Forgotten Workforce Bur

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 69

axmifaomif;csDaom jrefrmEdik if rH S trsKd;orD;tvkyo f rrsm;onf jrefrmjynfwiG ;f &Sd rdom;pkrsm;.

pm;0wfaea&;
ajyvnfap&eff w±kwef ,fpyfa&$vòD rd‹f wGif trsm;tm;jzifh tEW&m,ftvGerf sm;aompuf±rkH sm;wGif tvkyv f yk u
f ikd f
ae-u&onf? Oya'ydkif;qdkif&m w&m;0if umuG,fay;xm;jcif;r&SdonfhtwGuf trsKd;orD;tvkyforrsm;onf
'%f&m temw& &&Sdjcif;/ enf;aygif;pHkt-urf;zufcH&jcif;ESifh acgif;yHkjzwf tjrwfxkwfcH&jcif;wdk‹udk }uHK awG‹-u
&onf? ,cktpD&ifcpH monf w±kwEf ikd if aH &$vòD rd‹wGi;f &Sd vkyif ef;e,fy,ftoD;oD;wGif tvkyv f yk u
f ikd af e-u&aom
jrefrmEdkifiHrS trsKd;orD;tvkyforrsm; wjzpfvnf; toHrJh (odk‹) yHk;uG,faeaomt&dyfrsm;. awG‹}uHK cHpm;ae
-u&aom tajctaersm;ESifh tEW&m,fuif;&Sif;_yD; vHk_cHKr+&Sdonfh vkyfief;cGifzefwD;ay;&ef wdkufwGef;awmif;qdk
xm;onfh tpD&ifcHpmjzpfonf?

toHrJh
odk@r[kwf
Burmese Women’s Union
P.O Box 40
ykef;uG,faeaomt&dyfrsm;
Mae Rim, Chiang Mai 50180
Thailand
Email: bwu@burmesewomensunion.org w&kwfEdkifiH/ a&$vD_rdK @rS jrefrmEdkifiHom; a&$@ajymif;trsdK;orD; tvkyform;rsm;. b0jzwfoef;r+tawG@t}uHK
Website: www.burmesewomensunion.org
toHrJh
odk@r[kwf
ykef;uG,faeaomt&dyfrsm;
w&kwfEdkifiH/ a&$vD_rdK@rS jrefrmEdkifiHom; a&$@ajymif;trsdK;orD; tvkyform;rsm;. b0jzwfoef;r+tawG@t}uHK
jrefrmhtrsKd;orD;or*~jzpfay:vmyHk

1988 ckESpfwGif jrefrmEdkifiHY ausmif;olausmif;om;rsm; OD;aqmifonfhordkif;0if &Spfav;vHk;


vlxt k a&;awmfy}kH u;D w&yf ay:aygucf o
hJ nf? Tta&; awmfy}kH u;D onf ppftm%m&Sipf epfðzwfcs+y;D
'Drukd a&pDEikd if H awmfopfwnfaxmif&ef ppftpd;k & udk jynfovl xl w
k &yfv;kH u qENjyawmif;qdw k u
kd f
yGJ0ifcJhjcif;jzpfonf? &Spfav;vHk; vlxkv_yf&Sm;r_ta&;awmfyHkonf ppftpdk;&rS tm%modrf;I
t=urf; zufESdyfuGyfr_a=umifh ta&;edrfhcJh&+yD; v_yf&Sm;r_wGif yg0ifcJhaom wdkufyGJ0ifjynfol trsm;
tjym;rSm 'Drdkua&pDESifh vl@tcGifhta&; &&Sdonftxd wdkufyGJ0ifoGm;&ef&nf&G,fI tdrfeD;csif;EdkifiH
rsm;jzpfaom xdkif;/ tdENd,/ w±kwfESifh b*Fvm;a'h&Sf e,fpyfrsm;odk@ xGufcGmcJh=uonf?

jrefrmhtrsK;d orD;or*~ukd ordik ;f 0if±pS af v; vH;k 'Dru kd a&pDta&;awmfy}kH uD;t+yD; xdik ;f jrefrme,fpyfo@kd
a&muf&Sdvm=uaom trsKd;orD;ausmif;olrsm;rSOD;aqmifI 1995 Zefe0g&Dv (7) &ufae@Y xdkif;
jrefrme,fpyfwae&mwGif pwifzGJ@pnf;cJhonf? zJG‹pnf;pOfu EdkifiHa&;tzJG‹tpnf;toD;oD;rS trsKd;
orD;rsm;. Edik if aH &;OD;aqmifrt _ cef;u¾udk jri‡ w hf if&ef/ 'kuo
Q nf pcef;rsm;ESihf tdref ;D csi;f Edik if rH sm;wGif
vma&muf aexdkifvsuf±Sd=uaom jrefrmEdkifiHrS trsKd;orD;rsm;. trsKd;orD;tcGifhta&;ESifh 'Drdku
a&pDtay: vufcHusifhoHk;r_ tawG;tjrifjr‡ifhwif&ef/ tajccHpm;0wfaea&; vdktyfcsufrsm;udk rdrd
wd‹k ud,
k yf ikd pf rG ;f tm;jzifh jznfq
h nf;Edik &f ef &nf&,
G jf cif;jzpfonf? xdt
k csed rf pS I trsK;d orD;acgi;f aqmif
7 OD;yg0ifonfh aumfrwD wckzGJ@pnf;+yD; pnf;±Hk;a&;vkyfief;pOfrsm;jzifh pwifv_yf&Sm;cJh=uonf?

jrefrmEdik if o
H nf wdik ;f &if;om;vlrsK;d aygi;f pHak exdik =f u+yD; obm0t&if;tjrpf rsm;jym;pGmxGuaf om
EdkifiHwckjzpfaomfvnf; 1940-1950 =um;wGif jzpfay:cJhaom jynfwGif;ppfonf ,ae@tcsdefxd
e,fpyfa'owav#mufwiG f qufvufjzpfymG ;aeqJjzpfonf? 1962 ckEpS f ppftm%modr;f +yD;onfrS
pI OD;ae0if;ppftpd;k & onf jynfov l x l tk m; urBmESihf tquftoG,jf zwf+yD; oD;jcm;aeapcJo h nf?
Ttajctaeonf jrefrm Edik if t H wGi;f &Sd trsK;d orD;rsm;tm; urBmEh ikd if t
H oD;oD;Y jzpfay:aeaom
vl@tcGifhta&;ESifh trsKd;orD;tcGifhta&;v_yf&Sm;r_rsm;udk odjrifcGifh/ em;vnfcGifh/ avhvmcGifh/ yg0if
cGifhrsm; r&&SdapcJhay? ppfrSefonfh trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&; vkyfief;pOfrsm;wGifvnf; trsKd;
orD;rsm;. yg0ifvyk af qmifciG hf tcGit hf vrf;rsm; vGepf mG enf;yg;cJoh nf? jrefrmhtrsK;d orD;or*~wiG f
wdkif;&if;om;aygif;pHktrsKd;orD;rsm;rS tzJG‹0ifrsm;tjzpf yg0if+yD; tzJG‹ 0ifrsm;onf vlrsKd;a&;qdkif&m
ordkif;a=umif;rsm;udk tjyeftvSefavhvmcGifh&&Sdum xdktcsdefu zJG‹pnf;wnf&Sd aecJh+yDjzpfonfh
u&iftrsKd;orD;tpnf;t±Hk;/ u&ifeDtrsKd;orD;tpnf;t±Hk;wdk‹ESifhtwl ae&ma'otoD;oD;wGif
trsKd;orD;tzJG‹tpnf;rsm;ay:aygufv_yf&Sm;vmEdkifa&;ESifh trsKd;orD;tzJG‹tpnf;rsm;tm;vHk;

2 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
pkpnf;um wlncD ikd rf monfh bH&k nfreS ;f csuEf iS hf vkyif ef;pOfrsm; ay:xGuEf ikd af &;twGuf jrefrmhtrsK;d
orD;or*~rS ar#mfvifhcsufxm;um jyifqifcJhonf?

&nfrSef;csuf

jrefrmEkdifiHrS vltzJG@tpnf;wkd;wufa&;/ usm;rwef;wla&;ESifh EdkifiHa&;t&OD;aqmifr_ tcef;


u¾wdk@wGif trsdK;orD;rsm;. yg0ifr_ukd jr‡ifhwif&ef?

OD;wnfcsuf

Õ ppftm%m&SifpepfcsKyf+idrf;a&;ESifh ppfrSefaomzuf'&,fjynfaxmifpkwnfaqmufa&; tcef;


u¾rsm;wGif trsK;d orD; rsm;. um,^m%pGr;f tm;rsm;jzifh ydrk x
kd ad &mufpmG aqmif&u
G Ef ikd af &;?

Õ Edik if w
H um pHcsed pf !
H eG ;f rsm;t& todtrSwðf yxm;aom trsK;d orD;rsm;/ vl@tcGit
hf a&;rsm;ESihf
vdif uGJjym;r_tay: cGJjcm;r_r&Sdaom wef;wla&; (Gender Equality) udk vufcHusifhoHk;r_/
jrefrmh vl@tzGJ@t pnf;twGif; jyef@yGm;vmapa&;?

Õ tem*wfwGif wnf+idrfat;csrf;I a&&SnfzG@Hòz;wdk;wufaom vl@tzGJ@tpnf;wck cdkifcdkifrmrm


ay:xGef;vmEdkif&ef trsKd;orD;rsm;. tawG;tac:ESifh pGrf;tm;udk tjynfht0toHk;ðyEdkifa&;?

jrefrmhtrsKd;orD;or*~. ar#mfrSef;csuf

Õ jrefrmhtrsK;d orD;or*~onf aemufco H rdik ;f a=umif; rwlno D nfh trsK;d orD;rsm;jzifh w&m;r#w
a&;/ wef;wla&;ESihf +idr;f csr;f a&;udk tajccHaom a&&Snzf @G òH z;wd;k wufonfh vl@abmifb0wnf
aqmuf&mwGif trsKd;orD;rsm; wufºupGm yg0ifvmap&ef óu;yrf;aqmif&GufaeonfhtzG@J
jzpfonf?

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 3


rmwdum
tpD&ifcHpm tusOf;csKyf . ................................................................. 6

ed'gef; ..................................................................................... 8
- jrefrmhtrsdK;orD;or*~. w&kwfEdkifiHe,fpyf vkyfief;tpDtpOf ...................... 8
- tpD&ifcHpma&;om;ðypkyHk ........................................................... 9

aemufcHordkif;a=umif; .................................................................... 12
- jrefrm-w±kwf qufqHa&;? (ul;oef;a&mif;0,fr_ESifh &if;ESD;jrKyfESHr_rsm;
wdk;jrifh vmjcif;/ rnDr#aom zHG@jzdK;wdk;wufvmr_rsm;) . ............................ 12
- a&$vD (pD;yGm;a&;csJ@xGifvmaom e,fpyfòr@wòr@) ................................... 14

okawoe&SmazGawG@&dScsufrsm; . .......................................................... 17
- a&$vDòr@twGif; a&$@ajymif;tvkyfvkyfudkifr_rsm;jym;vmjcif;.......................... 17

wGef;ydk@aomtajctaersm; ............................................................... 18
- jrefrmEdkifiH tylydkif;ajcmufaoG@a'orsm;. a&crf;ajcmufr_jy\em ................ 18
- pkdufysdK;ukefypPnf; aps;E_ef;usqif;vmjcif;........................................... 19
- tvkyftudkiftcGifhtvrf;enf;yg;jcif;ESifh vkyftm;cenf;yg;jcif;..................... 20
- em*pfrkefwdkif;ESifh EdkifiHa&;rwnf+idrfr_............................................... 20
- rl;,pfaq;0g;oHk;pGJjcif;ESifh t&ufaopmaomufpm;jcif; ............................ 21

qGJaqmifaeaomtajctaersm; . ........................................................ 23
- vkyftm;crsm;jcif;/ ae&ma'oeD;pyfjcif;ESifh tquftoG,f&dSjcif; .................. 23

vlukeful;jcif; ............................................................................ 23
- ZeD;r,m;tjzpf a&mif;pm;cH&jcif; ................................................. 24

a&$vD+rdK@wGifaexdkifjcif;? a&$@ajymif;trsdK;orD;rsm;.
vkyfief;tawG@t}uKHrsm; . ................................................................ 28
- a&$vDòr@ESifh ywf0ef;usifa'orsm;&Sd tvkyftudkiftcGifhtvef;rsm; ................. 28
- puf±Hktvkyf±Hk tvkyform; ........................................................ 29
- aps;a&mif;tvkyf .................................................................. 31
- tdrfwGif;tultvkyf . ............................................................. 32

4 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
- pm;aomufqkdif0efxrf;tvkyf ..................................................... 33
- ±dk;&mtESdyfonftvkyf . ........................................................... 34
- aqmufvkyfa&;orm;tvkyf ....................................................... 34
- ausmufpdrf;ukeful;jcif;vkyfief; .................................................... 35
- vdifvkyfief; ........................................................................ 35

ynma&;tqifhrsm;ESifh tvkyftudkiftcGifhtvef;rsm; . ................................... 39


vkyfief;cGiftajctaersm;ESifh usef;rma&;/ vHk+cHKr_tEW&m,frsm; . .......................... 40
- vkyftm;c ESifh tusdK;cHpm;cGifhrsm; .................................................. 40
- trsdK;om;ESifh trsdK;orD; vkyftm;c tcsdK;tpm;jcm;em;r_ .......................... 42
- vkyfief;cGifusef;rma&;ESifh vHk+cHKr_ ................................................... 42
- tvkyf&Sifrsm;. EdSyfpufr_ESifh acgif;yHkjzwfr_ . ........................................ 44
- tvkyfcsdeftvGef&Snfvsm;jcif; . .................................................... 44
- vdifydkif;qdkif&m aESmifh,SufcH&jcif; .................................................. 46
- vdifvkyfief;/ tdyfcsftdkifAGD§attdkif'Dtufpf/ ±kyfydkif;qdkif&mtEW&m,fESifh vHk+cHKa&; . .. 48

a&$vDòr@wGif aexdkifjcif;? e,fpyfwav#mufwGifaexkdifaeaom a&$@ajymif;trsdK;orD;rsm;.


taxGaxG tawG@t}uHKrsm; .............................................................. 52
- aexdkifr_ tajctaersm; ........................................................... 52
- vHk+cHKr_ESifh vGwfvyfpGmv_yf&Sm;oGm;vmcGifh . ........................................ 52
- rSwfwrf;wifjcif; . ................................................................. 54
- usef;rma&;apmifha&SmufcGifh ........................................................ 55
- uav;i,frsm;twGuf ynmoif=um;EkdifcGifh ....................................... 57
- a&$@ajymif;trsdK;orD;rsm;twGuf &nf&G,fzGifhvSpfxm;aom 0efaqmifr_rsm; . ....... 57
- bmompum;u|rf;usifr_ESifh tuef@towfrsm; ................................... 57
- tvkyform;rsm;pkpnf;Edkifr_ ........................................................ 58

tem*wfar#mfvifhcsufrsm;/ tdyfrufrsm;ESifh vufawG@b0rsm; ............................. 59


tvm;tvmrsm; ........................................................................ 61
- qufvufjzpfay:aernfh a&$@ajymif;tajccsr_rsm; ................................... 61

ed*Hk;csKyfcsufESifh t}uHjyKcsufrsm; . ......................................................... 62


aemufqufwGJ okawoevkyfief;wGif yg0ifajzqdkol trsdK;tpm; . ........................ 64

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 5


tpD&ifcHpmtusOf;csKyf
jrefrmEdkifiH. wpp,dk,Gif;vmaeaom EdkifiHa&;ESifh pD;yGm;a&;tajctaetay: t&dSefaumif;
aumif;jzifh wdk;wuf vmaeaom w&kwfEkdifiH. tajctaeu xyfavmif;aygif;pyfvdkufjcif;a=umifh
vGefcJhaomESpfrsm;twGif; jrefrmEdkifiHrS ajrmufzufzsm;w&kwfEdkifiHodk@ a&$@ajymif;tvkyform;rsm;
tvHk;t&if;jzifh 0ifa&mufvmaom tajctaetopfw&yfjzpfay:vmcJhonf?

,leefjynfe,f. e,fpyfòr@ jrefrmtac: a&$vDòr@wGif vGefcJhaom 5 ESpftwGif; jrefrmEdkifiHrS


a&$@ajymif;tvkyfvkyfudkifolOD;a& q,fqwdk;vmonf[k cef@rSef;xm;+yD;/ tvkyform;OD;a&
wpfodef;ausmftxuf &dSEdkifonf? a&$@ajymif;tvkyform;rsm;onf ,cifu ausmufpdrf;vkyfief;/
c&D;oGm;vma&;vkyfief;ESifh vdifvkyfief;rsm;wGifom tvkyfvkyfudkif=uaomfvnf; ,cktcsdefwGif
tdrfwGif;tulvkyfief;/ pm;aomufqdkifESifh [dkw,f0efxrf;/ aps;a&mif;aps;0,ftvkyform;/
aqmufvkyfa&;ESifh pufypPnf;xkwfvkyfa&; puf±Hkrsm;tygt0if vkyfief;u¾ awmfawmfrsm;
rsm;wGif tvkyfvkyfudkifae=uonf?

a&$@ajymif;tajccsolrsm;onf jrefrmEdkifiHtv,fydkif;ESifh ta&S@zufjcrf;rsm;rS vma&muf=uonf?


txl;ojzifh a&crf;ajcmufojzifh ±dk;&mtoufarG;0rf;a=umif;vkyfief; vkyfudkifr&awmhaom
tv,fydkif;yljyif;ajcmufaoG@a'orS v,form;rsm;jzpf=uonf? ppfudkif;ESifh rauG;a'orsm;wGif
vli,frsm;onf w±kwfEkdifiHodk@ &GmvHk;u|wf vma&mufum tvkyftudkif&SmazGI &yfwnfae
=u&onf?

a&$@ajymif;tajccsolrsm;teuf trsm;pkrSm trsdK;orD;rsm;jzpf=uonf? 2010 ckESpftwGif; jrefrmh


trsKd;orD;or*~u vkyfief;u¾pHkrS trsKd;orD; 32 OD;ESifh tao;pdwfawG@qHkar;jref;jcif;rsm;
jyKvkyfcJhonf? ar;jref;cJhonfh trsKd;orD;rsm;teuf trsm;pkrSm jrefrmEdkifiHtv,fydkif;a'orsm;
rS jzpf=ujyD; trsKd;orD;xuf0ufrSm txufwef;ynma&; atmifjrif+yD;olrsm;/ wcsKdŒtrsKd;
orD;rsm;onf wuUodkvfbGJ@& ynmwwfrsm;yifjzpfonf? odk@aomf olwdk@tm;vHk;. wlnDaom
tcsufrSm jrefrmEdkifiHwGif tvkyftudkif&SmazGI r&jcif;yifjzpfonf?

a&$vDòr@wGif jrefrmhtrsKd;orD;or*~u awG@qHkar;jref;cJhonfh a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;onf


yHkrSef}uHKawG@&onfh vkyfief;cGifacgif;yHkjzwfcH&r_yHkpHrsm;/ vkyfief;cGifusef;rma&;ESifhvHk+cHKr_ab;
tEW&m,frsm;/ vkyfief;u¾tvdkuf tvkyf&Sifrsm;. ESdyfpufr_rsm; ponfwdk@udk xkwfazmfajym
qdkcJhonf? a&$vDòr@wGif a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm; tvkyfvkyfaomvkyfief;rsm;teuf tEW&m,f
trsm;qHk;vkyfief;wckrSm opfom;udk ausmufom;tjzpf ajymif;,laom opfausmufaoG;vkyf
ief;jzpfonf? tqdkyg opfom;rsm;udk rEWav;wdkif;rS wifoGif;+yD; w±kwfEdkifiHt0Srf;wGiftdrf
wGif;tvSqifypPnf;tjzpf wefzdk;}uD;pGm ay;0,f=uonf? &m*%ef;ESifhcsDaomtao;pm;t
vkyf&Hkrsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf tumtuG,frsufESmzHk;pGyfrsm;/ vuftdwfrsm;0wfqif
xm;jcif;r&dSyJ (odk@r[kwf) usef;rma&;tmrcHcsuf wpHkw&mr&dSyJtEW&m,frsm;aom v#yfppf
ypPnf;rsm;/ "mwkaA' azsmf&nfrsm;udk toHk;jyKI opfom;rsm;udk ta&mifwifjcif;/ tacsmoyf

6 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
jcif; ponfhvkyfief;rsm;udk em&Daygif;rsm;pGm xdkif&murxpwrf; vkyf=u&aomfvnf; xdkt
wGuf&onfh vkyftm;curl rqdkpavmufr#om jzpfonf? vkyfief;cGif taxGaxGacgif;yHkjzwf
cH&onfhtajctaersm;tjyif trsKd;orD;rsm;onf usm;r tajccHaom cGJjcm;qufqHcH&jcif;/
vkyfief;awmfawmfrsm;rsm;wGif trsKd;om;rsm;xuf vkyftm;cavsmh&jcif;/ udk,f0efonfcGifhESifh
rD;zGm;cGifh cHpm;r_rsm; r&&Sdjcif;ESifh tvkyf&Sifrsm;. vdifydkif;qdkif&mapmfum;r_udkyg &ifqdkifae=u&
onf?

a&$vDESifh=u,fa*gifòr@rsm;&dS vdifvkyfief;rsm;wGif 0ifa&muftvkyfvkyfudkifae=uaom &mESifh


csDonfh jrefrmtrsKd;orD;rsm;onf wcgw&HwGif tumtuG,frJhvdifqufqH&ef twif;t=uyf
awmif;qdkcH&ojzifh usef;rma&;ESifh vHk+cHKa&;t& tEW&m,frsm;ESifh &ifqkdifae&+yD; azmufonf
rsm;. t=urf;zufr_/ txl;ojzifh rl;,pfaq;0g; oHk;pGJolrsm;. xifwdkif;}uJ qufqHr_rsm;udkyg
&ifqdkifae&onf?

acgif;yHkjzwfcH&aom/ tcGifhta&;azmufzsufcH&aom EdkifiHjcm;om; a&$@ajymif;tvkyform;rsm;


twGuf w&m;Oya'a=umif;t& ajz&Sif;ay;Edkifaom oufqdkif&mvkyfief;Xme ,EW&m;[lIvnf;
r&dSay? tvkyform;aumfrwD (odk@r[kwf) or*~zGJ@pnf;jcif;udkvnf; wm;jrpfxm;onfhtwGuf
wcgw&HwGif tvkyf&Siftay: rsKdodyfxm;aom a'gorsm;onf t=urf;zufr_rsm;tjzpf aygufuGJ
xGufoGm;wwfonf?

ra0;vSaom umvtwGif; jrefrmEdkifiHrS a&=unf&mjrufEk&modk@ a&$@ajymif;tvkyftudkif


&SmazGaer_rsm; avsmhenf;oGm;rnfh vuQ%mrawG@&ao;ay? 2010ckESpf Edk0ifbmv a&G;aumuf
yGJonfvnf; vGwfvyfjcif; r&dSovdk/ w&m;r#wjcif;vnf; r&dSay? tajccHOay't& ppfwyf
vuftwGif;om tm%m+rJjrHcdkifrm aeqJyifjzpf+yD; EdkifiHawmfb¾maiG tajrmuftrsm;udkvJ
ppfwyftwGuf qufvuftoHk;jyKaeOD;rnfjzpfonf? usef;rma&;ESifh ynma&;vdktyfcsufrsm;
udkawmh pmemw&m;uif;rJhpGm OayuQmjyKaeqJjzpfonf? tEW&m,frsm;aom obm0o,HZm
wxkwf,loHk;pGJjcif;rS a'ocHjynfolrsm;ESifh obm0ywf0ef;usifudk umuG,fay;aeaom wdkif;&if;
om;vufeufudkiftzGJ@rsm;udk jrefrmppfwyfu 2011 ckESpftwGif; ppfa&; xdk;ppftopfrsm;ESifh
wdkufcdkufaeonf?

jrefrmEdkifiHpD;yGm;a&;,dk,Gif;&jcif;.t&if;cH ppfwyf.nhHzsif;aom pDrHcef@cGJr_quf&dSaeOD;rnfjzpf+yD;


w±kwfEdkifiHtygt0if tdrfeD;csif;wkdif;jynfrsm;twGif;odk@ a&=unf&mjrufEk&m &SmazGoltvHk;
t&if;ESifh xGufcGmr_vnf; quf&dSaeOD;rnfomjzpfonf? xdk@a=umifh EdkifiHjcm;om;a&$@ajymif;tvkyf
orm;rsm;. tcGifhta&;udk tumtuG,fay;&ef/ rw&m;r_rsm;udk umuG,f[ef@wm;&efESifh
txl;ojzifh w±kwfEdkifiHtwGif; tvkyfvkyfudkifaeaom trsdK;orD;rsm;twGuf tumtuG,f
ay;Edkif&ef vkyfief;XmeESifh ,EW&m;rsm; ta&;w}uD; vdktyfaeayonf?

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 7


ed'gef;
,cktpD&ifcHpmonf ,cif jrefrmhtrsKd;orD;or*~rS xkwfa0+yD;om; 'kuQpuf0ef; (2000ckESpf)
ESifh i&JjynfESpfxyf=um;wGif ydwfrdaejcif; (2007 ckESpf) tpD&ifcHpmESpfck. aemufqufwGJ
tpD&ifcHpmvnf; jzpfonf? ,cif tpD&ifcHpmESpfckwGif trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,frsm;
jrefrmEdkifiHrS a&$@ajymif;oGm;ae&jcif;. wGef;tm;ay;csufrsm;udk rD;armif;xdk;jyxm;+yD; xdkif;EdkifiH/
tdENd,EdkifiHESifh w±kwfEdkifiHrsm;twGif; tvkyfvkyfudkifae=uaom a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;
&ifqdkifae&onfh tajctaersm;udk azmfxkwfa&;om;xm;cJhonf?

tqdkyg tpD&ifcHpmrsm; xkwfa0+yD;onfhtcsdefuwnf;u jynfwGif;tajctaeonf qufvuf


qdk;0g; vmcJhojzifh w±kwfEdkifiHtygt0if EdkifiH&yfjcm;odk@ a&$@ajymif;tvkyftudkif&SmazGr_E_ef; odod
omomwdk;jr‡ifh vmcJhonf? odk@aomf jrefrmEdkifiHrS ajrmufbufzsm;odk@ tvHk;t&if;jzifh a&$@ajymif;r_
rsm;udk vlodenf;aeao;onf? w±kwfEdkifiHtwGif; jref rmEdkifiHrS a&$@ajymif;tvkyfvkyfudkifaeaom
tvkyform;rsm;. tajctaeudk avhvmxm;aom okawoeavhvmr_ tenf;tusOf;om;
&dSao;onf?

ukefoG,fa&;vkyfief;twGuf tcsuftcsmydkusonfh ae&mwckjzpfvmonfESifhtr# a&$vDonf


w±kwfEdkifiHwGif tvkyf&SmazGvdkaom a&$@ajymif;tajccsolrsm;twGuf t"duae&mwckjzpfvm
cJhonf? a&$@ajymif;tajccsolOD;a& rsm;vmonfESifhtwl acgif;yHkjzwfcH&jcif;ESifh wjcm;jy\
emrsm;vnf; ydkrsm;vmonf? xdk@twl jrefrmhtrsKd;orD;or*~xHodk@ tultnDawmif;cHvmol
trsKd;orD;OD;a&vnf; ydkrsm;vmaeonf? tqkdyg a&$@ajymif;tvkyform;rsm;. tajctaeudk
ajymif;vJypf&ef wnfqJrl0g'rsm;. tuef@towf rsm;udkavhvm+yD; a&$@ajymif;tvkyform;rsm;.
tajccH&ydkifcGifhtcGifhta&;rsm; tumtuG,fay;Edkifaom rl0g'rsm;jzpfxGef;vmapa&;twGuf
taxmuftuljzpfaprnfh t}uHðycsufrsm; ta&;w}uD;aqmif&Guf&efvdktyfvmonf?

jrefrmhtrsKd;orD;or*~. w±kwfEdkifiHe,fpyfvkyfief;tpDtpOf

jrefrmhtrsKd;orD;or*~onf a&$vD/ =u,fa*gifESifh vdkifZm+rdK@0ef;usif w±kwf-jrefrme,fpyfteD;


tvkyfvkyfudkifaeaom a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;twGuf vkyfief;tpDtpOfrsm;udk ESpfaygif; 10
ESpfausmf=um aqmif&GufvmcJhonf? a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;. pmzwfE_ef;jrifhwufvmapa&;/
A[kokwkwdk;yGm;vmapa&;wdk@ udk OD;wnfI pmtkyfrsm;/ 0xWKrsm;/ r*~Zif;rsm; iSm;&rf;zwf&_Edkifonfh
jrefrmpm=unfhwdkufwck zGifhvSpfxm;gay;jcif;onf txufazmfjyyg vkyfief;tpDtpOfrsm;teufrS
wckjzpfonf? xdk@tjyif a&$@ajymif;olrsm; tcGifhta&;/ usm;rwef;wlnDrSsr_/ tdrfwGif;t=urf;zufr_
ESifh vdifydkif;qdkif&maESmifh,Sufr_/ rsKd;qufyGm;jcif;qdkif&m todynmrsm;tjyif vdifESifhtaxG
axGusef;rma&;rsm;ta=umif; aqG;aEG;oif=um;ay;onfh tvkyf±HkaqG;aEG;yGJrsm;/ oifwef;rsm;udk
vnf; jrefrmhtrsKd;orD;or*~u yHkrSef pDpOfusif;yay;onf?

8 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
jrefrmEdkifiHrS vdifvkyfief;jzifh toufarG;0rf;a=umif;ðyaeaom a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;udkt"d
uypfrSwfxm;aom tdwfcsftdkifAGD/ attdkif'Dtufpf ynmay;a&;tpDtpOfwckudkvnf; rdrdwdk@
wnfaxmifxm;onf? vdifvkyfief;vkyfudkifaeaom trsKd;orD;rsm;twGuf uGef'Hk/ ADwmrif
aq;ay;jcif;/ emrusef;olrsm; aq;uk&mwGif bmomjyef ulnDay;jcif;/ t[m&jzpfaprnfh
tpm;tpmrsm;/ c&D;oGm;vma&;/ wukd,fa&oef@&Sif;r_/ tdwfcsftdkifAGD/ attdkif'DtufpfESifh wjcm;
vdifqufqHjcif;rS ul;pufwufaom a&m*grsm; (STDs) tygt0if trsKd;orD;usef;rma&;tvkyf
±HkaqG;aEG;yGJrsm; pDpOfay;jcif; ponfwdk@udk jrefrmhtrsKd;orD;or*~ tzGJ@0ifrsm;u taxmuf tul
ðyay;onf? trsKd;orD;rsm;t=um; tjyeftvSef,Hk=unfr_ESifh em;vnfr_rsm;&dSvmap&ef tyef;
ajzaysmfyGJ&$ifyJGrsm;vnf; pDpOfay;onf? tqdkygtpDtpOf atmufrSwqifh aq;cef;jyojcif;rsm;
ESifh wjcm;ta&;ay: tultnDrsm;udkvnf; axmufyHhay;onf?

tpD&ifcHpma&;om;ðypkyHk

,cktpD&ifcHpmtwGuf okawoevkyfief;udk 2010 ckESpf {+yDvrS Edk0ifbmvt=um; aqmif


&GufcJh+yD; w±kwf-jrefrme,fpyf a&$vDESifh =u,fa*gif+rdK@rsm;wGif aexdkifaeaom jrefrmEkdifiHrS a&$@
ajymif; jrefrmtrsKd;orD;rsm;ESifh tao;pdwfawG@qHkar;jref;cJhonf?

a&$@ajymif; trsKd;orD; 32 OD;tm; jrefrmEdkifiHtwGif; ‚wdk@b0&yfwnfr_ESifh tcuftcJrsm;


ta=umif;/ a&$vD (odk@r[kwf) =u,fa*gif+rdK@rsm;wGif }uHKawG@&onfh b0&Sifoefr_ESifh vkyfief;cGif
tajctaersm;/ tem*wftwGuf ar#mfvifhcsufrsm;udk ar;jref;xm;onf? awG@qHkar;jref;cJhonfh
trsKd;orD;rsm;wGif wdkif;&if;om;vlrsKd;/ touft&G,f/ arG;&yfajrZmwdESifh w±kwfEdkifiHtwGif;
vkyfudkifaeaomtvkyftrsKd;tpm; pojzifh rwluGJjym;r_rsm;&dS=uonf?

xdk@tjyif jrefrmEdkifiHrS vma&muftvkyfvkyfudkifaeaom a&$@ajymif;tvkyform;rsm;t=um;

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 9


tdwfcsftdkifAGD/ attdkif'DtufpfjzpfyGm;r_ tajctaeudk jrefrmhtrsKd;orD;or*~u t"duxm;avh
vmxm;onfh ,cifavhvmcsufrsm;ESifh jyifyodk@ xkwfjyef&jcif;r&dSao;aom avhvmcsufrsm;
udkvnf; xkwfE_wftoHk;ðyxm;onf? tqdkyg avhvmr_rsm;teuf a&$vDtajcpdkuf rdrdwdk@ 0ef
xrf;rsm;u 2007 ckESpf atmufwdkbmvrS 'DZifbmvtxd rSwfwrf;aumuf,lxm;aom vdif
vkyfief;ESifh tESdyfcef;tvkyform; trsKd;orD;rsm;ta=umif; jzpf&yf 16 ckyg yg0ifonf? e,f
pyfa'oae a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;ESifh ae@w"l0 vufwGJaqmif&Gufaeaom jrefrmhtrsKd;orD;
or*~a&$vDtajcpdkuftzJG@0ifrsm;. vufawG@tawG@t}uHKrsm;rS &&dSvmonfh a,bl,savhvm
csufrsm;ESifh twnfðycsuf r&Ekdifao;onfh taxmuftxm;rsm;udkyg wpkwnf; toHk;ðycJhonf?

aemufqHk;tcsuftm;jzifh w±kwf-jrefrme,fpyfwGif trsKd;orD;rsm;ta&; aqmif&Gufaeaom


wjcm;tzGJ@tpnf;rsm;/ vGefcJhaom 10 ESpfausmfumvtwGif; vdifvkyfief;jzifh toufarG;0rf;
a=umif;ðyol trsKd;orD;rsm;udk tultnDay;aeaom tzGJ@tpnf;rsm;pGmESifh vufwGJaqmif
&GufcJhzl;aom vlr_a&;vkyfom;wOD;/ a&$@ajymif;tvkyform;trsKd;om;ESpfOD;ESifh xdke,fpyfa'o
wGif ESpfaygif;rsm;pGm tajccsaexdkifvsuf&Sdaom a'ocHrsm;ESifh rdrdwkd@aqG;aEG;yJGrsm;vnf; t}udrf
}udrfðyvkyfcJhonf? xdkaqG;aEG;csufrsm;onf trsKd;orD;rsm;ajymjyaom jzpfpOf ta=umif;t&m
rsm;udk ydktm;jzpfaponfhtjyif w±kwf-jrefrme,fpyfwav#muf aexdkif tvkyfvkyfaeaom a&$@
ajymif;jynfolrsm;qdkif&m bufpHktjrifudkvnf; &&dScJhonf?

awG@qHkar;jref;cJhonfh trsKd;orD;rsm;teuf wcsKd@trsKd;orD;rsm;onf jrefrmhtrsKd;orD;or*~


ESifh umvwcsKd@=um vufwGJaqmif&GufcJh+yD;jzpfaoma=umifh ‚wdk@tcGifhta&;ESifhywfoufI
aumif;aumif;od&dS em;vnfxm;+yD; jzpfonfhtjyif jrefrmEdkifiH. EdkifiHa&;tajctaeudkvnf;
aumif;pGm od&dSxm;+yD;olrsm; jzpfonfudk owdcsyfoifhygonf? xdka=umifh ,ck okawoeðyavh
vmcsufwGif tuef@towfrsm;&dSEdkifonfudk rdrdwdk@ oabmaygufvufcHygonf? odk@aomf jref
rmhtrsKd;orD;or*~onf awG@qHkar;jref;jcif; rvkyfcif rnfolwOD; wa,mufESifhr# wif}udKquf
oG,fcJhjcif;r&dSyg?

10 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
awG@qHkar;jref;cJhaom trsKd;orD;rsm;. vHk+cHKr_twGuf ‚wdk@.trnftm;vHk;udkaomfvnf;
aumif; a&S@qHk;trnfudkaomfvnf;aumif; ajymif;vJxm;onf? wcsKd@jzpf&yfrsm;wGif awG@qHkar;
jref;cH&olESifh jrefrmEdkifiHwGif;ae ‚wdk@rdom;pkrsm; vHk+cHKa&;twGuf arG;&yfZmwdtrnfrsm;udkyg
csefvSyfxm;onf? ,ckokawoeavhvmcsufwGif ta&twGuft&avhvmqef;ppfr_ESifh t&nf
taoG;t& avhvmqef;ppfr_ enf;vrf;ESpfrsKd;pvHk;udk toHk;ðyxm;ygonf?

owdðyrSwfom;&eftcsufrsm;
,cktpD&ifcHpmonf w±kwfEdkifiH e,fpyf+rdK@jzpfaom a&$vDudk t"du tm±Hkpdkufazmfjy
xm;onf? odk@aomf ajz=um;olrsm;. wdkuf&dkufajympum;udk &nf!$ef;aomtcgwGif
wcgw&HwGif t*Fvdyftac: ±lvD (Ruili) tm; jrefrmtac: a&$vDjzifhazmfjyxm;onf?
ajzqdkolpum;vHk;twdtusESifh qdkvdk&if;udk xdef;odrf;vdkojzifh tac:ta0:rajymif;vJyJ
toHk;ðyjcif;jzpfaomfvnf; ±lvDESifh a&$vDqdkonfrSm ae&mwckwnf;ukd &nf!$ef;jcif;jzpf
onf?

tpD&ifcHpmwGif ukefusp&dwfESifh 0ifaiGrsm;tm; azmfjy&mwGif ajzqdkol &nf!$ef;onfh


aiGa=u;trsKdtpm;ESifhom rSwfwrf;wifxm;+yD; tar&duefa':vmESifh Ed_if;,SOfazmfjyxm;
onf? jrefrmusyfaiG. w&m;0ifaiGvJE_ef;onf tar&duef 1 a':vmv#if 6 '\r 51 usyf
E_ef;jzpfonf? w&m;r0ifaiGvJE_ef;ESifh tqrwef uGmjcm;ojzifh usyfaiGwefzdk;tppftrSef
n$ef;wef;ESifh tvGefjcm;em;onf? xdk@a=umifh usyfaiGvJvS,fE_ef;tm; 2010 ckESpf w&m;
r0ifaiGvJE_ef;jzpfaom tar&duef 1 a':vmv#if jrefrmusyfaiG 1050 usyfE_ef;udk toHk;
ðyxm;onf?

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 11


aemufcHordkif;a-umif;
jrefrm=w±kwfqufqHa&;?
ukefoG,fa&mif;0,fa&;ESifh &if;ESD;jrKyfESHr+rsm; wdk;jrifhvm/ rnDr#aomwdk;wufvmr+

aEG;axG;aom ESpfEdkifiHqufqHa&;

1980 aESmif;ydkif;ESpfrsm;rwdkifcif jrefrmEdkifiHESifh w±kwfEkdifiHonf EdkifiHa&;ESifh pD;yGm;a&;t&


eD;eD;uyfuyfquf qHa&;r&dScJhay? w±kwfEdkifiHESifhxdpyfaeaom e,fpyfawmfawmfrsm;rsm;udk jrefrm
jynfuGefjrLepfygwD (CPB) tygt0if vufeufudkifawmfvSefa&;tiftm;pkrsm;u us,fus,fjyef@
jyef@ pdk;rdk;xm;ojzifh e,fpyfjzwfausmful;oef;a&mif;0,fr_ tenf;tusOf;r#om &dScJhonf?
jrefrmjynfuGefjrLepfygwD (CPB) udk w±kwftpdk;&u wdkuf±dkuf taxmuftyHhay;cJhonf? jref
rmppftpdk;&onf 1962 ckESpf tm%modrf;cJhonfh tcsdefrSpI wHcg;ydwf txD;usefrl0g'udk qkyf
udkifvmcJhonf?

1988 ckESpf jrefrmwEdkifiHvHk;u ppftpdk;&. EdkifiHa&;zdESdyfr_/ pD;yGm;a&;t& vGJacsmfr_rsm; (,cifu


pD;yGm;a&;t& tiftm;aumif;cJhaom jrefrmEdkifiHonf zGH@+zdK;r_tedrfhqHk;wdkif;jynftqifhodk@ avsmh
uscJh&onf?) tay: qef@usifqENjyaom vlxktHkºur_jzpfonfhtcsdefwGif tajctaetm;vHk;
ajymif;vJoGm;cJhonf? ppftpdk;&u vlxktHkºur_}uD;udk t=urf;zufESdrfeif;cJhonf? wdkif;jynf.
pD;yGm;a&;t=uyftwnf;udk EdkifiHjcm;ul;oef;a&mif;0,fr_/ &if;ESD;jrKyfESHr_wdk@twGuf vrf;zGifhay;
onfh enf;vrf;jzifh ajz&Sif;&ef tm;xkwfcJhonf? jrefrmEdkifiH. obm0 o,HZmwrsm;udk 0,f,l
vkdaom tdrfeD;csif;wdkif;jynfrsm;rS EdkifiHjcm;&if;ESD; jrKyfESHaiGtvHk;t&if;jzifh tcsdefwdktwGif; 0if
a&mufvmcJhojzifh ppfwyftiftm; wdk;csJ@EdkifcJhonfhtjyif jrefrmjynf uGefjrLepfygwD (CPB) t
ygt0if wdkif;&if;om; vufeufudkifawmfvSefa&;tiftm;pkrsm;udk acsr_ef;Ekdif&eftm;aumif;apcJh
onf? 1985 ckESpfuwnf;u w±kwfEdkifiHu taxmuftyHhjzwfawmuf vdkufojzifh aiGa=u;t&
tcuftcJjzpfaeaom jrefrmjynfuGefjrLepfygwD (CPB) onf wdkif;&if;om;tkyfpkrsm;. cGJ
xGufr_udk }uHKawG@cJh&+yD; 1989 ckESpfwGif +ydKvJoGm;cJhonf? xdk@aemufcGJxGuf wkdif;&if;om;tzGJ@
rsm;onf ppftpdk;&ESifh typftcwf&yfpJa&;pmcsKyfrsm; ra&S;raESmif;qdkovdk csKyfqdkcJh=uonf?
jrefrmEdkifiH ta&S@ajrmufjcrf;e,fpyfwav#muf wdkufcdkufr_rsm; &yfqdkif;oGm;jzifh w±kwfEdkifiHESifh
ukefoG,fa&;acwfopfwck vrf;yGifhoGm;apcJhonf?

vGefcJhaom q,fpkESpf ESpfckausmftwGif; jrefrmESifh w±kwfEdkifiHonf tvGef&if;ESD;u|rf;0ifaom


EdkifiHa&;r[mrdwfrsm;jzpfoGm;=u+yD; ESpfjynfaxmif EdkifiHawmftqifh tvnftywfc&D;pOfrsm;
yHkrSefeD;yg; tjyeftvSef vkyfaqmifvm=uonf? jrefrmppfacgif;aqmifrsm;tay: qef@usifta&;
,laom urBmhukvor*~qHk;jzwfcsufrl=urf;rsm;udk w±kwfEkdifiHu ADwdktm%moHk;I t}udrf}udrf
y,fcscJhonf?

12 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
ukefoG,fa&mif;0,fa&;ESifh &if;ESD;jrKyfESHr_rsm; wdk;jrifhvmjcif;/

vuf&dStajctaewGif w±kwfEkdifiHonf jrefrmEdkifiH. t}uD;qHk;EdkifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHoljzpf+yD;/


t"dutm;jzifh zGH@+zdK;wdk;wufa&;vkyfief;}uD;rsm;wGif &if;ESD;jrKyfESHr_rsm; ðyvkyfxm;onf?41 w±kwf
ukr`%Drsm;onf jrefrmEdkifiH. txift&jrpf }uD;rsm;ESifh ‚wdk@jrpfvufwufrsm;wGif a&
tm;v#yfppfxkwfa&umwmaygif; 25 ckudk vuf&dSwnfaqmufaejcif; (odk@r[kwf) aqmufvkyf
&ef jyifqifaeonf? tqdkyga&tm; v#yfppf"mwftm; xkwfvkyfr_rS &&dSvmrnfh v#yfppf
"mwftm;rsm;udk tdrfeD;csif;wdkif;jynfrsm;odk@ wifoGif;a&mif;csrnfjzpfonf? 2010 ckESpfwGif
w±kwfEdkifiHonf jrefrmhurf;vGef"mwfaiG@wGif;rsm;rS "mwfaiG@rsm;ESifh ta&S@tv,fydkif;a'orS
oabFmjzifho,fvmaom a&eHrsm;udk jrefrmEdkifiHrS ,leefjynfe,fodk@wifydk@&ef EdkifiHjzwfausmf
ydkufvdkif;rsm; pwifwnfaqmufcJhonf?

w±kwfEdkifiHonf jrefrmEdkfifiH. t}uD;qHk; ukefoG,fbufEdkifiHrsm;teuf wEdkifiHvnf;jzpfonf?


w±kwfEdkifiHESifhjrefrm EdkifiHt=um; ESpfEkdifiHukefoG,fr_onf 2010 ckESpfwGif tar&duefa':vm
4 '\r 444 bDvD,H2&dScJhonf? w±kwf EdkifiHrS jrefrmEdkifiHodk@ puf±HkxkwfvloHk;ukefypPnf;rsm;
t"duwifoGif;+yD; jrefrm EdkifiHzufjcrf;rS opf/ ausmuf/ wGif;xGufypPnf;ESifh opfawmxGufypPnf;
ponfh ukef=urf;ypPnf;rsm;udk jyefvnfwifoGif;onf?

ukefoG,fa&;udef;*%ef;rsm;wGif w±kwfEdkifiHrS jrefrmppfacgif;aqmifrsm;0,f,laom ppfypPnf;


rsm; ryg0ifay? 2010 ckESpf ZGefvwGif jrefrmEdkifiHonf w±kwfEdkifiHrS K-8 jet av,mOftrsKd;tpm;
tpif;aygif; 50 0,fcJhonf[k owif;rsm; xGufay:cJhonf?3

w±kwfEdkifiH-aemufususef&pfcJhaom jrefrmEkdifiH. zGH@+zdK;wdk;wufr_

vGefcJhaom ESpfaygif; 20 ausmftwGif; w±kwfEdkifiH. &if;ESD;jrKyfESHr_ESifh ukefoG,fr_ tvHk;t&if;ESifh&dScJh


aomfvnf; jrefrmjynfolrsm;twGuf t"dy`g,fjynfh0aom pD;yGm;a&;zGH@+zdK;wdk;wufr_tjzpfodk@
ul;ajymif;vmjcif; r&dScJhay? vGefcJhaom ESpfrsm;twGif; w±kwfEkdifiH. wdk;wufr_E_ef;onf jrefrm
EdkifiHxuf tqaygif;rsm;pGmomoGm;cJhonf?4

w±kwfEdkifiH. jynfwGif;tom;wifukefxkwfvkyfr_wefzdk; (wESpfv#if tar&duefa':vm 45

1
The China Post article: China tops Thailand as Myanmar’s biggest foreign investor in ‘10: report,
February 23, 2011
2
Xinhua article: Entrepreneurs of Chinese province, Myanmar hold business meeting in Yangon,
March 14, 2011
3
Irrawaddy article, Burma buys 50 fighter jets from China, June 15, 2010
4
http://www.indexmundi.com/china/gdp_real-grwoth.html; http://www.indexmundi.com/burma/gdp_real
-grwoth html;

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 13


20) onf jrefrmEdkifiH (wESpfv#if tar&duefa':vm 582) xuf 5 qausmf ydkrsm;onf?5
w±kwfEdkifiH. vlr_zGH@+zdK;wdk;wufa&; udef;!$ef;tqifhonf jrefrmEkdifiHxuf tqaygif;rsm;pGm
omvGefonf? atmufazmfjyygZ,m;onf ESpfEdkifiH=um; rD;zGm;pOf rdcifaoqHk;r_E_ef; cef@rSef;acs
Ed_if;,SOfjyxm;csufjzpfonf?

w±kwfEdkifiH jrefrmEdkifiH jrefrmEdkifiHta&S@jcrf;


rD;zGm;pOfrdcifaoqHk;r_E_ef; 386 2407 7218
(rD;zGm;r_wpfodef;wGifaoqHk;r_E_ef; t
csdK;)

jrefrmEdkifiHzGH@+zdK;r_tm;enf;&jcif;onf ppftpdk;&. pD;yGm;a&;pDrHcef@cGJr_tvGJrsm;a=umifhjzpfonf[k


tuJjzwfrsm;u t+rJwap ajymvm=uaomfvnf; wu,fwrf;wGifrl ppfwyftiftm;}uD;
xGm;a&;twGufomOD;pm;ay;vkyfaejcif;a=umifhjzpfonf?9 jrefrmEdkifiHonf EdkifiHawmfb¾m
aiGrS umuG,fa&;p&dwftwGuf tv#Hy,ftoHk;ðyaecsdefwGif usef;rma&;ESifhynma&; ESpf
ckaygif;twGuf jynfwGif;ukefxkwfvkyfr_wefzdk;. 1 &mckdifE_ef;r#yifoHk;pGJjcif; r&dSay?10 xkd@
a=umifh usef;rma&;ESifh ynma&;0efaqmifr_rsm;. t&nftaoG;onf usqif;oGm;+yD; ukefus
p&dwfrsm;u ckefwufoGm;onf? vuf&dStajctaewGif jrefrmEdkifiHom; pkpkaygif;. 20 &mckdifE_ef;
om v#yfppf"gwftm;toHk;ðyEdkifao;aomfvnf; a&umwmrsm;uJhodk@aom t}uD;pm; vkyfief;
pDrHcsuf topfrsm;rS xkwfvkyfrnfh v#yfppftm;udkrl EdkifiHjcm;odk@wifydk@a&mif;csrnfjzpfonf? 11

a&$vD? }uD;rm;vmaeaom e,fpyfòrd‹wòrd‹

w±kwf-jrefrmukefoG,fr_trsm;pkudk ,leefjynfe,f a&$vD+rdK@teD; =u,fa*gif-rlq,f e,fpyfrSw


qifh jzwfqif;onf? e,fpyfukefoG,fa&;twGuf ta&;ygvm aom ae&wckjzpfvmonfESifhtwl
a&$vD+rdK@onf +rdK@i,fuav;wckrS tvGefpnf;um;aom +rdK@jywckjzpfvmcJhonf? w&m;0ifudef;

5
International Monetary Fund, World Economic Outlook Database-October 2010
6
Trends in Maternal Mortality:1990 to 2008. WHO 2010. Ratio for 2008
7
Trends in Maternal Mortality:1990 to 2008. WHO 2010. Ratio for 2008
8
Burma Medical Association et al, Diagnosis Critical: Health and Human Rights in Eastern Burma,
October 2010
9
Myanmar country report, Economist Intelligence Unit, January 2010
10
UNDP International Human Development Indicators, http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/
MMR.html
11
Burma Rivers Network, statement on International Day of Rivers, March 14, 2011

14 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
*%ef;t& a&$vD+rdK@wGif cef@rSef;acs vlOD;a& 14000012 cef@&Sdaomfvnf; a'owGif; ukef
oG,fr_ ESifh&if;ESD;jrKyfESHr_ tcGifhtvef;rsm;a=umifh w±kwfEdkifiHtwGif; wjcm;a'orsm;rSyg 0if
a&muftajccsaexkdifr_ &dSvmaoma=umifh vlOD;a& qufvuf wdk;rsm;vmaeqJjzpfonf? wdkuf
cef;rsm;/ aetdrfrsm;ae@nrvyf aqmufvkyfcsJ@xGifaejcif;a=umifh a&$vDòr@onf e,fpyfòr@i,fw
òr@jzpfaom =u,fa*gifESifh wqufwnf;jzpfvmum ,cktcsdefwGif a&$vDjrpftxdyg us,fjyef@
vmaeonf?

jrefrmEkdifiHESifh e,ferdwfoHk;zufxdpyfae+yD; a&$vDjrpf ta&S@zufurf;ezl;ay:u &Gmuav;w&Gm


tjzpfom&dScJhaom =u,fa*gifòr@uav;tm; aps;qdkiftopfrsm;/ ukefoG,fa&;±Hk;rsm;/ *dka'gif
rsm;/ pm;aomufqdkifrsm;/ tESdyfcef;rsm;/ um&mtdkautcef;rsm;/ [dkw,frsm;u +rdK@vHk;tESH@
ae&mvSyfrusef ae&m,lxm;onf? 2 '\r 4 uDvdkrDwmomus,f0ef;aom =u,fa*gif+rdK@
uav;onf ,cktcsdefwGif +rdK@jyp±dkuf vuQ%mtjynfhjzifh rif;rlaeonf? 2000 ckESpfwGif
=u,fa*gifudk “jyifyydk@ukefvkyfief;txl;ZHk”tjzpf owfrSwfcJh+yD; vloHk;ukefypPnf;rsm;udk t
cGefuif;vGwfcGifhpepfjzifh a&mif;csEdkifonf? jrefrmEdkifiHrS x&yfum;rsm;onf =u,fa*gifodk@
armif; vmIypPnf;cs+yD;onfESifh w±kwfx&yfum;rsm;u ukefypPnf;rsm;udk w±kwfEdkifiHtwGif;
qufvufydk@aqmif ponfhwdk@vkyfaqmifay;aomae&mvnf;jzpfonf?

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 15


a&$vD+rdK@onf ausmufpdrf;ukefoG,fr_. A[dkcsufusaomae&mudk tpGðJ y rSnfhac:xm;jcif;jzpfonf?
,ae@tcsdefxdyif EdkifiHjcm;c&D;oGm;vkyfief;a=umjimrsm;wGif a&$vD+rdK@tm; “ta&S@zsm;ausmuf
jrwf&wem+rdK@awmf”[k ac:a0:aeqJjzpf+yD; ausmufaoG;/ ausmufa&mif;qdkifaygif; 4000
cef@&dSonf?136xkd@tjyifjrefrmEdkifiHrS wifoGif;vmaom wjcm;ukef=urf;ypPnf;rsm; jzpf=uonfh
opf/ opfausmuf/ oJausmuf ponfhukef=urf;rsm;udk tacsmowfonfhtvkyf±HkESifh puf±Hk
aygif;rsm;pGmvnf;&dSonf? tqdkyg tvkyf±Hkrsm;/ puf±Hkrsm;wGif w±kwftvkyform;rsm;xuf
vkyftm;cavsmhay;&aom jrefrmtvkyform;rsm;udk cdkif;aponf? a&$vDwGif vkyftm;caps;
aygaygjzifh tvkyform;&Edkifonf[laom *k%fowif;jyef@ESH@oGm;ojzifh &if;ESD;jrKyfESHolrsm;u
puf±HkxkwfvloHk;ukef ypPnf;rsm;xkwf&ef tao;pm;puf±Hkrsm; vma&mufwnfaxmif=uonf?
tqdkygpuf±Hkrsm;wGifvnf; aps;aygayg jrefrmtvkyform;udkom cdkif;=uonf? xdkpuf±Hkrsm;onf
w±kwfEdkifiHwGif;aps;uGuftwGuf o=um;vHk;rsm;/ t±kyfrsm;/ rdwfuyfAl;rsm;ESifh trsKd;orD;
oef@&Sif;a&; toHk;taqmifrsm; xkwfvkyfonf?

a&$vD+rdK@wGif;ESifh ywf0ef;usifwGif tvkyf&Edkif cGifh tcGifhtvef;ESifhtwl aqmufvkyfa&;vkyfief;rsm;


ydkrsm;vmjcif;u jrefrmEdkifiHrS a&$@ajymif; tvkyform;rsm;twGuf t"du qGJaqmif&mtcsuf
jzpfvmonf?

12
www.tourlijiang.com

www.yunnanadventure.com
13

16 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
okawoe &SmazGawG@&dScsufrsm;
a&$vD_rdK‹qDokd‹ ydkrsm;vmaeaom a&$‹ajymif;tajccsr+/

vGefcJhaom 5 ESpftwGif; a&$vDESifh =u,fa*gif+rdK@rsm;odk@ jrefrma&$@ajymif;tajccsolOD;a& 10000


cef@&dSrnf[k jrefrmtrsKd;orD;or*~ a'ocHtzGJ@0ifrsm;u cef@rSef;xm;onf? ,cktcsdefwGif a&$@
ajymif;tajccsOD;a&onf 100000 txufwGifom&dSI qufvufwdk;rsm;aeOD;rnfvnf;jzpf
onf[k tqdkyga'ocHtzGJ@0ifrsm;u cef@rSef;xm;onf? 2011 ckESpf ESpfv,fydkif;twGif; a&$vD-
=u,fa*gifa'otwGif;&dS &Jpcef; 5 ckteuf 1 ckwGif aexdkifcGifhav#mufxm;olOD;a& 11000
ausmf&dScJhonf? xdkvlOD;a&wGif w&m;r0ifaexdkifaeaom a&$@ajymif;tajccsolrsm; ryg0ifao;ay?

rdrdwdk@ar;jref;cJholrsm;xHrS xyfcgwvJvJ =um;&aom ta=umif;t&mrSm vGefcJhaomESpfrsm;t


wGif; jrefrmEdkifiHrS w±kwfEdkifiHodk@ vltpkta0;vdkuf a&$@ajymif;0ifvmr_ ododomom &dSae=umif;
ESifh avsmhoGm;rnfh t&dyfta,mif rawG@&ao;[laomtcsufjzpfonf?

“+yD;cJhwJh 3 ESpf0ef;usifavmufup+yD; (txl;ojzifh em*pfrkefwdkif;wdkuft+yD;) jrefrm


EdkifiHu a&$@ajymif;tvkyform; tvHk;t&if;eJ@udk a&$vDeJ@=u,fa*gifzufudk 0ifvmw,f?
jreffrmjynftESH@uyJ? trsm;pkuawmh ausmufukefonfawGyJ? 'gayr,fh tckqdk opf
ausmufvkyfief;/ y&dabm*vkyfief;/ aqmufvkyfa&;vkyfief; pojzifhaygh? jrefrmjynf
om;tvkyform;awG 'Davmufrsm;wm t&ifu wcgrSrawG@zl;bl;? touft&G,fu
vnf;tpHkygyJ? 15-16 t&G,fuae touf 40 txdygw,f?” =u,fa*gif+rdK@

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 17


wGif ESpfaygif;rsm;pGm aexdkifvmaom jrefrmtrsKd;om;a&$@ajymif;tajccsolwOD; æ

“jrefrmjynfrSmu pD;yGm;a&;uvnf; raumif;awmh usrjynfwGif;jyefoGm;wkdif; ol


i,fcsif;awGudk vkduf&Sm&if wa,mufrS rawG@awmhbl;? EdkifiHjcm;xGuf+yD; tvkyf
oGm;vkyfae=u+yD? rkd;ukwfrSm vli,fawmfawmfrsm;rsm;vnf; r&dS=uawmhbl;? vl}uD;
ydkif;avmufyJ usefawmhw,f? vli,f awmfawmfrsm;rsm;u EdkifiHjcm;xGuf+yD; ydkaumif;
wJh tvkyf&Smukef=u+yD? usrw±kwfjynfukd yxrOD;qHk;t}udrfa&mufwkef;u jrefrm
jynfom;awG trsm;}uD; rawG@zl;bl;? tckqdk&if vrf;ay:rSm jrefrmpum;ajymoHawG
trsm;}uD;=um;&w,f? jrefrmaps;qdkifawG/ pm;aomufqkdifawGvnf; trsm;}uD;&dSvm
+yD?”awG@qHkar;jref;cef; trSwf (8)/ 2006 ckESpfwGif a&$vD+rdK@odk@ a&$@ajymif;tajccs olwOD;?

wGef;ydk@aom tajctaersm;
2007 ckESpfwGif rdrdwdk@xkwfjyefcJhaom i&JjynfESpfxyf=um; tpD&ifcHpmwGif a&$@ajymif;trsKd;orD;
rsm;onf jrefrmEdkifiHrS xGufcGmvm&onfh ta=umif;&if; 3 &yfudk tusOf;csKyfwifjycJhonf?
xdktcsufrsm;rSm tvGefqif;&JrGJawjcif;/ ppftpdk;&atmuf tem*wfrJhaejcif;ESifh rdom;pk wm0ef
rsm;[lIjzpfonf? rdom;pkwm0efqdkonfrSm rdbESifharG;csif;armifESrrsm;udk axmufyHh&efrSm om;
a,mufsm;uav;xuf orD;rdef;uav;udk ykdtm;xm;onf[laom usm;rtajccH ar#mfrSef;csuf
udk qkdvdkonf? rdrdwdk@ a&$vDwGif avhvmcJhaom okawoet&vnf; tvm;wltajctae
rsm;&dSaeonf[k twnfðyEkdifonf? xkd@tjyif a&$@ajymif; tajccsr_jzpfap&ef wGef;tm;ay;aom
jzpfxGef;csuf topfwcsKd@udkyg okawoevkyfief;u &SmazGawG@&dScJhonf?

jrefrmEdkifiH. yljyif;ajcmufaoG‹ZHktwGif; ydkqdk;0g;vmaeaom a&jcrf;ajcmufr+jy\em

a&$vD+rdK@odk@ a&$@ajymif;vmoltrsm;pkrSm jrefrmjynftv,fydkif;a'orsm;jzpf=uaom rauG;/


ppfudkif;ESifhrEWav;wdkif;rsm;rS jzpf=uonf[k ajzqdkolrsm;. tqdkt& od&onf? ajzqdkol 32
OD;teuf oHk;yHkESpfyHkonf yljyif;ajcmuf aoG@a'o[kac:aom jrefrmjynftv,fydkif; a'ocHrsm;
jzpf=uonf? jrefrmjynf tv,fydkif;a'oonf r=umao;cifESpfrsm;twGif; a&crf;ajcmufr_
jy\em ydkwdk;I&ifqdkifvmcJh&ojzifh pdkufysdK;a&; toufarG;a=umif;r_ vkyfief;rsm;yg wygwnf;
ab;'kuQa&mufcJh&onf?

a&$vD+rdK@ opfom;ausmufaoG;vkyfief;jzifh toufarG;0rf;a=umif;ðyaeol jrefrmtrsKd;om;a&$@


ajymif; tajccsol wOD;u atmufygtwdkif;&Sif;jycJhonf?

“rEWav;wdk@/ ppfudkif;wdk@zufuvlawG olwdk@a'orSmu ajcmufaoG@+yD; pdkufysdK;r&awmh


'DzufrSm opfausmufaoG; tvkyfvmvkyfaewm trsm;}uD;yJ? ”

18 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
ajzqdkoltrsm;pku tajctaeydkqdk;vmaeaom a&crf;ajcmufr_jy\ema=umifh v,form;
tjzpf &yfwnf&onfh ‚wdk@touf&Sifoefr_tay: oufa&mufcJhonfudk &Sif;jycJhonf?

“usr olrsm;v,frSm w&uf jrefrmaiGusyfwaxmifeJ@ tvkyfvkyfzl;w,f? 'gayr,fh rESpfu


rdk;enf; enf;yJ&Gmawmh yJwdk@/ 0g*Grf;wdk@vdk oD;ESHawG pdkufr&awmhbl;? tJ'Dawmh tvkyfvnf;
r&dSawmhbl;? uGrf;,mvnf; a&mif;zl;w,f? &yfwnfzdk@qdkwm awmfawmfrvG,fbl;?
'ga=umifh usrvnf; w±kwfjynfzufvm+yD; ydkufqH&Smzdk@ qHk;jzwfcJhwmyJ? usra&$vDudk +yD;
cJhwJhtywf ({+yD v 2010 ckESpf twGif;) urS a&mufwmyg?” awG@qHkar;jref;jcif; trSwf
17/ ppfudkif;wdkif;rS vdifvkyfief;jzifh toufarG;0rf;a=umif;olwOD; æ

“t&ifwkef;uqdk usrwdk@rdom;pku [if;oD;[if;&Gufvnf;pdkufw,f/ v,fvnf;vkyf


w,faygh? aemufydkif;usawmh &moDOwkraumif;wma=umifh pdkufvdk@ysdK;vdk@raumif;awmh
bl;? rdom;pk&J@ &yfwnfa&;tay:rSmyg xdckdufvmw,f?” awG@qHkar;jref;jcif; trSwf 25/
ppfudkif;wdkif;rS tdrfazmf tvkyforwOD; æ

ppfudkif;wdkif;rS wjcm;trsKd;orD;uvnf; olr. w&Gmwnf;om; 15 a,muf a&$vDwGif tvkyf


vkyfaeonfudk ajymjycJhonf? olrodaom rauG;wdkif;/ abmuf+rdK@e,fom; 200 cef@vnf; opf
om;ausmuf aoG;tvkyfwGif vkyfudkifaeonf[kyg ajymjycJhonf?

pkdufysKd;ukefypPnf; aps;E+ef;usqif;vmjcif;

&Srf;jynfe,f +cHpdkufysdK;ol todkif;t0ef;rS wcsKd@aom a&$@ajymif;tajccsolrsm;onf oD;ESHaps;E_ef;


usvmonfh jy\emudk &ifqdkifcJhonf? txl;ojzifh ,cifu aps;aumif;&cJhaom vufzuf
aps;E_ef;onf r=umao;cifESpfrsm;twGif; ododomom aps;xdk;usqif;cJhonf?

&Srf;jynfajrmufydkif; erfhqrfa'ow0dkufwGif ppfwyftm%mydkifrsm;onf a'ocH vufzufpdkuf


awmifolrsm;tm; aps;uGufaygufaps;xuf avsmhay;aom ukefonfxHwGif twif;t=uyfa&mif;
cscdkif;jcif;jzifh vufzufvkyfief;rS tjrwftpGef;&aeonf? tqkdyga'ocH a&$@ajymif;trsKd;
orD;wOD;u Todk@ &Sif;jycJhonf?147

“jrefrmEdkifiHrSmwkef;u usrwdk@rdom;pku vufzufpdkufw,f? 'gayr,fh vufzuf&Guf


aps;u xdk;usvmawmh uav;awG ausmif;xm;zdk@ aeaeomom rdom;pktwGuf
0ifaiGtvHktavmuf r&awmhbl;? 'ga=umifh w±kwfjynfrSm tvkyfvmvkyfzdk@ qHk;jzwf
vdkufwmyJ (2010 ckESpf azazmf0g&D vtwGif;)/ tckusr aqmufvkyfa&;tvkyforvkyf
aeygw,f?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 31)

http://www.palaungland.org/2011/06/06/the-collapse-of-tea-market-plunges-tea-farmers-into-crisis/
14

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 19


tvkyftudkfif&EdkifcGifhenf;yg;jcif;ESifh vkyftm;cenf;jcif;

aus;vufa'orsm;rS wcsKd@a&$@ajymif;tajccsolrsm;onf +rdK@jya'orsm; (odk@r[kwf) owWKwl;rkdif;


rsm;wGif t&ifqHk; tvkyf&Sm=unfhcJh=uaomfvnf; tvkyfr&dSjcif;ESifh vkyftm;cenf;vGef;ojzifh
aiGpkaqmif;&ef rnfodk@rS rjzpfEdkifacs?

“usrw±kwfjynfudkvmzdk@ r&nf&G,fcJhbl;? usrta':&,f/ tpfudkawG&,f tpfrawG&,f


ajymwmu nnf;tvkyfvkyfcsifw,fqdk&if rEWav;rSmtvkyfoGm;vkyfacsvdk@ajymw,f?
'geJ@ usrvnf; rEWav;udk t&ifoGm;vdkufw,f? tJ'DrSmvnf; bmtvkyfrSr&bl;? bm
jzpfvdk@vnf; qdkawmh olwdk@ q,fwef;atmif+yD;/ bGJ@&+yD;orm;udkyJ vdkcsifwmudk;?” awG@
qHkar;jref;jcif; trSwf 23/ {&m0wDwkdif;rS touf 20 t&G,f trsKd;orD;?

&Srf;jynfajrmufydkif;rS yavmiftrsKd;i,fwOD;onfvnf; rEWav;odk@ajymif;I tvkyf&&ef }udK;


pm;cJhonf? okd@aomf vufzuf&nfqkdifwGif wv usyf 5000 (tar&duefa':vm 5 a':vm)
om 0ifaiG&onfh tvkyfom&cJhonf? w±kwfEdkifiHodk@ xGufvm&ef rqHk;jzwfcif tqdkyg vuf
zuf&nfqdkifwGif wv=um tvkyfvkyfcJhonf? wjcm;yavmiftrsKd;orD;wOD;onfvnf; &Srf;jynf
ajrmufydkif; rkdif;&_;ausmufrdkif; a'owGif ueOD; tvkyf&Sm=unfhcJhaomfvnf; wvv#if usyfaiG
15000 (tar&duefa':vm 15 a':vm)om&rnfh xrif;csuftvkyfom &cJhojzifh a&$vDodk@
ajymif;vmcJhonf?

wuUodkvfynmwwf trsKd;orD;rsm;onfyif 0ifaiGxdkufxdkufwefwef&onfh tvkyfrsKd; &SmrawG@


ay? awmif}uD;wuUodkvfrS '\eduynm&yf avhvmoif,lcJhaom trsKd;orD;wOD;onf
wvv#if 60000 usyf (tar&duefa':vm 60) om&onfh pD;u&ufukr`%Dwck. refae*sm
&mxl;&cJhonf? w±kwfEdkifiHwGif ydkufqHydk0ifEkdifonfudkodojzifh pD;u&ufukr`%DwGif 9 v=umr#
tvkyfvkyf+yD; a&$vDodk@ xGufcGmvmcJhonf?

em*pfrkefwdkif;ESifh EdkifiHa&;rwnf_idrfr+

ajzqdkol 2 OD;u ‚wdk@ w±kwfEdkifiHodk@a&$@ajymif;vm&jcif;. ta=umif;&if;rSm 2008 ckESpf


arvwGif jrefrmEdkifiHtm; wdkufcdkufcJhaom em*pfrkefwdkif;a=umifh jzpfonf[k ajymqdkcJhonf? rkef
wdkif;a=umifh toufaygif;rsm;pGm ysufqD;qHk; ±H_;cJh&onf?

vuf&dStcsdefwGif vdifvkyfief;jzifh toufarG;0rf;a=umif;ðyaom &efukefrS touf 24 ESpft&G,f


trsKd;orD;wOD;onf rkefwkdif;wdkufcsdefwGif vdSKifom,mpufr_ZHk txnfcsKyfpuf±Hkw±Hk (wvv#if
30000 usyf - tar&duefa':vm 30 om0ifaiG&onf?) wGif tvkyfvkyfaeaomtxnfcsKyf
orwOD;jzpfonf?

“opfyif}uD;wyif usrwdk@tdrfay:ydusawmh tdrfvnf; vHk;0ysufpD;oGm;w,f? usr&J@

20 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
rSwfyHkwifu'f tygt0if tdrfrSm&dSor# ypPnf;awmfawmfrsm;rsm;vnf; a&xJarsm
ukef=uw,f? usrtvkyfvkyfwJh puf±Hkvnf; rkefwkdif;'%fxdawmh vawmfawmf=um
=umydwfvdkuf&r,f? 'geJ@usrvnf; rdom;pktwGufqdk+yd; w±kwfEdkifiHudk xGufvmzdk@ qHk;
jzwfvdkufawmhw,f? ” (awG@qHkar;jref;jcif; trSwf 16)

{&m0wDwkdif; urf;&dk;wef;a'orS touf 20 t&G,f wjcm; trsKd;orD;wOD;uvnf; æ

“(usroGm;csifwJhta=umif;u) jrefrmEkdifiHrSm EdkifiHa&;t&vnf; wnf+idrfr_r&dSbl;/ usr


wdk@aewJhae&muvnf; yifv,feJ@eD;w,f? usrwdk@ae&mvnf; em*pfwdkufcH&w,f?
'ga=umifh usrrdbawGudk yifv,feJ@ a0;wJh ae&mwckudk a&$@xm;csifvdk@yJ? ” (awG@qHkar;
jref;jcif;trSwf 5)

EdkifiHa&;rwnf+idrfr_qdkaom tcsuftm; txl;ojzifh 2007 ckESpf pufwifbmv pDwef;vSnfhvnf


qENjyyGJrsm; (xdkqENjyyGJrsm;udk oHCmawmfrsm;u OD;aqmifcJhojzifh a&$0ga&mifawmfvSefa&;[k
ac:a0:onf?) udk ppfwyfu +zdKcGif;cJhr_ESifhqufpyfI aps;qkdiftultjzpf tvkyfvkyfaeaom
ppfudkif;rS a&$@ajymif;trsKd;orD;wOD;u txl;tav;xm;ajymqdkcJhonf?

“usr w±kwfEdkifiHudk yxra&mufvmwkef;u 'DrSm jrefrma&$@ajymif;tvkyform;awGtrsm;


}uD;&dSwm rawG@zl;bl;? a&$0ga&mifawmfvSefa&;vnf; +yD;a&m 0ifvm=uwJholawG trsm;
}uD;yJ? ydkvnf;wdk;vmaewkef;yJ?” (awG@qHkar;jref; jcif;trSwf 25)

ajzqdkoltrsm;pkonf jrefrmEkdifiHtwGif; yÉdyuQjzpfyGm;aeaom a'orsm;wGifaexdkifolrsm;


r[kwf=uay? odk@aomf &Srf;jynfajrmufydkif; erfhqrfa'ool touf 21 t&G,f yavmiftrsKd;
orD;wOD;onf &Srf;jynfajrmufydkif; ukd;uef@a'o/ avmif*dkif&dS umpDEdkavmif;upm;±Hkw±HkwGif
tvkyfvkyfaepOf 2009 ckESpf =o*kwfvwGif ppftpdk;&u udk;uef@typf&yftzGJ@tm; wdkuf
cdkufcJhonf? e,fajrodrf;xdk;ppfa=umifh 'kuQonfaygif; 37000 ausmf w±kwf EdkifiHtwGif;odk@
xGufajy;cJh&onf? rdrdwdk@ ajzqdkolonf wdkufyGJrsm; rjzpfcif }udKwifxGufajy;wdrf;a&SmifcJh+yD; olr
&GmwGif wvr#jyefvmae+yD;aemuf w±kwfEdkifiHwGif oGm;a&muftvkyfvkyf&ef qHk;jzwfcJhonf?

rl;,pfaq;0g;oHk;pGJjcif;ESifh t&ufaopmtvGeftu|HaomufoHk;jcif;
trsKd;orD;trsm;pktwGuf a&$@ajymif;tajccstvkyf&SmazGjcif;. t"duta=umif;&if;rSm
pD;yGm;a&;t& vdktyfcsufjzpfaomfvnf; cifyGef;onf/ zcif (odk@r[kwf) yaxG; tygt0if
rdom;pk0ifwOD;OD;u rl;,pfaq;0g;oHk;pGJjcif;/ t&ufaopm tvGeftu|H aomufoHk;aeygu
xdktcsufuvnf; trsKd;orD;rsm; tdrfrSxGufcGm&ef qHk;jzwfcsufudk wGef;tm;ay;aom
tcsufwcsufjzpfonf?

aqmufvkyfa&;vkyfief;wGif tvkyfvkyfudkifaeaom touf 32 t&G,f yavmiftrsKd;


orD;u olrcifyGef; bdef;pGJaeojzifh olrb0 ysufpD;cJh&yHkudk &Sif;jycJhonf?

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 21


“usra,mufusfm;u bdef;pGJaew,f? olrl;,pfaq;0g;oHk;wm usrr}udKufbl;/ 'gayr,fh
usrbmrS rwwfEdkifbl;? tJ'Dawmh usrw±kwfjynfudk xGufvmzdk@aemufqHk;rSm qHk;jzwf
vdkuf&w,f? usr ol@qDvnf; jyefudk roGm;csifawmhbl;? usr jrefrjynfjyefr,fqkd&if
awmif tareJ@yJaer,f/ oleJ@awmh raeawmhbl;?

usrwdk@tdrfaxmifuswm 6 ESpfausmfyg+yD? tdrfaxmifus+yD; wESpfavmuf=umwmeJ@


ol rl;,pfaq;0g; poHk;awmhwmyJ? ol@oli,fcsif;awmfawmfrsm;rsm;uvnf; rl;,pf
aq;0g;oHk;wJh vlawGcsnf;yJqdkawmh olvnf; aemufydkif; aq;poHk;awmhwmyJ? olrl;,pf
aq;0g;oHk;awmh usrrSm 'kuQawG trsm;}uD;awG@cJh&w,f? uav;awGudkvnf; usryJ
=unfhcJh&w,f? aemufqHk;awmh usrb,fvdkrS onf;rcHEdkifawmhwma=umifh tdrfuae
xGufvmzdk@ qHk;jzwfcJhwmyJ?

ol rl;,pfaq;0g;roHk;cifuwnf;u vufzufcif;u odyftqifrajybl;? ol rl;,pfaq;


poHk;+yDqdkawmh (rdom;pk pD;yGm;a&;tajctae) ydkqdk;vmukefwmaygh?

usru ol@udk rl;,pfaq;0g; roHk;zdk@ r[kwfwmawG rvkyfzdk@ajym&if usrwdk qJw,f?


tJ'Dvkdajymwdkif;ol usrudk qJw,f? usrol@udk&Sif;jyw,f “igwdk@uav;awGudk=unfhprf;”?
wjcm;rdom;pku uav;awGvkdrsKd; usrwdk@om; orD;awGudk aumif;aumif;ausmif;wuf/
aumif;aumif;pm;/ aumif;aumif; 0wfpm;apcsifw,f? 'gayr,fh usra,musfm;vdkrsKd;
rl;,pfaq;oHk;aewJholawGu b,fvdkvkyfrdom;pkudk axmufyHhay;EdkifrSmvJ? tJ'Dvkdrl;
,pfaq;oHk;wJholawGtaeeJ@ uav;awGudk ausmif;rxm;Edkif=ubl;?” (awG@qHkar;jref;
jcif;trSwf 31)

rl;,pfaq;0g;ukefoG,fr_rS wdkuf&dkuftusdK;tjrwf&aeaom jrefrmppftpdk;ESifh ‚=oZmcH


jynfol@ppfrsm;. wkduf±dkuf xdef;csKyfr_atmufwGif &Srf;jynfajrmufydkif;a'otwGif; bdef;
pdkufysdK;r_ydkwdk;vmaea=umif; yavmiftrsKd;orD;tzGJ@. okawoeðyavhvmcsufwGif azmf
xkwfxm;onf? 158

Palaung Women’s Organisation: Poisoned Hills, January 2010


15

22 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
qGJaqmifaom tajctaersm;
vkyftm;crsm;jcif;/ a'oeD;pyfjcif;ESifh tquftoG,f&dSjcif;

w±kwfEdkifiHodk@ a&$@ajymif;tajccs&ef t"durjiif;Edkifaom tcsufwckrSm jrefrmEkdifiHxufydkI 0if


aiG&Ekdifjcif;/ aiGydkpkEdkifjcif;[laom ar#mfvifhcsufjzpfonf?

xdktcsuftjyif w±kwfEkdifiHESifh eD;pyfaejcif;[laom tcsufuvnf; &Srf;jynfajrmufydkif;rS trsKd;


orD;rsm; tvkyfvm&Sm&eftwGuf t"duqJGaqmifapaom tcsuftjzpfonf?

“usrwdk@twGuf oGm;&vm&wm teD;qHk;jzpfwJh w±kwfEdkifiHudk vmwmvdk@xifwmyJ? vrf;p&dwf


awmif ydkufqHvHkvHkavmufavmuf usrrSmr&dSbl;?” awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 3/ rdk;ukwf+rdK@ol
wOD;?

w±kwfEdkifiHodk@ a&$@ajymif;tajccsr_ wdk;rsm;vmjcif;a=umifh w±kwfEdkifiHwGif tvkyfvkyfaeaeaom


aqGrsKd; rsm;/ oli,fcsif;rsm;/ w&Gmwnf;om; vlcHtodrsm;&dSaom a&$@ajymif;tajccsolrsm;twGuf
tvkyf&Sm&ef tquftoG,frsm;tjzpf ulnDay;onfrSm "rRwmyifjzpfonf?

vlukeful;r+
rdrdwdk@okawoeðyavhvmcsufonf vlukeful;r_tay:t"d
uxm;jcif;r&dSaomfvnf; rdrdwdk@ awG@qHkar;jref;cJhaom
trsKd;orD;rsm;teuf wOD;onf ZeD;r,m;tjzpfae&ef
twif;t=uyfa&mif;pm;cHcJh&ol[k od&dScJh&onf? ppfudkif;
a'ool xdktrsKd;orD;onf touf 17 ESpft&G,fwGif
rEWav;odk@ tvkyf&Sm&ef xGufvmcJhaomfvnf; a&$vDodk@
vdrfvnfac:aqmifoGm;cHcJh&onf? xdk@aemuf yDuif;+rdK@rS
w&ufc&D;r# a0;aom &Gmw&GmrS w±kwftrsKd;om;xHwGif
ZeD;onftjzpf a&mif;pm;cHcJh&onf? (atmufESifh wzufpm
rsufESmwGif tjynfhtpHkudk=unfhyg?)

xdkw±kwftrsKd;om;. &GmwGifyif w±kwftrsKd;om;rsm;ESifh


tdrfaxmifusaeaom trsKd;orD;&Spfa,muf&dS+yD; wcsKd@u
twif;t=uyf odk@r[kwf vdrfnmcH&+yD; a&mufvm=uol
rsm;jzpf=u+yD; wcsKd@trsKd;orD;rsm;u tdrfaxmifonfb0wGif tEdkifusifhcH&olrsm;vnf; &dSo
vdk/ rdrdqENtavsmuf vmolrsm;vnf;&dSonf? wcsKd@trsKd;orD;rsm;onf vuf&dSb0wGiftqif
ajyauseyfaeyHk&onf? xdktajctaeudk =unfhjcif;tm;jzifh w±kwftrsKd;om;rsm;onfjrefrm

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 23


trsKd;orD;rsm;tm; ZeD;r,m;tjzpfodrf;,lonfh enf;vrf;topfwck jzpfay:vmaeonf
udk awG@&Ekdifonf? wcsKd@jzpf&yfrsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf w±kwfEdkifiHodk@ twif;t"rR ac:
aqmifcHcJh&+yD; wcsKd@jzpf&yfrsm;wGifrl tdrfaxmifouftwGif; trsKd;om;. tEdkifusifhESdyfpufr_
cHae&onfrsm;vnf; awG‹&dS&onf?

olrxHrS jzpf&yfpHk jyefajymif;ajym=um;csufwGif a=uufvef@wkefv_yfzG,f tawG@t}uHKrsm;udk


txifom;awG@jrif&onf? w±kwftrsKd;om;xHrS olrxGufajy;vGwfajrmufvmcJh+yD; a&$vDwGif
tvkyfqufvkyfaecJhonf? xdk@aemuf a&$vDwGif jrefrmtrsKd;om;wOD;ESifh tdrfaxmifjyefxlaxmif
cJh+yD; vuf&dSwGif olrudk,folr &yfwnfEdkifa&;twGuf tvkyf&Smaeonf? w±kwfEkdifiHwGif
ae&onfrSm vHk+cHKr_&dSw,fvdk@cHpm;&vm;vdk@ ar;onfhtcgwGif olru cHpm;&onf[k ajz=um;
cJhonf?

ZeD;tjzpfa&mif;pm;cH&jcif;
usrwdk@rdom;pku t&rf;qif;&Jawmh tdrfrSmraecsifawmhwmeJ@ rEWav;wuf+yD;
tvkyf&Smzdk@ usrqHk;jzwfcJhygw,f? rEWav;a&mufawmh usr&wJhtvkyfu aiGzlzlvHkvHkr
&wJhtvkyfjzpfaew,f? 'geJ@ usrvnf; tdrfjyefvmzdk@ qHk;jzwf cJhw,f? 'gayr,fh usr
vm&d_;uvmwJh om;trdESpfa,mufeJ@qHkawmh olwdk@uar;w,f usrtvkyfvdkcsifvm;wJh?
usruvnf; tvkyfvdkcsifygw,fqdkawmh olwdk@u tvkyfvkyfcsif&if igwdk@aemuf
vkdufcJhvdk@ajymw,f? 'geJ@usrvnf; tJ'DtrsKd;orD;ESpfa,muf aemufudkvdkufcJhw,f?
olwdk@tdrfa&mufawmh wntdyfwnf;w,f? tJ'DrSm usrt&if ESpf&ufapma&mufaewJh
rcdkifqdkwJh rdef;uav;wa,mufeJ@ qHkcJhw,f? olvnf; usrvdkrsKd;yJ tvkyf&r,fqdkvdk@
vdkufvmwmvdk@ajymw,f? usra&mufvmawmh olwdk@u usrtwGuf tdyf,meJ@pm;
p&mpDpOfay;w,f? usrwdk@ESpf a,mufpvHk;udk w±kwfawGvufxJ a&mif;pm;r,fvdk@ rcdkif
a&m/ usryg owdrxm;rdcJhbl;?

aemufwae@reufa&mufawmh usrwdk@udk w±kwfe,fpyf a&$vDudk ac:oGm;w,f? usr


udk w±kwftrsKd;om;awG vufxJ a&mif;pm;r,fvdk@ usrvHk;0rpOf;pm;cJhovdk/ tJ'Dvdk
rsKd;a&mif;pm;wmvJ r=um;zl;bl;? tJ'Dwkef;u usrtouf 17 ESpfyJ &dSao;w,f? usr
wdk@a&$vDa&mufawmh w±kwftrsKd;om;awG wa,muf+yD;wa,muf a&mufvm+yD;olwdk@
}udKufwJh aumifrav;awGudk a&G;+yD; olwdk@ae&mudk ac:oGm;w,f? tJ'DawmhrS 'DtrsKd;
orD;u usrwdk@udk w±kwfawGvufxJ a&mif;pm;aew,fqdkwm oabmaygufawmhw,f?
'geJ@ usreJ@ usroli,fcsif;vnf; tJ'DtrsKd;orD;udkoGm;+yD; usrwdk@tdrfjyefawmhr,fvdk@
ajymvkdufw,f? igeifwdk@twGuf vrf;p&dwfawG/ pm;p&dwfawG trsm;}uD;tukef tuscH
xm;&wm/ eifwdk@jyefcsif&if tJ'Dukefusp&dwfawGtm;vHk; jyefay;vdk@ tJ'D trsKd;orD;}uD;
uajymw,f? usrwdk@vufxJrS wusyfawmifr&dSbl;? w±kwfydkufqHqdk jrifawmifrjrif
zl;ao;bl;? bmvkyf&rSef;vnfrod? ydkufqHu vnf;r&dS? 'geJ@ usreJ@ rckdif wkdifyif=uw,f?
igwdk@bmrS vkyfvdk@r&bl;? igwdk@jyefcsifw,fqdkawmif igwdk@'DrSm&dSaewm rdbawGvnf;

24 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
rodbl;? bmrSvkyfr&wJhtqHk;awmh olwdk@aemufyJ vkduf=updk@vdk@ wdkifyifcJh=uw,f?
aemufwae@usawmh w±kwftrsKd;om;wa,mufa&mufvm+yD; usrudkac:oGm;w,f?
usrol@udk r}udKufayrJh vnf; olrdef;rjzpfcJh&w,f? tJ'DtrsKd;om;aemufvdkufoGm;wJh
tcsdefrSm usrb,fvdkxGufajy;&rvJqdkwmudkyJ wcsdefvHk;pOf;pm;aecJhw,f? rD;&xm;
ay:rSmvnf; usrb,fvdkxGufajy;&rvJ pOf;pm;w,f? 'gayr,fh aemufqHk; usr
pOf;pm;rdcJhwmu usrbmrSvnf; rodbl;/ b,fol@rSvnf; rodbl;? usrudk ol
rsm;awG±dkufrSmvnf; a=umufw,f? tJ'DvdkpOfpm;&if;eJ@aemufqHk;rSmawmh ol@tdrfudk
a&mufcJhygw,f? usroleJ@ &SpfESpfawmif aecJh&ygw,f?
[...]
usra&mufcgpu w±kwfvdkvnf; wvHk;rS em;rvnfbl;? olwdk@bmajymajym/ b,fvdkyJ
qJqJ/ b,fvkdyJ atmfatmf usr+idrfaecJh&w,f? usrae@wdkif;idkcJh&w,f? usrrdbawGeJ@
ywfouf+yD;vnf; ±dkif;±dkif;pdkif;pdkif;ajym=uw,f? usrtrsKd;om;wifr[kwfbl;/ ol‹nDr
awGyg ygw,f? t&rf;tcH&cufw,f? olwkd@udk jyefajymzdk@u udk,fuvnf;w±kwf
pum;rwwfawmh jyefajymvdk@r&bl;? olwkd@rdom;pku usrrdbawGeJ@ywfouf+yD;rkduf
rdkuf±dkif;±dkif;wckck ajym&if usruvnf; olwdk@udkjyefajymw,f? tJ'Dtcgusawmhusr
a,musfm;u tJ'Dvdk jyefajym&rvm;qdk+yD; usrudk ±dkufw,f? ESpfcgvnfyif;n‡pfw,f?
olusrudk ±dkufwdkif;/ vnfyif;n‡pfwdkif; usrol@udk jyefvkyfw,f? olt&rf;a'goxGufw,f?
usrvnf; ol@udkjyefajymw,f/ “eifighudk 0,fvmvdk@ eifhudkig,l&wm/ igb,fawmhrS
eifhudkrcspfbl;? ighoabmeJ@iga&G;,lr,fqdk&if eifhxuf trsm;}uD;omwJholyJ igacgif;acguf
,lr,f? tckawmh eifuighudk 0,fvmvdk@ ighrSm a&G;cs,fp&mr&dSvkd@ eifhudk,l&wm?” tJ'D
vdk jyefajymw,f? usrwdk@&efjzpfwdkif; tdrfeD; em;csif;awGuvm+yD; usra,musfm;udk
0kdif;ajym=uw,f? usru rdbawGeJ@ta0;}uD;cGJae&wm b,frSvnf; oGm;p&r&dS/ tm;
udk;p&mvlvnf;r&dSbl;? tJ'Dawmhusrudk r±dkufygeJ@ pojzifh 0dkif;ajym=uw,f?

usroleJ@twlwltdyf&wJh yxrqHk;nwkef;u usru &moDvmaeawmh oleJ@rqufqH


csifbl;? 'gayr,fh w±kwfpum;vnf;rwwf ol@udk b,fvdkajymjy&rSef;vnf; rodbl;?
olu a,mufsm;qdkawmh usreJ@ qufqHcsifw,f? bmrSrwwfEdkifbl;? 'geJ@yJ oleJ@tdyf
vdkuf&w,f? tJ'Dwkef;u usr tysdKpifwa,mufyg?

tJ'Dwkef;u Edk0ifbmv/ t&rf;at;wJhtcsdef olu usrudk tdyf,mxJrSm tusôwdk@/ ajc


tdwfwdk@ay;r0wfbl;? usrwudk,fvHk;c|wfxm;apcsifw,f? usru jrefrmrdef;uav;
usrwdk@,Ofaus;r_t& roifhawmfbl;? usrwudk,fvHk;c|wfxm;&rSm t&rf;&Sufw,f?
usrol@udkajymw,f/ usrrvkyfEdkifbl;/ t0wf0wf+yD;yJ tdyfr,fvkd@? aemufqHk;rSmawmh
olusrudk t0wf0wf+yD; ay;tdyfygw,f? usruav;r&cifu olu usrudk twif;
t=uyftdyfcdkif;w,f? ol@qENtwkdif;yJ usrvdkufavsm&w,f? usr orD;av;&vmawmh

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 25


usroleJ@ vHk;0rtdyfcsifawmhbl;? nzufolqufqHcsif&if usrem;udk uyfvmw,f?
usrol@udkajymvdkufw,f? eifigeJ@ qufqHcsifw,fqdk ,Gefw&may;&r,f? olu bm
ajymvJqdkawmh eifhudk ,Gefw&may;rJhtpm; ±HkrSm rdef;rwa,mufudk ,Gef 20 ay;&if
qufqHvdk@&w,fvdk@ ajymw,f? eif±Hk oGm;csif&ifoGm; igtem;awmh vmruyfeJ@awmhvkd@
usrol@udkajym vdkufw,f?
[...]
tdrfaxmifoufwckvHk;rSmvnf; usrb,fvdkxGufajy;&rvJyJ pdwfxJrSm t+rJpOf;pm;
aew,f? usrudk,f0ef&dS+yDvdk@ odvdkuf&awmh usr'Duav;udk rvdkcsifcJhbl;? bmjzpfvdk@
vJqdkawmh usrtdrfaxmifuswmudk usrrdbawGu todtrSwfðyxm;wmr[kwfbl;?
usrtdrfaxmifuswm olwdk@odawmifrodbl;? 'gayr,fh usruav;&vmcJhw,f? usr
a,musfm;udk usrtdrfjyefcsifw,fvdk@ajymawmh olu uav;}uD;atmifapmifhvkd@ajym
w,f? uav;}uD;vm&if ustdrfjyefr,fvdk@ajymawmh olu uav;ausmif;aewJh t&G,f
txd apmifhygvdk@ajymw,f?

tdrfaxmifonfb0rSmawmh usrtrsm;}uD;cHpm;cJh&ygw,f? tdrfaxmifonfb0w


av#mufvHk; usrtqifajy atmif}udKpm;aecJhygw,f? ol@tay:rSmvnf; usraumif;
csifa,mifaqmifaecJhygw,f? usr&nfrSef;csufu wae@awmhol@udk csKdcsKdomomav;
awmif;qdk+yD; tdrfjyefzdk@yg? usrorD; touf 7 ESpfa&mufawmh usrrdom;pkqD jyefoGm;
vnfvdk@ &r& usrar;cJhw,f? orD;av;udk oleJ@xm;cJh&w,f? usrb,fawmhrS tJ'D
ae&mudk jyefoGm;rSm r[kwfawmhbl;?

usrorD;av;udkawmh usrzkef;ac:vdk@&ygw,f? usra,mufsm;udk usrb,favmuf rkef;


rkef; usrorD;av;udkawmh usrcspfaeqJyg? yxrOD;qHk;t}udrf usra,musfm;qDuae
xGufvmawmh usrjrefrmjynfxJ jyefoGm;+yD; rdbawGeJ@ 3 vavmufaecJhw,f? rdb
awGuvnf; olwdk@eJ@yJaeawmh a,mufsm;qD jyefroGm;eJ@ awmhvkd@ajymw,f? usr
a,mufsm;udk b,favmufrkef;w,fqdkwm usrajymjyw,f? 'gayrJh usrorD;av;udk
t&rf;vGrf;w,f? tJ'ga=umifh usr a,mufsm;qD usrjyefoGm;cJhw,f? usr 2 vavmuf
xyfaecJhw,f? oleJ@ae&wm b,fvdkrS pdwfrcsrf;omawmhbl;? usrrdbawG/ rdom;pkudkyJ
owd&aew,f/ olwdk@qDyJjyefcsifaew,f? 'geJ@ aemufqHk;awmh usra,mufsm;qDu ,Gef
1000 olrodatmif,l+yD; xGufvmcJhw,f? usrxGufvmwm orD;a&m/ a,mufsm;yg
rod=uygbl;?

usrorD;av;udk rawG@&wm wESpfausmfavmuf&dSyg+yD? orD;udkawG@zdk@u rvG,fawmhbl;/


bmjzpfvdk@vnf; qdkawmh usrrS tckvufxyfpmcsKyfr&dSawmh c&D;oGm;vdk@ r&awmhvdk@
yg? t&ifu usrvufxyfpmcsKyfeJ@ w±kwfEkdifiHwEdkifiHvHk; usroGm;csifwJhae&moGm;vdk@

26 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
&ygw,f? usrorD;t&G,fuav;awGawG@wdkif; usrorD;udk t&rf;vGrf;ygw,f? txl;
ojzifh atmufxyfaps;qdkifu uav;av;udk usrawG@wdkif;aygh/ usrorD;u ol@xuf
t&yfenf;enf;ydk&Snfw,f? usrorD;udk t+rJwrf;owd&ygw,f? usra,mufsm;u
zkef;eHygwf b,fawmhrS rajymif;awmh usrorD;udk zkef;ac:vdk@&ygw,f? usrolwdk@udk
bmrSrajymrqdk xGufoGm;wJh tay:rSm usra,mufsm;u usrudk tjypfzdk@ygw,f? “igwdk@
&SpfESpfausmftwlwlaecJh+yD;+yD? igwdk@tm;vHk; eifhudkcspfw,f? eifomigwdk@udk rcspfwm?”
usra,mufsm;u t+rJajymw,f? oltJ'Dvkdajym&if igvnf; ighrdbeJ@aecsifw,fvdk@
jyefajymvdkufw,f? usrrdbawGr&dSawmhwJhtcg=u&if ol@qDjyefvmvkd@ usra,mufsm;
uvnf; jyefajymw,f? olbmyJajymajym usrorD;av;u tJ'DrSm&dSaew,f? usrol@udk
owd&wkdif; zkef;ac:w,f?

+yD;cJh wavmuyJ usr jrefrmtrsKd;om;wa,mufeJ@ aemuftdrfaxmif xyfxlaxmifw,f?


usrrSmorD;av;&dSwm olvnf;odw,f? 'gayrJh usrc%c% zkef;ac:wm olr}udKufbl;?
“tJ'DtwGuf &Sifusrudk xm;cJhr,fqdkvnf; xm;cJhyg? usrtwGufawmh usrorD;udk
rxm;cJhEdkifbl;? bmjzpfvdk@vJqdkawmh usrudk,feJ@vG,f arG;xm;&wJhorD;jzpfaevdk@? usr
uawmh orD;udkac:ae&rSmyJ/” vdk@ usrol@udk jyefajymvkdufw,f? (awG@qHkar;jref;jcif;
trSwf 21)

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 27


a&$vDòrd@wGif aexdkifjcif;? a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;. vkyfief;tawG@t}uHKrsm;
a&$vDòrd‹twGif;ESifh ywf0ef;usifa'orsm;w0dkuf tvkyftudkiftcGifhtvrf;rsm;

txufwGif azmfjycJhonfhtwkdif; awG@qHkar;jref;cJhonfh trsKd;orD;trsm;pkonf a&$vDa'o


twGif;odk@ tvkyftudkifESifh aiGa&;a=u;a&;tcGifhtvrf;wdk@twGuf a&$@ajymif;vm=ujcif;
jzpfonf? xdktcGifhtvrf;rsm; vufawG@&dSjcif;/ r&dSjcif;qdkonfxuf e,fpyfwav#mufwGif a&$@
ajymif;tajccsolrsm;twGuf tvkyftudkif tcGifhtvef;rsm;/ puf±Hkrsm; us,fus,fjyef@jyef@ ay:
aygufvmonfudkawmh jiif;y,fIr&ay? a&$vDESifh =u,fa*gifa'owGif vlodrsm;xif&Sm;aom
vkyfief;rsm;jzpf=uonfh vdifvkyfief;/ rl;,pfaq; 0g;a&mif;0,fjcif;/ ukefypPnf;ESifh vlarSmifckdoGif;jcif;
ponfh tEW&m,frsm;+yD; w&m;Oya'jyify vkyfief;rsm;onf pD;yGm;a&;aumif;aeqJ &SifoefaeqJ
(pD;yGm;a&;t& wGufajctudkufqHk;pD;yGm;a&;[kyif owfrSwfcHxm;&onf?) jzpfonfhtjyif
puf±Hkvkyfief;rsm;wGifvnf; aps;aygaom jrefrmtvkyform; ydkvdktyfvmaejcif;a=umifh a&$@
ajymif;trsKd;orD;twGuf tvkyftcGifhtvef;onf ,cifuxufydkI yGifhvef;aejcif;jzpfonf?
rdrdwdk@ aqG;aEG;cJhaom trsKd;orD;rsm; toufarG;0rf;a=umif;ðyaeaom vkyfief;trsKd;tpm;
rsm;wGif vdifvkyfief;/ tdrfwGif;vkyfief;/ tvSukefypPnf;/ ausmufta&mif;t0,f/ aps;qdkifESifh
aqmufvkyfa&;vkyfief; rsm;yg0ifonf?

rdrdwdk@ aqG;aEG;cJhaomtrsKd;orD;rsm; toufarG;0rf;a=umif;ðyaeonfh vkyfief;trsKd;tpm;rsm;udk


atmufygZ,m;wGif azmfjyxm;onf?
vkyfief;trsKd;tpm; t&nftwGuf &mcdkifE_ef;
vdifvkyfief; 8 25 µ
puf±Hk (odk@r[kwf) tvkyf±Hk 6 19 µ
aps;qdkiftvkyf (aps;qdkif (odk@ ) ysHusaps;onf) 6 19 µ
tvkyfvufrJh (trsm;pkonf uav;rD;zGm;xm;ojzifh) 4 12 µ
tdrftulvkyfief;/ yk*~vduusL&Sifq&mr 2 6µ
pm;aomufqdkiftvkyf 2 6µ
±dk;&mtESdyfonftvkyf 1 3µ
ausmufpdrf;ta&mif;t0,f 1 3µ
tvSukefypPnf;tvkyf 1 3µ
aqmufvkyfa&;tvkyf 1 3µ
pkpkaygif; 32 100 µ
ajzqdkoltrsm;pkonf w±kwfEdkifiHwGif aexkdifpOftwGif; puf±Hkw±HkrSw±Hk ul;oef;um tvkyf
aygif;rsKd;pHkvkyfcJhzl;onf? tvkyfajymif;&jcif;. t"duta=umif;&if;rSm 0ifaiGydk&vdkIaomfvnf;
aumif;/ tvkyf&Sif. ESdyfpufr_a=umifhaomfvnf;aumif;/ udk,f0ef&jcif;a=umifhaomfvnf;
aumif; ta=umif;t&mrsKd;pHk&dSedkifonf?

28 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
vuf&dStvkyftrsKd;tpm;rsm;onf ,cifrdrdwdk@a&;om;xkwfa0cJhaom i&JjynfESpfxyf=um; tpD
&ifcHpmygyHkpHrsm;ESifh tvm;wlonf? a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;onf usm;r rwluGJjym;jcif;tay:
tajccHI a,bl,sowfrSwfxm;aom tdrfwGif;tvkyf/ puf±Hktultvkyf ponfh “trsKd;
orD;tvkyf” [kowfrSwfxm;onfh vufwdkvufawmif; tvkyfrsm;wGifom tvkyf&onf[k
,ciftpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;onf? wcsKd@trsKd;orD;rsm;onf puf±Hk/ 0yfa&Smh (odk@r[kwf)
aqmufvkyfa&;qdkuf ponfh tvkyform; rsm;rsm;vkdaom tvkyfrsm;wGif trsKd;om;ESifhwef;wl
tvkyf&wwfaomfvnf; vkyftm;cudkawmh trsm;enf;wlr[kwfyJ avsmh&wwfonf? (atmuf
ygtcef;udk =unfhyg?)

puf±Hk ESifh 0yfa&Smhtvkyform;

txufwGif tao;pdwfazmfjycJhonfhtwdkif; jrefrmEkdifiHrS ukef=urf;ypPnf;rsm;pGmudk w±kwf


EdkifiHtwGif; wifydk@aeqJjzpfonf? tqdkygukef=urf;ypPnf;rsm;udk EdkifiHjcm;wifydk@ukef vloHk;ukef
ypPnf;rsm;tjzpf ajymif;vJvkyf,laom puf±HkESifhtvkyf±Hku axmifaygif;rsm;pGmaom jrefrma&$@
ajymif;tvkyform;rsm;twGuf tvkyftudkifzefwD;ay;xm;onf? a&$vDwGif jrefrmtvkyf
orm;rsm;udk tvkyftrsm;qHk;ay;aom puf±HktrsKd;tpm;rSm opfausmuf (jrefrmjynfrS wif
oGif;aom ausmufom;±kyfºuif;tjzpf ajymif;vJoGm;aom opfom;) puf±Hkrsm;/ y&dabm*ESifh
ausmufjzwf/ ausmufaoG; puf±Hkrsm;jzpfonf?

rEWav;wkdif;/ EGm;xdk;}uD;+rdK@e,fwGif obm0opfausmufrsm;pGmawG@+yD;aemuf qufwdkufqdkovdk


opfausmufvkyfief; ±kwfcsnf;tm;aumif;vmcJhonf? xdk@aemuf =u,fa*gif-a&$vDodk@ raoG;
&ao;aom ukef=urf;rsm; pwif wifoGif;cJh+yD;/ rGrf;rHcs,foum w±kwfaps;uGufwGif jyefvnf
a&mif;csonf? tvS opfausmufrsm;onf w±kwfEdkifiHwGif tdrfwGif;tvSqifypPnf;tjzpf
wefzdk;}uD;}uD;jzifha&mif;csaom tvGefvl}udKufrsm;aom ypPnf;jzpfonf? opfausmufrsm;udk
tEkpdwfjzwfawmuf/ cs,fojcif;vkyfief;onf txdcdkufrcHovdk tEW&m,fvnf;rsm;onf?
v#yfppfv$uJhodk@aom wefqmyvmrsm;ygtoHk;ðy&+yD; jrefrma&$@ajymif; tvkyform;rsm;u
trsm;qHk;vkyfudkif=uonf?

“'Dtvkyfu tvGeftEW&m,frsm;awmh w±kwfawGu rvkyfcsif=ubl;? jrefrmawGyJ vkyf


=uw,f?” (awG@qHkar;jref; jcif;trSwf 28? opftacsmukdiftvkyfor/)

tqdkygvkyfief;rsm;wGif trsKd;om;ESifhtrsKd;orD; ESpfrsKd;pvHk;udk cef@tyfaomfvnf; trsKd;om;rsm;u


v$puf}uD;rsm;udk udkifwG,fI opfom;tcGHrsm;udk zJhxkwf+yD; trsKd;orD;rsm;uawmh v#yfppfa&G
abmfpufudk toHk;ðyI aemufqHk; tacsmoyftqifh vkyfaqmif&onf?

tEW&m,fydkenf;aom y&dabm*puf±Hkrsm;wGif w±kwftvkyform;rsm; ydk&dSonf? odk@aomf


vpmydk&aom w±kwfvlrsKd; tvkyform;rsm;xuf jrefrmtvkyform;OD;a&u ydkrsm;onf?
rsm;aomtm;jzifh trsKd;om; tvkyform; (puf±Hkw±HkwGif tvkyform; 300 teuf trsKd;

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 29


orD;0efxrf; 8 OD;om&dSonf?) ydkrsm;+yD;/ trsKd;om;rsm;u y&dabm *ypPnf;wyfqifaom
vuform;tjzpf tvkyf&wwf+yD; trsKd;orD;rsm;u aq;okwfjcif;/ aygvpfwkdufjcif; tvkyf
rsm;&onf?

opfom;vkyfief;puf±Hkrsm;wGif trsKd;om;ESifh trsKd;orD;OD;a& wef;wl&dS=uonf? tqdkygpuf±Hkrsm;


onf opfom;}udwf pufrsm;jzifh txyfom;rsm; (odk@r[kwf) opfom;csyfrsm; ðyvkyfaom
puf±Hkrsm;jzpfonf? odk@aomf trsKd;om;rsm;onf trsKd;orD;rsm;xuf vkyftm;cydk&+yD; w±kwf
tvkyform;rsm;u jrefrm tvkyform;rsm;xuf vkyftm;c ydk&onf?

jrefrmtvkyform;rsm;udk om;oD;oef@cef@aom tjcm;0yfa&Smhrsm;rSm oJausmufAk'<qif;wkawmf


rsm;udk tvSwefqmqifjcif;/ aygvpfwifjcif;tvkyfjzpfonf? tqdkyg qif;wkawmfrsm;udk jrefrm
jynfrSwifoGif;I w±kwfEkdifiHtESH@ jyefvnfa&mif;csonf? a&$vDwGif tqdkyg0yfa&Sm@trsKd;tpm;
tenf;qHk; 15 ±Hk&dSonf[k ajzqkdol wOD; tqdkt&od&onf?

puf±Hkrsm;/ 0yfa&Smhrsm;onf tkyfpkvdkufwnf&dS=u+yD; 0efxrf;r[kwfolrsm; 0ifcGifh&&efcufcJonf?


wcgw&H vHk;0 cGifhðyjcif;r&dSay? xdk@a=umifh puf±Hktvkyfvkyfae=uaom jrefrma&$@ajymif;tajccs
olOD;a&ESifh puf±HkwGif; tajctaeudkod&ef tvGefcufcJonf? odk@aomf y&dabm*ESifh opfausmuf
aoG;tvkyf±Hkrsm; vkyfief;wckwnf;wGifyif tvkyfvkyfaeaom jrefrmEkdifiHom;OD;a& axmif
aomif;csD&dSaeonfrSm txift&Sm;jzpfonf?

“a&$vD+rdK@twGif;a&m tjyifrSmyg opfausmufaoG;±HkawGtrsm;}uD;yJ? a&$vDtwGif;eJ@


ywf0ef;usifrSm tvkyfvkyfae=uwJh jrefrmtvkyform; wpfaxmifavmufawmh&dS&r,f?
+yD;cJhESpfydkif;avmufuESpf&m/ oHk;&mavmufyJ&dSw,f? tckawmh vlawGu ydk+yD;0ifvm
w,f? txl;ojzifhawmh em*pfrkefwdkif; wdkuf+yD;u wnf;u vli,ftrsm;pku 'Dtvkyfudk
vkyfvm=uw,f? jrefrmjynfwjynfvHk;u vm=uwmyJ/ csif;jynfe,fuawmif ygao;
w,f?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 3/ opfausmufaoG;orm;wOD;)

“a&$vD+rdK@twGif;ESifh 0ef;usifw0dkufrSm opfausmufaoG;±HkrSmvkyfae=uwJh jrefrmjynfol


axmif aomif;csD&dSw,f? t"du ae&m 7 ck&dSw,f/ ae&mwckcsif;pDrSm tvkyf±Hk 30 eJ@
txufrSm &dSw,f? ” (awG@qHk ar;jref;jcif;trSwf 4/ opfausmufaoG;orm;wOD;)

“usrtvkyfvkyfwJh puf±HkteD;w0dkufrSm y&dabm*puf±Hkaygif; 6 ±Hk/ 7 ±Hkavmuf&dS


w,f? w±HkpDrSm tvkyform; 300 ausmfw,f? bmjzpfvdk@vnf;qdkawmh b,folrqdk
tvkyfvdkcsif&if olwdk@tvkyfcef@w,f? tvkyform;uawmh jrefrmeJ@ w±kwfa&mae
wmyJ? w0ufausmfausmfuawmh jrefrmawGyg? qdkawmh Oyrm puf±Hkw±HkrS 10
a,mufuaew 15 a,muftxdyJ w±kwfawG/ usefwmu jrefrmeJ@ &Srf;awG? ” (awG@
qHkar;jref;jcif;trSwf2 3/ opfausmufaoG;orm;wOD;)

30 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
tqdkyg tvkyf±Hkrsm;onf jrefrmEdkifiHrSwifoGif;aom ukef=urf;ypPnf;rsm;udkom t"durSDcdkxm;
ojzifh a&&Snftvkyf+rJEkdifonfh tajctae tenf;i,fom&dSonfudk owdcsyfoifhonf?
jrefrmEkdifiHrS wifoGif;aom obm0t&if;tjrpfrsm;onfvnf; vsifvsifjrefjrefjzifh ukefcrf;vkeD;
jzpfaeonf? wifydk@ukef r&dSawmhygu puf±Hkrsm; ydwfvdkuf&Edkif+yD; tvkyform;rsm;vnf; tvkyf
vufrJh jzpfoGm;rnfjzpfonf?

aps;qdkiftvkyf

a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;twGuf yHkrSeftvkyf&onfhae&mwckrSm aps;qdkiftvkyfjzpfonf? ajzqdk


olrsm;pGmteuf trsm;pkrSm aps;qdkiftulrsm; (odk@r[kwf) ysHusaps;onfrsm;jzpf=uonf?
wcsKd@tajctaersm;wGif jrefrm0efxrf;rsm;onf aps;aygojzifh w±kwftvkyf&Sifrsm;u tvkyf
ckdif;jcif;jzpfovdk/ wcsKd@tajctaersm;wGifvnf; a&$vDwGif wppwdk;rsm;vmaeaom jrefrm
EdkifiHom;rsm;ESifh qufqH&mwGif vG,fulap&eftwGuf tvkyfcef@=ujcif;vnf;&dSonf? a'o
twGif; jrefrmEdkifiHom;rsm; tHkESifhusif;ESifh 0ifa&mufvmjcif;a=umifh jrefrmEdkifiHom; aps;uGuf
twGuf oD;oef@&nf&G,fzGifhvSpfaom vufvDaps;qdkifrsm;vnf; ay:aygufvmonf? Oyrm
opfom;ESifh ausmufjzwf/ ausmufaoG;±HkteD;w0kduf (tqdkyg±Hkrsm;wGif jrefrmtvkyform;
&mESifhcsDI cef@tyfonf?)wGif a&$@ajymif;tvkyform;rsm;wGif &nf&G,faom t0wftxnf qdkif
aygif;rsm;pGm &dSonf?

a&$vDa&muf jrefrmEdkifiHom;aps;uGuftwGuf OD;wnfa&mif;csaeaom touf 33 ESpft&G,f


ysHusaps; onf wOD;onf olrta':ESifhtwl jrefrmjynfrS ypPnf;rsm;oGif;,lI a&$vDaps;wckwGif
jyefvnfa&mif;csonf? olrajym onfu æ

“ 'DrSm ESpfaygif; 20 avmufaevmwJh ta':wa,mufeJ@ usr jrefrmjynfxGufypPnf;awG


ukeful;w,f? ta':u yJrsKd;pHk/ =uufoGefeD/ ig;ajcmuf/ i±kwfoD;/ ig;yd tJ'gawG wifvmw,f?
yxrydkif;awmh usrol@udk 0dkif;ulay;w,f? aemufawmh usrudk,fykdifqkdifav;wck pwnf
w,f+yD; tJ'DukefajcmufypPnf;awG xyfa&mif;w,f? t"duuawmh jrefrmvlrsKd;awG
twGufyg? 'Daps;xJrSm jrefrmjynfuvmzGifhwJh qkdif 10 ckavmuf&dSyg w,f?” (awG@
qHkar;jref;jcif; trSwf 11)

odk@aomf wcsKd@qdkifrsm;u jrefrmjynfzuf ukefypPnf;jyefwifoGif;aom jrefrmukefonfrsm;odk@


vufum; jyefa&mif;onf? jrefrmjynfzGm;udk;uef@w±kwf aps;qdkiftulwOD;u jrefrmpum;ESifh
w±kwfpum;udk olrajymEdkifojzifh olrsm; tvkyfcef@cJhonfudk &Sif;jyonf?

“ausmif;+yD;awmh usrtrsKd;awGeJ@aezdk@ =u,fa*gifudk a&mufvmw,f? usrta':u


ausmufqdkifydkifw,f? usru jrefrmpum;a&m/ w±kwfpum;ygwwfawmh ta':udk
0kdif;ul;ay;cJhw,f? [...]

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 31


“aemufawmh usrvnf; 0ifaiGydk&atmifqdk+yD; a&$vDzufudk ul;vmw,f? usr ausmif;
aezuf oli,fcsif;wa,mufu usrudk tdwfqdkif (jrefrmEdkifiHzufjcrf;odk@ jyefvnfwif
oGif;aom ukefonfrsm;odk@a&mif;csaom vufum;qdkif) rSm tvkyf&Smay;w,f? ydkif&Sifu
zleefjynfe,fu w±kwf? ol@rdef;reJ@qdkifudk OD;pD;w,f? olwdk@rSm uav;wa,mufvnf;
&dSw,f? qdkiftulqdkvdk@ usrwa,mufwnf;yJ? olwdk@twGuf usru toHk;usw,fav?
bmjzpfvdk@vnf;qdkawmh qdkif&Sifu jrefrmpum;rwwfawmh usru aps;vm0,fwJh olawG
udk bmomjyefay;w,f?” (awG@qHkar;jref;jcif; trSwf 2)

w±kwfpum;ajymwwfjcif;onf aps;qdkiftvkyfvkyfvdkaom trsKd;orD;rsm;twGuf ckdifrmaom


tm;omcsufwckjzpfonf? opfom;tacsmudkifvkyfief;wGif vkyfudkifcJhzl;ol trsKd;orD;wOD;&Sif;
jywmu æ

“opfom;jzwfwJhtvkyfudk usrrvkyfcsifawmhbl;/ t&rf;tEW&m,frsm;vdk@? jy\emu


usru w±kwfpum;ajymrwwfawmh aps;qdkiftvkyfr&bl;? usrw±kwfpum;oifcsif
w,f?” (awG@qHkar;jref;jcif; trSwf 3)

tdrfwGif;tultvkyf

tdrfwGif;tultvkyfonf a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm; trsm;qHk;tvkyf&aomtvkyfwcktjzpf


ESpfaygif;rsm;pGm=um wnf&dSvmcJhonf? t"duta=umif;&if;rSm tdrfwGif;tvkyfonf trsKd;orD;
rsm;tvkyfjzpfaoma=umifh trsKd;orD;rsm;taejzifh tvG,fwul oif,lEkdifonf[laom usm;r
tajccHpOf;pm;csufa=umifhjzpfonf? tdrfwGif;wHcg;ydwfaemufuG,fwGif a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;
tvG,fwul acgif;yHkjzwfcH/ tEdkifusifhcH&Ekdifaom vkyfief;wckvnf;jzpfonf?

a&$vDwGif av;ESpf=um tdrfazmftjzpf tvkyfvkyfcJhzl;aom trsKd;orD;wOD;tqdkt& æ

“usrwdk@jrefrmtdrfazmfawGu aps;aygawmh w±kwfawGu jrefrmtrsKd;orD;awGudk ydk


iSm;csifw,fvdk@ usrxifw,f? (usrwdk@udk wvudk ,Grf 500 ay;&w,fqdk&if w±kwf
awGqdk&ifawmh ,Grf 600 (odk@r[kwf) 700 ay;&ygw,f?) +yD;awmh usrwdk@u bmt
vkyfrqdk vkyfay;ygw,f? wu,fI w±kwfawGudk xrif;csufzkd@yJ iSm;w,fqdk&if wjcm;
tdrftvkyfawG olwdk@ rvkyfygbl;? jrefrmEkdifiHom;tdrfazmfawGusawmh w±kwfpum;
vnf; aopm&SifpmavmufyJwwfawmh tvkyf&Sifudkvnf;jyefrjiif;wwf=ubl;?” (awG@
qHk ar;jref;jcif;trSwf 7)

tdrfrsm;wGif tdrfazmftjzpf toufarG;0rf;a=umif;aom a&G@ajymif;tvkyform;rsm;tay:


w&m;r#wpGm qufqHjcif;r&dSonfudk tdrfazmftvkyfvkyfcJhzl;aom ajzqdkol ig;a,muf.
ajymqdkcsufwGif xif[yfay:vGifonf? vkyftm;cenf;+yD; qdk;0g;aomvkyfief;cGiftajctaea
=umifh olwdk@tvkyfuxGufcJh&onf[kod&onf? tdrfazmftvkyfuvGJI vkyftm;cydk&aom

32 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
tvkyfrsKd;pHk olwdk@vkyfcJhzl;onf? xdk@
aemuf tdrfwtdrfESifhwtdrful;I tdrft
vkyf vkyfay;aom “tvGwftdrfazmft
vkyf” vkyf&ef olwdk@qHk;jzwfcJhonf? ydkI
vGwfvyfr_vnf;&dS/ 0ifaiGvnf; ydk&aom
xdktvkyfrsKd; a&$@ajymif;tdrfazmftvkyfo
rm;rsm;t=um; a&yef;pm;vmcJhonf? olr
&Sif;jycJhonfrSm æ
domestic work pictures

“a&$vDrSm tJ'DvkdrsKd; tdrfazmftvkyfvkyfaewJh jrefrmtrsKd;orD; 200 uae 300avmufxd


&dSw,f? wcsKd@ u usrvdkrsKd; “tvGwftdrfazmftvkyf”vkyfw,f? wcsKd@usawmh w±kwf
pum;wwfwJh jrefrmyGJpm;awGwqifh olwdk@twGuf oef@&Sif;a&;tvkyfawG&Smay;w,f?
+yD;awmh &wJh0ifaiGxJu tcsdK;us,lw,f?” (awG@qHkar; jref;jcif;trSwf 7)

pm;aomufqkdif0efxrf;tvkyf

Restaurant in Ruili

pm;aomufqkdifwGif tvkyfvkyfonfh ajzqdkolrsm;. tqdkt& jrefrmtvkyform;rsm;onf


pm;aomufqdkifrsm;wGif atmufajcodrf;tvkyfrsKd;pHkvkyf&onf? csufðywfjcif;rS {nfhcHjcif;/ oef@
&Sif;a&;/ yef;uefaq;/ aps;rS ypPnf;rsm; 0kdif;ulo,fay;jcif; ponfjzifhjzpfonf? tqdkygtvkyf
rsm;teuf csufðywfjcif;onf vkyftm;c trsm;qHk;jzpfI trsKd;om;rsm;udkom trsm;qHk;cef@
tyfonf?

olr.tvkyfwGif 0efxrf; 12 a,mufteuf 10OD;rSm jrefrmEdkifiHrSjzpfonf[k ajzqdkolwOD;u


rdrdwdk@udk ajymjyonf? “'Dvrf;wav#mufrS pm;aomufqdkif 10 qdkif&dSw,f// qdkifwqdkifrSm

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 33


jrefrmtvkyform; 10 OD;&dSw,f/ qdkawmh 'Dwvrf;xJrSmwif jrefrmtvkyform; ta,muf
100 &dS&r,f? ” [k aemufxyf pm;aomufqkdif0efxrf;wOD;u rdrdwdk@u ajymqdkcJhonf?

±dk;&mtESdyfonftvkyf

w±kwfEdkifiHwGif tESdyfcef;rsm;onf vdifvkyfief;ESifh 'GefwGJavh&dSaomfvnf; a&$vDrS tESdyfcef;rsm;


wGifawmh vdif0efaqmifr_r&dSay? =urf;wjyifwnf;ay:wGif trsKd;om;/ trsKd;orD; ESpfOD;pvHk;
twlwuG tESdyfcHEdkifonf? wem&Dv#if 15 ,Grf rS ,Grf 20 (tar&duefa':vm 2³30 rS 3³00)
txday;&onf?

±kyfydkif;qdkif&t& yifyef;aomtvkyfjzpfaomfvnf; vkyftm;cenf;ojzifh (tESdyfonfrsm;onf


wem&Dv#if 5 ,Grf tar&duefa':vm 0³77 om&onf) jrefrma&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;om
t"duvkyfudkifonf? u&ifjynfe,frS trsKd;orD;wOD;pD;aom a&$vD+rdK@rS ±dk;&mtESdyfqdkifwckwGif
u&ifjynfe,frS tESdyfonf 8 OD;&dSonf?

aqmufvkyfa&;orm;tvkyf

a&$vD+rdK@twGif; aqmufvkyfa&;vkyfief;rsm;wGif jrefrma&$@ajymif;tvkyform;rsm;ydkI vkyfudkif


vmaeonf? ,cktpD&ifcHpmtwGuf awG@qHkar;jref;cJhonfh aqmufvkyfa&;tvkyforwOD;u
jrefrmtvkyform;rsm;udk tvkyfcef@onfh aqmufvkyfa&;vkyfief;rsm; ra&wGufEkdifatmif&dSonf
[kqdkonf? olrvkyfuGufwGif jrefrm aqmufvkyfa&;vkyfom; 100 cef@&dSaomfvnf; trsKd;orD;
tvkyform; q,fOD;om ygonf[kqdkonf? trsKd;orD;rsm;udk tkwfo,f/ t*Fawa=umif;
o&Gwfudkifjcif; ponfh “vG,fulonfhtvkyfrsm;”twGuf cef@tyfonf? vkyftm;cudkawmh
trsKd;om;rsm;xuf avsmhI&onf? odk@aomf jrefrmtrsKd;om;ESifh trsKd;orD;a&$@ajymif; tvkyf
orm;rsm;onf vkyfief;wckwnf;twGufyif w±kwfvlrsKd;rsm;xufavsmhI vkyftm;c&onf?

34 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
ausmufpdrf;ukeful;jcif;vkyfief;

a&$vDonf w±kwfjrefrme,fpyfwav#muf ausufpdrf;ukefulonfhae&mrsm;teuf t"duae


&mwcktjzpf qufvuf&dSaeqJjzpfonf? ausmufpdrf;aps;uGufrsm;/ qdkifrsm;pGmteD; tvGwfyGJ
pm;vkyfaeaom jrefrmEkdifiHom;rsm;pGm&dSonf? odk@aomf xdkvkyfief;rsKd;vkyfEkdif&eftwGuf
ausmufpdrf;aps;uGuftwGif; vlod&dSjcif;ESifh ausmufpdrf;t&nftaoG;udk tuJjzwfEdkifaom
t&nf tcsif;&dS&rnf? xdk@a=umifh xdktvkyfrsKd;vkyf&ef jrefrmEdkifiHrS topfa&mufvmaom a&$@
ajymif;tajccsol tenf;i,fom&dSonf?

awG@qHkar;jref;cJhonfh a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;teuf wOD;onfom 9 ESpfwmumvtwGif;


0ifaiGenf; pm;aomufqkdif0efxrf;b0rSonf udk,fydkifausmufpdrf;a&mif;0,fpD;yGm;a&;wck wnf
axmifEdkifcJhonf// TonfrSm jzpfawmifhjzpfcJ jzpf&yfwckjzpfjyD; xdktrsKd;orD;. pdwfydkif;jzwfr_ESifh
pD;yGm;a&;tjrif (jrefrmEdkifiHwGif wuUodkvfwuf cJhzl;onf?) &dSjcif;wdk@a=umifhjzpfonf?

vdifvkyfief;

“usr (vdifvkyfief;vkyfzdk@ ) qHk;jzwfvdkufwJhtcsdefrSm usr t&rf;idkcJh&w,f? usrcE<mudk,f


twGuf usr t&rf;ylaqG;cJh&ygw,f? usrb0wav#mufvHk;rSm 'DvdktvkyfrsKd;vkyf&vdrfh
r,fvdk@ usrb,fwkef;urS rar#mfrSef;cJhbl;? usr cifyGef;om touf&SifaetHk;r,fqdk&if
usr'Dtvkyfudk vkyfrdrSmr[kwfygbl;? usr pdwfvnf;r0ifpm;bl;? 'DvdktvkyfrsKd;vkyf&r,fvdk@
vnf; b,fwkef;urS rxifcJhbl;? txl;ojzifh usrvdk touft&G,frSmaygh? usrorD;eJ@
tarudk axmufyHhay;aeygw,f? orD;udk aemufqHk;t}udrf zkef;ac:wkef;u orD;u usr
udk tdrfjyefvmckdif;w,f? usr tdrfudk wu,fjyefcsifygw,f? usrraysmfbl;?” (awG@
qHkar;jref;jcif; trSwf 29/ touf 42 ESpft&G,f vdyfvkyforwOD;?)

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 35


vdifvkyfief;ESifh rl;,pfaq;0g;ukefoG,fr_twGuf txift&ae&mtjzpf ausmf=um;aom a&$
vD.*k%foduQmqdk;onf +rdK@wpp}uD;vmonfESifhtr# wjznf;jznf;ydkwdk;vmaeonf? okaw
oeawG@&dScsufrsm;t& vdifvkyfief;onf e,fpyfa'owGif tckdiftrm qufvuf&dSaeao;onf
[k awG@&dS&onf?

w±kwfEkdifiHwGif vdifvkyfief;onf Oya'jyify tvkyfwckjzpfojzifh vdifvkyfief;wGif vlOD;a&


rnfr#yg0ifaeonfudk twdtuswGufcsuf&ef tvGefcufcJonf? vdifvkyfief;onf yHkpHrsKd;pHkjzifh
wnf&dSojzifh wGufcsuf&ef ydkI cufcJonf? tESdyfcef;rsm;/ jynfhwefqm±Hkrsm;wGif vdifvkyforrsm;
tvkyf&Ekdif+yD; wcsKd@olrsm;u a&$vD+rdK@ vrf;rrsm;/ bwfpfum; *dwfrsm;wGif {nfhonf&SmI touf
arG;0rf;a=umif;onf? xdk@tjyif vdifvkyfief;wGif0ifaiG&&dSr_jrifhrm;aoma=umifh rSefuefaom t
csuftvuf&&ef ydkI cufcJonf?

odk@aomf a&$vDwGifvdifvkyfief;vkyfaqmifaeaom jrefrmtrsKd;orD; 100 cef@onfrEWav;/


vm;&d_;/ jrpf}uD;em;ESifh wjcm;jrefrm+rdK@rsm;tjyif w±kwfEdkifiHzufjcrf;rS ukefonfrsm;/ x&yf
um;armif;olrsm;/ rl;,pfaq;a&mif;0,folrsm;twGuf vdif0efaqmifr_ay;aea=umif; 2005 ck
ESpfwGif {&m0wDr*~Zif;u a&;om;wifjycJhonf?169aemufxyf trsKd;orD;w&mcef@onf =u,f
a*gif+rdK@wGif vdifvkyfief;jzifh toufarG;0rf;a=umif;ae=u+yD; xdka'owckvHk;Y pkpkaygif; jrefrm
trsKd;orD; 200 &dSonf[k {&m0wDr*~Zif;u azmfjycJhonf? ,ae@tcsdefwGifvnf; vdifvkyfief;
vkyfudkifaeol jrefrmtrsKd;orD;OD;a&onf 200 omom &dSEdkifonf[k jrefrmtrsKd;orD;or*~
a'ocH0efxrf; rsm;ucef@rSef;xm;onf? jrefrmvlrsKd;trsm;pktwGuf zGifhvSpfxm;onfh a&$vD+rdK@
. txifu& vdifvkyfief;rsm; wnf&dS&mae&mtm; 2005 ckESpfwGif w±kwf&Jrsm;u ESdrfeif;cJh+yD;

16
Irrawaddy, Yunnan’s Sin City, January 2005, retrieved 21 April 2010, http://www.irrawaddy.org/
print_article.php?art_id=4333

36 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
aemuf trsm;pku =u,fa*gifodk@ ajymif;a&$@vkyfudkifae=uonf? vGefcJhaom ESpfaygif; 10 ESpftwGif;
jrefrma&$@ajymif;tajccsolrsm;ESifh twlvufwGJI vlr_a&;vkyfom;tjzpfwm0ef xrf;aqmifcJhol
a'ocHwOD;uvnf; vdifvkyfief;vkyfudkifol jrefrmtrsKd;orD; 200 cef@&dS onf[k cef@rSef;xm;+yD;
jynfhwefqm±Hkrsm;tjzpf ydkus,fjyef@vmaom tESdyfcef; 30 teuf tESdyfcef;wckwGif vdifvkyfor
6 OD;rS 20 txd&dSonf[k 2010 ckESpf Edk0ifbmvwGif okawoDrsm;tm; wifjycJhonf? twif;
t=uyf vdifvkyfief;twGif;odk@oGwfoGif;r_onf ,cifuxuf ydkenf;vmonf[kvnf; olu
qufvufajymqdkcJhonf?

trsKd;orD;rsm;tm; vSnfhzsm;I vdifvkyfief;twGif;odk@ oGwfoGif;r_ydkenf;vmonf[kvnf;


jrefrmhtrsKd;orD;or*~tzGJ@0if 0efxrf;rsm;u avhvmcJh&+yD; jrefrmEdkifiHwGif vdifvkyfief;vkyfudkif
cJhaom trsKd;orD;rsm;onf w±kwfEdkifiHodk@ tvm;wltvkyfrsKd; vkyf&efvm=uonfh enf;
vrf;wckudkvnf; owdðycJhonf? xkdokd@jzpfvm&jcif;. vufiif;ta=umif;&if;w&yfrSm 2009
ckESpfwGif rlq,f+rdK@&dS tEdSyfcef;tm;vHk;udk jrefrmtm%mydkifrsm;u ydwfvdkufjcif;a=umifh
wzufe,fpyf&dS =u,fa*gif+rdK@odk@ jrefrmEkdifiHrS vdiftvkyforrsm; ajymif;vm&jcif;jzpfonf? odk@
aomfwjcm; ta=umif;rsm;a=umifhvnf; jrefrmEkdkifiHtESHtjym;rS vdifvkyfief;vkyfudkifol trsKd;
orD;rsm; =u,fa*gifESifh a&$vDodk@ vma&mufvkyfudkifae=uqJjzpfonf? w±kwfEkdifiHwGif vdifvkyf
ief;tm; vlr_a&;t& uJh&J@jypfwifr_ enf;vmonfh tcsufa=umifhvnf; xkduJhodk@ vma&muf
vkyfudkifjcif;vnf; jzpfEkdifonf?

“w±kwfawGu usrwdk@udk yufyufpufpuf rqufqHbl;? jrefrmjynfrSmqdk&ifawmh 'DvkdrsKd;


jzpfr,frxifbl;? vlr_a&;t& uJh&J@wmwdk@/ cGJjcm;qufqHwmwdk@u ykdqdk;rSmyg? 'DrSmuawmh
tkdauyJ? jrefrmEdkifiHrSm 'Dvkyfief;udk aumif;wJhvkyfief;vdk@ rjrifbl;? 'DrSm=uawmh ydkufqH&Sm
wJhenf;vrf;wckvdkrsKd;yJowfrSwfawmh b,folrSvnf; a0zefuJh&J@wmr&dSbl;?” awG@qHkar;jref;
jcif;trSwf 19? rauG;rS touf 44 ESpft&G,f jynfhwefqmacgif;wOD;/

w±kwfEdkifiHwGif vdifvkyfief;vkyfukdifolrsm;vma&mufvkyfudkifvdkonfh wjcm;tcsufrSm Oya'


t& ta&;,lr_ ydkn‡mwmjcif;a=umifhjzpfonf? jrefrmEdkifiHwGif vdifvkyfief;vkyfudkifojzifh tzrf;cH
&+yD; axmifuscJhzl;aom rauG;rS touf 39 ESpft&G,f vdiforwOD;u olr w±kwfEdkifiHodk@ vm
a&muf&onfh ta=umif;&if;udk &Sif;jycJhonf?

“usr'Dtvkyfukdvkyfvmwm 18 ESpf&dS+yD/ trsm;pkuawmh jrefrmEkdifiHrSmyg? yJcl;/ rdxˆdvm/


ysOf;rem;/ aejynfawmf/ &efukef pwJh+rdK@awGrSm usrvkyfzl;w,f? usroli,fcsif;awGeJ@
wae&muae wae&majymif;vkyfw,f? wcgwavusawmh usru avmfyef;/ wcgwav
usawmhvnf; tvGwfoabmvkyfw,f? jy\emubm vJqdkawmh &Jzrf;rd&if tenf;qHk;
axmif 1 ESpfcGJavmufusw,f? tjypf&dSygw,fvdk@ 0efrcH&if axmif 3 ESpfusr,f? avmyef;

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 37


qdk&if 5 ESpfusr,f? w±kwfrSmusawmh zrf;rd&if &Jpcef;rSm ,Grf 200 ay;vkduf±HkyJ? tJ'gyJ?
(rSwfcsuf wjcm;ajzqdkolwOD;u '%faiGrSm ,Grf 500 jzpfonf[k ajymqdkcJhonf?)
“2007 ckESpfwkef;u usrtzrf;cH&+yD; axmif'%f wESpfcGJusw,f? usrysOf;rem;rSmvkyfae
wJhtcsdefaygh/ usr avmyef;u &Judk aiGay;xm;+yD;om;/ 'gayr,fh olu earmferJhEkdifw,f?
&Juajymw,f 0ifzrf;zdk@ &dSw,fvdk@/ 'gay r,fh olu usrwdk@udk rajymawmh tm;vHk;rdoGm;w,f?
usrudk &rnf;oif;axmifydk@w,f? axmifu vGwf+yD; 5 vmavmuf=umawh usrw±kwfudk
xGufvmw,f? 'DrSmtvkyfvkyfzl;wJh trsKd;orD;wa,mufeJ@ usrawG@+yD;/ olyJ usrudk
'Dvmatmif pDpOfay;w,f?” awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 18/

tqdkygtrsKd;orD;onf 2009 ckESpf ESpfv,fydkif;wGif a&$vDokd@ yxrt}udrfvma&mufcJh+yD; jref


rmEkdifiHodk@ rjyefcif 3 vm=umtvkyfvkyfcJhonf? ydkufqHukefoGm;onfESifh 2010 {+yDvwGif olr
a&$vDodk@ jyefvmcJhonf?
vdifvkyfief;vkyfudkifoltrsKd;orD;rsm;onf 0ifaiGjrefjref&vG,f+yD; a&$vDwGif tcsdefydkif;wcktxd
tvkyfjyefvkyfonfh yHkpHwck r=umao;cifu jzpfxGef;vmonfudk jrefrmhtrsKd;orD;or*~tzJG@0if
rsm;u owdcsyfrdonf? vdifvkyfief;vkyf udkifoltrsKd;orD;rsm;&Sif;jyonfrSm æ
“trsKd;orD;trsm;pku 'DrSm wcgvmvkyf&if oHk;vavmufvkyfw,f/ +yD;&ifjrefrmjynfudk
jyefw,f? tJ'Davmuf tcsdeftwGif;rsm olwdk@tdrfjyefoGm;&if ydkufqH usyf 2 odef;uae 5
odef;avmuf (tar&duefa':vm 200 rS 500 txd) txd pkoGm;Ekdifw,f?” awGqHkar;jref;
jcif;trSwf 17/ rauG;rS touf 28 ESpft&G,fvdifvkyforwOD;/)
“tck'DrSm tvkyfvkyfaewJh rdef;uav;awGtm;vHk;u vmrJh ZGefv (2 vtwGif;) qdk
&efukefu tdrfqDudk jyefawmhr,f? tdrfrSm tqifajyw,fqdk&ifawmh usrwdk@jyefrvm
awmhbl;?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 15/ &efukefrS touf 18 ESpft&G,f vdifvkyfor
wOD;/)

38 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
ynma&;tqifhrsm; ESifh tvkyftudkiftcGifhtvef;rsm;
rdrdwdk@erlemaumuf,lavhvmcsufwGif ynmvHk;0rwwfonfhtqifhrS wuUodkvfbG@J&tqifh
txd yg0ifonf? trsKd;orD;wOD;onf bGJ@vGefynmoif=um;cJhaomfvnf; pD;yGm;a&;tcuftcJ
a=umifh qHk;cef;wdkifonftxd rwufEkdifcJhay?

ynma&tqifh t&nftwGuf &mcdkifE_ef;


wuUodkvfbGJ@& 3 9µ
wuUodkvfwufcJh/ ausmif;r+yD; 2 6µ
8 wef;rS 10 wef;tqifhatmifjrif (txufweftqifh+yD;) 11 34 µ
4 wef;rS 7 wef;tqifhatmifjrif 10 31 µ
1 wef;rS 3 wef; tajccHrlvwef;atmifjrif 5 16 µ
ynmvHk;0rwwf 1 3µ
pkpkaygif; 32 100 µ

vdifvkyfief;wGif tvkyfvkyfudkifaeolrsm;teuf oHk;yHk;ESpfyHkonf tajccHynm 4 wef; (odk@r[kwf)


xdk@ xufenf;aom ynmtqifhom oif=um;cJh&+yD; wOD;wa,mufrS txufwef;ynma&; (10
wef;) atmifjrifcJhjcif;r&dS[k ynma&; tqifh tcsuftvufrS awG@&dS&onf? ajzqdkolrsm;teuf
wcgrS ausmif;raecJhzl;olwOD;onf vdifvkyfief;jzifh touf arG;ae+yD;/ rdrdwdk@awG@qHkar;jref;cJhonfh
vlukeful;cHcJh&zl; olwOD;onf av;wef;tqifhynmom oif,lcJhzl;onf?

qef@usifzuftm;jzifh w±kwfEkdifiHwGif jrefrmEkdifiHrS a&$@ajymif;tvkyform;rsm; tvkyf&Ekdifaom


tcGifhtvef;onf ynma&;ESifh txl;wvnfoufqdkifjcif;r&dS[laomtcsufudkvnf; rdrdwdk@
okawoeavhvmcsufwGif awG@&dScJhonf? awG@qHkar;jref;cJhaom trsKd;orD;rsm;tm;vHk;teuf
tm;vHk;vdkvdkyif ‚wdk@. ynma&;tqifhESifh oufqdkifjcif;r&dSyJ tvkyf=urf;tvkyfvkyf&olrsm;
(odk@r[kwf) tvkyfr&dSolrsm; jzpfonfudkawG@cJh&onf? wuUodkvfbGJ@&olrsm; (odk@r [kwf) tedrfhqHk;
wuUodkvfbGJ@twGuf ausmif;wufaeqJ tqifh&dSaom ajzqdkolrsm;ESifh udk,fydkifpD;yGm;a&;&dSaom
ajzqdkolESpfOD;onf opfausmufaoG;puf±Hk/ aps;ESifh ausmufta&mif;t0,fvkyfief;wGif vkyfae
onfudk awG@cJh&onf? EdkifiHwumqufqHa&;bmom&yfjzifh bGJ@&cJh+yD;/ bGJvGefynm pwif
oif=um;cJhaom trsKd;orD;wOD;onf tdrfazmftvkyfESifh yk*~vduusLwm vkyfae&onf? opf
ausmufaoG;puf±HkwGif tvkyfvkyfaeaom wuUodkvfbGJ@& wOD;u rdrdwdk@tm; atmufygtwdkif;
ajymqdkcJhonf?

“usrtrsKd;om;u vm&d_;u jrefrm-w±kwfujym;yg? olu oH0&defaqmfwJholyg? tJ'DrSm


u ol@vkdrsKd; u|rf;usifwJh 0&deform;r&dSawmh vpmaumif;aumif;&w,f? wvudk
,Grf 2000 avmuf&ygw,f? olu ynmawmhrwwfbl;? wcgwavusawmh olu

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 39


usrudk pw,f/ usru wuUodkvfbGJ@&+yD; ausmufyGwfwJh tvkyfvkyfaew,faygh? “bGJ@&
ausmufyGwfq&mr” vdk@olu usrudkac:w,f?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 3//)

xdk@a=umifh tqdkygawG@&dScsufrsm;rS aumufcsufcsEdkifaom tcsufrSm ynma&;onf trsKd;


orD;rsm;tm; tqdk;0g;qHk; tEdkifusifhcH&r_yHkpHESifh tEW&m,ft&dSqHk;vkyfief;cGif awG@}uHK&r_
tEW&m,frS avsmhyg;oGm;apEkdifaomfvnf; ynma&; tqifhESifhtnD t"dy`g,fjynhf0aom tvkyf
tcGifhtvef;twGufawmh taxmuftulðyEkdifyHkr&ay?

vkyfief;cGiftajctaersm;ESifh usef;rma&;/ vHk_cHKr+tEW&m,frsm;

vkyftm;c ESifh tusdK;cHpm;cGifhrsm;

awG@qHkar;jref;csdefwGif oufqdkif&m ajzqdkol. tvkyfrS 0ifaiGonf wvv#if tar&duefa':vm


38 a':vm tedrfhqHk;rS tar&duefa':vm 1478 a':vm tjrifhqHk;txd rwluGJjym;pGm vkyftm;
c&&dS=uonf?1710vdifvkyfief;onf pD;yGm;a&;vrf;tajzmifhqHk;tvkyftjzpfawG@&dS&onf?

“usrrSm ausmif;wufaewJh uav;ESpfa,muf&dSw,f? tu,fvdk@ usrom omref


pD;yGm;a&;av;eJ@ vkyfudkifpm;r,fqkd&if usruav;awGudk axmufyhHzdk@ ydkufqHtvHk

17
This figure is likely to be inflated as it is based on the daily average earnings of a brothel madam,
who does not always receive regular income as business is frequently interrupted by police raids. This
interviewee’s earnings have been removed from the calculations of average earnings per month in
order to give a more accurate indication of average income of those working in the sex trade in Ruili
and Jegao

40 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
tavmuf &rSmr[kwfbl;? 'Dae&mrSm ydkufqHrsm;rsm;vdkcsif&if a&G;cs,fp&menf; vrf;
ESpfckyJ&dSw,f? rl;,pfaq;0g;a&mif;rvm;/ jynfhwefqm acgif;vkyfrvm;aygh? rl;,pfaq;
0g;a&mif;zdk@awmh usrt&rf;a=umufw,f? tJ'Dawmh jynfhwefqmacgif; tvkyfudkyJ a&G;
cs,fcJhw,f?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 19/ jynf@wefqmacgif;wOD; æ)

vkyfief;trsKd;tpm; a,bk,svpOf0ifaiG (cef@rSef;acs tar&duefa':vm


jzifhjyonf?)
vdifvkyfief; 208 ¤
aqmufvkyfa&;tvkyf 205 ¤
tdrftulvkyfief; 167 ¤
puf±Hk (odk@r[kwf) tvkyf±Hk 139 ¤
aps;qdkiftvkyf (aps;qdkif (odk@ ) ysHusaps;onf) 126 ¤
tvSukefypPnf;tvkyf 121 ¤
±dk;&mtESdyfonftvkyf 114 ¤
pm;aomufqdkiftvkyf 69 ¤

awG@qHkar;jref;cJhol trsKd;orD;rsm;teuf xuf0ufcef@rSm jrefrmEkdifiHrS rdom;pk0ifrsm; twGuf


ydkufqHjyefydk@ ay;=uolrsm; (okd@r[kwf) ‚wdk@tjyefc&D;twGuf ydkufqHpkaqmif;=uolrsm;jzpf
onf? xdktrsKd;orD;rsm;onf tdrfaxmifrusao;aom wudk,f&nf trsKd;orD;rsm; (odk@r
[kwf) jrefrmEkdifiHwGif om;orD;rsm;csefxm;cJhaom tdrfaxmifonfrdcifrsm;jzpf=uonf? w±kwf
EkdifiHwGif tdrfaxmifusI uav;&olrsm;onf ydkufqHpkaqmif;Ekdifjcif; r&dS[kod&onf?

vpOfpkaqmif;aiG (odk@r[kwf) tdrfjyefydk@aiGonf a,bl,stm;jzifh tar&duefa':vm 95 '\r

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 41


90 cef@&dSonf? rlq,frS b%fjzifhaomfvnf;aumif;/ =um;cHat;*sifhrSwqifhaomfvnf;aumif;
aiGydk@avh&dS+yD; wcgw&HwGif aqGrsKd;rsm;u aiGvma&muf,lwwf=uonf? wcsKd@u aiGom;tjzpf
pkaqmif;+yD; wcsKd@uawmh rlq,fwGif a&$0,f+yD; pkaqmif;avh&dSonf?

tvkyform;trsm;pktwGuf aq;0g;apmifha&Smufr_onf jy\emwckr[kwfaomfvnf; (aemuf


tcef;udk=unfhyg?) ukefusp&dwfudk ‚wdk@udk,fwdkif uscH&+yD; emrusef;cGifh&uftwGuf vkyf
tm;cay;jcif;r&dSay? vkyfief;cGif rawmfw qjzpfr_a=umifh xdckduf'%f&m&onfhtwGuf avsmf
a=u; aiGtenf;i,f&ygu uHaumif;onf[k qdk&rnf? xdk@a=umifh tvkyform;rsm;onf t
vkyfrvkyfEdkifaom tcsdefwGif touf&Sif&yfwnf&ef tvGefcufcJonf?

rdrdwdk@ awG@qHkar;jref;cJhonfh trsKd;orD;awmfawmfrsm;rsm;onf uav;arG;zGm;+yD;cgp rdcifrsm;


jzpf=uonf? xdk@a=umifh tvkyfrSxGuf+yD; trsKd;om;vkyfpm (odk@r[kwf) pkaiGtay:wGif &yfwnf
ae&olrsm;jzpf=uonf? uav;touf 4 vt&G,fwGif uav;tm; ausmydk;I olrtvkyf
(ausmufyGwftvkyf) jyefqif;rnf[k trsKd;orD;wOD;u ajymqdkonf?

trsKd;om;ESifh trsKd;orD;vkyftm;c tcsKd;tpm;jcm;em;r+

a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm; yHkrSefvkyf&avh&dSonfh vufwdkvufawmif;tvkyfrsm;onf a&$@ajymif;


tvkyf orm;rsm;&Ekdifaom tvkyfrsm;teuf 0ifaiGtenf;qHk;tvkyfjzpfonf? tdrfazmf (okd@r
[kwf) pm;aomufqdkif vkyfom;twGuf tvkyfp0ifa=u;onf wvv#if ,Grf 300 rS 400
(tar&duefa':vm 46 rS 61 txd) om&onf?

trsKd;om;ESifh trsKd;orD; ESpfOD;pvHk; tvkyfcef@aom aqmufvkyfa&;vkyfief; (odk@r[kwf) tvkyf±Hk


ponfh wjcm; tvkyf±Hkrsm;wGif trsKd;om;rsm;onf trsKd;orD;xuf vkyftm;c ESpfqydkI&onf?
Oyrm aqmufvkyfa&;vkyfief; wGif trsdKom;rsm;onf wae@v#if vkyftm;c ,Grf 50 (tar
&duefa':vm 7³7) &+yD; trsKd;orD;rsm;onf 25,Grf (tar&duefa':vm 3³8) &onf? opf
ausmufaoG;±Hkrsm;wGif trsKd;om;rsm;onf wvv#if opfacgufcGm tvkyftwGuf ,Grf 1200
(tar&duefa':vm 184 a':vm) &I trsKd;orD;rsm;onf opfom;ay:vpfwifjcif;twGuf
wvv#if ,Grf 850 (tar&duefa':vm 130) &onf?

vkyfief;cGifusef;rma&;ESifh vHk_cHKr+

awG@qHkar;jref;cJhonfh trsKd;orD;rsm;teuf xuf0ufausmfu w±kwfEkdifiHtwGif; tvkyfvkyfjcif;rS


}uHKawG@&aom tEW&m,frsm;onfhvkyfief;cGiftajctaersm;ESifh wudk,fa&vkyfief;cGifvHk+cHKr_t
wGuf pdk;&drf&r_rsm;udk udk;um;ajymqdkcJhonf? Tqdkyg tajctaeESifhywfoufI ajym=um;ol
rsm;wGif puf±Hkvkyfom;rsm;u trsm;qHk;jzpf+yD; ‚if;wdk@ajymqdkcsufrsm;Y vufacsmif;uav;rsm;
jywfoGm;jcif;ESifh '%f&m&jcif;/ rsufpd'%f&m&jcif;/ zkef&SLrdjcif;ESifh v#yfppf"gwfvdkufjcif;wdk@ awG@
&onf?

42 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
“usrpvkyfwmu opfausmufaoG;±Hktao;av;
rSmyg? tvkyf orm;qdkvdk@ usrwa,mufwnf;yJ?
olaX;eJ@ usrwGJvkyf&w,f? olu tjyifv$mudk
jzwfxkwfw,f usru ausmufom;udk acsmay;&
w,f? qdkawmh zkefr_H@wtm;rsm;ygw,f? rsuf
ESmzHk;/ acgif;um 0,fxm;&w,f? awmfawmf
tEW&m,frsm;wJh tvkyfyg? tvkyform;w
a,muf ausmufpxd+yD; rsufpduG,foGm;wm usr
=um;w,f? avsmfa=u;qdk+yD; ol@udk ,Grf 3000
yJay;w,f? tJ'gtukefyJ? v$pufu "g;u ol@rsuf
ESmudk pif+yD;xdvdk@ rsufESmrSm '%f&m&oGm;wJh
trsKd;orD;wOD;vnf; &dSao;w,f? aemufw
a,mufusawmh jzwfpufrSm 0g,m}udK;rSm; wyf
rdvdk@ "mwfvdkuf+yD;aooGm;w,f? ydkif&Sifu bm
avsmfa=u;rS ray;bl;?

“wcgwavusawmh jzwfpufuae oH
[...]
awG/ rlvDawGðywfxGuf+yD; vmpifvdk@ vlawG'%f&m&wwfw,f?

“usrwifyg;qdkvnf; trmcHkay:rSm waeukefxkdif&vdk@ tom;rmwufae+yD? tvkyform;
awG tukefvHk; u arsmufawGvdkyJ ziftom;rmwufae+yD? 'Dtvkyfu yifvnf;yifyef;w,f/
zkefrH_@vnf;rsm;awmh w±kwfawGu rvkyfcsif=ubl;? wcsKd@vlawG tqkwfudk "mwfrSef
&dkuf=unfhawmh tr_efawGa=umifh tqkwfrSm '%f&mawG jzpfwmawG@&w,f? ay:vpf
wifwJhtcsdefrSm t&rf;teH@qdk;wJh "gwkaA'ypPnf; awGoHk;&w,f? tJ'DteH@awG&_rdawmh
tvkyform;awG ESmacgif;ydwfa&m*g/ acsmif;qdk;a&m*gyg cHpm;&w,f?” (awG@qHkar;jref;
jcif;trSwf 3 opfausmufaoG;orm;wOD;/)

“usr'Dtvkyfudk vkyfwm 5 v&dS+yD? usrudk,f0ef&vmawmh tvkyfem;vdkufw,f? bmjzpfvdk@


vJqdkawmh Ak'<qif;wkawmf±kyf}uD;awG acgif;ay:wuf+yD; ay:vpfwdkuf&wmqdkawmh usr
ðywfusrSm a=umufvdk@yg?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 5/ Ak'<qif;wkawmf tacsmyGwft
vkyforwOD;/)

ausmufESifh ausmufpdrf;rsm;onf wefzdk;jrifhrm;ojzifh ta&mif;t0,fvkyf&mwGif vHk+cHKa&;


tEW&m,f&dSonf? olr qdkifu,farmif;aepOf ,Grf 80000 (tar&duefa':vm 12000) wefaom
ausmufpdrf; "g;jrwdkufcHcJhzl;a=umif; ajzqdkoltrSwf 14 u rdrdwdk@ okawoDtm; ajymjycJhonf?

vdifvkyfief;vkyfolrsm;uvnf; ‚wdk@onf ±kyfydkif;qdkif&m tEW&m,f/ tEkdifusifhcH&r_ESifh a&m*g


ul;pufr_ (atmufwGif azmfjyxm;aom vdifvkyfief;tcef;udk =unfhyg?) rsm;}uHK&onf?

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 43


tvkyf&Sifrsm;. EdSyfpufr+ESifh acgif;yHkjzwfr+

tvkyf&Sifrsm;u ESdyfpufr_ESifh acgif;yHkjzwfr_ESifhywfoufI awG@qHkar;jref;ol awmfawmfrsm;rsm;u


ajymqdkcJhonf? trsm;qHk;awG@&onfhyHkpHrSm vukef&ufwGif vkyftm;c tjynfhay;&ef tvkyf&Sif
rsm;u jiif;qefjcif; (odk@r[kwf) wGef@wdkjcif;yifjzpfonf?

“wvudk ,Grf 600ay;r,fvdk@ tvkyf&Sifu ajymayr,fh vukef&if olwdk@ vkyftm;c


tjynfhray;bl;? vukefvdk@ tvkyform;u vcawmif;&if ,Grf 500 yJ&w,f? bmjzpfvdk@
vnf;vdk@ar;&if olwdk@u “tdk æ rif;wdk@u tvkyfaumif;aumif;rvkyfbl;/ rif;&J@tvkyfrSm
jy\emawGtrsm;}uD;yJ” pojzifhajymw,f? olwdk@rSm qifajcawGtrsm;}uD;yJ? tvkyf
orm;awGu w±kwfpum;vnf; rwwf=uawmh bmrSjyefrajymEdkif=ubl;?” (awG@qHkar;
jref;jcif; trSwf28)

tvkyform;rsm;u tvkyfrS xGufonfhtcgwGifvnf; tvkyf&Sifrsm;u vkyftm;ctjynfhay;&ef


vufwGef@wwf=uonf?

olwdk@ (tvkyf&Sifrsm;)awGu tvkyform;wa,muf 'DtvkyfrSm rvkyfcsifawmhbl;qdkwm


odwmeJ@ olwdk@u tJ'Dtvkyform;udk vpmtjynfhray;awmhbl;? tJ'Dtvkyform;u
vkyftm;c ,Grf 500 &r,fqdkygawmh ol@udk w0ufyJay;w,f/ 300 aygh? +yD;&ifolwdk@
ajymwmu “rif;'DrSm igwdk@twGuf tvkyfqufvkyfr,fqdk&if usefwJhvpmudk aemufv
rSmay;r,f? rif;tvkyfu xGufr,fqdk&ifawmh igwdk@ bmrSray;awmhbl;? tJ'Dvdk rsKd;olwdk@
ajymw,f?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 28/)

tvkyf&Sifrsm;rS ,kwf&if;=urf;wrf;pGmajymqdkjcif;/ txifao;jcif; ponfta=umif;t&mrsm;udk


vnf; awG@&onf? txl;ojzifh tdrftulvkyforrsm;ESifh puf±Hkvkyform;rsm;wGif awG@&onf?

tvkyfcsdeftvGef&Snfvsm;jcif;

ajzqkdolrsm;u wifjyonfh aemufxyf trsm;qHk;awG@&onfh tvkyfESifhywfoufonfh tcuft


cJwckrSm tvkyfcsdef tvGef&Snfvsm;jcif;jzpfonf? ajzqdkol 6 OD;u wae@v#if 11 em&DcGJ=um
tvkyfvkyfcJhzl;onf[k ajym qkdcJhonf? wcsKd@tvGefqdk;0g;aom jzpf&yfrsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf
wae@v#if tvkyfcsdef em&D 20 rS 22 em&Dtxd tvkyf vkyfygrnf[laom uef@owfcsufjzifh t
vkyfvkyf=u&onf?

awG@qHkar;jref;csdefwGif touf 35 ESpf&dS+yDjzpfaom ajzqdkol trSwf 14 u w±kwfe,fpyfwGif


olr ,cifu vkyfcJh&aom tvkyfta=umif;ESifh tvkyfcsdeftvGef&Snfvsm;pGmvkyfcJh&yHkudkajymjy
onf?

44 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
“1999 ckESpf atmufwdkbmvrS usr w±kwfe,fpyfudk xGufcJhw,f? rlq,fudk usrbwfpfum;
pD;&if; um;ay:rSm tdyfaysmfoGm;w,f? usrvnf; Edk;vmawmh usrrSwfyHkwifa&m/ aiG
tm;vHk;xnfhxm;wJh vufudkiftdwfudk wa,mufa,mufu tvpfokwfoGm;w,f? usr
tdyfuyfxJrSm usyfaiG 200 (t ar&duefa':vm 0³19) yJusefawmhw,f?

'DvdkeJ@ rlq,fa&mufawmh usr&Jpcef;udk oGm;w,f? wm0efus&Jt&m&dSeJ@awG@zdk@cGifhawmif;


w,f? w±kwfrSm&dSwJh usrtpfudkudk oGm;&Smzdk@yg/ tvkyfvnf;vkyfcsifvdk@yg? usrudk tvkyf
&Smay;ygqdk+yD; Zmwfvrf;udk ajymjyvdkufw,f? olu usrukd a&$vDu um&mtdkau
pm;aomufqdkifrSm tvkyf&Smay;cJhw,f? tJ'DrSm usr 2 ESpfavmufae cJhw,f? wvrS
usyf 3000 (tar&duefa':vm 2³86) yJ&w,f? 'gayrJh usr pm;p&m/ aep&mtaqmif
tvum;&w,f? pm;aomufqkdifu tvkyfrsKd;pHkvkyf&w,f? reufrdk;vif; 4 em&Duae
aemufwae@reuf 2 em&Dtxd usrtvkyfvkyf&w,f? tjyifudk vHk;0ay;rxGufbl;?

aemufydkif;rSm usrvnf; a&$vD/ *sD*efvefae&mrSm usrudk,fydkifpm;aomufqdkifao;ao;


av;pwnfw,f? tJ'Dwkef;u 2002 ckESpf atmufwdkbmv? w±kwfpum;vnf; usr
enf;enf;rSudk rajymwwfao;bl;? ydkufqHqdkvdk@vnf; usrpkxm;wmeJ@ vufpGwfaygifvdk@&
wJhaiG ,Grf 600 (tar&duefa':vm 91) yJ&dSw,f? qdkifcef;wcef;udk ,Grf 400 (tar&d
uefa':vm 61)iSm;vdkufw,f?

xrif;eJ@ acgufqGJtygt0if jrefrmtpm;tpmtpHk usrvkyfa&mif;w,f? csufðywfwma&m/


aps;0,fwma&m/ oef@&Sif;a&;vkyfwma&m usrwa,mufwnf;yJvkyfw,f? azmufonf
awGu jrefrmjynfom;awGygyJ? reuf 4 em&Duae noef;acgiftxd usrtvkyfvkyfw,f?”
(awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 14)

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 45


“'Dae&mu reuf 8 em&D (jrefrmpHawmfcsdef) zGifhw,f/ n 10 em&DrS ydwfw,f? usrae@
wdkif; tvkyfvkyf&ygw,f?” (awG@qHkar;jref;jcif; trSwf 15? touf 18 ESpft&G,f vdift
vkyfora[mif;wOD;/)

tvkyfcsdeftvGef&Snfvsm;jcif;ESifh tvkyftrsKd;tpm;t=um; txl;wvnf pyfqufr_&dSonfudk


rawG@&ay? pm;aomufqkdiftvkyf/ vdifvkyfief;tvkyf/ tESdyfcef;tvkyf/ puf±Hktvkyf/ aps;a&mif;
tvkyf ponfhtvkyf tm;vHk;wGif tvkyfcsdefjy\em&dSonf?

tvkyfcsdef&Snfvsm;onfhtjyif ajzqdkoltenf;i,fuom ‚wdk@onf yHkrSeftvkyfoabmwlnD


csuft& vpOfftvkyfem;&uf&onf[k ajymqdkcJhonf? wcsKd@onf wvv#if tvkyfem;&uf
w&uf&+yD; trsKd;orD;wOD;onfom tm;vHk;xufydkI wvv#if tm;vyf&uf 3 &uf&onfudk
awG@&dScJh&onf? awG@qHkar;jref;cJhonhf trsKd;orD;rsm;teuf oHk;yHkcef@u tvkyftcsdefydktm;vyf&uf
aomfvnf;aumif;/ vpOftm; vyf&ufaomfvnf;aumif;/ r&=uyJ vpmrJh cGifhvdkcsif&ifom ,l&
a=umif; rdrdqENjzifhom vkyfEdkifa=umif; ajzqdkcJhonf? ajzqdkoltrsm;pku rnfonfhcGifhudkrS ,l
cGifhrðy[kvnf; ajymqdkonf?

opfausmufaoG;tvkyform;wOD;jzpfaom trsKd;orD;wOD;u ,cifolr tvkyf&Sifa[mif;onf


tvGef pnf;urf;}uD; I tvkyform;rsm;udk tvkyfcsdeftwGif; tcsdefrjzKef;&atmif axmifhaphckdif;
ojzifh olru aeraumif;jzpfcJh&onf[k rausreyfajymqdkcJhonf?

“tvkyfcsdeftwGif;rSm usrwdk@udk pum;ajymcGifhray;bl;? usrwdk@tdrfomoGm;&ifvnf;


tvkyf&Sifu r}udKufbl;? udk,fhudkudk,f tdrfomroGm;atmif xdef;xm;&w,f? aemufqHk;
usawmh usrqD;vrf; a=umif;ydk;0ifwJh a&m*gqdk;qdk;0g;0g;jzpfcJhw,f? usrudk,fusrvnf;
bmjzpfvdk@jzpfrSef;rodbl;? usrodwmu usrqD;aumif;aumif; oGm;vdk@r&wmyJ? usr
rsufvHk;awG 0gaew,fvdk@ tvkyf&Sifuajymw,f?” (awG@qHkar;jref;jcif; trSwf 3)

vdifydkif;qdkif&m aESmifh,SufcH&jcif;

opfom;tacsmoyf±Hkrsm;wGif tvkyfvkyf=uaom ajzqdkoltrsm;pku wcgw&HwGif puf±Hkwdkuf


cef;rsm;Y tvkyform;rsm;ESifh twlae=uaom w±kwfESifh jrefrmtvkyf&Sifrsm;. vdifydkif;qdkif&m
taESmuft,Sufay;r_cH&onf[k ajymqdkcJhonf?

touf 26 ESpft&G,f opfom;tacsmoyftvkyforwOD;onf vdifydkfif;qkdif&maESmuf,Sufr_


a=umifh tvkyfa[mif;rS xGufcJh&onf?

“yxrtvkyfxGufawmh opfausmuf±Hkudk a&mufw,f? usruvnf; b,fvdkvkyf&rSef;


rodawmh tvkyf&SifqDu oif&w,f? olu jrefrmvlrsKd;yJ? usrudk b,fvdkrsKd; ay:vpfwdkuf&

46 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
w,fqdkwm oifay;w,f? vcwv ,Grf 200 yJ,lr,fvdk@ tvkyf&Sifudk ajymw,f? wjcm;
tvkyform;awGtwGuf csufðywfay;&w,f/ olwdk@t0wftpm;awGvnf; av#mfay;&
w,f? wcgwavus&if tvkyf&Sifu tcGifhaumif;,l+yD; taESmuft,Sufay;wmvnf;
cH&ygw,f? tJ'ga=umifh usrxGufajy;cJh&wm?

rsm;aomtm;jzifhuawmh E_wfeJ@ &doJhoJhvkyfwmyg? Oyrm usrxrif;csufaewkef; 'grSr


[kwf t0wfav#mfaewkef; usrem;udkuyfvm+yD; pum;vmajymw,f? “igeJ@ xrif;twl
wlvkdufpm;rvm;? bD,mtwlwl aomuf+yD;/ wae&moGm;&atmifav/ tJ'DvdkrsKd;aygh?
”wcgwav usrxrif;csufae&if usrem;udkvm+yD; tom;csif;vmxdw,f? usru
aiGrufwJh rdef;uav;rsKd; [kwfr[kwf prf;aewmaygh? usruom tif;vdk@ajymvkduf&if
usrb0twGuf taeacsmifoGm;rSmaygh? 'gayrJh tJ'DvdkrsKd; usrrvkyfcsifbl;? tJ'ga=umifh
usr ol@udk }udK;pm;+yD;a&Smifw,f? usrtwGufawmh usrtdrfaxmifðyr,fqdkvnf; tJ'D
vlwa,mufeJ@vufxyf/ tJ'DvleJ@yJae/ rdom;pkb0av;xlaxmifcsifw,f? 'DvdkrsKd; azmuf
jyefwJhudpPawmh rvkyfcsifbl;? ol@rSmvnf; rdef;r&dSw,fav?

usr rsufpda&S@rSmawmh rawG@zl;bl;? 'gayrJh wcgwav ol@rdef;r rEWav;udk jyefoGm;wJh


tcg=u&if oleJ@ wcsKd@aumifrav;awG twlwlxGufoGm;wm usrawG@zl;w,f? ol@bm
vkyfr,fqdkwm usrrSef;=unfhvdk@&ygw,f? wcsKd@rdef;uav;awGu tvkyfrvkyfcsif=ubl;?
ydkufqH&zdk@ tvG,fvrf;yJvkdufcsifw,f? oluvnf; ydkif&Sifqdkawmh ay;Edkifwmaygh?

usroleJ@ tvkyfwGJvkyfwdkif; vHk+cHKw,fvdk@rcHpm;&bl;? ol@rdef;rc&D;oGm;wdkif; usru ol@


twGuf csufðywfay;&w,f? t0wfvnf; av#mfay;&w,f? wcgwav usrwa,muf
wnf;&dSwJhtcg usrtwGuf vHk+cHKr_r&dSbl;? olusrudk tcsdefra&G; t"rRusifhvdk@&w,f?
usr'Dtvkyfu xGufcsifayrJh xGufvdk@r&bl;? bmjzpf vdk@vJqdkawmh ol@rSmu tquft
oG,fawGtrsm;}uD;qdkawmh 'Dae&mudkyJ usrjyefa&mufvmrJhta&;udk usrpdk;&drfcJhw,f?
usrrSm &nfpm;&dSygw,f? 'gayrJh olem;vnfr_vGJrSmpdk;wmeJ@ ol@udkvnf; usr rajym&JcJhbl;?
uHaumif;csifawmh w±kwfjynfrSm 2008 tdkvHypftm;upm;yGJa=umifh ausmufpdrf;eJ@
opfausmufvkyfief;awGtm;vHk;&yfvdkuf&w,f? usrvnf; tJ'Dtajctaeudk tcGifh
aumif;,l+yD; tvkyfydwfxm;wJhtcsdefrSm tvkyfopfwck&Smzdk@ usr'Dtvkyfu xGuf
csifw,fvdk@ ol@udkajymcJhw,f? tJ'DtvkyfuaexGuf+yD; tck w±kwftvkyf&SifeJ@tvkyf
opfwckxyf&w,f?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 28/ touf 26 ESpft&G,f opfom;
tacsmoyftvkyforwOD;/)

odk@aomf tvkyf±Hkrsm;onf ae&mwckwnf;wGif pk+yHK&dSwwfojzifh jrefrma&$@ajymif;tajccsol


todkif;t0ef;onf eD;pyfr_&dSonf? xdk@a=umifh vdifydkif;qdkif&mtaESmuft,SufcH&ygu owif;

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 47


csufcsif;jyef@ESHoGm;avh&dSonf? ajzqdkol wOD;.tqdkt& TuJhodk@ eD;pyfr_ESifh owif;jyef@ESHr_jref
qefaoma=umifh tvkyf&Sifrsm;twGuf taetxdkifqifjcif oGm;=uonf[k od&onf?

“wcsKd@avmyef;awGu olwdk@trsKd;orD;tvkyform;awGudk vdifydkif;qdkif&mt& taESmifh


t,Sufay;w,fqdk&if tJ'Dvdk tvkyfcH&wJh trsKd;orD;u tvkyfuxGuf+yD; tJ'D avmyef;
ta=umif; wjcm;tvkyform;awGqDudkyg owday;w,f? tJ'Dawmh olvnf; aemufwcg
xyfrvkyf&Jawmhbl;?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 4/)

vdifvkyfief;? tdyfcsftdkifAGD§attdkif'Dtufpf/ ±kyfydkif;qdkif&mtEW&m,fESifh vHk_cHKa&;

w±kwfEdkifiHwGif vdifvkyfief;onf w&m;r0iftvkyfwckjzpfaoma=umifh v#dK@0SufpGm/ Oya't&


pnf;aESmifr_r&dS aqmif&Guf&onfhvkyfief;jzpfonfESifhtnD vdifvkyfief;vkyfolrsm;twGuf
usef;rma&;/ vHk+cHKr_ESifh vHk+cHKa&;tay: tumtuG,fay;r_r&dSay? jrefrmhtrsKd;orD;or*~u
r=um;ao;cifESpfrsm;twGif; aqmif&GufcJhaom avhvmr_rsm;t& trsm;qHk;awG@&onfh jy\em
rSm &J0ifa&mufzrf;qD;r_a=umifh '%faiGaqmif&jcif;/ tzrf;cH&jcif;/ t=urf; zufaom{nfhonf
(wcgw&H rl;,pfaq;0g;oHk;pGJvmwufonf?) ESifh uGef'Hkt+rJwap toHk;rðyjcif;a=umifhtdyfcsf
tdkifAGDtygt0if vdifrSwqifhul;pufaom a&m*grsm;jzpfyGm;jcif; ponfwdk@jzpfonf? jynfh
wefqm±Hkydkif&Sifrsm;onf ‚.0efxrf;tm;vHk;udk uGef'HktoHk;ðyyHk oifjyxm;yHk&+yD; vrf;rrsm;
ay:wGif vdifvkyfief;jzifh toufarG;0rf;a=umif;aom trsKd;orD;rsm;uvnf; b0wl vlopftrsKd;
orD;rsm;udk uGef'HktoHk;ðyykH jrefjrefqefqef oifay;yHk&onf? odk@aomf 2010 ckESpfwGif awG@
qHkar;jref;cJhonfh vdifvkyfor &SpfOD;teuf oHk;OD;onfom {nfhonfESifh qufqHwdkif; uGef'HkoHk;
onf[k ajymqdkcJhonf?

uGef'HktoHk;rðyjcif;.t"duta=umif;jycsufrSm {nfhonf. arwWm&yfcHcsuf (odk@r[kwf)


awmif;qdkcsufa=umifhjzpfonf? uGef'HkroHk;vdkaom {nfhonftm; vdkufavsm&jcif;rSm refae
*smrsm;u owfrSwfxm;csdeftwGif; (15 rdepftwGuf ,Grf 50 ay;&onf?) {nfhonfudk auseyf
atmifxm;ay;&rnf[lI zdtm;ay;xm;jcif;a=umifh jzpfonf[k trsKd;orD;awmf awmfrsm;rsm;u
ajymqdkcJhonf?

“wcsKd@{nfhonfawGqdk usr acsmarmhajymwmawmif uGef'HkrpGyfbl;? tJ'Dtcsdefus usru


vnf; t0wftpm;awG c|wf+yD;ae+yD bmrSvkyfr&awmhbl;? tcsdefu &yfaewmr[kwfbl;?
15 rdepfjynfhvdk@rS {nfhonfeJ@udpP r+yD;bl;qdk&if avmyef;u usrudk jy\em&SmrSmvnf;
usra=umuf&w,f?” (awG@qHkar;jref;jcif; trSwf 13/)

wcsKd@{nfhonfrsm;u trsKd;orD;rsm;udk tumtuG,frJh twif;t=uyfvdifqufqHcdkif;onf?

48 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
2007 ckESpf awG@qHkar;jref;pOfu touf 19 t&G,f&dSaom vdifvkyfor trf;onf touf
17 ESpft&G,fuwnf;u a&$vDwGif vdifvkyfief;jzifh toufarG;a=umif;ðycJhonf? tvkyfvkyf+yD;
2 vt=umwGifyif olr tdyfcsftdkifAGDppfaomtcg a&m*g&dSaeonf[k awG@&dScJhonf? olr rnf
onfhtcsdefwGif a&m*g&cJhonfudk olr aoaocsmcsm rodaomfvnf; {nfhonfwa,mufu
olrtm; "g;ESifhaxmufI uGef'HkroHk;yJ vdifqufqHcJhonf? olronf vdifvkyfief;jzifh qufvuf
toufarG;0rf;a=umif;aeaomfvnf; tdyfcsftkdifAGD&dSaejcif;a=umifh wjcm;a&m*grsm;&vG,fjcif;ESifh
wjcm; olrsm;udk ul;pufapEkdifonfudk olrodxm;ojzifh uGef'HkoHk;&ef olrt+rJowdxm;cJhonf?
tu,fI {nfhonf wOD;u uGef'HkrygyJ vdifqufqHrnfqdkygu vdifqufqHjcif;rðycif olronf
tdyfcsftdkifAGD&dSaea=umif; {nfhonfudk t+rJtoday;onf?

wcsKd@trsKd;orD;rsm;onf uGef'HktoHk;ðyjcif;tm; {nfhonftaetxm;udk=unfhI tajct


aet& qHk;jzwfonf[k ajymqdk=uonf? 2007 ckESpf awG@qHkar;jref;pOfu w±kwfEdkifiHwGif vdif
vkyfief;jzifh 3 ESpfausmf toufarG;0rf; a=umif;ðyaeaom touf 20 t&G,f rdef;uav; pD
onf a&S@ESpfwGif jrefrmEdkifiH&dS rdom;pkxHjyef&ef pDpOfaeonf? tdyfcsftkdifAGD/ attdkif'Dtufpf
a&m*gta=umif;ESifh ul;puf&mvrf;a=umif;ESifhywfoufI olrodonf? wcgrS aeraumif;rjzpf
onfhtwGuf olrwcgrS usef;rma&;ppfaq;r_rvkyf[k awG@qHkar;jref;olrsm;udk ajymjycJhonf?
rsm;aomtm;jzifh {nfhonfESifh qufqHonfhtcgwkdif; uGef'HktoHk;ðyaomfvnf; trsKd;om;
wa,mufu uGef'HkroHk;vdk[kajymvmv#if xdkolonf aeraumif;onfhyHkr&dSygu olruGef'Hk
roHk;yJ qufqHcGifhðyonf[k ajymjyonf? tvm;wlpOf;pm;csufrsKd;ESifh a&m*gESifh ywfoufI
em;vnfcsuftuef@towfudk 2010 ckESpfwGif aqmif&GufcJhonfh awG@qHkar;jref;csufrsm;wGif
vnf; awG@&dScJh&onf? Oyrmæ touf 42 ESpft&G,f &efukefol/ tESdyfonfESifh vdifvkyfief;
jzifhtoufarG;onfh trsKd;orD;wOD;u rdrdwdk@tm; atmufygtwkdif; ajymjycJhonf?

“usruawmh odyfrpdk;&drfbl;? bma=umifhvJqdkawmh vlr_a&;tzGJ@awGu aq;0g;awG/ aq;


vHk;awG/ uGef'HkawG t+rJvmay;w,f? usrvnf; uGef'Hkt+rJoHk;rdatmif }udK;pm;ygw,f?
'gayr,fh wcgwav {nfhonfu r}udKuf&ifawmh rygyJ jzpfoGm;wJhtcgawGvnf; &dSw,f?
usr aq;awmhrppf=unfhbl;/ bmjzpfvdk@vJqdkawmh tckt csdeftxd usrbmrSrjzpfbl;av?
usrrSm a&m*gr&dSbl;vdk@ usr,Hk=unfw,f?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 15/)

bmompum;onf trsKd;orD;rsm;twGuf aemufxyf tcuftcJwck jzpfaponf? a&$vDwGif


w±kwf/ jrefrmESifh &Srf;pum;tygt0if bmompum;rsKd;pHkajymaom a&$@ajymif;tajccsolrsm;
&dSonf? trsKd;orD;awmfawmfrsm;rsm;u w±kwfESifh&Srf;trsKd;om;rsm;udk uGef'HktoHk;ðy&ef qGJ
aqmif&mwGif bmompum;tcuftcJa=umifh cufcJonf[k ajymqdkcJhonf? xdkodk@tajctae
rsm;wGif trsKd;orD;rsm;u trsKd;om;rsm;udk ‚wdk@udk,fwdkif uGef'HkpGwfay;jcif;/ odk@r[kwf trsKd;
orD;uGef'HktoHk;ðyjcif;ESifh wcgw&H uGef'HkroHk;yJ qufqH&onfhtcgvnf; &dSonf[kqdkonf?

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 49


vdifvkyfief;jzifhtoufarG;0rf;a=umif;r_ vkyfouftwGif; wcgw&HwGif rl;,pfaq;0g;oHk;pGJolrsm;
ESifhvnf; twlwl tdyfpufcJh&onf[k trsKd;orD;trsm;pku ajymqdkcJhonf? rl;,pfaq;xdk;oGif;jcif;
tm; a&$vDwGif us,fus,fjyef@ jyef@awG@Ekdif+yD; &mbm; (rufomzDwrif;aq;) toHk;ðyr_vnf;rsm;
jym;onf? ta&S@awmiftm&S a'owckvHk;wGif vloHk;rsm;aom ‚rl;,pfaq;onf oHk;pGJoltm;
tvGef&efvdkap+yD; wcgw&Ht=urf;zufonfhtqifhtxd &dSwwf onf? wcsKd@vdifvkyforrsm;onf
{nfhonfOD;a&rsm;rsm;ESifh qufqHEkdif&efESifh vef;qef;ae&ef tqdkygaq;rsm;oHk; pGJavh&dSonf[k
qdkonf? ‚aq;u oHk;pGJoltm; pGrf;tifydkrdk&&dSapaomfvnf; tEW&m,frsm;aom tajctae
ESifhusef;rma&;twGuf qdk;usKd;oufa&mufr_rsm; &dSapEkdifonf? txl;ojzifh ukd,fcHtm;wGif
tdyfcsftdkifAGD/ attkdif 'Dtufpf &dSae+yD;om;olrsm;twGuf ydkI qdk;usdK;rsm; oufa&mufapEkdifonf?

rl;,pfaq;0g;oHk;pGJolrsm;udk azsmfajzay;cJh&aom olr. tawG@t}uHKudk t,fvfu okaw


oeðyolrsm;udk ajymjycJhonf? {nfhonfawmfawmfrsm;rsm;onf aq;oHk;pGJojzifh umr quf
qHjyD;onfhwdkif ‚wdk@vdifwHrsm;u qufvufrmaeqJ[k olru ajymjycJhonf? xdkxuf ydkpdk;
&drfzG,faumif;aom vdifqufqH&mwGif ydkxdawG@r_rsm;&efESifh umrt&om ydkrdkaumif;ap&ef
vdifrqufqHcif vdifwH}uD;aq;wrsKd; toHk;ðyol {nfhonfrsm;ta=umif; ajymjycJhonf? odk@
aomf trsKd;orD;vdifvkyforrsm;twGufawmh onf;rcHEkdifzG,f tawG@t}uHKjzpfonf?

“{nfhonfawmfawmfrsm;rsm;u olwdk@vdifwHydk}uD;vmatmif aq;xdk;w,f? tqDvdrf;


w,f? rdef;uav;awGeJ@ qufqHwJhtcgus&if t&rf;}uD;awmh usrwdk@t*F gpyfawG ylvm
+yD; t&rf;emw,f? t&rf;vnf; tEW&m,f&dSw,f? twif;t=uyfvnf; vkyfr&awmh
olwdk@+yD;atmifvnf; rvkyfEkdifbl;? ” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 15)

tqdk;qHk;tawG@t}uHKwcktm; olrjyef&Sif;jyefpOf (8) pifwDrDwm tcsif;&dSaom opfom;w


acsmif;udkjyI olrESifh qufqHcJhonfh tqdkygtrsKd;om;. vdifwHonf xdkt&G,fr#&dSonf[k rdrd
wdk@udk ajymjycJhonf?

“'Davmuf}uD;wJh vdifwHudk wcgrS usr rawG@zl;bl;? ol@vdifwHrSmvnf; qDawG/ *s,fawG


vdrf;xm;wmtrsm; }uD;yJ? usrxJudk oloGif;zdk@}udK;pm;=unfhw,f? 'gayrJh usrrcHEdkifbl;?
ol@udk vufeJ@yJ usrvkyfay;vkyfw,f? ol@[mol aq;xdk;&if; wckckrSm;oGm;yHk&w,f? t&rf;
}uD;oGm;w,f? usr rdef;rudk,fxJ xnfhvdk@rEkdifayrJhusrol@udk aumif;aumif;qufqHcJhyg
w,f? usrvufeJ@yJ oltqifajyatmif vkyfay;vdkufw,f?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf
15/)

t,fvfaemufxyfawG@&onfh tawG@t}uHKwckrSm aysmhaeaom vdifwHwGif owWKuGif;rsm;/


owWKvHk;rsm; xnfhoHk;aom {nfhonfrsm;ta=umif;rsm;jzpfonf? vdifwHrmvmaomtcsdef

50 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
wGif xdkuGif;rsm;vdifwHudk qGJn‡pfovdkjzpf+yD; xdawG@r_ydkrsm;aponf? olrtwGuftvGefem
usifap+yD; xdkypPnf;oHk;aom {nfhonfrsm;onf uGef'HkroHk;=u[k olruajymqdkonf? tqdk
ygypPnf;rsm;toHk;ðyjcif;onf trsKd;orD;rsm; vdifcHpm;r_ ydkrsm;vmatmif vH_@aqmfay;onf[k
{nfhonfrsm;u ajymqdkaomfvnf; wu,fwrf;wGif ‚wdk@pdwfcHpm;r_twGufom jzpfonf [k
t,fvf. ajympum;t&od&onf? jynfhwefqm±Hkrsm;wGif ±Hkacgif;rsm;. t+rJwapapmifh=unfh
aer_ESifh wcgw&H tcuftcJ&dSonfhtcg tcsif;csif; ulnDay;wwfaom b0wl vdifvkyforrsm;
a=umifh vHk+cHKr_tawmftwef&dSaomfvnf; ‚wdk@vHk+cHKr_udk +cdrf;ajcmufcH&onfh tajctaersm;
vnf;&dScJha=umif; vdifvkyfief;jzifhtoufarG;0rf;a=umif;ol trsKd;orD;trsm;pku ajymqdkcJhonf?

“ wcgwkef;u {nfhonfwa,mufu usrudk tjyifac:w,f? ol@tcef;udk ac:oGm;w,f?


ol@oli,fcsif; 5 a,mufavmufeJ@ usrudk tdyfckdif;w,f? usra'got&rf;xGuf+yD; tJ'D
vlawGudk tdyf,matmufrSmxm;wJhwkwfeJ@ ±dkufr,fvdk@ +cdrf;ajcmufcJhw,f? tJ'DawmhrS
usra,mufsm;wa,mufwnf;eJ@ tdyf&w,f? 'gayrJh tJ'Dvlu usrudk ydkufqHray;bl;?
aemufae@reufusawmh qdkifutrsKd;orD;awGudkac:jyD; ol@tcef;rSm ydkufqHoGm;awmif;zdk@
oGm;w,f/ tJ'Dvludk vrf;rSmawG@awmh olusrwdk@udk ,Grf 100 ay;vdkuf&w,f?” (awG@
qHkar;jref;jcif;trSwf 13/ t ouf 32 ESpft&G,f vdifvkyfief;jzifhtoufarG;0rf;a=umif;
olwOD;/)

“uswdk@u 'DrSm rdom;pkvdkygyJ? usrwdk@ {nfhonfeJ@roGm;csifbl;qdk&if 'DrSm (jynfhwefqm


acgif;) udk ajymvdk@&w,f? “tar/ usroleJ@ vdkufroGm;csifbl;aygh? ” tJ'Dvkdqdk oluvnf;
usrwdk@udk twif;t=uyfrcdkif;bl;?” (awG@qHkar; jref;jcif; trSwf 20/ touf 30 t&G,f
vdifvkyfief;jzifhtoufarG;0rf;a=umif;olwOD;/)
odk@aomf wcsKd@ae&mrsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf jynfhwefqm±Hkrefae*smwOD;wnf; atmufwGif
tvkyfvkyf=ujcif;r[kwfyJ ‚wdk@. cifyGef;rsm; (odk@r[kwf) twlaeolrsm; trsKd;om;rsm;.
tultnDjzifh oD;jcm;aqmif&Gufonfh tcgrsKd;vnf;&dSonf? jynfhwefqm±Hkrsm;wGif owfrSwf
xm;aomaps;E_ef;twdkif; aps;&aomfvnf; tqdkyg ulnDol trsKd;om;rsm;ESifh cGJa0,l=u onf?
xdktajctaeatmufwGif tvkyfvkyfaom trsKd;orD;rsm;twGuf tajctaeydkqdk;onf? ‚
wdk@ cifyGef;onfrsm;onf rsm;aomtm;jzifh rl;,pfaq;0g; oHk;pGJolESifh t&uform;rsm; jzpf
=uojzifh trsKd;orD;rsm;onf ‚wdk@0ifaiGudk cifyGef;onf t&ufzdk;/ aq;zdk;twGuf oHk;pGJ&onf?
wcgw&HwGif trsKd;orD;rsm; udk,fwkdif rl;,pfaq;a&mif;0,fjcif; (odk@r[kwf) aq;pGJolrsm;jzpf
oGm;wwf=uonf? vdifvkyfief;jzifh toufarG;0rf;a=umif;ol trsm;pktwGuf aemufqHk; pdk;&drf
csufrSm tzrf;cH&rnfh ta&;yifjzpfonf? w±kwftm%mydkifrsm;onf vdifvkyfief;jzifhtouf
arG;0rf;a=umif;olrsm;tay: jrefrmtm%mydkifrsm;xuf ydkI oufn‡mr_&dSaomfvnf; w±kwfEdkifiH
wGif tzrf;cH&jcif;onf tvGefedrfhusaom tawG@t}uHKwckjzpfa=umif;vnf; od&onf? (aemuf
ydkif;tcef;udk =unfhyg?)

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 51


a&$vDòrd@wGif aexdkifjcif;? e,fpyfwav#mufwGifaexkdifaeaom a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;. taxGaxG tawG@ t}uHKrsm;
aetdrf yHkpHrsm;

a&$@ajymif;tvkyform;rsm;. aetdrfyHkpHrsm;onf tajccHtm;jzifh omref/ ,dkifeJ@eJ@ESifh vltjynfh


tv#H pk+yHKae=uonfh yHkpHrsm;jzpfonf? tdrfwGif;tvkyform;rsm;/ vdifvkyfief;jzifhtoufarG;
0rf;a=umif;olrsm; ESifh wcgw&H puf±HkESifh pm;aomufqdkif0efxrf;rsm;onf tvkyf&Sifuay;aom
ae&mwGiftwl pk+yHKae&onf? puf±Hkwkdufcef;rsm;wGif wcef;v#if vlESpfa,muf (odk@r[kwf)

oHk;a,muf twlwlr#ae=u+yD; vdiftvkyforav;OD;onf ‚wdk@ tvkyfae&m.atmufzuf


tcef;usOf;wckwGif =urf;jyifay:zsmwcsyfom cif;I twlwl =uyf=uyfwnf;wnf; tdyf=u&onf?
wjcm;a&$@ajymif;tajccsolrsm;onf rsm;aomtm;jzifh jrefrmrdom;pkrsm;/ tdrfaxmifonfrsm;
pk+yHKae=uonfh a&$vD+rdK@0ef;usifae&mrsm;wGif udk,fydkifwdkufcef;rsm; iSm;ae=uonf? jrefrmhtrsKd;
orD;or*~ okawoeðypkolrsm; oGm;a&mufavhvmcJhonfh wdkufcef;rsm;tm;vHk;wGif a&csKd;
cef;wcef;ESifh vl(8)a,muftxd tdyfcef;ESifh xrif;pm;cef;yg wckwnf;wGJoHk;&aom tcef;w
cef;omygonf? xdkwdkufcef;rsm;onf yHkrSeftm;jzifh wvv#if ,Grf 170 ESifh 200 (tar&duef
a':vm 25³78 rS 30³34) ay;&onf?

vHkòcHr+ ESifh vGwfvyfpGmv+yf&Sm;oGm;vmcGifh

vHk+cHKr_/ zrf;qD;cH&rnfhta&;pdk;&drfr_ESifh vGwfvyfpGmv_yf&Sm;oGm;vmcGifhonf a&$vDa&muf


jrefrma&$@ajymif;tajc csolrsm;twGuf ta&;}uD;aom udpP&yfrsm;jzpfonf? jrefrmhtrsKd;
orD;or*~ a'ocH0efxrf;rsm;u a&$@ajymif; tvkyform;oHk;yHkwyHkcef@onf w&m;0ifvuf
rSwfrsm; udkifaqmifxm;jcif;r&dS[k cef@rSef;onf? =u,fa*gif +cHpnf;&dk;udk ckefausmfI w±kwf
EdkifiHESifh jrefrmEdkifiHt=um; w&m;r0if ul;csnfoef;csnf vkyfaeonf[k a&$@ajymif;tajccsol

52 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
trsm;pkuajymqdkcJhonf? wcgw&HwGif jrefrmEdkifiH&JwyfzGJ@0ifrsm;u w&m;r0if e,fpyfjzwf
ausmfjcif;tm; a&Smif wcif ppfaq;jcif;rsm; vkyfwwf+yD;/ '%faiG&dkufjcif;/ ypPnf;odrf;jcif; (odk@r
[kwf) zrf;cH&olrsm;udk zrf;qD;/ '%f±dkufavh&dSonf?

w&m;0ifvufrSwfudkifaqmifjcif;r&dSjcif;ESifh tzrf;cH&rnfudk pdk;&drfaoma=umifh vGwfvyfpGmv_


yf&Sm;oGm; vmEdkifr_udk tuef@towfjzpfaeonf[k ajzqdkol trsm;tjym;u ajymqdkcJhonf?
wcsKd@om"ursm;wGif trsKd;orD;rsm;onf ‚wdk@vkyfief;cGif (odk@r[kwf) aetdrfrS tjyifrxGuf&J
onfh tajctaersKd;udkyg awG@&onf?

“usrrSm aexkdifcGifhvufrSwfr&dSbl;? pm;aomufqdkifrSm wckckjzpf&if tm;vHk;wm0ef,l


w,fvdk@ usrtvkyf&Sifuawmh ajymw,f? 'gayrJh tjyifxGufvdk@ tzrf;cH&&ifawmh wm
0efr,lbl;vdk@ ajymw,f?” (awG@qHkar;jref; jcif;trSwf 8)

rwlnDaom toufarG;0rf;a=umif;tvkyfjzifh &yfwnfae=uaom ajzqdkolrsm;u tvkyform;


awGrSm w&m;&dSr&dS w±kwf&JawGu vmppfaq;vdk@&dSonf[k ajymqdkcJhonf?

“wcgwav=u&if &Ju tvkyform;awGrSm vufrSwf&dSr&dS vmppfw,f? vufrSwfr&dSwJh


tvkyform;awGuawmh &JawGvm&if ajy;=uwmyJ?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 3/
opfom;tacsmoyf tvkyforwOD;/)

&Ju trsm;qHk;ypfrSwfxm;zrf;qD;aom a&$@ajymif;tajccsolrSm vdifvkyfief;jzifh toufarG;olrsm;


jzpfonfudk awG@&onf? a&$vDwGif vdifvkyfief;jzifh toufarG;0rf;a=umif;ðyaeol trsKd;orD;
wOD;u olrtvkyfae&mtm; &Jrsm;u }udrfzefrsm;pGm vma&muf a&SmifwcifpD;eif;r_rsm; vkyf
avh&dSonf[k qdkonf?

“&JawGu c%c%vmawmh aumifrav;awGvnf; tjyifxGuf&rSma=umufae=uw,f?


olwdk@txJrSm 0ifykef;ae&w,f? qdkawmh usrwdk@vnf; 0ifaiGavsmhukefwmaygh?” (awG@
qHkar;jref;jcif;trSwf 19/ jynfhwefqm acgif;wOD;/)

okd@aomf vdifvkyforrsm;. tqdkt& =u,fa*gifwGifawmh &Jrsm;u vHk;0ta&;,ljcif;r&Sd[kqdk


onf?

“ae@vnfcif; usrtjyifoGm;csdefwJhtcsdefoGm;vdk@&w,f? 'gayrJh a&$vDrSmawmhr&bl;? 'DrSm


aezdk@ aexdkifcGifh vufrSwfusrrSm r&dSbl;? &Juvnf; bmrSvmppfaq;wm r&dSbl;qdkawmh
bmrSjy\emr&dSygbl;?” (awG@qHkar; jref;jcif;trSwf 15)

a&$vDESifh =u,fa*gif+rdK@ ESpf+rdK@pvHk;wGif tvkyfvkyfaeaom a&$@ajymif;tvkyform;rsm;onf


pufwyf,mOfrsm; ydkifqdkifcGifh armif;ESifcGifh avmavmq,fr&dSay?

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 53


rSwfwrf;wifjcif;

jrefrme,fpyfjzwfausmfvrf;a=umif;rsm;

=u,fa*gifodk@ w&m;0if 0ifa&mufaom jrefrmEkdifiHom;rsm;twGuf jrefrmvl0ifr_}uD;=uyf


a&;u xkwfay;aom tpdrf;a&mif ,m,De,fpyfjzwfausmfcGifhvufrSwf (odk@r[kwf) teD
a&mif e,fpyfjzwfausmfpmtkyf vuf0,fudkif aqmifoljzpf&rnf? ,m,DvufrSwfonf c&D;
wacguf twGufomjzpfI e,fpyfjzwfausmf onfhae@pGJjzifh pnf;wH qdyfxkay;onf? vuf
rSwfukefusp&dwfonf tar&duefa':vm 0³95 cef@omukefus+yD; vufrSwfvkyf&ef EkdifiHom;
u'fjy&onf? vufrSwfudk jrefrmEkdifiHzufjcrf;wGif ig;rdepfrS rdepf oHk;q,ftwGif; jrefjrefqef
qef&Ekdifonf? ,m,De,fpyfjzwfausmfvufrSwfudk =u,fa*gif/ a&$vDtjyif *sefazmif;/ vdkifZm/
,if*sef;ESifh ref&DS ponfh+rdKrsm;wGifvnf; toHk;ðyEkdif+yD; vufrSwfudkifaqmifolonf w±kwfEkdifiH
wGif &ufowWwywf=umaeEdkifonf?

teDa&mife,fpyfjzwfausmfpmtkyfonf w±kwf-jrefrme,fpyfjzwfausmfcGifhu'fjzpf+yD; oufwrf;


wESpf&dSonf? ukefusp&dwf 3000 usyfusaomfvnf; (7) &ufwcge,fpyfoGm;I wHqdyfwHk;xk+yD;
oufwrf;wdk;&ojzifh tqdkyg u'fudkifaqmifoltwGuf a&$vD/ =u,fa*gifa'orS ta0;odk@xGuf
cGm&efcufcJ (vHk;0rjzpf Ekdifonfhtajctae)onf? tqdkygvufrSwftm; rlq,f (odk@r[kwf)
erfhcrf;+rdK@cHrsm;om udkifaqmifcGihf&aomfvnf; ukefusp&dwfydkay;ygu wjcm;a'ocHrsm;yg &&dSEdkif
onf?

w±kwfaexdkifcGifhvufrSwfrsm;

w±kwfEdkifiHwGif w&m;0iftvkyfvkyfvdkaom
jrefrmEdkifiHom;rsm;onf w±kwf&Jpcef;wGif
tpdrf;a&mif EdkifiHul;vufrSwf av#muf
xm;&efvdktyfonf? tqdkygEdkifiHul;vuf
rSwfonf oHk;vw}udrf oufwrf;wdk;&ef
vdktyfonf? xdkuJhodk@ vufrSwfudkifaqmif
vdkolwdkif;onf jrefrmEdkifiHom;rSwfyHkwif
u'fESifh tdrf&Sif. tdrf*&H rdwWLwapmif
wGif vdyfpmtjynfhtpHk azmfjyay;&rnf?
EdkifiHul;vufrSwfonf 87 ,Grf (tar&duefa':vm 13³20) ukefusonf? tu,fI av#muf
xm;olonf teDa&mife,fpyfjzwfausmf pmtkyf&dSxm;oljzpfygu tpdrf;a&mifpmtkyft
wGufukefusp&dwfonf 37 ,Grf (tar&duefa': vm 5³61) omukefusonf? a&$vDwGif
jrefrma&$@ajymif;tajccsoltrsm;pkonf tpdrf;a&mif EdkifiHul;pmtkyfrsm;&dS=uaomfvnf; trsm;
pku oufwrf;wdk;&ef cufcJojzifh teDa&mife,f pyfjzwfausmfpmtkyfrsm; udkifaqmifjcif;
r&dS=uacs? qdkvdkonfrSm tqdkyg tvkyform;rsm; jrefrmEkdifiHodk@jyefvdkygu ‚wdk@wGif w&m;0if

54 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
e,fpyfjzwfausmfrnfh taxmuftxm;rsm; r&dSojzifh w&m;r0if e,fpyfjzwfausmfaygufrsm;udk
toHk;ðy&onf? xdk@a=umifh w&m;r0ife,f pyf0ifa&mufr_jzifh tzrf;cH&/ tjypfay;cH&Edkifonf?

tvkyf&SifwcsKd@u tvkyform;rsm;udk xdef;csKyfaom enf;vrf;wcktjzpf tpdrf;a&mifEdkifiHul;p


mtkyfrsm;udkodrf;xm;avh&dSonf? jy\emwckck&dSvmygu tvkyf&Sifrsm;u tvkyform;rsm;udk
&JESifhwdkifI vufrSwfr&dSr_jzifh zrf;qD;cdkif;onf?

w±kwfusef;rma&;u'frsm;

aps;qdkifrsm;/ pm;aomufqdkifrsm;ESifh [dkw,frsm;ponfh 0efaqmifr_vkyfief;rsm;wGif tvkyfvkyf


aom a&$@ajymif;tajc csolrsm;twGuf usef;rma&;u'frsm; udkifaqmifxm;&onf? w±kwftrsKd;
om; usef;rma&;ppfaq;a&;XmerS t&m&dSrsm;u vkyfuGufrsm;twGif;odk@ vnfywfoGm;vm+yD;
tdyfcsftdkifAGDESifh wjcm;a&m*grsm; ppfaq;&eftwGuf aoG;erlem,lonf? a&m*gawG@&dSygu tvkyf
orm;udk tvkyfjzKwfypfonf? a&m*gr&dSygu oufwrf;wESpf&dSaom usef;rma&;u'fwck tvkyf
orm;udk xkwfay;onf?

w&m;0iftvkyfvkyfcGifhr&dSjcif;
2005 ckESpftxd jrefrma&$@ajymif;tvkyform;rsm;onf a&$vDwGif tvkyfvkyfcGifh&&ef
w±kwftvkyform;±Hk;wGif tvkyfvkyfcGifhrSwfyHkwifav#mufxm;Ekdifonf? ‚tvkyform;
u'f&&dSolonf w±kwftvkyform;rsm;wef;wlt edrfhqHk;vpmowfrSwfcsuf/ vlr_zlvHka&;cH
pm;cGifhrsm;yg cHpm;cGifh&dSonf? odk@aomf 2005 ckESpfaemufydkif;wGif tm%mydkifrsm;u EdkifiHjcm;
a&$@ajymif;tvkyform;rsm;ud tqdkyg tvkyfvkyf cGifhvufrSwfxkwfay;jcif;udk &yfqdkif;cJhonf?

usef;rma&;apmifha&SmufcGifh

jrefrma&$@ajymif;tvkyform;rsm;onf a&$vD (odk@r[kwf) =u,fa*gif&dS yk*~vduaq;±Hkrsm; (okd@r


[kwf) a'oEW& tpdk;&aq;±Hkrsm; (odk@r[kwf) rlq,fzufurf;odk@jyefI jrefrmtpdk;&zGifhxm;aom
aq;ay;cef;rsm; (odk@r[kwf) rsKd;yGm; usef;rma&;0efaqmifr_ay;onfh yk*~vdu oZifaq;ay; cef;
(EdkifiHwum tpdk;&r[kwfaom tzGJ@tpnf;wcku axmufyHhay;xm;onf?) wGifaomfvnf;
aumif; aq;0g;apmifha&Smufr_ tvHktavmuf&onf[k ajzqdkolrsm;u a,bk,stm;jzifh ajym
qdkcJhonf? trsKd;orD;trsm;pku rlq,fzufurf;wGif aq;ukor_ydkcH,lvkd=uonf? txl;ojzifh
ydkIpkd;&drf&aom a&m*grsm;twGuf w±kwfaq;0efxrf;rsm;xuf jrefrmaq;0efxrf;rsm;ESifh ydkI
vG,fulpGm qufoG,fajymqdkEdkifjcif;a=umifhjzpfonf?

“omrefacgif;udkufwmavmufuawmh a&$vDaq;cef;udkyJoGm;ygw,f? a&m*genf;enf;}uD;


+yD; ta&;}uD; w,fqdk&ifawmh usrwdk@ rlq,fudkoGm;w,f? a&$vDrSm wcgwavaq;xdk;zdk@
oGm;w,fqdk&if pum;ajym raygufawmh aq;wvHk;bdk;twGuf ,Grf 70 ay;&w,f? wcg

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 55


wavvnf; 40 / 30/ yHkrSefuawmh usrwdk@ rlq,fudk oGm;wmrsm;w,f/ bmjzpfvdk@
vJqdkawmh usrwdk@rSm bma&m*gjzpfaew,fqdkwmudkvnf; q&m0efudk ar;vdk@&w,f/
b,favmufukefusrvJqdkwmudkvnf; ar;vdk@ajymvdk@&w,f?” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf
24? touf 34 ESpft&G,f y&dabm*±HktvkyforwOD;/)

aq;ukop&dwfonf jrefrmEkdifiHzufjcrf;wGif tenf;i,fydkoufomonf? rlq,faq;±HkwGif


om;zGm;cJhaom trsKd; orD;ESpfOD;u om;zGm;p&dwfonf usyfaiG 100000 rS 175000 (tar&d
uefa':vm 100 rS 175)om ukefusonf[k ajymqdk+yD; a&$vDwGifuav;arG;zGm;cJhol trsKd;orD;
wOD;u ,Grf 1300 (tar&d uefa':v 198 ) ukefusonf[k ajymqdkcJhonf?

oZifaq;ay;cef;rSm jyifyqufqHa&;trsKd;orD;rsm;onf ‚wdk@xH yHkrSefvma&mufvnfywf


onf[k a&$vDESifh=u,fa*gif ESpf+rdK@pvHk;wGif vdifvkyfief;jzifhtoufarG;0rf;a=umif;ðyol trsKd;
orD;rsm;u ajymqdkcJhonf?

“oZifaq;ay;cef;u jrefrmolemðyq&mrawG wvwcg'Dzufvm+yD; ul;pufa&m*g um


uG,faq;vdk aq;awGudk usrwdk@udkay;w,f? w}udrfudk tjzLa&mif 4 vHk; ESifh tjyma&mif2
vHk;/ pkpkaygif; 6 vHk; aomuf&w,f? aq;awGu t&rf;jyif;w,f? q&mrajymwmu 'D
aq;awGu vdifrSwqifhul;pufwJh a&m*gawGumuG,fay;w,fvdk@ajymw,f? usrwdk@udk
w}udrfudk uGef'HkESpfbl;ay;w,f? a&$vD/ =u,fa*gif rSm&dSwJh tEdSyfcef;tm;vHk;udk olwdk@vdkuf
ay;w,f? oaE<wm;aq;awGvnf; usrwdk@udkay;w,f?” (awG@qHk ar;jref;jcif;trSwf 13/)

Save The children (w±kwfEkdifiH) uvnf; w±kwfvkyfuGef'Hkrsm;ay;aomfvnf; ‚wdk@taejzifh


jrefrm xkwfuGef'Hkrsm;udkom ydkoHk;pJGvdka=umif; vdifvkyforrsm;u ajymqdkcJhonf?

“w±kwftzGJ@awGuvnf; usrwdk@udk w±kwfvkyfuGef'HkawGay;w,f? olwdk@[mawGuyg;+yD;


acsmqDrygawmh tomav; aygufoGm;wwfw,f? jrefrmuGef'HkawGusawmh ydkvnf;xl
w,f/ ydkvnf; acsmw,f?” awG@qHk ar;jref;jcif;trSwf 15/

rppfrae& tdyfcsftdkifAGD ppfaq;cH&jcif;


w±kwftdyfcsftdkifADG umuG,fa&;Xmepdwfrsm;u vdifvkyfief;jzifh toufarG;olrsm;/ x&yf
um;armif;olrsm;/ ukefwif ukefcsvkyfolrsm;tygt0if wcsKd@vkyfief;u¾rsm;wGif tvkyf
vkyf udkif aeaom a&$@ajymif;tvkyf orm;rsm;tm; yHkrSeftdyfcsftdkifAGD ppfaq;ay;onf? rjzpfr
aecH,l&aom vkyfief;jzpfonf? tu,fI tdyfcsftdkifADydk;awG@&dSygu tqdkyg tvkyform;ESifh
tvkyf&Siftm; today;+yD; rsm;aomtm;jzifh tvkyfrS xkwfy,fvdkufonf? a&m*gukor_/
ul;pufr_umuG,fjcif; (odk@r[kwf) ESpfodrfhaqG;aEG;jcif; pojzifh rnfhodk@aom t}uHay;aqG;
aEG;jcif;rsKd;rS r&dSay?

56 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
uav;rsm;twGufynmoif-um;cGifh
tu,fI uav;wOD;onf touf 18 ESpfatmufom jzpfygu a&$@ajymif;tvkyform;rsm;onf
uav; wGif pm&Gufpmwrf;&dSp&mrvdkyJ ‚wdk@ESifhtwl w±kwfEkdifiHodk@ ac:aqmifvmcGifh&dSonf?
xdkuav;rsm;onf ausmif;vcay;p&mrvdkaom w±kwfpmoifausmif;rsm;wGif ausmif;wufEdkif
onf? odk@aomf wjcm;ukefusp&dwfrsm; jzpfaom ausmif;0wfpHk/ pmtkyf/ aq;ppfaq;r_/ v#yf
ppfrD;c ponfwdk@twGuf ukefusp&dwfay;&onf? a&$@ajymif;tvkyform;trsm;pku xdktc
a=u;aiGrsm;ay;&ef cufcJonf? jrefrmuav;rsm;onf a&$vDwGif w±kwfpmoif ausmif;+yD;qHk;
oGm;ygu ‚wdk@wGif jrefrmrSwfyHkwif&dSor# w±kwfEkdifiHtwGif;ydkif;wGif aumvdyfynma&;uJhodk@
aom tqifhjrifhynma&; qufvufoif=um;EkdifcGifh&dSonf? a&$@ajymif;tajccsolrsm;u a&$vDwGif
jrefrmausmif;q&m/ q&mrsm;zGifhvSpfaom yk*~vduausmif; rsm;wGif uav;rsm; ydkxm;vdkonf?
xdkausmif;rsm;wGif bmom&yfrsm;udk jrefrmbmomjzifh oif=um;onf? uav;wa,mufudk
wvv#if ,Grf 70 rS 100 txdukefusonf?

a&$‹ajymif;trsKd;orD;rsm;twGuf &nf&G,fzGifhvSpfxm;aom 0efaqmifr+rsm;


vwfwavmtcsdefwGif w±kwf-jrefrme,fpyfwGif a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;twGuf oD;oef@&nf
&G,fzGifh vSpfxm;aom 0efaqmifr_ (odk@r[kwf) vkyfief;tpDtpOfwcsKd@&dSonf? jrefrmhtrsKd;orD;
or*~tjyif trsKd;orD;rsm;ESifh xdpyfulnDay;aom jrefrmEkdifiHrS vlxktajcðy trsKd;orD;tzJG@
tpnf;aemufxyf ESpfzGJ@vnf;&dSonf? xdktzGJ@rsm;u vlukeful;cHcJh&zl;olrsm;ta&;udkom
t"duxm;I aqmif&Gufonf? xkda'otwGif; EdkifiHwumtpdk;&r[kwfaom tzGJ@tpnf;
rsm;u a&$@ajymif;trsKd;orD;rsm;twGuf aqmif&Gufay;aeaom 0efaqmifr_rsm;onf vdifvkyf
ief;jzifhtoufarG;ol trsKd;orD;rsm;twGufomjzpfonf? rlq,ftajcpdkuf oZifaq;ay;
cef;ESifh a&$vDtajcpdkuf Save the Children (SCF) ESpfzGJ@pvHk;wGif vdifvkyfief;jzifh touf
arG;ol trsKd;orD;rsm;twGuf usef;rma&;uGif;qif; tpDtpOfrsm;&dSonf? ,cifu jrefrm
trsKd;orD;rsm;twGufom &nf&G,faomfvnf; aemufydkif; wGifw±kwfvdifvkyforrsm; twGufyg
wdk;csJ@vmcJhonf? SCF 0efxrf;rsm;onf w±kwfvlrsKd;rsm;jzpfaomfvnf; tEdSyfcef;rsm;odk@ oGm;
a&mufvnfywfcsdefwGif jrefrmbmomjyefrsm; iSm;&rf;toHk;ðyonf? jrefrmEdkifiHrS tvkyfr&dS
aom a&$@ajymif;tajccsolrsm;twGuf tvkyf&Smay;aom yk*~vdu w±kwfpD;yGm;a&;vkyfief;
rsm;vnf;&dSonf? a&$@ajymif;tajccsolrsm;onf xdkukr`%Drsm;wGif tzGJ@0ifu'ftm; ,Grf 50
(tar&duefa':vm 7³58) jzifh 0,f,l+yD; tvkyf&&eftwGuf oHk;}udrf wef;pDcGifh&dSonf? ‚
tvkyf&SmazGa&;Xmersm;rSwqifh tvkyf&aom a&$@ajymif;tvkyform;rsm;onf bmomjyeft
ygt0if wcsKd@taxmuftyHhrsm; cHpm;cGifh&dSonf?

bmompum;u|rf;usifr+ ESifh tuef‹towfrsm;


a&$@ajymif;tajccsoltrsm;pkonf w±kwfpum;oif&efrvdkaom jrefrmtodrdwfaqGrsm;ESifh
twlwuG tvkyfvkyf/ jrefrmpm;aomufqdkifwGif xrif;pm;+yD; jrefrmtodkif;t0ef;wGifom
usifvnfvdk=uonf[k rdrdwkd@ okawoeavhvmcsufu awG@&dScJhonf? odk@aomf jrefrmtvkyf

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 57


orm;rsm;onf w±kwftvkyf&Sifrsm;u tjrwfxkwfcHae&onf[k cHpm;&aomfvnf; aqG;aEG;
nd‡Ed_if;&mwGif rxda&mufojzifh w±kwfpum;aumif;pGm rajymwwfjcif;onf tvkyform;
rsm;twGuf pdwf"gwfuszG,fta=umif;&if; wckjzpfvmcJhonf? a&$vD+rdK@tajctae wdk;wuf
vmap&ef vdktyfonfh ta=umif;&if;rsm;teuf bmompum; tcuftcJjzpfaejcif;tm;
ulnDay;&efvdktyfonf[k jrefrmhtrsKd;orD;or*~a'ocH 0efxrf;rsm;u azmfxkwfajymqdkcJh
onf? bmomjyef&dSjcif;tm;jzifh a&$@ajymif;tvkyform;rsm;twGuf vkyftm;cESifh vkyfief;cGif
tajctae nd‡Ed_if;&mwGif ydkrdktqifajyEdkifjcif;ESifh tvkyform; tcGifhta&;rsm;ta=umif;
w±kwfbmomjzifh a&;om;xm;aom vufurf;pmapmifrsm;udk w±kwftvkyf&Sifrsm;xHokd@ ay;
urf;jcif;jzifh a&$@ajymif;tvkyform;trsm;pk. vkyfief;cGifh tawG@t}uHK ydkaumif;vmEdkifonf
[kvnf; jrefrmhtrsKd;orD;or*~tzGJ@0if a'ocH0efxrf;rsm;u axmufjyxm;onf?

“usrwdk@refae*smu jrefrmtvkyform;awGqdk t&rf;txifao;w,f? tvkyform;awG


tay: tjrwfxkwfw,f/ txl;ojzifh w±kwfpum;rwufwJholawGtay: ydktjrwfxkwf
w,f? tu,fI &Sifu &ufaygif; 30 twGuf tvkyfvkyfw,fqdk&if ydkif&Sifu &uf aygif;
30 pmay;w,f? 'gayrJh refae*sm=um;u tjrwfxkwf+yD; tvkyform;udk vkyftm;c
tjynfhray;csifbl;? tJ'DvkdrsKd;awG usrwdk@puf±HkrSm jzpfaew,f?” (awG@qHkar;jref;jcif; t
rSwf 23? y&dabm*tacsmudkiftvkyforwOD;/)

tvkyform;rsm; pkpnf;Edkifr+
vuf&dStajctaewGif a&$vDESifh =u,fa*gif+rdK@rsm;wGif toufarG;0rf;a=umif;&Smaeaom a&$@
ajymif;tvkyform;rsm;onf ‚wdk@tcGifhta&;rsm;udk jr‡ifhwif&ef/ umuG,f&eftwGuf
aumfrwDrsm; (odk@r[kwf) rnfodk@aom tzGJ@tpnf;yHkpHudkrS zGJ@pnf;cGifhr&dSay? =u,fa*gif+rdK@
wGif ESpfaygif;=um&SnfpGm tajcpdkufae xdkifvmaom jrefrmvlrsKd;+rdK@cHwOD;u 1994 ckESpfwGif
Ak'<bmomtcrf;tem;rsm; pDpOfusif;y&ef aumfrwDwckzGJ@pnf;&ef tm;xkwfcJh&m jrefrmEkdifiH
om;rsm;twGuf aumfrwDuJhodk@aom tpktzGJ@rsm; w&m;0ifzGJ@cGifhr&dSojzifh oltygt0if aumfr
wD0ifrsm; tzrf;cHcJh&onf?

odk@aomf tcgtcGifhoifhovdk tvkyform;rsm;onf vkyfief;cGiftajctaewdk;wufvm


a&;twGuf tvkyf&Siftm; zdtm;ay;awmif;qdkonfh v#yfwjyufpkaygif;vkyfaqmifcsuf
rsm;xGufay:avh&dSonf? a&$vD+rdK@wGif opfom;tacsmoyfvkyfief;vkyfudkifaeolwOD;u
“wcgwav tpm;tpmu t&rf;nHhwJhtcg tvkyform;awGu tpm;tpmaumif;
aumif;ay;zdk@ avmyef;udk zdtm;ay;wJhtaeeJ@ tvkyfrvkyfyJ qENjy=uwwf=uw,f?”
(awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 4/)

xdkuJhodk@ awmif;qdkr_rsm;udk tvkyf&Sifrsm;u t+rJwap wkef@jyefaqmif&Gufjcif;r&dSay? vwfwavm


jzpfcJhaom tjzpftysufwckwGif opfausmufaoG;±HkwckY tvkyform;rsm;u ae@vnfpm
rau|;awmhonfhtwGuf w±kwftvkyf&Sifudk qENjyawmif;qdkonfhtcg awmif;qdkcsufrsm;udk

58 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
bmomjyefay;aom tvkyform;udk ydkif&Sifw±kwfvlrsKd; wkwfqGJ+yD;±dkufcJhonf? a,bl,stm;jzifh
tvkyform;rsm;onf ESdyfpufr_rsm;udk &JxHodk@ w&m;0ifwdkifcsufzGifhygu &Jrsm;uvnf;
w±kwftvkyf&Sifudk bufvkdufwwfojzifh wkdifcsufrzGifh&Jay? 2011 ckESpf azazmf0g&DvwGif
qHyifwk puf±HkrS puf±Hktvkyform;rsm;u w±kwfESpfopful;atmf'grsm;trSD jzpfap&eftwGuf
tvkyform;rsm;udknzuf tcsdefydkqif;cdkif;cJhonf? odk@aomf ydkif&Sifu tcsdefydka=u;ay;&ef jiif;
qefcJhonf? tvkyform;rsm;u &Judkwdkif=um;aomtcg &Ju tvkyf&SifzufvkdufI tvkyform;
rsm;tm; rauseyfygu tvkyfrSxGufoGm;Ekdifa=umif; ajymqdkcJhonf?

tvkyform;rsm;. xdcdkufepfemr_twGuf r#waom avsmfa=u;cHpm;cGifhr&dSaomtcg ‚wdk@


a'gorsm;onf t=urf;zufr_tjzpf aygufuGJxGufoGm;wwfonf? xdkuJhodk@tjzpftysufrsKd;
2009 ckESpf ZGefv 17 &ufaewGif jzpfyGm;cJhonf? =u,fa*gifrS w±kwfvifr,m;ESpfOD;onf ‚wdk@
*dka'gifrSm ypPnf;rsm;wif&ef jrefrmtvkyform; av;OD;tm; w&ufvkyftm;c wa,mufv#if
,Grf 50 ay;rnf[kqdkum iSm;&rf;cJhonf? odk@aomf tvkyf+yD;aom tcg 25 ,Grfom&&dScJhonf?
tvkyform;rsm;u jyefvnf jiif;ckefaomtcg a,mufsm;jzpfolu wkwfESifh tvkyform;rsm;udk
±dkufonf? tvkyform;rsm; a'goxGuf+yD; "m;ESifhjyefvmum vifr,m;ESpfOD;pvHk;udk owfypf
cJhonf? aemufwae@wGif &Jrsm;u =u,fa*gif&dS jrefrma&$@ajymif;tajccsol &mESifhcsDI zrf;qD;cJh
onf? &Jpcef;wGif 2 &uf=um csKyfaESmifxm;cJhaomfvnf; w&m;cHvufonfudk &SmrawG@cJhay?

tem*gwfar#mfvifhcsufrsm;/ tdrfrufrsm; ESifh vufawG@b0rsm;


awG@qHkar;jref;jcif;vkyfief;pOfwckvHk;wGif ay:xGufvmaom tvm;tvmrSm jrefrmEkdifiHrS
trsKd;orD;rsm; qkyfukdifxm;aom tem*wftwGuf ar#mfvifhcsufESifh &nfrSef;csufrsm;
tvGef edrfhyg;aejcif;jzpfonf? ‚wdk@. tem*wf tdrfrufudk ar;=unfhaomtcg ynma&;
tqifhESifh oufqdkifjcif;r&dSyJ xyfcgwvJvJ =um;cJh&aom Zmwfvrf;wckrSm jrefrmEkdifiH&dS
Zmwda'oodk@jyefI rdbtdkrsm;twGuf taxmuftyHhjzpfaprnhf aps;qdkifi,fwck odk@
wnf;r[kwf pD;yGm;a&;vkyfief;av;wck vkyfudkifvdkonf[kom =um;cJh&onf? tqdkyg trsKd;
orD;rsm;teuf trsm;pkonf xufxufjrufjruf&dS+yD;/ pdwf"gwfcdkifrmaom/ ynmwwf trsKd;
orD;rsm;jzpf=uaomfvnf; b0wGif ‚wdk@ar#mfrSef;Edkif onfht&mu Tr#omjzpfaeonf[k
,Hk=unf&rnfh tajctaeodk@ a&mufaeonf? 0rf;enf;zG,fvufawGb0u trsm;pktwGuf
trSefwu,fyifjzpfaejyD; t&uform;vifa,mufsm;/ zcifESifh tdrfwGif;t=urf;zufr_/ vnfyif;
xdepfvsuf&Sdaom taºu;oHo&mrS a&SmifxGufoGm;jcif; (odk@r[kwf) vGwfajrmufoGm;jcif;/
rdom;pk0if uav;wOD;wa,muftwGuf ynma&;p&dwfaxmufyHhay;Ekdifaejcif;u jrefrmEdkifiH
om; trsKd;orD;a&$@ajymif;tvkyf orm;rsm;twGuf b0atmifjrifr_}uD;wckjzpfaeonf?

olr. touf 14 ESpft&G,f orD;twGuf olr.ar#mfrSef;csuf/ tdrfrufrsm;udk ar;=unfhaomtcg


t,fvfu æ

“usrrSm orD;av;wa,mufyJ&dSw,f? ol@udkb,fawmhrS tdrfaxmifrðyeJ@vdk@ usrajymvdk@

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 59


r&bl;? oltdrfaxmifusvdk@ aumif;rGefwJhb0wck ydkifqdkif&w,fqdk&if usroleJ@oGm;ae
r,f? orD;av;udk vdrRma&;jcm; &Sdzdk@eJ@ pufcsKyf±Hk 'grSr[kwfvnf; wae&m&mrS ol@ukd,fydkif
0ifaiGav;eJ@ &yfwnfvdk@wJh tvkyfrsKd;&ygapvdk@ usrqk awmif;ygw,f?” [k ajymqdkcJhonf?

odk@aomf wjcm;trsKd;orD;rsm;u jrefrmEdkifiHwGif tpdk;&ajymif;jcif;r&dSoa&$@ olwdk@tdrfrjyefEkdifao;


[kajymqdkcJhonf?

“usrjrefrmjynfukd ykdaumif;wJhtpdk;&eJ@ ydkaumif;wJh wkdif;jynfwcktjzpfjrifvdkygw,f?


usrwdk@ wdkif;jynfu aumif;w,fqdk&if b,folurS usrwdk@udk txifvnf;ao;&JrSm
r[kwfovdk b,folrSvnf; ESdyfpuf&JrSm r[kwfygbl;? ” (awG@qHkar;jref;jcif;trSwf 7/)

“tcktcsdefrSm usrwdk@wdkif;jynfu +idrf;csrf;r_r&dSovdk wnf+idrfr_vnf; r&dSao;bl;? wae@


wcsdef +idrf;csrf; a&;&wJh tcg usrwdk@tm;vHk; udk,fhwdkif;jynfudk,fjyef+yD; twlwlae=urSmyg?
wjcm;wdkif;jynfawGrSm ae&wm usrwdk@twGuf rvHk+cHKwma=umifh raecsifygbl;? usrwdk@
+idrf;csrf;a&;vdkcsifygw,f? ” (awG@qHk ar;jref;jcif;trSwf 23/)

60 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
tvm;tvmrsm;
qufvufjzpfaernfh a&$‹ajymif;tajccsr+rsm;

2010 ckESpf Edk0ifbmv a&G;aumufyGJonf jrefrmEkdifiHtwGuf odomaom EkdifiHa&;tajymif;tvJ


rsm; aqmif;usOf; ray;Ekdifay? ppftkyfcsKyfolrsm;om tm%mqufvufqkyfudkifxm;+yD; ppf
wyfudk Oya'txufodk@ wifxm;ay;aom 2008 tajccHOay'u ppftkyfcsKyfa&;udk qufvuf
=um;cHay;xm;onf? ygvDref rusif;ycif Zefe0g&D 2011 ckESpfwGif jyXmef;cJhaom 2011-2012ck-
ESpf EkdifiHawmf b¾maiG ESifhywfoufI tpdk;&opfu wcGef;wyg'r# r[ao;ay? EkdifiHawmf
b¾maiG. trsm;pkudk umuG,fa&; (24 &mckdifE_ef;) twGuf oHk;xm;+yD; usef;rma&;ESifh ynma&;
twGufrl 1³3 &mckdifE_ef;ESifh 4³13 &mcdkifE_ef;om toHk;ðyonf?1811xdktcsif;t&mudk=unfhcsif;
tm;jzifh ppftpdk;onf vlr_zGH@+zdK;wdk;wufa&;tm; t"duOD;pm;ay;tjzpf rxm;ao;a=umif; t
xif;om;jrifawG@Edkifonf?

a&G;aumufyJG+yD;onfhaemufydkif;rSpI ppftpdk;&onf usef&dSaeao;aom wdkif;&if;om;vufeuf


udkiftkyfpk rsm;tay: ydkrdk=urf;=urf;wrf;wrf;udkifwG,fvmcJhonf? wdkif;&if;om;rsm;awmif;qdk
aom awG@qHkaqG;aEG;a&; awmif;qdkcsufudk y,fcsvdkuf+yD; jrefrmppfwyfvufatmufodk@ 0if
a&muf&ef jiif;qdkaeaom ,cif typf&yftzGJ@a[mif;rsm;tm; ppfa&;t&xkd;ppfrsm; ydkrdk jr‡ifhwif
vmonf? xdktxJwGif w±kwfe,fpyfESifheD;pyfaom ucsifjynfe,fESifh ajrmufydkif; &Srf;jynfe,f
wdk@ yg0ifonf?

a&G;aumufyGJ rwdkifcifESifh t+yD;wGif ppftpdk;&onf obm0ywf0ef;usifESifh vlr_a&;qdkif&m


umuG,f aqmif&Gufcsufrsm; vkyfaqmifjcif;r&dSyJ wkdif;jynftESH@ jrefrmhobm0o,HZmwxkwf
,la&;vkyfief;wGif EkdifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHr_rsm;udk t&dSeft[kefjr‡ifhvkyfaqmifvmaeonf? tqdkyg
vkyfief;rsm;a=umifh a'ocH jynfolrsm;. toufarG;0rf;a=umif;udk xdef;odrf;ay;onfh a*[pepf
rsm; ysufpD;apjcif;ESifh twif;t"rR tajccsr_rsm; us,fus,fjyef@jyef@ jzpfay:aponf?

xdk@a=umifh ,cifu a&$@ajymif;tajccsr_udk jzpfaponfht"dutcsufrsm;jzpf=uonfh ppfwyfpDrHcef@


cGJr_ nHhzsif;ojzifh jzpfvm&aom pD;yGm;a&;cGswfcsHKusjcif;/ yÉdyuQjzpfyGm;aejcif;ESifh toufarG;
0rf;a=umif; r_vkyfief;rsm; qHk;&H_;jcif; ponfhtcsufrsm;onf qufvuf&dSaeonfomru ydkI
yifqdk;0g;vmaeojzifh a&$@ajymif;tajccsr_E_ef; vsifvsifjrefjref wdk;yGm;vmaeonf?

18
AP article, March 4, 2011, Myanmar pro-democracy group slams govt’s budget

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 61


ed*Hk;csKyfcsuf ESifh t}uHðycsufrsm;
vGefcJhaom ESpftenf;i,ftwGif; a&$vDa'owGif jrefrma&$@ajymif;tajccsolOD;a& ydkrsm;vmaomf
vnf; ‚wdk@tcGifhta&;tm; umuG,fay;onfh vkyfief;Xme,EW&m;tpDtpOfrsm; r&dSao;
onfukd rdrdwdk@ okawoeavhvmr_ awG@&dScsufrsm;u n$efjyaeonf? jrefrmEdkifiHrS a&$@
ajymif;tvkyform;rsm;onf vkyftm;cacgif;yHkjzwfcH&jcif;/ vkyfief;cGifusef;rma&;ESifhvHk+cHKa&;
tEW&m,f&dSjcif;/ tvkyf&Sifrsm;. tEkdifusifhESdyf pufr_ponfwdk@udk &ifqdkifae&onf? txl;ojzifh
trsKd;orD; a&$@ajymif;tajccsolrsm;onf vkyftm;c cGJjcm;owfrSwfcH&jcif;/ vdifydkif;qdkif&m
taESmifht,Sufay;jcif;ESifh txl;ojzifh vdifvkyfief;rS usef;rma&;ESifh vHk+cHKr_tEW&m,frsm;udkyg
xyfavmif;&if qkdifae&onf?

jrefrmEdkifiHtwGif ydkqdk;0g;vmaeaom EdkifiHa&;ESifh pD;yGm;a&;tajctaersm;a=umifh w±kwfEkdifiHodk@


a&$@ajymif;tajccs pD;0ifr_ydkrsm;vmEkdifojzifh a&$@ajymif;tvkyform;rsm;. tcGifhta&;udk um
uG,fay;aom vkyfief;rsm; ta&;w}uD; vkyfaqmifay;&ef vdktyfvmonf?

xdk@a=umifh jrefrmhtrsKd;orD; or*~taejzifh atmufazmfjyyg t}uHðycsufrsm; ay;vdkygonf?

w±kwftpdk;&ESifh a'ocH,leefjynfe,ftm%mydkifrsm;odk@ æ

Õ r#waom vkyftm;cESifh wef;wlvkyftm;twGuf wlnDaom vkyftm;c &ydkifcGifhtygt0if


w±kwftvkyform; rsm;ESihf wef;wltcGifhta&;udk tmrcHay;onfh w&m;0iftvkyf vkyfcGifh
tm; EdkifiHjcm;om; a&$@ajymif;tvkyf orm;rsm;twGuf xkwfjyefay;&ef?
Õ EdkifiHjcm;om; a&$@ajymif;tvkyform;rsm;tygt0if tvkyform;tm;vHk;onfw&m;a&;
pepf,EW&m;rsm; toHk;ðyEkdifcGifhESifh ‚wdk@tcGifhta&;csdK;azmufcH&jcif;/ tjrwfxkwfcH&jcif;
rsm;twGuf rauseyfcsufrsm; wdkif=um;EkdifcGifh&dSap&ef?
Õ tvkyf&Sifrsm;tm; EkdifiHjcm;om; a&$@ajymif;tvkyform;rsm;. tcGifhta&;rsm;ta=umif;
ynmay;&ef/ a&$@ajymif; tvkyform;rsm;. em;aecGifh/ tyef;ajzcGifh/ oifhavsmfaom tvkyf
csdefrsm; &&dSEkdifaom vHk+cHKI usef;rma&;ESifhnDnGwfaom vkyfief;cGifrsm; jzpfvmapa&;twGuf
tvkyf&Sifrsm;u zefwD;ay;jcif;&dSr&dS ppfaq;aom tzGJ@tpnf;rsm; xlaxmifay;&ef/ vkyfief;
qdkif&musef;rma&;ESifh vHk+cHKr_qkdif&m udpPrsm;jzpfcJhygu a&$@ajymif;tvkyform;rsm;onf
wef;wlaq;0g;ukocGifhESifh avsmfa=u;&&dSapa&;twGuf ulnDay;&ef?
Õ EdkifiHjcm;om; a&$@ajymif;tvkyform;rsm;twGuf r#waom vkyftm;cESifh aumif;rGefaom
vkyfief;cGiftajctae tmrcHay;Edkifaom tvkyfulnD&SmazGay;jcif;ESifh bmomjyef0ef
aqmifr_udk ay;Edkifaom tpdk;&tvkyform;±Hk;rsm; wnfaxmif&ef?
Õ EkdifiHjcm;om; a&$@ajymif;tvkyform;rsm;tm; ‚wdk@tcGifhta&;udk umuG,fay;rnfh tul
tnDay;a&; tkyfpkrsm;/ aumfrwDrsm; (odk@r[kwf) or*~rsm; wnfaxmifcGifhay;&ef?

62 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
Õ EdkifiHjcm;om; a&$@ajymif;tvkyform;rsm;onf tdyfcsftdkifAGDESifh oifhavsmfaom ukor_&Ekdif
onfh wjcm;usef;rma&;rsm;twGuf qENudkt&if;cHaom v#dK@0SufESpfodrfhtm;ay;jcif;ESifh
prf;oyfjcif; pepfrsm;wnfaxmifay;&ef?
Õ EdkifiHjcm;om; a&$@ajymif;tvkyform;rsm;tm; pufwyf,mOfrsm; ydkifqdkifcGifhESifh armif;ESifcGifh
vdkifpifxkwfay;&ef?

jrefrmtpdk;&xHodk@ æ
Õ w±kwfEkdifiHwGif ESpfouf&mtcsdefumvwcktxd tvkyfvkyfEkdif+yD; jrefrmEkdifiHokd@ tjypfay;
cH&jcif;r&dSapyJ w&m;0if jyef0ifa&mufvmEdkif&eftwGuf vuf&dSe,fpyfjzwfausmfcGifhpepf
tm;aumif;atmifaqmif&Gufay;&ef?

w±kwf tif*sDtdkrsm;ESifh EdkifiHwumtvSL&Sifrsm;odk@

Õ w±kwf-jrefrme,fpyfwav#mufwGif EdkifiHjcm;om; ajymif;a&$@tvkyform;rsm;ta&;ESifh


ywfoufI tultnDay;aeaom vlxktajcðy vl@tzGJ@tpnf;rsm;udk ulnDaxmufyhHr_
rsm;ay;&ef?

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 63


aemufqufwGJ = okwoevkyfief;wGif yg0ifajzqdkol trsKd;tpm;
,ckavhvmr_twGuf awG@qHkar;jref;cJhonfh trsKd;orD;tm;vHk;onf awG@qHkar;jref;csdefwGif
w±kwfEkdifiH a&$vD (odk@r [kwf) =u,fa*gifa'oY vuf&dSaexdkif=uolrsm;jzpf=uonf?

touft&G,f trsKd;tpm;

awG@qHkar;jref;csdefwGif ajzqdkolrsm;teuf touft&G,fwef;wl trsm;qHk;yg0ifaomolrsm;rSm


touf 20 ESifh 25 ESpft=um;jzpfonf? pkpkaygif;ajzqdkolrsm;teuf xdktouft&G,fu 34 &m
cdkifE_ef;jzpfonf? touf 31 ESpf rS 35 t=um; tkyfpkonfvnf; 25 &mckdfifE_ef;&dScJhonf?

awG@qHkar;jref;csdeftouft&G,f ta&twGuf &mcdkifE_ef;


touf 20 atmuf 3 9µ
touf 20 rS 25 ESpf 11 34 µ
touf 26 rS 30 ESpf 5 16 µ
touf 31 rS 35 ESpf 8 25 µ
35 ESpftxuf 5 16 µ
pkpkaygif; 33 100 µ

64 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
jynfe,fZmwd

awG@qHkar;jref;cJhaom trsKd;orD;rsm;onf u&ifjynfe,f/ &Srf;jynfe,f/ rEWav;wdkif;/ rauG;wdkif;/


ppfudkif;wdkif;/ {&m0wDwdkif;ESifh &efukefwkdif;wdk@rS jzpf=uonf? vlOD;a&tcsdK;tpm;t& ppfudkif;
wdkif;onf trsm;qHk;jzpfI 28 &mckdifE_ef; &dSonf? rauG;wdkif;onf 'kwd,trsm;qHk;jzpfI 25 &m
ckdifE_ef;&dScJhonf?

jynfe,fZmwd ta&twGuf &mcdkifE_ef;


u&ifjynfe,f 1 3µ
&Srf;jynfe,f 5 16 µ
rEWav;wdkif; 3 9µ
rauG;wdkif; 8 25 µ
ppfudkif;wdkif; 9 28 µ
{&m0wDwdkif; 1 3µ
&efukefwdkif; 5 16 µ
pkpkaygif; 32 100 µ

wdkif;&if;om;vlrsKd;

ajzqdkoltrsm;pku ‚if;wdk@wdkif;&if;om;vlrsKd;tm; xkwfazmfajymqdkjcif;r&dS=uojzifh trsm;qHk;


wkdif;&if;om;tkyfpkrSm Armwdkif;&if;om;jzpfI 28 &mcdkifE_ef;&dScJhonf? yavmifvlrsKd; 13 &mckdif
E_ef;&dScJhonf? &Srf;/ vDql;/ [if'D/ ydk;u&if tjyif u&if-Armujym;/ &Srf;-w±kwfujym;/ ytdk@0f-
tif;om;-u&ifujym;trsKd;orD;rsm; tygt0if wdkif;&if;om;ujym;trsKd;orD;rsm;vnf; yg0ifcJh
onf?

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 65


wdkif;&if;om;vlrsKd; ta&twGuf &mcdkifE_ef;
Arm 9 28 µ
&Srf; 2 6µ
vDql; 1 3µ
[if'l 1 3µ
yavmif 4 13 µ
ydk;u&if 1 1µ
ujym; 2 6µ
azmfjyjcif;r&dS 12 38 µ
pkpkaygif; 32 100 µ

tdrfaxmifa&;tqifh ESifh uav;rsm;

trsKd;orD; 44 &mckdifE_ef;onf tdrfaxmif&Sifrsm;jzpf=u+yD; 25 &mcdkifE_ef;u w±kwfEkdifiHwGif uav;


rsm;ESifhtwl aexdkifolrsm;jzpfonf? odk@r[kwf awG@qHkar;jref;csdefwGif udk,f0efvG,fxm;=uonf
olrsm;jzpfonf? trsKd;orD; 19 &mckdifE_ef;u jrefrmjynfrS om;orD;rsm;twGuf axmufyHhay;ae+yD;
aemufxyf 9 &mcdkifE_ef;u w±kwfEkdifiH/ jrefrm EkdifiHESifh wjcm;wwd,EkdifiHwckckt=um; uav;
rsm; wuGJwjym;jzpfaeaom trsKd;orD;rsm;jzpfonf?

66 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~
tdrfaxmifa&;tqifh ta&twGuf &mckdifE_ef;
vlvGwf 6 19 µ
tdrfaxmifonf 14 44 µ
wckvyf/ tdrfaxmifuGJ 3 9µ
rkqdk;r 2 6µ
azmfjyxm;jcif;r&dS 7 22 µ
pkpkaygif; 32 100 µ

uav; t&nftwGuf &mckdifE_ef;


uav;r&dS? 7 22 µ
w±kwfEkdifiHwGif uav;&dSonf§vuf&dSukd,f0efvG,fxm;onf? 8 25 µ
jrefrmEkdifiHwGif uav;&dSonf? 6 19 µ
w±kwfEkdifiH/ jrefrmEkdifiHESifh wwd,EdkifiHwGif uav;rsm;wuGJ 3 9 µ
wjym;&dSaeonf?
azmfjyxm;jcif;r&dS 8 25 µ
pkpkaygif; 32 100 µ

toHrJh (odk‹r[kwf) ykef;uG,faeaomt&dyfrsm; • 67


68 • jrefrmhtrsKd;orD;or*~

You might also like