Professional Documents
Culture Documents
Ασφαλής χρήση φιαλών υπό πίεση PDF
Ασφαλής χρήση φιαλών υπό πίεση PDF
ΚΛΕΠΕΤΣΑΝΗΣ ΠΑΥΛΟΣ
Αναπληρωτής Καθηγητής
Τμήμα Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Πατρών
Χρωματική αναγνώριση
περιεχομένου
Ετικέτα αναγνώρισης
Βάση στήριξης
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΕΡΙΩΝ
Τα περιεχόμενα αέρια κατατάσσονται σε :
Ø Εύφλεκτα ή καύσιμα
Ø Οξειδωτικά
Ø Διαβρωτικά / Ερεθιστικά
Ø Αδρανή / Ασφυξιογόνα
Ø Πυροφόρα
Ø Τοξικά
Ø Αναισθητικά
Ø Κρυογενικά
Ø συνδυασμός των παραπάνω
Αναλυτικές πληροφορίες για τις ιδιότητες και τους επιμέρους κινδύνους των
αερίων δίνονται στα Δελτία Δεδομένων Ασφάλειας (SDS, Safety Data Sheet)
ΕΥΦΛΕΚΤΑ ΑΕΡΙΑ
ΕΥΦΛΕΚΤΑ
Αναμιγνυόμενα με αέρα, οξυγόνο ή άλλα οξειδωτικά μέσα, αναφλέγονται ή
εκρήγνυνται όταν δημιουργηθεί σπινθήρας.
(ακετυλένιο, υδρογόνο, προπάνιο)
Κάθε εύφλεκτο αέριο έχει ορισμένη περιοχή αναλογιών αερίου-οξειδωτικού στην
οποία μπορεί να γίνει ανάφλεξη. Μεταβολές στην πίεση, θερμοκρασία ή την
συγκέντρωση του οξειδωτικού μπορούν να μεταβάλλουν την περιοχή ανάφλεξης.
Μίγματα εκτός της περιοχής ανάφλεξης δεν αναφλέγονται.
Προφύλαξη :
Ø απομάκρυνση όλων των πιθανών πηγών δημιουργίας σπινθήρων στην περιοχή
εγκατάστασης των φιαλών, (μηχανικά και ηλεκτρικά δημιουργούμενοι σπινθήρες,
ηλεκτροστατικές εκκενώσεις)
Ø εγκατάσταση κατάλληλων ηλεκτρικών συστημάτων (αντι-εκρηκτικού τύπου)
Ø απαγόρευση καπνίσματος και χρήσης ανοικτών φλογών, θερμών επιφανειών και
πυρακτωμένων υλικών
Ø εγκατάσταση συστήματος ανίχνευσης και προειδοποίησης εύφλεκτων αερίων
ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ - ΠΥΡΟΦΟΡΑ
ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ
Ορισμένα αέρια, παρότι δεν είναι εύφλεκτα, μπορούν να προκαλέσουν και να
διατηρήσουν την καύση εύφλεκτων αερίων. Υλικά που αναφλέγονται στον αέρα,
καίγονται περισσότερο έντονα ή και εκρήγνυνται παρουσία οξυγόνου ή άλλων
οξειδωτικών.
Προφύλαξη :
Πρέπει να απομακρύνονται όλες οι πιθανές πηγές ανάφλεξης
Τα οξειδωτικά αέρια ΔΕΝ πρέπει να αποθηκεύονται μαζί με τα εύφλεκτα αέρια
Υλικά λίπανσης και άλλα εύφλεκτα υλικά δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή με τις
φιάλες ή με εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για οξειδωτικά αέρια
ΔΕΝ χρησιμοποιούνται ΠΟΤΕ οποιοδήποτε λιπαντικό στα σπειρώματα του ρυθμιστή
πίεσης και της κεφαλής της φιάλης.
ΠΥΡΟΦΟΡΑ
Εύφλεκτα αέρια που μπορούν αυθόρμητα να αναφλεγούν σε επαφή με τον αέρα
ΔΙΑΒΡΩΤΙΚΑ - ΕΡΕΘΙΣΤΙΚΑ
Διαβρωτικά θεωρούνται τα αέρια που προκαλούν διάβρωση και αποσύνθεση σε
υλικά (μέταλλα, συνθετικά υλικά και ανθρώπινοι ιστοί) όταν έλθουν σε επαφή.
(χλώριο, διοξείδιο του θείου)
Ορισμένα αέρια δεν είναι διαβρωτικά στην αέριο μορφή τους αλλά γίνονται
διαβρωτικά παρουσία νερού (π.χ. υγρασίας).
Αέρια που καταστρέφουν ανθρώπινους ιστούς θεωρούνται διαβρωτικά.
Αέρια που προκαλούν φλεγμονώδεις αντιδράσεις μετά από άμεση, παρατεταμένη ή
επαναλαμβανόμενη επαφή χωρίς να προκαλούν άλλη βλάβη θεωρούνται ερεθιστικά.
Προφύλαξη :
Χρήση κατάλληλου προσωπικού προστατευτικού εξοπλισμού για την αποφυγή
επαφής και εισπνοής.
Πρέπει να γίνεται προσεκτική επιλογή του εξοπλισμού διαχείρισης του αερίου.
ΑΔΡΑΝΗ - ΑΣΦΥΞΙΟΓΟΝΑ
ΑΔΡΑΝΗ / ΑΣΦΥΞΙΟΓΟΝΑ
Αέρια τα οποία στην συνήθη θερμοκρασία και πίεση δεν αντιδρούν με άλλα υλικά
θεωρούνται ως ΑΔΡΑΝΗ.
Αποδέσμευση των αερίων σε περιορισμένο χώρο αντικαθιστά το οξυγόνο και μειώνει
την συγκέντρωση του σε επίπεδα μικρότερα από αυτά που απαιτούνται για την
διατήρηση ζωής (μείωση στο 18% προκαλεί ασφυξία)
Προφύλαξη :
Επαρκής αερισμός του χώρου
Χρήση συστήματος μέτρησης οξυγόνου με δυνατότητα προειδοποίησης ορισμένου
ορίου.
Ασφυκτικά αέρια : Άζωτο, Ευγενή Αέρια
ΤΟΞΙΚΑ ΑΕΡΙΑ
Αέρια που μπορούν να καταστρέψουν ζώντες ιστούς, να προκαλέσουν πρόβλημα
υγείας, να θέσουν σε κίνδυνο την ζωή ή να προκαλέσουν θάνατο θεωρούνται τοξικά.
(αμμωνία, χλώριο, μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα)
Όσα αέρια μπορούν να προκαλέσουν τα παραπάνω σε μικρές συγκεντρώσεις
θεωρούνται εξαιρετικά τοξικά.
Ορισμένα αέρια είναι ιδιαίτερα επιβλαβή επειδή δεν παρέχουν κάποιο χαρακτηριστικό
προειδοποίησης (χρώμα, οσμή) σε χαμηλά επίπεδα συγκέντρωσης.
Ορισμένα αέρια δεν είναι τοξικά από την φύση τους, αλλά αντιδρώντας με ορισμένα
χημικά ή διασπώμενα σε υψηλές θερμοκρασίες παράγουν τοξικά αέρια.
Προφύλαξη :
Ø επαρκής αερισμός,
Ø χρήση προσωπικού προστατευτικού εξοπλισμού και
Ø κατάλληλου αναπνευστικού εξοπλισμού
ΑΝΑΙΣΘΗΤΙΚΑ - ΚΡΥΟΓΕΝΙΚΑ
ΑΝΑΙΣΘΗΤΙΚΑ
Εισπνεόμενα αέρια που μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια αισθήσεων χωρίς άλλα
συμπτώματα.
ΚΡΥΟΓΕΝΙΚΑ
Ορισμένα αέρια με χαμηλό σημείο βρασμού αποθηκεύονται ως υγρά σε δοχεία
Dewar ή σε φιάλες υπό πίεση. Επαφή των υγρών αυτών με το δέρμα προκαλεί
εγκαύματα λόγω ψύξης των ιστών από το ταχέως εξατμιζόμενο αέριο.
Τα αέρια αυτά δημιουργούν μεγάλο όγκο κατά την εξάτμιση τους.
Προφύλαξη :
ü επαρκής αερισμός,
ü διατήρηση της συγκέντρωσης του οξυγόνου σε επιθυμητά επίπεδα
ü χρήση κατάλληλου προστατευτικού εξοπλισμού.
ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΑΕΡΙΑ ΣΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
Εγχειρίδιο
Αντιμετώπισης
Ατυχημάτων με
επικίνδυνα υλικά
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ, ΑΘΗΝΑ
2010
ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΦΙΑΛΩΝ (6)
Χρωματική κωδικοποίηση φιαλών αερίων υπό πίεση
Ευρωπαϊκό – Ελληνικό πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 1089-3
Χρωματική σήμανση του λαιμού της φιάλης ανάλογα με τον κίνδυνο του
περιεχόμενου αερίου
ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΦΙΑΛΩΝ (7)
Ρυθμιστές
εξωτερικής
πίεσης
ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΠΙΕΣΗΣ (3)
ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΠΙΕΣΗΣ (2)
Μετά την τοποθέτηση του ρυθμιστή πίεσης πρέπει
Ø Κλείνουμε πλήρως τα ρυθμιστικά της παρεχόμενη πίεσης (περιστρέφουμε με φορά
αντίθετη προς του δείκτες του ρολογιού)
Ø Ανοίγουμε αργά την βαλβίδα στην κεφαλή της φιάλης
Ø Διαβάζουμε την πίεση στον μετρητή πίεσης (που βρίσκεται πιό κοντά στην κεφαλή της
φιάλης) – είναι σημαντικό όταν χρησιμοποιούμε για πρώτη φιάλη για τον έλεγχο της
περιεχόμενης ποσότητας – ελέγχουμε για τυχόν διαρροή
Ø Περιστρέφοντας αργά (κατά την φορά των δεικτών του ρολογιού) τον ρυθμιστή
εξωτερικής πίεσης με ταυτόχρονη ανάγνωση της πίεσης στο δεύτερο μετρητή πίεσης
Ø Ελέγχουμε για τυχόν διαρροή (εάν χρησιμοποιείτε για πρώτη φορά) και ρυθμίζουμε ξανά
την πίεση στην εξωτερική γραμμή παροχής στην επιθυμητή τιμή
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η χρήση ελαίου ή λιπαντικού στα σπειρώματα του ρυθμιστή κατά την
τοποθέτηση του.
Ελέγχουμε ΠΑΝΤΑ για την παρουσία της ειδικής φλάντζας.
ΔΕΝ κάνουμε ΠΟΤΕ εργασίες στην γραμμή αερίου με αέριο υπό πίεση – φροντίζουμε ΠΑΝΤΑ
για την απομάκρυνση του αερίου.
ΣΤΗΡΙΞΗ ΦΙΑΛΩΝ (1)
Ø Οι φιάλες πρέπει να τοποθετούνται σε όρθια θέση και να ασφαλίζονται
ΠΑΝΤΑ προκειμένου να αποφευχθεί η πτώση τους
Ø Οι φιάλες πρέπει να σταθεροποιούνται είτε στους εργαστηριακούς πάγκους
είτε στον τοίχο με την βοήθεια κατάλληλου μηχανισμού στήριξης
Ø Αλυσίδες και ιμάντες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ασφάλιση τους
στον μηχανισμό στήριξης
Ø Όταν οι φιάλες δεν χρησιμοποιούνται επί μακρόν πρέπει να απομακρύνονται
και να αποθηκεύονται σε κατάλληλη θέση
Ø Συνίστασται η χρήση κατάλληλου προστατευτικού στην κεφαλή των φιαλών
κατά την διάρκεια της χρήσης των
ΣΤΗΡΙΞΗ ΦΙΑΛΩΝ (2)
ΣΤΗΡΙΞΗ ΦΙΑΛΩΝ (4)
ΑΣΦΑΛΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ (1)
Ø Οι φιάλες αποθηκεύονται όρθιες και ασφαλίζονται επαρκώς από τυχόν πτώση τους
Ø Οι φιάλες που περιέχουν ακετυλένιο και προπάνιο ΔΕΝ πρέπει να τοποθετούνται
οριζόντια είτε κατά την χρήση είτε κατά την αποθήκευσης τους
Ø Οι χώροι αποθήκευσης φιαλών πρέπει να έχουν περισσότερες από μία εξόδους
Ø Οι συνθήκες αποθήκευσης πρέπει να εξασφαλίζουν επαρκή αποθέματα στο
επιθυμητό χρόνο αλλά και να αποφεύγεται η συγκέντρωση μεγάλου αριθμού φιαλών
Ø Οι φιάλες πρέπει να τοποθετούνται μακριά από πηγές θερμότητας ή ανάφλεξης και
μακριά (εφόσον είναι δυνατόν) από εξόδους διαφυγής, ανελκυστήρες, διαδρόμους,
εξόδους κτιρίων, από σημεία όπου μπορούν να κτυπηθούν από βαρέα μηχανήματα ή
μεγάλα φορτία
Ø Οι θέσεις των φιαλών πρέπει να σημειώνονται καθαρά στα σχέδια αντιμετώπισης
κινδύνων
Ø Η περιοχή αποθήκευσης των φιαλών πρέπει να διατηρείται καθαρή και να υπάρχει
επαρκής σήμανση για την Πυροσβεστική εάν χρειασθεί να επέμβει
ΑΣΦΑΛΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ (2)
ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΙΑ ΔΙΑΡΡΟΗ
Οι φιάλες με διαρροή του περιεχόμενου αερίου αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για το
εργαστήριο και όχι μόνο.
Για συστήματα παροχής αερίου όπου θα χρησιμοποιηθούν τοξικά ή διαβρωτικά
αέρια συνίσταται να γίνεται έλεγχος της γραμμής παροχής με αδρανές αέριο
Διαδικασία :
Ø Παρασκευή σαπωνοδιαλύματος ή διαλύματος γλυκερίνης-νερού (50%)
Ø Εφαρμογή πίεσης στο ρυθμιστή φιάλης και/ή στην γραμμή παροχής
Ø Εφαρμογή του διαλύματος σε όλες τις συνδέσεις (κεντρική βαλβίδα, συνδέσεις
ρυθμιστή, άλλες συνδέσεις) – η εμφάνιση φυσαλίδων δηλώνει την παρουσία
διαρροής
Ø Ελέγχουμε και ασφαλίζουμε τις συνδέσεις που παρουσίασαν διαρροή και
δοκιμάζουμε πάλι το διάλυμα
Ø Εάν δεν εμφανισθούν φυσαλίδες το σύστημα είναι ασφαλές
Ø Εάν η διαρροή συνεχίζει τότε καλέστε τον Υπεύθυνο του Εργαστηρίου
ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΦΙΑΛΩΝ
Ø Πρέπει να φοράτε κατάλληλα γάντια για την μετακίνηση των φιαλών καθώς
και κατάλληλο εξοπλισμό (όπως υποδήματα με ενίσχυση)
Ø Απομακρύνουμε ΠΑΝΤΑ τον ρυθμιστή πίεσης και τοποθετούμε το
προστατευτικό κάλλυμα στην κεφαλή της φιάλης
Ø ΔΕΝ μετακινούμε ΠΟΤΕ φιάλη με τοποθετημένο τον ρυθμιστή
Ø Για την μετακίνηση χρησιμοποιούμε κατάλληλο μεταφορικό μέσο,
ασφαλίζοντας την κατάλληλα
Ø ΔΕΝ μετακινούμε ποτέ τις φιάλες κυλίοντας τις στο δάπεδο
Ø ΜΗΝ προσπαθήσετε να πιάσετε μια φιάλη που πέφτει, προσπαθήστε να την
αποφύγετε
ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΦΙΑΛΩΝ
Hazardous Waste Disposal Standard
Ø Να προμηθεύεστε φιάλες μόνο (εφόσον είναι δυνατόν) από προμηθευτές οι οποίοι
τις συλλέγουν όταν αδειάσουν
Ø Απομακρύνουμε τις φιάλες από το εργαστήριο όταν δεν τις χρειαζόμασθε για
σύντομο χρονικό διάστημα
Ø ΔΕΝ αδειάζουμε τελείως την φιάλη – να αφήνετε τις φιάλες σε πίεση περίπου 30
psi (25 psi) για την πρόληψη εισόδου επιμολύνσεων, υγρασίας, σκόνης και
ατμοσφαιρικού αέρα η παρουσία των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε επιμόλυνση
και/ή διάβρωση
Ø Επισημαίνουμε την άδεια φιάλη με την κατάλληλη ετικέττα
Ø Εάν ολοκληρωθούν τα πειράματα και δεν υπάρχει ανάγκη για το αέριο μιας φιάλης
ΜΗΝ την αποθηκεύσετε αλλά να την επιστρέψετε στον προμηθευτή
Ø Τοποθετούμε ΠΑΝΤΑ το κάλυμμα στις άδειες φιάλες
Ø Φιάλες με διαρροή, διάβρωση ή κατεστραμμένες παραλαμβάνονται ΠΑΝΤΑ από
τον προμηθευτή
ΧΡΗΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ
ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΒΑΛΒΙΔΑΣ
ΜΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ