Professional Documents
Culture Documents
Kargeri 1
Kargeri 1
ِ
بةشي يةكةم:
* دةروازةيةك بؤ كارطيَري
-واتاو ضةمكي كارطيَري
-طرنطيء ث َيويستي كارطيَري (تاك ،دةزطاي راطةياندن ،كؤمةلطا)
-ئايا كارطيَري (زانستة ،هونةرة ياخود ثيشةية)
-بةراورديَك لةنيَوان كارطيَري كارو طارطيَري طشتي
بةشي دووةم:
ئةرك$$ةكاني ك$$ارطيَري -1:ثالن>>دانان -2.ريَكخس>>تن -3.ئاراس>>تةكردن -4.كؤن>>ترؤلَكردن-5.
كارطيَ ِري كات
-6كارطيَرى داهيَنان
2
-1تيَ ِروانينء سةيركردنى كريَكار وةك رؤبؤت.
ثرؤسةى بةرهةمهيَنان دةبيَتة هؤى بيَتاقةتى بؤ كريَكاران.
-2دابةشكردنى ِ
شةر لةنيَوان كارطيَ ِرىء كريَكاراندا.
ِ ملمالنىء
َ -3سةرهةلَدانى ناكؤكىء
-4نةخويَندنةوةى اليةنة مةعنةوييةكانى مرؤظ (هةستء سؤزء ئارةزوو ...تاد).
-5حيساب نةكردنى ذينطةى دةرةوة.
-3بيردؤزي $بيرؤكراسي$:
ماكس ويبةرى ئةلَمانى ( ،)Max Weberبة دامةزريَنةرى ئةم بيردؤزة دادةنريَت ،ئةم بيردؤزة
لةسةر بيرؤكةى دةسةآلتى ناوةند دامةزراوة .لةم
بنةماكانى بيردؤزى بيرؤكراسى:
-1دابةشكردنى كار بةشيَوةى يةكسان.
-2دي>>اريكردنى دةس>>ةآلتى دةزط>>اء كريَكارةك>>ان >،ئ>>ةو دةس>>ةآلتة ش>>ةرعييةء بةش>>يَكة لةئةركة
فةرمييةكان.
-3ريزبةندى وةزيفى (التسلسل الوظيفي).
-4دانانى ثاداشتء زيادكردنى مووضة.
لةثرؤذةكانء بةهةند وةرطرتنى راكانيانء سوثاس كردنيان. ِ -5بةشدارى ثيَكردنى كريَكاران
3
بةريَوةبةر.
-6سةردانى كردنى كريَكارانء بةسةر كردنةوةيان ،ريَطةدانى كريَكاران بةسةردانى ِ
لةطةل كريَكاران.
َ -7نةبوونى اليةنطرى لةمامةلَةكردن
-8دانانى (رؤتين) ،واتة فةرمانكردن بة نووسراو.
-9نهيَنى ثاراستن لةاليةن كارمةندانةوة.
نوي):
َ دووةم :قوتابخانةي ثةيوةنديية مرؤظايةتيةكان (كالسيكي
لةم قؤناغةشدا تارادةي>>ةكي بةرض>>او حيس>>اب بؤ ذينط>>ةي ن>>اوةوةو دةرةوةي دةزطاك>>ان كراب>>وو،
لةطةل اليةني مادديء مةعنةوي ،هةروةها س>ةلمانديان كة ثيَش>كةوتنةكان ت>ةنيا بة طرنطي>دان بة َ
الي>>ةني م>>اددي ن>>ابيَت ،بؤية برياريان>>دا كة ط>>رنطي بة ه>>ةردوو اليةن>>ةكاني ديك>>ةش ب>>دةن كة
لةط>>ةل ذينط>>ةي دةرةوةي
َ ثيَكه>>اتوون لة الي>>ةني (مةعن>>ةوي واتا حيس>>اب بؤ م>>رؤظ دةك>>را،
دةزطايةكة) ،ئةمةشيان بة ضةند تاقيكردنةوةيةك سةلماند لةوانةش:
4
ب -بيردؤزي ثةيذةي ثيَداويستيةكان ( ئةبراهام ماسلؤ):
بيردؤزى :Y
-1مرؤظ حةزء ئ>>ارةزووى ك>>ارى هةي>>ة ،ه>>ةر وةك خؤشةويس>>تى بؤ ثش>>ودانء خؤج>>وانكردنء
يارى كردن ...
-2لةبارودؤخيَكى طونجاء مرؤظ فيَرى هةلَطرتنى بةرثرسياريَتى دةبيَت.
-3مرؤظ بة سروشتى خؤى تموحى هةية.
-4مرؤظ تواناى داهيَنانء دؤزينةوةء بةرطةطرتنى ناخؤشييةكانى هةي>ة ،ئةط>ةر ه>>اتوو ب>وارى
بؤ برةخسيَت.
-5س>>>>زادانء ض>>>>اوديَريكردن تاكة ريَطة ض>>>>ارة نيية بؤ هان>>>>دانيان بؤ ك>>>>ارء بةدةس>>>>تهيَنانى
ئامانجةكان.
بروايةى كة تاكى كريَكار رةفتارى نزيكترة لةبيردؤزى طريمانةى Y * ثاشان طةيشتنى ئةو ِ
5
ي>>>ةكيَك لةاليةنة ض>>>اكةكانى ب>>>يردؤزى رةوش>>>تطةرايى ،ج>>>ةخت لةس>>>ةر هؤك>>>ارى م>>>رؤيىء
كةموكورييةية كة لةقوتابخانةى كالسيكى ه>>ةبوو
ِ كؤمةآليةتى دةكاتةوة لةريَكخراودا ،ئةمةش ئةو
كة زياتر جةختى لةسةر كار دةكردةوة لةسةر حيسابى خودى تاكةكان.
:Xبة مان>>>اي ئ>>>ةوة ديَت كة م>>>رؤظيَكي ناريَك>>>ةو ك>>>ار ك>>>ةر نية واتة تةمبةلَ>>>ة ،ح>>>ةزي
لةبةرثرسيارةتي نيية
:Yبةماناي ئةوة ديَت كة مرؤظيَكي ِريَكء كاركةرة> لة ئيشةكانيدا
6
-5ثيَشخستنى بةرذةوةندى طشتى لةسةر بةرذةوةندى تايبةتى.
-6ثاراستنى كةلوثةلى دةزطا.
-7ثيرؤز راطرتنى كار.
7
/2دياريكردني ئامانجةكان.
/3دياريكردني ثيَداويستيةكاني طةيشتن بة ئامانج ( مرؤي ،دارايي ،اليةني ماددي)...
*لةكاتى ثالندانان ثيَويستة رةضاوى ذينطة بكريَت ،دوو جؤر ذينطةي كاركردنمان هةية.
/1ذينطةي ناوةوة :واتة تايبةتي يان ِراستةوخؤ ية كة كاريطةري لة س>>ةر هةية واتة (مونافيسي
ثةيدادةبن جا ض بةرهةم هيَنةكان ،بةكار بةر ،حكومةت )...
ناراستةوخؤ واتة ئةو كةس>>انةي كة ه>>ةمان شت بةره>>ةم ديَنن ب>>ةالَم /2ذينطةي دةرةوة :طشتي ِ
باشتر.
واتة ثيَويستة ذينطةي دةرةوة حيساب بؤ اليةني كؤمةالَيةتي خةلَكةكة بك>>ات وةك (داب ون>>ةريت
،كةلتور ،ئاين ،ئاستي رؤشنبيري خةلَكةكة> ،بواري ئةتني )....وة هةروةها دةبيَت رةضاوي باري
بازارةوة.
ِ سياسيو ئابوري بكات واتة ئةو شتانةي كة ياسا ِريًَطاي ثي نادا با نةيخاتة
ذينط>>ةي دةرةوة زؤر كاريط>>ةرو حةساسة بؤ ه>>ةموو دةزطاي>>ةك بؤية دةبيَت خؤي>>ان لة طةلي>>دا
بطونجيَنن 0ضونكة زؤر كؤنترؤل ودةسةالَتيان بةسةر يةوة نية.
با /ثالني مامناوةند :ئةم ثالنةش ماوةك>>ةي لة س>>الَيَك زي>>اترةو لة ( )5س>>الَيش ك>>ةمترة ،ئةم>>ةش
نزيك بوونةوةية لة ثالني س>>تراتيذي .ه>>ةموو ثالنة كورت>>ةكان ِريَطة خؤش>>كةرة بؤ ض>>ووونة ن>>او
ثالنة مامناوةنديةكان ،بةشداريكردن هةية لة ثالندانان هةريةكة و ب>>ةثيَي توان>>ايي خ>>ؤي ش>>تةكان
دياريدةكات ،تا دةطاتة بضوكترين كارمةند دواتر دةضيَتة بةردةم بةريَوةبةري طشتي دواتر كارة
بةجي دةكريَت.
َ جي
سةرةكيةكان َ
ئاليات ـ 4 _1ـ سةرضاوةكاني داهات _2ـ بوارةكان _3ـ ذمارةو جؤر
ومةكائين
>ال ب>>ةرةو
)سال زياترة واتة لة ثيَنض س> َ
ج /ثالني دريَذ خايةن :ئةم ثالنةش ماوةكةي لة نيَوان (َ 5
سةرةوةية.
2ـ ثالن دانان لة رووي سيَكتةرةكان:
َ َ
/1ئةطةر رؤذنامة بيَت بة ثيَي الثةرة يان بوارةكان مامةلةيان لة طةلدا دةكةين
/2ئةط>>ةر تةل>>ةظزيؤن وراديؤ بيَت بة ثيَي ج>>ؤري بةرنام>>ةكان مامةلَ>>ةيان لة طةلَ>>دا دةك>>ةين
هةوال ،بةرنامةكان)...
َ (
3ـ ثالن دانان لة رووي طرنطي يان ئاست:
/1ستراتيذيةت :لة رووي دارايي ،كارمةند ،ئاميَر ،شيَوازي دابةشكردني ئيشةكان
/2سياسةت :بريتي ية لة ضوارضيَوةي دياريكةر كة ئايا ،سةرضاوةي لة ك>>وي ب َيت (مكافةئة ،
هةوال)...
َ كارمةندان ،ضةند دةداتة
/3ئامانجةكانى> ثرؤسيَكجةرةكان.
8
/4بنةماكان :بري>>تي ية لة كؤم>>ةليَك تعليم>>ات ،ي>>اخود بري>>تي ية لة ثالنيَك ئةمانة ه>>ةموو بةش>يَكن
ثةيوندييان بة يةكةوة هةية
طرنطى ثالنى ستراتيذى:
_1ثالن>>>دانانى س>>>تراتيذى ب>>>يريَكى س>>>ةرةكى بؤ ريَكخراوةك>>>ان> دابين>>>دةكات بؤ ئةنجام>>>دانى
هةلَسةنطاندن هةر يةك لةئامانج و ثالن و سياسةتةكان.
_2ثالنى س>>تراتيذى يارمةتي>>دةرة بؤ ثيَش>>بينى ك>>ردنى هةن>>ديَك رووداوى س>>تراتيذى و ئةط>>ةر و
كاريطةرى ئةو رووداوانة بةسةر ئةو دةزطاية.
_3ثالنى س>>تراتيذى يارمةتي>>دةرة بؤ ئام>>ادةكردنى ثيَداويس>>تية زيادةك>>ان ،وةكو ث َيش>>بينى ك>>ردنى
تيَضووى خةرجية طةراوةكان.
_4ثالنى س>>>تراتيذى يارمةتي>>>دةرة بؤ بؤ ئاراس>>>تةكردن و ت>>>ةواوكارى جموجؤلة ك>>>ارطيَرى و
جيَبةجيَكردن.
_5ثالنى ستراتيذى طرنطة بؤ ث َيطةياندنى كادير بؤ كارطيَرى باآل.
* مةرجةكاني ثالني سةركةوتوو ضين؟
/5تةواو /4سةوابت(جيَطير بيَت) /1روون بيَت /2نةرم ونياني /3واقعي بيَت
كاري هةبيَت لة ن َيوان ثالنةكان.
ثالندانان دوو مةرجى> سةرةكى هةية
_1برياردان_2 .ئامانج.
برياردان :بريتيية لة يةكالكردنةوةى ئيشةكان يان هةلَبذاردنى ئينتةر ناتيظيَك لة ن َيو ئينتةر ناتيظة ِ
َ
طونجاوةكان ،واتة هةلبذاردنى باشترينيان لة ناو طونجاوةكان دواتريش ثيَداضوونةوةى لة سةر
جي بة جيَكردنةوة .دةكةين ثاشان دةخةينة بوارى َ
ئةو شتانةى ث َيويستة رةضاو بكريَن بةر لة دةركردنى هةر برياريَك كة ئةمانةن .:
/1دياريكردنى بابةتةكة .
/2كؤكردنةوةى زانيارى .
/3شيكردنةوةى زانيارى .
/4ثؤليَن كردنى زانياريةكان .
/5دياريكردنى بة ديلةكان .
/6دووبارة شيكردنةوةى (بة ديلةكان ) و طةشةثيَدانيان.
/7تةسةور و دةرةنجامةكان> .
/8ثيَداويستيةكان .
/9هةلَبذاردنى باشترين و طونجاو ترينيان .
/10جيَبةجيَكردن .
/11بةدواداضوون.
/12ضاككردنةوى هةلَةكان كة هةية
دووةمِ :ريَكخستن:
وةزيفةى دووةمة لة ئيدارة ،هةروةها ئةو ضوارضيَوةية كة سةرجةم كارةكانى تيَدا كؤدةكةينةوة،
هةروةها ئةم ضوارضيَوةية كارو بةرثرسيارةتيةكان دياريدةكات .
هةموو ئةو كارو ض>االَكيانة دةطريَت>>ةوة ،كة ث َيويس>>تة بؤ طةيش>تن بة ئامانج>ةكان> ودابةش>>كردنى
كةسةكان (كارمةندةكان) بة طويَرةى تواناو ليَهاتوويان هةموو ئةو شتانةش دةبيَت ،بة ش>>يَوةيةك
جي بكات .
جي بة َ بيَت كة ئامانجةكانى ئةو دةزطاية َ
طرينطى ِريَكخستن ضى ية ؟.
9
1ـ بؤ يةكخس>تن (جه>وود) مان>دووبوونى تاك>ةكان :كة س>ةركةوتو دةبن ،ب>ةالَم ئةط>ةر بة ت>ةنيا
كارةكانيان بكةن ئةوا تووشى شكستيَكى ط>ةورة دةبن ،لة دةزطاي>ةكان ه>ةموو كةس>ةكان توان>او
ئاستى بيركردنةوةيان يةك نية
2ـ كؤكردنةوةى كةسة جياوازةكان :كة تواناو بؤ ضوون وشةخسيةتى كةسةكان لة خؤ دةطريَت.
3ـ ِريَكخستن ئةو وةزيفة ئيدارة ية كة س>>ةركةوتنى وةزيف>>ةكانى ديك>>ةش ثةيوةن>>ديان ب>>ةوةوة هةية
واتة ثابةندة بةوةوة .
لةطةل ثةيوةنديةكانيان دياريدةكات.
َ 4ـ ِريَكخستنى ئاستةكانى ئيدارة دياريدةكات
5ـ دياريكردنى كارى كارمةندان بة شيَوازيَك هةر كةسيَك يان ه>>ةر بةش>يَك ،كارمةن>>ديَك دةزانى
ئةو كارة ضية كة ثيَى سثيَر دراوة بيكات .
6ـ دةس>>>تةبةر ك>>>ردنى ك>>>ةنالَى روون ،بؤ ئ>>>الوطؤركردنى زاني>>>ارى بة ش>>>يَوازيَكى ف>>>ةرمى
ودياريكراو .
7ـ روونكردنةوةى ث َيوةرةكانى> ئةنجامدانى كارةكانى ريَثيَدراو .
8ـ سوود وةرطرتن لة اليةنة ضاكةكان .
10
5ـ تايبةتمةندى واتة هةركةسةو ئيشى خؤى بكات .
6ـ هةماهةنطى (تنسيق)زؤر طرينطة لة ن َيوان كارمةندةكاندا .
7ـ هاوسةنط بوونى دةسةالَت و بةرثرسيارةتى .
8ـ ثيَدانى دةسةالَت .
9ـ دياريكردنى بةرثرسيارةتيةكان لة كارة ئةساسيةكانة:
ئةمةش دوو اليةنى ليَدةبيَتةوة .:
/1دةبيَت خؤمان لة مةسةلةى فةوزاو طيَرة شيَويَنى و شتى ديكة دوور بخةين .
/2تيَطةيشتنمان هةبيَت لة سروشتى كارةكان .
10ـ واباشة نةرم ونيانى وئاسانىء سادةى لة كارةكانماندا بطرينة بةر.
دوو جؤر ِريَكخستنمان هةية:
1ـ ِريَكخس>>تنى ِرس>>مى :كة هةيك>>ةلى دي>>اريكراوى تايب>>ةت بة خ>>ؤى هةي>>ة ،ثةيوةن>>دى نيَواني>>ان
بؤدياري دةكات (بةريَوةبةر ،ثيَشكةشكارى بةرنامة ،)... ،هةروةها لة ثةيوةندى ِرسمى دذايةتى
كردن ووةستان لة بةرامبةر يةكتريةوة نية .
2ـ ثةيوةندى نارةسمى :ئةمةش ئةوةية كة كؤمةلَ>>ةك ثةيوةن>>دى ديكة هةية ،كة بة يةك>>ةوة كؤي>>ان
دةكاتةوة وةكو (خزمايةتى ،برادةرايةتى ،ئايدؤلؤذيا ،جيران .)...
سيَيةم :ئاراستةكردن
سي هؤكارةوة ئاراستةكردن ئةنجام دةدريَت
لةريَطةى َ
ئةلف _سةركردايةتى كردن
با _هاندان
ج _ ثةيوةنديكردنةوة.
ئةلف_سةركردايةتى كردن
دةس>>>تى بة سةرثةرش>>>تيكردن
َ س>>>ةركردة :س>>>ةركردة كؤم>>>ةليَك خاس>>>يةت و ك>>>ردارة ،كة هةلَ
وب>>ةريََوةبردنى ك>>ارو ب>>ارةى خ>>ةلَك ،بة ش >يَوةيةكى ب>>اش وس>>ةركةوت و لة ط> َ
>ةل ئةوةش>>دا كة
سةركردايةتى وةزيفةيةكى زؤر طرينط وكاريط>>ةرة> لة ب>>ةريَوةبردنى ك>>ارو ب>>ارى دةزطاك>>ان بة
تايب>>ةتيش لة دةزطا ِراطةياندن>>ةكان كة ئ>>ةركيان بة ردةوام دةبيَت داهيَن>>ان ونويَك>>ارى لة خؤي>>دا
بطريَت بؤ ئةوةى بتوانن لة كارةكانياندا سةركةوتوو بن .ثيَش خةلَك ودزطايةكانى ديكةش بكةون
لة ثيَشكةش كردنى خزمةتطوزارى> و خزمةت كردنى هاوالَتيان.
11
طةل ئةوةشدا هةولَى ئةوةى دةدا ،كة خ>>ةلَك
َ 2ـ بيردؤزى دووةم قةناعةتى بة كةسةكان دةهيَنا لة
لة دةورو بةرى خؤيدا كؤبكاتةوةو رايان وةربطريَت لة كاتى دةركردنى بريارةكان> ،هةروةها ئةم
بيردؤزة طرينطى بة رووخسارى سةركردةو توان>او ج>وانى ب>ةذن و ج>ؤرى دةنطى وكةس>ايةتىو
،)...بؤية توانى سةركةوتن بةسةر بيردؤزةكةى ديكةدا بةدةست بهيَنيَت ،ليَرةدا باس لةوة كرابوو
كة ثيَويستة هةموو كةسيَك ببيَتة سةركردة ضونكة مرؤظ تواناو (قابيليةتى) ئ>>ةوةى هةية ،ئةط>>ةر
جى
هاتوو (كردارة دروستةكان وسيفاتة شةخسيةكان ) هةردووكيان بةيةكةوة لة مرؤظيَكدا هاتنة َ
ئةوا كاريَكى باشة.
جؤرةكانى سةركردايةتى:
1ـ سةركردايةتى دكتاتؤرى :مةبةس>>تمان لة س>>ةركردةى دكت>>اتؤر ئةوةية ،كة بة هيض ش>يَوةيةك
طوى لة خةلَك ناطرن ورايان وةرناطرن لة ك>>اتى دان>>انى ثالن ودةرك>>ردنى بريارةك>>ان ،ض>ونكة َ
َ
ثى لة هةموو خةلكيَك زيرةكترة ،ليَ>>رةدا س>>ةركردةكان ب>>ةزؤر بري>>ارو وابير دةكةنةوة كة خؤيان َ
شتةكانيان بةسةر خةلَكى دا دةسةثيَنن.
2ـ سةركردةى ديموكراتى :ليَ>رةدا بةش>داريان بة خ>ةلَك دةك>رد لة ك>اتى دان>انى ياس>>او درك>ردنى
بريارةكاندا ،واتة بريارو فكرةى هةموو كةسةكانى وةر دةطرت ثاشان ه>>ةلَى دةس>>ةنطاندوو ئينجا
>ةل ه>>ةموو
بريارو فكرةى خؤى ئيزاف>>ةى س>>ةر ش>>تةكانى ديكة دةكرد ،ه>>ةروةها دانيشتنيشى لةط> َ ِ
كةسةكاندا دةكرد ،ليَرةدا راية دروستةكانيان دةست نيشان دةكردوو ئينجا برياريان لةسةر دةدا.
ه>ةول و
َ 3ـ ئةو كةسانةى بة ئةمر بووينة سةركردة :ليَرةدا لةبةرئ>ةوةى س>ةركردةكة بة توان>او
كؤششى خؤى نةبؤتة سةركردة ناتوانيَت كارةكانى> دةزطايةكةى وةكو ثيَويست بةريَوة ببات ،بؤية
بى توان>>ايىو ن>>ازيرةكى خ>>ؤى هةن>>ديَك راويَ>>ذكار بؤ خ>>ؤى
ليَ>>رةدا كةس>>ةكة بة ناض>>ارى و لةب>>ةر َ
دادةنيَت بؤ ئ>>ةوةى كارةك>>انى بؤ ب>>ةريَوة بب>>ةن ،خ>>ؤى ت>>ةنها وةكو كارتؤنيَك واية ت>>ةنها بة ن>>او
وجوودى هةية لة بةريَوةبردنى كارةكانى دةزطايةكة.
*ثيَكهاتةكانى سةركردايةتى دروست ضين ،ئةمةيان اليةنيَكى زؤر طرنطة.
1ـ تيَطةيشتنى دروست لة ئامانجة طشتيةكانى دةولَةت و دةزطايةكة طرينطة ،ثةيامى ضىية.
باوةر بوون بة ئامانجةكانى و هةولَدان بؤ طةيشتن بة ئامانجةكان>.
ِ 2ـ
3ـ سةركردايةتى كردن بؤ ثيَشةوة.
4ـ دوور بي>>نى واتة تةماش>>اى دوورى خ>>ؤى بك>>ات ،بؤ ئ>>ةوةى ب>>زانى كة لة داه>>اتوودا ضى
روودةدات.
5ـ هةلَطرتنى بةرثرسيارةتى و النةدان لة بةرثرسيارةتى.
6ـ زؤر طرينطة هةلَس و كةوت كردن ،لة سةر ئاستى خؤى و تواناى خؤى.
7ـ باش هةلَس وكةوت كردن لة كاتى ت َيكضوونى باروودؤخةكان و هةزةمات و قةيران.
8ـ لةبةر ضاو طرتنى اليةنة مرؤظايةتيةكان.
9ـ ثيَويستة سةركردايةتى بة ئاراستةى ضاكسازى كارطيَرى بيَتن.
12
با_هاندان
هاندان :بريتية لةو كؤمةلَة هؤكارةى وا لةمرؤظ دةكات زياتر ئيش بكات لةهةر بواريَكدا.
هاندان دوو جؤرى هةية:
_1هاندانى ناوةكى :مةبةست لةو جؤرة هاندانة بريتية هؤكارة ناوةكيةكان كةهانى مرؤظ دةدات
بؤ كاركردن وةكو ئارةزوو ،ئاواتةكانى مرؤظ.
_2هاندانى دةرةكى :كؤمةلَة هؤكاريَكى دةرةكية هانى مرؤظ دةدات بؤ ك>>اركردن وةكو ثاداشت و
سةرمووضة و مووضة.
جؤرةكانى هاندةر:
_1هاندةرى ماددى:وةكو زياد كردنى مووضة ،بةشداريكردن لة قازانج.
_2هان>>دةرى مةعن>>ةوى :وةكو نوس>>راوى س>>وثاس و ثيَ>>زانين و بةش>>داريثيَكردن ل>>ةدةركردنى
بريارةكان.
ريَطرييةكانى بةردةم هاندان:
_1بةكارهيَنانى ترس و تؤقاندن لةاليةن بةريَوةبةرةكانةوة.
_2نةبوونى ئامانجى> روون و ئاشكرا> لةاليةن بةريَوةبةر و دةزطاكانةوة.
_3ض>اويَدرى> ن>ةكردنى فةرمانب>>ةران ،ب>ةجؤريَك> ن>ةزانريَت ك>ام فةرمانب>ةر ض>>االكةو ك>ام فةرمانب>ةر
كةمتةرخةمة لةئيش وكارةكان.
َ
_4كةمى راهيَنان لةسةر ئيش و كةمى ئاطاداركردنةوة بؤ راستكردنةوةى> هةلةكان.
_5نةبوونى كةنالَى ثةيوةندى نيَوان بةريَوةبةر و كارمةندان.
_6هةلَةى كارطيَرى وةكو زؤرى بريارةكان.
_7زؤربوونى> بةرثرسةكان و دذايةتيكردنى> يةكترى>.
لةطةل فةرمانبةران.
َ _8سوكايةتيى ثيَكردن و خراث مامةلَة
ج_ ثةيوةنيكردن:
>دى زانياريية بةمةبةس>>تى ليَكترطةيش>>تن و
ثيَناس>>ةى ثةيوةن>>ديكردن:ثةيوةن>>دى ك>>ردن طؤرين>>ةوةى هةن> َ
سازكردنى ثةيوةنديية مرؤييةكانة.
ى هةست و سؤز> لةنيَوان دوو كةس ياخود زياتر>. ياخود بريتية لةطؤرينةوةى> بيروراكان و هةند َ
رةطةزةكانى ثةيوةندييكردن:
ئ>>ةلف_ نيَ>>رةر :ئ>>ةو كةسة ك>>ةخاوةنى بيرؤكةكةي>>ة ،هةلَدةس>>ت َى بةجيَب>>ةجيَكردنى ،لةس>>ةر
شيَوةى ووشة ياخود ذمارة ياخود ويَنة بؤ دياريكردنى ئامانجى ثةيوةنديكردن.
با_ ثةيام :بريتية لةناوةرؤكةى كة نيَرةر دةيةويَت بيطةيةنيَتة وةرطر.
ج_داه>اتووى ث>ةيام ئ>ةو كةس>ةية ل>ةداهاتووى نيَ>رةر دي>ارى دةك>ات ،لةريَط>ةى كؤم>ةلَيَك
نيشانةو تيَطةيشتن و شيَوازى بيركردنةوة.
د_هؤك>>>ار :بريتية ل>>>ةو ئ>>>امرازةى كةلةريَط>>>ةى ئ>>>ةوةوة ثةيامةكة ل>>>ةنيَرةر بؤ وةرطر
دةطوازريَتةوة.
ه_وةرطر_ بريتية لةو كةسةى كة ثةيامةكةى ئاراستةدةكريَت.
ضوارةم :كؤنترؤلَكردن:
13
ثرؤسةيةكى ئالؤزة ،هةلَدةستيَت بة هةلَس>>ةنطاندنى كارةك>>ان و ض>>اوديَرى و دةست نيش>>انكردنى
اليةنة ضاك و خراثةكان و دواتر ضارةسةر كردنى اليةنة خراثةكان و ب>>ةرةو يَش ب>>ردنى اليةنة
ضاكةكانيش .
بةالَم بة شيَوة يةكى طشتى كؤنترؤل كردن واتة .:
/1ثيَوانة كردنى كارى ئةنجامدراو .
لةطةل ثالن و ثيَوةرةكان .
َ /2بةراوردكردنى ئةنجام
/3دياريكردنى الدان بة ضاك و خراث .
/4ضارةسةر كردنى اليةنة خراثةكان .
/5بةردةوام بوون و زياتر كردنى اليةنة ضاكةكان .
/6بةردةوام بوون لة ثرؤسةكة لة ريَطةى زانيارى طةراوة .
/7دووبارة شيكردنةوةى ثرؤسةكان .
هةنطاوةكانى كؤنترؤل كردن .:
/1دياريكردنى ثيَوةرةكان واتة ئةوةى لة ثالن دامان ناوة .
لةطةل ثيَوةرةكانى> دانراون .
َ /2ثيَوانة كردنى ئةداى كارةكان و بةراوردكردنى
/3دةشت نيشانكردنى كارة ضاكةكان و ،ضاكردنةوةى كارة خراثةكان .
/4زانيارى طةراوة .
دياريكردنى ثيَوةرةكان:
/1ثيَوةرى ضةندايةتى لة رووى ( ذمارةو قةبارةو ريَذةى قازانج و هتد.)...
/2ثيَوةرى ضؤنايةتى ( نةوعيةت ).
/3ثيَوةرى كات .
/4ثيَوةرى تيَضوون .
جؤرةكانى كؤنترؤل:
_1كؤنترؤلى خؤثاراستن :واتة ثيَش ئةوةى كاريَك رووبدات كؤنترؤلى بؤ بكةين.
_2كؤنترؤلى راستةو خؤ:بريتية لةراستةوخؤ كؤنترؤل كردنى> كارةكان و ضارةسةر كردنى> كيَشةكان.
بكري.
َ _3كؤنترؤل> كردنى دواى رووداو :واتة دواى روودانى> كارةكان كؤنترؤل> بؤ كارةكان
14
كات بريتى ية لةو سةرضاوة سةر بة خؤيةى كة كرين و فرؤشتنى لة سةر نية ،بؤ ه>>ةر كةس>يَك
وةكو كةسةكانى ديكة وةكو يةكن .كارطيَرى كات "بري>>تى ية لة ثرؤس>>ةى ثةرةثيَ>>دانى ب>>ةردةوام
كة تيادا بة باشترين شيَواز كةلَك لة كات>>ةكانمان وةردةط>>رين .ي>>اخود بريتيية لة ت>>ةكنيكى َ
جي بة
جيَكردنى كارةكان> بة ضاكترين شيَواز ،لة كةمترين كات و دةرةنجاميَكى باش و سةركةوتوو .
طرينطى ئيدارةى كات ضى ية ؟.:
/1زياتر دابةشكردنى كارةكان> و رونتر كردنى ،بةمةش كاريطةرى زياترى دةبيَت .
/2قولَكردنةوةى هةست كردن بة بةرثرسيارةتى .
/3بوونى هةما هةنطيةكى ثيَش وةخت لة كارةكاندا .
/4ئيدارةى كات هاوكاريمان دةكات كة سيناريؤى ئامانجةكانمان لة داهاتوودا بة ئاش>>كرايى دي>>ار
بكةين .
/5دةبيَتة هؤكاريَك كة ريَكخس>>تنيَكى ب>>اش و ن>>ةرم و ني>>ان لة دةزطايةكة دروست بيَت .كة تياي>>دا
طؤرانكارى و نويَكارى روو دةدات .
/6دةبيَتة هؤك>>ارى ئ>>ةوةى كارمةن>>دةكان كارةكاني>>ان بة باش>>ترين ش > َيواز ئ>>ةنجام ب>>دةن لة ك>>اتى
دياريكراودا.
/7نزيك بوونةوةو بة دوا داضوون لة نيَوان ئاستة جياوازةكانى> كارطيَريدا .
/8ريَنمايى ثؤزةتيظانة دروست دةكريَت و ئةنجامى باشتر دةبيَت ،بة ماندوو بونيَكى كةميش .
نوى (داهيَنان) .
/9دةبيَتة هؤكاريَك بؤ دةست ثيَشخةرى تاكةكان بؤ هيَنانة كايةى بيرى َ
بةريَوةبردنى باشى كات
يةكةم :دياريكردن
1ـ قولَبوونةوةى هةست كردن بة ليَثرسراويةتى .
2ـ زياتر هةست كردن بة خةلَكانى تر .
3ـ دارشتنى ثالنيَكى ضاك .
4ـ ريَكخستنيَكى واقعيانة .
5ـ هاندان باشتر بيَت .
دووةم :زياد كردنى بةرهةم :ئةمةش دةبيَتة ضةند خاليَك .:
1ـ باشتر كردنى ئةدائي طشتى .
2ـ باشتر طةيشتن بة ئامانجةكان> .
3ـ هاندانى كارمةندان زياترو ئاسانتر دةبيَت .
4ـ باشتر كردن و طةشةثيَدانى وزةى كارمةندان .
سيَيةم :ثاشةكةوت كردنى كاتى تايبةت :ئةمةش دةبيَتة ضةند خاليَك .:
1ـ تيَر كردنى ثيَداويستيةكانى ترى كارمةندان و بةريَوةبةر .
2ـ كاريطةرى .
3ـ كارايى .
هؤكارةكانى ديراسةت كردنى كات ( وقت ) ،ضين ؟.
/1كةم كردنةوةى تيَضوونةكان .
/2دياريكردنى ضةندايةتى و ضؤنايةتى و بةرهةميش .
/3دياريكردنى كاتى دياريكراو ،بؤ بةرهةم هيَنان .
/4دياريكردنى جؤرى ئةو كةسانةى كة كارةكان> ئةنجام دةدةن .
/5دياريكردنى كاريطةرى ئامرازو دةزطا هاريكةرةكان .
15
خاسيةتةكانى كات ضين ؟.
/1ك>>ات زؤر خيَ>>را دةروات ،بة ه>>ةمان ئاراس>>تة دةروات بؤ ه>>ةموو كةس>>يَك و طةرانةوةشى
مةحالة .
/2سةرضاوةيةكى دةطمةنة ،ناتوانين كؤي بكةينةوة و بيدةينة خةلَكيَكى ديكة ،واتة بة هاترين و
دةطمةنترين شتة كة خةلَك هةيةتى .
/3جيَطرةوةى نية ،ناتوانين خةزنى بكةين لة سةرجةم ثرؤسةكانى ئيدارى دا هةية .
ناطيرى و هتد . )...
َ كرى وةر
َ /4ناكريَت و نافرؤشريَت و بة قةرز وةرناكيريَت و بة
/5سةر ضاوةيةكة بؤ هةموو مرؤظةكان يةكسانة .
شةشةم:داهيَنان
داهيَنان:ـ بريتية لةتواناى دؤزينةوةى ثيَداويستى تازة كة خةلَكانى ديكة ثيَويستيان ثيَيةتى لة
ريَطاى دوركةوتنةوة لة ريَطا ضارةسةرية كؤن و باوةكان ياخود ريَطايةكة بؤ دؤزينةوةو
طةيشتن بةرهةم هيَنانى تازة .
تايبةت مةندييةكانى داهيَنان :
.1ورد بوونةوة و سةرةنج دان.
.2خؤ باش ناسين .
.3بةريَك و ثيَكى كاركردن و بةردةوام بوون لةسةر كار.
.4تيَطةيشتن لة كيَشةكان .
.5بيركردنةوة و را وةرطرتن ،كؤكردنةوةى زانيارى وروذاندنى ثرسيار.
.6خةيا َل فراوانى .
.7كاركردنى بةطرو تين و كؤلَنةدان .
.8بايةخ بةماناو زيادكردنى بةرهةم.
طرنطى داهيَنان :
.1داهيَنان بة ئةركيَكى سةرةكى ريَكخراوةكان دادةنريَت بؤ بةردةوام بوون لةسةر
كارةكان .
برياردان بة بةشيَكى طرنطى داهيَنان دادةنريَت كة ثيَويستى بة بيركرددنةوةو ِ .2
تيَ ِروانينى روون هةية .
.3بيركردنةوة لة داهيَنان بة ئةركيَكى طرنطى كارطيَرى ئةذمار دةكريَت.
.4ووآلتة تازة ثيَطةيشتووةكان ثيَويستيان بةكارى داهيَنةرانةى زؤر هةية بؤ ئةوةى
بتوانن بطةنة ئاستى بةرهةم هيَنانى بةرهةمى ضاك.
16
.1زانينى كيَشةكان .
.2بيركردنةوةو وورد بوونةوة .
.3شيكردنةوةى كيَشةكان .
بروابوون بة تواناكانى خؤت . ِ .4
.5ثاريَزطاريكردن لة وةرطرتنى بيرو راكان .
.6ثيَداضوونةوة بة كيَشةكان .
.7دانانى ئةلتةرناتيظ بؤ ضارةسةريةكان .
.8هةلَسةنطانى شيَوازةكانى ضارةسةركردن .
.9هةلَبذاردنى باشترن شيَواز بؤ ضارةسةرى .
هؤكارةكانى خؤدزينةوة لةداهيَنان:ـ
.1نةبوونى متمانةيةكى تةواو.
ثى كردن..2ترسان لةطالَتة َ
.3الوازى كةسايةتى.
.4نةبوونى هةستى سةركةشى .
.5ترس و لةرز.
.6نةبوونى دةرفةتى باش.
.7الوازى ثاراستنى داهيَنراوةكان.
.8ترس لة دورخستنةوة يان دةركردن.
بةريَوةبةر هانى داهيَنان دةدات:ـ
ضؤن ِ
.1بالَو كردنةوةى كؤمةلَ َى بابةتى باس و خواس لةسةر داهيَنان.
.2نووسينى بيرؤكةكان لةسةر تابلؤيةك.
.3ثيَشبينى كةسةكانى بةهةند وةربطريَت.
.4هةولَبدات هةموو كةسةكان لةطفتوو طؤكان بةذدارى بكات.
.5قولَكردنةوةى ثابةندبوون بة دةوام و كةمكردنةوةى دوا كةوتن .
هةذارى و داهيَنان.......
زؤرن ئةو كةسانةى دةلَيَن كةكةسانى هةذار تواناى داهيَنانيان نية يان ناتوانن داهيَنان بكةن
دةطةريَنةوة:ـ
ِ ,هؤكارةكةشى بؤ ئةمة
.1ترس لةشكست.
.2ترس لةكؤتايدا لةسةركةوتن.
.3نةبوونى متمانة بةخودى خؤى.
.4نةبوونى سةرثةرشتياريَكى راستةقينة.
.5ترس لةليَكؤلَينةوةو> ليَثيَضينةوة.
17