MGA URI AT PARAAN NG
PAGPAPAHAYAG
Diskurso- mula sa salitang latin na “diskursus” na
nangangahulugang argumento.
PAGLALAHAD (Ekspositori) – Pangunahin nito
ang magbigay ng kapaliwanagan o kaalaman sa
isang konsepto. Naghahayag ito ng kaparaan upang
magbigay impormasyon at kabatiran na kadalasang
ginagamit sa tekstong ekspositori, impormatibo at
ekspresibo.
Mga katangian ng Paglalahad:
1. Kalinawan- Kailangan ang maging malinaw
ang anumang pahayag upang higit na
maunawaan ito ng nakikinig o bumabasa.
2. Katiyakan- lubos na matatamo ito kung
alam ng nagpapaliwanag ang kanyang
layunin sa pagpapaliwanag.
3. Kaugnayan- Hindi maaaring maging halo-
halo ang mga kaisipan ng paksang
tinatalakay, kailangan ang sangkap ng mga
pangungusap at ang mga talata ay may
kaugnayan sa isa’t isa
4. Diin- Ang pahayag ay dapat na nagtataglay
ng diwang mahalaga o makabuluhan
Mga Bahagi ng Paglalahad
1. Simula- bahaging dapat na makaakit sa
kawilihan o interes. Binubuo ng mga
talatang nagbibigay ng makabuluhan at
mabisang introduksyon.
2. Gitna/Katawan- dapat ito ay nagtataglay ng
magkakaugnay na kaisipan sa isa’t isa
3. Wakas- nag-iiwan ng isang kakintalan o
impresyon. Konklusyon, pagbubuod,
pagpapalutang ng pinaka-diwa ng paksa,
rekomendasyon, implekasyon at
mahahalagang mensahe.
Mga Gamit ng Paglalahad.
1. Pangkatang paglalahad- ginagawa ito
kung maraming magkakasama. Pagdaraos
ng pagpupulong.
2. Pagbibigay ng Panuto- malinaw ang
pagbibigay ng direksyon.
3. Pag-uulat- maibahagi sa iba ang mga bagay
na mahalaga at kawili-wili.
4. Pagtuturo ng isang bagay- may prosesong
ginagamit at kaalinsabay nito ang
nagpapaliwanag ng pagsasagawa.
5. Sanaysay na nagpapaliwanag- di gaanong
pormal at higit na personal.
PAGLALARAWAN (Deskriptib)- tungkulin nito
na maipakita ang hugis, kayarian, katangian at
kaibahan ng mga bagay at pangyayaring
pinahahalagahan ng nagpapahayag.
Dalawang Uri ng Paglalarawan
1. Objektib/Pangkaraniwan- paglalarawang
nagbibigay lamang ng kabatiran sa tao,
bagay, hayop o pangyayari o iba pang bagay
na inilalarawan.
2. Sabjektib/ Masining- paglalarawang
pinagagalaw ang guni guni ng bumabasa o
nakikinig.
Pagsasalaysay (Naratib)- ito ang palaging
ginagamit sa pagtatala ng mga pangyayaring
nagaganap sa ating pang araw- araw na buhay,
pasulat man o pasalita.
Katangian ng Pagsasalaysay
1. May kaakit-akit na pamagat
2. Makabuluhan ang paksa
3. Kawili-wili ang simula
4. Wasto ang pagkakasunod-sunod
5. Angkop ang mga pananalitang ginamit
6. May maayos na pagkakabuo
7. Kapana-panabik at kasukdulang tagpo
8. Kawili-wili ang wakas
Hanguan ng Salaysay
1. Sariling karanasan- mula sa tunay na
buhay
2. Napakinggan- narinig mula sa bibig ng
ibang tao o napakinggan sa radio.
3. Nakita o nabasa- bunga ng obserbasyon
mula sa nabasa.
4. Likhang-isip- bunga ng imahinasyon o
malikhaing pag-iisip.
PANGANGATWIRAN (Argumentatib)-
dapat itong pinaghahandaan sapagkat
nangangailangan ito ng panahon at oras.
Layunin nitong makapanghikayat o mapaniwala
ang mga mambabasa o tagapakinig.
Mga Uri ng Maling Pangangatwiran
(Fallacies of Reasoning)
1. Argumentum Ad Hominem- isang
nakakahiyang pag-atake sa personal na
katangian/katayuan ng katalo at hindi sa
isyung tinatalakay o pinagtatalunan.
2. Argumentum Ad Baculum- pwersa o
awtoridad ang gamit
3. Argumentum Ad Misericordiam-
ginagamit ang ganitong istilo upang maawa
at kumampi ang mga nakikinig. Pag-atake sa
damdamin at hindi sa kaisipan.
4. Non Sequitur- “it doesn’t follow”.
Nagbibigay ng konklusyon sa walang
kaugnayang batayan.
5. Ignoracio Elenchi- kilala sa tawag na
“circular reasoning” o paligoy-ligoy.
 6. Maling Paglalahat- pagbibigay ng
konklusyong sumasaklaw sa pangkalatahan
na bumabatay lamang sa sitwasyon.
7. Maling Paghahambing- Kadalasan itong
tinatawag na usapang lasing sapagkat
mayroon ngang hambingan ngunit sumasala
naman sa matinong konklusyon.
8. Maling Saligan- maling akala na siyang
nagging batayan.
9. Maling Awtoridad- naglalahad ng tao o
sangguniang walang kaalaman sa isang isyu
ng kasangkot.
10. Dilemma- naghahandong lamang ng
dalawang opsyong pagpipilian na para bang
iyon na lamang at wala nang iba pang
alternatibo.
Mga Uri ng Pagtatalo
1. Di-Pormal na Pagtatalo- Ang mediator ang
siyang naglalahad kung ano ang
nakatakdang pagtatalunan at siya rin ang
tagapaghudyat ng simula ng pagtatalo.
2. Paraang Lincoln-Douglas- ito ay may tig-
isang tagapagsalita lamang sa bawat panig
ng sang-ayon. Dito ay may huradong siyang
magpapasya.
PAGSASALITA- isang kasanayang kusang
natututuhan ng isang nilalang mula sa kanyang
pagkabata.
Mga Kasangkapang dapat taglayin ng isang
mahusay na tagapagsalita.
1. Kaalaman
2. Kasanayan
3. Kumpiyansa
Kasanayan
A. Di-pormal na kasanayan
1. Pakikipag-usap sa kapwa
2. Proseso ng ugnayan sa kapwa
B. Pormal na kasanayan
1. Panayam
a. Harapan, biglaan, hayagan
b. Pagbabalita
c. Talumpati
TALUMPATI- isang pambihirang kasanayan sa
pagsasalita na binibigyan ng mataas na lebel ng
pagsasanay.
Mga Uri ng Talumpati
1. Handa - pinakapormal at maayos na talumpati na
maaaring maganap sa anomang pormal na okasyon
2. Daglian - ang tagapagsalita ay walang anumang
kaalaman sa kanyang bibigkasin o sa paksa.
3. Maluwag - ang tagapagsalita ay binibigyan ng
kaunting panahon upang pag-isipan at paghandaan
ang kanyang mga sasabihin.
Layunin ng Talumpati
1. Magbigay impormasyon o kaalaman
2. Magbigay ng isang kasaysayan
3. Gumising ng damdamin at makalikha ng
impresyon
4. Mapanghikayat
5. Nagbibigay parangal
6. Nagpapasalamat
Uri ng Kumpas at Gamit
1. Kuyom na Palad - nagpapahayag ng pagkapoot
2. kumpas na pahawi - pasaklaw ng isang diwa
3. Nakaharap sa madla na bukas ang palad -
pagtanggi, pagkabahala at takot
4. Marahang pagbaba ng dalawang kamay -
kabiguan o kawalan ng lakas
5. Bukas na palad paharap - pagtawag ng pansin
sa alinmang bahagi ng katawan ng nagsasalita
6. Paturong kumpas - pagkagalit at paghamak
7. Nilalakipan ng pag-ismid - pakutya
Mga Bahagi ng Talumpati
1. Panimula - binibigyang tuon ang paghahanda ng
kaisipan at damdamin ng mga tagapakinig.
2. Paglalahad - buhay ng talumpati, ipinaliliwanag
ang mahahalagang kaisipan at katwiran na
nagpapakita ng mga katalinuhan at kahusayang
magpuna at magsuri ng paksa
3. Paninindigan - dapat na ang katwiran ay
nakatatak sa isipan, damdamin at makatotohanan na
dapat makita at marinig ng tagapakinig.
4. Pamimitawan - nag-iiwan ng pinakamensahe ng
talumpatu.
PAKIKIPANAYAM- nakakatawag pansin sa mga
mambabasa sapagkat parang may personal na
relasyon ang taong kinapapanayan. Pag uusap sa
pagitan ng dalawang tao. Layunin nitong makakuha
ng mapanghahawakang mahalagang impormasyon.
Apat na Uri ng Pakikipanayam
1. Factual o Opinion Interview - ang tao ay
kinakapanayam dahil sa kanyang pagiging
awtoridad sa isang bagay.
2. Personality Interview - kinakapanayam ang
isang tao dahil siya ay isang sikat na personalidad sa
lipunan.
3. Biograpikal na Panayam - pakikipanayam sa
isang tao upang malaman ang kanyang talambuhay.
4. Eksklusib Interbyu - isang eksklusibong
pakikipanayam na maaaring ang tagapanayam lang
ang naroon o kaya naman maraming mamamahayah
ang nagtatanong

Paghahanda sa Pakikipanayam
1. Makipagkasundo sa panahon ng pagtatagpo
2. Alamin ang ilang detalye ukol sa taong
kakapanayamin bago makipagtagpo at magkaroon
ng pananaliksik tungkol sa kanya.
3. Ihanda ang lahat ng mga katanungan at
siguraduhing nasa maayos itong pagkakasunod-
sunod.
4. Isulat ang mga itatanong bago ang panayam at
maging handa sa anumang pagbabago sa daloy ng
tanungan kung kinakailangan.
5. Gumamit ng mga elektronikong gadyet upang
maiwasan ang paulit-ulit sa sinabi ng
kinakapanayam at upang hindi makalimutan ng
nagtatanong.
Sa Panahon ng Panayam
1. Dumating sa oras.
2. Maging propesyunal sa kilos at pananalita.
3. Makinig sa mga sagot at kung may lilinawin,
siguraduhing maayos na ulitin ang bahagi ng
kanyang mga sagot.
4. Magpakita ng tunay na interes sa
isinasakatuparang gawain.
5. Bagot at pagkatapos at makipagkamay sa
kinakapanayam at magpasalamat sa inilaang oras sa
iyo.
PAGSULAT AT KORESPONDENSYA
Pagsulat - ekstensyon ng wika at karanasang
natomo ng isang nilalang sa kanyang kasanayan sa
pakikinig, pagsasalita at pagbabasa.
Dimensyon ng Pagsulat
1. Artistikong Pagsulat - may masining na
panghihikayat sa pamamagitan ng mga
matatalinhaga o malalalim na salitang nag-iiwan ng
mabigat na mensahe.
2. Ekspresibo at Tagapagganap - nagpapahayag
ng kaalaman na may matinding layuning maisiwalat
upang makahikayat ang mga mambabasa na
gumawa ng aksyon batay sa kanilang nabasa.
3. Oral at Biswal - Ang oral ay maaaring isang
parang aktwal na pakikipag-usap ng mambabasa sa
awtor. Sa biswal, ang mga lenggwaheng ginamit ng
manunulat ay kinapapalooban ng mga nakalimbag
na simbolo upang upang magpagalaw ng
imahinasyon ng mga mambabasa.
Pangkalahatang Katangiang Sinusunod
1. Layunin - paghamon ng mga konsepto o
katwiran
2. Tono - may dalawang uri na maaaring gamitin
ang personal at ang impersonal
3. Batayan ng datos - sinusuri ang mga kaalaman
at katwiran na siyang nagiging batayan sa
pagpapatibay ng katwiran
4. Balangkas ng kaisipan - piniling kaisipan na
nais patunayan ng sumulat
5. Perspektiba - pagbibigay solusyon sa umiiral na
problema ang pokus dito
6. Target na mambabasa - kung sino ang kanyang
magiging target audience
Mga katangian ng mahusay na pagsulat
1. Kaisahan - ang bawat pangungusap ay umiikot
sa pangunahing paksa
2. Kaugnayan- malinaw at maayos ang mga
salitang ginagamit sa talataan
3. Diin - binibigyang diin ang paksang tinatalakay
4. Orihinalidad - ang pagtatalakay ay may bakas
ng sariling kaangkinan at sariling paraan ng
manunulat
5. Makatotohanan - ang lahat ng binabanggit ay
totoo at mapatototohanan upang maging kapani-
paniwala
Uri ng Sulation Bionote/ Pagpapakilala
- pagpapakilala sa isang tao batay sa kanyang sarili
sa kanyang mga natamong karangalan, naisulat o
mga bagay na magpapakilala sa kanyang mga
naabot.
Liham Aplikasyon
- paraan para makakuha ng opurtunidad para sa
paghahanap ng mapapasukan. Hinihingi ang
larangan ng bisnes. Layunin nitong ipagbili ang
serbisyo ng isang aplikante sa kanyang papasukan.
Resum'e
- tinatawag na blueprint. Kadalasan itong kalakip ng
liham aplikasyon. Maayos, malinis at kumpletong
tala o kabatiran sa kanyang pagkatao.
Nilalaman ng Resum'e
1. Personal na impormasyon
2. Edukasyon
3. Karangalang natamo
4. Mga kakayahan o dinaluhang seminar
5. Sanggunian ng pagkatao
Memorandum- isang anyong pasulat na maikli na
sinusulat para ipaalam o ipaalala ang isang bagay.
Katitikan- opisyal na tala o pagpupuong ng isang
organisasyon, board miting, collective bargaining
agreement at annual board miting.
Liham Pangangalakal- nakasalalay dito ang
kanyang kinabukasan. Layunin nitong maipaabo
ang kanyang mga ninanais o mga bagay na maari
niyang batayan sa kanyang layunin.
Mga Katangian
1. Kalinawan
2. Kabuuan
3. Kaiklian
4. Paggalang

Mga Bahagi ng Liham Pangangalakal

1. Pamuhatan
2. Patunguhan
3. Bating Panimula
4. Katawan ng Liham
5. Bating Pangwakas
6. Lagda

PAGBUO NG KONSEPTONG PAPEL

Konseptong Papel- “prospectus”- panimulang pag
aaral o panukalang pananaliksik.
Sa aklat nina Acopra et.al (2016) dapat taglay ng
isang konseptong papel ang mga sumusunod:
1. Pamagating Pahina- bahaging
nagpapakilala sa pamagat
2. Panimula- bahaging nagpapaliwanag ng
paksa.
3. Rasyonal- bahaging pinagmulan ng ideya o
dahilan kung bakit napili ang paksa.
4. Layunin- dito ilalatag ang mga katanungang
sasagutin sap ag-aaral.
5. Metodolohiya- laman nito ang mga
pamamaraang ginamit sa pagkuha ng datos.
6. Pagtalakay/Katawan- naglalaman ng mga
ideyang nais ibahagi sa mga mambabasa.
7. Resulta o Kinalabasan ng Pag-aaral-
inilalahad ang resulta ng isinagawang pag-
aaral.
PAGKAKAIBA NG M.L.A AT A.P.A FORMAT
M.L.A – Ginagamit Sa disiplinang Humanidades,
Wika at Panitikan. Nasa hulihan ang taon kung
kalian ito nailimbag.
A.P.A- Ginagamit sa disiplinang Sosyal Sayans na
pananaliksik. Nauuna ang Awtor at susundan ito
kung kailan nailimbag.