Professional Documents
Culture Documents
Paroimies Ria
Paroimies Ria
Paroimies Ria
ΣΙΝΤΟΡΗ Σ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
1
Ελληνικές παροιμίες
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
2
Ελληνικές παροιμίες
Συγγενικές με τις παροιμίες ,αλλά διαφορετικές στην ουσία είναι ορισμένες παροιμιακές λέξεις και
φράσεις που έχουν αποτυπώσει αποφθεγματικό τόνο π.χ «Θα σε κάνω του αλατιού.»
Αξιόλογο επίσης είδος είναι οι παροιμιόμυθοι μικροί μύθοι ή ιστοριούλες που θυμίζουν παροιμίες.
Μπορεί να έχουν και μορφή διαλόγου…Γνώρισμά τους είναι η σάτιρα, η θυμόσοφη και γνωμική
διάθεση.
Πολλοί ισχυρίζονται πως οι παροιμίες είναι ξεπερασμένο (παλιομοδίτικο) είδος του λόγου… και πως
οι περισσότερες δεν συμβαδίζουν με το πνεύμα της εποχής…Κι έτσι να είναι η συλλογή τους έχει αξία…
Ίσως να είναι κι αυτή μικρή προσφορά στη διατήρηση της παράδοσης και της γλώσσας μας, στους
ύποπτους καιρούς που ζούμε…Κι οι νεότεροι ας χρησιμοποιούν όσες τους ταιριάζουν…
Όσον αφορά τους μαθητές μου, η διαπίστωση που έκανα ήταν, πως ήταν πρόθυμοι, όχι μόνον να
συλλέξουν παροιμίες, αλλά και να τις χρησιμοποιούν τόσο στον προφορικό όσο και στο γραπτό λόγο.
Πολλές φορές επέλεξαν να ασχοληθούν μ’ αυτό το θέμα, στα πλαίσια κάποιας εργασίας. Το βρήκαν
εύκολο και διασκεδαστικό...
Είναι γνωστό πως κυκλοφορούν δεκάδες βιβλία με παροιμίες. Όμως είναι ένα θέμα τόσο πλούσιο και
ανεξάντλητο…Όσες κι αν συγκεντρώσει κανείς …υπάρχουν κι άλλες…
Κάποιες τις περισσότερες τις κατέταξα θεματολογικά με βάση την κυριότερη λέξη κι άλλες από την
ερμηνεία …με αποτέλεσμα να βρεθούν κάποιες διπλογραμμένες. π.χ. «Η αλήθεια και το λάδι βγαίνουν
από πάνω.» Στην αλήθεια ή στο λάδι (ελιά);
Στην αρχή συγκέντρωνα μόνο παροιμίες. Αργότερα παροιμιακές φράσεις και κάποιες εκφράσεις ή
φράσεις (από τη βίβλο ή την ιστορία και τη μυθολογία ) καθώς και γνωμικά ή και λόγια σοφών, που
σήμερα έχουμε οικειοποιηθεί και χρησιμοποιούμε σαν παροιμίες, γνωρίζοντας ότι δεν είναι παροιμίες….
Στις περισσότερες υπάρχει η ερμηνεία περιληπτικά μέσα σε παρένθεση.
** *
3
Ελληνικές παροιμίες
ΑΓΙΟΙ
ΓΙΟΡΤΕΣ – ΟΝΟΜΑΤΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
4
Ελληνικές παροιμίες
Του αγίου του ανάβουν ένα κερί και του διαόλου δύο. (καλόπιασμα)
Κάθε μέρα δεν είναι τ’ Αη-Γιωργιού. (δε θα ’χουμε πάντα επιτυχίες και χαρές)
5
Ελληνικές παροιμίες
Απ’ τ’ Αη-Γιωργιού και πέρα, δος του φουστανιού σου αέρα. (καλυτερεύει ο καιρός)
Άμα ακούς Μαρία – Γιάννη, βάλε ψάρια στο τηγάνι, εξόν του μπάρμπα-Γιάννη.
Η Βαρβάρα βαρβαρώνει,
6
Ελληνικές παροιμίες
Αϊ-Σάββας σαβανώνει
κι ο Αϊ- Νικόλας παραχώνει.
7
Ελληνικές παροιμίες
Χριστούγεννα με τους δικούς σου και Πάσχα όπου βάλει ο νους σου.
Κλάψ’ τα Χαράλαμπε!
2. ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
9
Ελληνικές παροιμίες
(ΔΙΑΦΟΡΑ)
ΑΓΑΠΗ- ΕΡΩΤΑΣ
Στον πόλεμο της αγάπης, αυτός που το βάζει στα πόδια είναι ο νικητής.
Η αγάπη είναι η πιο γλυκιά τυραννία,
γιατί το μαρτύριό της το υποφέρουμε πρόθυμα.
Στον έρωτα εννιά φορές στις δέκα η γυναίκα ξεκινάει πρώτη και έπειτα κρατά άμυνα.
Η αγάπη θέλει αγάπη.
Όποιοι αγαπιούνται, συχνά συναντιούνται.
Όταν κανείς αγαπάει, είναι πάντοτε είκοσι χρονών.
Δάγκωσε τη λαμαρίνα. (ερωτεύτηκε)
Έφαγε χυλόπιτα…
Καλύτερα η αγάπη ενός γέρου παρά οι ξυλιές ενός νέου.
Το μάτι βλέπει…κι η καρδιά πιάνει φωτιά.
Πού ’ναι οι αγάπες που ’χαμε, πού ’ναι τα πήγαινε – έλα.
Από τα μάτια πιάνεται, στα χείλη κατεβαίνει,
κι από τα χείλη στην καρδιά ριζώνει και δε βγαίνει.
Η αγάπη είναι μια τέχνη και μάλιστα η καλύτερη απ’ όλες τις καλές τέχνες.
Αν δεν έχεις ό,τι αγαπάς, αγάπα ό,τι έχεις.
Με τον έρωτα περνάει ο καιρός και με τον καιρό ο έρωτας.
Όπου αγαπά γνωρίζεται απ’ την περπατησιά του. (συμπεριφορά)
Η αγάπη και το μίσος δεν κρατούν πολύ καιρό. (προσωρινές καταστάσεις)
Όταν αγαπά κανείς η ψυχή χορεύει στα μάτια.
Μήτε νύχτα χωρίς μέρα μήτε νιος χωρίς αγάπη.
Όποιος θέλει ν’ αγαπήσει, θέλει να χασομερήσει.
Θέλει κι άσπρα να ξοδιάσει και να μην τα λογαριάσει.
11
Ελληνικές παροιμίες
ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΗ
ΑΓΝΟΙΑ
ΑΓΝΟΣ –ΑΓΝΟΤΗΤΑ
ΑΔΙΕΞΟΔΟ
ΑΔΥΝΑΤΟΝ
13
Ελληνικές παροιμίες
ΑΘΩΟΤΗΤΑ
ΑΙΜΑ
ΑΛΗΘΕΙΑ
14
Ελληνικές παροιμίες
ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑ- ΒΟΗΘΕΙΑ
ΑΜΑΡΤΙΑ
ΑΝΑΤΟΛΗ
ΑΝΕΜΟΣ
Ανεμομαζώματα, διαβολοσκορπίσματα.
Κακός ψυχρός ο φράχτης μας στον άνεμο αντέχει.
Όποιος μαγειρεύει άνεμο, καπνό γευματίζει…
Όποιος σπέρνει άνεμο, θερίζει θύελλες ή χίμαιρες.
Άνεμο που δε βλάπτει, άσ’ τον να φυσά..
Όπου φυσάει ο άνεμος πάει…(παρασύρεται)
Όποιος αέρας κι αν φυσάει, ο μύλος πάντα αλέθει. (Έχει επιτυχίες υπό
οποιεσδήποτε συνθήκες.)
ΑΝΙΚΑΝΟΣ
16
Ελληνικές παροιμίες
ΑΝΤΙΡΡΗΣΗ
Όλοι γουδί κι αυτός γουδοχέρι.
ΑΝΘΡΩΠΟΣ
ΑΞΙΟΣ - ANAΞΙΟΣ
ΑΠΟΓΝΩΣΗ
Μαύρα κι άραχνα…
ΑΠΟΤΥΧΙΑ
ΑΡΧΗ –ΤΕΛΟΣ
ΑΣΗΜΑΝΤΟΣ-Η-O
ΑΣΤΑΘΗΣ
ΑΣΥΝΑΡΤΗΤΑ
ΑΥΓΑ
19
Ελληνικές παροιμίες
ΑΧΑΡΙΣΤΟΣ
ΒΑΣΑΝΑ
ΒΙΑΣΥΝΗ
ΒΙΒΛΙΟ
21
Ελληνικές παροιμίες
ΒΡΙΖΩ- ΒΡΙΣΙΑ
ΒΟΥΝΑ -ΚΑΜΠΟΙ
Ήμουν απάνω στα βουνά και περπατώ στους κάμπους. (Από την ευτυχία στη δυστυχία)
Κατά τα βουνά και τα χιόνια. (ικανότητες)
Μαθημένα (συνηθισμένα) τα βουνά από τα χιόνια.(ταλαιπωρίες)
Βουνό με βουνό δε σμίγει. (Τυχαία συνάντηση μετά από καιρό)
Ας λάμπει ο ήλιος κι ας είναι και τα βουνά.
Αφού ( όταν) δεν πάει ο Μωάμεθ στο βουνό, πάει το βουνό στο Μωάμεθ.
Το ήσυχο νερό, τρυπάει το βουνό.
Όποιος σκοντάφτει στον ίσιο δρόμο, αλίμονό του στο βουνό. (Στα δύσκολα…)
Μπρος γκρεμός (ή βαθύ) και πίσω ρέμα. (αδιέξοδο)
Πέρυσι κάηκε το βουνό και φέτος μύρισε η τσίκνα.
Αρματολός στο βουνό και κλέφτης στον κάμπο.
Τα όρη κάνουν πρόβατα κι η χώρα κάνει ανθρώπους.
22
Ελληνικές παροιμίες
ΓΕΛΙΟ
Γελά ο τρελός στ’ αγέλαστα.
Η πιο χαμένη μέρα, είναι αυτή που δεν έχουμε γελάσει.
Το χαμόγελο είναι γέφυρα που ενώνει.
Γελά καλύτερα, όποιος γελάει τελευταίος.
Γέλια ασταμάτητα…, μυαλό κουρκουτιασμένο.
Όσοι ξέρουν να γελούν, πολλά χρόνια θε να ζουν.
Το γέλιο μακραίνει τη ζωή.
Τίποτα δεν αφοπλίζει, όσο το γέλιο.
Όταν γελά το πρόσωπο, δεν γελά πάντα κι η καρδιά.
ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΙΑ
ΓΕΝΝΑΙΟΣ
(Γενναιότητα- ικανός- ότητα—δυνατότητες—παλικάρι.)
24
Ελληνικές παροιμίες
ΓΕΝΙΑ
ΓΛΥΚΑ
ΓΝΩΜΗ
ΓΝΩΣΗ
(Νους- λογική- μυαλό- έξυπνος, -η, -ο)
Αυτός που έχει γνώσεις κι έχει τη συναίσθηση αυτών που ξέρει, είναι σοφός.(Αραβική)
Κοντά στο νου κι η γνώση. (Ο έξυπνος καταλαβαίνει)
Κάλλιο γνώση παρά γρόσι.
Κάλλιο γνώση παρά δύναμη.
Έχουν γνώση οι φύλακες.
Άλλος το γρόσι κι άλλος τη γνώση.
Την πέτρα στύβει και την τρίχα σχίζει. (έξυπνος –ικανός)
Όσο να ’ρθει η γνώση, πάει το γρόσι…
Άβουλος (άσκοπος ) νους, διπλός κόπος. (Εσφαλμένες ενέργειες σε ταλαιπωρούν)
Στερνή μου γνώση, να σ’ είχα πρώτα.(τα παθήματα =μαθήματα)
Ο Θεός παίρνει πρώτα τη γνώση και μετά το βιος.
Θυμάσαι που σου τα ’λεγα κι ο νους σου δεν αγροίκα;
Καλιγώνει τον ψύλλο. (πανέξυπνος)
Καλύτερα άδεια τσέπη παρά άδειο κεφάλι.
26
Ελληνικές παροιμίες
ΓΥΝΑΙΚΑ-ΝΟΙΚΟΚΥΡΑ
ΓΥΦΤΟΣ
ΔΑΚΡΥΑ
29
Ελληνικές παροιμίες
Τραβάτε με κι ας κλαίω.
Το παίξε – παίξε φέρνει το κλάψε - κλάψε.
Ξένος πόνος, ξένα δάκρυα.
Είναι για κλάματα.
Χωρίς πόνο, δε βγαίνουν τα δάκρυα.
Έχει τα δάκρυα στην τσέπη του.
Έκλαψε με μαύρο δάκρυ. (απαρηγόρητα)
ΔΕΙΛΟΣ
ΔΙΑΒΟΛΟΣ
30
Ελληνικές παροιμίες
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
(Αδικία- νόμος- δίκη)
31
Ελληνικές παροιμίες
ΔΟΞΑ
ΔΡΟΜΟΣ
ΔΟΥΛΕΙΑ- ΕΡΓΑΣΙΑ
32
Ελληνικές παροιμίες
ΔΥΝΑΜΗ
ΔΥΣΤΥΧΙΑ
34
Ελληνικές παροιμίες
ΔΩΡΑ- ΔΩΡΟΔΟΚΙΑ
ΕΓΚΛΗΜΑ
35
Ελληνικές παροιμίες
ΕΓΩΙΣΜΟΣ
ΕΘΙΜΑ- ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ
ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ
ΕΙΡΗΝΗ –ΠΟΛΕΜΟΣ
36
Ελληνικές παροιμίες
ΕΚΔΙΚΗΣΗ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
(Μάθηση- παιδεία- σχολείο- δάσκαλος)
37
Ελληνικές παροιμίες
ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ
38
Ελληνικές παροιμίες
39
Ελληνικές παροιμίες
Μια του κλέφτη δυο του κλέφτη, τρεις και η κακή του μέρα.
Στου κλέφτη το σπίτι, κλέφτες δεν πατούν. (Αλληλεγγύη κλεφτών)
Φωνάζει ο κλέφτης να φύγει ο νοικοκύρης.
Αγαπά ο Θεός τον κλέφτη, αγαπά και το νοικοκύρη.
Ο μπενάκης κι ο βγαινάκης….
Τι γίνεται και δεν ακούγεται
Τα πάχη μου τα κάλλη μου.
Το μπόι δεν κάνει τον άνθρωπο.
Δυο πιθαμές άνθρωπος, τρεις τα γένια του. (Τα έργα του …μεγάλα)
Ο ψηλός είναι υπηρέτης του κοντού.
Δεν ξέρει να μοιράσει δυο γαϊδουριών άχυρο.
Δεν ξέρει να μοιράσει ψωμί στα σκυλιά..(ανίδεος- κουτός)
Δεν ξέρει πού παν τα τέσσερα.
Καλό κουμάσι…(σκάρτος)
Όλα τα στραβά τα κάνει η στραβή πινακωτή.
Ούλοι – ούλοι αντάμα κι ο ψωριάρης χώρια.
Είναι για τα πανηγύρια.
Όποιος πηδάει πολλά παλούκια (ή ρούμπαλα) κάποιο θα του μπει στον ….
Τα ’κανες αχταρμά…
Όσο ανακατεύεις τις ακαθαρσίες τόσο βρωμάνε.
Δε σε είπαμε καμπούρη και μας ξίνισες τη μούρη. (θύμωσες)
ΕΛΕΓΧΟΣ
41
Ελληνικές παροιμίες
ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗ
ΕΛΠΙΔΑ
ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ
ΕΜΠΟΡΙΟ
42
Ελληνικές παροιμίες
ΕΠΑΙΝΟΣ
ΕΠΙΔΕΙΞΗ
43
Ελληνικές παροιμίες
ΕΠΙΘΥΜΙΑ
Οι επιθυμίες του ανθρώπου είναι σαν τις μέρες. Η μια πάει η άλλη έρχεται.
Να ’ταν οι πέτρες ζάχαρη να έριχνα στη λίμνη. (Παράλογες επιθυμίες)
Δεν είχαμε τσιμπλομάτα και θέλαμε μαυρομάτα.
Τώρα που ζω θέλω να δω τα πεθυμάω κι ορίζω, κι άμα φύγω να με
κλαις, χάρη δε στο γνωρίζω.
ΕΠΙΜΟΝΗ
Το βιολί βιολάκι του…
ΕΠΙΤΥΧΙΑ
44
Ελληνικές παροιμίες
ΕΥΓΕΝΕΙΑ
ΕΥΤΥΧΙΑ
45
Ελληνικές παροιμίες
ΕΧΘΡΟΣ
46
Ελληνικές παροιμίες
ΖΗΛΙΑ-ΖΗΛΟΣ
ΖΗΜΙΑ
47
Ελληνικές παροιμίες
ΖΗΤΙΑΝΟΣ
ΖΩΗ
48
Ελληνικές παροιμίες
Η ζωή συνεχίζεται…
Του έκανε το βίο αβίωτο.
ΗΛΙΚΙΑ
ΘΑΛΑΣΣΑ
49
Ελληνικές παροιμίες
ΘΑΝΑΤΟΣ
50
Ελληνικές παροιμίες
Αφορμή κι θάνατος.
Ο παθός είναι γιατρός.
Είναι με το ’να πόδι στον τάφο (λάκκο)
Σαν πεθάνω εγώ, φούρνος μην καπνίσει.
Βλέπει τα ραδίκια ανάποδα.
Φτιάχνει λαήνια.
Πήγε στον άγιο Πέτρο…
Πέθανε στην ψάθα.
Τον έχουν ξεγράψει…
ΘΕΛΗΣΗ
ΘΥΜΟΣ
52
Ελληνικές παροιμίες
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η ιστορία επαναλαμβάνεται.
Ιστορία μου αμαρτία μου.
53
Ελληνικές παροιμίες
ΚΑΚΟΣ- ΚΑΚΙΑ
ΚΑΚΟΛΟΓΙΑ
Όποιος σου λέει τις πομπές των άλλων, θα λέει και τις δικές σου στους άλλους.
54
Ελληνικές παροιμίες
Όταν κακολογείς έναν νεκρό είναι σαν να τον μαχαιρώνεις μέσα στον τάφο του.
Αυτός που δίνει πίστη στις κακολογίες είναι χειρότερος κι απ’ τους ίδιους τους
κακολόγους.
ΚΑΛΟ
ΚΑΠΝΟΣ - ΦΩΤΙΑ
Άλλος ανάβει τη φωτιά κι άλλος την ανεμίζει. (Άλλος κάνει κακό, άλλος το πληρώνει.)
Άλλος βάζει φωτιά, κι άλλος βρίσκει μπελά.
Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά.
Καπνός χωρίς φωτιά δεν υπάρχει…
55
Ελληνικές παροιμίες
56
Ελληνικές παροιμίες
ΚΑΡΑΒΙ
57
Ελληνικές παροιμίες
ΚΟΡΟΪΔΙΑ
ΚΥΝΗΓΟΣ
ΛΟΓΟΣ
ΛΟΓΙΚΗ- ΛΟΓΙΑ (ΚΟΥΒΕΝΤΕΣ)
59
Ελληνικές παροιμίες
ΜΑΜΗ
61
Ελληνικές παροιμίες
ΜΕΛΛΟΝ
ΜΕΤΑΝΟΙΑ
ΜΙΚΡΟΣ
62
Ελληνικές παροιμίες
ΜΟΝΟΣ - ΜΟΝΑΞΙΑ
63
Ελληνικές παροιμίες
ΜΥΣΤΙΚΟ
ΝΤΡΟΠΗ
64
Ελληνικές παροιμίες
ΞΕΝΟΣ - ΞΕΝΙΤΙΑ
ΞΥΛΟ
65
Ελληνικές παροιμίες
ΟΜΟΡΦΟΣ- Η –Ο -ΟΜΟΡΦΙΑ
ΟΝΟΜΑ
ΟΝΕΙΡΑ
68
Ελληνικές παροιμίες
ΟΡΚΟΣ
Τα βόδια τα δένουν απ’ τα κέρατα. Τον άνθρωπο τον δένουν απ’ το λόγο του…
ΟΥΡΑΝΟΣ
69
Ελληνικές παροιμίες
70
Ελληνικές παροιμίες
ΠΑΘΟΣ
ΠΑΡΑΞΕΝΑ – ΠΑΡΑΔΟΞΑ
71
Ελληνικές παροιμίες
ΠΑΡΑΠΟΝΟ
ΠΕΙΝΑ
ΠΕΙΡΑ
72
Ελληνικές παροιμίες
ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ
ΠΛΕΟΝΕΞΙΑ
Και τα δικά μου δικά μου και τα δικά σου δικά μου….
Το έδεσε κόμπο ...(ότι θα γίνει κάτι.)
ΠΛΗΘΟΣ
73
Ελληνικές παροιμίες
ΠΟΝΗΡΟΣ
ΠΟΝΟΣ
ΠΡΟΔΟΣΙΑ
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ
Αν δε χτυπήσεις την πόρτα δεν ανοίγει.
Αν δεν έχεις νύχια να ξυστείς μη περιμένεις να σε ξύσουν. (Αν δεν προσπαθήσεις
μόνος σου, αν δε στηρίζεσαι στις δικές σου δυνάμεις…)
74
Ελληνικές παροιμίες
ΣΥΝΕΠΕΙEΣ
ΤΑΞΙΔΙ
ΤΙΜΗ –ΤΙΜΙΟΣ
Η τιμή τιμή δεν έχει και χαράς τον που την έχει.
Στο λόγο της τιμής μου.
Την τιμή και το συμφέρον δε μπορούμε να τα βάλουμε στο ίδιο τσουβάλι.
75
Ελληνικές παροιμίες
ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ
ΥΠΝΟΣ
ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ
ΥΠΟΜΟΝΗ
Το Παρίσι δεν έγινε σε μια μέρα. (Τα μεγάλα έργα απαιτούν χρόνο…)
Η υπομονή φέρνει τριαντάφυλλα.
ΦΙΛΟΣ - ΦΙΛΙΑ
Αυτός που έπαψε να είναι φίλος, ποτέ του δεν υπήρξε τέτοιος.
(ή) Φίλος που γίνηκε εχθρός ποτέ δεν ήταν φίλος.
Ένας αληθινός φίλος είναι σαν ένα ακριβό μυστικό, που το χρησιμοποιούμε,
όταν έχουμε μεγάλη ανάγκη.
ΦΙΛΟΔΟΞΟΣ – ΦΙΛΟΔΟΞΙΑ
79
Ελληνικές παροιμίες
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ- ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΦΟΒΟΣ
ΦΤΩΧΟΣ-Η - ΦΤΩΧΕΙΑ
Του φτωχού το κέρατο στο κούτελο και του άρχοντα στο γόνατο…
Σε πλούσιο μη χρωστάς και σε φτωχό μη δανείζεις…
Κάλλιο φτωχός και ήσυχος παρά πλούσιος και ανήσυχος.
Απ’ όλα τα κακά η φτώχεια ζυγίζει ελαφρότερα…(Υπάρχουν και χειρότερα…)
Του φτωχού το εύρημα, για καρφί …για πέταλο.
ΧΑΡΑ - ΛΥΠΗ
ΧΟΡΟΣ
ΧΡΟΝΟΣ - ΚΑΙΡΟΣ
83
Ελληνικές παροιμίες
XΩΡΙΟ
ΨΕΜΑ- ΨΕΥΤΗΣ
85
Ελληνικές παροιμίες
3.ΓΑΜΟΣ
86
Ελληνικές παροιμίες
Πάρ’ τον στο γάμο σου να σου πει και του χρόνου.
Ο γάμος είναι σαν πολιορκημένο φρούριο. Εκείνοι που ’ναι από ’ξω θέλουν
να μπουν μέσα κι εκείνοι που ’ναι μέσα θέλουν να βγουν έξω. (αραβική)
Ο γάμος είναι σαν το φτέρνισμα. Δεν το ξέρει κανείς από πριν. (ρωσική)
Στο γάμο, όπως και στο φόνο, πρέπει να ρίχνει κανείς μια ματιά γύρω του,
ενόσω υπάρχει ακόμη καιρός. (Δανική)
88
Ελληνικές παροιμίες
Αν δε ταιριάζαμε δε θα συμπεθεριάζαμε.
89
Ελληνικές παροιμίες
90
Ελληνικές παροιμίες
***
91
Ελληνικές παροιμίες
Είναι του γέρου τα κανάκια σαν νερόβραστα σπανάκια. (χάδια ερωτικά γερόντων)
Κάηκε η γριά στο κουρκούτι και φυσάει και το γιαούρτι.
93
Ελληνικές παροιμίες
Κατά το γέρο κι η στολή κατά το νιο κι η χάρη. (Ο νέος έχει τα νιάτα. Ο γέρος
χρειάζεται στολίδια.)
***
94
Ελληνικές παροιμίες
5. ΖΩΑ - ΦΥΤΑ
95
Ελληνικές παροιμίες
ΠΟΥΛΙΑ
ΑΕΤΟΣ - ΓΕΡΑΚΙ
96
Ελληνικές παροιμίες
Καλύτερα σπουργίτης και στο χέρι παρά αϊτός και στον αέρα. (σιγουριά –βεβαιότητα)
Δύσκολα πετάς μ’ αϊτούς όταν σε περιτριγυρίζουν χάνοι.
ΚΟΡΑΚΑΣ
ΠΕΡΔΙΚΑ
ΚΟΥΡΟΥΝΑ
Η κουρούνα για να μάθει το περπάτημα της πέρδικας, ξέχασε το δικό της. (μίμηση)
Να ’χαν οι κουρούνες γνώση, να σου δίνανε καμπόση…(ανόητος)
Από κουρούνα βγαίνει αϊτός κι από αϊτό κουρούνα.
Δεν έχει μυαλό…Είναι μια κουρούνα!
ΠΑΠΙΑ
ΚΟΤΑ-ΚΟΚΟΡΑΣ
98
Ελληνικές παροιμίες
ΔΙΑΦΟΡΑ
ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ
ΑΛΕΠΟΥ
ΑΡΚΟΥΔΑ
Όταν βλέπεις την αρκούδα στ’ αμπέλι του γείτονά σου, περίμενέ την
και στο δικό σου. (Πάρε μέτρα)
Στη γειτονιά σου χορεύει αρκούδι; Καρτέρα το και στην πόρτα σου.
Αντί για λαγό, έβγαλε αρκούδα…(ατυχίες)
Μαλλί αρκούδας, μετάξι δε γίνεται…(Δεν αλλάζει η φύση..)
Μαθαίνει η αρκούδα και χορεύει…(εκπ/ση)
Της αρκούδας, άμα της βγάλεις τη χαλινάδα, τότε θα δεις αν είναι ήμερη ή άγρια…
(ελευθερία)
102
Ελληνικές παροιμίες
ΛΑΓΟΣ
103
Ελληνικές παροιμίες
ΚΑΤΣΙΚΑ
ΠΡΟΒΑΤΟ
ΛΥΚΟΣ
ΓΑΤΑ - ΓΑΤΟΣ
107
Ελληνικές παροιμίες
ΠΟΝΤΙΚΟΣ
ΓΑΪΔΑΡΟΣ
Κάποιου του χάριζαν γάιδαρο και αυτός τον κοίταζε στα δόντια.
Κάλλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε. (προνοητικότητα)
Γάιδαρος δεμένος, νοικοκύρης ξένοιαστος. (ή σφαλισμένος)
Κάλλιο γάιδαρος δικός μου παρά νιο άλογο και ξένο.
Μεγάλωσε το γαϊδουράκι, μίκρυνε το σαμαράκι.
Πούλησε το γάιδαρο, να φτιάξει το σαμάρι.
Γάιδαρος πάντα γάιδαρος κι ας του φοράνε σέλα.
Χρυσωμένος γάιδαρος, πάντα γαϊδούρι είναι. (Εξωτερική εμφάνιση και χαρακτήρας)
Άνθρωπος ξετσίπωτος, γάιδαρος αδέσποτος.
109
Ελληνικές παροιμίες
Και τα βαριά στο γάιδαρο και τα ελαφριά στο γάιδαρο.(Τα βάρη φορτώνονται στους
ταπεινούς , τους αδύναμους.)
110
Ελληνικές παροιμίες
ΑΛΟΓΟ
ΒΟΔΙ - ΑΓΕΛΑΔΑ
112
Ελληνικές παροιμίες
Τα βόδια τα δένουν απ’ τα κέρατα. Τον άνθρωπο απ’ το λόγο του. (αξιοπρέπεια-
εμπιστοσύνη)
113
Ελληνικές παροιμίες
ΚΑΜΗΛΑ
Η καμήλα δεν κοίταζε την καμπούρα της, κοίταζε της διπλανής της.
Η καμήλα κέρατα ήθελε κι έχασε και τ’ αυτιά της.
Αν δε γονάτιζε η καμήλα, δε θα τη φορτώνανε. (Θέλουν και τα παθαίνουν.)
Τον φυλάει σαν την γκαμήλα.
Η καμήλα αν θέλει γαϊδουράγκαθα, ας μακρύνει το λαιμό της. (ατομική προσπάθεια)
Η καμήλα δεν κουτσαίνει απ’ τ’ αυτί….(ασήμαντη ζημιά)
ΓΟΥΡΟΥΝΙ
ΣΚΑΝΤΖΟΧΟΙΡΟΣ
114
Ελληνικές παροιμίες
ΛΙΟΝΤΑΡΙ
Ποτέ μην ξυπνάς λιοντάρι που κοιμάται. (Εχθρός που δεν σ’ ενοχλεί)
Ένας αλλά λέων…(ισχυρός)
Όποιος κάνει το λιοντάρι σε καιρό ειρήνης, γίνεται ζαρκάδι σαν αρχίσει ο πόλεμος…
(δειλός- φοβητσιάρης)
ΜΑΪΜΟΥ
Είδε η μαϊμού τον κ…λο της και τον πέρασε για πληγή.
Είναι σαν της μαϊμούς ο κ….
ΕΛΑΦΙ
ΕΝΤΟΜΑ
ΜΕΛΙΣΣΑ
115
Ελληνικές παροιμίες
ΨΥΛΛΟΣ
ΨΕΙΡΑ
ΜΥΓΑ
ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΝΤΟΜΑ
ΨΑΡΙΑ
Φάτε μάτια ψάρια και κοιλιά περίδρομο. (Επιθυμίες που δεν πραγματοποιούνται…)
Αν δε βρέξεις κ…. ψάρι δεν τρως. (Τα αγαθά αποκτούνται με κόπο.)
Ψαρεύει σε θολά νερά…ή Μην ψαρεύεις σε θολά νερά…(Αβέβαιη έκβαση)
Ο μουσαφίρης και το ψάρι την Τρίτη μέρα βρωμάνε…
Το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι…(Ανικανότητα ή ανηθικότητα αρχηγών)
118
Ελληνικές παροιμίες
ΚΑΒΟΥΡΑΣ
Εδώ σε θέλω κάβουρα, να περπατάς στα κάρβουνα…(δυσκολίες)
Τι είναι ο κάβουρας, τι είναι το ζουμί του…(μικρή αξία)
Ο κάβουρας στο σπίτι του μεγάλος νοικοκύρης.
Ο κάβουρας στο σπίτι του, κανέναν δε φοβάται…
Ο κάβουρας στην τρύπα του μεγάλος άρχοντας είναι…
Περπατά σαν κάβουρας…(αργός- αργοκίνητος- αργόστροφος…)
Περνά σαν τον κάβουρα στον τέντζερη…(δυστυχεί- υποφέρει…)
Κάβουρα στραβά πατείς, μα το καλό που θα δεις…(κακός δρόμος)
119
Ελληνικές παροιμίες
ΑΛΛΑ ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ
ΣΑΛΙΓΚΑΡΟΣ- ΣΚΟΥΛΗΚΙ
ΕΡΠΕΤΑ
ΦΙΔΙ
Την κότα κακαρίζοντας, το φίδι βγαίνει και την τρώει…( Ο φλύαρος αποκαλύπτεται
στον εχθρό)
Έβγαλε το φίδι από την τρύπα…(Πέτυχε στα δύσκολα)
Αν σε τσιμπήσει αστρίτης, έχεις χρόνια για να ζήσεις.
Αν σε φάει η οχιά, πάρε φτυάρι και κασμά…(θα πεθάνεις)
Αν σε φάει νταλακάκι (μικρή σαύρα ), τρέξε, βγάλε το φαρμάκι.
Όση γλυκάδα έχει το χέλι, τόση πικράδα έχει το φίδι…(Διαφορετικοί χαρακτήρες)
Του φιδιού το δάγκωμα, ύστερα πονεί…(Οι συκοφαντίες μπορεί να μας βλάψουν και
μετά από καιρό…)
Χύνει το φαρμάκι της – του σαν οχιά…σαν φίδι…(κακόγλωσσος)
Κάλλιο γλώσσα φιδιού (να σε φάει) παρά γυναικός κακής.
Το φίδι φίλος δεν πιάνεται…
Μ’ έζωσαν τα φίδια… (υποψίες)
Ο καλός λόγος βγάζει το φίδι από την τρύπα.
Έβαλαν τον τρελό να βγάλει το φίδι από την τρύπα…(τον αφελή)
Μην πατάς το φίδι στην ουρά. (εχθρό εκεί που τον πονεί…)
Μαύρο φίδι που σ’ έφαγε…(Αλίμονό σου- Έπαθες ,θα πάθεις μεγάλο κακό)
Ζέσταινε φίδι το Χειμώνα, να σε φάει το Καλοκαίρι. (αχαριστία)
Έτρεφε φίδι στον κόρφο του…(εχθρό)
Ποιος θα βγάλει το φίδι από την τρύπα; Ή Έβγαλε το φίδι από την τρύπα…
Με ξένα χέρια, φίδια δεν πιάνονται…
Φίδι να φτύσει…, θα σκάσει…(ή το φαρμακώνει) ( ο θυμωμένος ή πικραμένος)
ΧΕΛΩΝΑ
ΒΑΤΡΑΧΟΣ
ΦΥΤΑ
ΔΕΝΤΡΑ
Δεν υπάρχει δέντρο όσο καλό κι αν είναι που να μην έχει ρόζους.
( Όλοι έχουν ελαττώματα)
Το άκαρπο δέντρο στη φωτιά το βάζουν.
Το κακό δέντρο θέλει ξερίζωμα απ’ την αρχή.
Όταν ξεραθεί το δέντρο, φεύγουν οι μαϊμούδες.
Θέλει ν’ ανθίσει το δεντρί κι η πάχνη δεν τ’ αφήνει.
Το δέντρο δεν κόβεται με μια τσεκουριά…(Χρειάζεται προσπάθεια…)
Τα δέντρα κάνουν καρπό, όταν έρθει ο καιρός τους…
Κάθε δεντράκι με τον ίσκιο του… (καθένας με την αξία του…)
Αν θέλεις ξύλα το Χειμώνα, πότιζε τα δέντρα σου το Καλοκαίρι.
Δεν πατάει σε σάπιο ξύλο…(Είναι σίγουρος – η για τις ενέργειές του –της)
122
Ελληνικές παροιμίες
ΔΑΣΟΣ
ΕΛΙΑ
123
Ελληνικές παροιμίες
ΣΥΚΙΑ - ΣΥΚΑ
124
Ελληνικές παροιμίες
ΚΑΣΤΑΝΙΑ- ΚΑΡΥΔΙΑ
ΜΗΛΙΑ - ΜΗΛΟ
Το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά θα πέσει…Κι αν παραπέσει, στον ίσκιο της θα πέσει…
125
Ελληνικές παροιμίες
ΛΕΜΟΝΙΑ
ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ
ΑΧΛΑΔΙ - ΑΧΛΑΔΙΑ
126
Ελληνικές παροιμίες
ΠΛΑΤΑΝΟΣ
ΔΙΑΦΟΡΑ
Τα ’κανες ρόιδο…(Τα ’κανες μαντάρα)
Γύρισε κόκκινο κορόμηλο…(Ατιμασμένη- ντροπιασμένη)
Μου ’κανες την καρδιά περιβόλι…
Το μετάξι θέλει τάξη κι άνθρωπο να το κοιτάξει.
Χαίρεται ο πεύκος τις δροσιές κι ο έλατος τα χιόνια…
Πολλά ρέστια (κουκουνάρια),λίγα χιόνια. Λίγα ρέστια, πολλά χιόνια..
ΛΑΧΑΝΙΚΑ- ΧΟΡΤΑ
127
Ελληνικές παροιμίες
ΠΕΠΟΝΙΑ
ΚΑΡΠΟΥΖΙΑ
ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ
129
Ελληνικές παροιμίες
***
130
Ελληνικές παροιμίες
6. ΗΜΕΡΑ- ΝΥΧΤΑ
(ΠΡΩΙ –ΒΡΑΔΥ)
131
Ελληνικές παροιμίες
Η καλή μέρα απ’ το πρωί φαίνεται.(Η έκβαση φαίνεται απ’ την αρχή)
132
Ελληνικές παροιμίες
Μην αναβάλλεις γι’ αύριο αυτό που θες (μπορείς) να κάνεις σήμερα.
Αυτός τα ‘χει μεσάνυχτα τώρα το μεσημέρι. (Ενώ είναι ολοφάνερα δεν τα βλέπει.)
***
133
Ελληνικές παροιμίες
7. ΘΕΟΣ
( ΕΚΚΛΗΣΙΑ- ΘΡΗΣΚΕΙΑ)
134
Ελληνικές παροιμίες
135
Ελληνικές παροιμίες
136
Ελληνικές παροιμίες
Ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο και είπε: «Όποιος έχει μυαλό, ας πορεύεται…»
ΠΑΠΑΣ
137
Ελληνικές παροιμίες
***
138
Ελληνικές παροιμίες
139
Ελληνικές παροιμίες
Α. ΓΛΩΣΣΑ
Β. ΚΕΦΑΛΙ
Γ. ΜΑΤΙΑ
Δ. MYTH
Ε. ΑΥΤΙΑ
Ζ. ΛΑΙΜΟΣ
Η. ΧΕΡΙΑ
144
Ελληνικές παροιμίες
Η. ΠΟΔΙΑ
Μην κοιτάς το στραβό μου το ποδάρι, κοίτα την ίσια μου την τύχη.
Πήρε πόδι. (έφυγε)
Μ’ άφησε στο ποδάρι του. (αντικαταστάτη)
ΔΙΑΦΟΡΑ
***
145
Ελληνικές παροιμίες
146
Ελληνικές παροιμίες
Α΄ ΧΕΙΜΩΝΑΣ
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά με σύγκρυα και παγωνιά.
147
Ελληνικές παροιμίες
Ο Χειμώνας κι αν χιονίσει
στα σπαρτά καρπό θα ρίξει.
(ή τα σπαρτά θα ωφελήσει)
148
Ελληνικές παροιμίες
ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ
Το τραγούδι με τον τρύγο το Δεκέμβρη παραμύθι.
Μπήκε ο Δεκέμβρης;
Δίκαιος όποιος έσπειρε. (Κύπρος)
ΓΕΝΑΡΗΣ
Το Γενάρη κι αν δε βρέξει,
δε ξινίζουν τα τυριά.
149
Ελληνικές παροιμίες
Ο Γενάρης κι ο Φλεβάρης
είναι ο ξεπροβιδάρης.
Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην εξετάζεις. (Ή και ήλιο μην εξετάζεις.)
150
Ελληνικές παροιμίες
ΦΛΕΒΑΡΗΣ
Τον Φλεβάρη είπαν να βρέξει
και λησμόνησε να πάψει.
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει
πάλι η άνοιξη θ’ ανθίσει.
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει,
καλοκαίρι θα μυρίσει,
μα κι αν κάνει πως κακιώνει, (αν θυμώσει)
μες στο χιόνι θα μας χώσει.
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει
καλοκαίρι θα μυρίσει
κι αν ξεχάσει και ξεφλεβίσει
του γαϊδάρου την πέτσα θα μαδήσει.
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει
καλοκαίρι θα μυρίσει
μα κι αν τύχει και γαϊδουρίσει
μες στα χιόνια θα μας κλείσει.
151
Ελληνικές παροιμίες
Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει
καλοκαίρι θα μυρίσει,
μα ’χει φλέβες κι αν τσι ανοίξει,
ποταμούς θα ξεκινήσει.
Φλεβάρης, κουτσοφλέβαρος
μικρός – μικρός και κουντουρός.
Β΄ ΑΝΟΙΞΗ
ΜΑΡΤΗΣ
ΑΠΡΙΛΗΣ
154
Ελληνικές παροιμίες
Η βροχή τ’ Απριλομάρτη
μόνο τους ψαράδες βλάπτει.
Ο Απρίλης με τραγούδια
κι ο Μάης τα λουλούδια.
155
Ελληνικές παροιμίες
ΜΑΗΣ
156
Ελληνικές παροιμίες
Γ. ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ
Μη σε γελάσει ο βαθρακός
και το χελιδονάκι,
αν δε λαλήσει ο τζίτζικας,
δεν είν’ καλοκαιράκι.
ΙΟΥΝΙΟΣ
157
Ελληνικές παροιμίες
Θεριστής με το δρεπάνι
τον καιρό του δεν τον χάνει.
ΙΟΥΛΙΟΣ
158
Ελληνικές παροιμίες
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
Ήρθε ο Αύγουστος;
ψάξε την κάπα σου!
159
Ελληνικές παροιμίες
Δ. ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ
ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ
Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια
τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
ΟΚΤΩΒΡΗΣ
Το οκτωβριανό το λάδι
άλλος μήνας δεν το βγάζει.
Ο Οκτώβρης συγυρίζει,
ναφθαλίνη θα μυρίσει
ΝΟΕΜΒΡΗΣ
Νοέμβρη νόα κι έσπερνε,
Δεκέμβρη ιδέ κι απόσπειρε,
κι έμπα και στ’ αμπέλι σου
καλονοικοκύρης μέσα.
Ο Νοέμβρης έκλεισε;
Τα ζευγάρια είναι στο στάβλο.
Το Νοέμβρη, το Δεκέμβρη
φύτευε καταβολάδες.
Ο Νοέμβρης κι αν βροντά
το κρασάκι να ’ναι καλά!
Ο Νοέμβρης με βροχή
σκάβει, σπέρνει όλη τη γη.
161
Ελληνικές παροιμίες
10. ΝΕΡΟ
162
Ελληνικές παροιμίες
Νερό κι αλάτι.
Ας το πάρει το ποτάμι.
Πολλές φορές πάει η στάμνα (η κολοκύθα) για νερό, μια φορά όμως σπάει.(Μια φορά
αποτυγχάνουν)
Το καλό πηγάδι, όσο νερό κι αν βγάζει δεν ξεραίνεται. (Καλές επιχειρήσεις =κέρδη)
Όπου περπατεί το ποτάμι από κει θα πιεις νερό.(Από τους πλούσιους έχεις οφέλη…)
Ταράζει τα νερά.
Στη μικρή βρυσούλα πίνει κανείς πιο εύκολα νερό παρά στη μεγάλη βρύση.(Οι
ευκαιρίες είναι ανάλογες με τις δυνατότητές μας.)
***
165
Ελληνικές παροιμίες
11.ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
166
Ελληνικές παροιμίες
A. ΣΠΙΤΙ
Η ομόνοια χτίζει σπίτι κι η διχόνοια το γκρεμίζει.
Όποιος κατηγορεί το σπίτι του πέφτει και τον πλακώνει.
Σπίτι μου σπιτάκι μου και σπιτοκαλυβάκι μου. (ή φτωχοκαλυβάκι μου)
Όσα ξέρει ο νοικοκύρης δεν τα ξέρει ο κόσμος όλος. (ή δεν τα ξέρει ο μουσαφίρης)
Κάθε άνθρωπος είναι βασιλιάς στο σπίτι του.
Στο σπίτι του κι ο χωριάτης βασιλιάς.
Από στραβή καμινάδα, βγαίνει στραβός καπνός.
Ένα μικρό δικό μου σπίτι είναι καλύτερο από ένα μεγάλο ξένο.
Χτίζει κάστρα στην άμμο. ( χωρίς λογική)
Όποιος μπαίνει από το παράθυρο δεν είναι ο νοικοκύρης.
Όλα γίνονται γρήγορα σ’ ένα σπίτι που ’χει τάξη.
Όποιος πουλά το σπίτι του γελούν τα κεραμίδια.
Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου θα πέσει να σε πλακώσει.
Σαν σε τιμά το σπίτι σου, τιμάσαι η γειτονιά σου. (εκτίμηση)
167
Ελληνικές παροιμίες
Β. OIKOΓΕΝΕΙΑ
(ΓΟΝΕΙΣ - ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ)
Με τους δικούς σου (τους συγγενείς σου) φάε, πιες κι αλισβερίσι μην κάνεις…
Με τους δικούς σου φάε, πιες και με τον ξένο χωρατέψου…
Ας είναι πολύ το γένος μου κι ας με μισεί ο κόσμος.
Γ. ΜΗΤΕΡΑ
Η μάνα είναι αγέννητη και μια φορά γεννιέται.
Η μάνα φίδι γέννησε και το λυπήθηκε…
Αν δεν κλάψει το μωρό, δεν το ταΐζει η μάνα.
Κατά μάνα κατά κύρη (τάτα) κατά γιο και θυγατέρα. (συγγενικές ομοιότητες)
Η μάνα είναι γλυκό κρασί, νόστιμο παξιμάδι. Εκείνος που το πίνει μεθά…,
εκείνος που το τρώει δε χορταίνει…
Της καλομάνας το παιδί το πρώτο είναι κορίτσι…
Μονάχα η μητέρα ξέρει αν το παιδί είναι του πατέρα…
Μάνα είναι μόνο μία!
Καμιά μάνα δεν είναι τόσο εξαχρειωμένη, που να μη θέλει τα παιδιά της να είναι καλά.
Από μάνα ορφανεύουν τα παιδιά.
Κλάψε με μάνα μου, κλάψε με με ήλιο με φεγγάρι…(κακό)
Χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα…(Συνωστισμός- σύγχυση)
Απ’ όλα τα λαλούμενα
κάλλιο χτυπά η καμπάνα.
Απ’ όλα τα μυρωδικά,
κάλλιο μυρίζει η μάνα.
Δεν τον ξέρει ούτε η μάνα του…(Άσημος- άγνωστος)
Να τρώει η μάνα και του παιδιού να μη δίνει…(νόστιμο)
Η πιο γλυκιά αγκαλιά είναι η μητρική.
Του φοβητσιάρη η μάνα δεν έκλαψε ποτέ. (Για ποιο λόγο;)
Να με κρατάει η μάνα μου κι ας με κρατεί στ’ αγκάθια.
170
Ελληνικές παροιμίες
Ποιο δάχτυλο θα κόψεις και δε θα πονέσει; (Η μάνα αγαπά όλα τα παιδιά το ίδιο)
Όλα τα δάχτυλα δεν είναι ίδια. (Οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί)
Όσα σκεπάζει ο ουρανός, τόσα σκεπάζει η μάνα…
Δ. ΠΑΤΕΡΑΣ – ΣΥΖΥΓΟΙ
Άκουε τον πατέρα σου κι ορμήνευε το γιο σου.
Είναι σοφό το παιδί, που κατανόησε τον πατέρα του.
Στο σπίτι ο πατέρας είναι η τάξη, η μητέρα η αγάπη και το παιδί η χαρά.
Απ’ αγκάθι βγαίνει ρόδο κι από ρόδο βγαίνει αγκάθι.
Αντάμα κουβεντιάζουμε και χώρια ακούμε…
Τα πάνε μέλι γάλα…
Αν μ’ αγαπά ο άντρας μου, της μοίρας μου έχω χάρη.
Κόρη μου κατά τον άντρα σου να σειέται κι η ποδιά σου. (Οικονομικές δυνατότητες)
Η γυναίκα του στραβού για ποιον στολίζεται;
Τον άντρα μου θωρούνε και μένανε τιμούνε…(άξιος)
Ό,τι έχω εμπρός μου, το λέω του ανδρός μου. (ειλικρίνεια)
Λίγα απ’ όλα και πολλά , τα βολεύουν μια χαρά νοικοκύρης και κυρά.
Ούτε άντρας δίχως σπίτι ούτε σπίτι δίχως άντρα…
Ο χωρισμός είναι κακός κι αντάμα δε χωράμε…
Ε. ΠΑΙΔΙΑ
Όψιμος γιος δε θα γνωρίσει πατέρα…
Τα παιδιά που αργούν να ’ρθουν στον κόσμο, ορφανεύουν γρήγορα…
171
Ελληνικές παροιμίες
172
Ελληνικές παροιμίες
ΣΤ. ΑΔΕΡΦΙΑ
***
173
Ελληνικές παροιμίες
174
Ελληνικές παροιμίες
176
Ελληνικές παροιμίες
***
Άμα βλέπεις ένα γυμνό μη ρωτάς πού είναι τα ρούχα του…(Κάτι παράξενο-
απελπισμένος…)
178
Ελληνικές παροιμίες
Βγάλ’ τη σκούφια σου και βάρα με.(Έχουν ελαττώματα αλλά κατηγορούν τους άλλους)
***
181
Ελληνικές παροιμίες
14.ΤΕΧΝΗ- ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ
Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης.
Αρχάριος …, μαστροχαλαστής.
Ο ράφτης όταν κόβει τσόχα, τη δική του βγάζει πρώτα. (Προσωπικό συμφέρον)
***
184
Ελληνικές παροιμίες
185
Ελληνικές παροιμίες
ΚΡΑΣΙ – ΟΙΝΟΣ
(ΜΕΘΗ - ΜΕΘΥΣΜΈΝΟΣ)
186
Ελληνικές παροιμίες
188
Ελληνικές παροιμίες
16. ΥΓΕΙΑ
(ΙΑΤΡΟΣ - ΑΡΡΩΣΤΟΣ)
189
Ελληνικές παροιμίες
190
Ελληνικές παροιμίες
***
191
Ελληνικές παροιμίες
17. ΦΑΓΗΤΑ
192
Ελληνικές παροιμίες
Ό,τι βγάζει η κυρα-Θωμαή, μια στο γλέντι και μια στο φαΐ.
Αλλού παχνίζει, αλλού φουρνίζει…(απροσεξία)
Οι πολλοί μάγειροι χαλούν τη σούπα. (Οι πολλές γνώμες…αποτυχία)
Ο άνθρωπος ο νηστικός μπορεί να τραγουδήσει.
Το χωράφι το άκαρπο, ποτέ του να καρπίσει.
Ό,τι βάζεις στο πιάτο, πιάνει το κουτάλι σου.
Αναστενάζει και δειπνεί, κλαίει και γευματίζει. (δυστυχία)
Έφαγε τον αγλέουρα….Έφαγε τ΄ άντερά του. (πολύ)
Σε τάβλα που δεν έστρωσες το χέρι μην απλώσεις.
Η πείνα κάστρα πολεμά και κάστρα καταπίνει.
Άλλοι χάσκουν κι άλλοι καταπίνουν.
Όποιος τρώει λίγο, τρώει πιο πολύ.
Το φαΐ των εννιά φτάνει για δέκα.
Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν.
Βράζει το τσουκάλι. Τι θα βγει, δεν ξέρουμε…(Άγνωστη έκβαση)
Ο φαγάς κλέβει…
Εδώ τρως και πίνεις κι αλλού πας και το δίνεις…
Δε φοβάται ο παστουρμάς τ’ αλάτι. (ταλαιπωρίες)
Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα…
Περί ορέξεως ουδείς λόγος…(Ο καθένας σκέφτεται όπως θέλει)
Όποιος μαγειρεύει, ξέρει να τρώει.
Του ήρθε λουκούμι…(Νόστιμο- χρήσιμο-ήρθε στην ώρα του.)
Στο ξένο φαΐ ούτε λάδι ούτε ξίδι.
Πίτα που δεν τρως τι σε μέλει κι αν καεί; (Μην ανακατεύεσαι σε ξένες υποθέσεις-
μην είσαι περίεργος.)
Όποιος γλείφει τα πιάτα αλείφει τα μούτρα του.
Η κοιλιά με τ’ άντερα μαλώνουν. (αδέρφια)
194
Ελληνικές παροιμίες
Α. ΨΩΜΙ
Εκεί που ’ναι τα δόντια λείπουν τα παξιμάδια. (Όσοι μπορούν να απολαύσουν κάτι,
το στερούνται.)
Μπουκιά και συχώριο…(Όμορφη κοπέλα –κάτι καλό)
Χίλια μαντήλια και να ’χεις, χίλια πρόσωπα δεν τρέφεις.
Εμείς ψωμί δεν έχουμε…Τον ξένο τι τον θέμε;
Β. ΓΑΛΑ
197
Ελληνικές παροιμίες
18. ΧΡΗΜΑ
198
Ελληνικές παροιμίες
ΠΑΡΟΙΜΙΑΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ
ΠΑΡΟΙΜΙΟΜΥΘΟΙ
203
Ελληνικές παροιμίες
204
Ελληνικές παροιμίες
ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΒΛΟ
205
Ελληνικές παροιμίες
206
Ελληνικές παροιμίες
ΔΙΑΦΟΡΕΣ
Μας πέρασε γενεές δεκατέσσερις…(Έβρισε όλο το σόι)
Περί ανέμων και υδάτων. (Λόγια –συνομιλίες άνευ σημασίας.
Τον χόρεψε στο ταψί.
Το τερπνόν μετά του ωφελίμου.
Ρόδα είναι και γυρίζει. (η ζωή- η τύχη)
Από δήμαρχος κλητήρας.
Ούτε φωνή ούτε ακρόαση.
Του ’ρθε νταμπλάς. (ξαφνικό)
Βράσε ρύζι. (Και μη χειρότερα)
Έχασε το μπούσουλα. (Αποπροσανατολίστηκε- ζαλίστηκε)
Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα. (Αν μπορείς τόλμα να το κάνεις….)
Μου ‘κανε το βίο αβίωτο. (Μ’ ενοχλεί, δεν ησυχάζω)
Σε ξέρω σαν κάλπικη δεκάρα. (πολύ καλά)
Το φυσάει και δεν κρυώνει…(Απέτυχε …έπαθε ζημιά)
Φαύλος κύκλος…(Μπέρδεμα…χωρίς αρχή και τέλος.)
Απ’ το στόμα σου και στου Θεού τ’ αυτί.
Κύκνειο άσμα. (Τελευταίο τραγούδι –προσπάθεια.)
Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια. (Διπλό κέρδος…διπλή επιτυχία)
Φάντης μπαστούνι. (απροσδόκητο)
Η δουλειά έχει κομποκλίτσι…(κόλπο)
207
Ελληνικές παροιμίες
ΠΑΡΟΙΜΙΟΜΥΘΟΙ
209
Ελληνικές παροιμίες
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
211
Ελληνικές παροιμίες
3 Γάμος " 77
4 Γέρος – γηρατειά " 82
5 Ζώα – φυτά " 85
6 Ημέρα – νύχτα " 117
7 Θεός " 120
8 Μέρη του σώματος " 125
9 Μήνες – εποχές " 131
10 Νερό – ποτάμι " 146
11 Οικογένεια " 150
12 Όργωμα " 157
13 Ρούχα – παπούτσια " 160
14 Τέχνη – επαγγέλματα " 164
15 Τρύγος " 167
16 Υγεία " 171
17 Φαγητά " 174
18 Χρήμα " 179
19 Παροιμιώδεις εκφράσεις " 182
20 Περιεχόμενα " 191
212
Ελληνικές παροιμίες
213