ကားလ္မာ့ က္စ္…မေသပါဘူ း

Karl Marx isn’t buried

ဖက္ဆစ္ေတြဟာမာ့ က္စ္ရဲ့သခ်ၤဳ ိင္းဂူ ကု ိလက္သရ

မ္းမွဳေတြဆက္လက္လုပ္ေနၾကပါ တယ္။အေၾကာင္းက၊သူ တု ိ႔ဟာမာ့ က္စ္ရဲ့အေမြအနွစ္ေ
တြ၊အေမြခံ ေတြနဲ႔သူ ႔သေဘာတ ရားရဲ့စြမ္းအင္တန္ခုိးကု ိေၾကာင္ရြံ ႕ေနၾကဆဲ
မု ိ႔ပါ။

ေသဆံ ု းခဲ့ တာ..ရာစု နွစ္တစ္ခုေက်ာ္ေကာင္းေကာင္းၾကာခဲ့ ပါျပီ။ဒါေပမယ့ ္မာ့ က္စ္ကုိေ

မ့ ေပ်ာက္သြားဖု ိ႔ေတာ့ ေ၀းပါေသးတယ္။အထူ းသျဖင့ ္သူရဲ့နိဳင္ငံ ေရးအေမြအနွစ္ေ
တြ၊အေမြ ခံ ေတြကု ိခါးခါးသီးသီးမု န္းတီးျပီးေက်ာရု ိးစိမ့္ေအာင္ေၾကာက္လ န္႔ေန
သူ ေတြအဖု ိ႔အမွန္ပဲ ေမ့ ေပ်ာက္ဖုိ႔ေ၀းေနဆဲပါ။မာ့ က္စ္ရဲ့သခ်ၤဳ ိင္းဂူ ဟာေၾ
ကာက္စရာေကာင္းေအာင္ရက္စက္တဲ့တု ိက္ခုိက္မွဳမ်ားစြာ (ရု ပ္တုကု ိၾကိဳးနဲ႔ခ်ည္ျပီးဆြဲခ်တာ၊
အရင္နွစ္ -၄၀ေလာက္ကပု ိက္လံ ု း နဲ႔လု ပ္ထားတဲ့ ဗံ ု းနဲ႔ခြဲခဲ့ လု ိ႔မ်က္နွာပ်က္စီးသြားခဲ့ တာ၊ရု ပ္ပ်က္ဆ
င္းပ်က္ျဖစ္ေအာင္ေရာင္စံ ု ေဆးေတြနဲ႔သု တ္ခဲ့တာစသည္မ်ား )ကု ိ၊ဆယ္စုနွစ္ေပါင္းမ်ား
စြာၾကံ့ ၾကံ့ ခံ ခဲ့ ရေတာင့ ္ခံ ခဲ့ ရပါတယ္။ဒါေပမယ့ ္ ..သိတ္မၾကာေသးမီကမွဖ်က္ဆီးတာခံ ရျ
ပီးတဲ့ ေနာက္မွာေတာ့ ၊ “ သူ ရဲ့ အု တ္ဂူဟာအရ င္ကလု ိလံ ု း၀ျပန္မျဖစ္နိဳင္ေတာ့ ပါဘူ း။ကြ်မ္း
က်င္တဲ့ပညာရွင္ေတြနဲ႔ျပန္ လည္ျပဳျပင္ျပီးရင္ေတာင္မွ၊လက္သရမ္းမွဳေၾကာင့ ္ရရွိခဲ့ တဲ့ ဒါဏ္ရာဒါ
ဏ္ခ်က္ေတြကု ိ၊မာ့ က္စ္ရဲ့အမွတ္တ ရအထိန္းအမွတ္အ ုတ္ဂူဟာအကန္႔အသတ္မဲ့ေအာင့ ္အည္းသည္း
ခံ ရင္း အဓြန္႔ရွည္တ ည္တ န္႔သြားပါလိမ့ ္မယ္ … ။”လု ိ႔…ဟု ိင္းဂိတ္သုႆန္ေဂါပကရဲ့မိတ္ေဆြမ်ား
အဖြဲ႔( the Friends of High Gate Cementry Trust) အၾကီးအကဲ-အီယန္၊ဒန္ေဂဗယ္
(Ian Dungavell) ကဆု ိပါတယ္။

သိတ္မၾကာေသးမီကမွျဖစ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္နွစ္ခ ုအနက္၊ပထမတစ္ခုက-၂၀၁၉ခု နွစ္ေဖ ေ

ဖာ္၀ါရီလ ၄ ရက္ေန႔မွာျဖစ္ခဲ့တာပါ။၁၈၈၃ သခ်ဳၤ ိင္းဂူ ကထည္းကသူ့နာမည္က ုိေဆးခု ိ
င္ ခု ိင္နဲ႔ေရးထု ိးထားတဲ့ မူ လစက်င္ေက်ာက္ျပားကု ိတူ နဲ႔ထု ူ ဖဲ့ ခဲ့ ၾကပါတယ္။ဒု တိယအၾ
ကိမ္အ ျဖစ္အပ်က္က၊ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၅ရက္ေန႔မွာထပ္ျဖစ္ခဲ့တာပါ။ “ လူ မ်ိဳးတုံ းသတ္ျဖတ္မွဳပိ
သု ကာၾကီး “ “ အမု န္းတရားေဒသနာေတာ္ ” “ ေဗာ္လရွိဗစ္က ပ္ဆုိးၾကီး “ ဆု ိတဲ့ ေၾ
ကြး ေၾကာ္သံ ေဆာင္ပုဒ္ေတြကု ိ၊မွဳတ္ေဆးအနီေရာင္ေတာက္ေတာက္နဲ႔ေရးထု ိးခဲ့
ၾကပါတယ္။ မာ့ က္စ္ရဲ့ကြန္ျမဴနစ္ေၾကညာစာတမ္းေနာက္ဆံ ု းပု ိဒ္ “နို င္ငံ တကာမွအလု ပ္သမား
မ်ားညီ ညြတ္ၾက ” ဆု ိတဲ့ စာတမ္းနဲ႔၊ဖ်ဴးရားဘတ္ခ်္စာတမ္း( Thesis On Feurbach) ထဲက
“အဘိဓမၼာပညာရွင္ေတြဟာကမၻာေလာကကု ိနည္းနာအဖံ ု ဖံ ု နဲ႔အဓိပါၸယ္ေ
ဖာ္ေပးရံ ု ပဲေဖာ္ ေပးတတ္တ ယ္။ဒါေပမယ့ ္ …အဓိကအခ်က္ကအဲဒီကမၻာေလာက
ကု ိေျပာင္းလဲေပးဖု ိ႔ဘဲ “ ဆု ိတဲ့ စာတမ္းမ်ားေပၚကု ိ၊အခု နလက္ကျမင္းခ်က္ ၃ ခု က
ဖုံ းအု ပ္သြားခဲ့ တာပါ။မာ့ က္စ္ရဲ့ ေမွ်ာ္လင့ ္ခ်က္သတင္းစကားေတြနဲ႔အဲဒီစကားရပ္ေတြေပၚ
မွာဖံ ု းအု ပ္ခဲ့တဲ့ ၾကမ္းၾကဳတ္ရုိင္း စု ိင္းတဲ့ အသေရဖ်က္သိကၡာခ်စာလံ ု းေတြရဲ့ပဋိပကၡျ
ဖစ္ဆန္႔က်င္ေနမွဳကေတာ့ ၊ဒီ့ ထက္ပုိ ျပီးျခားနားစရာေတာင္မရွိေတာ့ ဘူ းလု ိ႔ဆု ိရပါမယ္။

မာ့ က္စ္ရဲ့ဂူ သခ်ဳၤ ိင္းသမု ိင္းအက်ဥ္း

၁၈၈၃ မတ္လ ၁၄ ရက္မွာမာ့ က္စ္ဟာအသက္ရွဴေလျပြန္ေယာင္ေရာဂါနဲ႔ေသဆံ ု းခဲ့ ပါ တယ္။ရက္အ

နာ္ဒငယ္ၾကာေတာ့ ၊လန္ဒန္ေျမာက္ဖက္ကဟု ိင္းဂိတ္အေ ရွ႔ပု ိင္းသုႆ န္မွာ (Eastern Cementry of
Highgate) သူ ႔ဇနီးဂ်င္နီနဲ႔ေဘးခ်င္းယွဥ္ျပီးျမွဳတ္နွံ ေပးခဲ့ ပါ တယ္။ဖိလစ္၊အက္စ္၊ဖြ
န္နာ( Philip S. Foner ) ရဲ့ ၽ When Maarx died; Comment 1883 စာအု ပ္ထဲမွာအေသးစိတ္ေ
ဖာ္ျပထားတာက၊မာ့ က္စ္ရဲ့အသု ဘမွာပူ ေဆြးေနတဲ့ မိတ္ ေဆြအခ်ိဳ႔၊မိသားစု အပါ
အ၀င္၊လာေရာက္သျဂဳၤ ိဟ္သူအု ပ္စုေသးေသးေလးသာရွိတယ္လုိ႔ ဆု ိပါတယ္။သူ ႔မိတ္ေ
ဆြေတြထဲမွာဖရက္ဒရစ္အိန္ဂ်ယ္၊အယ္လီနာမာ့ က္စ္၊ေပါလ္လာေဖး (Paul Lafargue….French
Communist Party အတြင္းေရးမွဴးပါ )၊၀ီလ္ဟမ္လုိက္ဗ္ နက္( Wilhelm Liebknecht
German Social Democratic Party )တု ိ႔ပါ၀င္ပါတယ္.။ အိန္ဂ်ယ္လ္ကသူ ႔မိတ္ေဆြၾကီး
ဟာၾကီးျမတ္တဲ့သိပံ ၸပညာရွင္ၾကီး၊ေတာ္လွန္ေရးသမား ၾကီးလု ိ႔ခ်ီးက်ဴးဂု ဏ္ျပဳရင္း၊သ
ခ်ၤဳ ိင္းထု တိၾသဘာစာကု ိဖတ္ၾကားခဲ့ ပါတယ္။

ဒါ၀င္ဟာဗီဇရု ပ္ -သက္ရွိသတၱ၀ါေတြရဲ့အဆင့ ္ဆင့ ္ေျပာင္းလဲမွဳနိယာမကု ိရွာေဖြေ

တြ႔ရွိခဲ့ သ လု ိ၊မာ့ က္စ္ကလည္းလူ ႔သမု ိင္းရဲ့အဆင့ ္ဆင့္ေျပာင္းလဲမွဳနိယာမကု ိရွာေဖြေ
တြ႔ရွိခဲ့ သူ ျဖစ္ပါ တယ္။သိပံ ၸလူ သားပါ။မာ့ က္စ္အတြက္သိပံ ၸပညာဟာသမု ိင္းေရးအေရြ႕
စြမ္းအင္တစ္ခု၊ ေတာ္လွန္ေရးရဲ့ေမာင္းနွင္အားပါ။မာ့ က္စ္အတြက္ေတာ္လွန္ေရးသာလွ်င္အရာအား
လံ ု း ရဲ့ေရွ႔႔ကပါ။

မာ့ က္စ္ရဲ့အု တ္ဂူဟာဟု ိင္းဂိတ္သုႆန္ကေျမကြက္င ယ္ေလးထဲမွာနွစ္ေပါင္းမ်ားစြာနားခု ိ ခဲ့ ရပါတယ္။အဲ

ဒီေျမကြက္ကေလးမွာမာ့ က္စ္ကုိယ္တ ုိင္ရယ္၊သူ ႔ခ်စ္ဇနီးဂ်င္နီ၊သူ တု ိ႔ေျမး ေလးဟယ္ရီလြန္း
ဂစ္( Harry Longuet) ၊ျပီးေတာ့ မိသားစု ရဲ့အိမ္ေတာ္ထိန္းၾကီး..ဟယ္ လင္ဒီမတ္( Helene
Demuth) တု ိ႔ပါ….တစ္စုတစ္ရံ ု း။’ဒါေပမယ့ ္..ဂ်ာမန္ဆုိရွယ္ဒီမု ိက ရက္တ စ္ပါတီ German
Social Democratic Party(SDP) ကမာ့ က္စ္အတြက္ထုိက္ သင့ ္တဲ့အမွတ္တ ရအထိန္းအမွတ္တ စ္ခုေ
ပၚေပါက္ေစခ်င္ခဲ့ပါတယ္။ၾသဂတစ္ေဘဘယ္လ ္ August Bebel..က၊က်ဆံ ု းသြားတဲ့ သူ
တု ိ႔ေခါင္းေဆာင္ၾကီးအတြက္အ မွတ္တ ရ ..အ ထိန္းအမွတ္အေ ဆာက္အ အံ ု တစ္ခုတည္ထ ားဖု ိ႔၊သူ
တု ိ႔(SDP Congress) ပါတီ..ကြန္ဂ ရက္မွာအဆု ိျပဳတင္ျပခဲ့ ပါတယ္။ဒီလု ိအထိန္းအမွတ္အေ
ဆာက္အ အံ ု မ်ိဳးဟာသိတ္ၾကီး က်ယ္ခမ္းနားလွတယ္ေတာ့ မဟု တ္ပါဘူ း။ဒါေပမယ့ ္အလု ပ္သမားလူ
တန္းစားရဲ့ေက်းဇူ းဥ ပကာရကု ိ၊အတု ိင္းအတာတစ္ခုအထိမလႊဲမေသြေဖာ္ညႊန္းကု ိယ္
စားျပဳတာပါဘဲ..လု ိ႔၊ေဘ ဘယ္လ ္က….ဆု ိပါတယ္။

အိန္ဂ်ယ္ကေတာ့ ၊အမွတ္တ ရအထိန္းအမွတ္အေ ဆာက္အ အံ ု နဲ႔ပတ္သ က္လုိ႔..ခံ စားခ်က္ သိတ္မေကာင္းလွ

ဘူ း….လု ိ႔ေတြးမိပါတယ္။ Bebel ထံ စာေရးခဲ့ ရာမွာ---

“ မာ့ က္စ္အတြက္အ မွတ္တ ရအေဆာက္အ အုံ နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ဘာလု ပ္သင့ ္သလဲ ..က်ေနာ္ မသိေတာ့ ဘူ း။
သူ ႔မိသားစု ကေတာ့ အဲဒါကု ိဆန္႔က်င္တယ္။သူ ႔ဇနီးအတြက္ဒီဇု ိင္းထု တ္ ထားတဲ့ ရု ိးရု ိးရွင္း
ရွင္းသခ်ဳၤ ိင္းဂူ ၊ျပီးေတာ့ ..အခု …သူ ႔ေျမးေလးရယ္၊သူ ကု ိယ္တ ုိင္ရယ္တ ုိ႔ရဲ့ အမည္ေ
တြတတ္ထ ားေတာ့ ၊။အထိမ္းအမွတ္အေ ဆာက္အ အံ ု နဲ႔အစားထု ိးလို က္ရင္၊သူ တု ိ႕ အျမင္မွမေလးမ
စား-မေတာ္မေလ်ာ္ျပဳရာက်သြားမွာေပါ့ ….” လု ိ႔ေရးခဲ့ ပါတယ္။

လု ိက္ဗနက္ Liebknecht ကလည္း၊သူ ရဲ့မွတ္တ မ္းထဲမွာအိန္ဂ်ယ္သေဘာထားအတု ိင္း လု ိက္ေရး

ထားတာေတြရပါတယ္။သူ က-

“ မာ့ က္စ္က “ အမွတ္တ ရ “ ဆု ိတာကု ိအလု ိမရွိခဲ့ ပါဘူ း။ကြန္ျမဴနစ္ေၾကညာစာတမ္းနဲ႔ အ ရင္း

က်မ္းတု ိ႔ရဲ့ဖန္တီးရွင္အျဖစ္ဘယ္လ ုိအမွတ္တ ရအထိမ္းအမွတ္ကုိထူ ေထာင္ခ်င္သည္ ျဖစ္ေစ၊အဲဒါဟာ
ကြယ္လြ န္သူရဲေဘာ္ၾကီးကု ိမခန္႔ေလးစားလု ပ္သလု ိေတာင္ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္သြားပါလိမ့ ္မ
ယ္။သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာအလု ပ္သမားမ်ားရဲ့ဦးေခါင္းနဲ႔အသဲနွလံ ု းထဲ မွာ၊သူ ႔ရဲ့ေတာင္း
ဆု ိခ်က္ (နိဳင္ငံ တကာမွအလု ပ္သမားမ်ားစည္းလံ ု းၾက)ကု ိခံ ယူ ကု ိင္စြဲထား ၾကရင္၊မာ့ က္စ္ကုိ
အမွတ္တ ရအထိမ္းအမွတ္လ ု ပ္ထားတဲ့ ေၾကးရု ပ္ထက္ပင္ခုိင္မာရံ ု မွ်မက၊သူ ႔ရဲ့သင္ၾကားခ်က္နဲ႔အ
လု ိဆႏၵေတြဟာ ..လက္ေတြ႔ျဖစ္လာပါလိမ့ ္မယ္။ကမၻာ့ အစိတ္အ ပု ိင္းအခ်ိဳ႔မွာေတာင္ျ
ဖစ္လာေနပါျပီ။ “ လု ိ႔၊ဆု ိပါတယ္။

မာ့ က္စ္ရဲ့အု တ္ဂူဟာပါရီကြန္ျမြန္းအမွတ္တ ရ …လူ မ်ားစီတန္းခ်ီတက္ရာေနရာပါ။၁၉၀၃ခု လန္ဒ

န္ကြ န္ဂရက္ျပီးဆံ ု းတဲ့ ေနာက္၊လီနင္နဲ႔အျခားေသာရု ရွားဆု ိရွယ္ဒီမု ိကရက္မ်ားစု ေ၀း ခဲ့
တဲ့ ေနရာအျဖစ္လည္းအသံ ု းေတာ္ခံ ခဲ့ ပါတယ္။ဒါေပမယ့ ္ ..ေနာက္နွစ္ ေပါင္း၂၀ၾကာလာ
တဲ့ အခါမွာေတာ့ ၊မာ့ က္စ္ရဲ့အု တ္ဂူဟာလူ အ်ားလ်စ္လ်ဴ ရွုမွဳကု ိခံ ရပါေတာ့ တယ္။ၾကီးထြား ခ်င္တုိ
င္းၾကီးထြားေပါက္ေရာက္ေနတဲ့ ျမက္ရုိင္းပင္ေတြ၊ေရညွိပင္ေတြသာဖံ ု းသည္ထ
က္ဖံ ု း လာပါေတာ့ တယ္။လ်စ္လ်ဴရွဳထားတဲ့ မာ့ က္စ္ရဲ့သခ်ဳၤ ိင္းအု တ္ဂူကု ိျပန္လည္ ေဖာ္ထုတ္ ေရး
အတြက္ေမတၱာရပ္ခံ လွဳံ ႕ေဆာ္ခ်က္စာတစ္ေစာင္ကုိ၊ျဗိတိသွ်ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက၁၉၂၂ မွာထု တ္ျပန္
လု ိက္ပါတယ္။မာ့ က္စ္ရဲ့အု တ္ဂူကု ိပု ိမု ိေကာင္းမြန္ေအာင္ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေရး အတြက္
ဘ႑ာေငြေထာက္ပံ့မယ့ ္ကတိက၀တ္မ်ားလည္းရခဲ့ ပါတယ္။ဒါေပမယ့ ္ ..ဆု ိရွယ္ လစ္ေရးလွဳပ္
ရွားမွဳမ်ားအေပၚမွာအလြ န္အက်ိဳးသက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ၊အက်ိဳးျပဳခဲ့ တဲ့ မာ့ က္စ္အ မွတ္တ ရအထိန္းအမွတ္အ
တြက္၊ဒီထက္ပုိမု ိထု ိက္တ န္တဲ့ဂု ဏ္ျပဳမွုအစီအစဥ္ေတြလု ိအပ္ တယ္လ ုိ႔၊အျခားကြန္ျမဴနစ္မ်ား
ကလည္းစဥ္းစားမိခဲ့ ၾကပါတယ္။

မေျပာပေလာက္တဲ့ခပ္ရုိးရု ိးအမွတ္တ ရမ်ိဳးထက္၊ပု ိမု ိျပီးေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္အမွတ္တ ရ

အထိန္းအမွတ္အေ ဆာက္အ အံ ု တစ္ခုျပဳလု ပ္ေပးဖု ိ႔၊မာ့ က္စ္က..အမ်ားၾကီးထု ိက္တ န္ တာပါ…
လု ိ႔၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအလု ပ္သမား(ကြန္ျမဴနစ္ )ပါတီရဲ့အာေဘာ္ျဖစ္တဲ့The Worker
က၊ဆု ိလု ိက္ပါတယ္။

သုႆ န္ေျမပံ ု ထိပ္ကေက်ာက္တ ုိင္ေလးေလာက္ထက္ပုိျပီးသင့ ္ေလ်ာ္မယ့ ္တသ္ခုခု နဲ႔၊အ လု ပ္သမားလူ

တန္းစားရဲ့အၾကီးျမတ္ဆံ ု းေသာအဘိဓမၼာဆရာၾကီးရဲ့ေနာက္ဆံ ု းအနားယူ ရာေနရာ
ကု ိ၊ထု ိက္ထုိက္တ န္တ န္အသိအမွတ္ျပဳေမာ္ကြ န္းထူ သင့ ္တယ္လ ုိ႔က်ေနာ္တုိ႔.ခံ စားမိတယ္။အရ
င္းရွင္စနစ္က..သူ တု ိ႔ “ဟာေတြ” ကု ိ၊သူ တု ိ႔ဂရု တစု ိက္အေ လးအနက္ရွိၾက တယ္။နပု ိလီ
ယန္သခ်ၤဳ ိင္းဂူ နဲ႔..ပါရီကၾကြားတယ္။နယူ းေယာက္ျမ္ိဳ႔ေတာ္ရဲ့ျမစ္ကမ္းတ ေလွ်ာက္
ကားလမ္းမၾကီးကု ိဇု ိလ္ခ်ဳပ္ဂရန့္(General Grant)ရဲ့အု တ္ဂူၾကီးနဲ႔က်က္သေရ ေဆာင္ထားတ
ယ္။မၾကာေသးမီကမွ၀ါရွင္တန္ဒီစီမွာ ေအဘရာဟမ္လင္းကင္းကု ိ ..ဂု ဏ္ ျပဳဖု ိ႔အေသးစိ
တ္အ စီအစဥ္ေတြလု ပ္ေနေလရဲ့။အျခးဘယ္ေနရာျဖစ္ျဖစ္ …ဒီလု ိပါဘဲ။သူ တု ိ႔..သူ တု ိ႔ေ
တြအတြက္စြန္႔လႊတ္အ နစ္နာခံ ျပီးတု ိက္ပြဲ၀င္ခဲ့တဲ့ ၊သူ တု ိ႔ရဲ့ေခါင္းေဆာင္ ..မာ့ က္စ္တ
စ္ေယာက္၊ေနာက္ဆံ ု းအနားယူ လဲေလ်ာင္းေနရာေနရာကု ိ …အလု ပ္သမားေတြက ေရာ၊
ဘာေၾကာင့ ္ဂုဏ္မျပဳသင့ ္ရမွာလဲ။အတု ိင္းတု ိင္းအျပည္ျပည္က မာ့ က္စ္ကုိၾကည္ညိဳသူ ေထာ
င္ေပါင္းမ်ားစြာတု ိ႔ဟာအမွတ္တ ရအထိန္းအမွတ္အ ုတ္ဂူကု ိနွစ္စဥ္လာၾကမယ္။
ျပီးေတာ့ ..အဲဒီလူ ေတြဟာမာ့ က္စ္ေပၚေလးစားမွဳအျပည့ ္နဲ့အု တ္ဂူကျပန္လ ည္ထြ က္ခြာ
သြားၾကမယ္။

သူ တု ိ႔ရဲ့ေခါင္းေဆာင္ကုိပု ိမု ိေပၚလြ င္ထင္ရွားေစခ်င္တဲ့ဆႏၵဟာျဗိတိသွ်ကြန္ျမဴန

စ္ပါတီ ေၾကာင့ ္ျပည့ ္သြားခဲ့ ပါတယ္။အယ္လီနာမာ့ က္စ္ ( Elenar Marx) ရဲ့အရု ိးအု ိးနဲ့ကပ္လ်
က္ အခု .မာ့ က္စ္တုိ႔မိသားစု လဲေလ်ာင္းေနတဲ့ ေနရာေဘးမွာ၊မာ့ က္စ္အမွတ္တ ရအထိန္းအ မွ
တ္သ ခ်ဳၤ ိင္းဂူ အတြက္ေနရာသစ္တစ္ခု ..သူ တု ိ႔ေတြ႔ရွိခဲ့ ပါတယ္။ၾကီးမားၾကံ့ ခု ိင္တဲ့ဂရန္ နိဳ
က္ေက်ာက္စာတု ိင္ၾကီးထိပ္ေပၚမွာ၊မာ့ က္စ္ရဲ့ေၾကးနီရု ပ္ထုၾကီးကု ိတင္ထားလု ိက္လုိ႔။ လူ
တစ္ေယာက္ရဲ့အထိမ္းအမွတ္ရုပ္တုတစ္ခုအျဖစ္သာမကၾကီးျမတ္တဲ့အဘိဓမၼာဆရာ ၾကီး၊ျမင့ ္ျ
မတ္တဲ့စိတ္ဓါတ္ေတြကု ိပါကု ိယ္စားျပဳေပၚလြင္ေစခ်င္တဲ့စိတ္ဆ ႏၵနဲ႔ေလာရင့ ္ဘ ရဒ္ေ
ရွာ( Laurence Bradshaw) ကအု တ္ဂူၾကီးကု ိပံ ု စံ ထု တ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ျပီးေတာ့ မာ့ က္
စ္ရဲ့မကု န္ခမ္းနိဳင္ေသာစြမ္းအားေတြကု ိေဖာ္ျပနိဳင္ဖုိ႔လည္းရည္ရြယ္ခဲ့ပါတယ္။လူ ေ
တြကု ိအေပၚစီးကမု ိးေနတာမ်ိဳးျပဳလု ပ္မယ့ ္အစား၊လာေရာက္လည္ပတ္ၾကည့ ္ရွဳေနသူ ေ
တြနဲ႔အျပန္အလွန္ဆ က္သြယ္ေနတယ္၊တစ္သားတည္းရွိေနတယ္ဆုိတဲ့ အဓိပၸါယ္နဲ႔ ၊ ၾကည့ ္ရွဳသူ
နဲ႔ရု ပ္တု…..မ်က္စိခ်င္းတစ္ေျပးတည္းအေနအထားထု လု ပ္ခဲ့ပါတယ္။

မာ့ က္စ္ရဲ့ဆြဲ ေဆာင္မွဳနဲ႔ကမၻာတ၀ွမ္းကေထ ာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာျပည္သ ူမ်ားဟာ၊အု တ္

ဂူ ကု ိလာေရာက္လည္ပတ္ၾကတာဟာမ်ိဳးဆက္ …..မ်ိဳးဆက္ေတြၾကာခဲ့ ပါျပီ။၁၉၉၉ -ခု နွ
စ္ မွာမာ့ က္စ္ရဲ့အု တ္ဂူကု ိအဆင့ ္-၁ အေဆာက္အ အုံ ( Grade 1 Structure) အျဖစ္သတ္ မွတ္ခဲ့ပါတ
ယ္။သာမန္မဟု တ္ပဲူ းျခားတဲ့ စိတ္၀င္စားမွဳတစ္ခုအတြက္ေဆာက္လုပ္ထားခဲ့ တဲ့ အေဆာက္အ အံ ု ေ
တြထဲကမွ၊သီးသန္႔အားျဖင့ ္အဆင့ ္အျမင့ ္ဆံ ု းစာရင္းေပါက္တဲ့ ..အ ေဆာက္အ အံ ု
လု ိ႔ဆု ိရပါမယ္။

ရွင္ျပန္ထေျမာက္ျခင္း” ကု ိ ခု ခံ ဆန္႔က်င္ျခင္း

ကမၻာနဲ႔ခ်ီျပီးဖက္ဆစ္၀ါဒေခါင္းေထာင္လာတာနဲ႔ဆု ိရွယ္လစ္၀ါဒအေပၚကမၻာတ၀ွမ္း
က စိတ္၀င္စားမွဳတု ိးတက္လာတာ….အဲဒီအေျခအေနေတြကေပး “ ေပးထားခ်က္ “ ဆု ိေ
တာ့ လက္ယာအစြန္းေရာက္အ ုိင္ဒီယု ိလု ိဂ်ီရဲ့လွံ ဳ႕ေဆာ္မွဳနဲ႔မာ့ က္စ္အုတ္ဂူ အေပၚလက္သရမ္း
မွဳေတြျဖစ္လာရတယ္ဆုိတဲ့ “ေကာက္ခ်က္ ” ကု ိခ်ဖု ိ႔.ရွည္ရွည္ ေ၀းေ၀း ေျခရာခံ ေ
နစရာေတာင္မလု ိေလာက္ေအာင္ပါဘဲ။တေလးတစားျပဳစု ထားရွိတဲ့ ေနရာေတြကု ိမေ
တာ္မေလ်ာ္ျပဳလု ပ္တဲ့ဖက္ဆစ္ေတြရဲ့လု ပ္ရပ္ေတြအေၾကာင္း၊ျပင္သစ္မွာလည္း မၾကာေသးမီကမွ
သတင္းရရွိထားပါတယ္။အဲဒါက်တာ့ .ဂ်ဴးေတြရဲ့သခ်ဳၤ ိင္းဂူ ေတြမွာ၊ဖက္ ဆစ္အထိန္းအမွတ္စၾ
ကၤာရု ပ္ေတြနဲ႔ေရးဆြဲလက္သရမ္းထားၾကတာပါ။၁၉၆၀ခု နွစ္ကုန္ ေလာက္ကလည္း၊မာ့ က္စ္ရဲ့အ
မွတ္တ ရအထိန္းအမွတ္သခ်ဳၤ ိင္းအု တ္ဂူေပၚမွာေတာင္၊ ဖက္ဆစ္စၾကၤာရု ပ္ေတြလက္ကျမင္း
ထားခဲ့ ၾကပါေသးတယ္။၁၉၆၀ ဇြ န္လ ၅ ရက္ေန႔ နယူ းေယာက္တ ုိင္ူ သတင္းစာ( New
York Times-Jun 5 ,1960) မွာေဖာ္ျပထားတာက-

“ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒရဲ့ဖခင္ၾကၤီးကားလ္မာ့ က္စ္ရဲ့အထိန္းအမွတိသခ်ဳၤ ိင္းဂူ ေပၚမွာလက္ရာခတ္ညံ့

ညံ့ နဲ႔ေရးဆြဲထားတဲ့ အ၀္ေရာက္စၾကၤာရု ပ္ ၂ ခု ကု ိေတြ႔ရပါတယ္။ျပီးေတာ့ .---
အစၥေရးနိဳင္ငံ မွာခ်ဳပ္ေနွာင္ထားတဲ့ နာဇီေခါင္းေဆာင္အေဒါ့ဖ္အုိက္ခမန္း( Adolf Eichman)ကု ိခ်
စ္ တယ္ဆုိတဲ့ ေၾကြးေၾကာ္သံ ေတြကု ိလည္းဂ်ာမန္ဘာသာနဲ႔ေရးသြားပါ ေသးတ
ယ္………..တဲ့ ။

ဖက္ဆစ္သေဘာတရားနဲ႔သခ်ဳၤ ိင္းအု တ္ဂူေတြကု ိဖ်က္လုိဖ်က္ဆီး၊မေတာ္မေလ်ာ္ျပဳလု ပ္ ေန

တာေတြရဲ့အၾကားမွာ၊ပံ ု စံ က်အဆက္အ သြယ္ရွိေနတာဘာေၾကာင့ ္လဲ။အဲဒါတု ိက္ဆုိင္ မွဳ
သက္သက္ေတာ့ မဟု တ္ဘ ူး…လု ိ႔၊မတ္န်ဴယု ိကလိယပ္ ( Mark Neocleous) ရဲ့ဖက္ ဆစ္၀ါဒ
နဲ႔ေသျခင္းတရားအၾကားဆက္သြယ္မွဳ ( On the interconnections between Fasicism
and death)ဆု ိတဲ့ သု ေတသနစာတမ္းမွာေထာက္ျပထာူ ပါတယ္။ဖက္ဆစ္ ေတြဟာ၊သူ
တု ိ႔ရဲ့ေသသြားတဲ့ ရ န္သူေတြဟာတကယ္ေသသြားတာမဟု တ္ဘ ူး။မေ
သၾက ဘူ း….ဆု ိျပီးေၾကာက္ရြ႕ံၾကပါတယ္။ေသလူ ေတြဟာထူ းျခားဆ
န္းျပားတဲ့ အာရံ ု အရ၊ဘ၀တ ဖန္ျပန္ျဖစ္လာၾကတယ္ ..လု ိ႔ဆု ိလု ိတာပါ။ဂူ သခ်ဳၤ ိင္းဖ်က္
ဆီးေရးဟာဖက္ဆစ္၀ါဒရဲ့အျပီး သတ္လ ုိအပ္ခ်က္ျဖစ္တယ္လ ုိ႔။မတ္ န်ဴယု ိကလိယပ္စ္ကဆု ိပါတ
ယ္။ဂ်ဴးက်မ္းစာတစ္ခုအ ဆု ိအရ၊လူ ေသအေလာင္းတြကု ိမေလ်ာ္မကန္လုပ္ပစ္လုိက္ရင္၊အဲ့ လူ
ဟာေနာက္ဆံ ု းေသ ဆံ ု းျခင္းျဖစ္သြားျပီ။မူ လအျဖစ္ကုိျပန္မေရာက္နိဳင္ေတာ့
ဘူ း..လု ိ႔ယံ ု ၾကည္တ ာမ်ိဳးေတြရွိပါ တယ္။တစ္နည္းေျပာရရင္ ….ေသဆံ ု းသူ ကု ိ
သေရာ္ေစာ္ကား မေတာ္မေလ်ာ္လုပ္ေပး လု ိက္ရင္၊” ရွင္ျပန္ထေျမာက္ျခင္း” အတြက္ေမွ်ာ္လ
င့ ္ခ်က္မရွိေတာ့ ဘူ းဆု ိတဲ့ သေဘာျဖစ္ ပါတယ္။

ဖက္ဆစ္ေတြအေနနဲ႔ဂူ သခ်ဳၤ ိင္းေတြကု ိလက္သရမ္းဖ်က္ဆီးေနတဲ့ အေၾကာင္းရင္းက

အဲဒါ ပါဘဲ။ေသလူ ေတြဟာဇီ၀ေဗဒသေဘာအရေသဆံ ု းျပီး ….ေျမျမွဳတ္လ ုိက္ရံ ု
နဲ႔မလံ ု ေလာက္ ေသးပါဘူ း။တကယ္ေသဆံ ု းသြားျပီ ..ဘ၀ျပီးဆံ ု းသြားျပီ
လု ိ႔ဖက္ဆစ္ေတြဟာမယူ ဆၾက ပါဘူ း။အဲဒီ “မေသလူ ” ေတြရဲ့ေလာကနဲ႕ လက္ေ
တြ႔အားျဖင့ ္တုိက္ပြဲဆင္လုိ႔လည္းမျဖစ္နိဳင္ ေတာ့ ၊ဖက္ဆစ္ေတြအတြက္အေ ကာင္းဆံ ု း
လု ပ္နိဳင္တာကေတာ့ ဂူ သခ်ၤဳ ိင္းေတြကု ိတု ိက္ ခု ိက္တ ာပါဘဲ။

မာ့ က္စ္ရဲ့အမွတ္တ ရအထိန္းအမွတ္သခ်ဳၤ ိင္းအု တ္ဂူကု ိဆန္႔က်င္တုိက္ခုိက္ၾကတာဟာ၊အ သစ္တဖ

န္ျပန္ျဖစ္လာမယ့ ္မာ့ က္စ္ကုိကာကြယ္တ ားဆီးၾကတာပါဘဲ။တု ိက္ရုိက္ဆုိလု ိတာမဟု တ္ေတာ
င္၊တင္စားေသာအားျဖင့ ္ဆုိရွယ္လ စ္လွဳပ္ရွားမွဳ…ဆု ိရွယ္လ စ္ေတာ္လွန္ေရး ျပန္လည္ထ ၾကြလာမွာ
ကု ိကာကြယ္တ ားဆီးၾကတာပါဘဲ။မာ့ က္စ္ရဲ့အု တ္ဂူသာမဟု တ္ဘ ူး ဖက္ဆစ္ေတြရ န္ကလူ ေသမွန္သ
မွ်မလုံ ျခံ ဳပါဘူ းလု ိ႔၊ေ၀ါလ္တာဘင္ဂ်မင္ ( Walter Benjamin)ကေျပာဖူ းပါတယ္။

ဖက္ဆစ္ေတြအဖု ိ႔မာ့ က္စ္ရဲ့အမွတ္တ ရအထိန္းအမွတ္အ ုတ္ဂူဟာသာမန္လူတစ္ေယာက္ ေသတဲ့ ေန

ရာအျဖစ္ပဲကု ိယ္စားျပဳတာမဟု တ္ပါဘူ း။ဖက္ဆစ္ေတြရဲ့စိတ္အ ာရံ ု ထဲကထာ၀ရရ န္သူျဖစ္တဲ့မာ့ က္
စ္၀ါဒျပန္လည္နိ ဳးထအားေကာင္းလာမယ့ ္ျခိမ္းေျခာက္မွဳၾကီးကု ိ၊ ဒီအု တ္ ဂူ ကကု ိယ္စားျ
ပဳေနတာပါ။

သူ တု ိ႔အဖု ိ႔…ကားလ္မာ့ က္စ္ဟာမေသပါဘူ း။မေသနိဳင္ပါဘူ း။မာ့ က္စ္ဟာသူ ႔သခ်ဳၤ ိင္း

ကု ိ ေက်ာ္လြ န္ျပီးကမၻာ့ သမု ိင္းမွာၾသဇာလႊမ္းမု ိးေနဆဲပဲဆု ိတာကု ိသူ တု ိ႔ (ဖ
က္ဆစ္ေတြ)ေၾကာက္တ ာပါ။အဆု ိးဆံ ု းက-ဆု ိရွယ္လ ၀ါဒအေပၚစိတ္၀င္စားမွဳတု ိးမ်ားလာေန
မွဳနဲ႔ဆု ိရွယ္လ စ္ လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးက၊အတိတ္မွာေမ့ ေဖ်ာက္ထားခ်င္တဲ့ကားလ္မာ့ က္စ္ -ရွင္ျပန္ထေျမာက္
လာေစမွာကု ိသူ တု ိ႔ေၾကာက္ရြ႕ံေနၾကတာပါ။အရင္းရွင္စနစ္ကုိျဖိဳလွဲျဖဳတ္ခ်တဲ့ တ
စ္ေန႔… မာ့ က္စ္ဟာတေစၦတစ္ေကာင္အျဖစ္ထက္ပုိလာပါလိမ့ ္မယ္။တကယ့္ကု ိ ..မေသမေၾက၊
ထာ၀ရရွင္သန္ေနပါလိမ့ ္မယ္။ ။

ေအာင္နီ