Ispitivanje

proizvoda
Ispitivanje proizvoda
Mjerenje vibracija
doc.dr. Samir Lemeš
Mjerenje vibracija
 Definicije
 Mehanički parametri
 Sistem masa-opruga
 Vrste signala
 Parametri signala
 Prikaz rezultata
<slemes@mf.unze.ba>

Mjerenje vibracija 2/35

Ispitivanje
proizvoda
Definicije
 OSCILACIJE su promjene intenziteta
neke veličine u odnosu na zadatu
referentnu vrijednost, kod kojih se
intenzitet mijenja
naizmjenično
iznad i ispod
referentne vrijednosti
 VIBRACIJE su oscilacije kod kojih je
količina koja osciluje parametar koji
definiše kretanje mehaničkog sistema
Mjerenje vibracija 3/35
Ispitivanje
proizvoda
Definicije
 Vibracije su mehaničke oscilacije oko
referentnog položaja
 Mogu biti destruktivne ali i korisne
 Vibracije mašina su rezultat
dinamičkih sila pokretnih dijelova i
izazivaju trošenje i oštećenja
Mjerenje vibracija 4/35

Ispitivanje
proizvoda
Mehanički parametri Ispitivanje
proizvoda
Mehanički parametri
 Svi mehanički sistemi sadrže tri  pomjeranje  brzina  ubrzanje
osnovne komponente: oprugu,
prigušenje i masu
 Kad se svaka od
tih komponenti
izloži djelovanju
konstantne sile,
one reaguju konstantnim
pomjeranjem, konstantnom
brzinom i konstantnim ubrzanjem
Mjerenje vibracija 5/35 Mjerenje vibracija 6/35

1
Ispitivanje
proizvoda
Sistem masa-opruga Ispitivanje
proizvoda
Sistem masa-opruga
 Kad se (teoretski)  Sinusioida je
sistem masa-opruga definisana
pokrene, nastaviće amplitudom D i
kretanje konstantnom periodom T
frekvencijom i  Vlastita frekvencija
amplitudom  Ugaona frekvencija
 Sistem ima
"sinusoidalno"
kretanje

Mjerenje vibracija 7/35 Mjerenje vibracija 8/35

Ispitivanje
proizvoda
Sistem masa-opruga Ispitivanje
proizvoda
Sistem masa-opruga
 Slobodne neprigušene vibracije

 Slobodne neprigušene vibracije

 Energija je konstantna, ali se mijenja
iz kinetičke u potencijalnu
 Vlastita (rezonantna)
frekvencija:

Mjerenje vibracija 9/35 Mjerenje vibracija 10/35

Ispitivanje
proizvoda
Sistem masa-prigušenje-opruga Ispitivanje
proizvoda
Prinudne vibracije
 Slobodne prigušene vibracije
 Veće prigušenje smanjuje amplitudu

 Vanjska sila
sinusnog
karaktera
 Amplituda i faza zavise od vanjske sile

Mjerenje vibracija 11/35 Mjerenje vibracija 12/35

2
Ispitivanje
proizvoda
Prinudne vibracije Ispitivanje
proizvoda
Odziv sistema
 Realni sistemi su  Sistem s jednim  Sistem sa više
mnogo složeniji stepenom slobode stepeni slobode
 Primjer: sistem
dvije mase/opruge/
prigušenja
 Odziv sistema je
kombinacija odziva
pojedinačnih
komponenti

Mjerenje vibracija 13/35 Mjerenje vibracija 14/35

Ispitivanje
proizvoda
Vrste signala Ispitivanje
proizvoda
Vrste signala
 Stacionarni  Nestacionarni  Deterministički signal je signal čije se
vrijednosti mogu unaprijed odrediti
 Frekventna analiza se koristi da bi se
 Deterministički  Kontinuirani utvrdio uzrok (izvor) vibracija
 Slučajni  Tranzijentni

Mjerenje vibracija 15/35 Mjerenje vibracija 16/35

Ispitivanje
proizvoda
Vrste signala Ispitivanje
proizvoda
Vrste signala
 Deterministički signali  Harmonici: Neki nesinusni signali se
 Signal koji se dobije mogu razdvojiti u set harmonički
praćenjem kretanja se može vezanih sinusoida
razdvojiti na
komponente i u
vremenskom i u
frekventnom
domenu

Mjerenje vibracija 17/35 Mjerenje vibracija 18/35

3
Ispitivanje
proizvoda
Vrste signala Ispitivanje
proizvoda
Vrste signala
 Slučajni signali nemaju periodične  Impulsni (udarni, šok) signal
niti harmonijske komponente  Ako je šok beskonačno kratak, imat
 Njihova vrijednost se ne može će frekventni spektar kontinuirano
predvidjeti, ali se može opisati distribuiran sa frekvencijom
statističkim parametrima  Kako šok ima
konačnu dužinu,
spektar je
ograničen na
raspon
frekvencija
Mjerenje vibracija 19/35 Mjerenje vibracija 20/35

Ispitivanje
proizvoda
Parametri signala Ispitivanje
proizvoda
Parametri signala
 Nivo signala vibracija se može opisati  Isti parametri u vremenskom domenu
raznim parametrima se koriste i kod slučajnog signala
 Peak (vršna vrijednost)
 Peak-peak (maksimum-minimum)
 RMS – Root Mean Square (mjera
energije)

Mjerenje vibracija 21/35 Mjerenje vibracija 22/35

Ispitivanje
proizvoda
Parametri signala Ispitivanje
proizvoda
Parametri signala
 Kod linearnog kretanja, položaj,
brzina i ubrzanje su nezavisne veličine
 Kod oscilatornog
kretanja, te tri veličine
su međusobno
povezane

Mjerenje vibracija 23/35 Mjerenje vibracija 24/35

4
Ispitivanje
proizvoda
Parametri signala Ispitivanje
proizvoda
Parametri signala
 Kako je integraciju lakše izvršiti
elektronski nego deriviranje, najčešće
se mjeri ubrzanje
 Jedinice:
 pomjeranje: m
 brzina: m/s
 ubrzanje: m/s2
 1 g = 9,80665 m/s2

Mjerenje vibracija 25/35 Mjerenje vibracija 26/35

Ispitivanje
proizvoda
Parametri signala Ispitivanje
proizvoda
Prikaz rezultata
 Mjerni lanac za mjerenje vibracija  Rezultati mjerenja mogu biti prikazani
u linearnoj ili logaritamskoj skali

 Kvaliteta mjernog lanca je jednaka

kvaliteti najslabije karike u lancu
Mjerenje vibracija 27/35 Mjerenje vibracija 28/35

Ispitivanje
proizvoda
Prikaz rezultata Ispitivanje
proizvoda
Prikaz rezultata
 Logaritamski prikaz frekvencija daje  Logaritamska skala za amplitudu
precizniji pregled kod malih vrijednosti pokriva veći raspon amplituda, a daje
više detalja za male vrijednosti

Mjerenje vibracija 29/35 Mjerenje vibracija 30/35

5
Ispitivanje
proizvoda
Prikaz rezultata Ispitivanje
proizvoda
Prikaz rezultata
 Često se umjesto logaritamske skale  Skala u decibelima podrazumijeva
koristi skala u decibelima (dB) neku referentnu vrijednost nivoa
vibracija
 Međunarodni
standard:
10-6 m/s2

Mjerenje vibracija 31/35 Mjerenje vibracija 32/35

Ispitivanje
proizvoda
Prikaz rezultata Ispitivanje
proizvoda
Prikaz rezultata
 Frekventni prikaz rezultata izmjerenih  FFT se vrši da bi se lakše uočile
u vremenskom domenu dominantne frekvencije
 FFT – Fast Fourier Transformation  Pikovi u
frekventnom
domenu
predstavljaju
dominantne
frekvencije
vibracija

Mjerenje vibracija 33/35 Mjerenje vibracija 34/35

Ispitivanje
proizvoda
Prikaz rezultata
 FFT – Fast Fourier Transformation

Mjerenje vibracija 35/35