Professional Documents
Culture Documents
SFNF) Ahf/ Tyf S) XL Cgo Fdflhs CK/FW Tyf Hfo P) G, @) #@
SFNF) Ahf/ Tyf S) XL Cgo Fdflhs CK/FW Tyf Hfo P) G, @) #@
SFNF) Ahf/ Tyf S) XL Cgo Fdflhs CK/FW Tyf Hfo P) G, @) #@
np
sfnf]ahf/ tyf s]xL cGo ;fdflhs ck/fw tyf ;hfo P]g, @)#@
k|df0fLs/0f tyf k|sfzg ldlt
@)#@.%.@)
;+zf]wg ug]{ P]g
!= Gofo k|zf;g P]g, @)$* @)$*.@.!^
@= u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg'g ;+zf]wg ug{]
P]g, @)^^ @)^^.!).&
#= s]xL g]kfn P]g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)&@ @)&@.!!.!#
$= g]kfnsf] ;+ljwfg cg's"n agfpg s]xL g]kfn P]gnfO{ ;+zf]wg ug]{ P]g, @)&% @)&%.!!.!(
=============
of] P]g ;+jt\ @)^% ;fn h]7 !% ut]b]lv nfu" ePsf], k|z:tL / clw/fHo zAb lemlsPsf] .
u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)^^ åf/f lemlsPsf] .
1
www.lawcommission.gov.np
2
www.lawcommission.gov.np
ab/ u/L lghnfO{ Ps jif{;Dd s}b jf b'O{ nfv krf; xhf/ ?k}ofF;Dd
hl/jfgf jf b'j} x'g ;Sg]5 .
t/–
-!_ dfn j:t' lnO;s]kl5 cfjZos g/x]df cfjZos gx'gf;fy
h;sf] cfb]z s'kgn] ;f] dfn j:t' lnPsf] xf] lghsf]
lnlvt :jLs[ltn] lghn] tf]lslbPsf] JolQmnfO{ cfkm"n]
lnPsf] df]ndf ga9fO{ lbg' k5{ . dfn j:t' lnO{ g;s]sf]
eP cfb]z s'kg tTsfn lkmtf{ ug'{ k5{ .
-@_ a9L df]n lnPsf] geO{ To:tf] dfn j:t'af6 cfkmGt jf
l5d]sL s;}sf] lghL pkef]usf nflu vf“rf] 6fg{ cNk
dfqfdf lbPsf]df o; v08adf]lhd ck/fw u/]sf] dflgg]
5}g .
-u_ s'g} dgf]/~hg jf oftfoft ;]jfsf] nflu nfUg] z'Ns jf ef8f
afktsf] l6s6nfO{ ;f] l6s6sf] df]neGbf a9L df]n lnO{ s;}n] laqmL
u/]df a9L lnPsf] df]n /sd hkmt u/L ! jif{;Dd s}b jf hl/jfgf
jf b'j} x'g ;Sg]5 .
-3_ g]kfn ;/sf/n] of] bkmf cGtu{t df]n lgwf{/0f ug]{ p2]Zosf] nflu
cfjZostf cg';f/ d"No lgwf{/0f ;Nnfxsf/ ;ldltx¿ u7g ug]{5 .
#= gfkmfvf]/L M -!_ bkmf @ cGtu{t df]n lgwf{l/t ePsf]df afx]s g]kfn ;/sf/n]
tf]s]sf] s'g} dfn j:t'sf] Jofkf/ ug]{ JolQmn] dfn j:t' / Jofkf/sf] k|rng cg';f/
;fdfGotof ;os8f @) eGbf a9L d'gfkmf lnPsf] cj:yfdf jf cefjsf] nfe p7fO{
;f] dfn j:t'sf] cg'lrt gfkmf lnO{ laqmL u/]df lghnfO{ Psjif{;Dd s}b jf b'O{
nfv krf; xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf b'j} x'g ;Sg]5 .
-@_ bkmf @ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg lgof{tdf 3f6f p7fO{ k}7f/L
u/]sf dfn j:t'sf] xsdf lgof{t ubf{ k/]sf] 3f6f ;d]t p7\g] u/L pkbkmf -!_
adf]lhd d'gfkmf lng kfpg]5 .
3
www.lawcommission.gov.np
-#_ k|To]s yf]s jf v'b|f laq]mtfn] g]kfn ;/sf/n] tf]lslbPsf] dfn j:t'sf]
d'No;"rL ;a}n] b]lvg] u/L laqmL :yndf 6f“Ug' kb{5 ;f] gug]{nfO{ ! jif{;Dd s}b jf
hl/jfgf jf b'j} x'g ;Sg]5 .
$= dfn j:t'sf] ljrng M g]kfn ;/sf/n] s'g} k|b]z jf lhNnfdf ljt/0fsf nflu
tf]lslbPsf] sf]6fsf] jf s'g} k|b]z jf lhNnfdf laqmL ljt/0fsf] nflu cfoft ul/Psf]
jf Ph]06, l8n/ jf l/6]n/sf] ¿kdf pknAw ePsf] dfn j:t' cGoq nu]df jf cGoq
laqmL u/]df jf Ph]G;L jf l8n/;Lksf] zt{ la?4 jf pkef]Qmfx¿df ;d'lrt ljt/0f
gx'g] u/L s;}n] laqmL u/]df lghnfO{ Ps jif{;Dd s}b jf b'O{ nfv krf; xhf/
?k}ofF;Dd hl/jfgf jf b'j} x'g ;Sg]5 .
%= hDdfvf]/L tyf s[lqd cefj M ahf/df s'g} dfnsf] s[lqd cefj x'g] u/L ;f]
dfnsf] d"No j[l4 u/fP/ cg'lrt gfkmf lnO{ ahf/df laqmL ug]{ lgotn] To:tf] dfn
j:t' ;+u|x u/L laqmL gu/L hDdfvf]/L u/]df lghnfO{ Ps jif{;Dd s}b jf b'O{ nfv
krf; xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf b'j;hfo x'g]5 .
t/, g]kfn ;/sf/n] clt cfjZossf] egL /fhkqdf tf]lslbPsf] dfn
j:t'sf ;DaGwdf ;f]xL ck/fw pTkfbs, cfofts jf d'Vo ljt/s jf lghx¿sf] s'g}
l8n/ jf Ph]06n] u/]df lghnfO{ Psjif{;Dd s}b jf bz nfv ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf
b'j} ;hfo x'g]5 .
^= ´'SofO{ laqmL ljt/0f M sd;n dfnnfO{ c;n dfn xf] egL jf Ps dfn j:t'nfO{
csf]{ dfn j:t' xf] eGg] efg kf/L jf s'g} dfn j:t'df ;f] dfn j:t'sf] :t/ 36\g]
u/L ld;fj6 u/L ;f] s'/f gatfO{ s;}n] laqmL ljt/0f u/]df lghnfO{ gf} dlxgf;Dd
s}b jf b'O{ nfv ?k}ofF;DD hl/jfgf jf b'j} x'g ;Sg]5 .
&= cf}iflwdf ld;fj6 / ld;fj6 ePsf] cf}iflwsf] laqmL M -!_ z'4 cf}iflw ;/x laqmL
jf k|of]u u/fpg] lgotn] jf To;/L laqmL jf k|of]u ul/g] ;Dej 5 eGg] hfgL hfgL
cf}iflwsf] k|efj z'Go x'g], 36L x'g] jf ablng] jf xfgLsf/s x'g] u/L s;}n] s'g}
cf}iflwdf ld;fj6 u/]df jf To:tf] ld;fj6 ePsf] jf Dofb gf3]sf] cf}iflw xf] eGg]
hfgL hfgL laqmL u/]df jf laqmL ug{ pBf]u u/]df jf laqmL ug{ /fv]df jf pkrf/sf]
g]kfnsf] ;+ljwfg cg's"n agfpg s]xL g]kfn P]gnfO{ ;+zf]wg ug]{ P]g, @)&% 4f/f ;+zf]lwt .
s]xL g]kfn P]g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)&@ åf/f ;+zf]lwt .
4
www.lawcommission.gov.np
5
www.lawcommission.gov.np
!)= sldzg M o; P]g cg';f/sf] ck/fw s;}n] u/]sf] jf ug{ nfu]sf] egL s;}n]
;DalGwt clwsf/Ldf hfx]/ u/L ck/fwL kqmfp eO{ bf]ifL 7xl/Pdf lghnfO{ ePsf]
hl/jfgfsf] kRrL; k|ltzt hfx]/ ug]{ JolQmnfO{ lbOg]5 .
!!= ´'6\7f ;'/fs jf ph'/ afkt ;hfo M s;}n] s;}nfO{ t;f{pg], wDsfpg], a]OHht
ug]{, b'Mv 606f jf l´‰ofx6 x'g] p2]Zon] ´'6\7f xf] eGg] hfgL hfgL jf ljZjfz
ug'{ kg]{ sf/0f eO{ jf ´'6\7f k|df0f agfO{ jf d'gfl;a cfwf/ jf cfzª\sf geO{
´'6\7f ph'/ u/]df lghnfO{ tLg dlxgf;Dd s}b jf kf“r xhf/ ?k}+of““;Dd hl/jfgf
jf b'j} ;hfo x'g ;Sg]5 .
!@= cof]Uotf M bkmf !! afx]s o; P]g cGtu{t ^ dlxgfeGbf a9L s}bsf] ;hfo kfPsf]
JolQmn] ;hfo e'Qmfg u/]sf] kf“r jif{ gk'Ub} g]kfn ;/sf/ jf g]kfn ;/sf/sf]
:jfldTj ePsf] ;+ul7t ;+:yfsf] ;]jf ug{ jf 7]Ssf, nfO;]G; lng kfpg] 5}g .
!#= kqmfp / vfgtnf;L ug]{ clwsf/ M -!_ s'g} JolQmn] o; P]g cGtu{t ;hfo x'g]
s'g} ck/fw u/]df jf To:tf] ck/fw u/]sf] 5 egL d'gfl;a dflkmssf] ph'/ k/]df
jf ljZjf; kbf]{ ;"rgf k|fKt ePdf jf d'gfl;a dflkmssf] zª\sf eO{ pkbkmf -@_
df n]lvPsf] clwsf/Laf6 jf/]06 hf/L ePdf lghnfO{ gfoj lg/LIfs bhf{;Ddsf]
k|x/L clws[tn] lu/ˆtf/ ug{ ;Sg]5 .
u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)^^ åf/f lemlsPsf] .
6
www.lawcommission.gov.np
!$= d'2f bfo/ ug]{ sfo{ljlw M -!_ o; P]g cGtu{t d'2f bfo/ ubf{ g]kfn ;/sf/ jf
g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L tf]lslbPsf] clwsf/Lsf]
:jLs[lt a]u/ bfo/ ul/g] 5}g .
-@_ af6f]3f6f]df jf cGoq ;fgfltgf k;n yfkL v'b|f Jofkf/Ln] bkmf #, $ /
% cGtu{tsf] s;'/ u/]df s;'/sf] ¿k x]/L klxnf k6ssf] s;'/ eP cg'lrt¿kn]
lnPsf] gfkmf bflvn u/fO{ ;DalGwt JolQmnfO{ e/fO{ ca pk|fGt o:tf] s;'/ ug]{
5}g eGg] sfuh;Dd u/fO{ d'2f grnfpg] u/L pkbkmf -!_ cGtu{tsf] clwsf/Ln]
tfd]nLdf /fvL lbg ;Sg]5 .
-#_ o; P]g cGtu{tsf] d'2f ck/fw ePsf] jf kQf nfu]sf] () lbgleq bfo/
u/L ;Sg' k5{ .
!%= d'2f x]g]{ clwsf/L M -!_ bkmf & adf]lhd ;hfo x'g] s;"/ ;DaGwL d'2fsf] z'?
sf/jfxL/ lsgf/f lhNnf cbfntaf6 x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df n]lvP afx]ssf cGo bkmf adf]lhd ;hfo x'g] s;"/
;DaGwL d'2fsf] z'? sf/afxL / lsgf/f ug]{ clwsf/ k|d'v lhNnf clwsf/LnfO{ x'g]5
.
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd lhNnf cbfnt jf k|d'v lhNnf clwsf/Ln]
o; P]g cGtu{t d'2fsf] sf/afxL / lsgf/f ubf{ ljz]if cbfnt P]g, @)%(
adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfpg]5 .
-$_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd ePsf] lg0f{o pk/ k}+lt; lbgleq
k'g/fj]bg lbg ;lsg]5 / k|d'v lhNnf clwsf/Ln] u/]sf] lg0f{o pk/ lhNnf
cbfntdf k'g/fj]bg nfUg]5 .
!^= ck/fwL 7xl/Psf] JolQmnfO{ ;fj{hlgs ¿kdf lgGbf ug]{ M clGtd lg0f{o
e};s]kl5 o; P]g cGtu{t ck/fwL 7xl/Psf] JolQmsf] gfd, 7]ufgf / lghn] u/]sf]
ck/fw tyf ;hfosf] k|s[lt vf]nL k|sflzt u/fpg Jofks ;fj{hlgs lxtsf] nflu
pkof]uL x'G5 eGg] b]lvPdf clGtd lg0f{o ug]{n] ;dfrf/kq jf cGo s'g} dfWodaf6
k|sflzt u/fO{ ;fj{hlgs ¿kdf lgGbf ug]{ lgb]{z lbg ;Sg]5 .
7
www.lawcommission.gov.np
!&= o; P]g cGtu{t ul/Psf] sfd sf/jfO{sf] arfp M o; P]g cGtu{t c;n
lgotn] u/]sf] jf ug{ k|oTg u/]sf] s'g} sfdsf/jfO{sf] lgldQ s'g} JolQm pk/ s'g}
gfn]z ph'/ jf sfg'gL sf/jfO{ rnfpg ;lsg] 5}g .
!*= hkmt ePsf] dfn j:t'sf] laqmL ljt/0f M o; P]g cGtu{t hkmt ePsf] dfn
j:t'sf] laqmL ljt/0f Joj:yf g]kfn ;/sf/af6 x'g]5 / o;/L h˚t ePsf] dfn
j:t'af6 gi6 ug'{ kg]{ ePdf To:tf] vr{ ;DalGwt JolQml;t ;/sf/L af“sL ;/x
c;'n pk/ ug{ ;lsg]5 .
!(= cleo'Qm y'gfdf /xg] cj:yf M tfl/vdf xflh/ gx'g] jf w/f}6L jf hdfgLdf 5f8\bf
cleo'Qm efuL hfg] ;Defjgf ePsf] jf lghn] ;a"b k|df0fdf x:tIf]k ug]{ ;Defjgf
ePsf] jf lghn] o; P]g cGtu{t csf]{ s'g} ck/fw ug]{ ;Defjgf ePsf] cj:yfdf
cleo'QmnfO{ y'gfdf /fvL d'2fsf] k'k{If ul/g]5 .
@)= g]kfn ;/sf/ jfbL x'g] M o; P]g cGtu{tsf] d'2f g]kfn ;/sf/jfbL x'g]5 /
;/sf/L d'2f ;DaGwL P]g, @)$( sf] cg';"rL–! df ;dfj]z ePsf] dflgg]5 .
@!= cGo k|rlnt sfg'gadf]lhd d'2f rnfpg ;lsg] M o; P]g cGtu{t ck/fw x'g]
sfd cGo k|rlnt g]kfn P]g cGtu{t klg ck/fw x'g] /x]5 eg] csf]{ P]gadf]lhd
d'2f rnfpg of] P]gn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .
@@= clwsf/ k|Tofof]hg M g]kfn ;/sf/n] o; P]gadf]lhd cfkm"nfO{ ePsf] ;a} jf s]xL
clwsf/ g]kfn /fhkqdf ;"lrt cfb]z hf/L u/L s'g} clws[tnfO{ ;'Dkg ;Sg]5 .
@#= lgod agfpg] clwsf/ M o; P]gsf] p2]Zo k"lt{sf] nflu g]kfn ;/sf/n] g]kfn
/fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L lgodx¿ agfpg ;Sg]5 .
@$= vf/]hL M sfnf]ahf/ P]g, @))*, dLndf ag]sf] skf;sf] ;"tL wfuf] / ;"tL sk8fsf]
rf]/ ahf/L / rf]/L lgsf;L lgoGq0f sfg'g @))*, g]kfn vfBfGg ;~ro lgjf/0f
P]g, @))( / :yfgLo k|zf;g P]g, @)@* sf] bkmf * sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -u_
vf/]h ul/Psf]5 .1
8
www.lawcommission.gov.np