Sažetak islamskog vjerovanja

[Metn]

Autori: Imam Ebu Hatim er-Razi i imam Ebu Zur'a er-Razi

Prenosilac: Ebu Hatimov sin Abdurrahman1

Ebu Muhammed Abdurrahman sin Ebu Hatima er-Razija (živio 240-327-h.g. /

854-938.n.e.) kaže: „Pitao sam mog oca i Ebu Zur'a er-Razija o pravcu Ehli Sunneta u
osnovama vjere, na kakvom vjerovanju su zatekli učenjake u svim krajevima hilafeta
koje su posjetili, i u šta njih dvojica vjeruju, pa su rekli:

„Zatekli smo učenjake svih pokrajina (koje smo posjetili): u Hidžazu, Iraku,
Misru, Šamu i Jemenu na sljedećem vjerovanju:
- Iman obuhvata govor i djelo, raste i smanjuje se;
- Kur'an je Allahov govor koje je On objavio, nije stvoren ni sa jednog
aspekta;
- Sve što je određeno, dobro i zlo, od Allaha je;
- Najbolji ljudi u ovom ummetu, nakon Vjerovjesnika, 'alejhisselam, su
Ebu Bekr, zatim Omer ibnul-Hattab, zatim Osman ibn Affan, zatim Alija
ibn Ebi Talib, radijallahu 'anhum, i oni su pravedni i upućeni halife;
- Da su u Džennetu desetorica kojima je Allahov Poslanik, s.a.w.s.,
posvjedočio da će biti u Džennetu, jer je njegova riječ istina;
- Tražimo milost za sve ashabe Muhammeda, s.a.w.s., i suzdržavamo se od
govora o sporu koji se desio među njima;
- Da je Allah iznad Svog Arša, odvojen od stvorenja, onako kako je Sebe
opisao u Svojoj Knjizi i na jeziku Svog Poslanika, s.a.w.s., bez ulaženja u
kakvoću;
- Da Allah sve zna, kao što kaže:
].11 :‫س َك ِمثْلِ ِو َش ْيءٌ} [الشورى‬
َ ‫{ل َْي‬
Njemu ništa nije slično, i On je Svečujući i Svevideći. (eš-Šūrā, 11.)

1
Abdurrahman je ovaj sažetak iz islamskog vjerovanja zabilježio u svom djelu: „Aslus-sunne
ve'tikadud-din 166-169 iz manuskripta. Također, el-Lalika'i umro 418. h.g. / 1027.n.e. ga je u cijelosti
zapisao u svoju knjigu Šerhu usulil-i'tikad 1/197-201., svojim lancem prenosilaca koji vodi do
Abdurrahmana, a tako i Ebul-'Ala' el-Hemezani el-'Attar umro 569. h.g. / 1173.n.e. u djelu Futja ve
dževabuha fi zikril-i'tikadi ve zemmil-ihtilaf, 90-93.
Dio ovog sažetka je prenio i es-Sabuni živio 373-447. h.g. / 983-1075.n.e. u djelu 'Akidetus-
selef ve ashabil-hadis 303-305., el-Herevi živio 396-481. h.g. / 1006-1088.n.e. u djelu Zemmul-kelam
ve ehlih 4/360-389., Ibn Kudame živio 541-620. h.g. / 1146-1223.n.e. u djelu Isbatul-'uluvv 125-126.,
ez-Zehebi živio 673-748. h.g. / 1275-1347.n.e. u djelu Sijeru ea'lamin-nubela' 13/84., zatim u svom
djelu el-'Arš 2/327-329. i el-'Uluvv 188-189., a vidi i djelo Muhtesarul-'uluvv 204.
U cijelosti, ali bez lanca prenosilaca, spomenuo ga je Nasr ibn Ibrahim el-Makdisi živio 407-
490. h.g. / 987-1096.n.e. u djelu Muhtesarul-hudždže 'ala tarikil-mehadždže 2/359-365.
Jedan dio, bez lanca prenosilaca, je spomenuo i Ibn Tejmijje živio 661-728. h.g. / 1263-
1328.n.e. u djelu Bejanu telbisil-džehmijje 2/40., štampa Ibn Kasima i 1/210., i 3/404-406., 5/57.,
štampa el-Mudžemme'a, i u djelu Der'ut-te'arud 6/257. i djelu Medžmu'ul-fetava 3/222. Spomenuo je
dijelove sažetka i Ibnul-Qajjim živio 691-751. h.g. / 1292-1350.n.e. u djelu Es-Sava'ikul-mursele
4/1290-1291., djelu Idžtima'ul-džujušil-islamijje 350-351. i djelu Tehzibus-sunen 2229., Mektebetul-
me'arif, kao što ga je spomenuo i Ibn Nasiruddin živio 777-846., / 1375-1442.n.e. u djelu Et-Tenkih fi
hadisit-tesbih 88.
 - Uzvišeni Allah će biti viđen na Ahiretu, vidjet će Ga džennetlije svojim
očima i čuće Njegov govor, onako kako On to hoće;
- Džennet je istina i Džehennem je istina, stvoren isu i nikada neće nestati.
Džennet je nagrada za Allahove štićenike i miljenike, a Džehennem je
kazna za griješnike, osim kome se Allah (posebno) smiluje;
- Sirat ćuprija je istina;
- Mizan, vaga na Sudnjem danu, je istina, imat će dva tasa, i na njoj će se
vagati dobra i loša djela ljudi;
- Haud - Poslanikovovrelo, veliki bazen vode sa kojeg će se napajati
vjernici na Sudnjem danu, je istina;
- Šefat je istina, i istina je da će neki muslimani izaći iz Džehennema zbog
zauzimanja;
- Kaburski azab – kažnjavanje u grobu je istina;
- Munker i Nekir – meleki koji će ispitivati čovjeka u kaburu su istina;
- Plemeniti meleki koji pišu ljudska djela su istina;2
- Proživljenje nakon smrti je istina;
- Veliki griješnici su prepušteni Allahovoj volji, ako hoće uvest će ih u
Džehennem, a ako hoće oprostit će im bez da pate u Džehennemu;
- Ne tekfirimo nijednog muslimana zbog samog grijeha, i njihove nutrine
prepuštamo Allahu Uzvišenom;
- Idemo u obaveznu borbu na Allahovom putu i na obavezni hadždž sa
vladarima muslimana u svakom vremenu;
- Smatramo da nije dozvoljeno ustajati protiv muslimanskih vladara, niti
je dozvoljena borba u smutnji;
- Slušamo muslimanske vladare i pokoravamo im se i ne dižemo pobune
protiv njih;
- Držimo se Sunneta i jedinstva, i klonimo se iznimnosti, razilaženja i
razjedinjavanja;
- Propisano je ići u borbu na Allahovom putu, uz muslimanske vladare, od
vremena Poslanika, s.a.w.s., do Sudnjega dana, i to ne može biti
poništeno. Isto važi i za hadždž;
- Zekat na stoku se daje muslimanskim vladarima;
- Na one koji ispoljavaju islam primjenjuju se propisi muslimana,
uključujući i nasljedno pravo, a ne znamo kakvi su kod Allaha;
- Ko kaže: „Ja sam istinski3 mu'min.“, takav je novotar, a ko kaže: „Ja sam
mu'min kod Allaha.“, takav laže, a ko kaže: „Ja istinski vjerujem u
Allaha.“, takav je pogodio;
- Murdžije su zabludjeli novotari;
- Kaderije su zabludjeli novotari, a svaki kaderija koji ne vjeruje da Allah
unaprijed zna šta će se desiti – takav je nevjernik, kafir;
- Džehmijje su nevjernici;
- Rafidije su odbili islam;
- Haridžije su grješni buntovnici;
- Ko smatra da je Kur'an stvoren takav je nevjernik u Allaha
Veličanstvenog nevjerstvom koje ga izvodi iz islama;
- I ko sumnja u njegovo nevjerstvo, a razumije i zna, takav je nevjernik;

2
U djelu Šerhu usulil-i'tikad od el-Lalika'ijja nema dio od riječi: „i istina je da će neki muslimani izaći“
do ovdje.
3
Riječ: „istinski - ‫ “حقا‬se nalazi kod el-Lalika'ijja i u Muhtesarul-hudždže“.
 - Ko posumnja u nestvorenost Allahovog govora pa kaže: „Ne znam da li je
stvoren ili nestvoren.“, takav je džehmija;
- A ko zastane po pitanju stvorenosti Kur'ana, ne ustvrdivši da je stvoren
ni da nije stvoren, zbog neznanja, biće podučen i proglašen novotarom, ali
ne i nevjernikom.“

Ebu Hatimov sin Ebu Muhammed kaže; „I čuo sam svog oca da kaže:
'Znak (svih vrsta) novotara4 je vrijeđanje sljedbenika Sunneta, pa tako
licemjeri koji skrivaju svoje nevjerstvo ispoljavanjem islama nazivaju
sljedbenike Sunneta haševijama, tj. onima koji sakupljaju bezvrijedan govor.
Skriveni nevjernici time žele Sunnet učiniti bezvrijednim i uništiti ga.
Džehmijje, koji poriču (sva ili neka) Allahova imena i/ili Allahova svojstva,
sljedbenike Sunneta nazivaju mušebbihama – antropomorfistima i
korporalistima.
Kaderije, indeterministi, sljedbenike Sunneta nazivaju mudžbirama,
deterministima.
Murdžije, koji djela tijela izbacuju iz definicije imana, sljedbenike Sunneta
nazivaju muhalifama i nuksanijama, tj. onima koji se suprotstavljaju istini i koji
krnje iman.
Šiije rafidije sljedbenike Sunneta nazivaju nasibijama, neprijateljima Ehli
Bejta.
Međutim, sljedbenici imaju samo jedno ime5, i nemoguće je da ih obuhvate
ovi nazivi.“6

Ebu Hatimov sin Ebu Muhammed, također, kaže; „I čuo sam svog oca i Ebu
Zur'a kako naređuju bojkotovanje novotara i svih zabludjelih, i u tome bivaju
krajnje strogi.7 Osuđivali su pisanje knjiga na osnovu pukog mišljenja koje
nema utemeljenja u vjerodostojnim predajama. Zabranjivali su sijeljenje sa
pobornicima ilmul-kelama8 i čitanje njihovih knjiga, govoreći: 'Pobornik ilmul-
kelama nikada neće uspjeti.' A ono što su oni rekli, to i ja zastupam.“9

4
I onih koji su izašli iz islama i onih koji nisu. (op. prev.)
5
Sljedbenici hadisa i Sunneta. Videti autorov komentar ove rečenice. (op. prev.)
6
Ovaj dio Ebu Hatimovog sina Ebu Muhammedovog govora se ne nalazi u njegovom djelu Aslus-
sunne, već je preuzet iz el-Lalika'ijevog djela Šerhu usulil-i'tikad, i Muhtesarul-hudždže, od Nasra el-
Makdisija.
7
U djelu Aslus-sunne stoji: „I taj su stav veoma žestoko potvrđivali.“, dok smo u ovoj knjizi stavili
verziju el-Lalika'ija.
8
Ilmul-kelam neki prevode kao skolastika, apologetika, islamska skolastička teologija, i dr. Učenjaci
ilmul-kelama definišu tu nauku kao: “Nauka pomoću koje se mogu dokazati vjerske istine kroz
navođenje dokaza i otklanjanje sumnji.” El-Idži, el-Mevakif fi „ilmil-kelam, 7. Ibn Haldun kaže: “To je
nauka o razumskim dokazima vjerskih istina.” El-Mukaddima, 458. Onaj ko se bavi tom naukom
naziva se mutekellim. S obzirom na to da su učenjaci „ilmul-kelama utvrdili mnoga pravila
dokazivanja vjerskih istina koja su u koliziji sa razumijevanjem tih vjerskih istina od strane ashaba, a
zatim na tim pravilima, smatrajući ih kategoričkim razumskim dokazima, izgradili mnoga
pojedinačna uvjerenja suprotna od vjerovanja koje se prenosi od ashaba, odbacujući pritom i mnoge
vjerodostojne hadise koji se suprotstavljaju tim pravilima i uvjerenjima, učenjaci prvih generacija su
žestoko osudili one koji se bave tom naukom. Tako je imam Šafija rekao: „Presudio bih da se
mutekellim izudara prutevima i papučama, i da mu se kaže: 'Ovo je nagrada onome ko zapostavi
Kur'an i hadis, a prihvati ilmul-kelam.'“ (Šerefu ashabil-hadis, str. 78, Šerhus-sunne, 1/218.,
Medžmu'ul-fetava, 5/78., i Sijeru ea'lamin-nubela', 10/29.) U drugoj verziji stoji da je imam Šafija
govorio: „Da čovjek bude iskušan svime što je Allah zabranio, osim nevjerstva, bolje mu je od toga da
bude iskušan ilmul-kelamom.“ (Adabuš-Šafijj, str. 182.) Imam Zehebi je zapisao: „Vjerodostojnim
lancem prenosilaca prenosi se da je imam Darekutni kazao: 'Ne postoji stvar koja mi je mrža od ilmul-
 ‫عقيدة الرا ِزيَ ْي‬

‫اع ٍة‬ ٍِ ‫ َوأَِِب َح‬,‫اَّلل بْ ِن َع ْب ِد الْ َك ِر ِمي‬

ِ ْ ‫اِت ُُمَ هم ِد بْ ِن إِ ْد ِريس بْ ِن ال ُْم ْن ِذ ِر ال هرا ِزيه‬
َ َ‫ َو ََج‬،‫ي‬
ِ‫ا ْعتِ َقاد أَِِب ُزرعةَ عب ي ِد ه‬
ْ َُ َ ْ ُ
َ
‫ف ِِمه ْن نَ َق َل َع ْن ُه ْم َرِِحَ ُه ُم ه‬
ُ‫اَّلل‬ ‫ِم َن ال ه‬
ِ َ‫سل‬

‫ول‬ ِ ‫ُص‬ ِ ُّ ‫ب أ َْى ِل‬

ُ ‫السنهة ِِف أ‬ ِ ‫ْت أَِِب َوأَبَا ُزْر َعةَ َع ْن َم َذ ِاى‬ ُ ‫ َسأَل‬:‫اِت‬ ٍِ ‫ال أَبُو ُُمَ هم ٍد َع ْب ُد ال هر ِْحَ ِن بْ ُن أَِِب َح‬ َ َ‫ق‬
:‫ فَ َق َاَل‬,‫ك‬ َ ِ‫ان ِم ْن ذَل‬ِ ‫ وما ي ْعتَ ِق َد‬,‫َجي ِع ْاْلَمصا ِر‬
َ ََ َ ْ
َِ ‫ وما أَ ْدرَكا َعلَْي ِو الْعلَماء ِِف‬,‫ال ِّدي ِن‬
ََُ َ ََ
:‫صا ِر ِح َج ًازا َو ِع َراقًا َو َش ًاما َوَيََنًا فَ َكا َن ِم ْن َم ْذ َىبِ ِه ُم‬ ِ
َ ‫اء ِِف ََجي ِع ْاْل َْم‬ َ ‫* أَ ْد َرْكنَا الْعُلَ َم‬
,‫ص‬ ِْ -
ُ ‫ يَ ِزي ُد َويَ ْن ُق‬,‫اْلَيَا ُن قَ ْو ٌل َو َع َم ٌل‬
,‫وق ِِبَ ِمي ِع ِج َهاتِِو‬ ِ
ٍ ُ‫اَّلل غَْي ر ََمْل‬
ُ ‫ َوالْ ُق ْرآ ُن َك ََل ُم ه‬-
ِ‫ والْ َق َدر َخي ره و َش ُّره ِمن ه‬-
,‫اَّلل َع هز َو َج هل‬ َ ُ َ ُُ ْ ُ َ
‫ ُثُه‬,,‫ا‬ ِ ‫الَاَّطه‬
ْ ‫ ُثُه ُع َم ُر بْ ُن‬,‫يق‬ ُ ‫الص ِّد‬
ِّ ‫س ََل ُم أَبُو بَ ْك ٍر‬ ‫ص ََلةُ َوال ه‬ ‫ َو َخ ْي ُر َى ِذهِ ْاْلُهم ِة بَ ْع َد نَبِيِّ َها َعلَْي ِو ال ه‬-
,‫اش ُدو َن ال َْم ْه ِديُّو َن‬ ِ ‫الُلَ َفاء ال هر‬
ُ ْ ‫ َو ُى ُم‬,‫س ََل ُم‬ ‫ب َعلَْي ِه ُم ال ه‬ ٍ ِ‫ ُثُه َعلِ ُّي بْ ُن أَِِب طَال‬,‫عُثْ َما ُن بْ ُن َع هفا َن‬
‫صلهى هللاُ َعلَْي ِو َو َسله َم َو َش ِه َد ََلُ ْم بِا ْْلَن ِهة َعلَى َما َش ِه َد بِ ِو‬ ِ‫ول ه‬ ِ ‫ وأَ هن الْع َ ه‬-
َ ‫اَّلل‬ ُ ‫هاى ْم َر ُس‬ ُ ‫ين ََس‬ َ ‫ش َرةَ الذ‬ َ َ
,ُّ‫صلهى هللاُ َعلَْي ِو َو َسله َم َوقَ ْولُوُ ا ْْلَق‬ ِ‫ول ه‬
َ ‫اَّلل‬ ُ ‫َر ُس‬
.‫ف َع هما َش َج َر بَ ْي نَ ُه ْم‬ ُّ ‫ ُُمَ هم ٍد َوالْ َك‬,‫ا‬ ِ ‫َص َح‬ ْ ‫َجي ِع أ‬ َِ ‫ والتهر ُّحم َعلَى‬-
ُ َ َ

kelama.'“ (Sijeru ea'lamin-nubela', 16/457.) Kaže imam Malik, rahmetullahi 'alejh: „Zar kad god nam
dođe neko ko se bolje raspravlja (mutekellim) da zbog njegove sposobnosti u raspravi ostavimo ono sa
čime je došao Džibril Muhammedu, sallallahu 'alejhi ve sellem?“ (Sijeru e'alamin-nubela', 8/99.) Ovdje
je bitno da učenjaci prvih generacija i oni koji ih slijedi iz potonjih generacija nisu osudili razumsku
argumentaciju za vjerske istine, kako neki mutekellimi to pokušavaju predstaviti, naprotiv, podržavali
su razumsku argumentaciju i sami je koristili, ali nakon što bi se uvjerili da je stvarno a ne umišljeno
razumska, i njihova razumska argumentacija nije bila ni u kakvoj koliziji sa Objavom niti sa onim što
je preneseno od ashaba iz akide. Ono što su osuđivali bilo je neispravno korišćenje razuma iz kojeg su
proistekla mnoga pravila koja nisu razumska, a koja su mutekellimi smatrali razumskim, i čija je
posljedica bilo stvaranje cijelog uvjerenja suprotnih vjerovanju ashaba. (op. prev.)
9
El-Lalika'i u djelu Šerhu usulil-i'tikadi kaže: „Ovo je vjerovanje Ebu Zur'a Ubejdullaa ibn
Abdulkerima i Ebu Hatima Muhammeda ibn Idrisa ibnul-Munzira iz grada er-Rejj, i vjerovanje
učenjaka prvih generacija od kojih je vjerovanje preneseno, Allah im se smilovao: Obavijestio me je
Muhammed ibnul-Muzaffer el-Mukri' od el-Husejna ibn Muhammeda ibn Habeša el-Mukri'a, od Ebu
Muhammeda Abdurrahmana ibn Ebi Hatima..“, nakon čega je naveo ovaj sažetak iz islamskog
vjerovanja. Na kraju je dodao: „Ebu Muhammed, sin Ebu Hatimov, je rekao: '..to i ja zastupam'.
Također, rekao je i Ebu Alijj ibn Habeš el-Mukri' direktni prenosilac ovog sažetka od Ebu
Muhammeda sina Ebu Hatimovog: 'I ja to zastupam.' I naš šejh Ibnul-Muzaffer prenosilac od
prethodnog prenosioca je rekao: 'I ja to zastupam.'“ I sam El-Lalika'i koji prenosi ovu akidu od Ibnul-
Muzaffera je rekao: „I ja to zastupam.“ I prenosilac El-Lalika'ijeve knjige Šerhu usulil-i'tikad, Ebu
Bekr Ahmed ibn Alijj Et-Turejsisi je rekao: „I ja to zastupam.“ I prenosilac te knjige od njega, imam
Ebu Tahir Ahmed ibn Muhammed es-Silefi el-Asbehani je rekao: „I ja to zastupam.“
 ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِِ ِ ِ‬
‫صلهى‬ ‫سوُ ِِف كتَابِو‪َ ,‬و َعلَى ل َسان َر ُسولو َ‬ ‫ف نَ ْف َ‬‫ص َ‬ ‫اَّللَ َع هز َو َج هل َعلَى َع ْرشو بَائ ٌن م ْن َخلْقو َك َما َو َ‬ ‫‪َ -‬وأَ هن ه‬
‫ف‪,‬‬ ‫هللا َعلَْي ِو وسلهم بََِل َك ْي ٍ‬
‫ََ َ‬ ‫ُ‬
‫صريُ} [الشورى‪.]11 :‬‬ ‫س ِميع الْب ِ‬ ‫ط بِ ُك ِل َشي ٍء ِعلْما‪{ ,‬لَي ِ ِ ِ‬
‫س َكمثْلو َش ْيءٌ َو ُى َو ال ه ُ َ‬ ‫َحا َ ّ ْ ً ْ َ‬ ‫‪-‬أَ‬
‫صا ِرِى ْم َويَ ْس َمعُو َن َك ََل َموُ َك ْي َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫اء َوَك َما‬
‫ف َش َ‬ ‫‪َ -‬وأَنهوُ تَبَ َار َك َوتَ َع َاَل يُ َرى ِِف ْاْلخ َرة‪ ,‬يَ َراهُ أ َْى ُل ا ْْلَنهة بِأَبْ َ‬
‫اء‪.‬‬
‫َش َ‬
‫ا‪ِْ ,‬ل َْى ِل‬ ‫ان أَب ًدا‪ ,‬وا ْْلنهةُ ثَوا‪ِْ ,‬لَولِيائِِو‪ ,‬والنه ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫هار َح ٌّق َو ُُهَا ََمْلُوقَان ََل يَ ْفنَ يَ َ َ َ َ ٌ ْ َ َ ُ‬
‫ار ع َق ٌ‬ ‫‪َ -‬وا ْْلَنهةُ َح ٌّق َوالن ُ‬
‫صيَتِ ِو إِهَل َم ْن َرِح َم ه‬
‫اَّللُ َع هز َو َج هل‪.‬‬ ‫م ْع ِ‬
‫َ‬
‫ط َحقٌّ‪,‬‬ ‫‪َ -‬و ِّ‬
‫الص َرا ُ‬
‫ال ال ِْعب ِ‬
‫اد َح َسنُ َها َو َسيِّئُ َها َحقٌّ‪.‬‬ ‫ان‪ ,‬تُ َ ِ ِ‬ ‫‪ -‬وال ِْميزا ُن حقٌّ‪ ,‬لَوُ كِ هفتَ ِ‬
‫وز ُن فيو أَ ْع َم ُ َ‬ ‫َ َ َ‬
‫ض ال ُْم ْك َرُم بِ ِو نَبِيُّ نَا َحقٌّ‪.‬‬‫‪َ -‬وا ْْلَْو ُ‬
‫اعةُ َحقٌّ‪ ,‬وأن ناسا من أىل التوحيد خيرجون من النار بالشفاعة حق‪,‬‬ ‫ش َف َ‬‫‪َ -‬وال ه‬
‫‪ -‬وعذا‪ ,‬القرب حق‪,‬‬
‫‪ -‬ومنكر ونكري حق‪,‬‬
‫‪ -‬والكرام الكاتبون حق‪,‬‬
‫ت َحقٌّ‪.‬‬ ‫ث ِمن ب ْع ِد الْمو ِ‬
‫‪َ -‬والْبَ ْع ُ ْ َ َ ْ‬
‫اَّلل ع هز وج هل‪ .‬وََل نُ َك ِّفر أ َْىل ال ِْقب لَ ِة بِ ُذنُوِبِِم‪ ,‬ونَ ِكل أَسرارىم إِ ََل هِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل َع هز‬ ‫ْ َ ُ ْ َ َُ ْ‬ ‫ُ َ ْ‬ ‫‪َ -‬وأ َْى ُل الْ َكبَائ ِر ِِف َمشيئَة ه َ َ َ َ‬
‫َو َج هل‪.‬‬
‫اد وا ْْل ِج مع أَئِ هم ِة الْمس ِل ِمي ِِف ُك ِل َد ْى ٍر وَزم ٍ‬
‫ان‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ََ‬ ‫ّ‬ ‫ُْ َ‬ ‫ض ا ْْل َه َ َ ّ َ َ‬ ‫يم فَ ْر َ‬ ‫‪َ -‬ونُق ُ‬
‫ال ِِف ال ِْف ْت نَ ِة‪,‬‬
‫وج َعلَى ْاْلَئِ هم ِة َوََل ال ِْقتَ َ‬ ‫الُُر َ‬‫‪َ -‬وََل نَ َرى ْ‬
‫اع ٍة‪,‬‬ ‫ِ‬ ‫يع لِ َم ْن َوهَلهُ ه‬ ‫ِ‬
‫اَّللُ َع هز َو َج هل أ َْم َرنَا َوََل نَ ْنزِعُ يَ ًدا م ْن طَ َ‬ ‫‪َ -‬ونَ ْس َم ُع َونُاَّط ُ‬
‫ف َوالْ ُف ْرقَةَ‪.‬‬‫الََِل َ‬ ‫ب ُّ‬
‫الش ُذو َذ َو ْ‬ ‫ِ‬
‫اعةَ‪َ ,‬وََْنتَن ُ‬ ‫‪َ -‬ونَتهبِ ُع ُّ‬
‫السنه َة َوا ْْلَ َم َ‬
‫اع ِة َم َع أ ِ‬
‫ُوِل‬ ‫سَ‬‫س ََلِم إِ ََل قِيَ ِام ال ه‬‫ص ََلةُ َوال ه‬ ‫اَّللُ َع هز َو َج هل نَبِيهوُ َعلَْي ِو ال ه‬ ‫ث ه‬ ‫اض ُم ْن ُذ بَ َع َ‬‫اد َم ٍ‬ ‫‪َ -‬وأَ هن ا ْْلِ َه َ‬
‫ي ََل يُ ْب ِاَّطلُوُ َش ْيءٌ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْاْل َْم ِر م ْن أَئِ همة ال ُْم ْسل ِم َ‬
‫ك‪,‬‬‫‪َ -‬وا ْْلَ ُّج َك َذلِ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ات ِم َن ال ه‬ ‫ص َدقَ ِ‬
‫ي‪.‬‬‫ُوِل ْاْل َْم ِر م ْن أَئِ همة ال ُْم ْسل ِم َ‬ ‫س َوائِ ِم إِ ََل أ ِ‬ ‫‪َ -‬و َدفْ ُع ال ه‬
‫‪ -‬والنهاس م َؤهمنو َن ِِف أَح َك ِام ِهم وموا ِريثِ ِهم‪ ,‬وََل نَ ْد ِري ما ىم ِع ْن َد هِ‬
‫اَّلل َع هز َو َج هل‬ ‫َ ُْ‬ ‫ْ َََ ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُ ُ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ال‪ :‬ىو م ْؤِمن ِع ْن َد هِ‬ ‫ال‪ :‬إِنهوُ ُم ْؤِم ٌن َح ًّقا فَ ُه َو ُم ْبتَ ِد ٌ‬
‫ال‪:‬‬ ‫اَّلل فَ ُه َو م َن الْ َكاذبِ َ‬
‫ي‪َ ,‬وَم ْن قَ َ‬ ‫ع‪َ ,‬وَم ْن قَ َ ُ َ ُ ٌ‬ ‫‪ -‬فَ َم ْن قَ َ‬
‫ِ‬ ‫ىو م ْؤِمن بِ هِ‬
‫يب‪.‬‬‫اَّلل َح ًّقا فَ ُه َو ُمص ٌ‬ ‫َُ ُ ٌ‬
 ‫ض هَل ٌل‪,‬‬‫‪َ -‬وال ُْم ْرِجئَةُْ ُم ْبتَ ِد َعةُ ُ‬
‫اَّللَ َع هز َو َج هل يَ ْعلَ ُم َما ََلْ يَ ُك ْن قَ ْب َل أَ ْن يَ ُكو َن فَ ُه َو‬‫ض هَل ٌل‪ ,‬فَ َم ْن أَنْ َك َر ِم ْن ُه ْم أَ هن ه‬ ‫‪َ -‬والْ َق َد ِريهةُ ُم ْبتَ ِد َعةُ ُ‬
‫َكافِ ٌر‪.‬‬
‫ِ‬
‫ار‪,‬‬‫‪َ -‬وأَ هن ا ْْلَ ْهميهةَ ُك هف ٌ‬
‫ضوا ِْ‬
‫اْل ْس ََل َم‪,‬‬ ‫ضةَ َرفَ ُ‬ ‫‪َ -‬وأَ هن ال هرافِ َ‬
‫ِج ُم هرا ٌق‪.‬‬‫الََوار َ‬ ‫‪َ -‬و ْ‬
‫‪ -‬ومن َزعم أَ هن الْ ُقرآ َن ََمْلُو ٌق فَ هو َكافِر بِ هِ‬
‫اَّلل ال َْع ِظ ِيم ُك ْف ًرا يَ ْن ُق ُل َع ِن ال ِْمله ِة‪.‬‬ ‫َُ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ََ ْ َ َ‬
‫ك ِِف ُك ْف ِرهِ ِِمه ْن يَ ْف َه ُم فَ ُه َو َكافِ ٌر‪.‬‬ ‫‪َ -‬وَم ْن َش ه‬
‫وق فَ ُه َو‬‫ول‪ََ :‬ل أَ ْد ِري ََمْلُو ٌق أَو غَْي ر ََمْلُ ٍ‬ ‫اكا فِ ِيو يَ ُق ُ‬ ‫ف َش ًّ‬ ‫اَّلل َع هز َو َج هل فَ َوقَ َ‬ ‫ك ِِف َك ََلِم هِ‬ ‫‪َ -‬وَم ْن َش ه‬
‫ْ ُ‬
‫َج ْه ِم ٌّي‪.‬‬
‫اى ًَل عُ ِلّ َم َوبُ ِّد َ‬
‫ع َوََلْ يُ َك هف ْر‪.‬‬ ‫آن ج ِ‬ ‫ِ‬
‫ف ِِف الْ ُق ْر َ‬ ‫‪َ -‬وَم ْن َوقَ َ‬
‫آن ََمْلُو ٌق فَ ُه َو َج ْه ِم ٌّي أَ ِو الْ ُق ْرآ ُن بِلَ ْف ِظي ََمْلُو ٌق فَ ُه َو َج ْه ِم ٌّي‪.‬‬ ‫ال‪ :‬لَ ْف ِظي بِالْ ُقر ِ‬
‫ْ‬ ‫‪َ -‬وَم ْن قَ َ‬

‫ت أَِِب يَ ُق ُ‬
‫ول‪:‬‬ ‫ال أَبُو ُُمَ هم ٍد‪َ :‬و ََِس ْع ُ‬ ‫قَ َ‬
‫‪َ -‬و َع ََل َمةُ أ َْى ِل الْبِ َد ِع ال َْوقِ َيعةُ ِِف أ َْى ِل ْاْلَثَ ِر‪,‬‬
‫السن ِهة َح ْش ِويهةً يُ ِري ُدو َن إِبْاَّطَ َ‬
‫ال ْاْلثَا ِر‪.‬‬ ‫ادقَ ِة تَ ْس ِميَتُ ُه ْم أ َْى َل ُّ‬ ‫‪ -‬و َع ََلمةُ ال هزنَ ِ‬
‫َ َ‬
‫السن ِهة ُم َشبِّ َهةً‪,‬‬‫‪َ -‬و َع ََل َمةُ ا ْْلَ ْه ِميه ِة تَ ْس ِميَتُ ُه ْم أ َْى َل ُّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫‪َ -‬و َع ََل َمةُ الْ َق َد ِريهة تَ ْسميَتُ ُه ْم أ َْى َل ْاْلَثَ ِر ُُمَ َ‬
‫ربةً‪.‬‬
‫صانِيهةً‪.‬‬ ‫‪ -‬و َع ََلمةُ الْمرِجئَ ِة تَس ِميت هم أ َْىل ُّ ِ ِ‬
‫السنهة َُمَال َفةً َونُ ْق َ‬ ‫ْ َُ ُ ْ َ‬ ‫َ َ ُْ‬
‫اصبَةً‪.‬‬‫السن ِهة نَ ِ‬ ‫ض ِة تَ ْس ِميَتُ ُه ْم أ َْى َل ُّ‬ ‫‪َ -‬و َع ََل َمةُ ال هرافِ َ‬
‫يل أَ ْن ََتْ َم َع ُه ْم َى ِذهِ ْاْل ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وََل ي لْح ُق أ َْىل ُّ ِ‬
‫ََسَاءُ‪.‬‬ ‫اس ٌم َواح ٌد َويَ ْستَح ُ‬ ‫السنهة إِهَل ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬

‫ت أَِِب َوأَبَا ُزْر َع َة‬‫ال أَبُو ُُمَ هم ٍد‪َ :‬و ََِس ْع ُ‬ ‫قَ َ‬
‫ك أَ َش هد الته غْ ِل ِ‬
‫يظ‪,‬‬ ‫ان ِِف ذَلِ َ‬
‫ان أ َْى ِل ال هزي ِغ والْبِ َد ِع ي غَلِّظَ ِ‬ ‫ان ِبِِ ْجر ِ‬‫‪ -‬يأْمر ِ‬
‫ُ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َُ‬
‫ب بَِرأْ ٍي ِِف غَ ِْري آثَا ٍر‪,‬‬ ‫ض َع الْ ُكتُ ِ‬‫ان َو ْ‬ ‫‪ -‬وي ْن ِكر ِ‬
‫َُ َ‬
‫ِ‬ ‫س ِة أ َْى ِل الْ َك ََلِم َوالنهظَ ِر ِِف ُكتُ ِ‬ ‫ِ‬
‫ي‪,‬‬‫ب ال ُْمتَ َكلّ ِم َ‬ ‫‪َ -‬ويَ ْن َهيَان َع ْن ُُمَالَ َ‬
‫ب َك ََلٍم أَبَ ًدا‪.‬‬ ‫وَل ِن‪ََ :‬ل ي ْفلِح ِ‬
‫صاح ُ‬ ‫ُ ُ َ‬ ‫‪َ -‬ويَ ُق َ‬
‫ول أَنَا‪».‬‬‫ال أَبُو ُُمَ هم ٍد‪َ « :‬وبِ ِو أَقُ ُ‬ ‫قَ َ‬