Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 14

Tavi 5 Tanamedrove sistemur platebs gaaCniaT chipset-Si

specialuri daniSnulebis interfeisebi CaSenebuli IDE host-kontrolerebi, amitom calke IDE


plata-kontrolerebi aRar gamoiyeneba.
5.1. diskuri mowyobilobebis interfeisi unda aRvniSnoT, rom tradiciuli termini `IDE
kontroleri~ arcTu ise koreqtulia da momdinareobs
ATA/ATAPI (IDE)
vinCesteris interfeisis Zveli standartebidan, rode-
IDE (Integrated Drive Electronics) interfeisi damuSavda sac mmarTveli eleqtronuli sqema mTlianad realize-
buli iyo host-kontrolerSi. Tanamedrove sistemebSi
1986 wels. IDE warmoadgens ZiriTad interfeiss, romlis
kontroleris eleqtronuli sqema yendeba vinCesteris
saSualebiTac Tanamedrove personaluri kompiuteris
korpusSi, amitom IDE realurad warmoadgens sistemur
sistemuri plata ukavSirdeba vinCesteris eleqtronul
interfeiss, romelic sistemur platas akavSirebs vin-
sqemas. Tavdapirvelad IDE interfeisi realizebuli iyo
CesterSi ganTavsebul kontrolerTan.
plata-kontroleris saxiT da sistemur platas ukav-
IDE warmoadgens ganzogadebul termins, romelic
Sirdeboda ISA saltis saSualebiT. umetes SemTxvevaSi
miesadageba nebismier vinCesters CaSenebuli kontrole-
IDE kontroleri warmoadgenda multiplatas, masSi
riT. vinCesteris IDE interfeiss oficialurad ewoda
integrirebuli iyo agreTve mimdevrobiTi, paraleluri
ATA (AT Attachment) da miRebul iqna ANSI (American National
da saTamaSo portebi, FDD kontroleri (nax. 5.1).
Standards Institute) standartis saxiT.
Tu ATA saltesTan erTdeba ori mowyobiloba, er-
Ti unda iyos wamyvani (Master), xolo meore daqvemdeba-
rebuli (Slave). mowyobilobebis gansazRvra xdeba winas-
war dayenebuli specialuri sakonfiguracio Sesakra-
vebis (jamperebis) saSualebiT. orive mowyobiloba brZa-
nebas iRebs erTdroulad, magram brZanebis Sesruleba
xdeba mxolod arCeuli mowyobilobis mier. muSaobis
mocemuli sistema gulisxmobs, rom sanam host-adapteri
ar daasrulebs monacemebis gacvlas erT mowyobilo-
basTan, ver gadaerTveba meore mowyobilobis momsaxu-
rebaze. amrigad, IDE-mowyobilobebs paralelurad muSa-
oba SeuZliaT mxolod maSin, rodesac isini SeerTe-
bulni arian sxvadasxva ATA salteebTan (arxebTan).

nax. 5.1. kombinirebuli IDE kontroleri


69 70
Tanamedrove personalur kompiuterebSi umetesad cxrilSi 5.1 warmodgenilia IDE-interfeisis ga-
gamoiyeneba ori IDE host-adapteri _ IDE 1 da IDE2. sarTis kontaqtebis daniSnuleba.
ATA interfeisis specifikaciiT gansazRvrulia
Semdegi obieqtebi: gasaRebi, romelic
gamoricxavs gasarTis
• host-adapteri _ akavSirebs ATA-interfeiss kom- araswor SeerTebas
piuteris saltesTan. hosts zogjer uwodeben Tavad
IDE gasarTi
kompiutersac ATA-interfeisiT.
• wamyvani mowyobiloba (Master) _ diskuri mowyobi-
loba, romelsac ATA specifikaciis mixedviT ewo-
deba mowyobiloba 0 (Device 0).
• daqvemdebarebuli mowyobiloba (Slave) _ diskuri
kvebis kabeli
mowyobiloba, romelsac ATA specifikaciis mixedviT kabelis pirveli wiTeli (+5v)
kontaqtis niSani
ewodeba mowyobiloba 1 (Device 1). Savi (miwa)
Savi (miwa)
ATA interfeisi warmoadgens paralelur 16- yviTeli (+12v)
Tanriga saltes, romelSic yvela signali Seesabameba
standartul TTL dones. host-adapteri da mowyobi- nax. 5.3. ATA vinCesteris SeerTeba
lobebi erTdeba specialuri 40-gamtariani kabeli-Sle-
cxrili 5.1
ifis saSualebiT (nax. 5.2).
IDE-interfeisis gasarTis kontaqtebi
kontaqti kategoria signali daniSnuleba
1 gamosasvleli _RESET Camogdeba
2 _ GND korpusi
3 Ses. /gam. HD7 monacemTa salte 7
4 Ses. /gam. HD8 monacemTa salte 8
nax. 5.2. ATA interfeisis kabeli 5 Ses. /gam. HD6 monacemTa salte 6
6 Ses. /gam. HD9 monacemTa salte 9
7 Ses. /gam. HD5 monacemTa salte 5
ATA interfeisis kabelis swori SeerTebisaTvis gasarTs Cveulebriv (ara 8 Ses. /gam. HD10 monacemTa salte 10
yovelTvis) gaaCnia specialu-ri gasaRebi (nax. 5.3). mocemul 9 Ses. /gam. HD4 monacemTa salte 4
SemTxvevaSi gasaRebs warmoadgens kabelis me-20 kontaqti. unda 10 Ses. /gam. HD11 monacemTa salte 11
aRvniSnoT, rom IDE-kabelis araswori SeerTeba ar azianebs kom- 11 Ses. /gam. HD3 monacemTa salte 3
piuters, Tumca iwvevs misi muSaobis blokirebas. 12 Ses. /gam. HD12 monacemTa salte 12

71 72
kontaqti kategoria signali daniSnuleba me-20 gamomyvani asrulebs gasaRebis rols. igi ar
13 Ses. /gam. HD2 monacemTa salte 2 iZleva kabelis araswori SeerTebis SesaZleblobas.
14 Ses. /gam. HD13 monacemTa salte 13 39-e gamomyvanze miewodeba signali DA/SP (Drive
15 Ses. /gam. HD1 monacemTa salte 1 Active/Slave Present), romelic erTdroulad or funqcias
16 Ses. /gam. HD14 monacemTa salte 14
asrulebs. kompiuteris CarTvisTanave mocemul gamom-
17 Ses. /gam. HD0 monacemTa salte 0
yvanze gaicema Zabva, romelic adasturebs marTuli (Sla-
18 Ses. /gam. HD15 monacemTa salte 15
ve) diskuri mowyobilobis arsebobas. amis Semdeg, gar-
19 _ GND korpusi
kveuli drois intervaliT, TiToeuli diskuri mowyo-
20 _ KEY gasarTis gasaRebi
21 _ Reserved darezervebulia biloba gascems aqtiurobis damadasturebel signals.
22 _ GND korpusi 28-e gamomyvanze SesaZlebelia ori signalis ga-
23 gamosasvleli IOW Caweris strobi cema _ SPSYNC (Spindle Synchronization _ Spindelis sinqro-
24 _ GND korpusi nizacia) da CSEL (Cable Select _ kabelis arCeva). SPSYNC
25 gamosasvleli _IOR wakiTxvis strobi signali emsaxureba diskuri mowyobilobis Spindeluri
26 _ GND korpusi Zravis sinqronizacias. Tumca umetesad mocemul gamom-
27 Sesasvleli IOCHRDY Seyvana/gamoyvanis yvanze gaicema signali CSEL. misi saSualebiT diskuri
arxis nebarTva
mowyobiloba ganisazRvreba rogorc pirveladi (Master),
28 gamosasvleli SPSYNC/ Spindelis sinqroni-
an rogorc daqvemdebarebuli (Slave). pirvelad (Master)
CSEL zacia/kabelis
arCeva
diskur mowyobilobas mieniWeba nomeri 0, xolo daqvem-
29 _ RESERVED darezervebulia debarebul (Slave) diskur mowyobilobas _ nomeri 1. Tu
30 _ GND korpusi gasarTSi, romelTanac SeerTebulia diskuri mowyobi-
31 Sesasvleli IRQ14 moTxovna wyvetaze loba, gamomyvani CSEL damiwebulia, diskur mowyobi-
32 Sesasvleli _HIO16 16-Tanriga portTan loba ganisazRvreba rogorc pirveladi (Master), xolo
mimarTvis niSani Tu gamomyvani Tavisufalia (ar aris damiwebuli) _ ro-
33 gamosasvleli HA1 samisamarTo xazi 1 gorc daqvemdebarebuli (Slave).
34 Ses. /gam. RESERVED darezervebulia
35 gamosasvleli HA0 samisamarTo xazi 0
monacemTa gadacemis siCqaris gazrda
36 gamosasvleli HA2 samisamarTo xazi 2
vinCestersa da operatiul mexsierebas Soris
37 gamosasvleli _CS0 1-eli diskis arCeva
monacemTa gadacemis siCqaris gasazrdelad gamoiyeneba
38 gamosasvleli _CS1 me-2 diskis arCeva
ori meTodi:
39 Ses. /gam. _ACTIV diskis arCevis
nebarTva • Seyvana/gamoyvanis programuli meTodi (Programmed In-
40 _ GND korpusi put/output, PIO)
73 74
• mexsierebisadmi pirdapiri wvdomis reJimi (Direct Me- Saobisas yovel taqtze xdeba ori sityvis gadacema.
mory Access, DMA) erTi sityva gadaicema sinqroimpulsis wina frontze,
PIO reJimSi vinCesteridan informaciis yoveli ba- xolo meore sityva _ sinqroimpulsis ukana frontze.
iti Tavdapirvelad ikiTxeba centraluri procesoris Ultra DMA reJimSi sinqrosignalis xangrZlivoba orjer
mier da mxolod amis Semdeg Caiwereba operatiul mex- metia gadacemis ciklis xangrZlivobasTan SedarebiT.
sierebaSi. ganasxvaveben PIO 0 (PIO Mode 0), PIO 1, PIO 2, PIO Ultra DMA reJimi agreTve uzrunvelyofs salteze
3 da PIO 4 reJimebs. isini gansxvavdebian monacemTa gadacemuli monacemebis utyuarobis kontrols. yoveli
gadace-mis siCqariT. magaliTad, erT wyvetaze PIO 0 gadacemuli sityva gaTvaliswindeba CRC kodis aTvli-
reJimSi gadaicema 512 kbaiti moculobis informacia sas, romelic gadaicema host-kontroleris mier mona-
(vinCeste-ris erTi seqtori), xolo PIO 4 reJimSi xdeba cemTa paketis gadacemis Semdeg. CRC kods aiTvlis ro-
monacemTa gadacema vinCesteris 16 an meti seqtoridan gorc monacemTa wyaro, aseve mimRebi. Secdomaze Setyo-
erTdro-ulad. binebis miRebisas hosti gascems brZanebas monacemTa
DMA reJimSi procesori marTvas gadascems pro- xelmeored gadacemis Sesaxeb. Tu Secdomebi xSirad
cesoruli platis Chipset-Si CaSenebul DMA kontro- meordeba, hosti amcirebs monacemTa gadacemis siswra-
lers, xolo amis Semdeg aRar monawileobs monacemTa fes Ultra DMA reJimidan gamosvlis CaTvliT.
gadacemaSi. cxrilSi 5.2 warmodgenilia ATA salteze mona-
arsebobs DMA arxiT monacemTa gacvlis ramde- cemTa gadacemis reJimebi.
nime reJimi: monacemTa gadacemis standarts gansazRvravs sami
• erTeulovani (Singleword DMA) elementi:

• mravlobiTi (Multiword DMA) • host-adapteri da misi draiveri;

• Ultra DMA reJimi. • diskuri mowyobiloba;


erTeulovan reJimSi mowyobiloba yoveli sityvis • kabelis tipi.
gadacemisaTvis gamoimuSavebs moTxovnis signals standarti airCeva avtomaturad CamoTvlili kom-
DMARQ da Camoagdebs am signals monacemTa gadacemis ponentebidan minimaluri SesaZleblobebis mqone kom-
dadasturebis signalis DMACK arsebobisas. ponentis mixedviT, Tumca momxmarebels SeuZlia BIOS-Si
mravlobiT reJimSi DMARQ signals hosti pasu- xistad miuTiTos monacemTa gacvlis misTvis sasur-
veli reJimi. reJimis swori miTiTeba uzrunvelyofs mo-
xobs ciklebis nakadiT, romlebsac Tan sdevs DMACK
nacemTa gadacemis maRal warmadobas da saimedoobas.
signali. mravlobiTi reJimi uzrunvelyofs monacemTa
gadacemis ufro maRal siCqares.
Ultra DMA reJimi uzrunvelyofs monacemTa gadace-
mis kidev ufro maRal siswrafes. Ultra DMA reJimSi mu-
75 76
cxrili 5.2 • ATA-4 (1998 w., agreTve ewodeba Ultra-ATA/33)
ATA reJimebi • ATA-5 (1999 w., agreTve ewodeba Ultra-ATA/66)
gadacemis reJimi monacemTa gadacemis siCqare interfeisi
• ATA-6 (2000 w., agreTve ewodeba Ultra-ATA/100)
(mbaiti/wm)
• ATA-7 (2001 w., agreTve ewodeba Ultra-ATA/133)
РIO mode 0 3,3 АТА-1 ATA interfeisebs axasiaTebT SeTavsebadoba qve-
PIO mode 1 5,2 АТА-1 modan zemoT. magaliTad ATA-1 da ATA-2 mowyobilobebi
PIO mode 2 8,3 АТА-1
Cveulebriv ukavSirdebian ATA-4 da ATA-5 interfeisebs.
PIO mode 3 11,1 АТА-2
yoveli Semdegi ATA standarti efuZneba wina stan-
PIO mode 4 16,67 АТА-2
darts.
Singleword DMA Mode 0 2,08 АТА-1
Singleword DMA Mode 1 4,16 АТА-1 cxrilSi 5.3 warmodgenilia ATA-standartebi, ma-
Singleword DMA Mode 2 8,33 АТА-1 Ti Sesabamisi parametrebi da maxasiaTeblebi
Multiword DMA Mode 0 4,12 АТА-1 ATA-1 warmoadgens 16-bitian interfeiss. vinCes-
Multiword DMA Mode 1 13,3 АТА-2 ters uerTdeba 40-kontaqtiani sainformacio kabelis
Multiword DMA Mode 2 16,67 АТА-2 saSualebiT. vinCesteris maqsimaluri moculobaa 512
Ultra DMA Mode 0 16,67 ATA/ATAPI-4 mbaiti.
Ultra DMA Mode 1 25 ATA/ATAPI-4 ATA-2 standartSi gamoiyeneba 2 arxi, 4 mowyobi-
Ultra DMA Mode 2 33,33 ATA/ATAPI-4 loba. vinCesteris maqsimaluri moculoba aRwevs 8,4
Ultra DMA Mode 3 44,4 ATA/ATAPI-5 gbaits.
Ultra DMA Mode 4 66,67 ATA/ATAPI-5
ATA-3 warmoadgens ATA-2 standartis gafarToebas.
Ultra DMA Mode 5 100 ATA/ATAPI-6
damatebulia paroliT dacvis da kvebis gaumjobese-
Ultra DMA Mode 6 133 ATA/ATAPI-7
buli marTvis saSualebebi, agreTve SMART (Self Monito-ring
Analysis and Report Technology) - TviTtestirebisa da
moaxloebuli mtyunebis Sesaxeb gafrTxilebis saSu-
ATA standartebi
aleba.
ATA-1, ATA-2 da ATA-3 standartebi moZvelebulia
dReisaTvis ganxilul da damtkicebul iqna Sem-
da Tanamedrove sistemebSi aRar gamoiyeneba.
degi ATA standartebi:
ATA-4 standartSi gamoiyeneba Semdegi ZiriTadi
• ATA-1 (1988-1994 ww.)
siaxleebi:
• ATA-2 (1996 w., agreTve ewodeba Fast-ATA, Fast-ATA-2,
• Ultra-DMA reJimi, romelic uzrunvelyofs mo-nacemTa
EIDE)
gadacemis 33 mbait/wm siswrafes;
• ATA-3 (1997 w.)

77 78
cxrili 5.3 • gaumjobesebuli BIOS sistema 9,4 trilion gbaitamde
ATA-standartebi, Sesabamisi parametrebi da maxasiaTeblebi moculobis diskebis mxardaWeriT. Tumca ATA stan-
stan- PI DMA UDMA swraf- maxasiaTeblebi dartiT vinCesteris maqsimaluri moculoba izRu-
darti O qmedeba deba 137,4 gbaitiT.
mb/wm
ATA-5 standarti efuZneba ATA-4 standarts. adgi-
ATA-1 0-2 0 _ 8,33
li aqvs rig siaxleebsac:
ATA-2 0-4 0-2 _ 16,67 CHS/LBA translacia 8,4 gba-
itamde moculobis diskebTan • Ultra-DMA reJimis siswrafe gazrdilia 66 mbait/wm-mde
samuSaod (e. w. Ultra-ATA-66);
ATA-3 0-4 0-2 _ 16,67 S.M.A.R.T teqnologiis mxarda- • Ultra-ATA-66 reJimSi muSaobisTvis aucilebelia 80-gam-
Wera tariani kabelis gamoyeneba;
ATA-4 0-4 0-2 0-2 33,33 Ultra-DMA reJimebi, 137,4 gba- • avtomaturi dadgena _ gamoiyeneba 40-gamtariani Tu
itamde moculobis diskebis 80-gamtariani kabeli.
mxardaWera BIOS-is doneze. axali standartis 80-gamtarian kabels gaaCnia gan-
axali, 80-kontaqtiani kabeli
sakuTrebuli feradi markireba. cisferi gasarTi erT-
ATA-5 0-4 0-2 0-4 66,67 Ultra-DMA reJimi 66 mbait/wm-
deba sistemuri platis ATA kontrolerTan. Savi ga-
mde siCqariT
sarTi warmoadgens Master-gasarTs da is erTdeba
ATA-6 0-4 0-2 0-5 100,00 Ultra-DMA reJimi 100 mbait/wm-
mde siCqariT; 144 pbaitamde wamyvan (Master) diskur mowyobilobasTan. nacrisferi
moculobis diskebis mxarda- gasarTi erTdeba marTul (Slave) diskur
Wera BIOS-is doneze mowyobilobasTan.
ATA-7 0-4 0-2 0-6 133,00 Ultra-DMA reJimi 133 mbait/wm- ATA-6 standarti gamoirCeva rigi damatebiTi Se-
mde siCqariT saZleblobebiT:
• Ultra-DMA reJimis siswrafe gazrdilia 100 mbaiti/wm-
• ATAPI standartis integrirebuli mxardaWera. ATA in- mde (e. w. Ultra-ATA-100). misi realizaciisaTvis auci-
terfeisTan, vinCesteris garda, SesaZlebeli xdeba lebelia rogorc sistemuri platis ATA interfe-
CD-diskuri mowyobilobebis, strimerebis da sxva isis, aseve vinCesteris mxardaWerac;
tipis diskuri mowyobilobebis SeerTeba; • TiToeul brZanebaze gadacemuli seqtorebis raode-
• kvebis gafarToebuli marTvis mxardaWera; nobis gansazRvris 8-Tanriga kodireba (28=256 seq-
• axali 80-gamtariani kabeli. kabelis eleqtruli ma- tori, 131 kbaiti) Secvlilia 16-Tanriga kodirebiT
xasiaTeblebis gaumjobesebisaTvis sainformacio gam- (216=65536 seqtori, 33,5 mbaiti);
tarebi gamoyofilni arian damiwebis gamtarebiT.
• CFA (Compact Flash Adapter) mxardaWera;
79 80
• LBA damisamarTeba 228 seqtoridan gazrdilia 268 5.2. diskuri mowyobilobebis interfeisi
(281 474 976 710 656) seqtoramde, rac 144,12 pbaitamde SATA (Serial ATA)
diskebis mxardaWeris saSualebas iZleva.
ATA-7 standartSi realizebulia monacemTa gada- tradiciuli paraleluri ATA interfeisi gamoir-
cemis Ultra-DMA Mode 6 reJimi, romlis mixedviTac mona- Ceva simartiviT da realizaciis dabali RirebulebiT,
cemTa gadacemis siCqare gazrdilia 133 mbaiti/wm-mde. magram misi Semdgomi ganviTareba ukavSirdeba rig teq-
iseve, rogorc Ultra-DMA Mode 4 (66 mbaiti/wm) da Ultra- nologiur sirTuleebs da Rirebulebis zrdas. arse-
DMA Mode 5 (100 mbaiti/wm) reJimebi, Ultra-DMA Mode 6 re- bobs rigi mizezebisa, romelTa gamoc Sewyda parale-
Jimi moiTxovs 80-gamtariani kabelis gamoyenebas. luri ATA interfeisis axal standartebis damuSaveba
unda aRvniSnoT, rom Tanamedrove vinCesterebis da upiratesoba mieniWa mimdevrobiT SATA interfeiss.
umetesoba, maT Soris isinic, romelTac gaaCniaT Ultra- • paraleluri ATA interfeiss axasiaTebs didi eleq-
DMA Mode 6 (133 mbait/wm) reJimis mxardaWera, ar iZle- tromagnituri gamosxiveba da garTulebuli sinqro-
vian saltis sruli datvirTvis SesaZleblobas. vinCes- nizacia maRal sixSireebze muSaobis dros;
teris TavakebiT, rogorc wesi, saSualod ikiTxeba ara- • paralelur ATA interfeisSi gamoiyeneba +5v maRali
umetes 60 mbaiti informaciisa wamSi, rac daaxloebiT donis signalebi, romelTa miRebac garTulebulia
orjer naklebia saltis maqsimalur gamtarunarianobas- Tanamedrove, maRal sixSireebze momuSave mikrosqe-
Tan SedarebiT. amitom ATA-7 (133 mbait/wm) host-adap- mebis gamosasvlelebidan;
teris gamoyeneba ATA-6 (100 mbait/wm) host-adapteris • paraleluri ATA interfeisis gamtarunarianobis
nacvlad faqtiur gavlenas ar axdens monacemTa gada- gazrda SesaZlebelia, magram araekonomiuria mimdev-
cemis realur siswrafeze. robiT salteze miRebuli siCqareebis gaTvaliswi-
ATA-7 warmoadgens paraleluri ATA interfe- nebiT;
isebis bolo standarts. paraleluri interfeisebis • SATA interfeisis kabelSi gamoiyeneba gamtarebis
axali standandartebi aRar muSavdeba. momavali ekuT- naklebi raodenoba, rac ukeTesia kompiuteris venti-
vnis ufro perspeqtiul mimdevrobiT SATA (Serial ATA) laciisaTvis;
interfeiss. • paralelur ATA kabelebTan SedarebiT gamartive-
bulia SATA kabelebis damzadebis teqnologia, rac
amcirebs maT Rirebulebas.
• SATA mikrosqemis konstruqcia gamoirCeva gamomyva-
nebis naklebi raodenobiT da Zabvis Semcirebuli
doniT.

81 82
miuxedavad imisa, rom SATA interfeisi ar aris lur ATA interfeisSi. paralelur ATA interfeisTan
gankuTvnili paraleluri ATA interfeisis dauyovneb- momuSave BIOS, operaciuli sistemebi da utilitebi Cve-
livi SecvlisaTvis, axali sistemebis sakmaod did ra- ulebriv imuSaveben SATA interfeisTan. SATA-Si reali-
odenobaSi realizebulia rogorc paraleluri ATA, zebulia yvela arsebuli ATA da ATAPI diskuri mowyo-
agreTve SATA interfeisebis mxardaWera. bilobis mxardaWera. amrigad, paralelur ATA da SATA
nax. 5.4-ze warmodgenilia procesoruli platis interfeisebs Soris daculia SeTavsebadobis principi
fragmenti paraleluri ATA da SATA host-adapterebiT. qvemodan zemoT.
ramdenadac SATA warmoadgens paraleluri ATA
interfeisis Semdgom ganviTarebas, momxmarebels, speci-
aluri adapterebis gamoyenebiT, SeuZlia ATA-100 da
ATA-133 vinCesterebis SATA interfeisTan SeerTeba.
nax. 5.5-ze warmodgenilia erT-erTi aseTi adap-
SATA host-adapteri ATA host-adapteri teri _ HighPoint RocketHead-100.

nax. 5.4. ATA da SATA host-adapterebi

dReisaTvis damuSavebulia SATA interfeisis sami


standarti. cxrilSi 5.4. warmodgenilia maTi fizikuri
parametrebi.
cxrili 5.4
SATA interfeisis standartebi.
SATA tipi saltis saltis ciklebis gamtarunari- realiza-
sigane, sixSire, raodenoba anoba, ciis nax. 5.5. SATA-adapteri HighPoint RocketHead-100.
biti mghc taqtSi mbaiti/wm RariRi
SATA-150 1 1500 1 150 2002
rac Seexeba SATA diskur mowyobilobebs, maTi mu-
SATA-300 1 3000 1 300 2005
SATA-600 1 6000 1 600 2007 Saoba paralelur ATA interfeisTan SeuZlebelia.
SATA interfeisSi ar arsebobs wamyvani da damoki-
SATA warmoadgens maRalsixSirul mimdevrobiT debuli (Master/Slave) mowyobilobebis cneba. gasarTebi
interfeiss. kompiuterSi, romelSic gamoyenebulia SATA ganTavsebulia mxolod kabelis boloebSi. yoveli mi-
interfeisi, programul doneze principulad ara-feri erTebuli diskuri mowyobiloba warmoadgens damouki-
ar icvleba. operaciuli sistemisa da interfeisis debel mowyobilobas da Zveli standartis mixedviT
urTierTqmedeba draiveris doneze igivea, rac parale- TiToeuli ganixileba, rogorc Master with no Slave Present.
83 84
Tumca Zvel standartTan SeTavsebadobis dacvis mizniT fizikuri done emsaxureba bitebis gadacemas kav-
nebadarTulia Master+Slave reJimSi muSaobac. am dros Siris fizikur arxebiT. ganisazRvreba monacemebis ga-
mimarTvebi gadanawildeba sxvadasxva SATA portebs So- dasacemad gamoyenebuli garemos da eleqtruli signa-
ris. lebis parametrebi. fizikuri done asrulebs aucile-
SATA interfeiss gaaCnia oTxdoniani organiza- bel gardaqmnebs informaciis miRebul kadrze.
ciuli struqtura (nax. 5.6). mravaldoniani arqiteq- fizikuri done uzrunvelyofs paralelur kodSi
turis gamoyeneba standartis Semdgomi srulyofis moq- miRebuli monacemebis konvertacias bitebis Tanmimdev-
nil SesaZleblobebs iZleva. SesaZlebelia mxolod robad, maT kodirebas da gadacemas salteze da piri-
calkeuli doneebis modifikacia standartis sxva do- qiT, monacemebis fizikuri saltidan mimdevrobiT kodSi
neebSi cvlilebebis Setanis gareSe. miRebas da paralelur kodSi gardaqmnas. fizikuri do-
nis urTierTkavSiri arxul donesTan xorcieldeba
paraleluri saltis saSualebiT.
signalebi. Tanamedrove maRalsixSirul teqnolo-
giebSi 5-voltiani signalebis gamoyeneba garTulebu-
lia. garda amisa, damatebiTi sirTuleebi iqmneba lo-
gikuri signalis erTi mdgomareobidan meore mdgoma-
reobaSi gadasvlis dros. SATA interfeisSi signalebis
Zabvis done Semcirebulia 0,25v-mde.
gadacemis meTodi. paralelur ATA interfeisSi
gamoyenebuli monacemebis erTpolaruli gadacemis me-
Todis nacvlad, romelic gamoirCeva dabali dabrkole-
bamedegobiT, SATA interfeisSi gamoiyeneba monacemebis
NRZ (Non-Return to Zero) diferencialuri (orpolaruli)
gadacemis meTodi. diferencialuri gadacemis dros
ori gamtariT gadaicema erTi da igive, oRond sxva-
dasxva polarobis signali. xmaurebi, romlebic zemoq-
medeben gamtarebze, simetriulia da ori, sxvadasxva
polarobis signalis Sekrebisas miiReba xmauri, xolo
nax. 5.6. Serial ATA interfeisis organizaciuli struqtura miRebuli signalidan misi gamoklebisas _ uSualod ga-
dacemuli sufTa signali.
swored gadacemis diferencialuri meTodis gamo-
yeneba xdis SesaZlebels gadacemuli signalis Zabvis
85 86
donis Semcirebas. SATA interfeisis garda NRZ meTodi diskuri mowyobiloba erTdroulad moiTxoven monace-
gamoiyeneba sxva maRalsixSirul interfeisebSic _ Giga- mebis gadacemas, arxul doneze gaTvaliswinebulia spe-
bit Ethernet, Fibre Channel, FireWire. cialuri kontrolis, anu arbitraJis meqanizmi. arxuli
SATA interfeisSi paraleluri saltis nacvlad done akontrolebs monacemTa gadacemas da ufro ma-
gamoiyeneba mimdevrobiTi salte, romelic Sedgeba gam- Ral, satransporto dones awvdis Sesabamis Setyobi-
tarebis ori wyvilisagan (monacemTa gacemisaTvis da nebas monacemTa swored gadacemis Sesaxeb.
miRebisaTvis) da ramdenime damiwebis gamtarisagan. dis- Secdomebis aRmoCena da koreqcia. gansxvavebiT pa-
kuri mowyobiloba kontrolers uerTdeba viwro, mrgva- raleluri ATA interfeisisagan, romelsac kontrolis
li da drekadi kabeliT, rac mosaxerxebelia SeerTe- sxvadasva meqanizmebi emateboda swrafqmedebis zrdasTan
bisaTvis da aumjobesebs kompiuteris ventilacias. SA- erTad, SATA interfeisSi Tavidanvea Cadebuli kon-
TA kabelis maqsimaluri sigrZe SeiZleba iyos araume- trolis zogierTi meqanizmi.
tes 1 m-sa. nax 5.7-ze warmodgenilia SATA monacemTa ka- garda imisa, rom monacemTa gadacemisTvis gamo-
beli. iyeneba NRZ kodi, romelic TavisTavad gamoirCeva ma-
Rali garCeviTobiT, SATA interfeisSi gamoiyeneba 8B/10B
kodireba, romlis arsic SemdegSi mdgomareobs:
monacemis sawyis 8 bits emateba 2 biti. amrigad, viRebT
210=1024 bitur kombinacias 28=256 sawyis SesaZlebel
bitur kombinaciasTan SedarebiT. kodirebul aTTanriga
sityvaSi ar gamoiyeneba eqvsze meti, an oTxze naklebi
nuli. erTianebis da nulebis gadacema warmoebs Zabvis
donis cvlilebiT, amitom Zabvis cvlilebis procesi
salteze sakmaod dabalansebulia. miiReba impulsebis
regularuli da mdgradi nakadi. sqemis datvirTva nak-
lebad cvalebadia, rac zrdis mis saimedoobas. mi-
nax 5.7 SATA monacemTa kabeli Rebuli monacemisaTvis nebadarTulia mxolod 256 bi-
turi kombinacia, xolo danarCeni bituri kombinaciidan
arxuli done asrulebs monacemTa gadacemis ar- zogierTi gamoiyeneba monacemTa nakadis gadacemis mar-
bitraJis funqcias, Secdomebis aRmoCenisa da koreqciis TvisaTvis, monacemTa paketebis gancalkevebisaTvis, Sec-
meqanizmebis realizacias. domaze Semowmebisa da rigi specialuri operaciebi-
fizikuri done uzrunvelyofs mxolod mis Sesas- saTvis.
vlebze miwodebuli monacemebis gadacemas. konfliq-
tebis aRmofxvrisaTvis, rodesac host-kontroleri da
87 88
Tu miRebulia bitebis akrZaluli kombinacia, ga- paraleluri ATA-s paraleluri ATA-s monacemTa
kvebis gasarTi kabelis gasarTi
dacemisas daSvebulia Secdoma. SATA interfeisSi, gar-
da amisa, gamoiyeneba CRC kodirebac.
monacemTa gadacemisas arxuli done iRebs sain-
formacio kadrs satransporto donidan, asrulebs lo-
gikur kodirebas, CRC kodis gamoTvlas da marTvas ga- SATA-s kvebis SATA-s monacemTa
gasarTi
dacems fizikur dones. fizikuri donidan monacemTa kabelis gasarTi

miRebisasas adgili aqvs moqmedebaTa piriqiT Tanmim-


devrobas.
satransporto donis amocanas warmoadgens gamo-
yenebiTi donidan miRebuli ATA brZanebebis kadrebad
gaformeba da arxul doneze gadacema da piriqiT, ar-
xuli donidan miRebuli monacemebis gamoyenebiTi do- nax. 5.8 SATA da paraleluri ATA gasarTebi
nisTvis miwodeba.
gamoyenebiTi done uzrunvelyofs kontroleris SATA gasarTebs gaaCniaT specialuri gasaRebebi,
draiveris operaciul sistemasTan da sxva, maRal do- rac SeuZlebels xdis maT araswor SeerTebas proce-
neze mdgom programebTan urTierTqmedebas da Tavad sorul plataze ganTavsebul host-kontrolerTan da
kontroleris marTvas specialuri portebisa da regis- diskur mowyobilobebTan. nax. 5.9-ze warmodgenilia
trebis saSualebiT. sainformacio da kvebis gasarTis fizikuri SeerTeba
gasarTebi. ramdenadac gamtarebis raodenoba SATA diskur mowyobilobasTan.
kabelSi bevrad ufro naklebia paralelur ATA
kabelTan SedarebiT, SesaZlebelia bevrad ufro kom-
paqturi da mosaxerxebeli gasarTebis gamoyeneba. Seda-
rebisaTvis nax 5.8-ze warmodgenilia tradiciuli para-
leluri ATA da SATA gasarTebi.
unda aRvniSnoT, rom SATA interfeisis kvebis ga-
sarTi zomiT aRemateba paraleluri ATA interfeisis
kvebis gasarTs. es dakavSirebulia SATA interfeisSi
damatebiT +3,3v Zabvis gamoyenebasTan.

nax. 5.9. SATA gasarTebis SeerTeba diskur mowyobilobasTan


89 90
Tu personaluri kompiteris kvebis bloks ar cxrili 5.5
gaaCnia SATA standartis kvebis gasarTi, gamoiyeneba SATA interfeisis monacemTa kabelis kontaqtebi
specialuri gadamyvani (nax. 5.10). kontaqti signali aRwera
S1 saerTo pirveli wyvili
S2 A+ Host Transmit +
S3 A- Host Transmit -
S4 saerTo pirveli wyvili
S5 B- Host Receive -
S6 B+ Host Receive +
S7 saerTo pirveli wyvili

nax. 5.10. ATA-SATA gadamyvani.


cxrili 5.6
SATA interfeisis kvebis kabelis kontaqtebi
nax. 5.11-ze warmodgenilia SATA interfeisis mona- kontaqti signali kontaqti signali
cemTa kabelis struqtura, cxrilSi 5.5 _ SATA inter- P1 +3,3 v P9 +5 v
feisis monacemTa kabelis kontaqtebis daniSnuleba, P2 +3,3 v P10 saerTo
xolo cxrilSi 5.6 _ kvebis kabelis kontaqtebi. P3 +3,3 v P11 saerTo
P4 saerTo P12 saerTo
gasaRebi gasaRebi
P5 saerTo P13 +12 v
P6 saerTo P14 +12 v
P7 +5 v P15 +12 v
P8 +5 v

hostis kabelis kabelis hostis


gasarTi gasarTi gasarTi gasarTi

nax. 5.11. SATA interfeisis monacemTa kabelis struqtura,

91 92
5.3. grafikuli salte AGP • PCI saltisagan gansxvavebiT, romelSic misamarTi da
monacemi gadaicema droSi gancalkevebulad, multi-
Tanamedrove programebis mxridan videosistemaze pleqsirebuli saltis gamoyenebiT, AGP saltes ga-
sul ufro mxardi datvirTvis pirobebSi, rac gansa- aCnia calke samisamarTo da calke monacemTa sal-
kuTrebiT mkafiod vlindeba grafikisa da videos kombi- teebi, rac misamarTisa da monacemis erTdrouli ga-
naciis SemTxvevaSi, PCI saltis SesaZleblobebi sakmari- dacemis saSualebas iZleva;
si ar aris. grafikuli qvesistemisaTvis saWiro gaxda • monacemTa konveiruli damuSaveba;
calke saltis damuSaveba. 1996 wels firma Intel-is mier realizebul iqna
firma Intel-ma daamuSava daCqarebuli grafikuli AGP1.0 specifikacia. mocemuli specifikaciis mixedviT
porti (Accelerated Graphics Port - AGP). AGP warmoadgens PCI salte muSaobs 66 mghc sixSireze, iyenebs 3,3 v Zabvas
saltis gafarToebas, Tumca absoluturad damoukide- da 1x an 2x reJimebs (x _ erT taqtSi gadacemuli monace-
belia misgan da qmnis maRali swrafqmedebis mqone cal- mebis raodenoba).
ke magistrals videokontrolersa da kompiuteris sis- 1998 wels gamovida AGP2.0 (4x) versia, xolo 2003
temur logikas Soris. wels AGP 3.0 (8x) reJimi. samuSao Zabva Semcirebul iqna
gansxvavebiT PCI saltisagan, romelic warmoad- 1,5 v-mde.
gens universalur saltes ramdenime slotiT, AGP war- Tanamedrove videoplatebis umetesoba muSaobs
moadgens efeqtur specializirebul saltes videokon- AGP 4x da 8x reJimebSi. orive reJimi ganapirobebs 1,5 v
trolerisaTvis. Zabvaze muSaobas. cxrilSi 5.6 warmodgenilia AGP reJi-
maRali swrafqmedebis misaRwevad AGP salte gan- mebis parametrebi.
sazRvrulia, rogorc pirdapiri, uSualo (point-to-point)
interfeisi. igi procesorsa da mexsierebas ukavSirdeba cxrili 5.6
ara saerTo saltiT, aramed pirdapir, sistemuri logi- AGP reJimebis parametrebi
AGP Tanrigianoba, saltis monacemTa monacemTa
kis North Bridge an Memory Controller Hub mikrosqemebis saSu-
standarti biti sixSire, ciklebi/taqti gadacemis
alebiT. AGP sistemas gaaCnia grafikuli kontrolerebis mghc siCqare,
mxardaWera rogorc sistemur platis mikrosqemebis mbaiti/wm
krebulSi, aseve gare videoplata-adapterebSi. ori mow- AGP 1x 32 66 1 266
yobilobis uSualo SeerTeba amartivebs sinqronizacias AGP 2x 32 66 2 533
AGP 4x 32 66 4 1066
da protokolebs, amcirebs saltis arbitraJTan dakav-
AGP 8x 32 66 8 2133
Sirebul droiT danaxarjebs.
AGP saltis damaxasiaTebeli Tvisebebia:

93 94
bevr Zvel sistemur platas gaaCnia mxolod 3,3 v- garda maRali swrafqmedebisa, AGP interfeisi
iani AGP 1x da 2x videoplatebis mxardaWera. 1,5 v Zab- gamoirCeva ZiriTad operatiul mexsierebasTan swrafi
vaze momuSave videoplatis 3,3 v-ian slotSi moTavseba uSualo miRwevis SesaZleblobiT. ramdenadac AGP vi-
iwvevs rogorc videoplatis, aseve sistemuri platis deoadapters SeuZlia gamoiyenos ZiriTadi operatiuli
dazianebas. amis Tavidan asacileblad AGP specifika- mexsiereba, mcirdeba videomexsierebis moTxovnileba. es
ciiT gansazRvrulia gansxvavebuli konstruqciis slo- gansakuTrebiT mniSvnelovania samganzomilebiani obieq-
tebi 1,5 v da 3,3 v-iani videoadapterebisaTvis. agreTve tebis swrafi vizualizaciisaTvis da videosTan mu-
arsebobs universaluri slotebic, romlebSic SesaZle- Saobis dros, rodesac intensiurad xdeba mexsierebis
belia orive tipis videoadapteris dayeneba. didi moculobis gamoyeneba.
axali, AGP Pro 1.0 specifikaciiT gansazRvrulia
gazrdili sigrZis sloti. orive boloSi damatebulia
kontaqtebi kvebis miwodebisaTvis. damatebiT kvebis sig-
nalebs saWiroeben videokontrolerebi, romlebic moix-
maren 25 vt-ze met energias (maqsimumi _ 110 vt). AGP 1x
da AGP 2x videokontrolerebis dayenebis Tavidan asaci-
leblad damatebiTi kontaqtebi slotis erT boloSi
ifareba saxuraviT. AGP Pro videokontroleris dayenebis
win saxuravi unda moixsnas. AGP Pro slotSi SeiZleba
Cveulebrivi AGP 4x da AGP 8x videokontrolerebis daye-
nebac.
nax. 5.12-ze warmodegenilia AGP slotebi.

AGP 1x/2x sloti


AGP 4x/AGP Pro
slotis AGP 4x-
only seqcia
AGP 4x sloti platis
fiqsaciis
meqanizmi
AGP Pro AGP Pro
slotis sloti
AGP Pro-only
seqcia AGP 4x/AGP Pro
slotis AGP 4x-
only seqcia

nax. 5.12. AGP 1x/2x, AGP 4x, AGP Pro slotebi


95 96

You might also like