................................................28

2.6 Η προοπτική και το μέλλον των κβαντικών υπολογιστών..............................29

Κβαντικοί υπολογιστές: Εισαγωγή στις κβαντικές πύλες 2

3.2 Κβαντικοί υπολογισμοί ..........................................................................................32

3.3 Ο <<κβαντικός <<επεξεργαστής>> ........................................................................33

3.4 Ο κβαντικός αλγόριθμος του Deutsch..................................................................34

3.5 Ο αλγόριθμος του Grover.......................................................................................36

3.5.1 Βήματα υλοποίησης του αλγορίθμου του Grover ........................................37

3.6 Ο αλγόριθμος του Shor ...........................................................................................38

3.6.1 Περιγραφή του αλγορίθμου............................................................................39

3.6.2 Τα βήματα του κβαντικού αλγορίθμου του Shor .........................................40

4.2 Κβαντικές πύλες που δρουν σε ένα qubit ............................................................42

4.2.1 Η κβαντική πύλη αδράνειας ...........................................................................43

4.2.2 Η κβαντική πύλη μετατόπισης φάσης ..........................................................44

4.2.3 Η κβαντική πύλη Hadamard ...........................................................................44

4.3.1 Η κβαντική πύλη ελεγχόμενης άρνησης ......................................................45

4.3.2 Η κβαντική πύλη ελεγχόμενης μετατόπισης φάσης ..................................47

4.3.3 Η κβαντική πύλη διπλά ελεγχόμενης άρνησης...........................................48

5.2 Πρότυπο Κυκλωματικό Μοντέλο..........................................................................53

5.3 Μέθοδος κωδικοποιημένης παγκοσμιότητας(Encoded universality)...............54

Κβαντικοί υπολογιστές: Εισαγωγή στις κβαντικές πύλες 3

5.4 Μέθοδος Shende, Bullock και Markov .................................................................58

5.5 Μέθοδος CSD(Cosine-sine) .....................................................................................59

5.6 Μέθοδος KGD( Khaneja-Glaser) .............................................................................59

5.7 Τεχνική “Carry-Save” .............................................................................................60

5.8 Μέθοδος των Levitin, Toffoli, Zachary ...............................................................61

5.9 Μέθοδος Zhang, Vala, Sastry και Whaley.............................................................62

5.10 Μέθοδος Maslov και Dueck .................................................................................62

5.11 Κβαντικά κυκλώματα με γενετικό προγραμματισμό......................................63

Κβαντικοί υπολογιστές: Εισαγωγή στις κβαντικές πύλες 4

χώρο των κβαντικών υπολογιστών και των κβαντικών κυκλωμάτων. Γίνεται

αποτελεσματικών και βέλτιστων κβαντικών κυκλωμάτων , που αποτελεί

κρίσιμο παράγοντα στην προσπάθεια υλοποίησης κβαντικών υπολογιστών.

Αρχικά, παρουσιάζεται η ιστορία της κβαντικής θεωρίας και οι βασικές

αρχές της. Έπειτα παρουσιάζεται ιστορικά η πορεία προς τους κβαντικούς

υπολογιστές, η λειτουργία τους και οι τελευταίες εξελίξεις όσο αφορά τις

ερευνητικές προσπάθειες για την υλοποίησή τους. Επίσης περιγράφονται οι

υπάρχοντες βασικοί κβαντικοί αλγόριθμοι. Τέλος, στο δεύτερο και κύριο

μέρος, παρουσιάζονται αναλυτικά οι κβαντικές πύλες και οι τελευταίες

εξελίξεις στη θεωρητική έρευνα για την κατασκευή βέλτιστων κβαντικών

Κβαντικοί υπολογιστές: Εισαγωγή στις κβαντικές πύλες 5

1.1 Εισαγωγή στην κβαντική θεωρία