ΛΟΥΠΙΝΟ

Ιστορικά στοιχεία
Από τους αρχαίους χρόνους ανάμεσα στα άγρια λαχανικά έπαιζε σημαντικό ρόλο και το
Λούπινο, ως τροφή για τους ανθρώπους και για τα ζώα. Ο Διοσκουρίδης, θεμελιωτής της
φαρμακολογίας, ξεχώριζε δύο είδη λούπινα, ένα γλυκό και ένα πικρό, που είχαν και τα δύο
θρεπτικές ιδιότητες.
Ο Αθηναίος λέει ότι τα λούπινα είναι, όπως τα ρεβίθια, μια τροφή για τους
πεινασμένους. Ακόμη και στον 19ο αιώνα, οι κάτοικοι της Μάνης, που ξεχώριζαν για τη
φτώχεια τους, ήταν γνωστοί σαν «λουπινοφάγοι».
Για την πικρή γεύση του λούπινου υπάρχει μια ιστορία που αποδίδεται στον Ζήνωνα
από το Κίτιο, που ήταν ο θεμελιωτής της Στωικής σχολής. Σύμφωνα με αυτή την ιστορία, ο
Ζήνων σύγκρινε τον εαυτό του με ένα λούπινο που ξεπικραίνει όταν μουσκεύει σε υγρό,
όπως και ο ίδιος γινόταν πιο ευγενικός όταν έπινε κρασί.
Τα λούπινα ήταν και η ειδική τροφή των επισκεπτών του Νεκρομαντείου στον Αχέροντα,
σαν προετοιμασία για την επικοινωνία τους με τους νεκρούς. Ορισμένα αλκαλοειδή, που
περιέχουν τα λούπινα, προκαλούν έκσταση και ελάττωση των αισθήσεων, όπως το ήθελαν
οι μάντεις για να επιτύχουν την επικοινωνία με τις ψυχές των πεθαμένων.
Στα χωριά της Μάνης η σπορά του λούπινου γινόταν τον Νοέμβριο και η συγκομιδή τον
Ιούλιο μήνα. Διαμορφωνόταν στο χωράφι ένας χώρος σαν αλώνι και εκεί γινόταν το
«κοπάνισμα» με διχάλια για να απελευθερωθεί ο καρπός από το φλοιό, ακολουθούσε το
λίκνισμα για να ξεχωρίσει ο καρπός και στη συνέχεια η μεταφορά του στο σπίτι. Τον
Αύγουστο σε καζάνια πλάι στη θάλασσα έβραζαν τα λούπινα τα έβαζαν σε λιναρένιες
σακούλες και επί οκτώ ημέρες παρέμεναν οι σακούλες με τα λούπινα στη θάλασσα, ώστε
να ξεπικρίσουν. Στη συνέχεια τα άπλωναν στη γη να ξεραθούν με τη βοήθεια του ήλιου και
τα αποθήκευαν.
Οι φλοιοί, τα τσόφλια, τα «λουβιά» όπως τα ονομάζουν αποτελούσαν τροφή για τα
αιγοπρόβατα. Υπάρχουν μερικοί λάτρεις του λούπινου που καλλιεργούν ακόμη. Τα λούπινα
είναι πολύ νόστιμη τροφή σε χλωρή μορφή, δηλ. μόλις ξεπικρίσουν και χωρίς να ξεραθούν
στον ήλιο.

Γενικά
Με το πλεονέκτημα ότι ο καρπός του είναι
ίσης αξίας με τη σόγια και κατάλληλο για τροφή
των χοίρων και των πτηνών και το γεγονός ότι
αξιοποιεί μη αρδευόμενα και φτωχά εδάφη, το
λούπινο ψάχνει τον τρόπο να καταξιωθεί
ανάμεσα στα ψυχανθή κτηνοτροφικά φυτά.
Το λούπινο, παρά το ότι ήταν γνωστή
καλλιέργεια στο παρελθόν, τα τελευταία χρόνια
είναι εξαιρετικά περιορισμένη σε πολύ
ελάχιστες εκτάσεις. Ωστόσο, με την
αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και με
έμφαση στα ψυχανθή, το γλυκό λούπινο μπορεί

1
να πάρει θέση μεταξύ των εγχώριων πηγών ζωοτροφών. Και αυτό γιατί παρά το ότι
ορισμένα κτηνοτροφικά ψυχανθή δεν μπορούν να καταστούν εκτεταμένες καλλιέργειες,
σαν τη μηδική και τον βίκο, όμως σε συγκεκριμένα οικολογικά περιβάλλοντα μπορούν να
υπερτερούν των άλλων ψυχανθών. Στα περιβάλλοντα αυτά έχουν συγκριτικά
πλεονεκτήματα, με πρώτο παράδειγμα το λούπινο, γι’ αυτό και αξίζει να έχουν τη θέση και
την έκταση που τους αρμόζει.

Καλλιεργητικές φροντίδες
Το λούπινο δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις και προσαρμόζεται στα ξηρά και φτωχά εδάφη
καλύτερα από τα άλλα ψυχανθή. Αναπτύσσεται σε χονδρής υφής καλοστραγγιζόμενα και
όξινα έως ουδέτερα εδάφη. Τα ελαφρά κοκκινοχώματα είναι τα καλύτερα, όμως καλά είναι
και τα αμμοπηλώδη χωράφια. Να σημειώσουμε ότι τα ασβεστούχα εδάφη είναι
ακατάλληλα.
Η προετοιμασία του εδάφους για την καλλιέργεια των λούπινων γίνεται όπως των
άλλων ψυχανθών. Η σπορά γίνεται το φθινόπωρο στις περιοχές με ήπιο χειμώνα και την
άνοιξη στις ψυχρότερες και τα ορεινά.
Η καλλιέργεια μπορεί να μηχανοποιηθεί πλήρως, ενώ η σπορά γίνεται με σπαρτική
μηχανή σε γραμμές που απέχουν 30-40 εκ. Επί των γραμμών οι σπόροι τοποθετούνται ανά
10-15 εκ. και σε βάθος 2-3 εκ. Η αναγκαία ποσότητα σπόρου ποικίλει ανάλογα. Για
παραγωγή καρπού χρειάζονται 6 έως 8 κιλά σπόρο/στρέμμα και για χλωρή νομή ή χλωρή
λίπανση 15-20 κιλά σπόρο ανά στρέμμα.
Οι σπόροι του λούπινου έχουν το χαρακτηριστικό ότι μπορεί να σπαρθούν και σε
έδαφος που έχει φρεζαριστεί ελαφρώς ή καθόλου, λόγω της ικανότητάς τους να
προσλαμβάνουν υγρασία από την ατμόσφαιρα και να φυτρώνουν βυθίζοντας το ισχυρό
ριζίδιο στο σκληρό έδαφος.

Συγκομιδή του καρπού

Τα λούπινα συγκομίζονται για καρπό με θεριστική μηχανή όταν το μεγαλύτερο ποσοστό
των λοβών αρχίζει να δείχνει σημεία ωρίμανσης. Για παραγωγή χλωρής μάζας για νομή γη
συγκομιδή γίνεται κατά την άνθηση. Για παραγωγή σανού η κοπή των φυτών γίνεται στο
τέλος της άνθησής τους. Η απόδοση σε καρπό παρουσιάζει πολύ μεγάλες διακυμάνσεις,
ανάλογα την ποικιλία, την εποχή σποράς και τις εδαφοκλιματικές συνθήκες. Σε καλές
συνθήκες η απόδοση μπορεί να φθάσει έως και 500 κιλά καρπό ανά στρέμμα.
Ως ζωοτροφή
Τα λούπινα χρησιμοποιούνται στη διατροφή των ζώων με σκοπό την ολική ή μερική
αντικατάσταση της σόγιας. Είναι πλούσια σε πρωτεϊνη υψηλής θρεπτικής αξίας για τα
χοιρινά και τα πτηνά. Τα γλυκά λούπινα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως έχουν ή
αποφλοιωμένα, οπότε μειώνεται το ποσοστό των ινωδών ουσιών και αυξάνεται το ποσοστό
των πρωτεϊνών. Στα σιτηρέσια των χοίρων αντικαθιστούν τη σόγια σε ποσοστό 50% και των
πτηνών σε 75%.