Professional Documents
Culture Documents
Tavi 5 Specialuri Danisnulebis Interfeisebi: Ata/Atapi (Ide)
Tavi 5 Specialuri Danisnulebis Interfeisebi: Ata/Atapi (Ide)
71 72
kontaqti kategoria signali daniSnuleba me-20 gamomyvani asrulebs gasaRebis rols. igi ar
13 Ses. /gam. HD2 monacemTa salte 2 iZleva kabelis araswori SeerTebis SesaZleblobas.
14 Ses. /gam. HD13 monacemTa salte 13 39-e gamomyvanze miewodeba signali DA/SP (Drive
15 Ses. /gam. HD1 monacemTa salte 1 Active/Slave Present), romelic erTdroulad or funqcias
16 Ses. /gam. HD14 monacemTa salte 14
asrulebs. kompiuteris CarTvisTanave mocemul gamom-
17 Ses. /gam. HD0 monacemTa salte 0
yvanze gaicema Zabva, romelic adasturebs marTuli (Sla-
18 Ses. /gam. HD15 monacemTa salte 15
ve) diskuri mowyobilobis arsebobas. amis Semdeg, gar-
19 _ GND korpusi
kveuli drois intervaliT, TiToeuli diskuri mowyo-
20 _ KEY gasarTis gasaRebi
21 _ Reserved darezervebulia biloba gascems aqtiurobis damadasturebel signals.
22 _ GND korpusi 28-e gamomyvanze SesaZlebelia ori signalis ga-
23 gamosasvleli IOW Caweris strobi cema _ SPSYNC (Spindle Synchronization _ Spindelis sinqro-
24 _ GND korpusi nizacia) da CSEL (Cable Select _ kabelis arCeva). SPSYNC
25 gamosasvleli _IOR wakiTxvis strobi signali emsaxureba diskuri mowyobilobis Spindeluri
26 _ GND korpusi Zravis sinqronizacias. Tumca umetesad mocemul gamom-
27 Sesasvleli IOCHRDY Seyvana/gamoyvanis yvanze gaicema signali CSEL. misi saSualebiT diskuri
arxis nebarTva
mowyobiloba ganisazRvreba rogorc pirveladi (Master),
28 gamosasvleli SPSYNC/ Spindelis sinqroni-
an rogorc daqvemdebarebuli (Slave). pirvelad (Master)
CSEL zacia/kabelis
arCeva
diskur mowyobilobas mieniWeba nomeri 0, xolo daqvem-
29 _ RESERVED darezervebulia debarebul (Slave) diskur mowyobilobas _ nomeri 1. Tu
30 _ GND korpusi gasarTSi, romelTanac SeerTebulia diskuri mowyobi-
31 Sesasvleli IRQ14 moTxovna wyvetaze loba, gamomyvani CSEL damiwebulia, diskur mowyobi-
32 Sesasvleli _HIO16 16-Tanriga portTan loba ganisazRvreba rogorc pirveladi (Master), xolo
mimarTvis niSani Tu gamomyvani Tavisufalia (ar aris damiwebuli) _ ro-
33 gamosasvleli HA1 samisamarTo xazi 1 gorc daqvemdebarebuli (Slave).
34 Ses. /gam. RESERVED darezervebulia
35 gamosasvleli HA0 samisamarTo xazi 0
monacemTa gadacemis siCqaris gazrda
36 gamosasvleli HA2 samisamarTo xazi 2
vinCestersa da operatiul mexsierebas Soris
37 gamosasvleli _CS0 1-eli diskis arCeva
monacemTa gadacemis siCqaris gasazrdelad gamoiyeneba
38 gamosasvleli _CS1 me-2 diskis arCeva
ori meTodi:
39 Ses. /gam. _ACTIV diskis arCevis
nebarTva • Seyvana/gamoyvanis programuli meTodi (Programmed In-
40 _ GND korpusi put/output, PIO)
73 74
• mexsierebisadmi pirdapiri wvdomis reJimi (Direct Me- Saobisas yovel taqtze xdeba ori sityvis gadacema.
mory Access, DMA) erTi sityva gadaicema sinqroimpulsis wina frontze,
PIO reJimSi vinCesteridan informaciis yoveli ba- xolo meore sityva _ sinqroimpulsis ukana frontze.
iti Tavdapirvelad ikiTxeba centraluri procesoris Ultra DMA reJimSi sinqrosignalis xangrZlivoba orjer
mier da mxolod amis Semdeg Caiwereba operatiul mex- metia gadacemis ciklis xangrZlivobasTan SedarebiT.
sierebaSi. ganasxvaveben PIO 0 (PIO Mode 0), PIO 1, PIO 2, PIO Ultra DMA reJimi agreTve uzrunvelyofs salteze
3 da PIO 4 reJimebs. isini gansxvavdebian monacemTa gadacemuli monacemebis utyuarobis kontrols. yoveli
gadace-mis siCqariT. magaliTad, erT wyvetaze PIO 0 gadacemuli sityva gaTvaliswindeba CRC kodis aTvli-
reJimSi gadaicema 512 kbaiti moculobis informacia sas, romelic gadaicema host-kontroleris mier mona-
(vinCeste-ris erTi seqtori), xolo PIO 4 reJimSi xdeba cemTa paketis gadacemis Semdeg. CRC kods aiTvlis ro-
monacemTa gadacema vinCesteris 16 an meti seqtoridan gorc monacemTa wyaro, aseve mimRebi. Secdomaze Setyo-
erTdro-ulad. binebis miRebisas hosti gascems brZanebas monacemTa
DMA reJimSi procesori marTvas gadascems pro- xelmeored gadacemis Sesaxeb. Tu Secdomebi xSirad
cesoruli platis Chipset-Si CaSenebul DMA kontro- meordeba, hosti amcirebs monacemTa gadacemis siswra-
lers, xolo amis Semdeg aRar monawileobs monacemTa fes Ultra DMA reJimidan gamosvlis CaTvliT.
gadacemaSi. cxrilSi 5.2 warmodgenilia ATA salteze mona-
arsebobs DMA arxiT monacemTa gacvlis ramde- cemTa gadacemis reJimebi.
nime reJimi: monacemTa gadacemis standarts gansazRvravs sami
• erTeulovani (Singleword DMA) elementi:
77 78
cxrili 5.3 • gaumjobesebuli BIOS sistema 9,4 trilion gbaitamde
ATA-standartebi, Sesabamisi parametrebi da maxasiaTeblebi moculobis diskebis mxardaWeriT. Tumca ATA stan-
stan- PI DMA UDMA swraf- maxasiaTeblebi dartiT vinCesteris maqsimaluri moculoba izRu-
darti O qmedeba deba 137,4 gbaitiT.
mb/wm
ATA-5 standarti efuZneba ATA-4 standarts. adgi-
ATA-1 0-2 0 _ 8,33
li aqvs rig siaxleebsac:
ATA-2 0-4 0-2 _ 16,67 CHS/LBA translacia 8,4 gba-
itamde moculobis diskebTan • Ultra-DMA reJimis siswrafe gazrdilia 66 mbait/wm-mde
samuSaod (e. w. Ultra-ATA-66);
ATA-3 0-4 0-2 _ 16,67 S.M.A.R.T teqnologiis mxarda- • Ultra-ATA-66 reJimSi muSaobisTvis aucilebelia 80-gam-
Wera tariani kabelis gamoyeneba;
ATA-4 0-4 0-2 0-2 33,33 Ultra-DMA reJimebi, 137,4 gba- • avtomaturi dadgena _ gamoiyeneba 40-gamtariani Tu
itamde moculobis diskebis 80-gamtariani kabeli.
mxardaWera BIOS-is doneze. axali standartis 80-gamtarian kabels gaaCnia gan-
axali, 80-kontaqtiani kabeli
sakuTrebuli feradi markireba. cisferi gasarTi erT-
ATA-5 0-4 0-2 0-4 66,67 Ultra-DMA reJimi 66 mbait/wm-
deba sistemuri platis ATA kontrolerTan. Savi ga-
mde siCqariT
sarTi warmoadgens Master-gasarTs da is erTdeba
ATA-6 0-4 0-2 0-5 100,00 Ultra-DMA reJimi 100 mbait/wm-
mde siCqariT; 144 pbaitamde wamyvan (Master) diskur mowyobilobasTan. nacrisferi
moculobis diskebis mxarda- gasarTi erTdeba marTul (Slave) diskur
Wera BIOS-is doneze mowyobilobasTan.
ATA-7 0-4 0-2 0-6 133,00 Ultra-DMA reJimi 133 mbait/wm- ATA-6 standarti gamoirCeva rigi damatebiTi Se-
mde siCqariT saZleblobebiT:
• Ultra-DMA reJimis siswrafe gazrdilia 100 mbaiti/wm-
• ATAPI standartis integrirebuli mxardaWera. ATA in- mde (e. w. Ultra-ATA-100). misi realizaciisaTvis auci-
terfeisTan, vinCesteris garda, SesaZlebeli xdeba lebelia rogorc sistemuri platis ATA interfe-
CD-diskuri mowyobilobebis, strimerebis da sxva isis, aseve vinCesteris mxardaWerac;
tipis diskuri mowyobilobebis SeerTeba; • TiToeul brZanebaze gadacemuli seqtorebis raode-
• kvebis gafarToebuli marTvis mxardaWera; nobis gansazRvris 8-Tanriga kodireba (28=256 seq-
• axali 80-gamtariani kabeli. kabelis eleqtruli ma- tori, 131 kbaiti) Secvlilia 16-Tanriga kodirebiT
xasiaTeblebis gaumjobesebisaTvis sainformacio gam- (216=65536 seqtori, 33,5 mbaiti);
tarebi gamoyofilni arian damiwebis gamtarebiT.
• CFA (Compact Flash Adapter) mxardaWera;
79 80
• LBA damisamarTeba 228 seqtoridan gazrdilia 268 5.2. diskuri mowyobilobebis interfeisi
(281 474 976 710 656) seqtoramde, rac 144,12 pbaitamde SATA (Serial ATA)
diskebis mxardaWeris saSualebas iZleva.
ATA-7 standartSi realizebulia monacemTa gada- tradiciuli paraleluri ATA interfeisi gamoir-
cemis Ultra-DMA Mode 6 reJimi, romlis mixedviTac mona- Ceva simartiviT da realizaciis dabali RirebulebiT,
cemTa gadacemis siCqare gazrdilia 133 mbaiti/wm-mde. magram misi Semdgomi ganviTareba ukavSirdeba rig teq-
iseve, rogorc Ultra-DMA Mode 4 (66 mbaiti/wm) da Ultra- nologiur sirTuleebs da Rirebulebis zrdas. arse-
DMA Mode 5 (100 mbaiti/wm) reJimebi, Ultra-DMA Mode 6 re- bobs rigi mizezebisa, romelTa gamoc Sewyda parale-
Jimi moiTxovs 80-gamtariani kabelis gamoyenebas. luri ATA interfeisis axal standartebis damuSaveba
unda aRvniSnoT, rom Tanamedrove vinCesterebis da upiratesoba mieniWa mimdevrobiT SATA interfeiss.
umetesoba, maT Soris isinic, romelTac gaaCniaT Ultra- • paraleluri ATA interfeiss axasiaTebs didi eleq-
DMA Mode 6 (133 mbait/wm) reJimis mxardaWera, ar iZle- tromagnituri gamosxiveba da garTulebuli sinqro-
vian saltis sruli datvirTvis SesaZleblobas. vinCes- nizacia maRal sixSireebze muSaobis dros;
teris TavakebiT, rogorc wesi, saSualod ikiTxeba ara- • paralelur ATA interfeisSi gamoiyeneba +5v maRali
umetes 60 mbaiti informaciisa wamSi, rac daaxloebiT donis signalebi, romelTa miRebac garTulebulia
orjer naklebia saltis maqsimalur gamtarunarianobas- Tanamedrove, maRal sixSireebze momuSave mikrosqe-
Tan SedarebiT. amitom ATA-7 (133 mbait/wm) host-adap- mebis gamosasvlelebidan;
teris gamoyeneba ATA-6 (100 mbait/wm) host-adapteris • paraleluri ATA interfeisis gamtarunarianobis
nacvlad faqtiur gavlenas ar axdens monacemTa gada- gazrda SesaZlebelia, magram araekonomiuria mimdev-
cemis realur siswrafeze. robiT salteze miRebuli siCqareebis gaTvaliswi-
ATA-7 warmoadgens paraleluri ATA interfe- nebiT;
isebis bolo standarts. paraleluri interfeisebis • SATA interfeisis kabelSi gamoiyeneba gamtarebis
axali standandartebi aRar muSavdeba. momavali ekuT- naklebi raodenoba, rac ukeTesia kompiuteris venti-
vnis ufro perspeqtiul mimdevrobiT SATA (Serial ATA) laciisaTvis;
interfeiss. • paralelur ATA kabelebTan SedarebiT gamartive-
bulia SATA kabelebis damzadebis teqnologia, rac
amcirebs maT Rirebulebas.
• SATA mikrosqemis konstruqcia gamoirCeva gamomyva-
nebis naklebi raodenobiT da Zabvis Semcirebuli
doniT.
81 82
miuxedavad imisa, rom SATA interfeisi ar aris lur ATA interfeisSi. paralelur ATA interfeisTan
gankuTvnili paraleluri ATA interfeisis dauyovneb- momuSave BIOS, operaciuli sistemebi da utilitebi Cve-
livi SecvlisaTvis, axali sistemebis sakmaod did ra- ulebriv imuSaveben SATA interfeisTan. SATA-Si reali-
odenobaSi realizebulia rogorc paraleluri ATA, zebulia yvela arsebuli ATA da ATAPI diskuri mowyo-
agreTve SATA interfeisebis mxardaWera. bilobis mxardaWera. amrigad, paralelur ATA da SATA
nax. 5.4-ze warmodgenilia procesoruli platis interfeisebs Soris daculia SeTavsebadobis principi
fragmenti paraleluri ATA da SATA host-adapterebiT. qvemodan zemoT.
ramdenadac SATA warmoadgens paraleluri ATA
interfeisis Semdgom ganviTarebas, momxmarebels, speci-
aluri adapterebis gamoyenebiT, SeuZlia ATA-100 da
ATA-133 vinCesterebis SATA interfeisTan SeerTeba.
nax. 5.5-ze warmodgenilia erT-erTi aseTi adap-
SATA host-adapteri ATA host-adapteri teri _ HighPoint RocketHead-100.
91 92
5.3. grafikuli salte AGP • PCI saltisagan gansxvavebiT, romelSic misamarTi da
monacemi gadaicema droSi gancalkevebulad, multi-
Tanamedrove programebis mxridan videosistemaze pleqsirebuli saltis gamoyenebiT, AGP saltes ga-
sul ufro mxardi datvirTvis pirobebSi, rac gansa- aCnia calke samisamarTo da calke monacemTa sal-
kuTrebiT mkafiod vlindeba grafikisa da videos kombi- teebi, rac misamarTisa da monacemis erTdrouli ga-
naciis SemTxvevaSi, PCI saltis SesaZleblobebi sakmari- dacemis saSualebas iZleva;
si ar aris. grafikuli qvesistemisaTvis saWiro gaxda • monacemTa konveiruli damuSaveba;
calke saltis damuSaveba. 1996 wels firma Intel-is mier realizebul iqna
firma Intel-ma daamuSava daCqarebuli grafikuli AGP1.0 specifikacia. mocemuli specifikaciis mixedviT
porti (Accelerated Graphics Port - AGP). AGP warmoadgens PCI salte muSaobs 66 mghc sixSireze, iyenebs 3,3 v Zabvas
saltis gafarToebas, Tumca absoluturad damoukide- da 1x an 2x reJimebs (x _ erT taqtSi gadacemuli monace-
belia misgan da qmnis maRali swrafqmedebis mqone cal- mebis raodenoba).
ke magistrals videokontrolersa da kompiuteris sis- 1998 wels gamovida AGP2.0 (4x) versia, xolo 2003
temur logikas Soris. wels AGP 3.0 (8x) reJimi. samuSao Zabva Semcirebul iqna
gansxvavebiT PCI saltisagan, romelic warmoad- 1,5 v-mde.
gens universalur saltes ramdenime slotiT, AGP war- Tanamedrove videoplatebis umetesoba muSaobs
moadgens efeqtur specializirebul saltes videokon- AGP 4x da 8x reJimebSi. orive reJimi ganapirobebs 1,5 v
trolerisaTvis. Zabvaze muSaobas. cxrilSi 5.6 warmodgenilia AGP reJi-
maRali swrafqmedebis misaRwevad AGP salte gan- mebis parametrebi.
sazRvrulia, rogorc pirdapiri, uSualo (point-to-point)
interfeisi. igi procesorsa da mexsierebas ukavSirdeba cxrili 5.6
ara saerTo saltiT, aramed pirdapir, sistemuri logi- AGP reJimebis parametrebi
AGP Tanrigianoba, saltis monacemTa monacemTa
kis North Bridge an Memory Controller Hub mikrosqemebis saSu-
standarti biti sixSire, ciklebi/taqti gadacemis
alebiT. AGP sistemas gaaCnia grafikuli kontrolerebis mghc siCqare,
mxardaWera rogorc sistemur platis mikrosqemebis mbaiti/wm
krebulSi, aseve gare videoplata-adapterebSi. ori mow- AGP 1x 32 66 1 266
yobilobis uSualo SeerTeba amartivebs sinqronizacias AGP 2x 32 66 2 533
AGP 4x 32 66 4 1066
da protokolebs, amcirebs saltis arbitraJTan dakav-
AGP 8x 32 66 8 2133
Sirebul droiT danaxarjebs.
AGP saltis damaxasiaTebeli Tvisebebia:
93 94
bevr Zvel sistemur platas gaaCnia mxolod 3,3 v- garda maRali swrafqmedebisa, AGP interfeisi
iani AGP 1x da 2x videoplatebis mxardaWera. 1,5 v Zab- gamoirCeva ZiriTad operatiul mexsierebasTan swrafi
vaze momuSave videoplatis 3,3 v-ian slotSi moTavseba uSualo miRwevis SesaZleblobiT. ramdenadac AGP vi-
iwvevs rogorc videoplatis, aseve sistemuri platis deoadapters SeuZlia gamoiyenos ZiriTadi operatiuli
dazianebas. amis Tavidan asacileblad AGP specifika- mexsiereba, mcirdeba videomexsierebis moTxovnileba. es
ciiT gansazRvrulia gansxvavebuli konstruqciis slo- gansakuTrebiT mniSvnelovania samganzomilebiani obieq-
tebi 1,5 v da 3,3 v-iani videoadapterebisaTvis. agreTve tebis swrafi vizualizaciisaTvis da videosTan mu-
arsebobs universaluri slotebic, romlebSic SesaZle- Saobis dros, rodesac intensiurad xdeba mexsierebis
belia orive tipis videoadapteris dayeneba. didi moculobis gamoyeneba.
axali, AGP Pro 1.0 specifikaciiT gansazRvrulia
gazrdili sigrZis sloti. orive boloSi damatebulia
kontaqtebi kvebis miwodebisaTvis. damatebiT kvebis sig-
nalebs saWiroeben videokontrolerebi, romlebic moix-
maren 25 vt-ze met energias (maqsimumi _ 110 vt). AGP 1x
da AGP 2x videokontrolerebis dayenebis Tavidan asaci-
leblad damatebiTi kontaqtebi slotis erT boloSi
ifareba saxuraviT. AGP Pro videokontroleris dayenebis
win saxuravi unda moixsnas. AGP Pro slotSi SeiZleba
Cveulebrivi AGP 4x da AGP 8x videokontrolerebis daye-
nebac.
nax. 5.12-ze warmodegenilia AGP slotebi.