Filipino Reviewer
• Ingles at Pilipino
Aralin: 1 Ang Wikang Filipino Bilang Wikang Pambansa
Tagalog
- Artikulo 13, Seksiyon 3 ng Saligang Batas ng 1935.
• Pagsasainstitusyon ng wikang pambansa
sa Pilipinas sa pangangailangan ng isang
wikang makapag-iisa at makapagbibigkis
sa mga mamamayan ng bansa.
- Batas Komonwelt Bilang 184 noong Nobyembre
13, 1936.
• Naitatag ang Surian ng Wikang Pambansa
bilang pagtupad sa itinatakda ng Saligang
Batas.
- Kriterya ng Surian ang gampanin ng panunuri at
pagpili ng wikang pambansang mula sa mga
wikang umiiral sa bansa, bilang ito ay isa sa mga
katungkulan nito.
• May maayos na ekstruktura, mekaniks at
panitikan
• Wikang tanggap ng maraming Pilipino
- Hinirang ang Tagalog bilang wikang pundasyon ng
nais itadhanang wika. Ngunit maraming tumutol
rito.
• Norberto Romualdez ng Leyte na siya ring
sumulat ng Batas Komonwelt Blg. 184 at
kinikilala bilang Arkitekto ng Wikang
Pambansa.
Wikang Pambansang Pilipino
- Binago ang pangalang Tagalog sa ilalim ng Batas
Komonwelt Blg. 70 at naging Wikang Pambansang
Pilipino noong 1946.
- Ang pagpapalit ay bunsod sa pagbalikwas sa
kaisipang sentralisadong maka-tagalog.
Pilipino
- Pinaikli ang tawag sa Wikang pambansang Pilipino
sa Kautusan Pangkagawaran Blg. 7 ng Dept of
Educ. Jose B. Romero.
- Upang mailagan na ang mahabang pangalan nito.
Filipino
- Ipinag-utos naman sa ilalim ng Saligang Batas ng
1973 ang paggawa ng hakbang ng Batasang
Pambansa tungo sa paglinang at pormal na
adapsiyon ng isang panlahat na wikang pambansa
na tatawaging Filipino.
- Nang sumapit ang 1987, tuwirang inihayag ng
Saligang Batas sa ilalim ng Artikulo 14 Seksiyon 6
na ang wikang pambansa ay Filipino. Puspusang
pagtataguyod sa paggamit ng Filipino bilang
midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang
wikang panturo.
Wikang Opisyal
- Ang wikang opisyal ay wikang itinalaga ng tiyak na
institusyon para maging wikang opisyal ng
pakikipagtalastasan at pakikipagtransaksyon dito.
Ito ay wikang kinikilala at sinasang-ayunan ng isang
institusyon upang maging wika ng opisyal na
pakikipagkomunikasyon alinsunod sa pormal,
opisyal at panloob na pakay nito. (Omoniyi, 2010
Language and Postcolonial Identities: An African
Perspective)
- Saligang Batas ng 1935, Artikulo 13, Seksiyon 3
• Ingles at Kastila ang mga Opisyal na Wika
ng bansa.
- Saligang Batas ng 1973, Artikulo 15, Seksiyon 3
- Artikulo 14, Seksiyon 7 ng Saligang Batas 1987
• Opisyal na wika ng Pilipinas ang wikang
Filipino
Aralin 2. Ang Wikang Filipino Sa Iba’t Ibang Lunan
Wika ng Bayan
- Mahalaga na pagyamanin at mas yumabong pa ang
wikang filipino dahil ito ang magiging daan sa
ikauunlad ng ating pamuhay wala rin dapat
maging hadlang na wika sa pagpapayabong sa
wikang filipino at ang mga katutubong wika ng
bansa ultimo ang wikang ingles dahil malinaw ang
"LINGUA FRANCA" sa buong bansa ang Filipino.
Wika ng Edukasyon
- Mahalaga ang paggamit ng wikang filipino sa wika
ng edukasyon dahil nagbibigay daan ito upang mas
makilala natin ang ating kulturang kinagisnan
ngunit ito ay nagiging hamon pag ang iba't ibang
agham at matematika na ang pinaguusapan dahil
ang karaniwang na ginagagamit ditong wika ay
Ingles.
Wika ng Pananaliksik
- Mahalagang gamitin ang wikang filipino sa
pananaliksik dahil nakakakatulong ito para mas
yumaman ang ating sariling wika. Nakakatulong
din ito upang magkaroon ng maayos na
pananaliksik na maiintindihan ng lahat.
Filipino bilang Larang (subject)
- Kaalaman sa filipino ay hindi dapat kalimutan at
balewalain dapat ito ay ating pag yamanin dahil ito
ay batis ng talino hindi lamang ito basta kurso ng
komunikasyon na dapat pag aralan kundi dapat
ingatan at pahalagahan. Dapat din itong gamitin sa
talakayang pangakademiko at pananaliksik.
Filipino sa iba't ibang Larang
- Ang pag gagmit ng wikang filipino sa iba't ibang
larang ay nakakapagdulot ng mabilisang pang
unawa ngunit hindi sa lahat ng pagkakataon ay
ito ay nagagamit. Kasi nga diba may mga subject
tayong hirap gamitan ng filipino tulad ng math
science at iba pa.
Aralin 3: Ang Pagpili ng Batis ng Impormasyon
Batis
- Pinagkukunan ng impormasyong binabahagi sa
kahit anong binubuong produktong sulatin.
- Batayan ng kalidad at kredibilidad ng Aralin.
Iskolarling Batis
- Dokumentong nakabatay sam ga saliksik na gawa
ng mga propesyonal o dalubhasa sa tiyak na
larangan.
• Peer – Reviewed/Refereed – Mga sulating
gawa ng mga eksperto sa tiyak na
larangan upang mabago o mas maging
makabuluhan ang impormasyon
nababasa.
Di – Iskolarling Batis
- Nagbibigay ng impormasyon at aliw sa publiko.
 - Mga impormasyon tulad ng mga napapanahong
pangyayari, pangkalahatang sarili, opinyo atbp. Estratihiya sa Pagbabasa
• Professional/Trade Source – Mga sulatin
na ginawa para sa mga propesyonal at 1. Skimming – Binibigyan pansin ang mga pananda at
mga nagsasanay sa isang larangan ngunit maging familiar sa binabasa
hindi nagtataglay ng pampananaliksik. a. Pagtuunang – Pansin ang Pamagat
Nagtataglay ng advertisements at b. Basahin ang una at huling talata
gumagamit ng Jargons. c. Hanapin ang panginahing idea ng bawat talaga
d. Pansinin ang pahiwatig at dibisyon
Pagkakaiba ng dalawa:
2. Scanning – Pangakalahatang pagbabasa para
Isko Di – Isko makakuha nang hinahanap na info. Binabasa mula
Awtor Propesyonal at Mamahayag na simula hanggang dulo.
sinasama ang di eksperto. a. Parating isipin ang hinahanap
pangalanan sa Hindi b. Suriin ang anyo ng organisasyon ng teksto
kinabibilangang pinapangalanan c. Basahin ang kabuuan ng teksto
institusyon
Pagsisipi In – text ‘Di gaano 3. Close Reading – Maingat at masusing pagbabasa.
referencing at naglalagay ng Apat na Yugto
may detalye ng 1. Literal Level – Pangkalahatang detalye sa
bibliograpiya sanggunian teksto ang pokus ng reader
Nilalaman Galing sa resulta Mga opinyon At 2. Structural Level – Ipinapaunawa ang kabuuan
ng saliksik at ulat ng ng teksto. (Tono, sentencing)
specialized pangyayari 3. Inferential Level – Sariling pagiintindi ng
vocabulary mambas asa teksto.
Disenyo Simple at Maraming 4. Action – Oriented Level – Pinakikilos ng teksto
kontekstwalisado larawan sa ang mambabasa sa paraang may aktuwal na
ayon sa disiplina website gawain
maraming ads
Paglilimbag Mga specialized Binubuo para Mga Teorya sa Pagbabasa
na limbagan kumita 1. Tradisyonal na Pagtanaw – Dumidipende sa
Pag – iisyu May bilang at Mga dyornal ay dato na nakalagay sa teksto. (Bottom – Up/Data
tomo ang nagsisimula sa – driven )
dyornal 1st page • Language – based process – Nakatuon
Panahon ng Every month, Every day, week lamang sa pormalistikong bahagi ng
Paglilimbag quarterly at semi and month pagbasa.
– annually.
Lugar Makikita sa Makikita sa 2. Kognitibong Pagtanaw – Sumasalamin sa
akademikong bookstore, news kaalaman ng mambabasa sa kanyang binabasa
library agent at public at pag unawa. (Top – Down/ Concept – Driven)
library • Knowledge – bases process

Primaryang Batis 3. Meta – Kognitibong Pagtanaw – Tumutukoy sa

- Ito ay naglalaman ng mga impormasyong galing
mismo sa mga bagay o sa taong pinaguusapan o
pinag aaralan.
Sekondaryang Batis
- Nagsuri sa orihinal na impormasyon nguit hindi
nakasaksi sa mga pangyayari. (Encyclopedia,
textbook atbp.)
Tersaryang Batis
- Pangkalahatang pagtingin at sintesis ng unang
dalawang batis. (Indeks, koleksyon atbp)
Aralin 4: Pagbabasa at Pagbubuod ng Impormasyon
Pagbabasa
- Sikolinggwistikong laro ng paguunawa
- Tulay sa pagtanggap ng info. Hanggang sa
pagprocess sa brain.
Dekowding – Pag – iisip, pagproporseso at pag –
uugnay nang nabasa ng mambabasa.
• Word Recognition (Pagkilala sa salita) –
Pagkilala sa mga nakikitang salita
• Reading Comprehension (Pag – unawa sa
binasa) – pagbibigay kahulugan.
paglahok ng aktibong pagkontrol sa prosesong
pangkaisipan ng isang tao sapagbasa.
Proseso ng Pagbasa
1. Bago Magbasa (Pre – Reading Stage)
• Know the Layunin
• Preview the text
• Condition yourself
• Recall what you know
2. Habang Nagbabasa (Actual Reading Stage)
• Know important parts
• Ask, Compare, Visualize
• Summarize
3. Pagkatapos Magbasa (After Reading Stage)
• Repleksiyon ng mambabasa tungo sa
binasa.
Pabubuod
Buod – Pangkalahatang pagtingin sa isang bagay.
- Punan ang kasanayan at ang pagproseso ng
natutunan ng mambabasa mula sa binasa nito.
• Impormatibong Pagbubuod – Paglahad
ng mga importanteng impormasyon mula
sa nilalaman ng binasa.
 • Deskriptibong Pagbubuod – Paglalarawan
sa nabasa mula sa teksto.
Ang Proseso ng Pagbubuod
1. Basahin ng ho ang tekstong ibubuod – Dapat
maging pamilyar ang magbubuod sa binasa para
walang malimutan na detalye. Iwasan
magplagiarize.
2. Basahin ito ulit – Gumamit ng pananda sa mga
importanteng detalye.
3. Suriin ang naitala/tinandaang bahagi ng
binubuod – Magtanggal ng mga detalye na
hindi naman kailangan.
4. Pagsama – samahin ang mga bahaging natipon
mula sa pagsasala. – Ayusin ang structure ng
pagbubuod. Gamitin ang pananda sa
pagkakasunod sunod ng detalye.
5. Suriin ang buod – Sinusuri kung may mali sa
grammar spelling atbp. Sa binuod.
6. Basahin muli ang buod – Tiyakin na maayos ang
paglalahad ng mga important parts ng tekstong
binasa.
Aralin 5: Ang Pagsasalin at Pagpaparaprase
Pagsasalin
- Paglapat ng ibig sabihin ng teksto sa ibang wika.
Anyo ng Pagsasalin:
1. Metaprase o Interlinyar
• (Greek – Metaphrazo/I express within, I
explain toward)
• Pagsalin ng salita upang mas
maintindihan ng mambabasa.
• Sinasalin sa paraan ng salita sa salita at
linya a linya
2. Paraphrase
• (Greek – Paraphrazo/ I express near)
• Sinasalin mula sa pinaka diwa ng salita.
• Can choose what way to deliver the text
ayon sa wika ng mambabasa in order to
understand it better.
3. Imitasyon
• Ginagamit lamang ng tagapag salin ang
pagkalahatang diwa mula sa orihinal
upang makalikha ng hati sa ginagawa
ayon sa nais niya bilang tagapagsalin.
- Ang Tagapagsalin ay inaasahang dalubhasa sa…
• Simulaing Lenggwahe (SL) – Wika ng
tekstong nais isalin.
✓ Imitasyon – Paggaya sa
paghahanap ng katumbas na salita.
✓ Reproduksiyon - Pagbuo ng
itutumbas na salita sa pagsalin ng
pinagmulan tungo sa isang
pormang mas tatangkilikin ng
mambabasa.
• Tunguhang Lenggwahe (TL) – Wikang
ginagamit para isalin ang akda.
Salita sa salita vs. Diwa sa Diwa (Uri ng Pagsasalin)
- Salita sa salita – Literal na pagsasalin ng salita
Example: It’s raining Cats and Dogs/Umuulan ng
Aso’t Pusa.
- Diwa sa diwa – Nakatuon sa diwa ng isasalin
Example: It’s raining cats and dogs/Umuulan ng
malakas.
Gabay sa Reperensiya
1. Pagtutumbas Gamit ang Tagalog/Filipino –
Paghahanap ng katumbas na salita sa wika ng
bansa.
2. Pagtutumbas Gamit ang Wikang Katutubo –
Kung walang katumbas na Tagalog o Filipino
word, maghanap ng word na katumbas nito sa
wikang katutubo.
3. Paghiram sa Kastila – Ginagamit din bilang
reference ang wikang Kastila sa pagsasalin
katulad ng Castle/Kastilyo, Snow/Niyebe.
4. Paghiram sa Ingles habang Pinapanatili ang
Baybay – Paghiram ng salita sa Ingles habang
pinapanatili ang baybay para di mawla yung
essence ng salita.
5. Paghiram sa Ingles subalit Binabago ang
Baybay - Pagsasalin ng salita sa Ingles in a way
na ang bigkas ay same lang sa pagbaybay ng
salita.
6. Paglikha - Pagsasakatutubo ng salita ngunit
walang mahanap na salin mula sa Tagalog,
Filipino o anumang wikang katutubo.
6.1. Bagong Pagbuo (Neolohismo) – Ang
pagsasama – sama ng pantig upang
makabuo ng bagong salita EX.
Balikbayan(OFW), pulutgata(Honeymoon)
6.2. Hiram – Salin (Calquing o Loan
Translation) – Paghiram ng concept mula
sa banyagang wika at pagbuo ng
katumbas nito sa katutubong wika pero di
mababago ang structure ng word. EX.
Halamang – gubat (root crop),
daambakal(railway)
6.3. Bagong – Hulog – Mga lumang salita na
nagkakaroon ng bagong meaning. EX.
Agham (Science), Katarungan(Justice)
Ang Pagsasalin sa Akademya
Ang mga Simulain sa Pagsasaling Panteknikal sa
Pilipinas
- Isinasa alang – alang ang kakayahan ng pagsalin
bilang pagpasok ng tekto at ipakilala ito sa ibang
Wika.
- Ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita kapag
ito’y mauunawaan at ginagawang malaya naman
kapag iyon ay may kalabuan, dapatwat hindi
lumalayo kailanman sa kahulugan. Mababakas dito
ang pagpayo niya kay Jose hinggil sa kahalagahan
ng di-paglihis (Paciano Mercado, 1886) *sinabi niya
ito kay Dr. Jose Rizal*
Apat na prinsipyo sa pagtutumbas sa ilalim na
Maugnaying Filipino (Relova, 1973):
1. Pag – agapay - Katuwang na tumutumbas ang
mga magkakamukha at magkakahawig na salita
sa wikang Tagalog at mula sa mga wikang
rehiyonal.
Ex: Lupa (Tagalog) for Land: Duta(Bisaya) for Earth
Tubig (Tagalog) for water: Danum (Iloko) for liquid
2. Mapamiling Panghihiram – Salitang ugat ang
ginagamit sa paghihiram sa pagsalin ng salita
Ex. Gasang (Sebwano) = Coral, Kasagangan = Coral
Reef
3. Paggamit ng Palabuoan Alinsunod sa
Balarilang Wikang Pambansa - pagtuklas sa
mga tagong katuturan at kahulugan ng mga
karaniwang salita tungo sa paghahanap ng
 tumbas sa mga salitang maaaring magamit
batay sa konteksto nito. Aralin 6: Ang Pagpili ng Paksa ng Pananaliksik

Simulain Katuturan Example Pagpili ng Paksa

Paglalapi Paggamit ng Balagha(Event) - Magsisimula sa isang Idea na may malinaw na
panlapi para Kababalaghan tanong o problem na maaring magkaroon ng
makabuo ng (Phenomena) solution o makahulugang epekto sa karunungan ng
bagong salita isang particular na disiplina.
ang root
word. Mga Salik ng Pagpili
Pagtatambal Ito ay Kusa + Loob = 1. May Tiyak na Layon - May tiyak na tutunguhan
pagtatambal kusanloob ang saliksik.
ng (Voluntary) 2. Interes – Dapat gusto ito ng mananaliksik para
mga mas madali makalikha ng kawing ng pag – aaral
katutubong Sasakyan + na makakatulong sa pagbuo nito.
salitang Lumilipad + 3. Nakabatay sa Iba pang Umiiral na Saliksik –
ugat upang Himpapwid = nanganganak ng mga suliranin na
makalikha Salipapaw labn makakapaglikha ng mga panibagong Saliksik.
ng salin sa sa Eroplano 4. Maaaring Makalikha ng Iba pang Suliranin –
mga salitang (Airplane) Makagawa ng mga panibagong saliksik sa
banyaga. future.
5. May Malawak na Sarbey ng Batis – Maraming
Pagbuong 2 root words Batu + balani pagkukunan ng datos.
Muli sa na = batubalani 6. Maaaring Idaan sa Proseso ng Beripikasyon
Salitang Ugat pinagsama to panumbas sa 7. Makatotohanan at Malinaw - dahil inaasahang
make a new lodestone / ang saliksik ay nakasalig sa reyalidad,
word magnet. samakatuwid, malinaw, espisipiko, tiyak at may
kapasidad na maisakatuparan.
Pagsasaling – Pampanitikan
- Pagsasalin, saklaw ng pagsasaling pampanitikan Limit sa pagpili ng paksa
ang mga elementong pragmatik, linggwistik, at 1. Lugar - Tumutukoy sa paglilimita sa saliksik sa
kultural ng isasalin. isang partikular na lugar/lunan na maaaring
pag-aralan o pagsasagawaan ng pag - aaral.
Dalawang Metodo sa Pagsasalin 2. Edad – Identify the age of the respondents.
1. Direct Translations - pagtutumbas sa linggwistik 3. Panahon - Panahon na maaring maging bahagi
na katangian ng SL tungo sa mga katumbas nito ng panunuri.
sa TL. 4. Propesyon/Grupo/Pangkat – Pagbigay pansin
2. Oblique Translations - Nangangailangan ng sa problema o usapin na umiiral sa specific
kompleks na dulog upang makapagbigay ng group of people .
tiyak na estilong makakaapekto sa salin. 5. Kasarian – Considering the opinion of the
Teknikal na Pagsasalin difference of each genders.
1. Semantic Translation - Paghahanap ng 6. Lente/Teorya - paglalapat ng lente o teorya sa
pagtutumbas ng semantik at sintaktik na pagbasa sa teksto, panitikan, o sitwasyong
estruktura ng SL patungong TL. panlipunan.
2. Communicative Translation – Lumilikha ng
katumbas sa tagatanggap na wika. Aralin 7: Ang Pagbabalangkas

Paraphrasing Balangkas – Pangkalhatang plano ng isang material sa

- pagsasalaysay ng isang ideya sa sariling salita. pagbuo ng isang akda o sulatin.

Importance Tatlong Kategorya ng Balangkas

1. Ito ay isang uri ng pagtatala/ pagrerekord ng
impormasyon mula sa mga batis;
2. Ito ay nakatutulong upang mapanatili ang tiyak
na mensaheng nais iparating ng orihinal na
teksto;
3. Ito ay nakapagpapakita ng detalyado at
komprehensibong pag-unawa sa materyal sa
tulong ng muling pagsulat dito; at
4. Ito ay nakatutulong bilang suporta sa pag-
unawa sa mga komplikadong tekstong
inaasahang uunawain sa paraang
Paraphrasing – Tinutumbasan ang bati ayon sa meaning.
Kasing haba o mas maikli pa sa og text.
Summarizing – Getting the major point, shorter than
the actual text.
Quoting – Using the actual word from the source.
1. Division – Pumupunto sa mga bilang ng anyong
Romano (Roman Numerals)
2. Subdivision – Pumupunto sa malalaking titik ng
Alpabeto (A, B, C…)
3. Seksyon – Pumupunto sa mga bilang Arabiko (1,
2, 3…)
Uri ng Balangkas
1. Balangkas Pasalita – paglalapat ng teorya sa
pagbasa sa teksto, panitikan, o sitwasyong
panlipunan.
1.1. Pormal na Antas – Pampanitikan at
Pambansa
1.2. Impormal na Antas – Kolokyal, Lalawigan,
Balbal at Bulgar.
2. Balangkas Pangungusap - paglalapat ng lente o
teorya sa pagbasa sa teksto, panitikan, o
sitwasyong panlipunan.
 2.1. Ang Pormal na Antas ng Wika ay
nagpapakita ng katangiang paggamit ng
mga tuntunin at pamantayang pambalarila
at pang-estruktura.
a. Ang Pampanitikang antas ay
gumagamit ng mga tayutay at iba pang
retorikal na padron.
b. Ang Pambansang antas ay ginagamit sa
mga aklat at babasahing kadalasang
inilalathala sa buong bansa.

2.2. Ang Impormal na Antas ay nagpapamalas

ng mga salitang palasak na ginagamit sa
araw-araw at kadalasan ay umiiral sa mga
pangkaraniwang kumbersasyon.
a. Ang Kolokyal ay ginagamit sa mga
karaniwang usapan, gaya ng mga
magkakaibigan.
b. Ang Lalawiganin ay antas na ginagamit
sa mga probinsya.
c. Ang Balbal ay itinuturing bilang
salitang kanto o kalye.
d. Ang Bulgar ay mga salitang mura at
taboo.
3. Balangkas Patalata - pangunahin at
pansuportang detalyeng makatutulong upang
maunawaan ang kabuoan ng balangkas.

3.1. Pormal na Antas – Standard na salita o mas

kilala, tanggap at ginagamit ng karamihang
nakapag – aral sa wika.
a. Ang Pampanitikang antas – Gumagamit
ng mga tayutay at iba pang retorikal na
padron. EX. Balat Sibuyas, Taingang
Kawali atbp.
b. Ang Pambansang antas - Ginagamit sa
mga aklat at babasahing kadalasang
inilalathala sa buong bansa. EX. Ama,
Ina, Dalaga atbp.
3.2. Di – Pormal o Impormal na Antas – Mga
salitang karaniwan at palasak na ginagamit
sa mga pang araw – araw na pakikipag –
usap at pagsusult sa mga kakilala at
Kaibigan.
a. Lalawiganin – Mga salitang ginagamit a
mga probinsya. Maaring may kakaibang
tunog na tinatawag na schwa. Ex. Biag
(Iloko), Buhay (Tagalog);
b. Kolokyal - Ginagamit sa mga
karaniwang usapan, gaya ng mga
magkakaibigan. Ex. Bakla = Ding;
Kapatid = ‘Tol
c. Balbal – Slang words o salitang Kanto
Ex. Kano = Amerikano; Mother/Ermat
d. Bulgar – Salitang Mura, mgsa salitang
bastos, pagsusumpa at pagmumura.