Talaan ng Paggamit ng Modyul

Paaralan:

Purok:

Sangay:

Rehiyon:

Kailan natanggap sa paaralan:

Pangalan ng Kailan Ipi-

Kondisyon Kailan Isinauli Kondisyon
Humiram nahiram

Gamitin ang sumusunod na titik sa pagtatala ng kondisyon ng modyul:

A (Bago)
B (Gamit na ngunit maayos pa)
C (May kaunting sira)
D (Maraming sira)
 1
Mabasa na Kita
Sulundan sa Pagtudlo
sang Hiligaynon

Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na

inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at
pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat
namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na
mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng
Edukasyon sa action@deped.gov.ph.

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Mabasa na Kita
Sulundan sa Pagtudlo sang Hiligaynon - Nahauna nga Halintang
Karapatang Ari (Hindi ipinagbibili)
Unang Edisyon, 2013
[ISBN: 978-971-9990-01-7
Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas
Pambansa Bilang 8293: Hindi maaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mang
akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng
pamahalaan o tanggapang kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa
pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaring gawin ng nasabing
ahensiya o tangapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan,
ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na
ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at
mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang
ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda
ang karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Br. Armin Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dr. Yolanda S. Quijano
Kawaksing Kalihim: Dr. Elena R. Ruiz

Mga Bumuo ng Ortograpiya

Mga manunulat: Dymphna Leizel G. Jocson
Juvy D. Baranda
Mga tagasuri: Daisy A. Rosano, Ph.D.
Rosalina J. Villaneza
Ruth Lebes-Gelvezon
Gumuhit ng mga larawan: James M. Gaje
Jayson Gaduena
Ruth Lebes-Gelvezon
Naglayout: Aileen Nacario Ilagan

Inilimbag sa Pilipinas ng ____________

Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat
(DepEd-IMCS)
Office Address: 2nd Floor Dorm G, PSC Complex, Meralco Avenue.
Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072
E-mail Address: imcsetd@yahoo.com
 Mensahe
Bro. Armin Luistro
 Mga Kaundan

Pangulong Dinalan ........................................................ iv

Alpabeto kag Ortograpiya ........................................... 1
Pagsulundan sa Lantipulong ...................................... 12
Glosaryo sang mga
Kinaandan nga Tinaga kag Hambalanon .................... 20
 Alpabeto
kag
Ortograpiya
 Alpabeto sang Hiligaynon
Alpa- Pagsulundan Patingog Katingog Duham-
beto sang mga patingog
Dughong
Tinaga
20 Mga Dughong 5 15 ay
- balay
Letra: Cc, Ff, Jj, Ññ, a - amu b - baga - husay
Qq, Vv, Xx, Zz - laway
d - dahon
e - elisi - wasay
Ang mga dughong g - garapon
letra ginaayop sa i - igi h - husay ay
mga kinaugalingon k - kalan - baboy
nga pangalan. o - okra l - lata - kapoy
- langoy
m - mani
Hal. Corazon u - uma
Florvelle n - nipa aw
Joaquin ng - ngipon - bayaw
Niño p - pispis - tilaw
Max r - rambutan - paraw
s - sulo - panaw
Ang pagpanigbato
t - tasa
sang mga dughong iw
tinaga wala ginais- w - wasay - agiw
lan. y - yabi

Hal. van
jeep
x-ray
zebra

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

2
 Mga Alpabeto

Aa Bb

amu
baga

Cc Dd

computer dahon

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 3

 Ee Ff

elisi Filipino

Gg Hh

garapon husay

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

4
Ii Jj

igi jeep

Kk Ll

kalan lata
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 5
 Mm Nn

mani nipa

Ññ NGng

Niña

Niña
ngipon

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

6
Oo Pp

okra pispis

Qq Rr

Quezon rambutan
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 7
 Ss Tt

sulo tasa

Uu Vv

uma van
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon
8
Ww Xx

wasay x-ray

Yy Zz

yabi zoo
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 9
 Ang Katigbatuhan
Lenggwahe Hiligaynon
Alphabet (Tigbato) 20
Vowel 5
(Patingog) Hiligaynon English
A amu monkey
E elisi propeller
I igi snail
ido dog
O okra okra
U uma farm
uga dried fish
ulan rain
ulo head
ulod worm
Consonant 15
(katingog)
B baso glass
balde pail
bao turtle
D dahon leaf
dagat sea
duta soil/land
G gamut root
gata coconut milk
guya face
H hagdan stairs
habol blanket
hal-o pestle
hilo thread
humay rice plant
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon
10
Consonant 20
(katingog) Hiligaynon English
K kalo cap
kamot hand
kan-on cooked rice
L lata can
langaw housefly
liso seed
M mani peanut
manok chicken
N nigo winnowing basket
niyog coconut
NG ngipon tooth
P pato duck
pisi rope
paka frog
R rosas rose
ramay dried banana leaves
S sab-a a variety of banana
sapa brook
sigay small snail with whorled shell

sulo torch
T tubo sugar cane
tadyaw large earthen jar
tambo bamboo shoot
W wasay axe
walo eight
wala zero
Y yabi key
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 11
 Pagsulundan
sa Lantipulong
 Lantipulong sa Hiligaynon nga Pulong
1. NOUN (PANGALAN)
A. To make a noun SINGULAR or PLURAL , a grammatical particle is
added before the common noun:
When “ang” is added before a noun, it means SINGULAR.
When “ang mga” is added before a noun, it means PLURAL.
Singular (Isahon) Plural (Kadamuon)
ang manunudlo ang mga manunudlo

ang libro ang mga libro

ang ido ang mga ido
ang eskwelahan ang mga eskwelahan

B. Other grammatical particles that can be used in making a proper/

common noun singular or plural:
Singular (Isahon) Plural (Kadamuon)
Si Sanday
Si Lita ang nagkurit sang linya. Sanday Lita, Nene kag Mando
ang nagkurit sang linya.
Ni Nanday
Ginsulat ni Nene ang iya ngalan sa Ginsulat nanday Nene, Nonoy
papel. kag Toto ang ila ngalan sa pa-
pel.
Kay Kanday
Ginhatag ni Roy ang mga lapis kay Ginhatag ni Roy ang mga lapis
Rita. kanday Roy, Rene kag Rema.

C. In some common nouns referring to relationship, it can be grouped into:

Isahon Duhaon Kadamuon
utod (brother or mag-utod (both mag-ululutod (group
sister) brothers/sisters) of brothers/sisters)

pakaisa (first cousin) magpakaisa (both magpalakaisa (group

cousins) of cousins)
abyan (friend) mag-abyan (both mag-alabyan (group
friends) of friends)

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 13

 D. Gender (Sari)

Panglalaki Pangbabaye Indi Pat-od Wala sari

tatay nanay ginikanan bola

lolo lola apoy alat
manong manang bata/puya bulak
tiyo tiya paryente libro
maestro maestra manunudlo lamesa
pari madre katekista talahal
Toto Inday hinablos/ lapis
gumangkon

2. PRONOUN (TAL-US NGA PANGALAN)

Personal Pronoun (Tal-us nga Pangalan sa Tawo)

Singular Plural (Kadamuon)

(Isahon)
First Person ako, ko, kita, kami , naton, ta,
nakon, namon, aton, amon
akon
Second ikaw, ka, kamo, ninyo, inyo
Person nimo, mo,
imo
Third Person siya sila
niya nila
iya ila

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

14
 Demonstrative Pronoun (Tal-us nga Pangalan sa Pagtudlo)

The speaker ini (this) Nearest to diri (here)

holds the ob- the speaker
ject being re-
ferred to
The speaker ina (that) Near to the dira (there)
points to the addressee
object that is
near to the
addressee
The object is ato (yon) Remote didto
away from (yonder)
speaker and
the addressee

3. VERB (PANGLIHOK/LIKGA)
Tenses (Panahunan):
A. Present Tense (Panahunan Subong)
Present Tense is formed by adding prefix “naga” to a verb.
Examples (Mga halimbawa):
nagasulat (is writing)
nagatindog (is standing)
nagapungko (is sitting)
B. Past Tense (Panahunan Nagligad)
Past Tense is formed by adding prefix “nag” to a verb.
Examples (Mga halimbawa):
nagsulat (wrote)
nagtindog (stood)
nagpungko (sat)
C. Future Tense (Panahunan Palaabuton)
Future Tense is formed by adding prefix “ma” or “maga” to a verb.
Examples (Mga halimbawa):
masulat o magasulat (will write)
matindog o magatindog (will stand)
mapungko o magapungko (will sit)

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 15

 4. ADJECTIVE (PANGSARI)
Degrees of Comparison

Positive Comparative Intense Super-

Degree lative
Equality Non-
between equality of
two the two
objects
compared
daku/madaku magkadaku mas daku kadaku pinaka-
daku
laba/malaba magkalaba malaba kalaba pinaka-
kaysa laba

taas/mataas magkataas mataas sa kataas pinaka-

kay taas

5. PHRASES AND SENTENCES (MGA TINAGPONG KAG MGA DINALAN O

HAMBALANON)
Mga Tinagpong
Pangalan nga tinagpong:
gamay nga bata
pula nga saya
Pag-isip nga tinagpong:
lima ka lapis
duha ka tuig
Panglihok nga tinagpong:
madasig nga paglakat
maluya nga paghulag

Mga Dinalan o Hambalanon ( Sentences)

Declarative (Nagasaysay):
Examples (Mga halimbawa):
Nagluto sang tinola si Nanay.
Nagluto si Nanay sang tinola.

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

16
 Interrogative (Pagpamangkot):

Examples (Mga halimbawa):

Sin-o ang nagluto sang tinola?

Ano ang ginluto ni Nanay?
Ngaa nagluto si Nanay sang tinola?
Paano lutuon ang tinola?

Command (Pagsugo):
Examples (Mga halimbawa):
Luto ka na.
Ibutang sa yahong ang tinola.

Request (Paglihog):
Examples (Mga halimbawa):
Pakiluto sang tinola.
Pakibutang sang tinola sa yahong.

Exclamatory (Pagpanuaw):
Examples (Mga halimbawa):
Ay! Naula ang sabaw sang tinola.
Baw! Kanamit sang sabaw.
Aguy! Natapakan mo ang tiil ko.

Rules of Spelling
(Mga Pagsulundan sa Pagpanigbato sang Hiligaynon)

Rule 1. Spelling should be in accordance with the phonetic sound of the word.
(Ang pagpanigbato dapat nga magsunod sa tunog sang tinaga.)

Examples (Mga halimbawa):

ngaa
sia - means boy /girl
siya- means chair
tyan- means stomach( not tiyan)
buas- means tomorrow
gua- issue of newspaper
gwa- outside

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 17

Rule 2: Use GI instead of GWI or GUE except in proper nouns.
(Gamita nga GI sa baylo sang GWI or GUE luas sa kinaugalingon nga pangalan.)
Examples (Mga halimbawa):
sugilanon
kaanggid
gid - (not guid)

Rule 3. Use of O and U ( Paggamit sang O kag U)

a. If the first syllable of the word has O or U sound, U is usually used.

(Kon ang nahauna nga kunla sang tinaga may tunog nga O ukon U, kinaandan
U ang ginagamit.)
Examples (Mga halimbawa):
duna suman
guba sulay
hulat suga

b. If the last syllable of the word has O or U sound, O is usually used except
when it precedes M and when the word has a grave or circumflex accent.
(Kon ang katapusan nga kunla sang tinaga may tunog nga O ukon U, kinaandan
O ang ginagamit luas lang kon ini ginasundan sang M kag kon ang tinaga may sunok ukon
tungli nga dagmit.)
Example s (Mga halimbawa):
tapos matahum bayu
kamot idalum daku

c. If a word has two O or U sound, usually the first is U and the next is O.
(Kon ang tinaga may duha ka O ukon U nga tunog, kinaandan ang nauna U kag
ang masunod O.)
Example s (Mga halimbawa):
pulo kuno
butkon ulo

Exception (Pagkatuhay):
solo otot

d. If a word has three O or U sound, the first and the second shall be U and the
last shall be O.
(Kon ang tinaga may tatlo ka O ukon U nga tunog, ang nahauna kag ikaduha
dapat U kag ang ikatatlo dapat O.)
Example s (Mga halimbawa):
lutuon manunudlo
tagipusuon buluhaton

Exception (Pagkatuhay):
buluthuan

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

18
 e. If the word has four O or U sound, the first three shall be U and the fourth
shall be O.
(Kon ang tinaga may apat ka O ukon U nga tunog, ang nahauna tubtob
ikatatlo dapat U kag ang ikaapat O.)
Examples (Mga halimbawa):
bumulutho
pumuluyo

f. The terminal letter O is changed to U when a suffix is added to the word.

( Ang katapusan nga tigbato nga O ginaislan sang U kon idugang ang ulipik sa
tinaga.)
Examples (Mga halimbawa):
luto - lutu-a; lutuon
bato - batuha; batuhon

Rule 4. When a root word is repeated, the spelling is not changed.

(Kon ang tinagang gamut ginasulit, ang iya pagpanigbato wala ginaislan.)
Examples (Mga halimbawa):
huyahuya
tungatunga

Rule 5: Use or non-use of hyphen (-)

(Paggamit ukon indi paggamit sang gitling)

a. There should be a hyphen between a consonant and a vowel , only

if it is to avoid confusion.
(Dapat may gitling sa igutlan sang katingog kag patingog kon kina-
hanglan lang sa paglikaw sa pagsalangisag.)
Examples (Mga halimbawa):
matam-is
luy-a
sin-o

b. A hyphen is necessary between a prefix ending in a consonant and a

verb beginning with a vowel.
(Ang gitling kinahanglanon sa igutlan sang unapik nga nagatapos sa
katingog kag ang likga nga nagasunod sa patingog.)
Examples (Mga halimbawa):
gin-updan nag-untat
nag-uswag

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 19

 c. A hyphen is necessary between two repeated words if they tell
either similarity or likeness, or repeated action. (Ang gitling kinahanglanon sa
igutlan sang duha ka ginasulitsulit nga mga tinaga kon nagasugid sang pagkadi-
utay, pagkapareho ukon pagkaanggid, ukon pasulitsulit nga lihok.)
Examples (Mga halimbawa):
gamay-gamay
ulo-ulo
tawo-tawo

d. A hyphen is necessary between the prefix TAGA, MAPA, or MAKI

and proper noun. ( Ang gitling kinahanglan sa igutlan sang unapik nga TAGA,
MAPA, ukon MAKI kag sa kinaugalingon nga pangalan.)
Examples (Mga halimbawa):
taga-Capiz
mapa-Iloilo
maki-Dios

e. A hyphen is used as a replacement for a vowel that is deleted. (Ang

gitling ginagamit bilang salili sa isa ka patingog nga ginkuha.)
Examples (Mga halimbawa):
kaon - kan-a
tuon - tun-an

f. A hyphen is not used between the prefixes TAGA or MAKI and a

common noun. (Ang gitling kinahanglan sa igutlan sang unapik nga TAGA ukon
MAKI kag sa kinaandan nga pangalan.)
Examples (Mga halimbawa):
tagadahu
makipilak
tagabanwa

g. A hyphen is used between a root word and a one-vowel suffix. (Ang

gitling kinahanglan sa igutlan sang tinagang gamut kag sang ulipik nga may isa
ka patingog.)
Examples (Mga halimbawa):
himu-a
lutu-a

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

20
 Glosaryo sang mga
Kinaandan nga Tinaga
kag Hambalanon
HILIGAYNON NGA BOKABULARYO
MGA KINAANDAN NGA PAGTAMYAW KAG HALAMBALANON

Hiligaynon Filipino English

Kamusta? Kamusta ka? How are you?

Maayong adlaw. Magandang araw. Good day.
Maayong aga. Magandang Good morn-
umaga. ing.
Maayong gab-i. Magandang gabi. Good eve-
ning.
Maayong hapon. Magandang Good after-
hapon. noon.
Maayong udto. Magandang tang- Good noon.
hali.
Adios/ Babay/ Paalam. Goodbye.
Malakat na ako.

Bisa ko. Mano po.

Kaluoyan ka sang Kaawaan ka ng God bless
Dios. Dios. you.

Maagi anay/ Tabi- Makikiraan po May I pass.

tabi
Palihog…/Pwede Paki… Please …
Pakidahu/Palihog Pakiabot Please pass.
dahu.
Pasensya gid, indi Ipagpaumanhin, I’m sorry, I
ko hungod. hindi ko po don’t mean it.
sinasadya.
Pasensyaha ako. Ipagpaumanhin I’m sorry.
mo.
Salamat. Salamat. Thank you.

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

22
MGA BAHIN SANG LAWAS
Paglubad sa
Hiligaynon
Filipino English
abaga balikat shoulder
apdo apdo bile
baba bunganga mouth

baga baga lung

bag-ang bagang molar tooth

balikawang balakang hip

batiis binti leg

bato bato kidney
bibig labi lip
buhok buhok hair
buli puwit buttocks
bungot gumi beard

buol/tikod bukung-bukongan ankle

butkon bisig/braso arm

dahi / agtang noo forehead

dapadapa tapakan sole

dughan dibdib chest

dulunggan/ da-
tainga ear
lunggan

gusok tadyang rib

hawak baywang waist

ilok kilikili armpit

ilong ilong nose

kamalingking kalingkingan little finger

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 23

 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English
kamot kamay hand
kilay kilay eyebrow
kuko kuko fingernail/
toenail
lasi gilagid gums
likod likod back
liog leeg neck
milok pilikmata eyelashes
nawong, gawi mukha face
guya, hitsura
ngipon, unto ngipin tooth/teeth
paa hita thigh
palad palad palm
panit balat skin
pusod pusod navel
sag-ang baba chin
siko siko elbow
tagipusuon, kasing- puso heart
kasing , korason
talapakan talampakan sole
tangkugo batok nape
tinai, kasudlan bituka intestine
titi, suso dibdib breast
tyan, busong tiyan abdomen/
stomach
tudlo sang kamot daliri ng kamay finger
tudlo sang tiil daliri ng paa toe
tuhod tuhod knee

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

24
 Hiligaynon Filipino English
ugat ugat blood vessels
ulo ulo head
utok utak brain
MGA KATAPO SANG PAMILYA
Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
agot bunso youngest hinipo
apo apo grandchild
asawa asawa wife
bana asawa husband
bayaw bayaw sister/brother –in-law
bilas bilas brother/sister by
affinity
hinablos pamangkin niece/nephew gumangkon

ihada inaanak na goddaughter

babae
ihado inaanak na lalaki godson
ugangan biyenan father/mother-in-
law
lola lola grandmother
lolo lolo grandfather
manak manak stepdaughter/son
manding madrasta stepmother
manding madrasto stepfather
maninay ninang godmother
maninoy ninong godfather
nanay/iloy nanay mother
pakaisa pinsan first cousin
sinagod ampon adopted son/
daughter
subang panganay eldest
tatay/amay tatay father
tiya tiya/tita aunt tiyay/ anti

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 25

 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
tiyo tiyo/tito uncle tiyoy
umagad manugang daughter/son-in-law

utod nga ba- kapatid na ba- sister

baye bae
utod nga lalaki kapatid na lalaki brother

MGA MAMUMUGON SA KOMUNIDAD

Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
abogado abogado/ lawyer mananabang
manananggol
bangkero bangkero banker
bantay gwardiya; ban- guard
tay
bumbero bumbero fireman/fire pugonero
fighter
dentista dentist dentist
doktor doktor doctor manog-
bulong/
mediko
dyanitor dyanitor janitor manugpaninlo
elektrisista elektrisyan electrician
inhinyero inhinyero engineer
kargador kargador porter
mangangani taga-ani harvester
mangangaway soldado soldier
mangingisda mangingisda fisherman mananagat/
mamumunit

mangunguma magsasaka farmer manananum

manugbaligya tindera vendor
manugdumala tagapamahala manager
manughampang manlalaro player
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon
26
 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
manuglukit manlililok sculptor eskultor

manugluto tagaluto cook

manugsulda welder

manunudlo guro teacher maestra

marinero mandaragat sailor marino,

mandaragat

mekaniko mekaniko machinist

nars nars nurse

paltera hilot/kumadrona midwife manughilot/

kumadrona

panadero panadero baker manughur-

no
panday karpintero carpenter

pari pari priest

piloto piloto/abyador pilot abyador

manugkarga kargador porter

pulitiko pulitiko politician

pulis pulis police

sapatero sapatero/ shoemaker

magsasapatos
sastre mananahi sewer/ manugtahi
dress-
maker/
tailor
taga- tagamaneho/ driver drayber
maneho/ tsuper/drayber
tsuper
tubero tubero plumber

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 27

MGA KINAANDAN NGA BUTANG, SAPAT KAG TANUM

Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
ahos bawang garlic
alibangbang paruparo butterfly
alimatok linta leech
amu matsing monkey
anay anay termite
antipara salamin eyeglasses antyuhos
apan baling locust
aritos hikaw earring
babana guyabano guyabano
baboy baboy pig
bagsat surot bed bug
baka baka cow
balagon baging vine
balde balde pail
balinghoy kamoteng kahoy cassava balingka
bandehado bandehado platter
bandi basket basket alat
bagangan bagungan beetle
bangko upuan/salumpuwit chair siya
bao pagong turtle
baroto bangka boat
baso baso glass
bayu damit dress biste,bistida
botilya bote bottle
dalawasi kawa kawa

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

28
 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
dapay agila eagle
dulot handog gift regalo
espada espada sword
espongha espongha sponge
gansa gansa goose
garangan balimbing star fruit
garapon garapon jar
habol kumot blanket
habon sabon soap
haligi haligi post
halo bayawak crocodile ibid
lizard
himbis kaliskis scale
humay palay rice plant
husay suklay comb
huyahuya makahiya sensitive plant
iba kamias camias
ido aso dog ayam
igi suso edible snail
ilaga daga rat
iras higad caterpillar
isda isda fish
iwiiwi alakdan scorpion
kabo tabo dipper
kabugaw pomelo pomelo
kahita pitaka wallet
kalaha kawali frying pan karwagan
kaldero kaldero casserole kaserola
kamonsil kamatsile
kanding kambing goat
karabaw kalabaw carabao
katre higaan/kama bed Higdaan
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 29
 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
kulintas kuwintas necklace
koneho kuneho rabbit
kuring pusa cat
kurtina kurtina curtain
kutsara kutsara spoon
kutsarita kutsarita teaspoon
labador palanggana basin palang-
gana
lago bulate earthworm
lamesa mesa table
lamok lamok mosquito
langgaw langgaw housefly
lapis lapis pencil
libro aklat book
lumboy duhat blue berry
manok manok chicken
manwit palaka toad
bayabas bayabas guava
medyas medyas sock
munga inahin hen
niyog niyog coconut lubi
paha sinturon belt
paka palaka frog
pamanas pambura eraser
panduag krayola crayon krayola
panyo panyo handkerchief
papel papel paper
pato/bibi pato/bibe duck
payong payong umbrella
pinggan pinggan plate plato
pisu inakay/sisiw chicks
pispis ibon bird
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon
30
 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
pitsel pitsel pitcher
platito platito saucer
pulseras pulseras bracelet
punda punda pillow case
relo relos wristwatch
rosas rosas rose
saging saging banana
pating kalapati dove salampati
sambag sampalok tamarind tamarindo/
samalagi
sandiya pakwan watermelon
sapatos sapatos shoes
saya saya gown
silhig nga bukog walis tingting broom from co-
conut midribs
silhig nga paypay walis tambo soft broom
singsing singsing ring
subay langgam ant
sulog tandang rooster
puyo bayong/supot bag
tagataga mandadangkal praying mantis

takuri takuri kettle

inugtahal pantasa sharpener
tanga ipis cockroach
tapulanga gumamela gumamela
tasa tasa cup
tibakla tipaklong grasshopper apan
tiki butiki lizard
tinidor tinidor fork
tsinelas tsinelas slippers
tuko tuko gecko
tumbaktumbak tutubi dragonfly
tualya tuwalya towel

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 31

 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
uling uling charcoal
ulod uod worm
ulunan unan pillow unlan
utang utang debt
yahong mangkok bowl malukong

MGA KINAANDAN NGA LUGAR SA BALAY, EKSWELAHAN KAG KOMUNIDAD

Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
balkon terasa/ terrace asotea
balkonahe/
beranda
bangko bangko bank
banwa bayan town
bintana bintana window
bubon balon well
bukid bundok mountain
bulangan sabungan cockpit
dingding dingding wall
dululugan sang paradahan parking area
salakyan
dungkaan daungan port pantalan
entablado entablado/ stage
tanghalan
ermita ermita chapel
eskwelahan paaralan school buluthuan
ganhaan tarangkahan gate gawang, sulud-
lan, pwerta
garahe garahe garage
halampangan palaruan playground

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

32
 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
hardin hardin/ hala- garden kabulakan
manan
higad sang bay- dalampasigan seashore baybayon
bay
hulot-balasahan silid-aklatan library
hulugpaan sang paliparan airport
eroplano
hulot-klasehan silid-aralan classroom
hulot-tulugan silid-tulugan bedroom
humayan palayan ricefield
kagulangan kagubatan forest
kalan-an silid-kainan dining room komedor
kantina kantina canteen
karinderya karinderya restaurant kalan-an,
palamaha-
wan
kasilyas palikuran toilet
kisami kisame ceiling
klinika klinika clinic
kudal bakod fence
kusina kusina kitchen
munisipyo munisipyo municipal hall
opisina opisina office
ospital ospital hospital
palabuaran narseri nursery
plasa parke park
probinsya probinsiya province
pwertahan pinto door

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 33

 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
salas sala living room
sapa sapa brook
simbahan simbahan church
suba ilog river
syudad lungsod city dak-
banwa
talamnan palayan ricefield uyapad,
humayan
talamnan sang pataniman ng sugar cane kampo
tubo tubo plantation
taytay tulay bridge
tiangge tindahan store
tindahan palengke/ pa- market merkado

uma bukid/bukirin/ farm

sakahan

MGA DUAG

Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English
asul asul blue

berde berde green

dalag dilaw yellow

kahel dalandan orange

ube ube violet

itum itim black

kaki kaki brown

pula pula red

puti puti white

rosas rosas pink

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

34
MGA KURTE
Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English
bilog/timbulog bilog circle
kwadrado kuwadrado square
oblong biluhaba oblong
obalo habilog oval
bituon bituin/ tala star
dyamante diamante diamond
porma tagipusuon hugis puso heart-shaped
rektanggulo/apat ka parihaba rectangle
pamusod
trianggulo/tatlong pa- tatsulok triangle
musod

PANIMAHU, PANABOR KAG IBAN PA NGA MAY KAANGTANAN NGA TINAGA

Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English
amyon bango fragrance; aroma
anta angi odor of burnt rice
baho amoy odor
lang-og bantot fetor; fetidness
langsa lansa odor or taste of fish or
blood

maalat maalat salty

maaplod mapakla tart
maaslum maasim sour
mabaho mabaho foul odor
mahamot mabango fragrant
makahang maanghang spicy
malas-ay mapakla bland
manamit masarap delicious
mapait mapait bitter
mapangsot mapanghi urine smell
masum-od nakakaumay
matam-is matamis sweet

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 35

MGA TI-ON
Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
Abril Abril April
adlaw araw morning
adlawon oras pagkaraan Late morning
ng bukang li-
wayway hag-
gang tanghali

Agosto Agosto August

binulan buwanan monthly
Biyernes Biyernes Friday
buas bukas tomorrow
bulan buwan month
Disyembre Disyembre December
Domingo Domingo Sunday
Enero Enero January
gab-i gabi night
hanagub late evening
hapon hapon afternoon
Hulyo Hulyo July
Hunyo Hunyo June
Huwebes Huwebes Thursday
kaagahon madaling araw dawn
kon kaisa kung minsan sometimes
sirum/silum takip-silim/ dusk
agaw-dilim
Lunes Lunes Monday
Marso Marso March
Martes Martes Tuesday
Mayo Mayo May
Miyerkules Miyerkules Wenesday
subong ngayon now nian
Nobyembre Nobyembre November
Oktobre Oktubre October

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

36
 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
pamanagbanag bukang liway- break of dawn

Pebrero Pebrero February

Sabado Sabado Saturday
sa iban nga ad- sa darating na someday
law panahon
semana isang lingo week
Setyembre Setyembre September
sinemana lingguhan weekly
tuig taon year
tuigan taunan yearly
tungang gab-i hating-gabi midnight
udto tanghali noon
udtong adlaw tanghaling tapat noontime

MGA KAHIMTANGAN SANG PANAHON

Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English
Thesaurus
bugnaw lamig cold
gal-um dagim rain clouds
kagin-ot banas sultriness and
humidity of
weather

magal-um maulap cloudy

mahangin mahangin windy
mainit mainit sunny
mapaang maalinsangan warm magin-ot
matun-og mahamog foggy
maulan maulan rainy

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 37

MGA BALATYAGON
Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English
Thesaurus
akig galit angry
balatyagon damdamin feeling
gaisahanon nag-iisa alone
gangutngot makirot aching
gugma mahal/sinta love
hirihiri hagikhik giggle
kagha pagdurusa suffering
kahadlok takot fear
kalisud kalungkutan sorrow
kaluoy habag compassion
kaluoy awa pity
kamingaw galimgim loneliness
kapoy pagod fatigue; tired-
ness
kasubo dalamhati extreme
sorrow
kibot gulantang; state of being
gulat startled
kulba kaba afraid
lalaw pagluluksa mourning
mahapdi mahapdi aching
maluluy-on maawain tender-
hearted
nabusog busog full
nagutom nagugutom hungry
nahidlaw nangungulila lonely namingaw

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

38
 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
nakapoy napapagod tired
nakibot nagulat surprise
nasadyahan nasisiyahan glad; happy nalipay
nasubuan nalulungkot lonesome
natuyo naaantok sleepy
pangaluyag panliligaw courting
panghakroy panaghoy lamentation
paslaw bigo frustrated
pin-ot mahirap na hard breathing
paghinga
pisngo hikbi sob
pugait sumigaw nang to shout in a
malakas shrill tone
singki mainitin ang ulo easily gets an-
gry
tangis iyak cry
tingala mangha surprise

MGA NUMERO HALIN SA 0 TUBTOB 100

Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
siro siro zero siro/wala
isa isa one uno
duha dalawa two dos
tatlo tatlo three tres
apat apat four kwatro
lima lima five singko
anum anim six sais
pito pito seven siete
walo walo eight otso
siam siyam nine nuebe
napulo sampu ten diyes

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 39

 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
napulo kag isa labing isa eleven onse
napulo kag duha labing dalawa twelve dose

napulo kag tatlo labintatlo thirteen trese

napulo kag apat labin-apat fourteen katorse
napulo kag lima labinlima fifteen kinse
napulo kag anum labinanim sixteen disisais

napulo kag pito labimpito seventeen disisiete

napulo kag walo labinwalo eighteen disiotso
napulo kag siam labinsiyam nineteen disinuebe

duha ka napulo dalawampu twenty beinte

duha ka napulo kag dalawampu’t twenty-one beinte uno
isa isa
duha ka napulo kag dalawampu’t twenty-two beinte dos
duha dalawa
duha ka napulo kag dalawampu’t twenty- three beinte tres
tatlo tatlo
duha ka napulo kag dalawampu’t twenty-four beinte
apat apat kwatro
duha ka napulo kag dalawampu’t twenty-five beinte singko
lima lima
duha ka napulo kag dalawampu’t twenty-six beinte sais
anum anim
duha ka napulo kag dalawampu’t twenty-seven beinte siete
pito pito
duha ka napulo kag dalawampu’t twenty-eight beinte otso
walo walo
duha ka napulo kag dalawampu’t twenty-nine beinte
siam siyam nuebe
tatlo ka napulo tatlumpu thirty trenta
tatlo ka napulo kag tatlumpu’t isa thirty-one trenta y uno
isa
tatlo ka napulo kag tatlumpu’t thirty-two trenta y dos
duha dalawa
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon
40
 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
tatlo ka napulo Tatlumpu’t thirty-three trenta y tres
kag tatlo tatlo
tatlo ka napulo tatlumpu’t thirty-four trenta y
kag apat apat kwatro
tatlo ka napulo tatlumpu’t thirty-five trenta y
kag lima lima singko
tatlo ka napulo tatlumpu’t thirty-six trenta y sais
kag anum anim
tatlo ka napulo tatlumpu’t pito thirty-seven trenta y siete
kag pito
tatlo ka napulo tatlumpu’t thirty-eight trenta y otso
kag walo walo
tatlo ka napulo tatlumpu’t si- thirty-nine trenta y
kag siam yam nuebe
apat ka napulo apatnapu forty kwarenta

apat ka napulo apatnapu’t isa forty-one kwarenta y

kag isa uno
apat ka napulo apatnapu’t forty-two kwarenta y
kag duha dalawa dos
apat ka napulo apatnapu’t forty-three kwarenta y
kag tatlo tatlo tres
apat ka napulo apatnapu’t forty-four kwarenta y
kag apat apat kwatro
apat ka napulo apatnapu’t forty-five kwarenta y
kag lima lima singko
apat ka napulo apatnapu’t forty-six kwarenta y
kag anum anim sais
apat ka napulo apatnapu’t forty-seven kwarenta y
kag pito pito siete
apat ka napulo apatnapu’t forty-eight kwarenta y
kag walo walo otso
apat ka napulo apatnapu’t forty-nine kwarenta y
kag siam siyam nuebe
lima ka napulo limampu fifty singkwenta/

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 41

 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
lima ka napulo limampu’t isa fifty-one singkwenta y
kag isa uno
lima ka napulo limampu’t fifty-two singkwenta y
kag duha dalawa dos
lima ka napulo limampu’t tatlo fifty-three singkwenta y
kag tatlo tres
lima ka napulo limampu’t apat fifty-four singkwenta y
kag apat kwatro
lima ka napulo limampu’t lima fifty-five singkwenta y
kag lima singko
lima ka napulo limampu’t anim fifty-six singkwenta y
kag anum sais
lima ka napulo limampu’t pito fifty- seven singkwenta y
kag pito siete
lima ka napulo limampu’t walo fifty-eight singkwenta y
kag walo otso
lima ka napulo limampu’t siyam fifty- nine singkwenta y
kag siam nuebe
anum ka napulo animnapu sixty sesenta
anum ka napulo animnapu’t isa sixty- one sesenta y uno
kag isa
anum ka napulo animnapu’t sixty-two sesenta y dos
kag duha dalawa
anum ka napulo animnapu’t tatlo sixty-three sesenta y tres
kag tatlo
anum ka napulo animnapu’t apat sixty-four sesenta y
kag apat kwatro
anum ka napulo animnapu’t lima sixty-five sesenta y
kag lima singko
anum ka napulo animnapu’t sixty-six sesenta y sais
kag anum anim
anum ka napulo animnapu’t pito sixty-seven sesenta y
kag pito siete
anum ka napulo animnapu’t sixty-eight sesenta y otso
kag walo walo
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon
42
 Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
anum ka animnapu’t sixty-nine sesenta y
napulo kag siyam nuebe
siam
pito ka napulo pitumpu seventy setenta
pito ka napulo pitumpu’t isa seventy- setenta y
kag isa one uno
pito ka napulo pitumpu’t seventy- setenta y dos
kag duha dalawa two
pito ka napulo pitumpu’t tatlo seventy- setenta y tres
kag tatlo three
pito ka napulo pitumpu’t apat seventy- setenta y
kag apat four kwatro
pito ka napulo pitumpu’t lima seventy- setenta y
kag lima five singko
pito ka napulo pitumpu’t anim seventy- setenta y sais
kag anum six
pito ka napulo pitumpu’t pito seventy- setenta y
kag pito seven siete
pito ka napulo pitumpu’t walo seventy- setenta y
kag walo eight otso
pito ka napulo pitumpu’t si- seventy- setenta y
kag siam yam nine nuebe
walo ka napulo walumpu eighty otsenta
walo ka napulo walumpu’t isa eighty- otsenta y
kag isa one uno
walo ka napulo walumpu’ t eighty- otsenta y
kag duha dalawa two dos
walo ka napulo walumpu’t eighty- otsenta y
kag tatlo tatlo three tres
walo ka napulo walumpu’t eighty- otsenta y
kag apat apat four kwatro
walo ka napulo walumpu’t eighty- otsenta y
kag lima lima five singko
walo ka napulo walumpu’t eighty- six otsenta y
kag anum anim sais
walo ka napulo walumpu’t pito eighty- otsenta y
kag pito seven siete
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 43
 Hiligaynon
PAGLUBAD SA
FILIPINO ENGLISH Thesaurus
walo ka napulo kag walumpu’t walo eighty- otsenta y otso
walo eight

walo ka napulo kag walumpu’t siyam eighty- nine otsenta y

siam nuebe

siam ka napulo siyamnapu ninety nobenta

siam ka napulo kag siyamnapu’t isa ninety- one nobenta y uno

isa

siam ka napulo kag siyamnapu’t ninety-two nobenta y dos

duha dalawa

siam ka napulo kag siyamnapu’t tatlo ninety- nobenta y tres

tatlo three

siam ka napulo kag siyamnapu’t apat ninety-four nobenta y

apat kwatro

siam ka napulo kag siyamnapu’t lima ninety-five nobenta y

lima singko

siam ka napulo kag siyamnapu’t anim ninety-six nobenta y sais

anum

siam ka napulo kag siyamnapu’t pito ninety- nobenta y siete

pito seven

siam ka napulo kag siyamnapu’t walo ninety-eight nobenta y osto

walo

siam ka napulo kag siyamnapu’t si- ninety-nine nobenta y

siam yam nuebe

isa ka gatos isang daan one hun- syen

dred

lima ka gatos limang daan five hun- kinyentos

dred

Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon

44
MGA TINAGA KAG HALAMBALANON SA PAGTAKUS
Hiligaynon Paglubad sa
Filipino English Thesaurus
bug-at bigat weight
bugkos bigkis bundle
damo marami many
dangaw dangkal hand span
diutay konti few
duha ka pilo doble double
dupa dipa arm’s
length
gatos isang daan hundred
guray hiwa slice
kilometro kilometro kilometer
laba haba length kalawigon
madamol makapal thick
malaba mahaba long
makitid makitid narrow
malapad malapad wide
malip-ot maiksi short
manipis manipis thin
mataas mataas tall/high
metro metro meter
pareho nga ka- magkasingdami as many as
damuon
pulgada pulgada inch
sampihak kalahati one- half katunga
tangkas tangkas pile
tapak talampakan foot
tungatunga nangangalahati midway
tupong pantay same level
Sulundan sa Pangtudlo sang Hiligaynon 45
ISBN: 978-971-9990-01-7