2| ‫م‬ ‫ ﺌري ۽‬،‫ري‬

‫م‬ ‫ ﺌري ۽‬،‫ري‬

(‫)ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻓﻦ ۽ ﻓﻜﺮ ﺟﻮ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ اﭜﻴﺎس‬
‫ظآ‬ ‫ﺌ اداري وٽ‬ ‫۽ وا‬ ‫ﺌب ﺌ‬

‫ ﺌري ۽ م‬،‫ري‬ : ‫ﺌ‬ ‫ﺌب‬

‫اڙ‬ ‫ُ ُ ر‬ ‫ڊا‬ :
‫ﺌري‬ ‫ا‬ ‫ا ﺌز‬ :‫آﺊ ٽ‬
‫ا س‬ :‫ڙ‬
‫ﻟﻴﮑﻚ‬ ، ‫ﺌ‬ ‫۽ ﺌ‬ ‫ﺌ‬ :‫ڙ‬ ‫اﺊ‬
‫ ر ﺌ‬400/- :
‫ﮬ اڙ‬ ’‫ر‬ ُ ‘ ُُ ‫ڊا‬

Name: Noori, Naari aen Adam

Writer: Dr Phulo Sundar Meghwar
Layout: Imtiaz Ali Ansari
Printed by: New Indus Printing Press
Published By: Culture & Tourism Department,
Govt of Sindh
Price: Rs.400/-

‫ﮙ‬
‫ﺌب‬
‫ا روڊ‬ ‫ا‬ ‫ م‬، ‫ اي ﺌ‬. . ‫ن ا‬ ‫ﺌ‬
77400 . ، ‫ا‬
021-99206073 :‫ن‬
، ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫۽‬ ‫ﺌ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪|3‬‬ ‫|‪4‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬

‫ِ ﺌ‬

‫ﺌران ‪5 .............................................................................‬‬ ‫ﺑ‬

‫ﺌران ‪7 .............................................................................‬‬
‫ﺌڳ ‪14 .................................................................................‬‬
‫ُ ﮭ ﺌ ا اض ‪19 .................................‬‬ ‫يﮭ وا‬ ‫ُ ﺌ‬
‫‪23 ......................................................‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ُ ‪ ،‬ﺌھ ﺌﺊ ﮭ‬
‫ار ﺌ‬ ‫و ِ ﺌن ﺊ ِ ِو و ‪23.......................................‬‬ ‫ﺌﮡ ‪ ،‬ﺐ َ‬ ‫ُ‬
‫ال ا ﺌر ڙ ذ ‪28 ................................................ . . .‬‬ ‫‪،‬‬
‫ڪ ‪36 .............................................‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬
‫م ‪80 ....................................................................‬‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻫﺮ ﻧﺌﻴﻦ ۽ ﻣﺜﺒﺖ ﺳﻮچ‪،‬‬ ‫‪99 ......................‬‬ ‫۽‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌ يﮭ ۾‬ ‫ﺌ‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﻮچ ﺗﻲ ﻗﺮﺑﺎن ﭤﻴﻨﺪڙﻋﻈﻴﻢ ۽ اﻣﺮ اﻧﺴﺎﻧﻦ‪،‬‬ ‫۽ ا ﺌن ‪115 ......................................................‬‬ ‫رت‪ ،‬ﺌھ‬
‫۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ آﺋﻴﻨﺪي ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ‪.‬‬ ‫ﺌج ﺌ ا ‪130 ................................‬‬ ‫ﺌ‬
‫ا ﺌس ‪153 ..‬‬ ‫‪ -‬ﺌ ﺌ ۽ ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﮭ‬ ‫ﺌرﺊ ﮭ ۾ ڍا‬ ‫ُ‬
‫ﺌ ۽ ﺌ ﺌ ا ﺌس ‪170 ..‬‬ ‫‪ ،‬ﺌ ا ﺌﺊ ‪،‬‬ ‫‪ :‬ﺌر‬ ‫ﺌڏ‬ ‫ُ ڏا‬
‫اض‪194 ........................................ 1 :‬‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫ي‬ ‫ﺌ‬
‫اض‪212 ...................................... 2 :‬‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫يﮭ‬ ‫ﺌ‬ ‫ُ‬
‫ﺌم ‪227 .........................................‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌت ۾ زا‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪|5‬‬ ‫|‪6‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ڏﻧﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ اﻫﮍا ﺳﻮال آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻫﻦ اﮢﻨﺒﺮﻳﻞ ﺋﻲ ﮀﮇي ڏﻧﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺷﺎھ‬
‫ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺗﻲ ﭤﻴﻞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻫﻲ‪ ‬ﻛﺘﺎب ﭘﮡ ﻫﻚ وک ﺗﺼﻮر ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪،‬‬
‫ﺌران‬ ‫ﺑ‬ ‫ﺑﻠﻜﻞ اﻳﺌﻦ ﺟﻴﺌﻦ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﭼﻴﻮ آﻫﻲ‪ُ “ ،‬ﮐﻬﻲ ﺟﺎ َﮐﻨﻴﺎﺋﻴﻦ‪َ ،‬ﺗ ِﻬﻴﻦ وک وﻳﺠ ِﻬﻲ‬
‫ﻛﺌﻲ‪ ”،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻲ‪ ‬ﻛﺘﺎب ﻟﮑﻲ ﻟﻴﮑﻚ ﻫﻚ وک ﺗﻪ ﮐﻨﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻮ‪ ‬اﻫﺎ وک‬
‫ﻫﻦ وﻗﺖ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺗﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﻬﮣﻮ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻛﻢ ﭤﻴﻮ‬ ‫ﻛﻴﺘﺮي وﺟﻬﻲ ﭤﺌﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ان ﺗﻲ اﺳﺎن ﺟﺎ ﭔﻴﺎ اﺳﻜﺎﻟﺮ وﻳﭽﺎرﻳﻨﺪا‪ .‬ﻫﺘﻲ اﺳﺎن ﺳﻨﺪس‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﻫﻦ وﻗﺖ ﺑﻪ ﭤﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ اﭸﺎ وڌﻳﻚ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻛﻢ ﺟﻲ ﺿﺮورت ﭘﮡ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ‪ ‬ﻧﻈﺮ ﮐﻲ ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ۾ آﮢﻲ ﭘﮍﻫﻨﺪڙن ۽ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺳﺎن ﭘﻴﺎر ﻛﻨﺪڙن ﺟﻲ‬
‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ آﻓﺎﻗﻲ ﺷﺎﻋﺮن ﺟﻲ اﻫﺎ ﺧﻮﺑﻲ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﺷﻌﺮ ﮐﻲ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ‬ ‫اﮘﻴﺎن ﭘﻴﺶ ﻛﺮي ﺳﺮﻫﺎﺋﻲ ﻣﺤﺴﻮس ﻛﺮي رﻫﻴﺎ آﻫﻴﻮن‪ .‬ان اﻣﻴﺪ ﺳﺎن ﺗﻪ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﭘﺎﺳﻦ ﮐﺎن ﺟﺎﭼﻲ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﺗﺠﺰﻳﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﻬﺠﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻫﺮ ﻣﺤﻘﻖ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬ ‫ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﺟﻲ ﭘﺮک ﺟﻮ ﻛﻮ ﻧﺌﻮن ﮔﺲ ۽ ڏس ﻣﻠﻨﺪو‪ .‬ﺗﻮڙي ﺟﻲ ﻫﻲ‪ ‬ﻫﻴﻨﺌﻦ ﺳﺎن‬
‫اﻧﺪاز ﺳﺎن ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻮ ﻧﻴﻮن ﺣﺪون ﮘﻮﻟﻬﻲ ﭤﻮ ۽ ﻧﻮان ﻻڙا ۽ اﻫﭹﺎڻ ﺳﺎﻣﻬﻮن آﮢﻲ ﭤﻮ‪.‬‬ ‫ﻫﻠﮡ ﺟﻮ ﻫﻨﮅ آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﭘﺎڻ ﺋﻲ ﭼﻮي ﭤﻮ‪،‬‬
‫ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﻼم ۾ ﻫﻚ ﺋﻲ وﻗﺖ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻣﺎﺿﻲ‪ ،‬ﺣﺎل ۽ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺑﻪ ﺳﻤﺎﻳﻞ‬ ‫ﻛﺎﮘﺮ ﻛﻮرﺋﻴﻦ‪ ،‬وﻳﭡﻮ ِوﭸﺎﺋﻴﻦ َﻣ ُﺲ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ﻛﻮه ﭤﻮ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪس ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ زﻣﺎن ۽ ﻣﻜﺎن ﮐﺎ اﻛﺮي وﭸﮡ ﺟﻮ ﻫﻨﺮ ﭘﮡ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس‬ ‫ﮐﺮ ِﺟﺌﺎﺋِﻴﻦ ُﺟﮍﻳﺎ‪.‬‬ ‫ور ﺗِﺌﺎﺋِﻴﻦ َڏ ُس‪َ ،‬ا ُ‬ ‫ُ‬
‫ڏ ِ‬
‫ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﺟﺘﻲ ﺗﻤﺜﻴﻠﻲ اﻧﺪاز ۾ روﻣﺎﻧﻮي‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﻧﻴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ۽ ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ‬
‫ﻗﺼﺎ آﻫﻦ‪ .‬اﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﭼﭙﻲ ﭼﭙﻲ ﺟﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﮡ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﺟﻮ‬ ‫م ا ﺑ ﺌري‬
‫ﺣﺼﻮآﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮن وﺳﺘﻴﻮن واﻫﮡ‪ ،‬وڻ ﭨﮡ‪ ،‬ﭘﮑﻲ ﭘﮑﮡ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻤﻮن‪ ،‬ﻣﻴﻨﻬﻦ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﻜﺮﻳﭩﺮي‬
‫ﺟﻬﻜﻮن‪ُ ،‬ﻟﻜﻮن‪ ،‬ﻛﻜﺮ‪ ،‬ﮀﭙﺮ‪ ،‬ﮀﻤﺮ ﺑﻪ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ آﻫﻦ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ‬ ‫ﻛﻠﭽﺮ‪ ،‬ﭨﻮﺋﺮزم ۽ اﺋﻨﭩﻴﻜﻴﻮﭨﻴﺰ ڊﭘﺎرﭨﻤﻴﻨﭧ‬
‫ﮔﮇﻳﻞ ﺷﻌﻮر‪ ،‬ﻧﻔﺴﻴﺎت ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻗﺪر ﭘﮡ ﺷﺎﻣﻞ آﻫﻦ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ۽ ﻣﻮت ﺟﻮ ﻓﻠﺴﻔﻮ‪ ،‬ﭘﻴﺎر‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻨﮅ‬
‫۽ ﻛﺮب ﺟﻮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺳﻚ ۽ ﻋﺸﻖ ﺟﻮن رﻣﺰون‪ ،‬اﻳﺜﺎر ۽ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺟﻮ ﺟﺬﺑﻮ‪ ،‬ﺗﺼﻮف ۽‬
‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺟﻮن ﻣﻨﺰﻟﻮن ﺑﻪ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻮ ﺣﺼﻮ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻫﺮ اﻫﻮ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ۾ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﻓﺮد ۽ ﺳﻤﺎج؛‬
‫ﺑﻠﻜﻪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺳﺎن آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻮ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﻮت ﮐﻲ ﺑﻪ ﻫﻚ ﻣﻨﺰل‬
‫ﺳﻤﺠﻬﻲ ﭤﻮ‪ ،‬اﻫﺎ ﻣﻨﺰل ﺟﻴﻜﺎ ﻣﺤﺒﻮب ﺳﺎن ﻣﻼﺋﻲ ﭤﻲ‪“،‬ﺟﻲ ﺗﻮن ﻛﺎﻟﻬﻪ ﻣﺌﻴﻦ‪ ‬ﺗﻪ‬
‫ﻛﺎﻟﻬﻪ ﺋﻲ ﮔﮇﻳﻦ‪ ‬ﭘﺮﻳﻦ‪ ‬ﮐﻲ” ﺟﻬﮍو آﻓﺎﻗﻲ اﺳﺘﻌﺎرو ﺳﻨﺪس ﺋﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻲ‪ ‬ﻛﺘﺎب “ﻧﻮري‪ ،‬ﻧﺎري ۽ ﻋﺪم” ﺑﻪ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮ‪ ‬ﮐﻲ اﻟﮗ‬
‫رخ ﮐﺎن ﭘﺮﮐﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻧﻮﺟﻮان ﻟﻴﮑﻚ ﭰﻠﻮ ﻣﻴﮕﻬﻮاڙ ﻛﺠﻬﻪ ﻧﻮان‬
‫ُﻧﻜﺘﺎ ۽ ﺳﻮال اﭤﺎرﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻲ دﻧﻴﺎ ۾ ﺟﻮاب ﮐﺎن وڌﻳﻚ اﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﺳﻮال ﺟﻲ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ۾ اﭤﺎرﻳﻞ ﻛﺠﻬﻪ ﺳﻮاﻟﻦ ﺟﺎ ﺟﻮاب ﺗﻪ ﻟﻴﮑﻚ ﭘﺎڻ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪|7‬‬ ‫|‪8‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻫﻮ‪ ،‬ﻫﻮ ﺗﻤﺎم وڏو ﻋﺎﻟﻢ ۽ ﻣﻔﻜﺮ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﺳﺎن ﮔﮇ ﻫﺮ وﻗﺖ ﻗﺮآن ﭘﺎڪ‪ ،‬روﻣﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﻣﺜﻨﻮي ۽ ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺑﻠﮍي‪ ‬واري ﺟﻮ ﻛﻼم ﮔﮇ ﻫﻮﻧﺪو ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﺟﻮ ﮔﻬﺮو‬
‫ﺌران‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻫﻤﻌﺼﺮ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺟﻲ رﻫﺎﮢﻴﻦ ﻣﺎن ﺑﻪ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺠﮫ ﭘِﺮاﻳﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﺳﻨﺪس‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮن ﻣﺎن ﻫﻚ آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻬﺎن ﺷﺎﻋﺮن ﺟﻮ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ﺳﺎن ﮔﮇ ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺸﺎﻫﺪو ﻫﻮ‪ ،‬ﺳﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﺪس ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎدي ُﻣﺤﺮڪ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺗﺎج آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﭘﮍﻫﻨﺪي‪ ،‬ﺳﻮچ ۽ ﻓﻜﺮ ﺟﺎ ﺳﻮﻳﻦ روﺷﻦ ﺗﺮورا ﺟﺮﻛﻦ‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺟﻲ وڏن ﺷﺎﻋﺮن ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺗﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ اﻧﺪاز ۾ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻲ ﮀﻨﮉﮀﺎڻ ﭤﻲ‬
‫ﭤﺎ‪.‬ﭘﺮ‪ ،‬اﻓﺴﻮس ﺟﻲ ﮘﺎﻟﮫ اﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﮐﺎن وﭠﻲ‪،‬اﺳﺎن وٽ ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﮐﻲ ﺷﺎﻋﺮ‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬اﻳﺘﺮي ﻗﺪر ﺟﻮ ﺗﻨﻘﻴﺪ ﺟﻲ دﻧﻴﺎ ۾ اِﻫﻮ اﺻﻮل ُﺟﮍي ُﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺟﻨﻬﻦ ﺑﻪ‬
‫ﮔﮭﭧ‪ ،‬ﭘﺮ ﻛﺎﻧﻲ ﻛﺮاﻣﺘﻦ وارو ﭘﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﻳﺎ دروﻳﺶ ﻛﺮي وڌﻳﻚ ﻣﭹﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻘﻜﺎر ﮐﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺎد ﻧﭥﺎ ﻣﻠﻦ ﺗﻪ ُاﻫﻲ‪ ،‬ﭘﻮري دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﻪ‬
‫ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺑﺎري ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ رواﻳﺘﻦ ﺟﻲ آڌار ﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺮاﻣﺘﻮن وﻏﻴﺮه ﭔﮅاﻳﻞ‬ ‫ﻧﭥﺎ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬ﺷﻴﻜﺴﭙﻴﺌﺮ ﮐﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺮاﺋﮡ وارا ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ ﺟﻮ ﺗﺬﻛﺮو ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﺳﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻻﻧﺎ دﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ‬ ‫ﻧﻘﺎد ‪ Leo Tolstoy, Methew Arnold‬۽ ‪ J. Bernard Shaw‬آﻫﻦ‪ .‬اﻫﮍي رﻳﺖ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ‬
‫وﻓﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻟﮑﻴﻞ ﺳﻮاﻧﺢ ۾ ﺟﺠﮭﻮ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻋﺎم ﻣﺎﮢﻬﻦ ۾ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻪ آرﭨﺴﭧ ﮐﻲ ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺎد ﻧﭥﻮ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ُاﻫﻮ ﺻﺤﻴﺢ ۽ ُﻣﻜﻤﻞ‬
‫ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ رواﻳﺘﻮن ﭔﮅڻ ۾ اﭼﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ اﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻗﻠﻢ ﺑﻨﺪ ﻧﻪ ﭤﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻳﺎ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎرف ﻧﭥﻮ ﭤﺌﻲ‪.‬‬
‫ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻲ رواﻳﺘﻮن ﻣﺤﻘﻘﻦ ﭴﺎﮢﻲ ﭔﺠﮭﻲ ﻧﻪ ڏﻧﻴﻮن ﻳﺎ اﻧﻬﻦ ﺗﺎن ﻧﻪ ﭘﻬﺘﻴﻮن‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل اﻧﻬﻦ‬ ‫اﺳﺎن وٽ ﮔﮭﮣﻲ ﻗﺪر ﺑﺪﻗﺴﻤﺘﻲ ﺳﺎن ﺗﻨﻘﻴﺪ رﮘﻮ ﻛﻴﮍا ﻛﮃڻ‪ ،‬ذاﺗﻴﺖ ﺗﻲ وار‬
‫ﻣﮍﻧﻲ رواﻳﺘﻦ ﻣﺎن ﺟﻴﻜﺎ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻳﺎ ﺳﻮچ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺳﺎ اﻫﺎ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ُاﻣﻲ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﻛﺮڻ ۽ ﺗﻨﻘﻴﺪ ﺑﺮا‪ ‬ﺗﻨﻘﻴﺪ ﺋﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺗﻨﻘﻴﺪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﺻﻠﻲ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اڻ ﭘﮍﻫﻴﻞ ﻫﻮ‪ُ .‬ﻫﻦ ﮐﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﻗﺪرﺗﻲ ﻃﻮر ُاﻛﻠﻨﺪي ُﻫﺌﻲ‪ .‬ﭘﺮ اﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‬ ‫وﭸﺎﺋﻲ وﻳﭡﻲ آﻫﻲ ۽ ﺗﻨﻘﻴﺪ ﻟﻔﻆ رﮘﻮ ﻣﻨﻔﻲ ﺗﺎﺛﺮ ﺋﻲ ﭤﻮ ڏﺋﻲ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ رﮘﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮچ ﮐﻲ رد ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺳﭛ ﮐﺎن اول ڊاﻛﭩﺮ ﻫﻮﺗﭽﻨﺪ ﻣﻮﻟﭽﻨﺪ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ﻗﻠﻢ ﮐﻨﻴﻮ ۽‬ ‫ﻓﻦ ﭘﺎري ﺟﺎ ﻋﻴﺐ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻴﻮن ﻛﮃڻ ﮐﻲ ﺗﻨﻘﻴﺪ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ ﭤﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺗﻨﻘﻴﺪ‬
‫ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ دﻟﻴﻠﻦ ﺳﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻴﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ اﮢﭙﮍﻫﻴﻞ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻤﺎم وڏو ﻋﺎﻟﻢ ۽‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻣﺸﻜﻞ ﺳﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﭤﻲ ﻛﺌﻲ وﭸﻲ‪.‬‬
‫ُﻣﻔﻜﺮ ﻫﻮ‪ُ .‬ان ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﭔﻴﻦ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﮐﻲ ﭘﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺷﺪ‪ ،‬اوﻟﻴﺎ‪ ‬ﻳﺎ‬ ‫ﭔﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﺻﺮف‪ ،‬ﭘﻴﺮ‪،‬‬
‫ﻗﺪرﺗﻲ ﻛﺮاﻣﺘﻦ واري ﺑﺰرگ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﻫﻚ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ ﭴﺎﮢﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن‬ ‫ﺑﺰرگ‪ ،‬دروﻳﺶ ﻳﺎ اوﻟﻴﺎ‪ ‬ﺳﻤﺠﮭﻦ ﭤﺎ‪ ،‬۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﻋﻘﻴﺪو آﻫﻲ‪ُ ،‬اﻫﻲ ﺳﻨﺪس ﻛﺮاﻣﺘﻦ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺟﻮﻳﻮ‪ ،‬رﺳﻮل ﺑﺨﺶ ﭘﻠﻴﺠﻮ‪ ،‬ﺷﻴﺦ اﻳﺎز‪ ،‬ﺳﺮاج‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺣﺴﻴﻦ ۽‬ ‫۾ ﻳﻘﻴﻦ رﮐﻦ ﭤﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ اﮘﻴﺎن ﻟﻄﻴﻒ ﺗﻲ ﺗﻨﻘﻴﺪ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭤﻲ ﻛﺠﻲ ﺗﻪ‪ُ ،‬اﻫﻲ ﻛﺎوڙﺟﻲ‬
‫ﻫﻦ دؤر ﺟﺎ ﭔﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺎﻣﻞ آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﭤﺎ ﭘﻮن‪ .‬ﻫﺘﻲ ﺳﻮال اِﻫﻮ ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺎﻫﻲ ﮀﺎ؟ آرﭨﺴﭧ ﻧﺎﻫﻲ‬
‫ﭔﻲ ﭘﺎﺳﻲ اﺳﺎن ﺟﮇﻫﻦ ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻛﻼم ﮐﻲ ﭘﮍﻫﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﻨﺪس‬ ‫ﮀﺎ؟ ﺳﻨﺪس ﺷﻌﻮري ارﺗﻘﺎ ﻧﻪ ﭤﻲ ﻫﺌﻲ ﮀﺎ؟ ﮀﺎ ﻫﻮ ﭴﻤﻨﺪي ﭴﺎم ﻫﻮ؟ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻳﺌﻦ‬
‫ﻫﻚ ﻫﻚ ﺳﭧ ﻓﻨﻲ ۽ ﻓﻜﺮي اﻋﺘﺒﺎر ﮐﺎن اﻋﻠﻰ ﭘﺎﻳﻲ ﺟﻲ ﻧﻈﺮ اﭼﻲ ﭤﻲ‪ .‬رﺳﺎﻟﻲ ۾‬ ‫ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﭘﺎڻ اﻳﺌﻦ ﮀﻮ ﭼﻴﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ڏات ﻧﺎﻫﻲ ذات ﺗﻲ‪ ،‬ﺟﻮ وﻫﻲ ﺳﻮ ﻟﻬﻲ‪ .‬ﮀﺎ ﺳﻨﺪس‬
‫ﻫﺰارﻳﻦ ﺑﻴﺖ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ ۽ ﻓﻜﺮ ﺟﻮ وڏو ﺧﺰاﻧﻮ آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻛﻼم‬ ‫ﺳﭛ ﺳﭩﻮن‪ ،‬ﺳﭛ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺳﭛ واﻳﻮن ﻓﻨﻲ ۽ ﻓﻜﺮي ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻫﻚ ﺟﮭﮍﻳﻮن آﻫﻦ؟ ﮀﺎ‬
‫ﭘﮍﻫﻨﺪي ﭘﮍﻫﻨﺪي ﺣﻴﺮت ۾ وﭠﺠﻲ ﭤﺎ وﭸﻮن‪ ،‬۽ ﺧﻴﺎل ﭤﻮ اﭼﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﭴﮡ ﻟﻄﻴﻒ ﻫﻚ ﻧﻪ‬ ‫اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻓﻦ ۽ ﻓﻜﺮ ﺗﻲ ﺗﻨﻘﻴﺪ ﺟﻲ اﺻﻮﻟﻦ ﺗﺤﺖ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ؟‬
‫ﻫﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﻛﻲ ﺳﻮﻳﻦ ﻓﺮد ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻦ اﻫﻮ ﻛﻼم ﭼﻴﻮ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ اﻧﺴﺎن ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﭔﺎر ﺑﻪ ﻫﻮ‪ ،‬ﻫﻦ ﺟﻲ ﭘﺮورش ۽ ﺗﺮﺑﻴﺖ‬
‫ُ‬
‫اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮوﺋﻲ وﻗﺖ اڳ ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻲ ﭼﻜﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ‪،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ اﻣﻲ ﻧﻪ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪|9‬‬ ‫| ‪10‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭤﻲ‪،‬ﻫﻮﻧﻮﺟﻮان ۽ ﺟﻮان ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺳﻨﺪس اﻧﺪر ﺟﺬﺑﺎ ُﭰﭩﺎ‪،‬ﭘﻜﻮ ۽ ﭘﻮڙﻫﻮ ﭤﻴﻮ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ۽‬ ‫اﮘﻲ اﻳﺌﻦ ﻫﻴﺎس‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ اڀ ۾ ﻛﻜﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪي ﺟﻲ آڌار ﺗﻲ ڏاﻫﭗ ﭘﻴﺪا ﭤﻲ‪ .‬ﻃﺒﻌﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﺳﭛ ﻣﺮﺣﻼ‬ ‫ﻫﺎڻ اﻳﺌﻦ ﭤﻴﺎس‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ اک ۾ ﻛﻜﺮ‪.‬‬
‫ﮔﺬارﻳﺎﺋﻴﻦ‪ُ .‬ﻫﻮ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﭔﻴﻦ ﺷﺎﻋﺮن واﻧﮕﺮ ﺷﺎﻋﺮ ﻫﻮ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎن اﻫﺎ وڏي‬ ‫ُ‬
‫اﻫﻲ ﺑﻴﺖ ﻳﺎ ﻛﺠﮫ ﭔﻴﺎ ﺑﻴﺖ ﻓﻨﻲ ۽ ﻓﻜﺮي اﻋﺘﺒﺎر ﺳﺎن ان ﺳﻄﺢ ﺟﺎ ﻧﺎﻫﻦ‪،‬‬
‫ﻧﺎاﻧﺼﺎﻓﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﮐﻲ ﻧﻪ ﻫﺌﮡ ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﮍﻫﻲ ﭤﻲ وﭸﻲ‪ ،‬۽ ان ﺗﻲ‬ ‫ﺟﻨﻬﻦ ﺳﻄﺢ ﺟﺎ ﭔﻴﺎ ﻫﺰارﻳﻦ ﺑﻴﺖ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﮍا ﺑﻴﺖ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ‬
‫ﮘﺎﻟﮭﺎﺋﮡ ﺗﻪ ﻛﺒﻴﺮا ﮔﻨﺎﻫﻬﺂﻫﻲ‪.‬ان ﺟﻮ ﻛﺎرڻ ﺻﺮف ﭘﻴﺮ ﭘﺮﺳﺘﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ اﮢﭙﮍﻫﻴﻞ‬ ‫ﺷﺮوﻋﺎﺗﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﻣﻨﺠﮭﺎن ﻫﺠﻦ‪ .‬اﺳﺎن ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻫﮍو ﻛﻮ ﻓﻨﻲ ۽ ﻓﻜﺮي ﺣﻮاﻟﻲ‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺗﻲ ﺗﻪ ﻣﻴﺎر ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﺟﻴﻜﻲ ﭘﮍﻫﻴﻞ ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﺑﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ‬ ‫ﻛﺴﻮ ﺑﻴﺖ ڏﺳﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﺗﻪ ﻳﻜﺪم اِﻫﻮ ﭼﺌﻲ ﭤﺎ ڏﻳﻮن ﺗﻪ‪ ،‬اِﻫﻮ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ ﺑﻴﺖ‬‫ﺳﺎن َ‬
‫ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺷﺎﻋﺮ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﭘﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺰرگ ۽ اوﻟﻴﺎء آﻫﻲ‪.‬ان ﺳﺎن ﻧﺎاﻧﺼﺎﻓﻲ‬ ‫اﻋﻠﻲ ﭘﺎﻳﻲ ﺟﻮ ﺷﺎﻫﻜﺎر ﻫﺠﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ؟‬ ‫ﻧﺎﻫﻲ ﮀﺎ ﻫﺮ ﺑﻴﺖ ٰ‬
‫اﻫﺎ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ اﺳﺎن ﮐﻴﺲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻮچ ﺟﻲ ﺳﺎﻧﭽﻲ ۾ ﻓﭧ ﻛﺮڻ ﭤﺎ ﭼﺎﻫﻴﻮن‪.‬‬ ‫ﻛﮇﻫﻦ ﻛﮇﻫﻦ اﻳﺌﻦ ﺑﻪ ﭤﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﮐﺎن اڳ ﻳﺎ ﻫﻤﻌﺼﺮ ﺷﺎﻋﺮن‬
‫ﺟﻦ ﮐﻲ ﺳﻨﺪس ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻲ ﺧﺒﺮ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬اﻫﻲ ﮐﻴﺲ ﺻﺮف وﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﻳﺎ ﭘﻴﺮ‬ ‫ﻣﺎن ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻫﻚ ﺟﻮ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻴﺖ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﭼﻮﻧﺪي ﭔﮅون ﭤﺎ‪ .‬ﻣﺜﺎل‬
‫ﺳﻤﺠﻬﻲ ﺳﻨﺪس ﻣﺰار ﺗﻲ وﭸﻲ ﺑﺎﺳﻮن ﭤﺎ ﺑﺎﺳﻴﻦ‪ .‬ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﭘﮍﻫﻴﻞ ﻟﮑﻴﻞ ﺟﻴﻜﻲ‬ ‫ﻃﻮر‪ ،‬ﻣﺨﺪوم ﻧﻮح ﺟﻮ ﻫﻴﭡﻴﻮن ﺑﻴﺖ اﻛﺜﺮ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ ﺑﻴﺖ ﭼﻮﻧﺪي‬
‫ﻛﺠﻬﻪ ﻗﺪر ﺷﺎﻋﺮي ﭘﮍﻫﻦ ﭤﺎ‪ ،‬اﻫﻲ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﺴﻨﺪ ﻧﺎﻫﻦ‪ ،‬اﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪن ﺟﻲ ڏاوﮢﻦ ۽‬ ‫ُﭔﮅون ﭤﺎ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺌﺮن ۾ ﻗﺎﺑﻮ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻮ ُﭜﻠﺠﻲ ﭤﺎ وﭸﻦ ﺗﻪ اﻧﺴﺎن زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﺮ ﻟﻤﺤﻲ ۾ ﺳﮑﻲ ﭤﻮ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺌﻲ ﺟﺎ ﭘﺮﭜﺎت‪ ،‬ﺳﺎ ﻣﺎڪ َم ﭜﺎﻧﺌﻴﻮ ﻣﺎڙﻫﻮﺋﺎن‪،‬‬
‫ﭤﻲ ﺳﮕﻬﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻛﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ اﮢﭵﺎﮢﺎﺋﻲ ﺳﺒﺐ ﺟﻴﻜﺎ اڄ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ ،‬ڏﻫﻦ ﻳﺎ وﻳﻬﻦ‬ ‫روﺋﻲ ُﮀﮍﻫﻲ رات‪ ،‬ڏﺳﻲ ڏﮐﻮﻳﻦ ﮐﻲ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ۽ ﻣﺸﺎﻫﺪي ﺟﻲ آڌار ﺗﻲ ﺳﻤﺠﻬﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻏﻠﻂ‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﺑﻴﺖ ﻛﺴﻮ ﻧﭥﻮ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬۽ ﭔﻴﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮ‬
‫ﭼﻮي‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﻛﭽﻲ وﻫﻲ ﮐﺎن ﺷﻌﺮ ﭼﻮڻ ﺷﺮوع ﻛﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ ،‬۽ ﺣﻴﺎﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ آﺧﺮي‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﮐﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻴﺖ ﻧﭥﻮ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪.‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻴﺎل ۾ ‪ ،‬اِﻫﻮ روﻳﻮ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ڏﻳﻨﻬﻦ ۾ ﺑﻪ ﻛﻼم ﭼﻴﻮ‪ .‬اﺳﺎن اﻫﺎ ﺗﻮﻗﻊ ﮀﻮ ﭤﺎ رﮐﻮن‪ ،‬ﺗﻪ ‪ 40‬ﻳﺎ ‪ 50‬ﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ڊﮔﻬﻲ‬ ‫ﭔﺌﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ‪،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﻤﺎج ۾ راﺋﺞ ﻗﺼﻦ ﻛﻬﺎﮢﻴﻦ ﮐﻲ ﺗﻤﺜﻴﻠﻲ ﻃﻮر‬
‫ﻋﺮﺻﻲ وارا ﭔﺌﻲ ﺷﻌﺮ ﻫﻚ ﺳﻮچ‪ ،‬ﻫﻚ ﻓﻜﺮ وارا ﻳﺎ ﻓﻨﻲ اﻋﺘﺒﺎر ﮐﺎن ﺑﻪ ﻫﻜﺠﻴﺘﺮا‬ ‫ﮐﻨﻴﻮن‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻃﻮر اﻫﻲ ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺳﭽﻴﻮن ۽ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻫﻴﻮن‪،‬ﻟﻄﻴﻒ ان ﮐﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻪ‬
‫ﻫﺠﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﻀﺒﻮط‬ ‫ڏﻧﻲ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‪ ،‬ﻣﺎرﺋﻲ ذات ﺟﻲ ﻛﻴﺮ ﻫﺌﻲ‪ ،‬اﺻﻞ ﮘﻮٺ ﻛﻬﮍو ﻫﻮ‪ ،‬آﺧﺮي آرام‬
‫ﺷﺎہ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﻓﻜﺮي ۽ ﻓﻨﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ارﺗﻘﺎ ﺟﺎ ﻣﺮﺣﻼ ﭘﺴﻲ ﺳﮕﻬﺠﻦ‬ ‫ﮔﺎﻫﻪ ﻛﭥﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺎرﺋﻲ اﺻﻞ ۾ ﻫﺌﻲ ﺑﻪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﻳﺎ وري راﮢﻮ ﻫﺮ رات ﺳﭝﻨﻲ‪ ‬ﮐﻲ‬
‫ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ان ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻲ ﺛﺎﺑﺘﻲ ڏﻳﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﻫﻚ ﺷﺎﻋﺮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬ ‫ﺳﻤﻬﺎري‪ ،‬اﻣﺮﻛﻮٽ ﻣﺎن اٺ ﺗﻲ ﻧﻜﺮﻧﺪو ﻫﻮ‪ُ ،‬ﻟﮉاﮢﻲ ﭘﻬﭽﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻣﻞ ﺳﺎن ﭘﻴﺎر وﻧﮉي‪،‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﮐﻲ ﺗﻨﻘﻴﺪي ۽ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ اﺻﻮﻟﻦ ﺗﺤﺖ اﭜﻴﺎس ﻛﺮي‪ ،‬ﭘﺮﮐﻲ ﺳﮕﻬﺠﻲ ﭤﻲ‪.‬‬ ‫ُاﺳﺮ وﻳﻞ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ اﭤﮡ ﮐﺎن اڳ ۾ اﻣﺮﻛﻮٽ واﭘﺲ ﻛﻴﺌﻦ ﭘﭵﻲ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ؟ ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﻣﺜﺎل ﺟﻲ ﻃﻮر‪:‬‬ ‫ﻟﻄﻴﻒ اﻧﻬﻦ داﺳﺘﺎﻧﻦ ﮐﻲ ﺻﺮف ﺗﻤﺜﻴﻠﻲ ﻃﻮر ﮐﻨﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻤﺎج ۾ ﻋﺎم راﺋﺞ ﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫ﻳﺎر ﺳﮇاﺋﻲ ﺳﭝﻜﻮ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻲ زﺑﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ دوﺳﺘﻦ ﮐﻲ اﻧﻬﻦ داﺳﺘﺎن ﮐﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻮاﻟﻮ‬
‫آﻫﻲ آﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻢ ﭘﺌﻲ ﻛﻞ ﭘﺌﻲ‪.‬‬ ‫ڏﻳﻨﺪي ﭔﮅون ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ وﻳﺠﻬﻮ اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ اﻫﻢ ﺋﻲ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ‪.‬‬
‫ﻳﺎ وري‬ ‫ﻋﻘﻴﺪﺗﻤﻨﺪي‪ ،‬ﺟﻮ وڏو ﻧﻘﺼﺎن اِﻫﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اﺳﺎن ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻣﻔﻜﺮ ﺷﺎﻋﺮ‪،‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 11‬‬
‫ﻓﻼﺳﺎﻓﺮ ﻳﺎ ڏاﻫﻲ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻻﮘﻮ‬
‫ﻛﺮڻ ﺗﻪ ﭘﺮي ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﮍﻫﻮن ۽ ﭔﮅون ﺋﻲ ﻧﭥﺎ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ وﻗﺖ ﮔﺬرڻ ﺳﺎن‬
‫ﮔﮇوﮔﮇ اﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﭤﻲ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ‪،‬اﻧﻬﻲ ﻣﻔﻜﺮ ﮐﻲ اﺳﺎن ﭘﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺰرگ‪ ،‬اوﻟﻴﺎ‪‬‬
‫ﺳﻤﺠﮭﻨﺪي‪ ،‬اﺳﺎن اﻳﺌﻦ ﭤﺎ ﻗﺒﻮﻟﮡ ﻟﮙﻮن‪ ،‬ﺗﻪ ُﻫﻦ ﺟﻴﻜﻲ ﮘﺎﻟﻬﻴﻮن ﻛﻴﻮن ُ‪،‬اﻫﻲ اﺳﺎن ﺟﻲ‬
‫ﺣﻴﺜﻴﺖ ﮐﺎن ﻣﭥﭝﺮﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺗﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮڻ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺬارڻ‬
‫ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ‪ .‬ﮀﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﭼﻴﻮ ُاﻫﻮ ﺗﻪ ﻫﻮ ﺋﻲ ُﭘﻬﺘﻞ دروﻳﺶ‪ ،‬اﺳﺎن ﺗﻪ آﻫﻴﻮن‬
‫ﮔﻨﺎﻫﮕﺎر‪ ،‬اﺳﺎن ﺟﻲ وس ۾ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ اﻧﻬﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺬارﻳﻮن‪.‬‬
‫اِﻫﻮ ﺳﭛ ﻛﺠﮫ اﺳﺎن ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺳﺎن ﭤﻴﻨﺪي ڏﺳﻮن ﭘﻴﺎ‪ ،‬۽‬
‫ﺳﻨﺪس ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺑﻴﺖ ﻫِﻦ دؤر ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﻮچ‪ ،‬ﺳﻤﺠﮫ ۽ ﺳﻄﺢ ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن‬
‫ﺟﮭﮍوڪ ﻛﻢ ﺟﺎﺋﻲ ﻧﺎﻫﻦ‪ .‬اﻳﻨﺪڙن ﻧﺴﻠﻦ ﻣﺎن اﻧﻬﻦ ﺗﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮڻ ﺟﻲ اﻣﻴﺪ رﮐﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻲ اﻻﺋﻲ ﻧﻪ‪ ،‬اِﻫﻮ ﻫﻚ اﻟﮗ ﺳﻮال آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ ﻧﻜﺘﻲ ﮐﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﺜﺎل ڏﻳﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻦ ﻣﺎن اﻫﻢ ﻣﺜﺎل ﻣﻬﺎﺗﻤﺎ ﭔﮅ ﺟﻮ آﻫﻲ‪ُ .‬ﻫﻦ ﺑﺮﻫﻤﮡ ازم ﺟﻲ اﺟﺎراداري‬
‫ﺧﻼف ﺑﻐﺎوت ﻛﺌﻲ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺳﺎل ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻏﻮر ۽ ﺳﻮچ ﻛﺮڻ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﮐﻴﺲ‬
‫ﻧﺮواڻ ‪ /‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻲ ﺟﻴﻜﺎ ﺧﺒﺮ ﭘﺌﻲ‪ُ ،‬ﻫﻦ ُاﻫﺎ ﭔﻴﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﭔﮅاﺋﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺋﻲ ﮐﻴﺲ‬
‫ﭜﮙﻮان ﺟﻮ اوﺗﺎر ﻛﺮي ﭘﻮﭴﮡ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻮ اﻫﻮ ﻧﻜﺘﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﻨﺪس‬
‫اﻫﻤﺴﺎ )اﻫﻨﺴﺎ( ﺟﻮ ﻓﻠﺴﻔﻮ ﻣِﺮي ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﺟﻴﻜﻲ ﭔﻮڌي ﭜﻜﺸﻮ ﭘﻴﺮﻳﻦ اﮔﮭﺎڙا‬
‫ﮔﮭﻤﻨﺪا ُﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺻﺮف اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ﺗﻪ ُﺟﺘﻲ ﭘﺎﺋﮡ ﺳﺎن ﻛﺎ ﻣﺎﻛﻮڙي ﻳﺎ ﭔﻴﻮ ﺟﻴﺖ ﻣﺮي ﻧﻪ‬
‫وﭸﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ُاﻫﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺪار ﮐﻲ ذﺑﻊ ﻛﺮي ﮐﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﺑﺠﺎ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﻓﻄﺮي ﻣﻮت‬
‫ﻛﻬﻦ ۽ ﺑﻲ دردي ﺳﺎن‬ ‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﮐﺎﺋﻴﻨﺪا ُﻫﺌﺎ‪ُ .‬اﻫﻲ ﺋﻲ ﭔﻮڌي اڄ ﻛﻠﻬﻪ اﻧﺴﺎﻧﻦ ﮐﻲ ُ‬
‫ﻣﺎرﻳﻦ ﭘﻴﺎ‪.‬‬
‫ﻫﺘﻲ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻋﺮض ﻛﻨﺪو ﻫﻼن‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻮ اﺣﺘﺮام ﻛﺮڻ‪ ،‬ﻋﺰت‬
‫ﻛﺮڻ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺮڻ ۽ اﻧﮅي ﺗﻘﻠﻴﺪ ۽ ﻋﻘﻴﺪﺗﻤﻨﺪي ﻛﺮڻ ۾ وڏو ﻓﺮق آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﺳﺎن ﺳﭛ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎن ﻋﺸﻖ ﺟﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﭤﺎ ﻛﺮﻳﻮن‪ .‬اﻧﻬﻲ ﻣﺤﺒﺖ ﺟﻲ‬
‫ﻛﺮي ﺳﻨﺪس ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺗﻲ ﺳﻮﭼﮡ‪ ،‬ﮀﻨﮉﮀﺎڻ ﻧﻪ ﻛﺮڻ‪ ،‬ﺳﻨﺪس آرٽ ﺳﺎن ﻧﺎاﻧﺼﺎﻓﻲ‬
‫ﺟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫آﺋﻮن ﻧﻪ ﻛﻮ وڏو ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ ﭘﺎرﮐﻮ ﻧﺎﻫﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺲ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ‬
‫| ‪12‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻋﺎﺷﻖ آﻫﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ ۾ ﭘﮍﻫﻨﺪو رﻫﻨﺪو آﻫﻴﺎن‪ ،‬ﭘﮍﻫﮡ دوران ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻮال اﭜﺮﻳﺎ ۽‬
‫ﺧﻴﺎل ﭘﻴﺪا ﭤﻴﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺗﻲ رﻧﮉا روڙﻳﺎ اﭤﻢ‪ .‬ﻛﭥﻲ ﻛﭥﻲ ﺻﺮف ﺳﻮال اﭤﺎرﻳﺎ اﭤﻢ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ‬
‫ﺟﻮاب اﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ ﮘﻮﻟﻬﻴﻨﺪاﺳﻴﻦ ﻳﺎ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻮ ﭔﻴﻮ ﻣﻨﻬﻨﺠﻦ ﺳﻮاﻟﻦ ﮐﻲ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﺳﻤﺠﮭﻨﺪو ﺗﻪ ُاﻫﻮ اﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﺟﻮاب ﺗﻼﺷﻴﻨﺪو ﻳﺎ ﻏﻠﻂ ﺳﻤﺠﮭﻨﺪو ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ رد ﻛﻨﺪو‪.‬‬
‫ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻘﺎﻻ ﻣﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ وﻗﺘﻦ ۾ ﻟﮑﻴﺎ آﻫﻦ‪ُ .‬ﺳﺮ‬
‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﻲ واﻳﻦ ﺗﻲ اﻋﺘﺮاض وارا ﻣﻘﺎﻻ ‪2005‬ع ۾ ﻟﮑﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت ۾ ﻣﺮزا‬
‫ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺟﻮ ﻣﻘﺎم ‪2009‬ع ۾ ﻟﮑﻴﻮ ﻫﻴﻢ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﭼﻴﺌﺮ ﭘﺎران ﺑﻴﻦ‬
‫اﻟﻘﻮاﻣﻲ ﻛﺎﻧﻔﺮﻧﺲ ۾ ﭘﮍﻫﻴﻮ ﻫﺌﻢ‪ .‬ﻛﻲ ﻛﻼﭼﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺟﺮﻧﻞ ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﻞ آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ اِﻫﻲ ڏﻫﻦ ﮐﺎن ﭔﺎرﻫﻦ ﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﻋﺮﺻﻲ ۾ ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻦ‪ .‬آﺋﻮن ﭘﮍﻫﻨﺪو رﻫﻴﻮ‬
‫آﻫﻴﺎن‪ ،‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻮچ ارﺗﻘﺎﺋﻲ ﺳﻔﺮ ۾ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻪ ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ ﺳﭛ ﻫﻚ ﻣﻌﻴﺎر ﺟﺎ‬
‫ﻧﻪ ﻫﺠﻦ‪ .‬ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ ﻛﭽﺎﻳﻮن ﭰﻜﺎﻳﻮن‪ ،‬۽ ﺧﺎﻣﻴﻮن ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻦ‪ .‬ﮔﮭﮡ ﭘﮍﻫﻴﺎ‬
‫دوﺳﺖ ﺟﺖ ﺑﻪ ﻛﭽﺎﺋﻲ ڏﺳﻦ ُاﺗﻲ رﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﻛﺮي‪ ،‬اﺻﻼح ﻛﻨﺪا ﺗﻪ ﭤﻮراﺋﺘﻮ رﻫﻨﺪس‪.‬‬
‫آﺧﺮ ۾ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺘﺎدن ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻛﻲ‪ .‬اﻳﺲ ﻧﺎﮔﭙﺎل‪ ،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻠﻴﻢ ﻣﻴﻤﮡ‪،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ڊاﻛﭩﺮ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻛﻤﺎل ﭴﺎﻣﮍي‪،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻏﻔﻮر ﻣﻴﻤﮡ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ رﺧﻤﺎن ﮔﻞ ﭘﺎﻻري‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻋﺎﺑﺪ ﻣﻈﻬﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ وڏي‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺟﻦ ﺟﻲ ﭘﮍﻫﺎﺋﮡ ﺳﺒﺐ ﻟﮑﮡ ﻻﺋﻖ ﭤﻴﺲ ۽ ﻫﻲ ﭘﻮرﻫﻴﻮ ﻛﻴﻢ‪ .‬ﭘﻴﺎري‬
‫دوﺳﺘﮉاﻛﭩﺮ ﺷﻴﺮ ﻣﻬﺮاﮢﻲ ﺟﺎ ﻟﮏ ﭤﻮرا‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻛﭽﻬﺮﻳﻨﻤﺎن ﺑﻪ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺠﮫ ﺳﮑﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻨﮃڙي ﭜﺎ‪ ‬ﻟﺠﭙﺖ را‪ ‬۽ ﻣﺎﺳﺎت اﻳﮉووﻛﻴﭧ ﭘﺮﻣﺎﻧﻨﺪ را‪ ‬ﻻ‪ ‬ﺑﻴﺤﺪ ﭘﻴﺎر ﺟﻦ اﻫﻮ ﻛﺘﺎب‬
‫ﻛﻤﭙﻮز ﻛﺮڻ ۾ ﻣﺪد ﻛﺌﻲ‪.‬‬
‫آﺧﺮ ۾ ﺳﻨﮅ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ ۽ ﺳﻴﺎﺣﺖ ﮐﺎﺗﻲ ﺟﻲ وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺳﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﺳﺮدار ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ۽ ﺳﻴﻜﺮﻳﭩﺮي ﻣﺤﺘﺮم ﺳﺎﺋﻴﻦ اﻛﺒﺮ ﻟﻐﺎري ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﺑﻲ ﺣﺪ‬
‫ﭤﻮراﺋﺘﻮ آﻫﻴﺎن‪ ،‬ﺟﻦ اِﻫﻮ ﻛﺘﺎب ﺷﺎﻳﻊ ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫ﭤﻮرا َم ﭤﻮرا ﻣﻮن ﺗﻲ ﻣﺎروﺋﻮڙن ﺟﺎ‪.‬‬
‫ُﭰ ُﻠﻮ ‘ ُﺳﻨﺪر’ ﻣﻴﮕﮭﻮاڙ‬
‫ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪.‬‬
‫‪2018-01-15‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 13‬‬ ‫| ‪14‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬

‫ﺌڳ‬

‫ﺳﺎﻣﻲ ﭼﺎﺋﻴﻦ ﺳﮏ ﻃﻠﺒﻴﻦ‪ ،‬وارﻳﻴﻦ ﻧﻪ وﻳﺮاڳ‪،‬‬

‫ﻻﮘﺎﭘﺎ ﻟﻄﻴﻒ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﮀﮇي ﺟﻮﮘﻲ ﺟﺎڳ‪.‬‬
‫ﭰﻠﻮ‪ ‬ﺟﻮ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺳﭩﻦ ﺗﻲ ﻛﻴﻞ اﭜﻴﺎس ﺳﻨﺪر‪ ،‬دل ﻣﻮﻫﻴﻨﺪڙ ۽‬
‫ﻫﺮﮐﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﭘﺎﺳﻮ اﭜﻴﺎس ﻛﻴﻮ اﭤﺲ‪ .‬ﻓﻼﺳﺎﻓﺮن‪ ،‬ﺳﺎﺋﻨﺴﺪان‪ ،‬ﻣﺎدي‬
‫ﭘﺮﺳﺖ ۽ ﺻﻮﻓﻲ ﺳﭛ ﮐﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ﻫﻴﭟ آﮢﻲ‪ ،‬ﻋﺪم ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﺎﺋﮡ ۽ روﺣﺎﻧﻴﺖ ۽‬
‫ﻣﺎدي ﺟﻲ ﺟﻮڙ ﮐﻲ ﭔﮅاﺋﮡ ﺟﻲ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﻛﻮﺷﺶ ڏﺳﺠﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﻫﻚ رﻳﺴﺮچ ورڪ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺟﺎ ﺣﻮاﻻ ۽ ﺳﻨﺪن ﻛﻤﻦ ﺟﻮ وﭼﻮر ﭘﮡ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﭥﻴﻦ ﺳﭩﻦ ۾ ﻧﻔﺲ ﻣﺎري وﻳﺮاڳ وﭠﮡ ﺟﻲ ﺗﻠﻘﻴﻦ آﻫﻲ‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ﭰﻠﻮ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ‬
‫ﺗﻪ‪“ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﻧﻔﺲ ﺟﻲ ﻫﺮ ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﺮي ﭤﻲ ﭘﻮي ۽ ان ﮐﻲ ﻣﻮت ﭼﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﻣﻮت‬
‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺋﻲ ﻻﻫﻮﺗﻲ ﻫﺠﮡ ﺟﻮ ﻻڳ ﻧﺼﻴﺐ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﻣﺎدي وﺟﻮد ﮐﻲ ﻧﻪ ﻣﭹﻲ ۽‬
‫ﻧﻔﺲ ﮐﻲ ﻣﺎري ﮀﮇي ﭘﻮ‪ ‬ﮀﺎ ﭤﻮ ﺑﭽﻲ؟ ﭘﻮ‪ ‬ﺗﻪ ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻧﭥﻮ ﺑﭽﻲ‪ .....‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ اﻫﻮ‬
‫وﺟﻮد اﺻﻞ ﺣﻘﻴﻘﺖ آڏو ﭘﺮدو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ آ‪ ‬ﭘﮣﻲ ۽ اﻧﺎ ﺟﻲ ﺧﺎم ﺧﻴﺎﻟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ‬
‫ﮐﻲ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ آڳ ﺳﺎن ﺋﻲ ﺳﺎڙي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻧﺴﻮرﻳﺎﺋﻲ ﻧﺎﻧﻬﻪ ﺟﻲ‪ ،‬دل ۾ دوﻧﻬﻴﻦ ﭘﺎ‪،‬‬
‫آﮢﻲ آڳ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ‪ ،‬ﻻﻫﻮﺗﻲ ﺗﻮن ﻻ‪،‬‬
‫ﺟﻨﺪا ﺗﺌﻦ ﺟﺎﮘﺎ‪ ،‬ﺟﺌﻦ ﺳﺎن آﺗﺶ آب ﭤﺌﻲ‪”.‬‬
‫ﻫﻲ آﻫﻲ ﻋﺪم ﺟﻮ ﻓﻠﺴﻔﻮ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻔﻲ ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﺻﻮﻓﻲ ﺳﻮچ ۽ اﺑﺘﮍن ﺟﻮ ﻣﻴﻼپ‬
‫ﺟﺎ ﻣﺎرﻛﺴﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻲ ﺳﻮﻧﻬﻦ آﻫﻲ‪ .‬ﭜﻼ آﺗﺶ ﺑﺎﻫﻪ ﮐﻲ ﭘﺎﮢﻲ ﻛﻴﺌﻦ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺒﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ ﻛﺮي وﭠﻲ اﻫﻮ ﺋﻲ ﺳﺎﻣﻲ آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﻮ ﺋﻲ ﺟﻮﮘﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺟﻮڳ آﻫﻲ ۽ اﻫﺎ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 15‬‬ ‫| ‪16‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺋﻲ رﻣﺰ ﺳﻤﺠﮭﮡ روﺣﺎﻧﻲ راز آﻫﻲ‪ .‬ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﻛﻴﺘﺮن ﻫﻨﮅن ﺗﻲ اﻳﺌﻦ ﭼﻴﻮ آﻫﻲ‪،‬‬ ‫ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ﺟﻮ ﻋﻜﺎس آﻫﻲ‪ .‬ﺻﻔﺤﻲ ‪ 53‬ﺗﻲ ﻟﮑﻨﺪي ﺣﻮاﻟﻮ آﻫﻲ‪“ ،‬ﻣﺎن‬
‫ﭘﺮ ﭘﺎڻ ﻧﻪ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﻟﻨﻮاﺋﻲ وﭸﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﻫﻴﮇاﻧﻬﻦ ﻫﻮڏاﻧﻬﻦ ﺟﻮن ﮘﺎﻟﻬﻴﻮن ﻛﺮي‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬ ‫ﺳﻤﺠﮭﺎن ﭤﻮ ﺗﻪ ﭜﭩﺎﺋﻲ ان ﺑﻴﺖ ۾ ﻓﻘﻴﺮن ۽ ﺳﻨﻴﺎﺳﻴﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﻧﻮري‪ ‬ﻣﺎن‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻤﺎﺋﺶ ﻛﻴﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﻏﻮر ﻛﺮﻳﻮ‪:‬‬ ‫ﻣﺮاد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﻘﻴﺮ آﻫﻦ ﺗﻪ ‘ﻧﺎري’ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﺳﺎن ﺗﻌﻠﻖ رﮐﻨﺪڙ ﻫﻨﺪو‪ ،‬ﺟﻴﻦ ۽ ﭔﮅ وارا‬
‫ﺟﻴﻼﻧﻬﻦ ﭤﻴﺎ ﻧﺎﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻴﻼﻧﻬﻦ ﮔﮇﻳﺎ ﺑﻮد ﮐﻲ‬ ‫ﺳﻨﻴﺎﺳﻲ ۽ ﭜﮑﺸﻮ آﻫﻦ” ﻳﺎ ﻟﻴﮑﻚ ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ۾ روح )ﻧﻮري ‪/‬ﻧﻮر( ۽ ﻣﺎدي )ﻧﺎري‪،‬‬
‫آﺳﮡ ﺟﻦ ﻋﺪم آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﺌﻴﻨﺪي ان ري‬ ‫ﻣﭩﻲ( ﺟﻲ ﻣﻴﻼپ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﮔﮇ ﭔﻨﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻧﻔﻲ ۾ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﺳﻠﻄﺎن ﺑﺎﻫﻮ واري‬
‫ﻗﺎﺗﻞ ﻛﻤﺎﺋﻲ ﻛﺮي ِو ُﻫﻪ ﻣﺎﮐﻲ ﺟﻲ ﻛﻦ‬ ‫ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻧﻔﻲ اﺛﺒﺎت دا ﭘﺎﮢﻲ ﻣﻠﻴﺎ‪ ،‬ﻫﺮ رﮔﻲ ﻫﺮﺟﺎﺋﻲ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻲ رﻣﺰ ﺳﻤﺠﮭﮡ ۽ ﺟﮭﭩﮡ‬
‫ﻧﻜﺎ اﺑﺘﺪا ﻋﺒﺪ ﺟﻲ ﻧﻜﺎ اﻧﺘﻬﺎ‬ ‫ﺟﻮ ﻣﻘﺎم آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻋﺸﻖ ﻧﺎﻧﻬﻪ ﻋﺪد ﭘﭵﺎﮢﻲ ﭘﺎڻ ﻟﻬﻲ‬ ‫ﻣﺎن ﮀﺎ ﭼﻮان ﺟﻮ ﮘﺎﻟﻬﻴﻮن ﺳﻠﮡ ﻧﻪ ﺟﮭﮍﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻲ ﭔﮅڻ ﭔﮅاﺋﮡ ﺟﻮ ﻓﻜﺮ‬
‫ﺟﻲ ﺧﻮدي ﮐﻲ ﮐﺎﺋﻴﻦ ﻫﻠﻮ ﺗﻜﻴﺎ ﭘﺴﻮن ﺗﻦ ﺟﺎ‬ ‫ذﻛﺮ ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ اﻧﭝﺆ ﺳﺎن ﺧﻮد ﺳﻤﺠﮭﮡ ﭴﺎﮢﮡ ۽ ﭼﭗ رﻫﮡ ﺟﻮ راز آﻫﻲ‪ .‬ﻟﻄﻴﻒ ﺟﺎ ﻫﻲ‬
‫وڍي وڌاﺋﻮن ﻫﻮ ﺟﻮ وڻ ﻫﺌﮡ ﺟﻮ‬ ‫ﻟﻔﻆ‪:‬‬
‫ﻧﺴﻮروﺋﻲ ﻧﺎﻧﻬﻪ ﺟﻮ ﻧﺎﻧﮕﻦ وٽ ﻧﮅاڻ‪.‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﻦ ﺣﺎل ﺟﻲ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮ ﻛﺮﻳﺎن ذري‪،‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﭔﺎري ﺳﺎڙي ﭘﻮ‪ ‬ﭔﺎرﻳﻮ ﺗﻪ اﻫﺎ ﺗﻪ ﭤﻲ رﻣﺰ وﺟﻮد‬
‫ٰ‬ ‫ﭔﺮي ﺟﻦ ﭔﺎري‬ ‫ﺗﻪ ﻟﮙﻲ ﻣﺎٺ ﻣﺮن ﮐﻲ‪ ،‬ڏوﻧﮕﺮﻳﻮن ﭘﻮن ڏري‪،‬‬
‫وﭸﺎ وڻ دي‪.‬‬ ‫وﭸﻦ وڻ ﭔﺮي‪ ،‬اوﭜﮍ اﭜﺮي ﻛﻴﻦ ﻛﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺮ ﻫﻦ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻧﻮري ﻧﺎري ﺗﻲ ﺟﻲ ﻣﺘﻀﺎد راﻳﺎ آﻫﻦ‪ ،‬اﺑﺘﺎ ﺳﺒﺘﺎ رخ آﻫﻦ‪ .‬ﺗﻦ‬ ‫ﻫﻲ اﻫﺎ ﺣﻴﺮت آﻫﻲ ﺟﺎ ﭼﻮڻ ﭔﮅڻ ﺟﻲ ﻧﺎﻫﻲ ۽ ﺣﻮﺻﻠﻮ ﺳﻤﺠﮫ ﻋﻘﻞ داﻧﺶ ۽‬
‫ﮐﻲ ﭘﮡ ﭰﻠﻮ ﺳﻬﻴﮍﻳﻮ آﻫﻲ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ را‪ ‬ﭘﮡ ڏﻧﻲ اﭤﺲ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ ﻫﻦ‬ ‫دﻣﺎغ ان ﺟﻮ ادراڪ ﻧﭥﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﺑﻴﮑﻢ ﺟﮭﮍو دروﻳﺶ ﭤﻮ ﭼﺌﺠﻲ‪.‬‬
‫اﺧﺘﺘﺎم ﭘﻮرو ﻛﻴﻮ آﻫﻲ اڌ ۾ ﻧﻪ ﮀﮇﻳﻮ اﭤﺲ‪ .‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺘﻔﻖ ﭤﻴﮡ ﻻ‪ ‬ﻫﺮ ذﻫﻦ اﻟﮗ اﻟﮗ‬ ‫ﺑﻴﮑﻢ ﺑﺎت اﮔﻢ ﻛﻲ‪ ،‬ﻛﻬﮡ ﺳﺴﮡ ﻛﻲ ﻧﺎﻧﻬﻪ‪،‬‬
‫اﻧﻮﮐﻲ ﮀﺎﮢﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن ﮀﮣﻲ ﻫﻮ ﻓﻜﺮ ﻧﻈﺮﻳﻮ ﭠﺎﻫﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ ﻛﺠﮫ ﻣﺤﻘﻘﻦ‬ ‫ﺟﻮ ﻛﻬﻲ ﺳﻮ ﺟﺎﻧﻲ ﻧﻬﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻮ ﺟﺎﻧﻲ ﺳﻮ ﻛﻬﻲ ﻧﺎﻧﻬﻪ‪.‬‬
‫ﻧﻮري ﻧﺎري‪ ‬ﮐﻲ دوزﺧﻲ ﺟﻨﺘﻲ رخ ڏﻧﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺗﻪ ﻧﻮري ا� ﺳﺎن واﺑﺴﺘﻪ آﻫﻦ ۽ ﻧﺎري‪،‬‬ ‫ﺗﻪ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ را‪ ‬۾ اﻫﺎ ﺑﺤﺚ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻲ ﻋﺸﻖ ﺟﻮ ﻣﻘﺎم ﻋﻘﻞ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﺗﻌﻠﻖ رﮐﻦ ﭤﺎ‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ﭰﻠﻮ ﻣﻀﺒﻮط دﻟﻴﻞ ﭤﻮ ڏﺋﻲ ﺗﻪ ﺟﻲ ﻧﺎري‬ ‫ٰ‬ ‫ﻧﺎر‬ ‫ﺳﻤﺠﮫ ﻋﻠﻢ ۽ ادراڪ ﮐﺎن ﺑﻨﻬﻪ ﻣﭥﺎﻧﻬﻮن آﻫﻲ‪ ،‬ﻋﺸﻖ آﻫﻲ ﻋﻘﻞ ﻣﺖ ﺷﺮم ﭨﻴﺌﻲ ﻧﻴﻨﻬﻦ‬
‫ﺟﮭﻨﻤﻲ ﻫﺠﻦ ﻫﺎ ﺗﻪ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ اﻳﺌﻦ ﻧﻪ ﺳﻬﻴﮍي ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻪ آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪ .‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻧﻬﻮڙﻳﺎ ﻳﺎ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﻟﻔﻈﻦ ۾‪:‬‬
‫۾ ﭰﻠﻮ‪ ‬ﺟﻮ ﻫﻲ ﻣﻀﺒﻮط دﻟﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ان ورڇ ﮐﺎن ﺑﻨﻬﻪ ﻣﭥﻲ ﻫﻮ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻘﻦ‬ ‫ﺟﻲ‪ ‬ﺟﺴﻲ ۽ ﺟﺎن‪ ،‬ﺟﻲ ﭜﭹﻲ ﺟﻮ ﻫﻴﻜﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫وٽ آﻫﻲ ﺟﻲ آﻳﺎ ﺳﻲ اﮔﮭﻴﺎ ﻳﺎ ﻧﻜﺎ ﺟﮭﻞ ﻧﻪ ﭘﻞ ﺳﭝﻜﻮ ﭘﺴﻲ ﭘﺮﻳﻦ ﮐﻲ‪ ،‬ﻫﻲ ﺻﺪق دل‬ ‫ﺳﺴﻲ ﻧﻴﺰي ﭘﺎﻧﺪ‪ ،‬اﮀﻞ ﺗﻪ ﭔﻪ اڌ ﭤﺌﻲ‪.‬‬
‫اﻧﺪر ﺟﻲ اوت ۽ اڌﻣﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻲ ﻋﺎﺷﻖ ﺟﻲ ﺧﻮدي ﺳﺎڙﻳﻮ ﻣﭷ ﻛﻴﻮ ﮀﮇن‪.‬‬ ‫ﺑﺎزي‪.‬‬ ‫ﺟﻲ‬ ‫ﻋﺸﻖ‬ ‫آﻫﻲ‬ ‫ﻫﻲ‬
‫ﻻﻫﻮﺗﻦ ﻟﻄﻴﻒ ﭼﺌﻲ ﻣﻦ ﻣﺎري ﻛﻴﻮ ُﻣﭷ‪.‬‬ ‫ﮔﺮ ﺑﺎزي ﻋﺸﻖ ﻛﻲ ﺑﺎزي ﻫﺌﻪ‬
‫ﻫﻦ ﺑﺤﺚ ﮐﻲ ﺳﻬﻴﮍﻳﻨﺪڙ ﭰﻠﻮ‪ ،‬ﺑﺪر اﺑﮍو ﺟﻮ ﺣﻮاﻟﻮ ڏﻧﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﮔﮭﮣﻮ ﺗﮣﻮ‬ ‫ﺟﻮ ﭼﺎﻫﻲ ﻟﮕﺎ ﻟﻮ ڊر ﻛﻴﺴﺎ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 17‬‬ ‫| ‪18‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﮔﺮ ﺟﻴﺖ ﮔﺌﻲ ﺗﻮ ﻛﻴﺎ ﻛﻬﻨﺎ‬ ‫ﻟﺬﻳﺬ ﮐﺎڌو آﻫﻲ‪ Food for Thought،‬ﺟﻮ ﻛﻢ ڏﺋﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻫﺎري ﭜﻲ ﺗﻮ ﺑﺎزي ﻣﺎت ﻧﻬﻴﻦ‪ .‬ﻓﻴﺾ‬ ‫آﺳﺎﺋﺘﻮ ۽ دﻋﺎﮔﻮ‬
‫ﻋﺸﻖ ﺟﻲ ﻣﺴﺘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭼﮍﻫﻲ ﺗﻪ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﻮت ۾ ﻛﻬﮍا وﻳﮁﺎ؟‬ ‫ﺌ ﺌل‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫ﭘﺴﻲ ﻟﻬﺲ ﻧﻪ ﻟﮁﻴﺎ‪ ،‬ﺳﮍﻳﺎ ﻣﭥﻲ ﺳﭻ‪،‬‬ ‫ﻛﺮاﭼﻲ‬
‫ﺳﻨﺪا ﮘﭽﻴﻦ ﮘﭻ‪ ،‬وﻳﭽﺎرن وﭸﺎﺋﻴﺎ!‬ ‫‪2.10.17‬‬
‫ﻫﻲ ﭘﺮواﻧﺎ ﭘﺘﻨﮓ ﮐﻠﻨﺪي ﮐﺎﻣﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﻋﺪم ﺟﻲ آﺳﮡ ڏي ڊﻛﻨﺪا وﭸﻦ ﭤﺎ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺑﻮدي‪ ‬۾ ﺑﻮد ﮘﻮﻟﻬﻲ ﻟﻬﻦ ﭤﺎ ۽ ﺣﻴﺎﺗﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻫﺎج ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻴﻮ وﭠﻦ‪ .‬ﻫﻲ زﻫﺮ ﭘﻴﺎڪ‬
‫ِو ُﻫﻪ ڏﺳﻲ وﻫﺴﻦ ﮔﮭﮣﻮ‪ ،‬ﻓﺮاق ۾ ﻓﻨﺎ ﭤﻴﮡ ﺳﻨﺪن وﺻﺎل آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﮍﻫﮡ ﺟﺎ ﺳﺒﻖ ﺳﮑﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﭘﺮ ﭘﻨﻮ ﺳﻮ ﭘﮍﻫﻦ ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﭘﺴﮡ ﭘﺮﻳﻦ ﺟﻮ‪ .‬ﺗﻪ ﻫﻲ وﭸﺎﺋﻲ ﭘﺎﺋﮡ ﺟﻮ ﺳﺒﻖ آﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ‬
‫ﺳﮑﻲ!‬
‫ﭰﻠﻮ ‘ﺳﻨﺪر’ ﺟﻮ ﻫﻲ ﻛﺘﺎب ﭘﮍﻫﮡ ﻻﺋﻖ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﺷﺮوع ﮐﺎن ﭘﺎڻ ڏي‬
‫ﻣﻘﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻣﻌﻨﻲ ﭼﻘﻤﻖ واري ﮀﻚ ﺳﺎن ﮀﻜﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻫﺎ ﮐﻮﻟﻲ ﭘﮍﻫﻲ ڏﺳﻮ‪ ،‬ﺑﺎب‬
‫ﭘﻬﺮﻳﻮن ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﺎ ﻣﺤﺮڪ ﻫﻚ ﺟﺎدو ﺋﻲ ﻛﺎڪ ﻣﺤﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺎ ﻣﻮﻣﻞ‬
‫ﺟﻮ ﻫﭣ وﭠﻲ ﺋﻲ اﻛﺮﮢﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﺎ ﻣﻮﻣﻞ آﻫﻲ ﺳﻨﮅو‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻫﺎر ﺳﻴﻨﮕﺎر ﺗﻲ‬
‫ﻫﺮﮐﻲ ﻛﮇﻫﻦ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﮇﻫﻦ ﻋﺮب ارﻏﻮن ۽ اﻧﮕﺮﻳﺰ ﭤﺎ ﭘﻠﭩﻲ ﭘﻮن‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻬﮣﻲ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻲ ﻟﻴﮑﻚ ﻣﻨﮉ ﻣﻨﮉﻳﻮ آﻫﻲ ﺟﻮ آ‪ ‬ﺗﻪ ﭘﮍﻫﻨﺪي ﭤﻜﺠﺎن ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﻴﻮ‪ .‬اﺷﻮﻛﺎ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ‬
‫اﻳﺮاﻧﻲ ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﮔﮭﺮاﮢﺎ‪ ،‬ﺳﻜﻨﺪر ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﭼﻨﺪرﮔﭙﺖ ۽ ڏاﻫﺮ ﺟﺎ ڏاﻧﻬﻪ‪ .‬وڏي رﻧﮕﻴﻨﻲ ۽‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻣﻨﮉ ﻣﻨﮉﻳﻮ اﭤﺲ‪.‬‬
‫ﻫﺎ ﭔﻮﻟﻲ ۾ ﺟﺎ ﭤﺮي ﭔﻮﻟﻲ ڍاﭨﻜﻲ ۽ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻮ ﺳﭩﺎ‪ ‬ڏﻧﻮ اﭤﺲ‪ ،‬ﺳﻮ ﭘﮡ‬
‫ﻣﮣﻴﺎدار آﻫﻲ‪ .‬ڏﻫﺮ ﻳﺎ ڏاﻫﺮ ﺟﺎ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﻲ ﺳﭩﺎ‪ ‬۽ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﻤﺎل ﺗﻲ‬
‫ﮔﮭﮣﻮ ﻛﮁﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﻫﮍي ۽ اﻳﮇي ﻣﺤﻨﺖ ﻛﺮڻ ﺗﻲ ﮐﻴﺲ ﺟﺲ ﻫﺠﻲ‪ .‬اﻣﻴﺪ ﺗﻪ اﮘﺘﻲ ﺑﻪ آﺳﺎﺋﺘﻦ‬
‫ﭘﮍﻫﻨﺪڙن ﺟﻲ ﻓﻜﺮي اڃ اﺟﮭﺎﺋﮡ ﺟﻮ ﺑﻨﺪوﺑﺴﺖ ﻛﻨﺪا رﻫﻨﺪا‪ ،‬ﺟﻮ ﻣﻮن ﺟﮭﮍا ﻣﻮاﻟﻲ‬
‫ﭘﻴﺎﻟﻮ ﺟﮭﻠﻴﻮ ﺑﻴﭡﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻮ ﭘﻲ ﭘﻲ ﺑﻪ ﭘﺮ ڍاؤ ﭤﻴﻨﺪا ﭤﺎ وﭸﻮن‪ .‬اﭸﺎ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ ﺧﻴﺎل‬
‫رﮐﻨﺪا‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﺟﻮ ﻋﻨﻮان ﺑﻪ ﻣﻮن ﮐﻲ وﮢﻴﻮ‪ :‬ﻧﻮري‪ ،‬ﻧﺎري ۽ ﻋﺪم‪ .‬اﻧﺘﻬﺎﺋﻲ ﻣﻌﻨﺎدار‬
‫ﭴﮡ ﻣﻨﮉي‪ ‬ﺗﻲ ﭨﻚ‪ .‬ﻫﻲ ﻣﻴﮣﻮ اﻫﮍي ﻓﻜﺮي داﺳﺘﺎن ﻻ‪ ‬ﻓﭧ )‪ (fit‬آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ وڏي ﺧﻴﺎل‬
‫۽ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺟﻲ ﻋﻤﻴﻖ ۾ ﭨﭙﺎ ڏﻧﺎ اﭤﺲ‪ .‬ﻫﺮ ڌڙﻛﻨﺪڙ دل ۽ ﺳﻮﭼﻴﻨﺪڙ دﻣﺎغ ﻻ‪ ‬ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 19‬‬ ‫| ‪20‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫واﺋﻲ ﻫﻲ‪ ‬آﻫﻲ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ﻛﺮﻫﻞ ﭘﺎﺋﻲ ﻟﭳ‪ ،‬ﻛﮫ ﻧﻪ وﺋﻴﻦ‪ ‬ا ِن ﺳﻴﻦ؟‬
‫اض‬ ‫ُ ﮭ ﺌا‬ ‫وا‬ ‫يﮭ‬ ‫ﺌ‬ ‫‪ُ .1‬اﺟﺎرﻳﺎﺋﻮن اوﻟﻴﻮن‪ُ ،‬ڌﺋﺎرﻳﺎﺋﻮن َڌ ُڄ‬
‫ُ‬ ‫‪ .2‬ﻣﺘﺎن وﻫﻴﻦ وﻳﺴﺮي! ُاﭤﻲ ﭜﻮرل ُ‬
‫ﭜﭳ‬
‫‪ .3‬ﺳﻴﮣﻦ ﺳﺎﺟﮭﺮ ﻟﮇﺋﻮ‪ ،‬ﺗﻮن آﺋﻲ ﻧﻬﺎرﻳﻦ ُا ُڄ‬
‫ُﭰﻠﻮ‪ ،‬ﻓﻮن ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﻦ ﻟﮑﮣﻲ‪ ‬ﺑﺎﺑﺖ ﮘﺎﻟﻬﺎﻳﻮ‪ُ .‬ﻫﻦ ﺷﺎﻳﺪ ان ﺗﻲ ﻣﻮن ﮐﺎن‬
‫‪ .4‬ﻛﺎﻟﻬﻪ ﺳﺒﺎﻳﺌﻲ ﻛﻨﺠﺮو‪ ،‬اﻧﮕﺌﻮن ﭘﺎﺗﺌﻲ َا ُڄ‬
‫ﻟﮑﺖ ۾ را‪ ‬ﺑﻪ ﮔﮭﺮي ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻣﻮن ﮐﻴﺲ ﭘﮍﻫﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻪ ﻫﺎﺋﻮﻛﺎر ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﻟﮑﮡ ﻻ‪ ‬ﮐﻴﺲ‬
‫‪ .5‬ﻛﻴﺮ ﺳﮣﻴﻨﺪو ﺗﻨﻬﻨﺠﻮن‪ ،‬ادوراﺋﻮن َا ُڄ‬
‫ﭼﻴﻢ ﺗﻪ ﻣﻮن وٽ اﮘﻴﺌﻲ ﻛﺠﮫ ﻛﻢ رﻫﻴﻮ ﭘﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ُاﻫﻮ اﻳﺘﺮو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻣﻮن ﮐﺎن‬
‫“ﮔﻨﺞ” ۾ ڏﻧﻞ واﺋﻲ‪:‬‬
‫ﻛﻮﺑﻪ ﻧﻪ ﭤﻮ ﭤﺌﻲ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل‪ُ ،‬ﻫﻮ ﻛﻤﭙﻮز ﭤﻴﻞ ﻣﻮاد ﮀﮇي وﻳﻮ‪ .‬ﻣﻮن ان ﮐﻲ ﭘﮍﻫﻴﻮ‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ‬
‫ان ﺗﻲ اﻋﺘﺮاض وارﻳﻞ آﻫﻦ ﺗﻪ‪:‬‬
‫ﻣﻮن ﮐﻲ ﻳﺎد آﻳﻮ ﺗﻪ ُﻫﻦ ان ڏس ۾ ﻳﻌﻨﻲ ان ﻣﻮاد ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن‪ ،‬ﻛﺠﮫ ڏﻳﻨﻬﻦ‬
‫)‪(1‬‬
‫)‪ 28_12_2014‬ﮐﺎن( اڳ ﻓﻴﺲ ُﺑﻚ ﺗﻲ ﺑﻪ ﻛﺠﮫ ﻟﮑﻴﻮ ﻫﻮ‪.‬ان ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ اﻫﻮ ﺋﻲ ﻫﻮ‬
‫ﻛ َﺮ َﻫ َﻞ ﭘﺎﺋﻲ َﻟ ُﭳ‪ ،‬ﻛﻮﻫﻪ ﻧﻪ وﺋﻴﻦ ا ِن ﺳﻴﻦ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫ﺗﻪ‪’،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﮐﻲ ﻫﻴﻞ ﺗﺎﺋﻴﻦ رﮘﻮ واﮐﺎﮢﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﺎﮢﻲ ُان ﮔﮭﮡ رﺧﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ۽‬
‫َڌ ُڄ‬ ‫ُڌﺋﺎرﺋﺎﺋﻮن‬ ‫اوﻟﻴﻮن‪،‬‬ ‫ُاﺟﺎرﺋﺎﺋﻮن‬
‫اﺻﻮﻟﻲ ﺗﻲ ﺗﻨﻘﻴﺪ ﭤﻴﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬ان ﺗﻲ ﻛﻴﺘﺮن ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ راﻳﺎ ڏﻧﺎ ۽ ﻣﻮن ﺑﻪ ڏﻧﻮ‪ .‬ان ﮐﺎن‬
‫ﭜﻮر َل َﭜ ُﭳ‬
‫ِ‬ ‫ﺗﺎن ِوﻫﻴﻦ وﻳﺴﻠﻲ‪ُ ،‬اﭤﻲ‬
‫ﭘﻮ‪‬ﺟﻮاب ۾ ﭰﻠﻮ‪ ‬ﻟﮑﻴﻮ ﺗﻪ “ﺗﻨﻘﻴﺪ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﻋﻴﺐ ﻛﮃڻ ﻧﺎﻫﻲ‪ُ “ .‬ﻫﻦ ﮀﺎ ﭤﻲ ﭼﻮڻ‬
‫ُاڄ‬ ‫ﺳﻴﮣﻦ ﺳﺎﺟﮭﺮ ﻟﮇﺋﻮ‪ ،‬ﺗﻮن ﻧﻬﺎرﻳﻦ‬
‫ﭼﺎﻫﻴﻮ؟ ۽ ﮀﻮ ﭤﻲ ﭼﻮڻ ﭼﺎﻫﻴﻮ؟ ﺳﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻨﺪس ﻫﻲ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻣﻘﺎﻟﻦ‬
‫ﺳﺒﺎﻳﻢ ﻛﻨﺠﺮو‪ ،‬اڄ ﭘﻴﺲ اﻧﮕﮫ راﻧﮕﮭﻮن‬ ‫ُ‬ ‫ﻛﺎل‬
‫ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﮍﻫﻲ‪ ،‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭼﭩﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﭜﻠﻮ ﭤﺌﻲ ﭔﻠﺪﻳﻮ ﻣﭡﻼﮢﻲ‪ ‬ﺟﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﭰﻠﻮ‪ ‬ﺟﻲ‬ ‫ﭘﺮﻳﺎن ﺟﻲ ُﻫﻦ ﭘﺎر ڏي‪ ،‬وﭸﺠﻲ ڏﻧﻜﻲ ڌ ُڄَ‬
‫۽ اﺳﺎن ﺟﻲ ان ﺑﺤﺚ ﻣﺎن ﺟﻨﺪ ﮀﮇاﺋﻲ‪.‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﭔﻠﺪﻳﻮ ﻣﭩﻼﮢﻲ‪ ‬ﺟﻮ اﺳﭩﻴﭩﺲ ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ُاﻫﻮ ﮐﻴﺲ ﺿﺮور ڏﻳﮡ ﮐﭙﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﻣﻮن ﭰﻠﻮ‪ ‬ﺟﻲ ان ﻣﺎﻣﺮي ﺟﻲ ﮘﻮٽ ﺗﮇﻫﻦ‬ ‫)ص ‪(176‬‬
‫ﭜﮙﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ُﻫﻦ ﻓﻮن ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫِﻦ اﺳﻜﺮﭘﭧ ﮐﻲ ڏﺳﮡ ﻻ‪ ‬ﻣﻮن ﮐﻲ ﭼﻴﻮ ۽ ﻣﻮن‬ ‫ان ﺟﻲ ﺳﭧ ‪ 4‬ﺟﻲ ﭘﮅ ۾ ﻟﻔﻆ اﮘﻴﺎن ﭘﻮﻳﺎن ﭤﻲ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ُ ،‬اﻫﺎ ﻫﻴﺌﻦ آﻫﻲ‪:‬‬
‫اﺳﻜﺮﭘﭧ ڏﭠﻮ ۽ ُان ﺗﻲ ﻧﻮﭨﺲ ورﺗﻢ‪ .‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ُﻫﻦ ﺻﺤﻴﺢ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ واﻳﻮن‬ ‫ﻛﺎل ﺳﺒﺎﻳﻢ ﻛﻨﺠﺮو‪ ،‬اﻧﮕﻮن ﭘﻴﺲ َا ُڄ‬
‫ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺮي ﺳﭝﻨﻲ رﺳﺎﻟﻦ ۾ “ ُﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي” ۾ ﺋﻲ آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ان ۾ ﻫﻲ‪ ‬ﺳﻴﭧ ﻧﺎﻫﻲ‪:‬‬
‫ﻛﻴﺮ ﺳﮣﻴﻨﺪو ﺗﻨﻬﻨﺠﻴﻮن‪ ،‬ادوراﺋﻮن ا ُڄَ‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ﺟﻲ ﺳﻬﮍﻳﻞ “ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ” ۾‪:‬‬
‫ﭘﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﭘﻨﮅان‪ ،‬ﻣﻮن ﮐﻲ ﺟﻦ ﺟﮭﻠﻴﻨﺪﻳﻮن‬ ‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﻬﮍﻳﻞ “ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ” ۾ وري “ﮔﻨﺞ” واري‬
‫ﺳﻲ ﻧﻪ ﭘﭵﻨﺪﻳﻮن‬ ‫آﺧﺮي ﺳﭧ‪:‬‬
‫واري واﺋﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﻜﻲ َڌ ُڄ‬ ‫ﭘﺮﻳﺎن ﺟﻲ ُﻫﻦ ﭘﺎر ڏي‪ ،‬وﭸﻲ َڌ ُﻧ ِ‬
‫ُ‬
‫“ان ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺟﻴﻜﺎ ﭔﻲ واﺋﻲ اﻋﺘﺮاض ﺟﻮﮘﻲ آﻫﻲ‪) ”...‬ص ‪ 164‬ﺳﭧ‪ (1‬اﻫﺎ‬ ‫ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬رﺳﺎﻟﻲ ۾ “ﻛﺮن ﭘﺎﺋﻮ َﻟ ُﭳ” آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﭘﺮوف ﺟﻲ ﭼﻚ آﻫﻲ‪.‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 21‬‬
‫ﻛﻪ” ۽ “وﺳﻴﻠﻲ” ﮐﻲ “ﻫﻴﺪي”‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ واري ﭜﺎﮜﻲ ۾ “ﻛﺮﻫﻞ” آﻫﻲ‪“ .‬ﻛﻮﻫﻪ” ﮐﻲ “ ُ‬ ‫ٰ‬
‫ﻛﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ‬ﮐﻲ “ﮔﻨﺞ” ڏﺳﮡ ﻧﻪ ڏﻧﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ!‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ ﺟﻲ ﺳﻬﮍﻳﻞ “ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ” ۾ وري‪:‬‬
‫ﺳﺒﺎﻳﻢ ﻛﻨﺠﺮو‪ ،‬اﻧﮕﻮن ﭘﻴﻴﺲ َا ُڄ‬ ‫ﻛﺎل ُ‬
‫واري ﺳﭧ ﻧﻪ آﻫﻲ‪“ .‬وﻳﺴﻠﻲ” ﺑﺪران “وﻳﺴﺮي” آﻫﻲ‪ .‬ﭤﻞ ﺟﻮ ﭘﻬﺮﻳﻮن ۾‬
‫ﻫﻴﺌﻦ آﻫﻲ‪:‬‬
‫َ‬
‫ﺗﻮن ﺗﺎن ﮔﺮﻫﮍ ﭘﺎﺋﻲ ﻟ ُﭳ‬
‫ﭰﻠﻮ‪ ‬ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪:‬‬
‫“ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ‘ﻛﺮﻫﻞ’ ﺑﺠﺎ‪‘ ‬ﮔﺮﻫﮍ’ ﻟﻔﻆ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻪ ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻟﻔﻆ ﻣﺎن ڊاﻛﭩﺮ‬ ‫ٰ‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻨﻬﻨﺠﻲ )ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻲ(‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ اﻻﺋﺠﻲ ﻛﻬﮍي ﻣﺮاد آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻮن ڏاڍي ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ ﻫﻦ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ ٰ‬
‫ﻫﭣ ﻛﺮڻ ﺟﻲ‪) ،‬ﭘﺮ( ﻧﻪ ﻣﻠﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪”.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻪ رﮘﻮ ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ ﺟﻲ ﺳﻬﮍﻳﻞ “ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ‬ ‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ‘ﮔﺮﻫﮍ’ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ ٰ‬
‫رﺳﺎﻟﻮ” ﺟﻲ ﺻﻔﺤﻲ ‪ 103‬ﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻚ “ﺟﺎﻣﻊ ﺳﻨﮅي ﻟﻐﺎت” ﺟﻲ ﺟﻠﺪ‬
‫ﭘﻨﺠﻴﻦ )ک_ي( ﺟﻲ ﺻﻔﺤﻲ ‪ 82‬ﺗﻲ ﭘﮡ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻫﻲ‪ ‬آﻫﻲ‪:‬‬
‫ﮔﺮﻫﮍ_ درﻳﺎ‪ ‬ﺟﻮ ﭰﺎٽ ﻳﺎ ﮔﮭﺎرو‪ ،‬درﻳﺎ‪ ،‬ﺳﻤﻨﮉر‬
‫)ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ‪“ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ”‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ،‬ﻧﺌﻮن ﮀﺎﭘﻮ‬
‫‪2015‬ع‪ ،‬ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪ ،‬ص ‪(103‬‬
‫ﺑﻬﺮﺣﺎل‪ ،‬ﭰﻠﻮ‪“ ‬ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت” ۾ ﻛﻢ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اﺳﻴﻦ ﻫﻦ ﻣﺎن اﺧﺘﻼف ﺑﻪ‬
‫ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ُﻫﻦ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﭔﻴﻦ ﺷﺎرﺣﻦ ﺳﺎن اﺧﺘﻼف ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ اﻧﻬﻦ‬
‫اﻫﻲ واﻳﻮن ﺑﻪ ُاﺗﻲ ﺋﻲ ڏﻧﻴﻮن‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﺧﻄﻲ رﺳﺎﻟﻦ ۾‪ ،‬اڳ ۾ ﺋﻲ ڏﻧﻞ ﻫﻴﻮن‪ .‬ﭰﻠﻮ‪ ‬ان ﺗﻲ‬
‫اﻋﺘﺮاض وارﻳﺎ آﻫﻦ ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻫﻲ ۽ اﻫﻲ “ ُﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي” ۾ ﻧﻪ‬
‫اﭼﮡ ﮐﭙﻦ! ﻛﭥﻲ اﭼﻦ؟ ُﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﻲ واﻳﻦ ﺗﻲ اﻋﺘﺮاض ﺟﻲ ﻋﻨﻮان واري ﻣﻘﺎﻟﻲ‬
‫ﺟﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﭔﺌﻲ ۾اﻫﻮ ﺑﻪ ﭔﮅاﺋﻲ ﭤﻮ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ ﺷﺎرﺣﻦ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﺳﻮاﻧﺢ ۽ ﻛﻼم ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫| ‪22‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫وﻗﻒ ﻛﺮي ﮀﮇي ﻳﺎ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﮘﭻ ﭜﺎﮜﻮ ان ﻛﻢ ﻛﻨﺪي ﮔﺬارﻳﻮ‪ .‬اﺳﻴﻦ ُان ﻛﻢ ﺗﻲ‬
‫ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﺑﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ ۽ اﻳﺌﻦ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪‬‬
‫ﺟﻲ ﻛﻢ ﺗﻲ ﺳﻨﺪس زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬۾ ﺋﻲ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺠﮫ اﺧﺘﻼف ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﺎر ﺳﻮﻣﺮو ان ڏس ۾ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫“ﭘﻬﺮﺋﻴﻦ ﺟﻠﺪ ﺟﻲ ﺗﻴﺎري‪ ‬۾ ﭼﺌﻦ ﻧﺴﺨﻦ ) ﭔﻦ ﻗﻠﻤﻲ ﭔﻦ ﮀﺎﭘﻲ( ﭔﺌﻲ ﺟﻠﺪ ۾‬
‫ﻫﻚ وڌﻳﻚ ﻗﻠﻤﻲ ﻧﺴﺨﻲ ۽ ﭨﺌﻴﻦ ﺟﻠﺪ ۾ اﭸﺎ ﻫﻚ وڌﻳﻚ ﻗﻠﻤﻲ ﻧﺴﺨﻲ ﮐﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن‬
‫رﮐﻴﻮ وﻳﻮ‪”.‬‬
‫)ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ‪“ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ”‪ ،‬ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻧﺌﻮن ﮀﺎﭘﻮ ‪ ،2015‬ﺻﺪ ي(‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ﺟﻲ ﺳﻬﻴﮍﻳﻞ “ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ” ﺳﻨﺪس‪:‬‬
‫“ﭔﭩﻴﻬﻦ ﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ۽ ﭘﻨﺠﺎﻫﻪ ﻗﻠﻤﻲ ۽ ﺳﻮرﻫﻦ ﮀﺎﭘﻲ رﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ۽ ﭜﻴﭧ‪) ”...‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪ :‬ڪ(‬
‫ﺟﻮ ﺛﻤﺮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﻫﻲ‪ ‬واﮢﻲ‪:‬‬
‫ﺗﻮن ﺗﺎن ﭘﺎﺋﻲ ﮔﺮﻫﮍ ﻟﭳ‬
‫ﻛﻬﮍي ﻗﻠﻤﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺗﺎن ﮐﻨﺌﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ؟ ان ﺟﻲ ﭴﺎڻ ﻧﻪ ڏﻧﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺎﮘﺌﻲ وﻗﺖ ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ ﺟﻲ ﺳﻬﮍﻳﻞ “ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ” ﺟﻲ اﻫﻤﻴﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ُان ﺗﻲ‬
‫ﻛﺠﮫ ﺗﺤﻔﻀﺎت ﺑﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ “ﭨﺮ _ ڊر” وارو ﻣﺴﺌﻠﻮ‪،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻮ ﻻڙي ﻟﻬﺠﻮ ﺑﺪﻻﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ا اد‬
‫ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪.‬‬
‫‪09_01_2018‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 23‬‬ ‫| ‪24‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺣﺎﺻﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ‬ﻣﺎن اﻳﻢ اي ﺳﻨﮅي ادب ۾ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﻧﻤﺒﺮ ﮐﮣﻲ‬
‫ﮔﻮﻟﮉ ﻣﻴﮉل ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻴﻮ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻻﻫﻦ ﭼﺎڙﻫﻦ ﻣﺎن ﭘﺎر ﭘﺌﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪ ‬۾ اردو ﻳﻮﻧﻴﻮﺳﭩﻲ ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﻨﮅي ﺷﻌﺒﻲ ﻣﺎن “ڍاﭨﻜﻲ ﻟﻮڪ ادب‬ ‫ِ‬
‫ﺌ‬ ‫ُ ‪ ،‬ﺌھ ﺌﺊ ﮭ‬ ‫ﺟﻮ ﺳﻤﺎﺟﻲ_ ﻟﺴﺎﻧﻴﺎﺗﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ اﭜﻴﺎس” ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ ﭘﻲ‪ .‬اﻳﭿ‪ .‬ڊي ﻣﻘﺎﻟﻮ ﻣﻜﻤﻞ‬
‫ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﺳﺎن ﺟﻲ اﻛﺜﺮ ﻋﺎﻟﻤﻦ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻟﻬﺠﻮ ﭴﺎﮢﺎﻳﻮ‬
‫ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﺳﺎن ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪت ۽ اﻟﻔﺖ ﻫﺮ ﺳﻨﮅي‪ ‬ﮐﻲ ﺣﺪ ﮐﺎن وڌﻳﻚ‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ُﭰﻠﻮ اﻫﻮ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ڍاﭨﻜﻲ ﻫﻚ اﻟﮗ ﭔﻮﻟﻲ آﻫﻲ‪ُ .‬ﻫﻦ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮﻳﻘﻦ ﺳﺎن ان ﺟﻮ اﻇﻬﺎر ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ درﮔﺎﻫﻪ ﺗﻲ‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ۾ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ اﻫﮍا ﻟﻔﻆ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ‬
‫ﺣﺎﺿﺮي ﺗﻪ ﻫﺮﻛﻮ ﭜﺮي ﭤﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﺮ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻣﻘﺼﺪ ُﺟﺪا ُﺟﺪا آﻫﻲ‪ .‬اﻫﮍي‪ ‬رﻳﺖ ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫ﻛﻼم ۾ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﺧﻴﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ اﻫﻲ اﺻﻞ ۾ ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻟﻔﻆ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﻣﺎن ﺑﻪ ﻫﺮﻛﻮ واس وﭠﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻛﻮ ﮘﺎﺋﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﻛﻮ ﭘﮍﻫﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻛﻮ ُﭔﮅي ﭤﻮ‪.‬‬ ‫ﺟﮭﮡ )ﻟﺴﻲ( )‪ (3‬ڍاﭨﻴﺌﮍو )ڍاﭨﻜﻲ‪‬‬‫ﺟﮭﮍوڪ‪ (1) :‬ڍﻳﭕﺮ ُ)ا َن ﺟﻮن وڏﻳﻮن ڍﻳﺮﻳﻮن( )‪َ (2‬‬
‫ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﺤﻘﻖ ۽ ﻣﺎﻫﺮ اﻧﻬﻦ ﺳﻤﻮرﻳﻦ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﺗﻲ ﻏﻮر ۽ ﻓﻜﺮ ﻛﺮڻ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻧﻮان‬ ‫ﺟﻮ ﻫﻚ ﮔﻴﺖ( وﻏﻴﺮه‪.‬‬
‫ﻣﻮﺗﻲ ﻣﻴﮍي ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻟﮑﮣﻴﻦ وﺳﻴﻠﻲ ﻋﺎم ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﭵﺎﺋﻲ ﭤﻮ‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ُﭰﻠﻮ ﻣﻴﮕﮭﻮاڙ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻨﺪس ﻣﻘﺎﻟﻲ ﺟﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻣﻨﻔﺮد آﻫﻦ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‪ (1) :‬ﻧﻮري‪ ،‬ﻧﺎري ۽‬
‫اﻫﮍن ﻣﺤﻘﻘﻦ ﻣﻨﺠﮭﺎن ﻫﻚ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﻋﺪم )‪ (2‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ۽ ﻋﻤﻞ ﺟﻲ اﭘﭩﺎر )‪ (3‬ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ُﭰﻠﻮ اﻫﮍن ﻧﻮﺟﻮاﻧﻦ ﻣﻨﺠﮭﺎن ﭘﮡ ﻫﻚ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻦ ﭤﻮري ﻋﺮﺻﻲ ۾ اﻳﮇا‬ ‫ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ﺗﻲ ﭤﺮي ﺳﻤﺎج ﺟﺎ اﺛﺮ وﻏﻴﺮه‪ .‬ﺳﻨﺪس ﺗﺤﻘﻴﻖ ۾ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ُڏک ڏﭠﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﻮﻧﺪ ﺳﺴﺌﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺟﺎﮐﻮڙ واﻧﮕﺮ ﻣﺜﺎل ڏﺋﻲ ﺳﮕﮭﺠﻦ‪ .‬ﻫِﻦ ﮐﻲ‬ ‫ﻓﻜﺮ ﺗﻲ ﮔﮭﮣﻮ ڌﻳﺎن ڏﻧﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﺳﺎن ﻫِﻦ ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ دور ۾ ﺑﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ‬
‫ﺳﻮرن َﺳﭩﻴﻮ ﺗﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ان ﺳﺎن ﮔﮇ آوي‪ ‬۾ ﭘﭽﺎﺋﻲ ﭤﮅو ﮔﮭﮍو ﺑﻪ ﺑﮣﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﻫﻚ ِﭘ َﻴﺮ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ ڏﺳﻮن ﭤﺎ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻓﻜﺮ ﺗﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر‬
‫اﻋﻠﻲ ﻛﺎرﻛﺮدﮔﻲ ڏﻳﮑﺎري‬ ‫ُ‬
‫اﻫﻮ ﺋﻲ ﺳﺒﺐ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﻦ ﺟﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﻢ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اﺗﻲ ٰ‬ ‫ﻧﺎﻫﻴﻮن‪ .‬اﺳﺎن وﭨﺲ اﻛﺜﺮ ﻛﺮي ﺑﺎس ﺑﺎﺳﮡ ۽ ُﭘﭧ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬وﭸﻮن ﭤﺎ‪ُ .‬ﻫﻦ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅ اﭜﻴﺎس اﻛﻴﮉﻣﻲ‪،‬‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮣﺎﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ۾ ﺟﻴﻜﻲ َﮔ َﺲ ڏﺳﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺗﻲ ﻫﻠﮡ‬
‫زﻳﺒﺴﭧ‪ ،‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ ۽ اﭴﻜﻠﮫ ﺷﻬﻴﺪ ذواﻟﻔﻘﺎر ﻋﻠﻲ ﭜﭩﻮ‬ ‫ﮐﺎن ﻛﻴﭕﺎﻳﻮن ﭤﺎ‪ُ .‬ﻫﻦ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﻫﻤﭥﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﺟﻮ‬
‫ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ آف ﻻ )زﻳﺒﻞ( ۾ ﺳﻨﺪس ﺻﻼﺣﻴﺘﻦ ﺟﺎ ﺟﻮﻫﺮ َﭘﺴﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪.‬‬ ‫وڏو ﺣﺼﻮ ان ﻫﺪاﻳﺖ ۽ ﻣﺜﺎﻟﻦ ﺗﻲ ﭔﮅل آﻫﻲ‪ .‬اﺳﺎن ﻣﺎن ﺗﻤﺎم ﮔﮭﭧ ﭘﮍﻫﻴﻞ ﮘﮍﻫﻴﻞ‬
‫ُﻫﻦ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺗﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷﺎﮔﺮدي‪ ‬واري زﻣﺎﻧﻲ ﮐﺎن ﺋﻲ ﺷﺮوع ﻛﺌﻲ‬ ‫ﻣﺎﮢﻬﻦ ان ﻫﺪاﻳﺖ ﺗﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻦ ﺗﻤﺎم ﭤﻮرڙن ۾ ﭰﻠﻮ ﺑﻪ ﺷﺎﻣﻞ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻮ ﺋﻲ‬
‫ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ان ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ ۽ ﻓﻜﺮ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ‬ ‫ﺳﺒﺐ آﻫﻲ ﺗﻪ ُﭰﻠﻮ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﻫﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ۾ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻲ ان ﻓﻜﺮ ﮐﻲ ﭘﮑﻴﮍڻ‬
‫ﻛﺘﺎب ۾ ﺟﻴﻜﻲ ﻣﻘﺎﻻ ﺷﺎﻣﻞ آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ۾ ﺑﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻴﺘﻦ‪ /‬ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ‬ ‫ﺟﻲ ﭜﺮﭘﻮر ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬اﻣﻴﺪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺣﺎص ﻛﺮي ﻧﻮﺟﻮان ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ﮐﻲ‬
‫ﭘﮍﻫﮣﻴﻦ ۽ ﻣﻌﻨﺎﺋﻦ ﺗﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﭤﻴﻞ آﻫﻲ‪ُ .‬ﻫﻦ ان ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺳﺎن‬ ‫دﻟﭽﺴﭙﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﭘﮍﻫﻲ ﻻڀ ﭘِﺮاﺋﻴﻨﺪا‪.‬‬
‫اﺧﺘﻼف ﺑﻪ ڏﻳﮑﺎرﻳﺎ آﻫﻦ ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ را‪ ‬ﺟﻮ اﻇﻬﺎر ﺑﻪ واﺿﺢ ﻧﻤﻮﻧﻲ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺧﺎص‬ ‫ﻣﺎن ﭰﻠﻮ‪ ‬ﮐﻲ اﻫﮍي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻟﮑﮡ ۽ ﮀﭙﺠﮡ ﺗﻲ ﻣﺒﺎرﻛﻮن ڏﻳﺎن ﭤﻮ ۽‬
‫ﻛﺮي ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﭤﺮ ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻲ ۽ ُاﺗﺎن ﺟﻲ ﻛﺘﺐ آﻧﺪل ﻟﻔﻈﻦ ﺗﻲ ﺑﺤﺚ ﻛﻴﻮ‬ ‫اﻣﻴﺪ ﻛﺮﻳﺎن ﭤﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ۽ ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﺪي‪ ،‬اﻫﮍا ﭔﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﺘﺎب ﻟﮑﻨﺪو‪.‬‬
‫ُ‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﭰﻠﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻚ اﻧﻔﺮادﻳﺖ اِﻫﺎ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﮐﻲ ﺳﻨﮅي‪ ‬ﮐﺎن ﺳﻮا‪‬‬
‫ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ ﺳﻨﺪس ﻣﺎدري ﭔﻮﻟﻲ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﮍي‪ ‬ﻃﺮح اﻧﮕﺮﻳﺰي ۽ اردو ﺑﻪ ﺳﭡﻮ ﻋﺒﻮر‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 25‬‬ ‫| ‪26‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺌل ﺌ و‬ ‫ڊا‬
‫ڊﻳﻦ ﻟﻴﻨﮕﺌﻴﺠﺰ‬
‫وﻓﺎﻗﻲ اردو ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﻖ ﻛﻴﻤﭙﺲ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‬

‫ُﺳﭹﻮ ﺟﻲ ﺳﺎﮢﻴﻬﻪ‪ ،‬ﺗﻪ ﺑﻪ َوﻧِﻬﻴﺎن ﺋِﻲ ِوﺗﺮو‪،‬‬

‫ﮔﮭﻮرﻳﻮ ﺳﻮ ﭘﺮڏﻳﻬﻪ‪ ،‬ﺗﻮڙي ُﭰﻠﻴﻦ َﮀﺎﻧﺌﻴﻮ‪.‬‬

‫اڄ ﮐﺎن ﻛﺎرﻧﻬﻦ )ﻳﺎرﻧﻬﻦ( ﮐﻦ ﺳﺎل ﭘﻬﺮﻳﻦ ﻫﻚ ﺳﺎﻧﻮري ﺳﻴﭙﻜﮍي‪،‬‬

‫ﭼﻤﻜﻨﺪڙ اﮐﻴﻦ واري ﮀﻮﻛﺮي ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ ﮐﻠﮡ واري ﭘﻬﺮﻳﻦ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺗﻌﺎرﻓﻲ‬
‫ﺮﺟ ﺴﺖ اﻧﺪاز ۾ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻠﻚ ﻣﻠﻴﺮ ﺳﺎن‬ ‫ﻛﻼس ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ ُﺑ ُ‬
‫ﻛﺮاﺋﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﮔﮇ وﻳﭡﻞ ﻣﻮن ﺳﻤﻴﺖ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﭝﻨﻲ اﺳﺘﺎدن ﺟﻮ ﺳﻤﻮرو ڌﻳﺎن ﺑﻪ‬
‫ڏاﻧﻬﺲ ﮀﻜﺠﻲ وﻳﻮ‪.‬‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺗﻌﺎرف ﭘﻮرو ﻛﺮي ﺳﭝﻨﻲ اﺳﺘﺎدن ﮐﻲ ﻧﻤﺴﻜﺎر ﻛﻨﺪي‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﮢﺎﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻫﻴﭟ ﻟﻬﻲ وﭸﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ اﻳﺌﻦ وﻳﭡﻮ‪ ،‬ﭴﮡ وڳ ﮐﺎن وﮀﮍي‬
‫آﻳﻮ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﺷﺎﮔﺮدن ﺟﻲ ﺗﻌﺎرف ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬اﺳﺘﺎدن ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﭗ واري اﻧﺪاز ۾ آﻳﻞ‬
‫ﺷﺎﮔﺮدن ﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ وﻳﭽﺎر وﻧﮉﻳﺎ‪ ،‬ﺗﻪ ﭴﮡ ﭤﺎﻧﻴﻜﻮ ﭤﻲ وﻳﻬﻲ رﻫﻴﻮ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺋﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ‬
‫۾ ﺳﭝﻨﻲ اﺳﺘﺎدن ﺟﻲ اﮐﻴﻦ ﺟﻮ ﺗﺎرو ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﻢ ﻛﻼﺳﻴﻦ ﺟﻮ ﭴﮡ ﺳﺮواڻ ﭤﻲ‬
‫ﭘﻴﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﺻﻼﺣﻴﺘﻮن ﻧﮑﺮي ﻧﺮوار ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺳﻮال ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺗﻪ ﮐﻴﺲ ﭴﮡ ُﺳﺘﻲ‬
‫ﭘﻴﻞ ﻫﺌﻲ ۽ ﺟﻮاب ﺑﻪ ﮐﻴﺲ ﺗﺎﭸﻲ ﭘﻴﭩﻲ ﭘَ ُﭧ ﭤﻴﻞ ﮐﭙﻨﺪو ﻫﻮ‪،‬ﺳﭝﻨﻲ اﺳﺘﺎدن ﺟﻲ‬
‫ﭜﺎﻧﺌﮡ ﻛﺮي اﻫﮍو ﺗﻪ ُﺑﻮد ۾ اﭼﻲ وﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ُﻧﻮد ﭤﻲ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ۽ ﺳﻨﺪس اﺳﺘﺎدن ﺳﺎن‬
‫اﮀﺎﺗﺮاﺋﻲ ﻛﺮي وﻳﭡﻮ‪ .‬اﻫﺎ ُ‬
‫ﻛ َﻮڙاﺋِﻲ ﺳﻨﺪس َو َڙ ﮐﻲ ﺑﻪ ﺑﻲ ﭘﺎڙي ول ﺟﻴﺎن وﻳﮍﻫﻲ‬
‫وﻳﺌﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﮐﻴﺲ ﺟﮇﻫﻦ ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻲ ڌوﻧﺪاڙ آﺋﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻧﻤﺮﺗﺎﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن وﭸﻲ اﻧﻬﻦ‬
‫اﺳﺘﺎدن ﺟﺎ َﭼﺮن ﭼﻤﻴﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﺎﮢﺲ ﺷﺎﮔﺮدي‪ ‬ﺳﺎن ﮔﮇ دوﺳﺘﻲ‪ ‬وارو ﻧﺎﺗﻮ‬
‫ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺮوع ﺷﺮوع ۾ ﺟﮇﻫﻦ اﻧﮅ ﺟﻲ ﮔﮭﻮڙي ﺗﻲ ﭼﮍﻫﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﻮن ﻓﻘﻂ ﮐﻴﺲ‬
‫ﻛ ﻦ ﻣﺎن ﻛﮃي‬ ‫اﻳﺘﺮو ﭼﻴﻮ ﺗﻪ ﻫﺎﭤﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﻧﻪ ڏﻳﮑﺎر‪ .‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﻚ َ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 27‬‬ ‫| ‪28‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﮀﮇﻳﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬راﺟﺎ ﭘﻮرس ﺟﻲ ﻓﻮج واﻧﮕﻲ ﭘﺎڻ ﺑﻪ ان ﻫﺎﭤﻲ‪ ‬ﻫﭥﺎن ﻟﺘﺎڙﺟﻲ وﻳﻮ‪.‬‬
‫ﻫﺎﮢﻲ ﭜﻠﻲ ﭘﻴﻮ ﺳﭵﻲ ﻋﻤﺮ ﭘﭡﺎ ﺳﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻫﻲ ﭰﭧ ُﮀﭩﮡ وارا ﻧﺎﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻨﺪس ﻫﻲ ﻛﺘﺎب ڏﺳﻲ ﻣﻮن ﮐﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ڏاڍي ﺧﻮﺷﻲ ﭤﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ‬ ‫‪...‬‬ ‫ال ا ﺌر ڙ ذ‬ ‫‪،‬‬
‫ﺟﻮ ﻣﻬﺎڳ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺎﻧﺎﺋﺘﻲ اﺳﺘﺎد ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻧﺎﮔﭙﺎل ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ۾‬
‫ﻛﻦ ﺳﻮاﻟﻦ ﺟﺎ ﻛﻲ ﺟﻮاب ﺳﻨﺪر ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺪم ﺟﻲ اوڙاﻫﻪ ۾ اﮀﻼﻳﺎ آﻫﻦ‪ ،‬اﻣﻴﺪ ﺗﻪ ان‬ ‫ِ‬ ‫ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻓﻨﻲ ﺗﻮڙي ﻓﻜﺮي ﺧﻮﺑﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ‬
‫اوﻧﻬﺎﺋﻲ‪ ‬ﻣﺎن اﻫﻲ ﺟﻮاب آﮢﻴﻨﺪو ﺑﻪ ﭘﺎڻ‪...‬‬ ‫ﺗﻪ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ آﻫﻲ ﺋﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﺟﺪاﻧﻲ ﺳﮕﻬﻪ‪ ،‬ﺗﺨﻴﻼﺗﻲ ﻣﻌﻴﺎري ۽‬
‫ڊﻛﺸﻦ ﺳﺒﺐ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﺑﻪ ﺳﭝﻨﻲ ﺷﺎﻋﺮن ﮐﺎن ﻣﭥﺎﻧﻬﻮن ۽ ﻣﻤﺘﺎز ﻧﻈﺮ اﭼﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫دﻋﺎﮔﻮ‬ ‫آﻓﺎﻗﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻚ ﺧﻮﺑﻲ اﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ان ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ دور ۾ ﻗﻴﺪ ﻳﺎ‬
‫ﺌ ري‬ ‫ر ﺌن‬ ‫ﺑﻨﺪ ﻧﭥﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﻬﺠﻲ‪ .‬ﺑﻠﻜﻞ اﻫﮍي ﻃﺮح ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﺑﻪ ﻫﺮ دور ۽ ﻫﺮ‬
‫ﺳﻨﮅي ڊﭘﺎرﻧﻤﻴﻨﭧ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي آﻫﻲ‪ .‬ﻓﺮد ﻫﻦ ﻛﺎﺋﻨﺎت ۾ ﺧﻮﺷﻴﻮن ﺑﻪ ﻣﺎﮢﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ درد ﺳﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‬ ‫ﻫﻤﻜﻨﺎر ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻔﻠﻮن ﺑﻪ ﻣﭽﺎﺋﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ اﻛﻴﻼﻳﻦ ﺟﺎ ﻋﺬاب ﭘﮡ ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﺮي ﭤﻮ‪.‬‬
‫‪2018-02-11‬‬ ‫دوﺳﺘﻴﻮن ﺑﻪ رﮐﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ دﺷﻤﻨﻴﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻬﻦ ڏﺋﻲ ﭤﻮ‪ .‬آﺳﻮدو ۽ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻪ ﮔﺬاري‬
‫ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻏﺮﻳﺒﻲ ۽ ﻣﺴﻜﻴﻨﻲ ﺣﺎل ۾ ﺑﻪ ﻫﻠﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﺤﺒﺘﻮن ﺑﻪ ﻛﺮي ﭤﻮ‪،‬ﺗﻪ ﻧﻔﺮﺗﻮن ﺑﻪ ﺳﻨﺪس‬
‫ﭘﻠﺌﻪ ﭘﻮن ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺑﻬﺎدر ﭤﻲ ﺟﻨﮓ ۾ ﺟﻬﻴﮍي ﺑﻪ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﮇﻫﻦ ﻛﺎ ﻛﻨﮉ وﭠﻲ ﻣﺼﻠﺤﺘﻦ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻪ ﭤﻲ وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬وﺻﻞ ﺟﺎ ﻟﻤﺤﺎ ﺑﻪ ﻣﺎﮢﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﺟﺪاﻳﻦ ﺟﺎ ﻋﺬاب ﭘﮡ ﺳﻬﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫وﻓﺎﺋﻮن ﺑﻪ ﻣﺎﮢﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﺑﻴﻮﻓﺎﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﺎ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﺟﺒﻞ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﮘﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﺗﻬﻦ ﻣﺎن ﻣﻮﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﮍي ﮐﮣﻲ اﭼﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻬﻨﮕﻞ ﺑﻪ ﮘﻮﻟﻬﻲ ﭰﻮﻟﻬﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ رﮢﻦ ۾ ﺑﻪ راﺗﻴﻮن‬
‫ﺑﺴﺮ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬آﻛﺎش ﺗﺎن ﺳﺘﺎرن ﺟﻲ ﭼﺮﭘﺮ ﺗﻲ ﻧﻈﺮ رﮐﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ زﻣﻴﻦ ﺟﻲ ﺗﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ‬
‫ﮐﻮﭨﻲ ﭤﻮ‪ .‬اداس ﺷﺎﻣﻦ ﺟﺎ ﻣﻨﻈﺮ ﺑﻪ ڏﺳﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﺗﺎزي ﻫﻴﺮ ۽ ﻣﺎڪ وﻫﻨﺘﻞ ﺻﺒﻮح ﺟﻮ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺎرو ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﭘﮑﻲ ﭘﮑﮡ‪ ،‬وڻ ﭨﮡ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮر‪ ،‬ﺟﻴﺖ ﺟﮣﺎ ۽ ﭔﻲ ﻣﺨﻠﻮق ﺑﻪ ڏﺳﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ‬
‫ﭘﺎڻ ﺟﻬﮍن ﺳﺎن ﭘﻴﭻ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻲ ﭤﻮ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﻟﻄﻒ ﺑﻪ ﻣﺎﮢﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﻮت ﺟﻮ اوﻧﻮ ﺑﻪ ﭘﺎڻ‬
‫ﺳﺎن ﮔﮇ ﮐﮣﻲ ﻫﻠﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻓﺮد ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ ﻫﻚ ﭴﺎر ۾ رﻫﻲ ﭤﻮ ﺟﻨﻬﻦ ۾ ادﺑﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻓﻄﺮي‪،‬ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ۽ ﺟﻤﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻟﻘﺎ‪ ‬ﻫﺮ ﭘﻞ روﻧﻤﺎ ﭤﻴﻨﺪا رﻫﻦ‬
‫ﭤﺎ‪ .‬۽ ﺳﻮﭼﻴﻨﺪڙ ﻓﺮد ﻫﺮ ﻟﻤﺤﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن ﺗﺮي اﻳﻨﺪڙ ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻦ ﮐﻲ ﻣﺤﺴﻮس‬
‫ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﺑﻪ ﻫﺮ ﻟﻤﺤﻲ ۾ ﺗﺮي اﻳﻨﺪڙ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ ﮐﺎن وﻳﻨﺪي‪،‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 29‬‬ ‫| ‪30‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻓﻄﺮي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻟﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﺗﻮڙي ﻣﺎﺑﻌﺪ اﻟﻄﺒﻴﻌﺎﺗﻲ ﻟﻘﺎﺋﻦ ﺟﻲ‬ ‫ﻛ ُﺲ‪،‬‬‫ﻠﺐ ﺟﻮ ﻛﺎرو ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﻛﺎﺗِ َﺐ ﻻﻫﻴﻴﻦ َ‬ ‫َﻗ ُ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﻈﺮ ﻧﺎﻣﻦ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﺷﺎﻋﺮي ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻌﻲ ۽ ﻣﻬﻞ ﺟﻲ‬ ‫ﭸﺎﻳ ِﻢ ﭘﺎﻧ ِﻬﻨﺠﺎ‪.‬‬ ‫َ‬
‫وﻳﻞ ِو َ‬
‫ﺷﺎﻋﺮي آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻮ اﺳﺎﻧﺠﻲ ﮔﮇﻳﻞ ﺷﻌﻮر ﺟﻮ ﻋﻜﺎس ۽ ﻧﻘﺎش آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺸﻚ ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﻓﺮد ﺟﻲ ﻫﺮ اﺣﺴﺎس ﺟﻮ ﺷﺎﻋﺮ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ان آﻓﺎﻗﻴﺖ ﺳﺒﺐ‬
‫اﻫﮍي ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮ ﮐﻲ ﺳﻤﺠﻬﮡ ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﻴﺘﻦ ﺗﻮڙي واﻳﻦ ﺟﻮن ﺷﺮﺣﻮن‬ ‫ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ اﺳﺎن ﺟﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﭻ آﻫﻲ‪ ،‬۽ اﻫﻮ ﻫﻦ ﭘﺎڻ ﺋﻲ ﭼﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪“ ،‬اڄ ﭘﮡ‬
‫ﻟﮑﮡ ﺳﻨﺪس ﭔﻮﻟﻲ ۽ اﺳﺘﻌﺎرن ﺟﻮن ﻣﻌﻨﺎﺋﻮن ﺟﺎﭼﮡ ۾ اﺳﺎﻧﺠﻲ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺗﻮڙي ﺟﻮ وﺳﺎن‬ ‫آﮬﮍﻳﻦ ﻣﻴﮍو آﻫﻲ ﻣﭻ ﺗﻲ‪ ”.‬ﻣﭻ ﺗﻲ ﻟﮙﻞ ﻣﻴﮍي ۾ اﺳﺎن ﺟﻮ دوﺳﺖ ڊاﻛﭩﺮ ﭰﻠﻮ ﺑﻪ ﺑﻴﭡﻞ‬
‫ﻧﺎﻫﻲ ﮔﻬﭩﺎﻳﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﻮ ﻋﻈﻴﻢ ۽ ﻋﻤﻴﻖ اﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ ان ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ڊﺳﻜﻮر ﻧﺎﻫﻲ ﭤﻲ‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﻫﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻠﻢ ۽ ﺳﻤﺠﻬﻪ آﻫﺮ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﻣﺎن ﻧﻮان ﮔﻮﻫﺮ‬
‫ﺳﮕﻬﻴﻮ؛ ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﭤﻴﮡ ﮔﻬﺮﺟﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻓﻜﺮي ڏﺳﺎﺋﻮن اﻳﮇﻳﻮن ﺗﻪ ﻋﻤﻴﻖ ۽ ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮ‬ ‫ﮘﻮﻟﻬﻲ ﻛﮃﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﺳﻨﺪس ﺳﭝﻴﺌﻲ آرﭨﻴﻜﻞ ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﻛﻨﻬﻦ‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻮ اﻧﻬﻦ ﺗﻲ ﺷﺎﻳﺪ اﭸﺎ ﻛﻴﺌﻲ ﺻﺪﻳﻮن ﻛﻢ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس‬ ‫ﻃﺮح ﺳﺎن اﻫﻢ آﻫﻦ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻫﺮ آرﭨﻴﻜﻞ ۾ ﻛﻮ ﻧﻪ ﻛﻮ ﺳﻮال اﭤﺎرﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻲ ﺧﺎص ﺧﻮﺑﻲ اﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ‘ان ﮐﻲ وﻗﺖ ﺗﻮڙي ڏاﻫﭗ ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺧﺎص‬ ‫ﺳﻨﺪس ﻣﻘﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﺧﺎص ﮘﺎﻟﻬﻪ اﻫﻲ ﺳﻮال آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﻫﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻟﻴﮑﻲ ﺣﻞ ﻛﺮڻ‬
‫ﭘﺌﻤﺎﻧﻲ ۾ ﻗﻴﺪ ﻧﭥﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﻬﺠﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻫﻮ ﻫﻨﺮ اﻳﮇو ﺗﻪ ﻳﻜﺘﺎ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﺮ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‬ ‫ﺟﻲ ﺗﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻫﻲ ﺳﻮال اﭸﺎ وڌﻳﻚ ﺟﻮاﺑﻦ ۽ دﻟﻴﻠﻦ ﺟﺎ ﮔﻬﺮﺟﺎﺋﻮ‬
‫ﭤﻴﻨﺪڙ ﻣﻨﻈﺮ ﻧﺎﻣﻲ ﺳﺎن ﮔﮇ ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﻃﺮح ﺳﺎن اﺳﺎن ﺳﺎن ﭔِﭧ ﺑﻴﭡﻞ ﻧﻈﺮ اﭼﻲ‬ ‫آﻫﻦ‪ .‬ﭰﻠﻮ ﺟﻲ ﺳﻮال اﭤﺎرڻ وارو روﻳﻮ ﻳﻘﻴﻨﺎً اﺳﺎن ﺟﻲ ﭔﻴﻦ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﭼﮡ ﺗﻲ‬
‫ﭤﻮ‪ .‬اﻫﻮ ﺋﻲ ﻫﻦ ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻮ ﻛﻤﺎل آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﻦ وﻗﺖ ﺟﻲ ان ﻓﺮﻳﻜﺌﻴﻨﺴﻲ ﮐﻲ‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﻛﻨﺪو‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻫﻮ ﺳﻮال ﭤﻮ اﭤﺎري ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﺟﻬﭙﻲ ۽ ﺟﻬﭩﻲ ورﺗﻮ آﻫﻲ’ ﺟﻮ ﻛﻴﺘﺮن ﻫﻨﮅن ﺗﻲ وﻗﺖ ﺳﻨﺪس ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺤﺴﻮس ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪.‬‬ ‫“ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﻏﻴﺮ ﺷﻌﻮري ۽ ﺷﻌﻮري ﺗﺎرﻳﺦ ‘وﻳﻨﺪي اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻋﻮرت ﺟﻲ‬
‫ﻴﻨﻬﻦ ﻧ ِﺒ ُﺎر‪،‬‬‫َﭘ ِﻠﻴﺎن‪َ ،‬ﭘ ِﻠﻴﻮ ﻧﻪ َرﻫﻲ‪ ،‬ﻧِ ُﺮﺗﻮن ﻧِ ُ‬ ‫اﻟﻴﻤﻲ ﺟﻮ دﻟﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ا� ﺳﺎﺋﻴﻦ ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ ۾ ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ‘اﺷﺮف‬
‫َ‬
‫آﭘﺎر‪،‬‬ ‫ﻨﺪڙو‪ُ ،‬ا َﭤ َﻞ ُﻣﻮن‬ ‫ﮔﻬﻮرﻳﻮ ِﺟ َ‬
‫ِ‬ ‫ﮔِﻬﮍان‪،‬‬ ‫اﻟﻤﺨﻠﻮﻗﺎت’ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺘﻲ اِﻫﻮ ﺳﻮال ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﮀﺎ ﺟﻴﻜﻮ ﭔﻦ ﭨﻨﮕﻦ‪ ،‬ﭔﻦ ﭔﺎﻧﻬﻦ ۽‬
‫ِﻬﺎر‪ ،‬ﻫﻠﮡ ﺗ ِﻨﻴﻦ َﺣﻖ ﭤِﻴﻮ‪.‬‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َﺟﻨِﻴﻦ َﻣ ِﻦ ﻣ َ‬ ‫ﻫﻚ ُﻣﻨﮉي وارو ﻫﻲ ُاﭜﻮ ﮔﮭﻤﻨﺪڙ ﭰﺮﻧﺪڙ ﮔﻮﺷﺖ ﺟﻮ ﻟﻮﭤﮍو‪ ،‬ﻳﺎ ﮀﺎ اﻧﺴﺎن آﻫﻲ؟ ﻳﺎ ﮀﺎ‬
‫ﻫﻠﮡ ﺟﻮ ﺣﻖ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﭴﺎﮢﻲ ورﺗﻮ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﺳﻨﺪس ﺷﺎﻋﺮي ﻛﻨﻬﻦ ﻫﻚ‬ ‫ﻫﺮ ُاﻫﻮ وﺟﻮد ﺟﻴﻜﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻟﻤﺤﻲ ﮐﺎن ﺋﻲ ‘اﻧﺴﺎن’ ﭼﺌﺠﻲ‪،‬‬
‫ﻫﻨﮅ ﺑﻴﻬﮡ ﺑﺪران وﻗﺖ ﺳﺎن ﮔﮇ ﻫﻠﻲ ﭤﻲ‪.‬‬ ‫ﺟﮇﻫﻦ ُاﻫﻮ ﻫﻦ ﻛﺎﺋﻨﺎت ۾ اک ﮐﻮﻟﻨﺪي ﺋﻲ رڙ ﭤﻮ ﻛﺮي‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻳﺌﻦ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪‬‬
‫وﭸﺎﻳﻢ ﭘﺎﻧ ِﻬﻨﺠﺎ‪.‬‬ ‫وﻳﻞ ِوﭸﺎﻳﻢ‪ ،‬وﻗﺖ َ‬ ‫ُﻋﻤﺮ َﺳﭛ َﻋ َﺒ ُﺚ‪َ ،‬‬ ‫‘رڙ’ ﮀﺎ ﻻ‪ ،‬ﻫﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮀﺎ ﻻ‪ ،‬ﻫﻲ واﻛﺎ ۽ واوﻳﻼ ﻛﻬﮍي ﻛﻢ ﺟﺎ؟ ۽ واﻗﻌﻲ اﻫﻮ‬
‫ِ ِ‬
‫ُ‬
‫ﻛﺌﮍو ﻣﺲ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ﻟﻮڙﻳﺎن‪ ،‬ﺟﻴﻜﻴﻦ ِ‬ ‫وﻳﭡﻲ ﻟِ ِﮑﻴﻮ ِ‬ ‫ﻣﭩﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭘﻨﻮڙو اﻧﺴﺎن آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪‘ ‬اﺷﺮف ۽ ﻋﻈﻴﻢ’ ﺗﻪ آﻫﻲ ﺋﻲ ﭘﻮ‪ ‬ﺗﻪ ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻛﺮڻ‬
‫وﻳﻞ ِو َ‬
‫ﭸﺎﻳ ِﻢ ﭘﺎﻧ ِﻬﻨﺠﺎ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ﻳﺎ ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﭤﻴﮡ اﺟﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺎٺ ﻛﺮي ﺳﻤﻬﻲ رﻫﺠﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﻃﺌﻲ ﭤﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪‬‬
‫ﭜﺎﮘ َﻴﻨﻲ ﮐﻲ َر ِﺳ ِﺞ‪َ ،‬ا ِﭼﻲ َر ُس‪،‬‬ ‫َ َ‬
‫ا ِﭼﻲ ا ِ‬ ‫‘ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ’ واري ﮘﺎﻟﻬﻪ ۽ اﻧﻬﻲ ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ ﻣﺎن ﺋﻲ ‘ﭘﺮﭜﻮ ﺳﭹﺎﮢﮡ’ وارو ﻓﻠﺴﻔﻮ ﭘﮡ‬
‫وﻳﻞ ِو َ‬
‫ﭸﺎﻳ ِﻢ ﭘﺎﻧ ِﻬﻨﺠﺎ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫اﺟﺎﻳﻮ ۽ ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ﭤﻮ ﻟﮙﻲ‪ .‬دراﺻﻞ اِﻫﺎ ﭘﻬﺮﻳﻦ ‘رڙ’ ﻛﻨﻬﻦ ﺷﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻃﻠﺐ ۽ ﺷﻲ‪‬‬
‫ﻳﻢ َﭘ ُﺲ‪،‬‬ ‫ﺣﺎل ُﻣﻨ ِﻬﻨﺠﻮ ﻫِ َﻬﮍو ِﺟ َﻬﮍو‪ ،‬ﺗﺎن ُﺗﻮن ِﭘ ِﺮ َ‬‫ُ‬ ‫ﺟﻲ ﮘﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻟﻲ ﭘﮣﻲ ﺟﻲ ﭘﻮراﺋﻲ ﺟﻲ ﺋﻲ ‘رڙ’ آﻫﻲ‪ ،‬۽ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﮘﻮﻟﻬﺎ ﺟﻮ ﺳﻔﺮ‬
‫وﻳﻞ ِو َ‬
‫ﭸﺎﻳ ِﻢ ﭘﺎﻧ ِﻬﻨﺠﺎ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ُاﺗﺎن ﺋﻲ ﺷﺮوع ﭤﻲ ﭤﻮ‪ ،‬۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﺟﻮد ﺟﻲ ﭘﻮراﺋﻲ ﺟﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﭔﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ۾ ﮐﮣﻲ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 31‬‬
‫اﻳﺌﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ‘اﻧﺴﺎن’ ﺑﮣﺎﺋﮡ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ ﺟﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ ُاﺗﺎن ﺋﻲ‬
‫ﺷﺮوع ﭤﺌﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﻣﺰي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ‪ ،‬ﺟﻲ ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﻮﻟﻬﺎ ﺟﻮ ﻋﻤﻞ ﻻﺷﻌﻮري ﻫﻮﻧﺪو‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ُاﻫﻮ ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﺗﻪ ﻣﺜﺒﺖ ۽ ﻫﺎﻛﺎري ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ۽ ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ واري‬
‫ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬اﺻﻠﻲ ۽ ﺣﻘﻴﻘﻲ رﺳﺘﻲ ﺗﻲ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ ُاﻫﻮ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‬
‫‘ﭘﺮﭜﻮ ﺳﭹﺎﮢﮡ’ )ﺗﮇﻫﻦ ﺗﻪ اِﻫﻮ ﭼﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺎر ۾ ﻣﺎﻟﻚ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ( ﭘﺮ ﺟﻴﺌﻦ‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺷﻌﻮر ﺟﻲ ﺣﺪن ۾ ﭘﻴﺮ ﭘﺎﺋﻴﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻴﺌﻦ ﺗﻴﺌﻦ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﺻﻠﻲ ۽ ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
‫رﺳﺘﻲ ﺗﺎن ﭤﮍﻫﻨﺪو وﻳﻨﺪو آﻫﻲ ۽ وﭸﻲ ﻛﻨﻬﻦ اوڙاﻫﻪ ۾ ﻛﺮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﭵﻲ‬
‫اڍﻧﮕﻲ ﺳﻔﺮ ۾ ﺟﻴﻜﻮ ﻣﻨﻔﻲ ﺣﺮﻛﺘﻮن ﻛﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻋﺬاب ﺳﮅي ﻳﺎ اڻ‬
‫ﺳﮅي ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺳﺎن ﻋﻮرت ﻣﭥﺎن ﺋﻲ ﻛﮍﻛﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺘﻲ ﺳﻮال اِﻫﻮ ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ‪،‬‬
‫اِﻫﻮ اﻳﺌﻦ ﮀﻮ ﭤﻮ ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻮ اﻧﺴﺎن ﺷﻌﻮري ﺣﺪن ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﺴﺘﻲ ﮀﻮ وﭸﺎﺋﻲ ﭤﻮ وﻳﻬﻲ‬
‫رﻫﻲ؟ اِن ﺟﻮ ﺟﻮاب واﺿﺢ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺟﮇﻫﻦ ﺷﻌﻮري ﻋﻤﺮ ۾ داﺧﻞ ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﺟﻮڙﻳﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪن ۽ اﺻﻮﻟﻦ ﺟﻲ داﺋﺮي ۾ ﺋﻲ رﻫﮣﻮ ﭤﻮ ﭘﻮي‪ .‬ﻣﺜﺎل‬
‫ﻃﻮر ﭔﺎراﮢﻲ وﻫﻲ ۾ ﻫﻮ ﺑﻨﺎ ﻛﭙﮍن ﺟﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﺟﻲ ﺷﻌﻮري ﻋﻤﺮ ۾‬
‫اﻳﺌﻦ رﻫﻨﺪو‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺑﺪاﺧﻼﻗﻲ ۽ ڏوﻫﻪ؛ ﻳﺎ ﭔﺎراﮢﻲ وﻫﻲ ۾ ﮐﻴﮇﻧﺪو رﻣﻨﺪو ﻛﻨﻬﻦ‬
‫ﭘﺎڙي واري ﺟﻲ ﮔﮭﺮ ۾ ﻫﻠﻴﻮ وﻳﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ُاﻫﻲ ُان ﭔﺎر ﮐﻲ ڏﺳﻲ ﺧﻮش ﭤﻴﻨﺪا‪ ،‬ﭘﺮ ﺟﻲ‬
‫ﺷﻌﻮري ﻋﻤﺮ ۾ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﮔﮭﺮ ۾ داﺧﻞ ﭤﻴﻮ ﺗﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ رت وﻫﻲ وﻳﻨﺪو‪ .‬اِﺗﻲ اِﻫﻮ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮال ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﮀﺎ اﻧﺴﺎن آﻫﻲ ﺋﻲ ‘ﺑﺪاﺧﻼق’‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﺳﻤﺎج ﺿﺎﺑﻄﻪ اﺧﻼق‬
‫ﺟﻮڙي ﭘﻨﺠﻮڙ ۾ ﻗﺎﺑﻮ رﮐﻲ‪ ،‬ﻳﺎ وري ﺳﻤﺎج ﺟﻮ ﺋﻲ ﻫﭣ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﻓﻄﺮي وﺟﻮد‬
‫ﮐﻲ اﻫﮍو ﺑﮣﺎﺋﻲ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬وري ﻗﻴﺪ ﻛﺮڻ ۾؟ اِﻫﻮ اڄ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﮙﻬﻪ ﺗﻲ ﻫﻚ وڏو ﺳﻮال‬
‫آﻫﻲ‪”.‬‬
‫ُ‬
‫ﻫﻦ ﻧﻨﮃڙي ﭨﻜﺮي ۾ ﺗﻮڙي ﺟﻮ ﻫﻦ ﺳﻮال اﭤﺎري‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﺟﻮاب ڏﻧﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﭘﺮ آﺧﺮ ۾ ﭘﺎڻ ﺋﻲ ﭼﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ اڄ ﺑﻪ اﻫﻮ ﺳﻮال ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ .‬اﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ ﻫﻮ وري ﭔﻴﺎ‬
‫ﺳﻮال اﭤﺎري ﭤﻮ‪.‬‬
‫“ﻋﺸﻖ ﮀﺎ آﻫﻲ؟ اِﻫﻮ ﺑﻪ ﻫﻚ وڏو ﺳﻮال آﻫﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻓﻜﺮ‬
‫۾ ﻋﺸﻖ ﻓﻨﺎ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺎڻ وﭸﺎﺋﮡ آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎ اِﻫﻮ ﻓﻨﺎ ﭤﻴﮡ ﻳﺎ ﭘﺎڻ وﭸﺎﺋﮡ ﭘﻮﻳﺎن‬
‫| ‪32‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻛﭥﻲ‪ ،‬ﻛﺎ ﺳﻮچ ﺳﻤﺠﮫ ﻳﺎ ﻋﻘﻞ ﺟﻮ ﻛﺮدار آﻫﻲ ﻳﺎ ﺑﻲ ﻋﻘﻠﻲ ۽ ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ۾ ﻋﺸﻖ‬
‫ﻛﺒﻮ آﻫﻲ ﻳﺎ ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ؟ ﻳﺎ ﮀﺎ ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﻳﺎ ﺑﻲ ﻋﻘﻠﻲ ﻓﻨﺎ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ؟‬
‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻴﺎل ۾ اﺻﻞ ﺳﻤﺠﮫ ﺋﻲ اِﻫﺎ آﻫﻲ‪ ،‬اﺻﻞ ﻋﻘﻞ ﺋﻲ اِﻫﺎ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ آڌار ﺗﻲ‬
‫ﻋﺎﺷﻖ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ ﻋﻤﻴﻖ ۾ ﮔﮭﮍي ﭤﻮ ۽ ﺳﭻ ۽ ﺣﻖ ۾ ﻓﻨﺎ ﭤﻲ ﭤﻮ وﭸﻲ‪ ،‬اﻫﮍي ﻋﻈﻴﻢ‬
‫‪ cause‬ﻻ‪ ‬ﺧﻮد ﮐﻲ ﻓﻨﺎ ﻛﺮي ﮀﮇڻ‪ ،‬ﺑﻲ ﻋﻘﻠﻲ ﺗﻪ ﻧﻪ ﭼﺌﺒﻲ‪ ،‬اﺻﻞ ﻋﻘﻞ ﺗﻪ اِﻫﺎ ﻫﻮﻧﺪي‪.‬‬
‫ﭘﺮ ﮘﻬﻴﻠﻲ ﻟﻮڪ ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ۾ ﺑﺮاﺑﺮ اِﻫﺎ ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭼﺌﺒﻲ‪ .‬اﺳﺎن ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮫ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻮچ ﮐﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺑﮣﺎﺋﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻋﻤﻞ ﮐﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺸﻖ ﮐﻲ ﻓﻨﺎ ﭤﻴﮡ ﮐﻲ‬
‫ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﻳﺎ ﺑﻲ ﻋﻘﻠﻲ ﻛﻴﺌﻦ ﭼﺌﻮن‪ ،‬ﮀﻮ اﻧﻬﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻲ ﻋﻘﻞ ۽ ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮫ‬
‫ﭼﺌﻮن ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺎدي ﻣﻔﺎدن ۽ ﻓﺎﺋﺪن ﺟﻲ اﻧﮕﻦ ﺟﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎر آﻫﻦ‪”.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﭰﻠﻮ ﺟﻲ ﺳﻮال اﭤﺎرڻ ﺟﻮ ﻃﺮﻳﻘﻮ ڏاڍو وﮢﻨﺪڙ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻮ ﻣﻌﺼﻮﻣﺎﻧﻪ‬
‫اﻧﺪاز ۾ ﺳﻮال اﭤﺎري ﭤﻮ ۽ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ اﻧﺪاز ۾ اﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﺟﻮاب ﺗﻼش ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﺗﻮڙي ﺟﻮ‬
‫ﻛﭥﻲ ﻛﭥﻲ ﺳﻨﺪس اﭤﺎرﻳﻞ ﺳﻮال ﺟﻮاب ﻣﻠﮡ ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد اﮢﻨﺒﺮﻳﻞ ﺋﻲ رﻫﺠﻲ ﭤﻮ وﭸﻲ‪،‬‬
‫ﭘﺮ ﭘﻮء ﺑﻪ ﻫﻮ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﻮاﻻ ﺿﺮور ﭘﻴﺶ ﻛﺮي وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻮ ﺳﻮال ﺟﻲ ﺟﻮاب ﺟﺎ‬
‫ڏس ﭘﺘﺎ ﺿﺮور ڏﺋﻲ وﭸﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﭘﺎڻ ﭘﺮﺟﻬﮡ واري ﺳﻮال ﮐﻲ ﻫﻮ ڏﺳﻮ ﻛﻴﮇي ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﺖ ﻣﺎن اﭤﺎري ﭤﻮ‪،‬‬
‫“ﻋﻠﻢ ﺧﻮد آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﺮﻳﻦ‪ ‬ﺟﻮ ُﭘﺮﺟﮭﮡ ﺑﻪ‪ ،‬ﭘﺎڻ ارﭘﮡ ﺟﻮ اﺣﺴﺎس ﺑﻪ‬
‫۽ ﻣﺤﺒﻮب ﮐﻲ ﻣﺎﮢﮡ ﺟﻲ واٽ ﺑﻪ‪ .‬ﻫﺘﻲ ﺳﻮال اِﻫﻮ ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﻛﻲ ﻛﻲ وﺟﻮد‬
‫اﻫﮍا آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﺧﻮد آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺎڻ ارﭘﮡ ﺟﻲ اﺣﺴﺎس‪ ،‬ﻣﺜﺒﺖ واٽ ﺗﻲ ﻫﻠﮡ ﮐﺎن ﺳﻮا‪‬‬
‫ﺋﻲ ﭴﻤﻨﺪي ﻳﺎ ﭴﻤﮡ ﮐﺎن اڳ ﺋﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﻛﻴﺌﻦ ﻣﻠﻲ؟ ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻲ ﻣﻨﺰل ﺗﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ رﺳﺘﻲ ﺟﻲ ﭼﻮﻧﮉ ﺳﺎن ﺟﮍي ﭤﻲ‪”.‬‬
‫ﻫﻮ ﺗﻮڙي ﺟﻮ ﻫﻦ ﻧﻨﮃڙي ﺳﻮال ۾ “ﭴﻤﻨﺪي ﭴﺎم” واري اﺳﺘﻌﺎري ﮐﻲ رد ﺗﻪ‬
‫ﻧﭥﻮ ﻛﺮي‪ ،‬ﭘﺮ ان ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن ﻟﻜﻞ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﻲ ﭴﺎﮢﮡ ﻻ‪ ‬ﺳﻮال ﺿﺮور اﭜﺎري ﭤﻮ‪.‬‬
‫اﻫﻮ ﺳﭻ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﺎص ﻃﻮر ﻓﻠﺴﻔﻲ ۾ ﺳﻮال ﺟﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺟﻮاب ﮐﺎن‬
‫وڌﻳﻚ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺳﻮال ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻚ ﺳﻮﭼﻴﻨﺪڙ ذﻫﻦ اﭤﺎري ﺳﮕﻬﻲ ﭤﻮ‪ .‬۽‬
‫ﺳﻮال اﭤﺎرڻ ﻋﻘﻞ ۽ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ آﻫﻲ‪ .‬اﮢﭵﺎﮢﺎﺋﻲ ﺟﻲ ﭴﺎڻ ﺟﻮ اﺣﺴﺎس ﺋﻲ ﺳﻮال‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 33‬‬
‫اﭤﺎري ﺳﮕﻬﻲ ﭤﻮ‪ .‬۽ اﮢﭵﺎﮢﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭴﺎڻ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ وڏي ﭴﺎڻ آﻫﻲ‪ .‬ان ﻻ‪ ‬اﺳﺎن ﺟﻲ‬
‫ﺳﺎﻣﻬﻮن ﺳﻘﺮاط ﺟﻮ ﻣﺸﻬﻮر ﻣﺜﺎل ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭰﻠﻮ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺳﻮال اﭤﺎري‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﺟﻮاب‪ ،‬ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﻣﺎن‬
‫ﮘﻮﻟﻬﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺟﻦ ﺟﺎ ﻛﺠﻬﻪ ﻣﺜﺎل ﻫﺘﻲ ڏﺟﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫“اﺳﺎن ُﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ ‬۾ ﻣﻮﺟﻮد ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻮ اﭜﻴﺎس ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪،‬ﻫﻦ ﺳﺮ ۾‬
‫ﻟﻄﻴﻒ ﺣﻖ ۽ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻲ ﺗﻼش ﻛﻨﺪڙن ﺟﻮ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻲ دﻧﻴﺎ ۽ ﺟﮭﺎن ﺟﺎ ﺳﭛ‬
‫آﺳﺎﻧﮕﺎ ﭘﻠﻲ‪ ،‬ﭘﻮري ﻋﺸﻖ ۽ ارادي ﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﺎن ۽ ﺟﺴﻢ ﮐﻲ ﺑﮑﻦ ۽ ڏﮐﻦ ﺟﻮ‬
‫ﻋﺎدي ﻛﺮي‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ﺗﭙﺴﻴﺎ ڏﺋﻲ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺎري‪ ،‬ﺧﻮدي‪ ‬ﮐﻲ ﮐﺎﺋﻲ‪ ،‬اﭠﺌﻲ ﭘﻬﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ڌﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ڌﻳﺎن ۾ ﮔﻢ رﻫﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻫﻮ ﺟﺰ آﻫﻦ ۽ ﻛﻞ ﺳﺎن ﻫﻚ ﭤﻲ وﭸﮡ ﭼﺎﻫﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﻫﻮ‬
‫ﻗﻄﺮو آﻫﻦ ۽ ﺳﻤﻨﮉ ۾ ﺳﻤﺎﺋﮡ ﮔﮭﺮن ﭤﺎ‪”.‬‬
‫ُﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ ‬۾ ﺟﻮﮘﻲ اﻳﺌﻦ ﮀﻮ ﭤﺎ ﻛﻦ؟ اﺳﺎن ﻣﭥﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺎدي ۽ روح‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺑﺤﺚ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺑﺤﺚ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﻛﭥﻲ ﺑﻴﭡﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ‬
‫ﻧﻈﺮ ۾ ﺣﻖ ﮀﺎ آﻫﻲ وﻏﻴﺮه‪ .‬اﻧﻬﻲ ﺳﻮاﻟﻦ ﺟﻮاﺑﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻬﭽﮡ ﻻ‪ ‬ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺑﺤﺚ ﮐﻲ‬
‫ﺳﺎﻣﻬﻮن رﮐﻨﺪي‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺑﻴﺖ ﮐﻲ ُﭘﺮﺟﮭﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻲ ُاﮐﻴﻞ‬
‫ﻛﺠﮫ اﮔﮭﻴﺮي ﭤﻴﻨﺪي‪:‬‬
‫“ﺟﻮﮘﻴﺌﮍا ﺟﮭﺎن ۾‪ ،‬ﻧﻮري ۽ ﻧﺎري‪،‬‬
‫ﭔﺮي ﺟﻦ ﭔﺎري‪ ،‬آﺋﻮن ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ُا ِن ري‪”.‬‬
‫ﻳﺎ ﺳﻨﺪس ﻫﻲ ﺟﻤﻼ ڏﺳﻮ‪“ ،‬ﻣﺎدي وﺟﻮد ﻫﻚ وﻳﺲ آﻫﻲ‪ ،‬وﻳﺲ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ‬
‫ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬اﺻﻞ ۾ وﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ وﻳﺲ ﻫﭩﻨﺪو ﺗﻪ اﺻﻞ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻴﻨﺪو‪ .‬۽ ﺳﺎﻣﻲ ُاﻫﻮ ﺋﻲ‬
‫ﭼﺌﺒﻮ ﺟﻴﻜﻮ ﭘﺎڻ وﭸﺎﺋﻲ اﮘﺘﻲ وڌﻧﺪو‪.‬‬
‫“ﺳﺎﻣﻲ ﭼﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺳﮏ ﻃﻠﺒﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻮﻧﺪن ﺟﺌﻦ َم ﻫﻮ‬
‫ﺗﻮﮐﻲ وﻳﺲ وﭸﺎﺋﻴﻮ‪ ،‬وﻳﺲ وﭸﺎﻳﻮ ﺗﻮ‬
‫ﺳﺎﻣﻲ آﻫﻲ ﺳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﮧ ﭘﺎڻ وﭸﺎﺋﻲ ﭘﻮرﺋﻮ‪(25)”.‬‬
‫ﭘﺮ ﻫﺘﻲ ﺳﻮال اِﻫﻮ ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ‪ ،‬وﻳﺲ ﭘﺎڻ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ وﭸﺎﺋﻲ ﮀﮇڻ‬
‫ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ اڳ ﺋﻲ ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﺳﻮا‪‘ ‬ﭘﺎڻ’ ﮀﺎ آﻫﻲ؟ ﮀﺎ‬
‫| ‪34‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ُاﻫﻮ روﺣﺎﻧﻲ وﺟﻮد ‘ﭘﺎڻ’ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻫﺎ‪ .‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ان ﮐﻲ وﭸﺎﺋﻲ‪ ،‬ﭘﻮ‪ُ ،‬ان ﮐﺎن‬
‫ﺳﻮا‪ ‬ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻮ رڙﻫﻲ ُاﻫﻮ وﺟﻮد‪ .‬ﻫﻦ ﺳﻮال ﺟﻮ ﺟﻮاب ﻫﻦ ﺑﻴﺖ ۾ اﭼﻲ ﭤﻮ‪:‬‬
‫ُ‬
‫وﻳﺮاڳ‪،‬‬ ‫“ﺳﺎﻣﻲ ﭼﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺳﮏ ﻃﻠﺒﻴﻦ‪ ،‬وارﻳﻴﻦ ﻧﻪ‬
‫ﻻﮘﺎﭘﺎ ﻟﻄﻴﻒ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﮀﮇي ﺟﻮﮘﻲ ﺟﺎڳ‪،‬‬
‫ﺟﺌﻦ ﺗﻮن ُﭜﮣﻴﻦ ﺳﻨﺮو‪ ،‬اي‪ ‬آدﻳﺴﻲ اﭜﺎڳ‪،‬‬
‫ﻻﻫﻮﺗﻴﺌﻜﻮ ﻻڳ‪ ،‬ﻣﺮي ﺟﻲ‪ ‬ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻴﻴﻦ‪”.‬‬
‫ﺗﻮڙي ﺟﻮ ﭰﻠﻮ وڏي ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﻓﻠﺴﻔﻴﺎﮢﻦ‪ ،‬ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻓﻜﺮي ۽‬
‫ﺟﻤﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻧﻮﻋﻴﺖ ﺟﺎ ﺳﻮال اﭤﺎري‪ ،‬ﻫﻮ اﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﺟﻮاب ﻛﮇﻫﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎن‪ ،‬ﻛﮇﻫﻦ‬
‫ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺎن‪ ،‬ﻛﮇﻫﻦ ادب ﻣﺎن ﺗﻪ ﻛﮇﻫﻦ وري ﻧﻔﺴﻴﺎت ﻣﺎن ﺧﺎص ﻃﻮر ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ‬
‫ﺣﻮاﻟﻦ ﺳﺎن ڏﻳﻨﺪو آﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﻮ ﻛﺎﺑﻪ وڏي ﺣﺎم ﻫﮣﻨﺪي ﻧﻈﺮ ﻧﭥﻮ اﭼﻲ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻮ‬
‫اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻣﭹﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ اﺳﺎن اﭤﺎرﻳﻞ ﺳﻮاﻟﻦ ﺟﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺟﻮﮘﺎ ﺟﻮاب ﻧﺎﻫﻴﻮن ڏﺋﻲ ﺳﮕﻬﻴﺎ‪.‬‬
‫ﭰﻠﻮ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ ﺑﻴﺖ ڏﻳﻨﺪي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫“ﺳﺎري رات ﺳﺒﺤﺎن‪ ،‬ﺟﺎﮘﻲ ﺟﻦ ﻳﺎد ﻛﻴﻮ‪،‬‬
‫اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﻣِﭩﻲ‪ ‬ﻟﮅو ﻣﺎن‪،‬‬
‫ﻛﻮڙﻳﻦ ﻛﻦ ﺳﻼم‪ ،‬اﭼﻴﻮ آﮔﮫ ان ﺟﻲ‪”.‬‬
‫اﻧﻬﻦ ﺑﺰرﮔﻦ ﺟﻲ ﻣِﭩﻲ ﻣﺎن ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻲ وﭠﻲ؟ ﻛﻮڙﻳﻦ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ آﮘﮫ ﺗﻲ ﮀﻮ‬
‫اﭼﻲ ﺳﻼﻣﻲ ﭜﺮﻳﻦ ﭤﺎ؟ ﮀﺎ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﺎري رات ﺟﺎﮘﮡ ﺳﺎن اِﻫﻮ ﻣﻘﺎم ﻣﻠﻴﻮ ﻳﺎ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻮ اﻧﮓ آﮔﻲ ازل ﮐﺎن ﺋﻲ ﻟِﮑﻲ ﮀﮇﻳﻮ ﻫﻮ؟ اﻧﻬﻦ ۽ اﻫﮍن ﭔﻴﻦ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ‬
‫ﺳﻮاﻟﻦ ﺟﺎ ﺟﻮاب ﮘﻮﻟﻬﮡ ﻻ‪ ‬اﺳﺎن ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻦ ﮐﻲ ﻣﻨﻮر ﻛﺮي‪ ،‬دﻣﺎغ ﺟﻮ‬
‫ﮐﮍﻛﻴﻮن ﮐﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ۽ اﻧﻬﻦ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﺤﻴﺜﻴﺖ ﻋﺎﻟﻢ ﺳﻤﺠﮭﮣﻮ ﭘﻮﻧﺪو‪،‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﻛﻢ ۾ ﻫﻴﻞ ﺗﺎﺋﻴﻦ اﺳﺎن ﻧﺎﻛﺎم وﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪”.‬‬
‫ﺳﻘﺮاط ﭼﻴﻮ ﻫﻮ‪“ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬روح ﺟﻲ اﻫﺎ اﺷﺘﻬﺎ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ اﻧﺪر ﺟﻲ‬
‫ﺳﻮﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﮘﻮﻻ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺮڻ وارو رﮘﻮ ﭘﻴﺎر ﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﻛﺮي‪ .‬ﭘﺮ ﻣﺤﺒﺖ ﺟﻲ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻖ ﺑﻪ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﻓﺎﻧﻲ ﺑﺪن ﮐﻲ ﻻﻓﺎﻧﻲ ﺑﮣﺎﺋﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﭔﻨﻬﻲ ﺟﻲ وچ ۾ ﻣﺤﺒﺖ ﭔﻴﻬﺮ ﺟﻨﻢ‬
‫وﭠﮡ ﺟﻮ ﻛﺎرڻ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻴﺎر ﻛﻨﺪڙ رﮘﻮ اوﻻد ﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﻦ ﭘﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺑﻪ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 35‬‬ ‫| ‪36‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ داﺋﻤﻲ ﺳﻮﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﮘﻮﻻ ۾ ﺳﻨﺪن واﻫﺮ ﻛﻦ ﭤﺎ ۽ ﻣﺤﺒﺖ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻲ ﮐﻲ ﺑﻘﺎ ﺑﺨﺸﮡ ﻻ‪ ‬ﺳﻨﺪن ﭜﺎﮜﻲ ﭜﺎﺋﻴﻮار ﭤﻲ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻋﺰت‪ ،‬ﻫﻤﭣ‪،‬‬
‫اﻧﺼﺎف‪ ،‬ﻳﻘﻴﻦ ۽ ﺻﺪاﻗﺖ ﺟﻲ ﺷﺎﻫﺮاﻫﻪ ﺟﺎ راﻫﻲ ﺑﮣﺠﻲ ‘ﺣﻖ’ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻬﭽﻦ ﭤﺎ‪”.‬‬
‫اﺳﺎن ﺟﻮ دوﺳﺖ ﭰﻠﻮ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻛﻨﻬﻦ اﻫﮍي ڏاﻫﭗ ﺟﻮ ﺗﺴﻠﺴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ‬ ‫ڪ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬
‫ﺟﻲ رﻫﮡ ﻻ‪ ‬ﻧﻴﻚ ﻟﻤﺤﻲ ﺟﻲ ﭼﻮﻧﮉ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ ﻫﻮﻧﺪي‪ .‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ادب ﺗﻮڙي ﺗﺤﻘﻴﻖ‬
‫ڏاﻧﻬﻦ ﺳﻨﺪس ﺳﻨﺠﻴﺪو روﻳﻮ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﮐﻴﺲ ﻫﻚ ڏﻳﻨﻬﻦ وڏو ﻣﺤﻘﻖ ﻛﻨﺪو‪ .‬اﺳﺎن ﻫﻦ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ آرٽ ﺟﻲ ﺗﺨﻠﻴﻖ ﭤﻴﮡ ﭘﻮﻳﺎن آرﭨﺴﭧ ﺟﺎ داﺧﻠﻲ )‪ (subjective‬۽‬
‫ﺟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻃﺮﻳﻘﻲ ۽ ﺳﻮال اﭤﺎرڻ واري اﻧﺪاز ﻣﺎن ﮔﻬﮣﺎ ُﭘﺮاﻣﻴﺪ آﻫﻴﻮن‪.‬‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ )‪ (objective‬ﭘﻬﻠﻮ ﺑﺤﺚ ﻫﻴﭟ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺗﻮڙي ﺟﻮ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻣﺎﻫﺮن ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺳﺎﻫ َﮍ ﺟﻮ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫رﮐﻴﺞ‪ ،‬ﺳﺎﻧﭝﺎران‬‫ِ‬ ‫َﺣ ﱡﻖ‬ ‫ﻫﺎري!‬
‫َ‬ ‫داﺧﻠﻴﺖ اﻫﻢ ﭘﻬﻠﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻲ‪ ‬داﺧﻠﻴﺖ ﮐﻲ ﺟﻮڙڻ ۾ ﺧﺎرﺟﻴﺖ ﺟﻮ ﭘﮡ وڏو ﻫﭣ‬
‫ڏﻳﺞ‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اب‪ ،‬ﺧِﻴﺎل ﺧﻄِﺮا‪ ،‬ﺗ ِﻦ ﮐﻲ ﺗﺮڪ‬ ‫ُﺧﻮ َ‬
‫ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﻬﻠﻮﺋﻦ ۾ ﺧﻄﻲ ﺟﻲ ﻃﺒﻌﻲ ۽ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﺟﻮڙﺟﻚ ۽ ﺑﻴﻬﻚ‪،‬‬
‫اﻧﺪ ُر آﺋِ ُﻴﻨﻮ ﻛﺮي‪َ ،‬ﭘ َﺮ ۾ ﺳﻮ َﭘﺴﻴﺞ‪،‬‬ ‫َ‬
‫آﺑﻬﻮاﺋﻲ ﻣﺎﺣﻮل‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﺴﻤﻨﻈﺮ‪ ،‬ﺳﻤﺎج ﺟﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﻮچ‪ ،‬روﻳﺎ ۽ ﻋﻤﻞ‪،‬‬
‫اِﻧﻬﻴﻦ‪ ‬راﻫﻪ َرﻣﻴﺞ‪َ ،‬ﺗﻪ ُﻣﺸﺎﻫِﺪو ﻣﺎﮢِﻴﻦ‪).‬ﺷﺎھ(‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ ۽ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن وﻏﻴﺮه‪ .‬اﻳﺘﺮي ﻗﺪر ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻨﻜﺎر ﮐﻲ ﺟﻴﻜﺎ ﻧﺴﻞ در ﻧﺴﻞ ﻣﻮرﺛﻲ ﻣﻠﻨﺪڙ وﻧﮉ ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن ﭘﮡ اﻧﻬﻦ ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫ﭘﻬﻠﻮﺋﻦ ﺟﻮ ﭘﮡ اﮢﺴﮅي رﻳﺖ ﻫﭣ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻲ ﻣﺤﺮڪ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻓﻨﻜﺎر ﺟﻲ‬
‫اﮡ‬ ‫ڊا‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻘﻲ ﺣﺲ ﮐﻲ ﻧﻪ ﺻﺮف ﭘﻴﺪا ﻛﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ُاﭜﺎرﻳﻦ ﺑﻪ ﭤﺎ‪ .‬ﻫﺮ ﻓﻨﻜﺎر ﺟﻮ‬
‫ﺳﻨﮅي ﺷﻌﺒﻮ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ دﻧﻴﺎ ﻃﺮف ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ اﻧﺪاز ۽ روﻳﻮ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺮﻛﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﻧﺪاز‬
‫ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‬ ‫ﺳﺎن اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺧﻮد ﮐﻲ ﺳﻠﻬﺎڙي ﭤﻮ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ ﺟﻴﺘﺮو ﺳﻮﭼﻲ ۽ ﻟﻮﭼﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺳﻮ ﺗﻴﺘﺮو‬
‫ﻟﻬﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻮاﮢﻲ‪ ،‬ڏات ﻧﺎﻫﻲ ذات ﺗﻲ‪ ،‬ﺟﻮ وﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻮ ﻟﻬﻲ‪.‬‬
‫ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺨﻠﻴﻘﻲ ﺻﻼﺣﻴﺘﻴﻦ ﮐﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮڻ ۽ اﭜﺎرڻ ﻻ‪‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﻟﻮﭼﻴﻮ ۽ ﺳﻮﭼﻴﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ۽ ﻣﺸﺎﻫﺪي ﮐﻴﺲ ﻧﻪ ﺻﺮف ﺳﻨﮅ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻣﻬﺎن ﺷﺎﻋﺮن ﺟﻮ ﻣﻬﻨﺪار ﺑﮣﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻋﻮاﻣﻲ ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﺟﻮ اﻫﻢ‬
‫ﻛﺎرڻ آﻫﻲ‪“ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﻋﺎم آﻫﻲ ۽ ان ﺷﺎﻋﺮي ﺟﻮ اﻳﺘﺮو ﺗﻪ‬
‫ادب ۽ اﺣﺘﺮام ﻛﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻛﻮ ﻣﺜﺎل ﻛﻮﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﮍي ﻣﭹﺘﺎ ۽‬
‫ﻋﺰت ﻓﻘﻂ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﭜﺮﭘﻮر ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪(1) ”.‬‬
‫ﻫﻴﭟ اﺳﺎن ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﻓﻦ ۽ ﻓﻜﺮ ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻲ ُﻣﺤﺮﻛﻦ ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ‬
‫ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ آﻫﻦ‪:‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 37‬‬ ‫| ‪38‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺌ ا ‪:‬‬ ‫ﺳﻨﮅ ﺟﻮن ﻗﺪﻳﻢ ﺣﺪون ﭔﮅاﺋﻴﻨﺪي رﺣﻴﻤﺪاد ﺧﺎن ﻣﻮﻻﺋﻲ ﺷﻴﺪاﺋﻲ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺧﻄﻲ ﻳﺎ ﭘﺮﮘﮣﻲ ﺟﻲ ﺗﻬﺬﻳﺐ‪ ،‬ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﭔﻮﻟﻲ ۽ ﭔﻴﺎ‬ ‫ﻟﮑﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺳﻦ ‪1843‬ع ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﮅ ﻫﻚ ڌار ﻣﻠﻚ ﻫﻮ‪ .‬ﻗﺪﻳﻢ زﻣﺎﻧﻲ ۾‪ ،‬ﺳﻨﮅ‬
‫ﺳﭛ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﭘﻬﻠﻮ اﻧﻬﻲ ﺧﻄﻲ ﺟﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‪ ‬ﺗﻲ آڌارﻳﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﻛﺎﻛﻮ ﭜﻴﺮو ﻣﻞ ﻟﮑﻲ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮن ﺣﺪون ُاﺗﺮ ۾ درﻳﺎ‪ ‬ﺟﮭﻠﻢ ﺗﺎﺋﻴﻦ ُﻫﻴﻮن‪ ،‬۽ ﻛﺸﻤﻴﺮ ﺟﺎ ﺑﻌﺾ ﻫﻴﭡﻴﺎن‬
‫ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ ﻫﻚ ﻣﮑﻴﻪ ﭜﺎﮜﻮ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﻨﻬﻦ ﭘﺮﮘﮣﻲ ﺟﻲ ﻃﺒﻌﻲ‬ ‫ﺿﻠﻌﺎ ﺑﻪ ُان ۾ ﺷﺎﻣﻞ ُﻫﺌﺎ‪ُ .‬اﺗﺮ ۾ درﻳﺎ‪ ‬ﻫﻴﻠﻤﻨﺪ ُان ﺟﻲ ﺣﺪ ﺑﻨﺪي ﻛﻨﺪو ﻫﻮ‪ ،‬۽ ڏﮐﮡ‬
‫ﺑﺖ ﺟﻲ‬ ‫ﺻﻮرت‪ ،‬آب‪ ،‬ﻫﻮا ۽ ﭔﻴﻦ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﺟﻮ ﭘﺮﮘﮣﻲ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ۽ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﭝﺎ‪ِ ،‬‬ ‫اﻟﻬﻨﺪي ۾‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﺳﺮﺣﺪ ﻣﻜﺮان ﺟﻲ اﻟﻬﻨﺪي ۾ ﻧﻮر ﻣﻨﺸﻮر ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﮑﮍﻳﻞ ُﻫﺌﻲ‪ ،‬۽‬
‫ورڻ )رﻧﮓ(‪ ،‬ﭔﻮﻟﻲ ﺟﻲ اﭼﺎرڻ‪ ،‬رﻫﮣﻲ ﻛﻬﮣﻲ وﻏﻴﺮه ﺗﻲ اﻳﺘﺮﻳﻘﺪر اﺛﺮ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻮ‬ ‫ڏﮐﮡ ۾‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﺳﺮﺣﺪ ﻋﺮﺑﻲ ﺳﻤﻨﮉ ﺳﺎن ُﻫﺌﻲ‪ .‬۽ ڏﮐﮡ اﭜﺮﻧﺪي ۾ راﺟﭙﻮﺗﺎﻧﺎ ۽‬
‫ﺟﻴﻜﺮ ﻫﻴﺌﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺋﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‪ ‬ﺗﺎن ﭤﻲ‪(2) ”.‬‬ ‫ﺟﻴﺴﻠﻤﻴﺮ ۽ رﻳﮕﺴﺘﺎن ۾ ﻛﭥﻲ وﭸﻲ ﭤﻲ ﺧﺘﻢ ﭤﻲ‪ :‬ﮔﻮﻳﺎ ﻫﺎﮢﻮﻛﻮ ﺳﻤﻮرو ﻣﻐﺮﺑﻲ‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ اواﺋﻠﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ ۽ ُان ﺟﻲ ﺣﺪن‪ ،‬ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﭰﻴﺮن‪ ،‬اﭤﻠﻦ ُﭘﭥﻠﻦ‬ ‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺳﻨﮅ اﻧﺪر ﻫﻮ‪(4) ”.‬‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﻛﺎﻛﻮ ﭜﻴﺮو ﻣﻞ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬رگ وﻳﺪ ۾ ﺟﻴﻜﻮ ‘ﺳﭙﺖ ﺳﻨﮅو’ )ﺳﻨﮅو ﻣﺎﭤﺮ‬ ‫ُ‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻮن ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﺳﺮﺣﺪون‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻒ دؤرن ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻼﺋﻦ‪ ،‬ﺣﻤﻠﻦ‪،‬‬
‫ﺟﻲ ﺳﺘﻦ درﻳﺎﺋﻦ واري ﻣﻠﻚ( ﺟﻮ ذﻛﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻧﻘﺸﻮ ﺟﻮڙڻ ڏﮐﻴﻮ‬ ‫ﻗﺒﻀﻦ‪ ،‬ﻣﺎن ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن ﻣﭩﺠﻨﺪﻳﻮن وﻳﻮن‪ ،‬واﺿﺢ رﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﺰارﻳﻦ ﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ اﻧﻬﻲ ﭰﻴﺮن‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ُان ۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺣﺪن ﺟﻮ ذﻛﺮ آﻫﻲ ﺋﻲ ﻛﻮﻧﻪ‪ .‬وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﺧﻮد رگ وﻳﺪ‬ ‫ﺟﺎ ﺳﺒﺐ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ ُﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ ﺣﺎﺻﻼت ﻻ‪ ‬ﮔﮭﮣﻲ ﻗﺪر ﻣﺬﻫﺒﻦ ﺟﻮ ﻫﭥﻴﺎر‬
‫ﺟﻲ ﻣﻨﮉل ‪ ،2‬ﺳﻮﻛﺖ ‪ 17‬۾ ﺧﻮﻓﻨﺎڪ زﻟﺰﻟﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻦ اﻧﻬﻲ‪ ‬وﻗﺖ ۾ ﺋﻲ‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻮ‪ .‬ﻣﺨﺘﻠﻒ دؤرن ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻄﻦ ﺟﻲ ﻓﺎﺗﺤﻦ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﻓﺘﺢ ﻛﺮي ﻟﭩﻴﻮ‪،‬‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻃﺒﻌﻲ ﺻﻮرت ۾ ﭰﻴﺮو ﭘﺌﻲ آﻧﺪو‪ .‬رگ وﻳﺪ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻦ ﻣﺎن ﺑﻪ اﻳﺌﻦ‬ ‫ﭰﺮﻳﻮ‪،‬ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ُﻟﭩﻲ ﻫِﺘﺎن ﮐﺎن ﭘﻴﺮ ڊاﻫﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻦ ﺟﺎ اﻳﻠﭽﻲ ۽ ﺑﺎﻗﻴﺎت رﻫﺠﻲ وﺋﻲ‪،‬‬
‫ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ وﻗﺖ ﺑﻮﻗﺖ ﺧﻮﻓﻨﺎڪ زﻟﺰﻟﻦ ۽ ﺳﻨﮅو ﻧﺪي‪ ‬ﺟﻲ ﭰﻴﺮﻳﻦ ﮔﻬﻴﺮﻳﻦ ﻛﻴﺌﻦ‬ ‫ﺗﻪ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺣﻤﻼ ﻛﺮڻ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬اِﺗﻲ ﺋﻲ رﻫﺠﻲ ﭘﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺳﺎوا ﭘﺎﺳﺎ ﺳﭹﺎ‪ ،‬۽ ُﺳﭹﺎ ﭘﺎﺳﺎ ﺳﺎوا ﻛﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻦ ‪962‬ع ۾ اﻫﮍو ﺧﻮﻓﻨﺎڪ زﻟﺰﻟﻮ ﭤﻴﻮ‪،‬‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻦ‪ ،‬ﻧﺴﻠﻦ‪ ،‬ﭔﻮﻟﻴﻦ ﺛﻘﺎﻓﺘﻦ ۽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻔﺴﻴﺎت رﮐﻨﺪڙ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺳﻨﮅ ۾ آﺑﺎد ﭤﻴﻨﺪا‬
‫ﻜﺮ ﺑﻪ ﭨﻮڙي ﮀﮇﻳﺎ‪ ،‬۽ اﻟﻮر ۽ ﭔﻴﺎ ﻛﻴﺘﺮا ﺷﻬﺮ وﻳﺮان ﭤﻲ وﻳﺎ‪ .‬ﺳﻨﮅو‬ ‫ﺟﻨﻬﻦ ﺑﮑﺮ وارا َﭨ َ‬ ‫رﻫﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ اﭼﮡ ﺳﺎن ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﻮچ‪ ،‬ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻧﻔﺴﻴﺎت‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪،‬‬
‫ﻧﺪي‪ ،‬ﺟﺎ اﻟﻮر واري ﭨﻜﺮي‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻨﻬﻪ ﻫﻴﭡﻴﺎن وﻫﻨﺪي ُﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ُرخ ﭰﻴﺮاﺋﻲ‬ ‫ﻣﻌﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ ۽ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﭔﻴﻦ وﻫﻨﻮارن ﺗﻲ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﮔﮭﺮا اﺛﺮ ﭘﻴﺎ ۽ ﻣﺜﺒﺖ ﺗﻪ ﻛﻲ‬
‫ﮀﮇﻳﻮ‪ ،‬۽ ﻛﭿ ﺟﻮ رڻ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن اﮘﻲ درﻳﺎﻫﻪ وﻫﻨﺪو ﻫﻮ‪ ،‬۽ راﺣﻤﻮﻛﻲ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺳﻨﮅڙي‬ ‫وري ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮﺣﺎل اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت ُﺟﮍي‪.‬‬
‫۽ ﭔﻴﺎ ﺑﻨﺪر ﺑﻪ ُاﺗﻲ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻬﮣﻲ ﺻﻮرت ﭰﻴﺮاﺋﻲ‪ ،‬۽ ﺑﺮﭘﭧ ﭤﻲ ﭘﻴﻮ‪(3) ”.‬‬ ‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﻮﺟﻮده َﺣﺪن ﺑﺎﺑﺖ رﺣﻴﻤﺪاد ﻣﻮﻻﺋﻲ ﺷﻴﺪاﺋﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺳﻨﮅ‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﻃﺒﻌﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﻣﻮﺳﻤﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ‪ ،‬زﻟﺰﻟﻦ‪ ،‬۽ ﺳﻨﮅو‬ ‫ﺟﻮن ﻣﻮﺟﻮده ﺣﺪون ﻫﻦ رﻳﺖ آﻫﻦ‪ :‬اﺗﺮ ۾ ﭘﻨﺠﺎب ۽ رﻳﺎﺳﺖ ﺑﻬﺎوﻟﭙﻮر‪ ،‬اﭜﺮﻧﺪي ۾‬
‫درﻳﺎ‪ ‬ﺟﻲ ﭼﺎڙﻫﻪ ۽ وﻫﻜﺮا ﻣﭩﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﻛﺮي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻫﻨﮅ‬ ‫ﺟﻴﺴﻠﻤﻴﺮ ۽ ﺟﻮڌﭘﻮر رﻳﺎﺳﺘﻮن )ﭜﺎرت(‪ ،‬ڏﮐﮡ ۾ ﻛﭿ ﺟﻮ رڻ ۽ ﻋﺮﺑﻲ ﺳﻤﻨﮉ‪ ،‬۽ اﻟﻬﻨﺪي‬
‫ﻛﭥﻲ ﺳﺮﺳﺒﺰ ﺑﺎغ ﺑﺎﻏﻴﭽﺎ ُﻫﺌﺎ‪ُ ،‬اﺗﻲ ﭔﺌﻲ ﺳﻤﻲ ﭠﻮٺ ﭘﻮﭠﺎ ۽ ﺟﺘﻲ ﺳﻤﻨﮉ ُﻫﺌﺎ ُاﺗﻲ ُﺳﭷ‪،‬‬ ‫۾ رﻳﺎﺳﺖ ﻗﻼت )ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن(” )‪(5‬‬
‫ﻛﭥﻲ ﺷﻬﺮ آﺑﺎد ُﻫﺌﺎ ﺗﻪ ُاﺗﻲ ﭜﮍﭜﺎﻧﮓ ﮐﻨﮉر‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻃﺒﻌﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﺻﻮرﺗﻮن‬ ‫ﺌل ﺌج‪:‬‬ ‫آﺐﺌد ڌر ۽‬
‫ﺗﻪ ﻣﭩﻴﻮن ﺋﻲ رﻫﻴﻮن‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﺣﺪون ﻳﺎ ﺳﺮﺣﺪون ﭘﮡ ﻣﺨﺘﻠﻒ دؤرن‬ ‫آﺑﺎد ڌرﺗﻲ ۽ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺳﻤﺎج‪ ،‬اﺗﺎن ﺟﻲ رﻫﺎﻛﻦ ﺟﻲ اﻧﻔﺮادي ﺗﻮڙي‬
‫۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪.‬‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ُﻣﺜﺒﺖ ۽ ﻫﺎﻛﺎري ﺳﻮچ ﺟﻮڙڻ ۾ ﺑﻨﻴﺎدي ﻛﺮدار ادا ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 39‬‬ ‫| ‪40‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫اﻫﮍي ڌرﺗﻲ ﺟﺎ رﻫﺎﻛﻮ ُﻣﻌﺎﺷﻲ ﻃﻮر ﺧﻮﺷﺤﺎل ۽ ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﻃﻮر ُﭘﺮاﻣﻦ‪ ،‬ﺧﻮش ﻃﺒﻊ ۽‬ ‫ﺳﺎن ﮀﺎﻧﻴﻞ ﺟﺒﻠﻦ ﺗﺎن ﻛﮍﻛﺎٽ ﻛﻨﺪي ﻟﻬﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﮔﮭﺎﭨﻦ ﭔﻴﻠﻦ ﻣﻨﺠﮭﺎن ڌوﻛﻴﻨﺪي‬
‫ﺧﻮش اﺧﻼق ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ .‬اﻫﻲ ﺷﻴﻮن ﻋﻈﻴﻢ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﮐﻲ ﺟﻨﻢ ڏﻳﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬آﺑﺎد‬ ‫ﻧﻜﺮي ﭤﻲ‪ ،‬ﺳﻬﮣﻴﻦ ﭔﻨﻴﻦ ﺟﻲ ﺳﻨﻮت ۾ وﻫﻨﺪي اﭤﺎﻫﻪ ﭘﺎﮢﻴﻦ ۾‪ ،‬ﺟﻦ اﻧﺪر ﺳﺞ ﻏﺮوب‬
‫ڌرﺗﻲ ۽ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺳﻤﺎج ﻫﻚ آرﭨﺴﭧ ﺟﻲ ﺗﺨﻴﻞ ﻻ‪ ‬ﺑﻨﻴﺎدي ُﻣﺤﺮڪ آﻫﻦ‪ .‬ﺗﮇﻫﻦ ﺗﻪ‬ ‫ﭤﻴﻮ وﭸﻲ‪ ،‬ﭰﻬﻠﺠﻲ وﭸﻲ ﭤﻲ‪ .‬اِﻫﻲ ﺳﻨﮅو‪ ‬ﺟﻲ ﮔﮭﭧ‪ُ ،‬اﺗﺮ ۽ ڏﮐﮡ وارﻳﻮن ﺣﺪون آﻫﻦ‬
‫اﻫﮍا ﺷﻌﺮ ﺳﺮﺟﻦ ﭤﺎ‪:‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻟﻴﻪ ۽ ﻫﻨﺪي وڏو ﺳﻤﻨﮉ‪ .‬ﭘﺮ ﺳﻨﮅو‪ ،‬ﻧﻴﻞ اﺑﺘﮍ اﻛﻴﻠﻲ وﻫﻨﺪڙ ﻧﺪي ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫِﺘﺎن‬
‫ُ‬
‫ﺗﺎزي َﭔﻬﺮ ﻛﻨﮃﻳﻮن‪ ،‬ﭘﮑﺎ َﭘ ِﭧ ﺳﻮﻧﻬﻦ‪،‬‬ ‫اﮜﮡ‬ ‫ﻛﻴﺌﻦ ﻧﺪﻳﻮن اﭼﻴﻮ ﺳﺎﮢﺲ ﻣﻠﻦ‪ .‬ﺳﻨﮅو ان ﺟﻮن ﺳﮕﻬﺎرﻳﻮن ڏن_ ﭜﺮو ﻧﺪﻳﻮن‪ ،‬ﺷﺎﺧﻦ‬
‫ِ‬
‫ُﺳﺮﻫﻲ ﺳﻴﺞ‪ ،‬ﭘﺎﺳﻲ ﭘﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮ ﭘﻴﺎ ﻣﻴﻨﻬﻦ وﺳﻦ‪،‬‬ ‫ﺟﻴﺎن ﭘﮑﮍﺟﻲ وﭸﻴﻮ ﺳﻤﻨﮉ ﮐﻲ ﮘﻮﻟﻬﻴﻮ ﻟﻬﻦ‪ .‬اﻫﻲ ڏن_ ﭜﺮو ﻧﺪﻳﻮن ﮘﮣﭗ ۾ اوﭜﺮ ﮐﺎن‬
‫اﺳﺎن ۽ ﭘﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺷﺎل ُﻫ َﻮن‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ڏﻳﻨﻬﮍا‪.‬‬ ‫اوﻟﻬﻪ ﻃﺮح آﻫﻦ‪ :‬وﭜﺎس )ﺑﻴﺎس(‪ ،‬ﺳﺘﺪري )ﺳﺘﻠﺞ( َﭘﺮوﺳﻴﻨﻲ )راوي(‪ ،‬آﺳﻜﻲ )ﭼﻨﺎب(‪،‬‬
‫)ﻛ َﺮم(‪ ،‬ﮔﻮﻣﺘﻲ )ﮔﻮﻣﻞ( ۽ ﻛﻲ ﭔﻴﻮن آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﻛ ُﺮ ُم ُ‬
‫ﻛﭝﺎ )ﻛﺎﺑﻞ(‪ُ ،‬‬
‫وﺗﺸﺘﺎ )ﺟﮭﻠﻢ(‪ُ ،‬‬
‫ﻳﺎ‪،‬‬
‫ﺟﮭﻞ ﻧﻪ ﭘﻞ‪ ،‬ﻧﻜﻮ راﺋﺮ ڏﻳﮫ ۾‪،‬‬ ‫ﻧﻜﺎ‬ ‫ﻛﻨﺎﻳﺘﺎً اﻫﻲ ﻛﻞ ﺳﺖ ﮘﮣﻴﻮن وﭸﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺳﭙﺖ ﺳﻨﮅو ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺖ وﻫﻜﺮا‪ .‬اﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ‬
‫ُﮔﻞ‪،‬‬ ‫آﻫﺮﻳﻦ‪ ،‬روڙﻳﻮ رﺗﺎ‬‫ُ‬ ‫وﺟﮭﻦ‬ ‫آﮢﻴﻮ‬ ‫ﻣﻠﻚ ﮐﻲ رﻳﺠﺎﺋﻴﻦ ﭤﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﭨﻦ ﭘﺎﺳﻦ ﮐﺎن رڻ آﻫﻲ‪ ،‬اوﭜﺮ ۾ راﺟﺴﭥﺎن‪ ،‬اوﻟﻬﻪ ۾‬
‫َﻣﺮﻛﮣﻮن‪.‬‬ ‫ﻣﻠﻴﺮون‬ ‫ا ُﻣﻠﮫ‪،‬‬‫َ‬ ‫ﭘﺎڻ‬ ‫ُ‬
‫ﻣﺎرو‬ ‫ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۽ ڏﮐﮡ ۾ ﻛﭿ‪(8) ”.‬‬
‫ﻳﺎ وري‪،‬‬ ‫ُﺳﺮ ﺳﻬﮣﻲ‪ ‬۾ ﺳﻨﮅو درﻳﺎه ﺟﻮ ﺗﺬﻛﺮو ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﺑﻴﺘﻦ ۾ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﻫﻴﭡﺌﻴﻦ‬
‫ﻫﻴﭟ ﺟﺮ‪ ،‬ﻣﭥﻲ َﻣﭹﺮ‪ ،‬ﻛﻨﮅي‪ ‬ﻛﺆﻧﺮ ﺗﺮن‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺖ ۾ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﻬﺮاڻ ﺟﻲ ﻣﻮج ﺟﻲ ﺧﺒﺮ ﭘﻮي ﭤﻲ‪:‬‬
‫َورﺋﻲ واﻫﻮﻧﺪن‪ ،‬ﻛﻴﻨﺠﮭﺮ ﮐﭥﻮري ﭤﺌﻲ‪.‬‬ ‫دﻫﺸﺖ دم درﻳﺎه ۾‪ ،‬ﺟﺖ ﺟﺎﻳﻮن ﺟﺎﻧﺎرن‪،‬‬
‫اواﺋﻠﻲ ﻧﺴﻠﻦ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻦ ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺗﻬﺬﻳﺒﻦ ﻣﺎن ﺳﻨﮅي ﻗﻮم ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ڌرﺗﻲ‬ ‫ﻧﻜﻮ ﺳﻨﮅو ِﺳﻴﺮ ﺟﻮ‪َ ،‬ﻣﭗ ﻧﻪ ﻣﻼﺣﻦ‪،‬‬
‫ﻛﻬﻨﻲ ﺗﻬﺬﻳﺐ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅو ﻣﺎﭤﺮ‬ ‫ﺳﻨﮅ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﻬﺬﻳﺐ‪ ،‬ﺳﻨﮅو ﻣﺎﭤﺮ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻫﻚ ُ‬ ‫ﻛﺌﻮ ورن‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫درﻧﺪا درﻳﺎه ۾‪ ،‬واﻛﺎ‬
‫ﺗﻬﺬﻳﺐ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﺳﻨﮅو ﻧﺪي‪ ‬ﺟﻲ آﺑﻴﺎري ﻛﻴﻞ ﺧﻄﻲ ﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅو ﻧﺪي‪‬‬ ‫ﺳﭵﺎ ﭔﻴﮍا ﭔﺎر ۾‪ ،‬ﻫﻠﺌﺎ ﻫﻴﭟ وﭸﻦ‪،‬‬
‫ﺟﻲ ﭘﺎﮢﻲ ﺳﺎن ﮔﮇ‪“ ،‬ﺳﻨﮅو ﻣﺎﭤﺮ ﺟﻲ وﺳﻴﻊ ۽ آﺑﺎد ﻣﻴﺪاﻧﻦ ۾ ﺟﺘﻲ ﮔﮭﮣﻲ ﺑﺮﺳﺎت ۽‬ ‫ﭘﺮزو ﭘﻴﺪا ﻧﻪ ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﺗﺨﺘﻮ ﻣﻨﺠﮭﺎن ﺗﻦ‪،‬‬
‫ﻛﻮ ﺟﻮ ﻗﻬﺮ ُ‬
‫ﮔﮭﺎﭨﺎ ﺟﮭﻨﮓ ﻫﻮﻧﺪا ُﻫﺌﺎ‪ ،‬ﻫﻚ ﭜﺮﭘﻮر ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﺑﻨﻴﺎدن ﺗﻲ ﻗﺎﺋﻢ ﻫﺌﻲ‪(6) ”.‬‬ ‫ﻛﻨﻦ ۾‪ ،‬وﺋﺎ ﻛﻴﻦ ورن‪،‬‬
‫ﺳﻨﮅ‪ ،‬ﻫﺰارﻳﻦ ﺻﺪﻳﻦ ﮐﺎن ﺳﺮﺳﺒﺰ ۽ آﺑﺎد ﺧﻄﻮ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪“ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮ آﮘﺎﭨﻮ‬ ‫ﮢﺘﺎرن‪ ،‬ﺳﺎﻫﮍ! ِﺳﻴﺮ ﻟﻨﮕﮭﺎ‪ ‬ﺗﻮن‪.‬‬ ‫ُاﺗﻲ َا ُ‬
‫ذﻛﺮ ِرگ وﻳﺪ ۾ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺳﻨﮅو‪ ‬ﮐﻲ ﭘﺎڻ وﻫﻴﮣﻲ ﺳﻮن ورﻧﻲ ﻧﺪي ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ‬ ‫ﺳﭵﻲ ﺟﻴﻮت ﺟﻲ ﺟﻴﺎﭘﻲ‪ ،‬ﺟﻮ دارو ﻣﺪار ﭘﺎﮢﻲ ﺗﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺎﮢﻲ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ‬
‫آﻫﻲ ۽ اِﻫﻮ ﻣﻮﻫﻦ ﺟﻲ دڙي واري دؤر ﮐﺎن اﭨﻜﻞ ﻫﻚ ﻫﺰار ﺳﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻟﮑﻴﻮ وﻳﻮ‪(7)”.‬‬ ‫ﺳﺎن ﻫﻲ ﻣﺎﭤﺮ اﻣﺮت ڌاراﺋﻦ واري ﻧﺪﻳﻦ ﺳﺎن وڏ_ ﭜﺎﮘﻲ ﺗﻪ آﻫﻲ ﺋﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﻫﻦ‬
‫ﺳﻨﮅو‪ ،‬ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ ﺗﻤﺎم وڏي ۽ اﻫﻢ ﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭔﻴﻮن ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺎﭤﺮ ﺟﻲ ﻣﭩﻲ ﭘﮡ ﺗﻤﺎم زرﺧﻴﺰ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺳﻨﮅ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ُ‬
‫رﻫﺎﻛﻦ ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬۾ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ۽ اﻣﻦ ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد وڌا‪ .‬ﻣﺎﮢﻬﻮ‬ ‫ﺷﺎﻫﻮﻛﺎري ﻫﺘﺎن ﺟﻲ‬
‫ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ ﻧﻨﮃﻳﻮن وڏﻳﻮن ﻧﺪﻳﻮن ﻫﻦ وادي‪ ‬ﮐﻲ ﺳﻨﮅو‪ ‬ﺳﺎن ﻣﻠﻲ ﺳﻴﺮاب ﻛﻦ‬
‫ﭤﻴﻮن‪“ .‬وﻳﺪن ۾ ﺳﻨﮅو‪ ‬ﮐﻲ ﭘﺎڻ وﻫﻴﮣﻲ ﺳﻮن_ ورﻧﻲ ﻧﺪي ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺎ ﺑﺮف‬ ‫ﭘﻴﺎر ۽ ﭜﺎﺋﻴﭽﺎري‪ ‬ﺳﺎن رﻫﻦ ﻟﮙﺎ‪.‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 41‬‬
‫“ﻧﺘﻴﺠﻮ اِﻫﻮ ﻧﻜﺘﻮ ﺟﻮ‪ ،‬ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ آﻳﻞ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﺣﺎﻟﺘﻮن ﺳﺎزﮔﺎر‬
‫ﻫﻴﻮن‪ .‬ﻓﻄﺮت ﺟﻲ ﻇﻠﻢ ۽ ﺳﺘﻢ ﺟﺎ ﺷﻜﺎر ﺧﻮف ۽ دﻫﺸﺖ ﺟﺎ ﻣﺎرﻳﻞ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻟﮇﭘﻼڻ‬
‫ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ ﭘﻬﺘﺎ ﺗﻪ ﮐﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺤﻔﻆ ﺟﺎ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﮔﺬران ﺟﺎ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﺎ ﻧﻈﺮ آﻳﺎ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺮي اﻧﻬﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ۾ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻣﺜﺒﺖ ۽ ﻣﻬﺬب ﺳﻮچ ﭘﻴﺪا‬
‫ﭤﻲ‪ .‬ﻣﻨﺠﮭﻦ ﻫﻚ ﺟﮙﻬﻪ ﮔﮇﺟﻲ رﻫﮡ ۽ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﺸﻤﻜﺶ ۾ ﻫﻜﭕﺌﻲ ﺟﻲ ﻣﺪد‬
‫ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﻻڙو وڌﻳﻮ‪ .‬ﻫﻮن‪ ‬ﺑﻪ ﺳﺨﺖ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺟﻔﺎﻛﺸﻲ ۽ ﺧﻮف واري ﺻﻮرت ﺣﺎل‬
‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺟﮇﻫﻦ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺗﺤﻔﻆ واري ﻫﻨﮅ ﺗﻲ ﭘﻬﭽﻨﺪو آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺠﮭﺲ ُﺳﻜﻮن ﻫﻤﺠﻨﺲ‬
‫ﻻ‪ ‬ﻣﺤﺒﺖ ﻃﺒﻴﻌﺖ ۾ ﻧﻬﭡﺎﺋﻲ ۽ آرام ﭘﻴﺪا ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﻴﺪاﻧﻲ ۽ درﻳﺎ‪ ‬ﺟﻮ‬
‫ﻣﺎﭤﺮي‪ ‬وارو ﻋﻼﺋﻘﻮ ﻫﺌﮡ ﺳﺒﺐ زراﻋﺖ ﻻ‪ ‬ﮔﮭﮣﻮ ﺳﺎزﮔﺎر ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻴﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﺎ اﻣﻜﺎن آﻫﻦ ﺗﻪ دﻧﻴﺎ ۾ ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺑﺎﻗﺎﻋﺪي ﮐﻴﺘﻲ ﭔﺎري ﺳﻨﮅ ۾‬
‫ﻛﺌﻲ وﺋﻲ‪(9) ”.‬‬
‫ﺳﻨﮅو ﻣﺎﭤﺮ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ڊاﻛﭩﺮ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻟﮑﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺳﻨﮅو‬
‫ﻣﺎﭤﺮ ﺟﻲ ﺳﭝﻴﺘﺎ ﺳﭻ ﭘﭻ ﺗﻪ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﺧﻮاﺑﻦ ﺟﻲ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺟﮭﮍي ُﻫﺌﻲ‪(10)”.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺒﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ را‪ ‬ﺟﻲ َﭜﺮا‪ ‬۾ ﻣﺤﺘﺮم ﺗﺎج ﺻﺤﺮاﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻮاﻟﻮ‬
‫ڏﻳﻨﺪي ﻟﮑﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺳﻨﮅو ﺗﻬﺬﻳﺐ وارو ﺳﻤﺎج ﻫﻚ ﻣﻨﻈﻢ ﺳﻤﺎج ﻫﻮ‪ .‬اﻫﻮ ﺳﻤﺎج‪ ،‬ﺟﻮ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻃﻮر ﺗﻲ ﺷﺎﻫﻮﻛﺎر ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ وٽ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﺎ وﺳﻴﻼ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي‬
‫ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﺗﻌﺪاد ﭘﻮرﻫﻴﺘﻦ ﺟﻮ ۽ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪن ﺟﻮ ﻛﻢ ۾ ﻟﮙﺎﺋﻲ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻴﻮ‪ .‬ان ﮐﺎن‬
‫ﺳﻮا‪ ‬ڏور ڏﻳﺴﺎور ﺳﺎن واﭘﺎري ﻧﺎﺗﺎ ۽ ﺷﻴﻦ ۽ وﺳﺘﻦ ﺟﻲ ﻣﭩﺎ ﺳﭩﺎ ﺟﻮ ﺑﻨﺪوﺑﺴﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻴﻮ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﺷﻬﺮ ﺟﻲ ﺑﻴﻬﻚ ۽ اڏاوت‪ ،‬اﻧﺎج ﺟﺎ ﮔﺪام‪ ،‬وﻫﻨﺠﮡ ﺟﻮن ﺟﺎﻳﻮن‪ ،‬ﻋﺎم‬
‫ﺟﺎﻳﻮن‪ ،‬ﮔﮭﺮو اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺟﻮن ﺷﻴﻮن ﮐﻠﻴﻞ ۽ ﺻﺎف دﻟﻴﻞ آﻫﻦ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻳﺎ ﺳﻨﮅو ﺳﻤﺎج‬
‫ﻫﻚ ﺻﺎف ﺳﭥﺮو‪ ،‬ﺷﺎﻫﻮﻛﺎر‪ ،‬ﻓﻼﺣﻲ ۽ ﻣﻨﻈﻢ ۽ ﻣﻮﺛﺮ ﺳﻤﺎج ﻫﻮ‪ .‬اﻫﻮ ﺗﺎرﻳﺦ ﮐﺎن اڳ‬
‫واري دؤر ﺟﻲ ﺳﻤﺎج ﻫﻮ‪(11) ”.‬‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ اِﻫﻲ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭔﺊ ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﻮﭴﺎ‬
‫ﺟﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻋﺰت ۽ ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺮڻ ﻟﮙﻮ‪ ،‬ﻫﺮ دل ۽ ذﻫﻦ ۾ ﺧﻮﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﭗ ۽ ﭘﻴﺎر‬
‫| ‪42‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭘﻴﺪا ﭤﻴﻮ‪ ،‬۽ اﻧﺴﺎن ﻫﻜﭕﺌﻲ ﺟﻲ ﺳﻬﺎري‪ ،‬اﻧﺪران ﭔﺎﻫﺮان ﺧﻮﺑﺼﻮرت ﭤﻴﻨﺪا رﻫﻴﺎ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﺖ ﭜﻴﺪ ﺟﻲ ﮔﮇﻳﻞ ﺳﻤﺎج ُﺟﮍي راس ﭤﻴﻮ‪“ .‬ﺑ ِﺮﺻﻐﻴﺮ ﺟﻲ ﭘﺮاﮢﻲ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ اﭜﻴﺎس ﻣﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﻣﻮﺟﻮده ﻋﻼﺋﻘﻮ‪ ،‬ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ‬
‫اﻫﻮ ﺳﺎﮘﻴﻮ ﻣﺸﺘﺮڪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ اﻛﺎﺋﻲ‪ ‬وارو ﻋﻼﺋﻘﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺻﺪﻳﻦ ﮐﺎن ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﺸﻬﻮر آﻫﻲ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻃﺒﻌﻲ ﻣﻮﺟﺐ ان ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻮ اﻇﻬﺎر ﮔﮭﮣﻦ ﺋﻲ رواﻳﺘﻦ ۽‬
‫ﻳﻜﺴﺎﻧﻴﺖ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﮐﻲ آﺷﻜﺎر ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ آدرﺷﻲ زﻧﺪﮔﻲ ۽‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ذﻫﻦ ﺟﻲ ﻋﻤﻞ ۾ ﺟﺎري رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪(12)”.‬‬
‫ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ۽ زرﺧﻴﺮي‪ ،‬آدرﺷﻲ ﺳﻤﺎج ﮐﻲ ﺟﻨﻢ ڏﻧﻮ‪ ،‬ﺟﺘﻲ‬
‫ﻓﻄﺮت ﺟﻲ ﻫﺮ ﻣﺜﺒﺖ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺳﻮچ‪ ،‬۽ ﺳﻮﻧﻬﻦ ۽ ُﺳﭡﺎﺋﻲ ﮐﻲ ﭘﺬﻳﺮاﺋﻲ ﻣﻠﻲ ۽ ﻣﻴﭟ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺳﺎن ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ذﻫﻨﻦ ۾ ﻋﻈﻴﻢ ﺳﻮﭼﻦ ﺟﻨﻢ ورﺗﻮ‪ ،‬۽ آدرﺷﻲ ﺳﻤﺎج ۾ ﻛﻴﺘﺮن‬
‫ﺋﻲ آدرﺷﻲ اﻧﺴﺎﻧﻦ ﺟﻨﻢ ورﺗﻮ‪ .‬ﺟﻦ ﺟﻲ ﺳﻮچ ﺟﻲ ُﺳﭡﺎﺋﻲ ﻧﺴﻞ در ﻧﺴﻞ ﻫﻠﻨﺪي اﭼﻲ‬
‫ﭤﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﻮچ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺬارڻ‬
‫ﺟﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﮐﻲ ﺟﻨﻢ ڏﻧﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻮ ﺳﺎﮐﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ اڄ‬
‫اﺳﺎن ﺳﻨﮅﻳﺖ ﭼﺌﻮن ﭤﺎ‪ .‬ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ ﺳﻤﻮرو ﻛﻼم ﺳﻨﮅﻳﺖ ﺟﻮ ﺗﺮﺟﻤﺎن آﻫﻦ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ ﺑﺤﺚ ﻣﺎن اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ واﺿﺢ ﭤﺌﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ ﻓﻜﺮ ﺟﮍڻ ﺟﺎ‬
‫ﻫﻴﭡﻴﺎن ﻣﺤﺮڪ رﻫﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ اﺻﻞ ۾ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺟﻮ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻓﻠﺴﻔﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ دﻧﻴﺎ‬
‫اﻋﻠﻲ آدرش اﭼﻲ ﺿﻢ ﭤﻴﺎ‪.‬‬
‫ﺟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻄﻦ ﻣﺎن آﻳﻞ ٰ‬
‫‪ .1‬ﺳﻨﮅ آدﺟﮕﺎد ﮐﺎن آﺑﺎد ﺳﺮﺳﺒﺰ ۽ ﺧﻮﺷﺤﺎل ڌرﺗﻲ‪ ‬رﻫﻲ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ڌرﺗﻲ‪‬‬
‫ﺟﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ درﻳﺎ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﺟﺒﻞ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ رﻳﮕﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﭘﭧ آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﻲ آﺑﺎد ۽ ﺳﺮﺳﺒﺰ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ۾ ﻛﺌﻴﻦ اﻧﺎج ۽ ﻣﻴﻮا اﭘﺎﺋﺠﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺟﻦ ﻧﻪ‬
‫ﺻﺮف ﻫﺮ ﺟﻴﻮت ﮐﻲ زﻧﺪه رﻫﮡ ﻻ‪ ‬ﻗﻮت ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻠﻜﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﺳﻮچ‬
‫اﻣﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺎر‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮي‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﭗ ۽ ﭜﺎﺋﻴﭽﺎري واري ﺟﻮڙي ۽ ﺳﻨﮅ ﺻﺪﻳﻦ ﮐﺎن‬
‫اﻣﻦ ۽ ﭘﻴﺎر ﺟﻮ ﮔﮭﻮارو رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺒﺐ اواﺋﻞ ﮐﺎن وﻳﻨﺪي ﻫﻴﻞ ﺗﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﻫِﺘﺎن ﺟﻲ رﻫﺎﻛﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت ﺟﻴﻜﺎ ُﺟﮍي‪ ،‬اِﻫﻮ اﻫﻢ ﭘﻬﻠﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺳﻨﮅو ﻧﺪي ۽ زرﺧﻴﺰ زﻣﻴﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﺧﻮﺷﺤﺎل ڌرﺗﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺨﺘﻠﻒ دؤرن‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 43‬‬
‫۾ ﺟﻴﻜﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﺣﺪون ﻣﭩﺠﻨﺪﻳﻮن رﻫﻴﻮن‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﺒﺒﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ‬
‫ﻣﭥﻲ ﻛﺮي آﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ۾ ﺟﻴﻜﺎ رﻧﮕﻴﻨﻲ ﭘﻴﺪا‬
‫ﭤﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺎن اﻳﻨﺪڙن ﺟﻮ آڌرﭜﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﮡ ﺟﻮ ﭘﻴﺎر ۽ ﻫﺮ اﻳﻨﺪڙ‬
‫اِﺗﺎن ﺟﻮ ﭤﻲ وﻳﻮ‪ .‬اﻫﮍي رﻳﺖ ﺳﻨﮅ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ دورن ۾‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻗﻮﻣﻮن ۽ ﻗﺒﻴﻼ ﻫﺘﻲ اﻳﻨﺪا رﻫﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺎن ذﻛﺮ اﻳﻨﺪڙ ﺑﺎب ۾‬
‫ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺟﻴﻜﻮ ﺳﻤﺎج ﺟﮍﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ آڌرﭜﺎ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺎن‬
‫ﻧﻮازي‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ﺑﻨﻴﺎدي اﻫﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻋﺰت‪ ،‬اﺣﺘﺮام‪ ،‬ﭘﻴﺎر ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﭗ‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي ﺟﺰ رﻫﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ‪ Inclusiveness‬۽ ‪ Pluralism‬ﺟﻨﻢ‬
‫ورﺗﻮ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت )ﻻﺷﻌﻮري( ﻃﻮر ﭘﮡ ‘ﺳﻨﮅﻳﺖ’ ﺟﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻫﻴﭟ‬
‫ُﺟﮍڻ ﻟﮙﻲ ۽ ُاﻫﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﻣﺎ‪ ‬ﺟﻮ درﺟﻮ ڏﻳﺌﻲ‪ ،‬ﻫﺘﻲ آﺑﺎد ﭤﻴﺎ ۽ اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫ﺟﻲ ﻋﺒﺎدت ﻛﺮڻ ﻟﮙﺎ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﻧﻜﺘﻲ ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﻻ‪ ‬اﺳﺎن ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﺴﻤﻨﻈﺮ ﺗﻲ ﻫﻚ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﻨﺪاﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﺴﻤﻨﻈﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻟﻴﮑﻲ ﺷﺎھ ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻮ ﻫﻚ ُﻣﺤﺮڪ ﭘﮡ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺑ ۽‬ ‫‪ ،‬ﺌ ‪ ،‬ﺌ ‪،‬‬ ‫ﺌ ‪ ،‬ﺌر‬
‫ﻫِﺘﻲ اﺳﺎن اﻫﻮ ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﺰارن ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ دؤرن ۾‪،‬‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻠﻜﻦ ۽ ﺧﻄﻦ ﻣﺎن ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﺣﻤﻼ آورن ﻛﺎﻫﻮن ﻛﺮي‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻮن‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻮن ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻴﻮن‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻛﺎﻫﻦ ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ ﺗﻪ‬
‫ﻣﭩﻨﺠﻨﺪي ﺋﻲ رﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ُان ﺳﺎن ﮔﮇ ﭔﻴﻦ ﺧﻄﻦ ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ اﭼﮡ ﺳﺎن‪ ،‬ﻫﺘﻲ رﻫﻲ آﺑﺎد‬
‫ﭤﻴﮡ ﺳﺎن‪ ،‬ﻫِﺘﺎن ﺟﻲ اﺻﻠﻮﻛﻦ رﻫﺎﻛﻦ ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﺣﻮاﻟﻦ ﺳﺎن‬
‫ﺑﻪ ﭰﻴﺮا آﻳﺎ ۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻓﻼﺳﺎﻓﻲ ﺟﻴﻜﺎ اﺻﻞ ُﻫﺌﻲ‪ ،‬۽ ُان ۾ ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻮن ﺑﻪ آﻳﻮن ۽‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻛﻴﺌﻦ ﺳﻮچ ُﺟﮍي‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ارﺗﻘﺎ ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﺮﺣﻼ ﺟﻮڙﻳﺎ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﺳﺒﺐ اواﺋﻞ ﮐﺎن ﺋﻲ ڏﻳﻬﺎن ڏﻳﻬﻪ ﻣﺸﻬﻮر ُﻫﺌﻲ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫اِﻫﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﺋﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي آرﻳﻦ ﮐﺎن وﭠﻲ‪ ،‬ﻫﻴﻞ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺣﻤﻼ ﭤﻴﻨﺪا‬
‫رﻫﻴﺎ‪ .‬اِﻧﻬﻦ ﺣﻤﻠﻦ ۽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺎﺳﻲ دؤرن ۽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﻮﻣﻦ ۽ ذاﺗﻴﻦ ﺟﻲ ﻫِﺘﻲ اﭼﻲ آﺑﺎد‬
‫| ‪44‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺟﺎﺋﺰو ﭘﻴﺶ ﻛﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫آرﻳﻦ ﺟﻲ ﺣﻤﻠﻲ ﻛﺮڻ‪ ،‬ﻫِﺘﺎن ﺟﻲ اﺻﻞ رﻫﺎﻛﻦ دراوڙن ﻫﺠﮡ وارو ﺑﺤﺚ اﭸﺎ‬
‫ﻛﻦ ُﻧﻜﺘﻲ ﺗﻲ ﻧﺎﻫﻲ ﭘﻬﺘﻮ‪ .‬ﻛﻦ ﺟﻮ ﭼﻮڻ آﻫﻲ ﺗﻪ آرﻳﻦ ﺣﻤﻠﻮ‬ ‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﻓﻴﺼﻼ ُ‬
‫ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﻲ وري ﭼﻮن ﭤﺎ ﺗﻪ آرﻳﺎ ﻫِﺘﺎن ﺟﺎ ﺋﻲ رﻫﺎﻛﻮ ُﻫﺌﺎ‪ .‬ﺗﻪ ﻛﻲ وري اِﻫﻮ ﭤﺎ ﭼﻮن‬
‫ﺗﻪ آرﻳﺎ ۽ دراوڙ ﺑﺤﺚ اﺟﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﻲ ﭔﺌﻲ ُﻫﺌﺎ ﺋﻲ ﻛﻮﻧﻪ وﻏﻴﺮه‪ .‬۽ ﻣﻮﻫﻦ ﺟﻲ دڙي‬
‫ﺟﻲ ﺗﺒﺎﻫﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻛﺎرڻ ﻣﺎﺣﻮﻟﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﭔﻮڏ ﻳﺎ زﻟﺰﻟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ اواﺋﻠﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻲ ﻧﻈﺮ‬
‫وﺟﮭﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫِﺘﻲ ﻗﺪﻳﻢ ﻗﻮﻣﻮن ﻛﻬﮍﻳﻮن رﻫﻨﺪﻳﻮن ﻫﻴﻮن‪.‬‬
‫‘ﺟﻨﺖ اﻟﺴﻨﮅ’ ﺟﻮ ﻣﺼﻨﻒ رﺣﻴﻤﺪاد ﺧﺎن ﻣﻮﻻﺋﻲ ﺷﻴﺪاﺋﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫“دراوڙن ﮐﺎن اڳ ﺳﻨﮅ‪ُ ،‬اﺗﺮ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ۽ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ ﻛﻮل ۽ ﺳﻨﭥﺎل ﻗﻮﻣﻮن رﻫﻨﺪﻳﻮن‬
‫ﻫﻴﻮن‪ .‬ﺟﻦ ﮐﻲ دراوڙن ﻟﻮڌي ﻛﮃﻳﻮ‪ .‬دراوڙن ﭘﻬﺮﻳﺎن ﺋﻲ ﭜﻮﻧﭻ ﺳﻤﻨﮉ ﺟﻲ ﻛﻨﺎري‬
‫ﻧﻜﺮي‪ ،‬ﻛﺎﻟﺪﻳﮧ )ﻋﺮاق( ۾ ﺳﻜﻮﻧﺖ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺌﻲ ﻫﺌﻲ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﮐﺎن ﺳﻨﮅ ۾‬
‫وارد ﭤﻴﺎ؛ ﻳﺎ ﭘﻬﺮﻳﺎن ﺋﻲ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﮐﺎن ﻧﻜﺮي‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﻋﺮاق ۽ ﭜﻮﻧﭻ ﺳﻤﻨﮉ ﺟﻲ ﻛﻨﺎري‬
‫ﭘﻬﺘﺎ‪ .‬اﻫﻮ ﻣﺴﺌﻠﻮ اﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﺤﻘﻖ ﺣﻞ ﻛﺮي ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬اﻳﺘﺮو ﭼﺌﺒﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ۾‬
‫ﭘﻬﺮﻳﺎن ﺋﻲ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﮐﺎن وارد ﭤﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺛﺒﻮت ﻻ‪ ‬دراوڙي زﺑﺎن ﺟﺎ اﻟﻔﺎظ‬
‫ﺑﺮاﻫﻮﺋﻦ ﺟﻲ ‘ﻛﺮﮔﺎﻟﻲ’ زﺑﺎن ۾ اﭸﺎ ﺳﻮڌو ﺷﺎﻣﻞ آﻫﻦ‪(13) ”.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ اﺻﻠﻲ رﻫﺎﻛﻦ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن آﺛﺎر ﻗﺪﻳﻢ ﺟﻲ ﮐﻮﭨﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻦ ﺟﻲ آڌار ﺗﻲ ﺷﻴﺪاﺋﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ازاﻧﺴﻮا‪ ،‬ﻣﻮﻫﻦ ﺟﻲ دڙي ﻣﺎن‬
‫ﻛﻮﻟﻦ‪ ،‬ﺳﻨﺘﺎﻟﻦ ۽ دراوڙن ﺟﺎ ﻻﺷﺎ ﻟﮅا آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﺗﻬﺬﻳﺐ‪ ،‬آﺛﺎر ﻗﺪﻳﻤﻪ ﺟﻲ ﻣﺎﻫﺮن ﺟﻲ‬
‫ﻓﻴﺼﻠﻲ ﻣﻮﺟﺐ‪ ،‬ﻛﺎﻟﺪﻳﮧ‪ ،‬ﻣﺼﺮ ۽ ﻛﺮﺑﭧ ﺟﻲ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﺟﮭﮍي ﻫﺌﻲ‪ ........‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫ﺗﻬﺬﻳﺐ ﺟﻲ ﻋﻠﻤﺒﺮدارن ﮐﻲ ﭨﻦ ﻃﺒﻘﻦ ۾ ورﻫﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪:‬‬
‫)‪ (1‬ﮘﻮﭠﻦ ﺟﺎ رﻫﺎﻛﻮ )‪ (2‬ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻨﺪوش؛ ﺟﻴﻜﻲ ﭼﻮﭘﺎﺋﻲ ﻣﺎل ﺳﺎن ﻣﻠﻚ اﻧﺪر‬
‫ﮔﺸﺖ ﻛﻨﺪا ﻫﺌﺎ؛ ۽ )‪ (3‬ﻣﻴﮉ )ﻣﻬﺎﮢﺎ( ﺟﻴﻜﻲ ڍﻧﮃن ﺟﻲ ﻛﻨﺎرن ﺗﻲ ﻛﺎﻧﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺟﮭﻮﭘﮍﻳﻦ ۾ رﻫﻨﺪا ﻫﺌﺎ ۽ ﭘﮑﻴﻦ ۽ ﻣﮁﻴﻦ ﺟﻲ ﺷﻜﺎر ﺗﻲ ﮔﺬران ﻛﻨﺪا ُﻫﺌﺎ‪(14) ”.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ اواﺋﻠﻲ آﺑﺎد وﺳﺘﻴﻦ ﻳﺎ ﺷﻬﺮن ﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﻮن ﺟﻲ ﺗﻌﺪاد ﮐﻨﮉرن ﺟﻲ‬
‫ﺻﻮرت ۾ آﺛﺎر ﻣﻠﻴﺎ آﻫﻦ ﺗﻪ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﮐﻮﺟﻨﺎ ۽ ﮐﻮﭨﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 45‬‬
‫اﻫﻢ ﮐﻨﮉر آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻛﻦ َﺳﻤﻦ ۾ آﺑﺎد ﺷﻬﺮ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺗﻦ ﻣﺎن؛ )‪ (1‬ﻣﻮﻫﻦ ﺟﻮ دڙو )‪(2‬‬
‫اﻟﻮر )‪ (3‬ﻻﮐﻴﻦ ﺟﻮ دڙو )‪ (4‬ﻛﺎﻫﻮ ﺟﻮ دڙو )‪ (5‬ﺑﺮﻫﻤﮡ آﺑﺎد )‪ (6‬ﭜﻨﭝﻮر )‪ (7‬ﺳﻴﻮﻫﮡ )‪(8‬‬
‫ﺳﻤﺎﻧﮕﺮ )‪ (9‬ﻫﺎﻛﮍي ﺟﻲ ﭘﻴﭧ وارا وﻳﺮان ﺷﻬﺮ ؛ ﺳﻤﺎﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮوﺋﮍ وﻏﻴﺮه )‪ (10‬آﻣﺮي‬
‫)‪ (11‬ﻛﻮﭨﮇﻳﺠﻲ )‪ (12‬ﭼﺎﻧﻬﻮن ﺟﻮ دڙو وﻏﻴﺮه‬
‫ﺑﺮﻫﻤﮡ آﺑﺎد ﺑﺎﺑﺖ ﺗﺎرﻳﺨﺪاﻧﻦ ﺟﻮ ﭼﻮڻ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻲ ﺷﻬﺮ ﺑﻬﻤﻦ اﻳﺮاﻧﻲ‪،‬‬
‫ﮔﺴﺘﺎﺷﭗ ﺟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﺟﻮڙاﻳﻮ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﺳﻴﻮﻫﮡ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ اﺻﻞ ﻧﺎﻟﻮ ﺳﻴﻮﺳﺘﺎن ) ِﺷﻮ آﺳﭥﺎن( ﺟﻲ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﮐﻮﭨﺎﺋﻲ‬
‫ﻣﺎن ﻫﻜﮍو ﻛﺘﺒﻮ ﻫﭣ ﻟﮙﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ راﺟﺎ ﭜﺮﺗﺮي‪ ‬ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﻟﮑﻴﻞ ﻫﻮ‪.‬‬
‫اﻟﻮر‪ ،‬ﺟﻮ اڳ ﻣﻬﺮاڻ ﺟﻲ اﭜﺮﻧﺪي واري‪ ‬ﺷﺎخ ﺟﻲ اﻟﻬﻨﺪي ﻛﭗ ﺗﻲ ﻫﻮ‪ ،‬ﺳﻮ‬
‫ﭼﻨﺪروﻧﺴﻲ راﺟﺎﺋﻦ ﺟﻮ ﺗﺨﺘﮕﺎﻫﻪ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻫﻮ‪ ‬ﺟﻲ دڙو ۾ ﭔﮅ ﺟﻮ ﺳﺘﻮپ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻤﺎﻧﮕﺮ ﻳﺎ ﻣﻴﻨﺎﻧﮕﺮ ﺑﻪ ﻳﺎدو راﺟﺎﺋﻦ‬
‫ﺟﻮ ﺗﺨﺘﮕﺎﻫﻪ ﺷﻬﺮ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﭜﻨﭝﻮر ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻨﺪرﮔﺎﻫﻪ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﺘﺎن ﺳﻨﮅو ﻧﺪي‪ ‬ﺟﻲ ﺟﮭﺎزن ﺟﻮ‬
‫ﺳﺎﻣﺎن ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﭔﻴﮍن ۾ ﭼﮍﻫﻨﺪو ﻫﻮ‪.‬ﻫﺎﻛﮍي ﺗﻲ ﭘﺎرﻳﻨﮕﺮ ﻣﮑﻴﻪ ﺑﻨﺪر ﻫﻮ‪.‬‬
‫ُ‬
‫اﻫﮍي رﻳﺖ ﭔﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﮐﻨﮉر آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻫﺰارﻳﻦ ﺳﺎل اڳ آﺑﺎد ﻫﺌﺎ‪،‬‬
‫ﺟﻦ ۾ ﻣﺎﮢﻬﻮ رﻫﻨﺪا ُﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭔﻨﻲ ﭔﺎري ﮐﺎن ﻋﻼوه وﮢﺞ واﭘﺎر ﺑﻪ ﻛﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ‬
‫ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﻫِﺘﺎن ﮐﺎن ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭔﻴﻦ ﺧﻄﻦ ﻃﺮف وﻳﺎ ۽ ﭔﻴﻦ ﺧﻄﻦ ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ‬
‫ﻫﺘﻲ آﻳﺎ‪ .‬واﺿﺢ رﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻛﭥﻲ ﺑﻪ وﻳﻮ‪ُ ،‬اﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ واﭘﺎر ۽ ﻛﻢ ﻛﺎر ﺳﺎﻧﮕﻲ‬
‫وﻳﻮ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭔﺎﻫﺮﻳﻮن ﻛﻮ ﺑﻪ ﻫِﺘﻲ آﻳﻮ‪ُ ،‬اﻫﻮ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺗﻪ واﭘﺎر ﺟﻲ ﺧﻴﺎل ﺳﺎن داﺧﻞ ﭤﻴﻮ‪،‬‬
‫ﭘﺮ ﭘﻮ‪ُ ‬ﻫﻦ ﻳﺎ ﺗﻪ ﭘﺎڻ ﻳﺎ وري ﭔﻴﻦ ﮐﺎن ﻛﭩﻚ ﮔﮭﺮاﺋﻲ‪ ،‬ﺣﻤﻼ ﻛﺮي‪ ،‬ﭰﺮﻟﭧ ﻛﺮي‪،‬‬
‫ﻗﺒﻀﺎ ﻛﻴﺎ ۽ آﺑﺎد ﭤﻴﻨﺪا رﻫﻴﺎ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻦ ﻛﺎﻫﻦ ﺟﻲ ﺳﻠﺴﻠﻲ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﻮﻻﺋﻲ ﺷﻴﺪاﺋﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻋﺎم‬
‫ﻃﺮح ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻦ ﺟﻮ ﺑﻴﺎن ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﻦ ﺟﻲ ﻛﺎﻫﻪ ﮐﺎن ﺷﺮوع ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ (15) ”.‬ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ‬
‫ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ آرﻳﻦ ﺟﻲ ﻧﺴﻞ ﺟﻲ ﺷﺎخ آﻫﻦ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي اِﻫﻮ ﭼﻮڻ درﺳﺖ ﭤﻴﻨﺪو ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺗﻲ‬
‫ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ ﻛﺎﻫﻪ آرﻳﻦ ﻛﺌﻲ‪.‬‬
‫| ‪46‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ ﺳﻴﺪ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪”،‬آرﻳﺎ ﺳﻨﮅ ۾ ﮔﮭﮣﻲ ﺗﻌﺪاد ۾ اﭨﻜﻞ ‪ 17‬ﺳﺆ‬
‫ورﻫﻴﻪ ق‪ .‬م‪ .‬اﭼﮡ ﺷﺮوع ﭤﻴﺎ‪ ،‬۽ اﭨﻜﻞ ﻫﻚ ﻫﺰار ورﻫﻴﻪ ﮐﺎن ﭘﻮري ﻃﺮح ﻗﺎﺑﺾ ﭤﻲ‬
‫ﭼﻜﺎ ُﻫﺌﺎ‪‘ .‬ﻣﻬﺎ ﭜﺎرت ﺟﻲ ﻟﮍاﺋﻲ’‪ ،‬ﺟﺎ وڏي ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻲ ﻫﻚ ﻫﺰار ورﻫﻴﻪ ق‪ .‬م‪ .‬۾‬
‫ﻟﮍي وﻳﺌﻲ ﻫﺌﻲ‪ ...‬ان وﻗﺖ ڌاري ﺳﻨﮅ ۽ ﺑﺎﺑﻞ ﺟﻲ وچ ۾ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي رﺳﺘﻲ واﭘﺎر ﻫﻠﻨﺪڙ‬
‫ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻮ ان وﻗﺖ ﺗﺎﺋﻴﻦ دراوﻳﺪﻳﻦ ﺟﻲ ﻫﭣ ۾ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻲ ﻣﻮﻫﻦ ﺟﻲ دڙي ﺟﻲ ﻗﺪﻳﻢ‬
‫رﻫﺎﻛﻮ دراوﻳﺪﻳﻦ ﺟﻲ ﻧﺴﻞ ﻣﺎن ُﻫﺌﺎ‪(16) ”.‬‬
‫ُان ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺣﻤﻠﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‪ .‬ﺳﻴﺪ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫“آرﻳﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅ ﺗﻲ اواﺋﻠﻲ ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ ﻛﺎﻫﻪ ﻣﺼﺮ ﺟﻲ ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻪ ‘ﺳﻴﻤﻴﺮاﻣﺲ’‬
‫ﻃﺮﻓﺎن ‪ 5-810‬ق‪ .‬م‪ .‬ﭤﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺣﺎﻛﻢ ‘وﻳﺮﺳﻴﻦ’ ﺷﻜﺴﺖ ڏﻳﺌﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻮﭨﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ‪.‬‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﻦ‪ ،‬اواﺋﻠﻲ ﻛﺎﻫﻪ ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ‘ﻫﻮﺷﻨﮓ ﭘﻴﺸﺘﺎ دﻳﺎ’ ﺟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ۾ اﭨﻜﻞ‬
‫‪ 600 -700‬ورﻫﻴﻪ ق‪ .‬م‪ .‬۾ ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﻧﺎﻛﺎم ﺑﮣﺎﺋﻲ ﮀﮇي‪.‬‬
‫ﻣﻬﺎﺗﻤﺎ ﭔﮅ ‪ 550-600‬ق‪ .‬م‪ .‬ﺟﻲ وچ واري دؤر ۾ ﭘﻴﺪا ﭤﻴﻮ ۽ اواﺋﻠﻲ اﭘﻨﺸﺪ ﺑﻪ‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬وﻗﺖ ۾ ﻟﮑﻴﺎ وﻳﺎ‪(17) ”.‬‬
‫ﭔﮅ ﺟﻲ ﭘﻴﺪاﺋﺶ ﻧﻪ ﺻﺮف ﭘﻮري ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ۽ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﺳﻮچ ۾ وڏو ﭰﻴﺮ آﻧﺪو‬
‫ﭘﺮ‪ ،‬ﭔﮅ ﺟﻮ ﻓﻠﺴﻔﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺳﺎن ﮔﮭﮣﻮ ﻣﻠﻨﺪڙ ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻮچ ﺗﻲ ﮔﮭﺮا اﺛﺮ ﮀﮇﻳﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ اﮘﺘﻲ ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫“ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ڌارﻳﻦ ﺟﻮ ﻗﺒﻀﻮ اﭼﻴﻤﻨﻴﻦ )ﻛﻴﺎﻧﻲ( ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﺟﻲ ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻪ دارا _‬
‫اول ﺟﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ۾‪ ،‬ﻗﺮﻳﺒﻦ ‪ 519‬ق‪ .‬م‪ .‬ڌاري ﭤﻴﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪس اﻣﻴﺮاﻟﺒﺤﺮ‪ ،‬ﺷﻜﺎﺋﺲ‪،‬‬
‫ﺳﻨﺪس ﺣﻜﻢ ﻣﻮﺟﺐ‪ ،‬درﻳﺎﻫﻪ ﺟﻲ ان وﻗﺖ ﺳﺮوي ﻛﺌﻲ ﻫﺌﻲ‪ ،‬۽ ﻫﻦ ﮐﻲ ان ۾ ﻛﺎﺑﻞ‬
‫ﮐﺎن ﺳﻤﻨﮉ ﺗﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻴﺮﻫﻦ ﻣﻬﻴﻨﺎ ﻟﮙﺎ‪ ،‬ﺟﺘﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻫﻮ اﻳﺮاﻧﻲ ﻧﺎر ۽ ﻣﺼﺮ ﻃﺮف وﻳﻮ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺗﻲ اﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻴﺎﻧﻲ ﺳﺎﻣﺮاج ﺟﻮ ﺗﺴﻠﻂ ﻗﺮﻳﺒﻦ ﭔﻪ ﺻﺪﻳﻮن رﻫﻴﻮن‪ ،‬ﺟﻦ‬
‫ڏﻳﻨﻬﻦ ۾ زرﺗﺸﺖ ﺟﻮ ﻣﺬﻫﺐ ﺳﻨﮅ ۾ آﻳﻮ ۽ ان ﺟﺎ آﺗﺸﻜﺪه ﺳﻨﮅ ۾ ﻋﺮﺑﻦ ﺟﻲ اﭼﮡ‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﺎرﺳﻲ ﭔﻮﻟﻲ ۽ زرﺗﺸﺘﻲ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﺮوج ﻫﺌﺎ‪‘ .‬ﺑﻬﻤﮡ آﺑﺎد’ ﺟﻮ ﭘﺎﻳﻮ ﺑﻪ اﻧﻬﻲ دؤر ۾‬
‫ﭘﻴﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﻛﻴﺎﻧﻲ ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺳﭙﻬﻪ ﺳﺎﻻر ‘ﺑﻬﻤﻦ’ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﭘﭡﻴﺎن رﮐﻴﻮ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 47‬‬ ‫| ‪48‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ‘ﺑﻦ ﭜﻮرا’ ﻳﻌﻨﻲ ‘ﺳﻮرج دﻳﻮﺗﺎ ﺟﻮ‬ ‫ٰ‬ ‫وﻳﻮ‪‘ .‬ﭜﻨﭝﻮر’ ﺟﻮ ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ اﺻﻞ‬ ‫وﻳﭡﺎ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺗﻦ اﻫﻲ ڌرم ﺳﭝﻨﻲ‪ ‬ﮐﺎن اﮘﻲ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻴﺎ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﭔﮅ ڌرم زور ﭤﻴﻮ‪.‬‬
‫ﺷﻬﺮ’ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻮ ﺑﻪ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﻳﺎدﮔﺎر آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺳﻮرج ﭘﻮﺟﺎ ﺑﻪ رزﺗﺸﺘﻲ ﻣﺬﻫﺐ‬ ‫ﭔﮅ ڌرم وارن ﻛﺘﺎﺑﻦ ۾ ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﮔﻮﺗﻢ ﭔﮅ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﭘﻮﺗﺮ ﭼﺮن )ﭘﺎڪ‬
‫ﺟﻲ ﻳﺎدﮔﺎر آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺮ( اﺳﺎن ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ﭘﺮﮘﮣﻲ ۾ ﺑﻪ ﮔﮭﻤﺎﻳﺎ ﻫﺌﺎ‪ ،‬۽ ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺑﻪ ﭔﮅ ڌرم اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻴﻮ‬
‫اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ آرﻳﺎ ﻧﺴﻞ ﺟﻲ ﺷﺎخ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﭘﺎرﺳﻲ ﻣﺬﻫﺐ ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﭼﺎر ﻓﺮﻗﺎ ﻫﺌﺎ‪،‬‬ ‫ﻫﻮ‪(21)”.‬‬
‫ﺟﮭﮍوڪ )‪ (1‬زردﺷﺘﻲ )‪ (2‬ﻣﭥﺮاﺋﻲ )ﻣﭥﺮاﺋﺰم( )‪ (3‬ﻣﺰدڪ )‪ (4‬۽ ﻣﺎﻟﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻓﺮﻗﺎ‪.‬‬ ‫ﺳﻜﻨﺪر اﻋﻈﻢ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﺪس ﺑﺎدﺷﺎﻫﺖ ﺟﻮ ﻛﺠﮫ ﭜﺎﮜﻮ ﺳﻴﻠﻴﻮ ﻛﺲ‬
‫اﻧﻬﻦ ﭼﺌﻨﻲ ﻓﺮﻗﻦ ﺟﻮ ﺳﮅي ﻳﺎ اڻ ﺳﮅي ﻃﺮح ﺳﻨﮅ ﺗﻲ اﺛﺮ رﻫﻴﻮ‪(18) ”.‬‬ ‫ﻧﻜﻴﭩﺮ ﮐﻲ ﻣﻠﻴﻮ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎب ۽ ﺳﻨﮅ ﻫﭣ ﻻ‪ ‬ﻫﻮ ﻋﻴﺴﻮي ﺳﻦ ﮐﺎن ‪ 305‬ورﻫﻴﻪ اﮘﻲ‪،‬‬
‫اﻳﺮان ﻛﻴﺎﻧﻲ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻦ ﺟﻮ زور‪ ،‬ﻋﻴﺴﻮي ﺳﻦ ﮐﺎن ‪ 330‬ورﻫﻴﻪ اﮘﻲ ﺳﻜﻨﺪر‬ ‫ﭘﻨﺠﺎب ﻛﺎﻫﻲ آﻳﻮ‪ُ ،‬ان وﻗﺖ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﻬﺎراﺟﺎ ﭼﻨﺪرﮔﭙﺖ اﻫﮍو زور ورﺗﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻮ‬
‫اﻋﻈﻢ ﭜﮙﻮ‪ .‬ان وﻗﺖ ﭘﻨﺠﺎب‪ ،‬ﺳﻨﮅ ۽ ﮔﻨﮅار )ﻗﻨﮅار( اﻳﺮاﻧﻲ ﺣﺎﻛﻤﻦ ﺟﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺌﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﻠﻴﻮﻛﺲ ﺟﻲ ﺳﺎﮢﺲ ُﭘﭵﮡ ﺟﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﻧﻪ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻣﻬﺎ راﺟﺎ ﭼﻨﺪرﮔﭙﺖ اﻫﮍو ﺗﻪ ﺳﻮڙﻫﻮ‬
‫ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺳﻜﻨﺪر اﻋﻈﻢ اﻫﻲ ﺑﻪ اﭼﻲ ﻫﭣ ﻛﻴﺎ‪ .‬ان وﻗﺖ اﻟﻮر )روﻫﮍي(‬ ‫ﮔﮭﭩﻴﺲ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﻴﻠﻴﻮﻛﺲ ﭘﻨﺠﺎب ۽ ﺳﻨﮅ ﺗﺎن ﺗﻪ ﻫﭣ ﮐﻨﻴﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڌي ﺟﻮ ﺳﻨﮛ‬
‫‘ﻣﻴﻮﺳﻴﻜﻨﺲ’ )ﻣﻮﺷﻜﻦ ﺟﻮ راﺟﺎ( ﻫﻮ‪ (19) .‬ﺳﻜﻨﺪر اﻋﻈﻢ ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ﻓﺘﺢ ﻛﺮڻ‬ ‫ﻣﻬﺎ راﺟﺎ ﮐﻲ ڏﻳﺌﻲ‪ ،‬ﺳﺎﮢﺲ ﺻﻠﺢ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪(22) .‬‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‪ .‬ﺳﻴﺪ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺳﻜﻨﺪر اﻋﻈﻢ ﺟﮇﻫﻦ اﻳﺮان ﻓﺘﺢ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻪ‬ ‫ﺳﻜﻨﺪراﻋﻈﻢ ﺟﻲ ﺟﻨﺮﻟﻦ‪ ،‬ﭘﻮرس ۽ ڊﻳﻤﻴﭩﺮﻳﺲ ﺟﻲ وﻓﺎﺗﻲ‪ ‬ﺑﻌﺪ ﻣﻮرﻳﺎ‬
‫ﻫﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺷﺎﻫﻮﻛﺎري‪ ‬ﺟﻲ ﺳﺎک ُﭔﮅي‪ ،‬۽ ان ﮐﻲ اﻳﺮاﻧﻲ ﺳﺎﻣﺮاج ﺟﻮ ﺣﺼﻮ‬ ‫ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﺟﻲ ﻣﻬﺎراﺟﺎ ﭼﻨﺪرﮔﭙﺖ ﺟﻮ ‪ 331‬ق‪.‬م‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﻗﺒﻀﻮ ﭤﻴﻮ‪ (23) .‬ﻣﻬﺎراﺟﺎ‬
‫ﺳﻤﺠﮭﻲ‪ ،‬ان ﺗﻲ ‪ 372‬ق‪ .‬م‪ .‬۾ ﺣﻤﻠﻮ ﻛﺮي‪ ،‬ان ﮐﻲ ﻓﺘﺢ ﻛﺮي ورﺗﻮ‪ .‬ﻓﺘﺢ ﺑﻌﺪ ﺟﻠﺪ‬ ‫ﭼﻨﺪرﮔﭙﺖ ﺟﻲ وﻗﺖ ۾ ﭔﮅ ڌرم زور ﻫﻮ‪ .‬ﭘﺎڻ ﺑﻪ اﻫﻮ ڌرم اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻪ رﻋﻴﺖ‬
‫واﭘﺲ وﻳﻮ ۽ ﺳﮕﮭﻮ ﺋﻲ ﺑﺎﺑﻞ ۾ وﻓﺎت ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﻫﻦ ﺟﻲ وﻓﺎت ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﺪس ﺳﭙﮧ‬ ‫ﻣﺎن ﻛﻴﺘﺮن ﺳﻨﺪﻳﺲ ﭘﻴﺮوي ﻛﺌﻲ‪ .‬ﻣﻬﺎراﺟﺎ ﭼﻨﺪرﮔﭙﺖ ﺟﻮ ﭘﻮﭨﻮ ﻣﻬﺎراﺟﺎ اﺷﻮڪ‬
‫ﺳﺎﻻرن ﻣﺎن ‘ﭘﻴﭥﺎن’‪ ،‬ﺳﻨﮅو درﻳﺎﻫﻪ ﺟﻲ اﻟﻬﻨﺪي ﻃﺮف ﺟﻲ اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭼﺎرج ۾‬ ‫)‪ 282-232‬ق‪.‬م‪ (.‬ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺳﻤﻴﺖ ﺳﭵﻲ اﺗﺮ _ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﺟﻮ واﻟﻲ ﻫﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﭔﮅ ڌرم‬
‫رﻫﻴﻮ‪ .‬ان ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺑﺌﻜﭩﺮﻳﻦ ﺟﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ۾ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ وري زور ورﺗﻮ ۽ ‪187‬‬ ‫ﮐﻲ زور وﭠﺎﺋﮡ ۾ اﻫﻨﺴﺎ ﺟﻲ ﻣﺖ ﭰﻬﻼﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﻛﻲ ﺷﺎﻫﻲ ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬اﺗﺎﻫﻦ ﺟﻴﻠﻦ ۽‬
‫ق‪.‬م‪ .‬ڌاري ‘ڊﻳﻤﻴﭩﺮس’ ﻛﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻗﻨﮅار ۽ ﺑﻮﻻن دري ﮐﺎن اﭼﻲ‪ ،‬ﭘﭩﺎﻻ )ﺣﻴﺪرآﺑﺎد( ﺗﻲ‬ ‫ﭨﻜﺮﻳﻦ ﺗﻲ ُاﻛﺮاﺋﻲ ﮀﮇﻳﺎ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺟﻦ ﻣﺎن ﭼﺎﻟﻴﻬﻪ ﻓﺮﻣﺎن اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﺟﻲ ﻛﻴﺘﺮن‬
‫ﻗﺒﻀﻮ ﻛﺮي‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻼﺋﻲ‪.‬‬ ‫ﭜﺎﮜﻦ ۾ ﺻﺤﻴﺢ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻴﭡﺎ آﻫﻦ‪ .‬وﻳﺠﮭﮍاﺋﻲ ۾ )‪1932‬ع ۾( اﻫﮍا ﻳﺎرﻧﻬﻦ وڌﻳﻚ‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﻪ آرﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺟﻲ ﺷﺎخ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ان ﻛﺮي اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺣﺎﻛﻢ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺪراس ﻃﺮف ﭨﻜﺮﻳﻦ ﺗﺎن ﻟﮅا اﭤﻦ‪ .‬ﻫﻦ ﻣﺎن ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﭔﮅ ڌرم اﺗﺮ ﺗﻮڙي‬
‫‘اﺳﭩﺮاﺑﻮ _ اول’ ﭔﮅ ڌرم ﻗﺒﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺮﮘﻮ ﭜﻜﺸﻮ ﭤﻴﻮ‪.‬‬ ‫ڏﮐﮡ _ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ڏي ﭰﻬﻠﻴﻮ‪(24) .‬‬
‫ﺑﺌﻜﭩﺮﻳﻦ ﺣﺎﻛﻤﻦ ﺟﺎ ﺳﻜﺎ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻳﻦ ﮐﺎن ﻫﭣ آﻳﺎ آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﺎراﺟﺎ اﺷﻮڪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ذرﻳﻌﻲ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﺟﻲ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﺗﻲ‬
‫اﻧﻬﻲ وﻗﺖ ﮐﺎن وﭠﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﻦ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺖ ۽ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻮ اﺛﺮ ﭘﻴﻮ ۽ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‬ ‫ﻗﺒﻀﻮ ﻛﻴﻮ ۽ ﺳﻨﮅ ﺑﻪ ﺳﻨﺪس ﺗﺴﻠﻂ ﻫﻴﭟ رﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻲ ۽ ﻣﺬﻫﺐ ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ۽ ﻫﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺬﻫﺒﻦ ۽ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﺎ اﺛﺮ ﭘﻴﺎ‪(20) ”.‬‬ ‫ُ‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ﻫﻦ ﭔﮅ ڌرم ﻗﺒﻮﻟﻲ ان ﺟﻲ واڌاري ﻻ‪ ‬ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ان‬
‫ان ﮐﺎن اﮘﻲ‪ ،‬ﻋﻴﺴﻮي ﺳﻦ ﮐﺎن ﮀﻬﻪ ﺻﺪﻳﻮن ﮐﻦ اﮘﻲ‪ ،‬ﭔﮅ ڌرم ۽ ﺟﻴﻦ ڌرم‬ ‫ﭜﻜﺸﻦ ﺟﻲ ﭔﻲ ﻛﺎﺋﻮﻧﺴﻞ ‪ 288‬ق‪ .‬م‪ .‬۾ ۽ ﭨﻴﻦ‬ ‫ﻛﺮي ﺳﻨﮅ ۾ ﭔﮅ ڌرم ﭘﮑﮍﻳﻮ‪ُ .‬‬
‫ﺟﺎري ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ۾ ذات ﭘﺎت ﺟﻮ ﭜﻴﺪ ﻫﺌﻮ ﺋﻲ ﻛﻮﻧﻪ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺑﺮﻫﻤﮣﻦ ﮐﺎن ﺳﮍﻳﺎ‬ ‫ﻛﺎﺋﻮﻧﺴﻞ ‪ 353‬ق‪.‬م‪ .‬۾ ﺳﻨﮅ ۾ ﻛﭡﻴﻮن ﭤﻴﻮن ۽ ﺳﻨﮅ ﭔﮅ ڌرم ﺟﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﮣﺠﻲ وﻳﻮ‪.‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 49‬‬
‫ﻣﻮﻫﻦ ﺟﻮ دڙو‪ ،‬ﭼﺎﻧﻬﻮن دڙو‪ ،‬ﻛﺎﻫﻮ‪ ‬ﺟﻮ دڙو‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ آﺑﺎد‪ ،‬ﺟﮭﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﭜﺮ ۾ ﭔﮅﻛﺎ‬
‫ﭨﻜﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺮ رﻛﮡ ﺟﻮ ﭠﻞ )ﭘﺎﻧﮅي اﺳﭩﻴﺸﻦ ﮐﺎن ‪ 14‬ﻣﻴﻠﻦ ﺟﻲ ﭘﻨﮅ ﺗﻲ(‪ ،‬ﺳﻨﮅﻳﺮان ﺟﻮ‬
‫ڏﻧﺪو )ﭨﻨﮉي ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن ﺟﻲ ﭜﺮ ۾(‪ ،‬دﻳﻮل ﺑﻨﺪر وﻏﻴﺮه ﺟﺎﻳﻦ ﺗﻲ ﭔﮅ ﻣﺬﻫﺐ ﺟﺎ اﺳﭩﻮﭘﺎ ۽‬
‫ﻣﻨﺪر ان ﺟﻲ ﺷﺎﻫﺪي ڏﻳﻦ ﭤﺎ‪(25) .‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﻋﻼوه ﺳﻨﮅ ۾ اﻫﻲ ﮘﻮٺ ﻳﺎ وﺳﺘﻴﻮن ﺟﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﭘﭽﺎڙي‬
‫‘ﻫﺎر’ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮭﮍوڪ ﮐﮣﻬﺎر‪ ،‬ﺟﻴﮣﻬﺎر‪ ،‬ڏاﮐﮣﻬﺎر وﻏﻴﺮه‪ .‬اِﻫﻲ ﺳﭛ ﭔﮅ ﻣﺖ ﺟﻲ دؤر ﺟﺎ‬
‫آﺑﺎد ﻛﻴﻞ ﺷﻬﺮ آﻫﻦ‪ .‬ﭔﮅ ڌرم ﺟﻲ ﺳﮑﻴﺎ ﮔﮭﺮ ﮐﻲ ﺟﻴﻜﻲ اڄ ﮘﻮﭠﻦ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾‬
‫ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪ .‬اﻫﮍن ﻧﺎﻟﻦ وارن ﮘﻮﭠﻦ ﺟﻲ ﭘﺴﮕﺮاﺋﻲ‪ ‬۾ ﺟﻴﻜﻲ ﭜﮍا آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﺘﺎن‪ ،‬اﻧﻬﻦ‬
‫ﻫﺎﻛﻦ ﮐﻲ ﺑﺮﺳﺎت اﭼﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻗﺪﻳﻢ دؤر ﺟﻮن ﺷﻴﻮن‪ ،‬ﺟﻦ ۾ راﻧﺪﻳﻜﺎ‬ ‫ﮘﻮﭠﻦ ﺟﻲ ر ُ‬
‫۽ زﻳﻮر ﻫﭣ اﻳﻨﺪا رﻫﻦ ﭤﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﭜﮍن ﺟﻲ ﮐﻮﭨﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﺷﻮﻛﺎ ﺟﻲ وﻓﺎت ﺑﻌﺪ ﻣﻮرﻳﺎ ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻤﺰور ﭤﻲ‪ ،‬۽‬
‫‘ﺑﺌﻜﭩﺮﻳﻦ’ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺣﺎﻛﻤﻦ ‪ 190‬ق‪.‬م‪ .‬۾ ﭘﺸﺎور ﺗﻲ ﻗﺒﻀﻮ ﻛﺮي‪ ،‬ﻣﻮرﻳﺎ ﺧﺎﻧﺪان‬
‫ﺟﻲ آﺧﺮي ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ ‘ﺑﺮﻫﺎٿ’ ﮐﻲ ﻗﺘﻞ ﻛﺮي‪ ،‬ﭔﻴﻬﺮ ُاﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﺎﻣﺮاج ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫ﺑﺌﻜﭩﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ ‘اﭘﻮﻟﻮ دوﺳﺘﺲ’ ﺟﻲ وﻓﺎت ﮐﺎن ﭘﻮ‪ 70 ‬ق‪.‬م‪.‬‬
‫ڌاري‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺳﻤﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮده ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن واري ﺳﺎري ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﺳﭥﻴﻦ ﻟﻮﻛﻦ ﺟﻮ ﺗﺴﻠﻂ‬
‫ﻗﺎﺋﻢ ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم اﻳﺌﻦ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﺗﺴﻠﻂ ‪46‬ع ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﻠﻴﻮ‪* .‬ﺳﭥﻴﻦ ﺟﻲ وﻗﺖ‬
‫۾ ُ‬
‫ﭘﺮﭤﻮ )ﭘﻬﻠﻮ( ‪ Parthians‬آﻳﺎ‪‘ .‬ﭘﻴﺮﻳﭙﻠﺲ’ ۾ ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻋﻴﺴﻮي ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺻﺪي‪‬‬
‫ﭘﺮﭤﻮ ﺳﻨﮅ ۾ ﭘﺎڻ ۾ ﭘﺌﻲ ﻟﮍﻳﺎ ۽ ﻫﻜﭕﺌﻲ ﮐﺎن زور ﭤﻴﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ‬ ‫۾ اﻫﻲ ﺳﭥﻴﻦ ۽ ُ‬
‫ﻛﺶ ﻟﻮڪ آﻳﺎ ﺟﻲ زور ﭤﻴﺎ‪ (26) .‬اﻧﻬﻲ‪‬‬ ‫ﭘﺌﻲ ﻛﻴﺎﺋﻮن‪ .‬ﭘﺮ ﭼﻮرن ﻣﭥﺎن ﻣﻮر وﭸﺎﺋﻴﻦ ُ‬
‫وﻗﺖ ۾ ﭘﺎرﭤﻴﻦ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻦ ﺣﺼﻦ ﺗﻲ ﻣﻠﻨﺪي رﻫﻲ‪ .‬۽ ﻛﺸﻦ ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﺟﻲ‬
‫ﻣﻬﺎراﺟﺎ ‘ﻛﺸﻚ’ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ‪80‬ع ڌاري ﻗﺒﻀﻮ ﻛﺮي ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺗﺴﻠﻂ ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻫﻦ‬
‫ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﻗﺒﻀﻮ ﻗﺮﻳﺒﻦ ﭔﻪ ﺻﺪﻳﻮن ﺟﺎري رﻫﻴﻮ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺑﻪ ﭔﮅ ڌرم ﮐﻲ زور‬
‫ﮔﮭﮣﻮ زور وﭠﺎﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺳﻨﮅ ﺳﻤﻴﺖ ﺳﭵﻲ اﺗﺮ_ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن‪ ،‬۽ ﭼﻴﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ اِﻫﻮ‬
‫ڌرم ﻫﻴﻜﺎري وڌﻳﻮ ۽ ﭰﻬﻠﻴﻮ‪ ،‬ﮐﺎﺋﻨﺲ ﭘﻮ‪ ‬وﺳﺪﻳﻮ ﭘﻬﺮﻳﻮن‪ ،‬۽ وﺳﺪﻳﻮ ﭔﻴﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﺎ‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻫﻦ ﺟﻮ دڙو‪ ،‬ﻛﺎﻫﻮ‪ ‬ﺟﻮدڙو‪ ،‬ﭔﻴﺎ ﻫﻨﮅ ﺟﺘﻲ ﭔﮅ ڌرم وارن ﺟﺎ ﭠﻞ ﭠﻬﻴﻞ‬
‫| ‪50‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬ﺳﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬وﻗﺖ ۾ ﭠﻬﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪(27) .‬‬
‫ان ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻣﻌﻠﻮم ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﺟﻲ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ ﺑﻬﺮام ﮔﻮر‬
‫ﭘﺌﻴﻦ‪280 ،‬ع ڌاري ﺳﻨﮅ ﺗﻲ وري اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺎدﺷﺎﻫﺖ ﺟﻮ ﺗﺴﻠﻂ ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ﻛﻢ و‬
‫ﭘﻴﺶ ‪500‬ع ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﺎري رﻫﻴﻮ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺳﭥﻴﻦ ﺣﺎﻛﻢ ان ﺟﺎ زﻳﺮدﺳﺖ ﭤﻲ ﻛﻢ‬
‫ﻫﻼﺋﻴﻨﺪا رﻫﻴﺎ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﭼﻨﺪر ﮔﭙﺖ ﭔﺌﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻲ‪ ‬ﺳﺎن ‪315 _345‬ع‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﮘﻨﮃﻳﻮ‪ .‬ﻳﺰدﮔﺮد ‪387‬ع ۾ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ وري ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ﺗﺴﻠﻂ ﻫﻴﭟ آﻧﺪو‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ را‪ ‬ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﺟﻲ ﻗﺒﻀﻲ ۾ آﺋﻲ‪ ،‬ﺟﺎ ‪550‬ع ﮐﺎن ‪644‬ع ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﺎري رﻫﻲ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪر ﮔﭙﺖ ﭔﺌﻴﻦ ۽ را‪ ‬ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﺟﻲ دؤر ۾ ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻫﻨﺪو ڌرم وري ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ اﺛﺮ‬
‫ﺳﻨﮅ ﺗﻲ وڌاﻳﻮ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻛﻮ ﭜﻴﺮو ﻣﻞ را‪ ‬ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮ دؤر ‪495‬ع ﮐﺎن ‪632‬ع‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭴﺎﮢﺎﺋﻴﻨﺪي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺳﻨﺪﻳﻦ ﺻﺎﺣﺒﻲ‪ ‬ﺟﻲ اواﺋﻞ ۾ اﻳﺮاﻧﻴﻦ ﺳﻨﮅ ۾ اﭼﻲ‬
‫ﭰﺮﻟﭧ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﺟﻲ ﭘﻮﺋﻴﻦ ﺣﺎﻛﻢ ﺟﻲ وﻗﺖ ۾ ﭼﭻ ﻧﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻫﻚ ﺑﺮﻫﻤﮡ‬
‫ﺣﺮﻓﺖ ﻛﺮي ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮن واﮘﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﭣ ﻛﻴﻮن‪ ،‬۽ ﺑﺮﻫﻤﮡ ﮔﮭﺮاﮢﻲ‬
‫ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد وڌاﺋﻴﻦ‪ .‬ﮐﺎﻧﺌﺲ ﭘﻮ‪ ‬ﭜﺎﮢﺲ ﭼﻨﺪرا ﭔﮅ ڌرم ﮐﻲ ﻣﭹﮡ ﻟﮙﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﺖ ﺳﺎل‬
‫ﺗﮙﻴﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬راﺟﺎ ﭼﭻ ﺟﻮ ﭘﭧ راﺟﺎ ڏاﻫﺮ ﮔﺎدي‪ ‬ﺗﻲ وﻳﭡﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺻﺎﺣﺒﻲ‬
‫۾ ﻋﺮﺑﻦ ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﻛﺎﻫﻪ ﻛﺌﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻦ ‪711‬ع ۾ ﻋﺮﺑﻦ ﺳﻨﮅ ﻓﺘﺢ ﻛﺌﻲ ۽ ‪712 _13‬ع ڌاري ﻣﻠﺘﺎن ﺑﻪ ورﺗﺎﺋﻮن‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ وﻗﺖ ﻛﻴﺘﺮا ﻫﻨﺪو‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭤﻴﺎ ۽ ﻛﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭔﻴﻦ ﻫﻨﮅان اﭼﻲ ﺳﻨﮅ ۾ رﻫﻴﺎ‪.‬‬
‫)‪(28‬‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ﻋﺮب ﻋﺮاق‪ ،‬ﺷﺎم‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ﮐﻲ ﻓﺘﺢ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻫﻨﻦ ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺑﻪ ﻓﺘﺢ‬
‫ﻛﺮڻ واري ارادي ﺗﻲ ﻣﺘﺤﺮڪ ﭤﻴﺎ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ رﺿﻪ ﺟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﻣﻐﻴﺰه دﻳﺒﻞ ﺗﻲ‬
‫ﺣﻤﻠﻮ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن ﺟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﺣﻜﻢ ﺑﻦ ﺣﺒﻠﺒﻪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪي ﺳﻤﻨﮉ ﺟﻲ‬
‫رﺳﺘﻲ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ڏاﮐﮣﻮ ﺣﺼﻮ ڏﺳﮡ آﻳﻮ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ رﺿﻪ ﺟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻜﺮان ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻬﺘﺎ‪ .‬دؤر اﻣﻴﻪ ۾‬
‫ﺣﻜﻤﺮان ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﮐﺎن وﭠﻲ وﻟﻴﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻋﺮب ﻣﻜﺮان ۽ ﻛﺎﺑﻞ ۽ ﻗﻨﮅار ﺟﻲ ﻋﻼﺋﻘﻦ ۾‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 51‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺼﺮوف رﻫﻴﺎ‪ ،‬وﻟﻴﺪ ﺟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﺟﮇﻫﻦ ﻣﻜﺮان ۽ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺎﺋﻢ ﭤﻲ وﻳﺌﻲ‪ ،‬۽ ﺧﺸﻜﻲ ﺟﻲ رﺳﺘﻲ ذرﻳﻌﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫ﺳﺮﺣﺪن ﺳﺎن ﻣﻠﻲ وﻳﺌﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻓﺘﺢ ﺟﺎ ﻣﻮﻗﻌﺎ اﭸﺎ ﺑﻪ وڌي وﻳﺎ‪.‬‬
‫اﻫﮍي رﻳﺖ ﺑﻨﻮ اﻣﻴﻪ دؤر ﺣﻜﻮﻣﺖ ۾ ﺧﻠﻴﻔﻲ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﺎﻟﻚ )وﻓﺎت‬
‫‪714‬ع( ﮐﻴﺲ راﺿﻲ ﻛﻴﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﺣﻤﻠﻮ ﻛﺮي ﻓﺘﺢ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺠﻲ‪ .‬ﺣﺠﺎج ﺑﻦ‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭜﺎﺋﭩﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ )وﻓﺎت ‪ (718‬ﺟﻲ ﺳﺮﺑﺮاﻫﻲ‪ ‬۾ ‪6000‬ع ﻓﻮج‬
‫ﻣﻜﺮان رﺳﺘﻲ ﺳﻨﮅ ﻣﻮﻛﻠﻲ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺳﻨﮅ ۾ راﺟﺎ ڏاﻫﺮ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﻫﺌﻲ‪،‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﮀﻜﺘﺎڻ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮام ﺟﻲ وڏي اﻛﺜﺮﻳﺖ ﭔﮅ ڌرم ﺳﺎن‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﻫﺌﻲ‪ ،‬۽ ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺣﻜﻤﺮان ﺑﺮﻫﻤﮡ ‪ /‬ﻫﻨﺪو ﻫﺌﺎ‪ .‬ان ﮐﺎن ﻋﻼوه ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ اﻫﮍا‬
‫ﻗﺒﻴﻼ ﺟﮭﮍوڪ ﺟﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎ‪ ،‬ﺳﻬﺘﺎ‪ ،‬ﻻﮐﺎ وﻏﻴﺮه راﺟﺎ ڏاﻫﺮ ﺟﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ ﮐﺎن ﺑﺪﻇﻦ ﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫اﻫﮍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﻫﻨﻦ ﻧﻪ ﺻﺮف راﺟﺎ ڏاﻫﺮ ﺟﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ‬
‫ﺟﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﭘﮡ ﻛﺌﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ۾ ﻋﺮﺑﻦ ڊﮔﮭﻲ ﻋﺮﺻﻲ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻨﺪن ﺣﻜﻮﻣﺖ ۾‬
‫اﻣﻦ اﻣﺎن ﺟﻮ ﻣﺴﺌﻠﻮ ﻫﻤﻴﺸﻪ رﻫﻴﻮ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﻧﻨﮃن ۽ وڏن ﺷﻬﺮن ﻣﺎن ﺑﻐﺎوﺗﻮن ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن‬
‫رﻫﻴﻮن ﻫﻴﻮن‪.‬‬
‫اﻫﮍي رﻳﺖ ڌارﻳﻦ ﺟﻲ ﺣﻤﻠﻦ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﺳﮏ ﺟﻮ ﺳﺎﻫﻪ ﮐﮣﮡ ﻧﻪ ﭘﺌﻲ ڏﻧﻮ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﺮن ﺟﻲ دؤر ۾ ﺳﻨﮅﻳﻦ ۾ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﺠﺎﮘﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﻫﻨﻦ ﭨﻦ َﺳ َﻮن ورﻫﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎوﺟﻮد‬
‫ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ ﺣﻤﻠﻦ ﺟﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺎﺋﻢ رﮐﻲ‪ ،‬ان ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺳﻤﻦ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﺳﻨﮅ ﺗﻲ اﭨﻜﻞ ﭔﻪ ﺳﺆ ورﻫﻴﻪ ﮐﻦ رﻫﻲ‪ ،‬ڏﺳﮡ ۾ اﻳﺌﻦ اﭼﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ‪ 500‬ورﻫﻦ ۾‬
‫ﺳﻨﮅ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ۽ ﻛﻠﭽﺮ ﺟﻲ ﻃﺮف ﭼﮝﻲ وک وڌاﺋﻲ‪ .‬اﻫﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮن ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ‬
‫ﻗﺒﻴﻼﺋﻲ ﻫﺌﮡ ﻛﺮي‪ ،‬ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ زﺑﺮدﺳﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺎن ﻣﻘﺎﺑﻠﻲ ﺟﻮن اﻫﻞ ﻛﻮﻧﻪ ﻫﻴﻮن‪،‬‬
‫ﭘﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮن رواﻳﺘﻮن ﻗﺎﺋﻢ رﮐﻴﻮ ﭤﻲ آﻳﻮن‪(29) .‬‬
‫ﺳﻮﻣﺮن ۽ ﺳﻤﻦ ﺟﻲ ﺳﻮﻧﻬﺮي دؤر ﺟﻲ آﺛﺎرن ﻣﻌﻠﻮم ﻛﺮڻ ﻃﺮف‪ ،‬ﻧﻪ آﺛﺎر‬
‫ﻗﺪﻳﻤﻪ وارن ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﺎرﻳﺨﺪاﻧﻦ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ ﺳﻮﻣﺮن ﺑﺎﺑﺖ ﻟﻮڪ ﻛﻬﺎﮢﻴﻦ ﻣﺎن‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﭤﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻨﻦ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﺗﺒﺎﻫﻪ ﻛﺮاﺋﮡ ﭘﺴﻨﺪ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﺧﻮﺷﻲ‪ ‬ﺳﺎن ڌارﻳﻦ ﺟﻲ‬
‫| ‪52‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺗﺎﺑﻌﺪاري ﻗﺒﻮل ﻧﻪ ﻛﺌﻲ‪ ،‬۽ ﻧﻪ ﺋﻲ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﮛ ڏﻳﮡ ﻗﺒﻮﻟﻴﻮ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻣﻞ راﮢﻲ‪ ،‬ﺳﺴﺌﻲ ﭘﻨﻬﻮن‪ ،‬ﻟﻴﻼ ﭼﻨﻴﺴﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬دودي ﭼﻨﻴﺴﺮ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ اﻫﺎ ﭤﻲ ﺗﻪ‬
‫وﻏﻴﺮه ﺟﺎ ﻗﺼﺎ‪ ،‬ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮن ﮘﺎﻳﺎ آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬دؤر ﺟﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ٰ‬
‫ﺷﺎﻋﺮن اﻧﻬﻲ‪ ‬دؤر ﮐﻲ ﺳﻮﻧﻬﺮي دؤر ﺳﻤﺠﮭﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻦ واﻗﻌﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﺳﺎن‬
‫ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ۽ ﭔﻴﻦ ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ ﺷﺎﻋﺮن‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻗﺼﻦ ﺟﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﺷﻌﺮ ۾ ذﻛﺮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻤﻦ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﻧﻮري ﻣﻬﺎﮢﻲ ۽ ﭴﺎم ﺗﻤﺎﭼﻲ ﺟﻮ ﻗﺼﻮ‬
‫ﻣﺸﻬﻮر ﭤﻴﻮ‪ .‬ان ﺋﻲ دؤر ۾ ﺳﻨﮅ ۾ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ ﻣﺪرﺳﺎ ﻗﺎﺋﻢ ﭤﻴﺎ‪ ،‬۽ ﭔﺎﻫﺮﻳﺎن ﻋﺎﻟﻢ اﭼﻲ‬
‫ﭠﭩﻲ ۾ رﻫﻴﺎ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻃﺮح اﻣﻦ اﻣﺎن ﻗﺎﺋﻢ ﭤﻴﻮ‪ .‬ان دؤر‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﮐﻲ‬
‫ﻛﻠﭽﺮ ۾ ﻫﻚ ﻃﺮف ۽ ﺗﻤﺪن ۾ ﭔﻲ ﻃﺮف واڌارو ﻛﺮاﻳﻮ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺻﺮف ﺳﻮﻣﺮن ۽ ﺳﻤﻦ‬
‫ﺟﻲ دؤر ۾‪ ،‬ﻻﮘﻴﺘﻮ ﮔﮭﮣﻲ ﺗﺎﺋﻴﻦ آزاد رﻫﮡ ﻛﺮي‪ ،‬ﭘﺎﮢﭝﺮي ﭤﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻪ اﻛﺜﺮ ڌارﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻛﻤﻦ ﺟﻲ ﺣﻤﻠﻦ ۽ ﭰﺮﻟﭧ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﻫﻚ ﻃﺮف رﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻲ ۽ ﻗﺒﻴﻼﺋﻲ اﺧﺘﻼﻓﻦ ﺑﻪ ان ﮐﻲ ﮔﮭﮣﻮ ﻧﻘﺼﺎن ﭘﺌﻲ رﺳﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻦ )ﺳﻮﻣﺮن ۽ ﺳﻤﻦ( ﺟﻲ دؤر ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ارﻏﻮﻧﻦ‪ ،‬ﺗﺮﺧﺎﻧﻦ ۽ ﻣﻐﻞ ﺳﺎﻣﺮاج‬
‫ﺳﻨﮅ ﺗﻲ زوري ﻗﺒﻀﻮ ﻛﺮي‪ ،‬ﻗﺮﻳﺒﻦ ﭔﻪ ﺳﺆ ورﻫﻴﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺎﺋﻢ رﮐﻲ‪،‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ان دؤر ۾ اﻧﺪروﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮ ﻛﺎروﺑﺎر ﻣﻠﻜﻲ ﺳﺮدارن ﺟﻲ ﻣﻌﺮﻓﺖ‬
‫ﻫﻠﻨﺪو رﻫﻴﻮ‪ .‬ﻣﻐﻠﻦ ﺟﻲ دؤر ﺣﻜﻮﻣﺖ ۾ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﺳﺎن زﻳﺎدﺗﻴﻮن ﭤﻴﻮن‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن‬
‫ﻫﻴﭡﻴﻮن اﻫﻢ آﻫﻦ‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻨﮅي زﺑﺎن ﮐﻲ رﻳﭩﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺎري ۽ درﺳﻲ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺑﻨﺎﻳﻮ‬
‫وﻳﻮ‪ .‬اﻫﻮ اﺛﺮ اﻳﺘﺮي ﻗﺪر ﭘﮑﮍﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﺎ وڏا ﺧﺎﻧﺪان ﮔﮭﺮن ۾ ﻓﺎرﺳﻲ‬
‫ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﮡ ۾ ﻓﺨﺮ ﺳﻤﺠﮭﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ُ .‬ﻣﻠﻦ ﺟﻲ ﻣﻜﺘﺒﻦ ۾ ﻓﺎرﺳﻲ ﭘﮍﻫﺎﺋﻲ وﻳﻨﺪي‬
‫ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻫﺮﻛﺎ ﻟﮑﭙﮍﻫﻪ ﻓﺎرﺳﻲ‪ ‬۾ ﻛﺌﻲ وﻳﻨﺪي ﻫﺌﻲ‪.‬‬
‫)‪ (2‬اورﻧﮕﺰﻳﺐ ﺟﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ﮐﺎن وﭠﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻗﺪﻳﻢ رواﻳﺎت‪ ،‬رواداري ۽‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻫﻢ آﻫﻨﮕﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺧﻼف ﻛﭩﺮﭘﮣﻮ ﭘﻴﺪا ﻛﺮي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﭜﻴﺪ ﭜﺎ‪ ‬۽‬
‫ﻧﻔﺮت ﺟﻮ ﭔﺞ ﮀﭩﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﻣﻼن ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎﺷﻢ ﭠﭩﻮي‪ ‬ﺟﻲ َروش‪ ،‬ﻛﻠﻬﻮڙا‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ ﻛﭩﺮﭘﮣﻲ ۽ ﺳﺮﻫﻨﺪي ﭘﻴﺮن ﺟﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﮔﮭﮣﻮ اﺿﺎﻓﻮ ﻛﺮي‪،‬‬
‫ﺳﻨﮅي ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺟﺬﺑﻲ ﮐﻲ ﻛﻤﺰور ﻛﺮي‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﺟﻲ ﺑﺮﺗﺮي‪ ‬ﺟﻮ اﺣﺴﺎس ﭘﻴﺪا ﻛﺮي‪ ،‬ڌارﻳﻦ ﺟﻲ ﻏﻼﻣﻲ‪ ‬ﺗﻲ‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪ ﻛﺮڻ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﮐﺎن ﻧﻔﺮت ۽ ﻧﻔﺎق ڏاﻧﻬﻦ راﻏﺐ ﭤﻴﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ‬
‫ﻛﺌﻲ ﻫﺌﻲ‪.‬‬
‫)‪ (3‬ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺖ )وﻃﻦ ﭘﺮﺳﺖ( ۽ ﻫﻢ اوﺳﺘﻲ ﺧﻴﺎل ﺟﻲ ﺻﻮﻓﻴﻦ ﺗﻲ ﺳﺨﺘﻴﻮن‬
‫ﻛﻴﻮن وﻳﻮن‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﻨﺎﻳﺖ ۽ ﻣﺨﺪوم ﺑﻼول ﺟﻲ ﺷﻬﺎدت ﺑﻪ ان ﺳﻠﺴﻠﻲ ﺟﻲ‬
‫ﻛﮍي ﻫﺌﻲ‪.‬‬
‫)‪ (4‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﺮﺳﺒﺰ اﻳﺮاﺿﻴﻮن ﻣﻐﻞ ﺳﺮدارن ۽ اﻣﻴﺮن ﺟﺎﮔﻴﺮدار ﻃﻮر ﻋﻄﺎ‬
‫ﻛﺮي‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﻣﻐﻞ ﻛﺎﻟﻮﻧﻲ ﺑﻨﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻏﺮﻳﺐ ﻋﻮام ﺳﺎن ﻃﺮح ﻃﺮح ﺟﺎ‬
‫ﻇﻠﻢ ﻛﻴﺎ‪(30) .‬‬
‫ﻣﻐﻠﻦ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻤﺰور ﭤﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﻨﮅﻳﻦ‪ ،‬ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ دؤر ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﭘﺎڻ ﺳﻨﭝﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ آﺑﭙﺎﺷﻲ ﺟﻲ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻃﺮف رخ رﮐﻴﻮ‪ .‬ﭘﺮ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﺎل‬
‫ﻣﻠﻜﻴﺖ ﺟﻲ ﻫﺎڪ ﭔﮅي‪ ،‬ﻧﺎدرﺷﺎﻫﻪ اﭼﻲ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ُﭰﺮي‪ ،‬ان ﮐﻲ ﻧﺎدار ﺑﮣﺎﻳﻮ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻠﻬﻮڙي ﮐﺎن ﻛﻴﺌﻲ ﻛﺮوڙ روﭘﻴﺎ ُﭰﺮي‪ ،‬آﺋﻴﻨﺪي‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻴﺪاري ۽ ﺧﺮاج ڏﻳﮡ ﺟﻲ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻃﻮر ﺳﻨﺪس ﭔﻪ ﭘﭧ ﭘﺎڻ ﺳﺎن وﭠﻲ وﻳﻮ‪ .‬ان ﮐﺎن ﭘﻮ‪‬‬
‫ﭘﭡﺎڻ ﺧﺮاج وﭠﻨﺪا رﻫﻴﺎ‪ ،‬۽ ﺳﻨﮅﻳﻦ ان ﺟﻲ ڏﻳﮡ ۾ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭤﻲ ﻛﺌﻲ ﺗﻪ ﺣﻤﻼ ﻛﺮي‬
‫ﺳﺰاﺋﻮن ﭤﻲ ڏﻧﺎﺋﻮن‪ .‬اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻫﻪ اﺑﺪاﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻤﻠﻮ ان ﺟﻮ ﻣﺜﺎل آﻫﻲ‪(31) .‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻮ رﻫﺎﻛﻮ ﺻﺪﻳﻦ ﮐﺎن ڌارﻳﻦ ﺟﻲ آزارن ﻣﺎن ﮔﺬرﻧﺪي‪ ،‬ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﻃﻮر‬
‫ﻛﻴﺌﻴﻦ ﻣﭩﺠﻨﺪو رﻫﻴﻮ‪ ،‬اِﻫﻮ اﺳﺎن اﮘﺘﻲ ﺗﺬﻛﺮو ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ‪ .‬ﻫِﺘﻲ اﺳﺎن اِﻫﻮ‬
‫ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ ﻣﻐﻠﻦ ﺟﻲ ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻴﺖ ﭘﻮري ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺳﺎن ﮔﮇ ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﻛﻬﮍا اﺛﺮ‬
‫ﮀﮇﻳﺎ‪ .‬ﺟﻦ ﻧﻪ ﺻﺮف ﻫِﺘﺎن ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻦ ۾ ڏار وڌا‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺑﻪ زوال ﭤﻴﮡ‬
‫ﻟﮙﻲ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻨﻬﻦ دؤر ۾ ﭘﻴﺪا ﭤﻴﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬دؤر ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ۽ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬ﺟﻲ واﻗﻌﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﺷﻌﻮري ۽‬
‫‪| 53‬‬ ‫| ‪54‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻻﺷﻌﻮري ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ﺗﻲ اﺟﺘﻤﺎﺋﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻛﻬﮍا اﺛﺮ ﭘﻴﺎ‪ ،‬اِﻫﻮ ڏﺳﮡ ﻻ‪ ‬اﺳﺎن ﺳﻨﮅ‬
‫ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻲ ﻫﻚ ﻧﻈﺮ وڌي ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻫﺎﮢﻲ اﺳﺎن ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ دؤر ﮐﻲ ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ زﻣﺎﻧﻮ ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ ‪1690‬ع ﮐﺎن ‪1751‬ع آﻫﻲ‪ .‬۽ اﻧﻬﻲ دؤر ۾‬
‫ﭘﻮري ﺑﺮﺻﻐﻴﺮ ﺗﻲ ﻣﻐﻞ ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ اورﻧﮕﺰﻳﺐ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﭔﻴﻦ ﺟﻮ دؤر آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻐﻠﻴﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺟﻲ زوال ﺟﻲ ﺳﺒﺒﻦ ﮐﻲ اﺳﺎن اﻟﮗ ﺑﺤﺚ ﻫﻴﭟ آﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬۽ ُان ﺟﺎ‬
‫ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ﺗﻲ ﺟﻴﻜﻲ اﺛﺮ ﭘﻴﺎ ﺗﻦ ﺟﻮ ﺗﺬﻛﺮو ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ۾‪ ،‬اﻧﻬﻲ‬
‫ﻋﺮﺻﻲ ۾ ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻲ رﻫﻲ‪ ،‬ﻫﺘﻲ اﺳﺎن ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ راڄ ﺟﻮ ﻣﺨﺘﺼﺮ‬
‫ذﻛﺮ ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻲ ﻛﻴﺌﻦ اﭜﺮﻳﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ راڄ ﻛﻴﺌﻦ ﻫﭣ ﻛﻴﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫اﻳﺎﻣﻜﺎري‪ ‬۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﮀﺎ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺧﺎص ﻛﺮي ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽‬
‫ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ اﺛﺮ ﭔﻴﻦ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﭘﻬﻠﻮﺋﻦ ﺗﻲ ﻛﻴﺌﻦ ﭘﻴﺎ‪ .‬ﺟﮭﮍوڪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ۽ ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ‬
‫ﻛﻬﮍا ﭰﻴﺮا آﻳﺎ‪ ،‬۽ ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ﺗﻲ ﻛﻬﮍا اﺛﺮ ﭘﻴﺎ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻤﮡ ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ ﺳﻨﮅي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺎن آدم ﺷﺎﻫﻪ ﻫﻚ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺰرگ ۽‬
‫ﺧﺪاﺗﺮس اﻧﺴﺎن ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي ذرﻳﻌﻲ ﺷﻬﺮت ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻃﺮﻳﻘﻦ‬
‫ﺟﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ ﻣﻴﺮان ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮﻧﭙﻮري‪ ‬ﺳﺎن ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪854 .‬ع ﻣﻄﺎﺑﻖ‪1450‬ع ۾ ﻫﻦ ﺗﻤﺎم‬
‫ﮔﮭﮣﻲ ﺷﻬﺮت ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮان اﻛﺒﺮ اﻋﻈﻢ ﺟﻲ ﺳﭙﻬﻪ ﺳﺎﻻر‬
‫ﺧﺎﻧﺨﺎﻧﺎن ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﻓﺘﺢ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻣﻴﺎن آدم ﺷﺎﻫﻪ ﻛﻠﻬﻮڙي ﮐﻲ ﻣﻮﺟﻮده‬
‫ﻻڙﻛﺎﮢﻲ ﺿﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﭘﺮﮘﮣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻛﺎ ۾ ﺟﺎﮔﻴﺮ ڏﻧﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ان ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻛﻠﻬﻮڙا ﭘﻴﺮي‬
‫ﻣﺮﻳﺪي‪ ‬ﺳﺎن ﮔﮇ ﺟﺎﮔﻴﺮدار ﭤﻲ وﻳﺎ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺮح ﺑﻪ زور وﭠﻨﺪا رﻫﻴﺎ‪ .‬اﻳﺘﺮي ﻗﺪر ﺟﻮ‬
‫ﻣﻐﻞ ﮔﻮرﻧﺮ ﺑﻪ ﻛﻠﻬﻮڙن ﮐﺎن ﺧﻄﺮو ﻣﺤﺴﻮس ﻛﺮڻ ﻟﮙﻮ‪(32) .‬‬
‫ﻫﻚ ﻃﺮف اِﻫﻮ ﺣﻮاﻟﻮ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ُ ،‬ﻫﻦ آدم ﺷﺎﻫﻪ ﻛﻠﻬﻮڙي ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﻣﻐﻠﻦ‬
‫ﺟﻲ ﻛﺎﻫﻪ ﻻ‪ ‬دﻋﺎﺋﻮن ﮔﮭﺮﻳﻮن ﺗﻪ‪ ،‬ﭔﺌﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﻣﺎن اِﻫﺎ ﺧﺒﺮ ﭘﺌﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ ُﻫﻦ ﻣﻐﻠﻦ ﮐﺎن‬
‫ﻧﺠﺎت ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻫﻼﺋﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺎن آدم ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ۽ ﺳﻨﺪس ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻋﺒﺪا� ﻣﮕﺴﻲ‬
‫ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻣﻴﺎن آدم ﺷﺎﻫﻪ ﻛﻠﻬﻮڙي ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺳﻨﮅ ۾ ﻣﻴﺎن وال ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﺎ ﭔﻪ‬
‫ﻣﻘﺼﺪ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻫﻚ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻦ ۾ ﺗﺰﻛﻴﻪ ﻧﻔﺲ وﺳﻴﻠﻲ اﺗﺤﺎد ۽ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﺻﻼﺣﻴﺘﻮن ﭘﻴﺪا‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 55‬‬ ‫| ‪56‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻛﺮڻ ۽ ﭔﻴﻮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺟﻲ ﺳﮑﻴﺎ ڏﻳﺌﻲ ﻫﻚ اﻫﮍو ﮔﺮوﻫﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮڻ ﺟﻴﻜﻮ اﻗﺘﺪار ﺗﻲ‬ ‫اﻫﮍي رﻳﺖ ﻛﻠﻬﻮڙن ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻦ ۾ ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي ﻣﻀﺒﻮط ﻛﺌﻲ ۽‬
‫ﻗﺒﻀﻮ ﻛﺮي ﻣﻐﻞ راڄ ﺟﻲ ﺑﺎﻻدﺳﺘﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺧﺎﺗﻤﻮ آﮢﻲ‪(33) ”.‬‬ ‫ﻣﺬﻫﺐ ۽ ﭘﻴﺮي ﮐﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻨﺪي ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ داﺧﻞ ﭤﻴﺎ‪ .‬ﻛﻠﻬﻮڙا ﺧﺎﻧﺪان ﻣﺎن ﻣﻴﺎن‬
‫ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻣﮕﺴﻲ اﮘﺘﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪”،‬ﻣﻴﺎن وال ﻗﻴﺎدت اِﻫﻮ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ ﭘﺌﻲ ﺗﻪ‬ ‫ﻧﺼﻴﺮ ﺧﺎن اﻫﻮ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻐﻠﻦ ﺳﺎن ﺟﻨﮓ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻫﻲ‬
‫زﻣﻴﻨﺪاري‪ ‬ﺟﻮ ﺳﺮﺷﺘﻮ ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺧﺘﻢ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو ۽ زﻣﻴﻦ ﺗﻲ ﻣﻐﻞ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﺣﻖ‬ ‫دروﻳﺸﺎﮢﺎ ۽ ﻓﻘﻴﺮاﮢﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﺮ ﻛﻨﺪو ﻫﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻋﺘﺒﺎر ﮐﺎن ﻫﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻴﻨﺪي‪ ،‬ان ﻛﺮي‬
‫ٰ‬ ‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو‪ ،‬اوﺳﺘﺎﺋﻴﻦ آزادي‪ ‬ﺟﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺑﻲ‬ ‫ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﺣﺼﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻗﺒﻀﻲ ﻫﻴﭟ آﻧﺪو‪ .‬ﻣﻴﺎن آدم ﺷﺎﻫﻪ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻛﻠﻬﻮڙا‬
‫ﻣﻴﺎن آدم ﺷﺎﻫﻪ ۽ ﻣﻴﺎن ﺷﺎﻫﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺟﮭﮙﮍو ﻣﻐﻠﻦ ﺟﻲ اﻳﺠﭩﻦ ۽ ﻣﻼزﻣﻦ ﺳﺎن‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺮح اﭸﺎ ﻣﻀﺒﻮط ﭤﻴﻨﺪا وﻳﺎ‪ .‬ﺑﮑﺮ ﺟﻲ ﻣﻐﻞ ﮔﻮرﻧﺮ ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ اﻗﺘﺪار ﮐﻲ‬
‫ﮔﮇ زﻣﻴﻨﺪارن ۽ ﺟﺎﮔﻴﺮدارن ﻃﺒﻘﻲ ﺳﺎن ﭘﮡ ﻫﻮ‪(34) ”.‬‬ ‫ﺧﺘﻢ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﻣﻴﺎن ﻧﺼﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻠﻬﻮڙي ﮐﻲ ﻗﻴﺪ ﻛﺮي‬
‫ﻣﻴﺎن وال ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺳﻨﮅ ۾ ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي ﮐﻲ ﻣﻀﺒﻮط ﺑﮣﺎﻳﻮ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ‬ ‫اورﻧﮕﺰﻳﺐ ڏاﻧﻬﻦ دﻫﻠﻲ ﻣﻮﻛﻠﻴﻮ‪ .‬ﻛﺠﮫ وﻗﺖ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻣﻴﺎن ﻧﺼﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ڊاﻛﭩﺮ ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ ﻻﮐﻮ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻫﻚ ﻣﻨﻈﻢ ﻗﻮﻣﻲ‬ ‫ﺟﻲ ﻗﻴﺪ ﻣﺎن ﭜﭵﻲ ﺳﻨﮅ ﭘﻬﺘﻮ ۽ ﻟﺸﻜﺮ ﮔﮇ ﻛﺮي ﺑﮑﺮ ﺟﻲ ﻣﻐﻞ ﮔﻮرﻧﺮ ﻣﻴﺮ ﻳﻌﻘﻮب‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ وٽ ﻫﻚ ﭜﺮﭘﻮر ﭘﺮوﮔﺮام ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻨﻦ ﺟﺎ ﻛﻴﺌﻦ ﺳﻮرﻫﻴﻪ ﺷﻬﻴﺪ‬ ‫ﮐﻲ ﺷﻜﺴﺖ ڏﻧﺎﺋﻴﻦ‪(38) .‬‬
‫ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺮ ﻣﻘﺼﺪ ﺑﻬﺮﺣﺎل اﮘﻴﺎن رﻫﻴﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻲ ﺷﺮوﻋﺎت ﺑﮑﺮ ﮐﺎن ﭤﻲ ۽‬ ‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺟﻮ ﻛﻠﻬﻮڙا ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي ۽ ﺟﺎﮔﻴﺮداري‪ ‬ﺟﻲ رﺳﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾‬
‫آﺧﺮﻛﺎر ﺳﻴﻮﻫﮡ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﮑﮍﺟﻲ وﺋﻲ‪(35) ”.‬‬ ‫داﺧﻞ ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ُاﻫﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر اﻳﺘﺮا ﻣﻀﺒﻮط ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻮ ُاﻫﻲ‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ روش ۽ ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺷﻌﻮر ﮐﻲ ﻛﺎﭘﺎري‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﻴﺮن ﺗﻲ ﺑﻴﻬﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻐﺎم ﻟﻄﻴﻒ’ ۾ ﻟﮑﻲ‬
‫ڌڪ ﻫﻨﻴﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‪ .‬ﺳﻴﺪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﺘﺎب ‘ ِ‬ ‫ﺳﻨﮅ دﻫﻠﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻲ ﻣﺎﺗﺤﺖ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺮر ﻛﻴﻞ ﮔﻮرﻧﺮن وﺳﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺗﻲ‬
‫ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻛﻠﻬﻮڙا ﺳﻨﮅي ﺧﺎﻧﺪان ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻣﻨﺠﮭﻦ ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ ﺟﻲ اﻧﮅ ڌﻧﺪ ﭘﻮﺋﻠﮙﻲ ﻛﺮڻ‬ ‫دﻫﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ درﭔﺎر ﻣﺎن آﻳﻞ ﺣﻜﻢ ﻻﮘﻮ ۽ ﺻﺎدر ﭤﻴﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻣﻴﺎن ﻧﺼﻴﺮ ﺧﺎن ﻛﺠﮫ‬
‫ﺟﻲ ﻋﺎدت وﻳﻬﻲ وﻳﻞ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺧﻴﺎﻟﻦ ۾ ﺳﻴﺪ ﻣﻴﺮان ﺟﻮﻧﭙﻮري‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻬﺪوي‬ ‫ﻗﺪر ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻜﺎﻧﻲ اﺧﺘﻴﺎر ﮐﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ۾ آﮢﻴﻨﺪي‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﭜﺎﮜﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺟﺎ ﭘﻮﺋﻠﮗ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ ﻃﺮﻳﻘﻮ اڄ ﻛﻠﻬﻪ ﺟﻲ ﭘﺌﻦ اﺳﻼﻣﺰم ﺟﺎ ﺟﺰا ﭘﺎڻ ۾‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وس ﻫﻴﭟ آﻧﺪو‪ .‬ﭘﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻫﻮ دﻫﻠﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ ﻣﺎﺗﺤﺖ ﻫﻮ‪.‬‬
‫رﮐﻨﺪڙ ﻫﻮ‪ .‬ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ۾ ﻫﻮ ﻗﺪاﻣﺖ ﭘﺴﻨﺪ‪ ،‬ﻛﭩﺮ ۽ ﺗﻨﮓ ﺧﻴﺎل ﻣﻮﻟﻮﻳﻦ ﺟﺎ‬ ‫ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‬
‫ﻫﻤﺪرد ۽ ﭘﻮﺋﻠﮗ ﻫﺌﺎ‪(36) ”.‬‬ ‫ﺳﻴﺪ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺳﻨﺪن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮔﮭﮣﻮ ﺗﮣﻮ اورﻧﮕﺰﻳﺒﻲ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺗﻲ ﻫﻠﻨﺪڙ ﻫﺌﻲ‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻣﺒﺎرڪ ﻋﻠﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻫﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﺮوج ۾ ﻫﻦ ﺟﻲ‬ ‫اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ڌن ۾ اﻳﺘﺮي ﻗﺪر ﭰﺎﭤﻞ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﻨﺪن درﭔﺎري زﺑﺎن ﺑﻪ ﺳﻨﮅي‪ ‬ﺟﻲ ﻋﻴﻮض‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﻘﺪس ﺟﻮ ﺑﻪ وڏو دﺧﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ اﻧﻬﻦ اﺑﺘﺪا ۾ ﺋﻲ ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي‪ ‬ﺟﻮ‬ ‫ﻣﻐﻠﻦ ﺟﻲ ﭘﻮﺋﻠﮙﻲ‪ ‬۾ ﭘﺎرﺳﻲ ﻫﺌﻲ‪(39) ”.‬‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻮ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ ۽ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ دﻟﻴﻦ ۾ ﭘﻬﺮﻳﺎﺋﻴﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اوﺳﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﻋﻘﻴﺪت ﻣﻨﺪ‬ ‫ُ‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻤﺰوري ۽ ان ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﺑﺎﺑﺖ ڊاﻛﭩﺮ‬
‫ﻣﺮﻳﺪن ﮐﻲ ﺟﻤﻊ ﻛﺮڻ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ ۽ ﻛﺠﮫ ﺋﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ۾ ﺟﺎﻧﺜﺎر ﻓﻘﻴﺮن ﺟﻲ ﻫﻚ‬ ‫ﻣﺒﺎرڪ ﻋﻠﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻛﻠﻬﻮڙا ﺧﺎﻧﺪان ﺑﺤﻴﺜﻴﺖ ﺧﻮد ﻣﺨﺘﻴﺎري ۽ آزاد ﺣﻜﻤﺮان ﻧﻪ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺗﻴﺎر ﭤﻲ وﺋﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻫﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ ﺑﺰرگ ﮐﻲ ﻣﻴﺎن ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ ﭼﺌﻲ ﻛﺮي‬ ‫رﻫﻴﻮ ۽ ﻫﻨﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮام ﺳﺎن ﮔﮇﺟﻲ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻃﺎﻗﺖ ور ﻧﻪ ﺑﮣﺎﻳﻮ‪ .‬اﻫﺎ ﺋﻲ وﺟﻪ ﻫﺌﻲ‪،‬‬
‫ﻛﻮﭠﮡ ﻟﮙﻲ‪(37) ”.‬‬ ‫ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﻐﺎن ﺣﻤﻠﻮ ﻛﻨﺪڙ اﻳﻨﺪا رﻫﻴﺎ ۽ ﺳﻨﮅ ۾ ﭰﺮﻟﭧ ۽ ﻗﺘﻞ و ﻏﺎرت ﻛﻨﺪا‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 57‬‬
‫رﻫﻴﺎ‪(40) .‬‬
‫ُ‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙا ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي‪ ‬ﺟﻲ ﻛﺮي ﻣﻘﺒﻮل ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻳﺎر ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻠﻬﻮڙي‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺻﻒ ۾ اﭼﻲ دﻫﻠﻲ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﮐﺎن ﺑﺎﻗﺎﻋﺪه ﭘﺮواﻧﻮ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻣﻴﺎن ﻧﻮر‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻠﻬﻮڙي ﺑﺎﻗﺎﻋﺪه ﻫﻦ ﮔﮭﺮاﮢﻲ ﮐﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ ﺻﻒ ۾ آﻧﺪو‪ .‬ﻣﻴﺎن ﻧﻮر‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻠﻬﻮڙي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻫﻚ ﻣﻀﺒﻮط ﺣﻜﻤﺮان ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺳﺎن اﭜﺮﻳﻮ‪.‬‬
‫“ﻛﻠﻬﻮڙا ﺧﺎﻧﺪان ۾ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻨﻴﺎد رﮐﻨﺪڙ ﺋﻲ‪ ،‬ﻫﻲ )ﻣﻴﺎن‬
‫ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ( ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻧﻬﻲ ﺧﺎﻧﺪان ۾ اﻫﮍا ﭼﺎر ﭘﻨﺞ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭔﻴﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺪا ﭤﻲ وﭸﻦ‬
‫ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻪ ﻳﻘﻴﻦ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﺮ زﻣﻴﻦ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۽ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﺟﻲ وﺳﻴﻊ ﻣﻠﻚ ﻻ‪‬‬
‫ﻫﻚ ﻧﺌﻴﻦ ﻣﻀﺒﻮط ﺗﺮﻗﻲ ﭘﺬﻳﺮ ﻗﻮﻣﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮ ﺳﺮﭼﺸﻤﻮ ﺑﮣﺠﻲ وﭸﻲ ﻫﺎ‪ .‬ﻳﺎر‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن ﺟﻮ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻴﺎن ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن ﻛﺎ ﮔﮭﭧ ﻫﺴﺘﻲ ﻧﻪ ﻫﻮ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻧﺎدر ﺷﺎﻫﻪ ۽‬
‫اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻫﻪ اﺑﺪاﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ اوﮀﺘﻴﻦ ﻣﺼﻴﺒﺘﻦ ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ ﺟﺎري ﻛﻴﻞ ﻛﻢ ﮐﻲ اﻫﮍي‬
‫ﻃﺮح ﺑﺮﺑﺎد ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﭝﺌﻲ اﻣﻴﺪون ۽ ﺗﻤﻨﺎﺋﻮن ﺧﺎڪ ۾ ﻣﻠﻲ وﻳﻮن ۽ اﻫﻲ‬
‫ﻣﻨﻈﺮ ڏﺳﮣﺎ ﭘﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻲ ﻛﮇﻫﻦ وﻫﻢ ﮔﻤﺎن ۾ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻳﺎ ﻫﺌﺎ‪(41) ”.‬‬
‫ارڙﻫﻴﻦ ﺻﺪي‪ ‬۾ ﭘﻮري ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ۾ ﺟﮇﻫﻦ ﻣﻐﻞ ﻛﻤﺰور ﭤﻴﮡ ﻟﮙﺎ‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙا ﺳﻨﮅ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎر ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد وﺟﻬﮡ ۾ ﻛﺎﻣﻴﺎب وﻳﺎ‪.‬‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙن ﮐﻲ ﺑﺎﻗﺎﻋﺪه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻠﮡ ﺑﺎﺑﺖ ڊاﻛﭩﺮ ﻣﺒﺎرڪ ﻋﻠﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫“ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ ﺧﺎﻧﺪان ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ۾ اﻗﺘﺪار ۾ اﭼﮡ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﻧﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﺎن ﺟﻨﮓ ﻛﺮﮢﻲ‬
‫ﭘﺌﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺋﻲ وري ﻛﻨﻬﻦ ﺳﺎزش ﺟﻮ ﺳﻬﺎرو وﭠﮣﻮ ﭘﻴﻮ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻫﻮ ﺻﺮف ﻫﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ‬
‫اﺛﺮ و رﺳﻮخ ﺟﻲ وﺟﻪ ﺳﺎن اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻣﻠﻴﻮ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬اﻫﻮ ﺧﺎﻧﺪان ﻧﻪ ﻛﻮ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﺎن ﮔﺬرﻳﻮ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ ﻛﺎ ﺑﻐﺎوت ﻛﺌﻲ‪(42)”.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ اﻳﭿ‪ .‬ﭨﻲ‪ .‬ﺳﻮرﻟﻲ ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻛﻞ ﭘﻨﺞ‬
‫دؤر ﻣﻘﺮر ﻛﻨﺪي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﭘﻬﺮﻳﻮن اﻫﻮ دؤر آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻣﻐﻞ ﻃﺎﻗﺖ ﻛﻠﻬﻮڙن‬
‫ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ واﺋﺴﺮا‪ ‬ﺟﻲ ﮔﻮرﻧﺮ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ ﻗﺒﻮل ﻛﻴﻮ‪ .‬اﻫﻮ دؤر ‪1701‬ع ﮐﺎن‬
‫ﺷﺮوع ﭤﻴﻮ‪ .‬ﭔﻴﻮ دؤر اﻫﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻧﻮاﺑﻦ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ ﻛﻠﻬﻮڙن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻃﺎﻗﺖ‬
‫ﮐﻲ وڌاﺋﻲ ﻣﻀﺒﻮط ﻛﻴﻮ‪ .‬اﻫﻮ دؤر ﻣﻐﻞ دؤر ﺟﻲ ‪1936‬ع ﺗﺎﺋﻴﻦ وارو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ‬
‫| ‪58‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺧﻮد ﻣﻐﻠﻦ ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ ﻧﻴﻢ آزاد ﺣﻴﺜﻴﺖ ﮐﻲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫ﭨﻴﻮن دؤر ‪1739‬ع ۾ ﻧﺎدر ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ دﻫﻠﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﻛﺎﻫﻪ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺷﺮوع ﭤﺌﻲ‬
‫ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ اﺻﻮﻟﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﻣﭥﺎن ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻣﻐﻠﻦ ﮐﺎن اﻳﺮان ﻃﺮف ﻣﻨﺘﻘﻞ ﭤﺌﻲ‬
‫ﭤﻲ‪ ،‬ﻫﻦ ﭰﻴﺮي ﺟﻲ ﻛﺮي ﻛﻠﻬﻮڙا دﻫﻠﻲ ﺑﺠﺎ‪ ‬اﻳﺮان ﺟﻲ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﭤﻲ وﻳﺎ ۽ ڏن‬
‫ﺑﻪ ان ﮐﻲ ڏﻳﮡ ﻟﮙﺎ‪ .‬ﭼﻮﭤﻮن دؤر ‪1747‬ع ﮐﺎن ﺷﺮوع ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻛﻠﻬﻮڙا اﻳﺮان‬
‫ﺟﻲ ﺑﺪران ﻛﺎﺑﻞ ﺟﻲ ﭘﭡﺎڻ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﭤﻲ وﭸﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻫﻪ دراﻧﻲ‬
‫)ﺟﺪﻳﺪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﺑﺎﻧﻲ( ﺟﻲ ﻓﻮﺟﻲ ﻓﺘﺤﻦ ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬ان‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﻴﺶ ﻧﻈﺮ ڏن اﻳﺮان ﺑﺪران ﻛﺎﺑﻞ ڏاﻧﻬﻦ ﻣﻮﻛﻠﮡ ﻟﮙﺎ‪ .‬ﭘﻨﺠﻮن آﻫﻲ‬
‫‪1778‬ع ﺟﻮ دؤر‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻛﻠﻬﻮڙن ۽ ﭨﺎﻟﭙﺮ ﻣﻴﺮن ﺟﻲ وچ ۾ ﮀﻜﺘﺎڻ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ارڙﻫﻴﻦ‬
‫ﺻﺪي‪ ‬ﺟﻲ ﭘﮁﺎڙي‪ ‬ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻫﻠﻨﺪي رﻫﻲ‪ ،‬۽ ﮔﮭﺮو ﻟﮍاﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺻﻮرت اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﻛﺮي وﻳﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﭨﺎﻟﭙﺮن ﺑﻠﻮﭼﻦ ﺟﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ان وﻗﺖ ﺳﻨﮅ ۾ ﭼﮝﻲ‬
‫ﺗﻌﺪاد ۾ آﺑﺎد ﭤﻲ ﭼﻜﺎ ُﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﺣﻜﻤﺮان ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﮐﻲ ﺗﺒﺎﻫﻪ ﻛﺮي‬
‫ﺳﻮڀ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺌﻲ‪(43) ”.‬‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙا ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﮐﻲ ﭨﻲ ﭜﻴﺮا ﮔﮭﺮو ﻟﮍاﺋﻲ روﻟﻲ ۾ وﺟﮭﻲ‬
‫ﮀﮇﻳﻮ‪.‬‬
‫ﭘﻬﺮﻳﻮن ﭜﻴﺮو ‪1754‬ع ۾ ﻣﻴﺎن ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻲ وﻓﺎت وﻗﺖ ﭔﻴﻮ ﭜﻴﺮو ‪1775‬ع ۾‬
‫ﺳﺮﻓﺮاز ﻛﻠﻬﻮڙي ﮐﻲ ﻻﻫﮡ وﻗﺖ! ﭨﻴﻮن دﻓﻌﻮ اﻫﻮ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻛﻮس ﮐﺎن ﭘﻮ‪‬‬
‫ﭨﺎﻟﭙﺮن ﻛﻠﻬﻮڙن ﮐﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻻ‪ ‬ﻫﻴﺴﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ‪(44) .‬‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙا ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺟﺎ ﺳﺨﺖ ﻫﺌﺎ ۽ ﻣﺮﻳﺪن ﺟﻲ ﻣﺎل ۾ اﮐﻴﻮن ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن ﻫﺌﻦ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺎن ﻳﺎر ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻠﻬﻮڙي ڏﻧﮉي ﺟﻲ ‘ﻛﺮاﻣﺖ’ ﺳﺎن راڄ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ اڄ ڏﻳﻨﻬﻦ‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﺪس ﻣﻘﺒﺮي ۾ ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻃﻮر رﮐﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي اﺳﻼم ﺟﻲ‬
‫روح ۽ ﺗﺼﻮف ﺟﻲ اﺻﻮﻟﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻫﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﭣ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫وڌﻳﻚ ُﻫﺌﻲ‪ .‬ﻛﻠﻬﻮڙن ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻣﻐﻠﻦ آڏو ُﺳﺮﺧﺮو ﻛﺮاﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺻﻮﻓﻴﻦ‬
‫ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﮐﻲ ﭼﻴﭝﺎﭨﻲ ﮀﮇﻳﻮ‪(45) .‬‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ ﻏﻠﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻦ ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻛﺎرا ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 59‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻦ ﺟﺎ اﺛﺮ ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﺎم ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت ﺗﻲ ﭘﻴﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ‬
‫ﻛﻨﺪي‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻣﺒﺎرڪ ﻋﻠﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪)“ ،‬ﻛﻠﻬﻮڙن( ﻋﻮام ﮐﻲ ﻓﻘﻂ ﭨﻴﻜﺲ ڏﻳﮡ‬
‫ﺟﻮ ذرﻳﻌﻮ ﺳﻤﺠﮭﻲ رﮐﻴﻮ ﻫﻮ ۽ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ۽ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ ارادن ﮐﺎن ﭘﺮي‬
‫رﮐﻴﻮ ﻫﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻋﻮام ﻫﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻧﻘﻼب ۾ ﺧﺎﻣﻮش ﺗﻤﺎﺷﺎﺋﻲ ﺑﮣﻴﻞ‬
‫رﻫﻴﻮ‪(46) ”.‬‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ داﺧﻞ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ در ﻣﺬﻫﺐ ﻫﻮ‪ .‬اِﻫﻮ ﻓﻄﺮي ﻋﻤﻞ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺟﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺟﮙﻬﻪ ﺟﺎ ﺣﻜﻤﺮان ﺟﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺳﻮچ‪ ،‬ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻚ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺖ‬
‫ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻴﻞ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ُ ،‬اﻫﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺋﻲ ﻫﭥﻲ وﭠﺮاﺋﻴﻨﺪا آﻫﻦ ۽ ﻋﺎم ﻟﻮڪ اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫ﺟﻲ ﭘﻮﺋﻮاري ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺳﻮچ ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي‪ ‬ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد وڌا ۽ ان‬
‫ﮐﻲ ﻣﻀﺒﻮط ﻛﻴﻮ ۽ ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت ﺗﻲ ﮔﮭﺮا اﺛﺮ ﮀﮇﻳﺎ‪.‬‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙا ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﺠﮡ ﮐﺎن ﭘﻴﺮ وڌﻳﻚ ﻣﺸﻬﻮر ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺎن آدم ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙي ﺟﻲ ﻣﺮﺷﺪي‪ ‬ﺟﻮ اﻫﻢ ﻛﺮدار آﻫﻲ‪ .‬ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‪ .‬ﺳﻴﺪ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫“وﻗﺖ ﺟﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﻛﻠﻬﻮڙا ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﻛﻨﻬﻦ وڏي ﻳﺎ ﺑﻬﺎدر ﻗﺒﻴﻠﻲ ﺟﺎ ﺳﺮدار ﻛﻮﻧﻪ‬
‫ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺳﻨﺪن اﻗﺘﺪار ۾ اﭼﮡ ﻣﺬﻫﺐ ۽ ﺷﺮﻳﻌﺖ اﺳﻼم ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﭤﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪس‬
‫اﺑﺘﺪاﺋﻲ ﺷﻬﺮت ﭘﻴﺮ ﻃﺮﻳﻘﺖ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ ﭤﻲ‪(47) .‬‬
‫ﻣﻴﺎن آدم ﺷﺎﻫﻪ ﻛﻠﻬﻮڙي ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي‪ ‬ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد وڌا‪ ،‬۽ ﭘﻮ‪ ‬اِﻫﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ‬
‫اﻳﻨﺪڙ ﭔﻴﻦ ﺣﺎﻛﻤﻦ ۾ ﺑﻪ زور وﭠﻨﺪو وﻳﻮ‪ ،‬۽ اﻫﻮ زور ﻣﻴﺎن ﻧﺼﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن ﺟﻲ دؤر ۾‬
‫اوج ﺗﻲ ﭘﻬﺘﻮ‪ .‬ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻴﺎﻧﻮال ۾ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺳﺎن ﮔﮇ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻜﻤﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﭘﮡ ُﻫﺌﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﻣﺮﻳﺪ ﺟﻴﻜﻲ ﻣﻴﺎﻧﻮال ﺟﺎ ﻓﻘﻴﺮ ﺑﻪ ﻫﺌﺎ ﺳﻲ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺟﻨﮕﻲ ﻓﻮﺟﻲ‬
‫ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﭘﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ اﻫﻢ ﻋﻬﺪن ﺗﻲ ﻓﺎﻋﺰ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻫﻦ ﮐﺎن ﻋﻼوه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﺎ ﺧﺎص‬
‫ﻛﻢ ﻛﺎر ﭘﮡ ﺳﻨﭝﺎﻟﻴﻨﺪا ُﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺎن ﻧﺼﻴﺮ ﻓﻘﻴﺮن ۽ ﻣﺮﻳﺪن ﻻ‪ ‬ﻛﺠﮫ اﺻﻮل ﻃﺌﻲ ﻛﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر‬
‫ﺗﻲ ﻋﺎم ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺗﻲ ﺑﻪ اﺛﺮ ﮀﮇﻳﺎ‪.‬‬
‫“ﻛﻮڙ ﻧﻪ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﮡ‪ ،‬ﺣﺮام ﺧﻮري ﻧﻪ ﻛﺮڻ‪ ،‬ڏاڙﻫﻲ ۽ ﻣﭥﻲ ﺟﺎ وار ﻧﻪ ﻻﻫﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻓﻘﻴﺮ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﮐﻲ ﭜﺎﻛﺮ ﭘﺎﺋﻲ ﻫﭣ ﭼﻤﻦ‪ ،‬ﻋﻮرﺗﻦ ۾ ﭘﮡ ﺳﺎﮘﻴﻮ اﺻﻮل ﻫﻮ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ‬
‫| ‪60‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ذات‪ ،‬ﻗﺒﻴﻠﻲ ۽ ﭔﻮﻟﻲ ﺟﻲ ﻓﺮق ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﻻ‪ ‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺪردي‪ ،‬ﻋﺰت ۽‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺟﺬﺑﻮ ﭘﻴﺪا ﻛﺮڻ ﺿﺮوري ﻫﻮ‪ .‬ﻣﻴﺎن ﺟﻲ ﺧﻠﻴﻔﻲ وڏي ﻓﻘﻴﺮ ﻻ‪ ‬ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻲ اﻫﺎ ﻫﺌﻲ ﺗﻪ ان ﮐﻲ ﻛﺎري ﮐﭥﻲ ‪ /‬ﮐﭥﻮ ﻛﭙﮍو ﮘﭽﻲ‪ ‬۾ ﭘﺎﺋﻲ ان ﺟﺎ ﭔﺌﻲ ﭘﻼﻧﺪ‬
‫ﻛﺎﻫﻦ ﮐﺎن وراﺋﻲ اﮘﻴﺎن رﮐﮣﺎ ﻫﺌﺎ‪(48) .‬‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙا ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﺬﻫﺒﻲ رﺟﺤﺎن ۽ ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي‪ ‬۾ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ‬
‫اﮘﺘﻲ ﻧﻜﺮي وﻳﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ اﻫﻮ ﻧﻜﺘﻮ ﺟﻮ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺳﻨﺪن دﻳﻨﺪاري ۽ ﺳﭙﺘﻴﺎﺋﻲ ﺟﻮ دم ﭜﺮڻ ﻟﮙﺎ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺎﮢﻬﻮ ﮐﻴﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ڌارﻣﻚ ﻫﺎدي ۽ آﺧﺮت ﺳﻨﻮارﻳﻨﺪڙ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﻟﮙﺎ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺳﻨﺪن ﺳﻮﻧﭙﻴﻞ ﻛﻢ ﺟﻲ ﺑﺠﺎوري‪ ‬ﮐﻲ ﺑﻪ ﺳﭽﺎﺋﻲ ۽ ﺛﻮاب ﺳﻤﺠﮭﮡ‬
‫ﻟﮙﺎ‪(49) .‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻓﺎﺋﺪو ﺳﻨﺌﻮن ﺳﮅو‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ رﺳﻴﻮ‪.‬‬
‫“)ﻫﻦ( ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻓﻘﻴﺮن ۽ ﻣﺮﻳﺪن ﮐﻲ ﺣﻜﻢ ﻛﻴﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻮ ﺳﻮا‪ ‬ﻫﻚ ﭔﺌﻲ‬
‫ﺟﻲ ﭔﺌﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﻧﻪ ﮐﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬۽ ﻧﻪ وري ﺷﺎدﻳﻮن وﻏﻴﺮه ﻛﻦ‪ .‬اﻫﺎ ﺳﺎﮘﻲ رﺳﻢ ﻣﻬﺪوي‬
‫ﻃﺮﻳﻘﻲ ۾ ﭘﮡ راﺋﺞ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻴﺎن ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺣﻜﻢ ﻗﺒﻴﻼﺋﻲ ﻋﺼﺒﻴﺖ ﮐﻲ وڌﻳﻚ‬
‫ﻣﻀﺒﻮط ﻛﻴﻮ‪ .‬ان ﻛﺮي ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ۾ ﻧﺴﻠﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻃﺒﻘﺎ ﭠﻬﻴﺎ‪(50) .‬‬
‫ُان ﮐﺎن ﻋﻼوه ﺟﻴﻜﻮ اﻫﻢ ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ۽ ُان ﺟﻲ اﺟﺘﻤﺎﺋﻲ ﺳﻮچ ﮐﻲ رﺳﻴﻮ‬
‫ُاﻫﻮ ﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻛﻠﻬﻮڙا ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻦ ۾ ﻋﺎم ﻃﻮر ﺗﻲ راﺳﺦ اﻻ ﻋﺘﻘﺎدﻳﺖ ﺟﻮ‬
‫رﺟﺤﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ رﺟﺤﺎن ﮐﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺮي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻠﻲ ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﺎدي اﻗﺘﺪار‬
‫ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد روﺣﺎﻧﻲ اﻗﺘﺪار ﺗﻲ ﻣﻀﺒﻮط ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ان دؤر ۾ ﺻﻮﻓﻴﺎﮢﺎ آزاد ﺧﻴﺎﻟﻲ‪‬‬
‫ﺟﻲ ﻋﺎم ﻃﻮر ﺗﻲ ﺣﻮﺻﻼ ﺷﻜﻨﻲ ﻛﺌﻲ وﻳﻨﺪي ُﻫﺌﻲ‪(51) ”.‬‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙا ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻣﺬﻫﺐ ۽ ﭘﻴﺮي ﻣﺮﻳﺪي ﺟﻲ رﺳﺘﻲ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ‪ ‬۾ آﻳﺎ‬
‫ﻫﺌﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻣﺮﻳﺪي ﺑﻪ اوﺗﺮي ﺋﻲ اﻫﻢ ۽ ﭘﻴﺎري ُﻫﺌﻲ ﺟﻴﺘﺮي‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي‪“ ،‬ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ اﻧﻬﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫اﮘﻮاﮢﻲ ۽ روﺣﺎﻧﻲ ﻣﺮﺷﺪ واري ﻓﻄﺮت ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ اِﻫﻮ ﻧﻜﺘﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ﻛﻠﻬﻮڙا ﺣﻜﻤﺮان‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ۽ دﻳﻨﻲ ﺗﻘﺪس ﺟﻲ آڏو ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ اﭼﮡ ﻧﻪ ڏﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﻬﻦ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 61‬‬ ‫| ‪62‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﻗﺘﺪار ﮐﻲ ﻗﺎﺋﻢ رﮐﮡ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ‪ ‬۾ اﭼﻲ ﻛﺮي‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺷﺨﺼﻴﺘﻦ‬ ‫ﮐﺎن ﻫﻚ ﺧﺎص ﭘﺮواﻧﻮ‪ .‬ﺟﺎري ﻛﺮاﻳﻮ‪ ،‬ﻫﻦ ﭘﺮواﻧﻲ ﺟﻮ ﻣﺘﻦ اﻟﻮﺣﻴﺪ اﺳﭙﻴﺸﻞ اﻳﮉﻳﺸﻦ‬
‫ﮐﻲ ﻣﺎراﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ‪(52) ”.‬‬ ‫“ﺳﻨﮅ ﺟﺎ ﻛﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﺰرگ” ۾ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻦ ﺟﻮ ﺗﺮﺟﻤﻮ ﻫﻦ رﻳﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ‪:‬‬
‫ﻇﺎﻫﺮي ﻃﻮر ﺗﻲ ﺑﺰرﮔﻲ ۽ ﻣﺬﻫﺒﻲ اﺛﺮ رﮐﮡ ﻛﺮي ﺑﺰرﮔﻦ‪ ،‬دروﻳﺸﻦ ﮐﻲ‬ ‫“ﻫﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ ﺳﭝﻨﻲ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﮐﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻫﺠﻲ ﺗﻪ ﺟﻨﺎب ﻣﺨﺪوم‬
‫ﺗﻨﮓ ﻛﺮڻ ﻟﮙﺎ‪ ،‬اﻳﺘﺮي ﻗﺪر ﺟﻮ اﻧﻬﻦ ﻏﻠﻂ ﻓﺘﻮاﺋﻮن ڏﻳﺎري ﺳﺨﺖ ﺳﺰاﺋﻮن ڏﻧﺎﺋﻮن‪.‬‬ ‫ﻫﺎﺷﻢ ﺟﻲ ﺷﺮﻋﻲ ﺟﻤﻠﻦ ﺟﻲ ﺟﺎري رﮐﮡ ﻻ‪ ‬ﻛﻮﺷﺸﻮن وﭠﻦ ۽ ﻋﺎﺷﻮرن ۾ ﻣﺎﺗﻢ و‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻮ اِﻫﻮ ﻧﻜﺘﻮ ﺟﻮ‪ ،‬ﺳﻨﺪن ﺳﭵﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻮام ﺟﻲ ﭜﻼﺋﻲ ۽ ﺗﺮﻗﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﮅاري‬ ‫ﺗﺎﺑﻮت وﻏﻴﺮه ﺟﻲ ﺑﺪﻋﺎت ﺟﻲ ﻣﻨﻊ ﻛﻦ‪ .‬ﻧﺸﻴﺪار ﺷﻴﻦ ﺟﻲ ﭘﻴﺌﮡ ۽ وﻛﺮي ﺗﻲ ﺑﻨﺪش‬
‫۽ واڌاري ﺟﻲ ﻋﻴﻮض ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ۽ ﻣﻠﻜﻴﺖ وڌاﺋﮡ ۽ ﺑﺰرﮔﻲ ﻗﺎﺋﻢ رﮐﮡ ﺗﻲ‬ ‫وﺟﮭﮡ‪ ،‬ﺷﺮط رﮐﮡ‪ ،‬ﺟﻮا ﮐﻴﮇڻ‪ ،‬ﻓﺎﺣﺶ زاﻟﻦ ۽ ﮐﺪڙن ﺗﻲ روڪ وﺟﮭﮡ‪ .‬زاﻟﻦ ﮐﻲ ﭘﻴﺮن‪،‬‬
‫ﺻﺮف ﭤﻴﮡ ﻟﮙﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ ﮐﻲ اﻧﻬﻦ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﺟﻲ ﺣﺼﻮل ﻻ‪ ‬اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮڻ ﺷﺮوع‬ ‫ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﻦ‪ ،‬۽ ﺑﺎﻏﻦ ۾ وﭸﮡ ﮐﺎن روﻛﻴﻦ‪ .‬ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ وﻓﺎت وﻗﺖ روڄ ۽ راڙو ﻛﺮڻ‬
‫ﻛﻴﺎﺋﻮن‪(53) .‬‬ ‫ﮐﺎن ﻣﻨﻊ ﻛﻦ‪ ،‬ﺳﺎﻫﻮاري ﺟﺎﻧﻮر ﺟﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﮃڻ ﮐﺎن روڪ ﻛﻦ‪ .‬ﻫﻨﺪن ﮐﻲ ﭼﻮﭨﻴﻦ‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ دؤر ۾ ﻫﻦ ﻣﺬﻫﺒﻲ روش ﺟﻲ ﻛﺮي اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺟﻲ ﻣﺬﻫﺐ ﺟﻲ‬ ‫رﮐﮡ‪ ،‬ڌوﺗﻴﻦ ﭘﺎﺋﮡ ۽ دوﻛﺎﻧﻦ ﺗﻲ ﮔﻮڏا اﮔﮭﺎڙا ﻛﺮي وﻳﻬﮡ ﮐﺎن ﻣﻨﻊ ﻛﺌﻲ وﭸﻲ‪.‬‬
‫ﻛﺜﻴﺮ ﺗﻌﺒﻴﺮن ﻧﻪ رﮘﻮ ان اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺟﻲ اﻋﺘﻤﺎد ﻳﻜﺴﻮﺋﻲ‪ ،‬ﮐﻲ ﺗﺒﺎﻫﻪ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻦ ۾‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﮐﻲ ﻣﭟ ﮐﺎن ﻧﻨﮃي ڏاڙﻫﻲ ﮀﮇاﺋﮡ‪ ،‬ڏاڙﻫﻲ ﺟﺎ ﺧﻂ وﭠﺎﺋﮡ ۽ ﻣﮁﻦ رﮐﺎﺋﮡ ﺗﻲ‬
‫وﻃﻨﻲ دﺷﻤﻨﻲ ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﻏﺪاري‪ ‬ﺟﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ ﻓﺮﻗﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﻴﺎ وﻳﺎ‪ .‬اﻗﻠﻴﺖ ﺳﺎن‬ ‫ﺑﻨﺪش وڌي وﭸﻲ‪ .‬ﻫﻨﺪن ﮐﻲ ﻫﻮﻟﻲ ﭜﮙﺖ ۾ ﺳﺮور‪ ،‬ﺷﺮﻧﺎﺋﻲ‪ ،‬دﻫﻞ‪ ،‬ﻧﺎر وﭴﺎﺋﮡ ﮐﺎن‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ روﻳﻲ ﺟﻮ ﺣﺎل ﻫﻲ ﻫﻮ ﺟﻮ “ﻻ اﻛﺮاه ﻓﻲ اﻟﺪﻳﻦ” ۽ “ﻟﮑﻢ دﻧﻴﻜﻢ واﻟﺪﻳﻦ”‬ ‫ﻣﻨﻊ ﻛﺌﻲ وﭸﻲ‪ .‬ﻫﻨﺪن ﮐﻲ ﺑﺘﻦ ۽ درﻳﺎﻫﻪ اﮘﻴﺎن ﺳﺠﺪو ﻛﺮڻ روﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﻣﭥﻲ‬
‫ﺟﮭﮍن ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻌﺒﺎﻟﺤﺘﻲ اﺻﻮﻟﻦ ﺟﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن ﻫﻮﻧﺪي ﺑﻪ رﮘﻮ رﺳﻮ ﭼﻮڻ وارن ﮐﻲ ﺑﻪ‬ ‫ڏﻳﮑﺎرﻳﻞ ﺟﻤﻠﻲ ﻛﻤﻦ ﻻ‪ ‬ﮐﻠﻴﻮ ﮐﻼﻳﻮ ﺳﺨﺘﻲ ﮐﺎن ﻛﻢ وﭠﻲ‪ ،‬ﺣﻜﻤﻦ ﺟﻲ ﭘﻮﺋﻮاري‬
‫رﺳﻲ ۾ ﭔﮅي ﮀﮇڻ ﻻ‪ ‬ﺧﻠﻖ ﺗﻴﺎر ﭤﻴﻮ ﺑﻴﭡﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺣﻜﻤﺮان اﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻣﺬﻫﺐ وارن وٽ‬ ‫ﻛﻦ ۽ اﻧﻬﻦ ڏوﻫﺎري ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ اﻫﮍﻳﻮن ﺳﺰاﺋﻮن ڏﻳﮡ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ رﻋﻴﺖ ﻣﺎن ﻛﻮﺑﻪ اﻫﮍو‬
‫ﻟﻔﻆ واﮢﻴﻮ ﺗﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﺣﻘﺎرت ۽ ﺧﻮاري‪ ‬ﻃﻮر ‘ﻫﻨﺪو’ ﻻ‪ ‬ﻛﻢ اﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪(54) ”.‬‬ ‫ﻛﻢ ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﻧﻤﺎز‪ ،‬روزي ۽ ﭔﻴﻦ ﻋﺒﺎدﺗﻦ ﻻ‪ ‬ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺌﻲ‬
‫ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ وﻗﺖ ۾ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﺳﺎن ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺎﺣﻮل ۾ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ۽‬ ‫وﭸﻲ‪(57) ”.‬‬
‫ﻫﻨﺪن ﺟﻲ وچ ۾ ﻧﻔﺮت ﭘﻴﺪا ﭤﻴﮡ ﻻزﻣﻲ ﻫﻮ‪ .‬۽ ان ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬ﻫﻨﺪن ﺟﻲ دﻟﻴﻦ ۾ ﻫﻚ‬ ‫اﻧﻬﻦ اﺣﻜﺎﻣﻦ ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ ﻣﺨﺪوم ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ ﻗﺎﺿﻲ اﻟﻘﻀﺎة ﺟﻮ ﻋﻬﺪو‪،‬‬
‫ﻗﺴﻢ ﺟﻮ ﺧﻮف ﭘﻴﺪا ﭤﻴﮡ ﻟﮙﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﻫﻨﺪو اﺳﻼم ﮐﺎن اﭸﺎ ﺑﻪ ﭘﺮي رﻫﮡ‬ ‫ﭘﮡ ﻋﻄﺎ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫ﻟﮙﺎ‪ (55) .‬ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ وچ ۾ وﻳﮁﺎ ۽ ﻧﻔﺮﺗﻮن وڌڻ ﻟﮙﺎ‪ .‬۽ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﮐﺎن ﮀﭵﻨﺪا وﻳﺎ‪.‬‬ ‫ﻫﻦ زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﻣﺨﺪوم ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺟﻨﻮن ۽ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﻦ‬
‫ﺟﻴﻜﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻫﻜﭕﺌﻲ ﺳﺎن ﻫﺮ ﺣﺎل ۾ ﺟﮍﻳﻞ ُﻫﺌﺎ‪“ .‬ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ وﻗﺖ ۾‬ ‫ﺟﻲ ﭘﺎﺑﻨﺪي‪ ‬ﺟﻮ اﻳﺘﺮي ﻗﺪر ﺧﻴﺎل ﻫﻮ ﺟﻮ ﻣﺨﺪوم ﺻﺎﺣﺐ وﺿﻮ غ ﻏﺴﻞ ﻻ‪ ‬ﺷﺮﻋﻲ‬
‫ﻫﻨﺪن ۽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ۾ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﺸﻤﻜﺶ ۽ ﺗﻌﺼﺐ ڏاڍو ﭤﻲ ﭘﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﻣﺨﺪوم ﻫﺎﺷﻢ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺗﻲ ﭘﺎﮢﻲ ﺟﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺟﻮ ﺣﻜﻢ ڏﻧﻮ ۽ ﭘﻮري وزن ﺟﺎ ﻛﻮزا ﭠﻬﺮاﻳﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻦ‬
‫ﭠﭩﻮي ﺟﻲ ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ‪ ‬ﺳﻨﮅ اﻧﺪر ﻋﺎﻟﻢ ﺳﮙﻮرن ﺟﻮ ﻫﻚ اﻫﮍو ﻃﺒﻘﻮ ﺗﻴﺎر‬ ‫ﮐﻲ ان زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻛﻮزا ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪(58) ”.‬‬
‫ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﺒﻠﻴﻎ اﺳﻼم ﻻ‪ ‬ﮔﮭﮣﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺗﺸﺪد آﻣﻴﺰ اﻧﺪاز اﺧﺘﻴﺎر‬ ‫اﻫﮍي ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺟﻨﻮﻧﻴﺖ ﺟﺎ ﺳﻨﮅ ﺟﻴﻜﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻤﻴﺮ ۾ ﻟﺒﺮل ۽‬
‫ﻛﻴﻮ ﻫﻮ‪(56) ”.‬‬ ‫ﮔﮭﮡ ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ﮔﮭﮡ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ۽ ﮔﮭﮡ ﭔﻮﻟﻴﺎﺋﻲ ڌرﺗﻲ ُﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﺳﭛ ﮐﺎن اول اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ‬
‫ﻣﺨﺪوم ﻫﺎﺷﻢ ان وﻗﺖ ﺟﻲ ﻛﻠﻬﻮڙي ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻴﺎن ﻏﻼم ﺷﺎﻫﻪ ﻛﻠﻬﻮڙي‬ ‫ﮐﻲ درﺟﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﭔﻴﻮن ﺷﻴﻮن ﻫﻴﻮن‪.‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 63‬‬
‫“ﻣﺨﺪوم ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎﺷﻢ ﭠﭩﻮي‪ ‬ﺟﻲ ﺳﺨﺘﻲ ﺳﺒﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﺗﻮڙي ﻫﻨﺪن ﺟﻲ‬
‫رﻫﮣﻲ ﻛﻬﮣﻲ‪ ‬۾ ﭰﻴﺮو آﻳﻮ ۽ ﺳﻨﮅي ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻫﻚ ﻧﺌﻮن روپ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻦ ڏﻳﻨﻬﻦ ۾ ﻫﻨﺪن ۾ ڌوﺗﻲ‪ ‬ﺟﻮ رواج ﮔﻬﭩﻴﻮ‪ ،‬۽ ﻣﻨﺠﮭﻦ ﭘﺎﺟﺎﻣﻲ ﺟﻮ رواج‬
‫ﭘﻴﻮ‪ .‬ﻣﺨﺪوم ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎﺷﻢ ﺳﺮ ﺗﻮڙ ﻛﻮﺷﺶ وﭠﻲ ﻛﻠﻬﻮڙن ﮐﺎن ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺟﻲ ﭘﺎﺑﻨﺪي‬
‫ﻛﺮاﺋﮡ ﺟﻮ ﭘﺮواﻧﻮ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻴﻮ ۽ وڏي ﺟﺮﺋﺖ ۽ ﻫﻤﺖ ﺳﺎن ان ﺗﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮاﻳﻮ‪(59) ”.‬‬
‫اﻧﻬﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺟﻨﻮﻧﻴﺘﻦ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﻋﺎم ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ۽ ﺧﺎص ﻛﺮي‬
‫ﻫﻨﺪو ﭤﻴﻮ ﺋﻲ ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﻋﺎﻟﻢ ۽ ﺑﺰرگ اﻧﻬﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﻟﻬﺮ ﺟﻲ ﻟﭙﻴﭧ ﻣﺎن ﺑﭽﻲ ﻛﻴﻦ‬
‫ﺳﮕﮭﻴﺎ‪ .‬ﺻﻮﻓﻲ ﻋﻨﺎﻳﺖ ۽ ﻣﺨﺪوم ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﮐﻬﮍن وارن ﺑﺰرﮔﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﺣﻖ ﺧﻮن‬
‫وﻫﺎﻳﺎ وﻳﺎ‪ .‬۽ ﺳﻨﺪن ﻣﺮﻳﺪن ﮐﻲ ﭘﮡ ﻣﺎرڻ ۽ ﺳﺰاﺋﻮن ڏﻳﮡ ﺟﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ﺟﺎري‬
‫رﻫﻴﻮ‪.‬‬
‫“ﻫﻨﻦ ﺑﺰرﮔﻦ ﮐﻲ ﻣﺎراﺋﮡ ۽ ﻣﻐﻞ ﺣﺎﻛﻤﻦ ﺟﻮ ﻫﭣ ﺿﺮور آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﮐﺎن ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﺗﺎﺋﻴﺪ ۽ ﻓﺘﻮيٰ ﺿﺮوري وﭠﮣﻲ ﭘﺌﻲ‪ ،‬ان ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫ﻗﻮﻣﻲ وﺟﻮد ﮐﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬وﻳﮍﻫﺎﻳﻮ ۽ راڄ ﻛﺮﻳﻮ ﺟﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻫﻴﭟ ﺗﻔﺮﺗﻲ ﺟﻮ‬
‫ﭔﺞ وﺟﮭﮡ ﺑﻪ ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ ﺗﻮڙي ڏﻳﻬﻲ ﺣﺎﻛﻤﻦ ﺟﻮ ﻣﻮﺛﺮ ﻫﭥﻴﺎر ﻫﻮ‪(60) ”.‬‬
‫ﭔﮅ ﻣﺖ ۽ ﺟﻴﻦ ﻣﺖ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ﺗﻲ ﮔﻬﺮا اﺛﺮ ﻧﻈﺮ‬
‫اﭼﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫ﭔﮅ ﻣﺖ ۽ ﺟﻴﻦ ﻣﺖ‪ ،‬ﻫﻨﺪو ڌرم ﺟﻲ ردﻋﻤﻞ ۾ ﭔﻪ ﺗﺤﺮﻳﻜﻮن ﭤﻲ وﺟﻮد ۾‬
‫آﻳﻮن ﻫﻴﻮن‪ .‬ﺟﻦ اﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺻﻮرت اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺌﻲ‪.‬‬
‫ﭔﮅ ﻣﺖ‪ ،‬ﺟﻮ ﺑﺎﻧﻲ ﻣﻬﺎﺗﻤﺎ ﮔﻮﺗﻢ ﭔﮅ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﮅ ازم‪ ،‬اﺻﻞ ۾ ﺑﺮﻫﻤﮡ ازم ﺳﺎن‬
‫ﺑﺎﻏﻲ ﭨﻮﻟﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﭘﻮ‪ ‬ﻣﺬﻫﺐ ﺟﻲ ﺻﻮرت اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮي وﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫“ﺟﮇﻫﻦ ﺑﺮﻫﻤﮡ ﻣﺬﻫﺒﻲ آڙ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺑﺮﺗﺮي رﮐﻲ ﻋﺎم ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ‬
‫ﻃﻮر ڌﻛﺎري ﮀﮇﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ ۽ ﺳﻨﺪن ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺮﻳﺎ ﻛﺮﻣﻦ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻦ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮي ﭘﺎﻛﺎﺋﻲ‪،‬‬
‫ڏﻳﮏ وﻳﮏ ﺗﻲ وﭸﻲ ﺑﻴﭡﻮ ﺗﻪ ﻫﻴﭡﻴﻮن ﻃﺒﻘﻮ ذات ﭘﺎت‪ ،‬ﮀﻮت ﮀﺎت ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻛﻤﺘﺮي‬
‫۾ دﭔﺠﻲ وﻳﻮ‪ .‬ﺑﺮﻫﻤﮣﻦ ﺟﻲ اﻫﮍي روﻳﻲ ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﭔﮅ ﻣﺖ ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﭘﻴﺪا ﭤﻲ‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ۾ اﺳﺎن ﮐﻲ وﻳﺪن ﺟﺎ اﺛﺮ ﻣﻠﻦ ﭤﺎ‪ .‬وﻳﮅن ۾ ﺑﺎر ﺑﺎر اﻫﻮ آﻳﻞ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﭽﺎﺋﻲ ﻳﺎ‬
‫| ‪64‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﻚ ﻟﻄﻴﻒ ﺷﻲ‪ ‬آﻫﻲ ﺟﻴﻜﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻳﺎ ﻧﻴﺴﺘﻲ )‪(Nothingness‬آﻫﻲ‪ .‬اﻫﺎ‬
‫ﺋﻲ ﺑﺮﻫﻤﺎ ﺟﻲ اﺻﻠﻲ ﺻﺪاﻗﺖ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﺎ ﺋﻲ ﺑﺮﻫﻤﺎ ﺟﻲ اﺻﻠﻲ ﺻﺪاﻗﺖ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭔﮅ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﭽﺎﺋﻲ ﮐﻲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻨﺪي ﺷﺨﺼﻲ وﺟﻮد ﮐﻲ اﻧﺎ ﺳﺎن ﺗﺸﺒﻴﮫ‬
‫ڏﻧﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﺟﻮ ﭼﻮڻ ﻫﻮ ﺗﻪ ﺟﻴﺘﺮي ﻗﺪر ﻣﺎﮢﻬﻮ اﻧﺎ ﮐﻲ ﺟﮙﮫ ڏﻳﻨﺪو اوﺗﺮو ﻣﺼﻴﺒﺘﻦ ۾‬
‫ﭰﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬اوﺗﺮو ﺋﻲ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻦ ۾ ﭰﺎﺳﻨﺪو‪ ،‬اوﺗﺮو ﺋﻲ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻣﺴﺌﻠﻦ ۾ ﭰﺎﺳﻨﺪو ۽ ﻣﻮت‬
‫ﮐﻴﺲ اﺣﺴﺎس وڌاﺋﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ڏک ۽ ﺗﻜﻠﻴﻔﻦ ﺟﻮ ﻛﺎرڻ ﺑﻨﺠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﮀﻮ ﺗﻪ ﺷﺨﺼﻲ وﺟﻮد‬
‫ﻣﺤﺪود آﻫﻲ ۽ ﺑﺎﻗﻲ دﻧﻴﺎ ﺣﺮﻳﻒ ﺑﻨﺠﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن اﭼﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻛﻞ ﮐﺎن ﻛﭩﺠﻲ‬
‫وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻛﺜﺮت ﺟﻮ ﻫﻚ ذرو ﭤﻲ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﺣﺪ ۾ ﻗﻴﺪ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ ،‬۽ ﺣﺪ ۾ رﻫﮡ ﺟﻬﺎﻟﺖ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺴﻢ ﻫﻚ ﻗﻴﺪ ﺧﺎﻧﻮ آﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺤﺪود دﻧﻴﺎ ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﺎ ﺟﻮڙي رﮐﮡ ﻻ‪‬‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﻛﺮي ﭤﻮ‪ ،‬۽ دﻧﻴﺎ ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﺎ ﺟﻮڙڻ ﺳﺎن ﺷﺨﺼﻲ وﺟﻮد ۽ اﻧﺎ ﺑﺮﻗﺮار رﻫﻲ ﭤﻲ‬
‫ﭼﻮ ﺗﻪ ﺟﺴﻢ ﺳﺎن ﺧﻮاﻫﺸﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺿﺮورﺗﻮن آﻫﻦ ﺟﻴﻜﻲ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﺧﺘﻢ ﭤﻴﮡ ﺟﻮن‬
‫ﻧﺎﻫﻦ‪(61) ”.‬‬
‫‪“The first noble truth is the tyranny of pain, life is suffering, Now‬‬
‫‪this is the noble truth concerning suffering birth is painful, decay is‬‬
‫‪painful, disease is painful, death is painful, union with unpleasant is‬‬
‫‪painful, painful is the separation from pleasant, and any craving that is‬‬
‫)‪unsatisfied, that too is painful”.(62‬‬
‫اﻋﻠﻲ ﺳﭽﺎﺋﻲ درد ﺟﻮ ﺟﺒﺮ آﻫﻲ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺼﻴﺒﺖ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪ :‬ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ ٰ‬
‫ﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬ڏک ﺳﺎن واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺋﻲ وڏو ﺳﭻ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻢ ڏک ڏﻳﻨﺪڙ آﻫﻲ ۽ زوال‬
‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ڏﻳﻨﺪڙ آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري ۽ ﻣﻮت ڏک ﺳﺎن ﭜﺮﭘﻮر آﻫﻦ‪ .‬اﮢﻮﻧﺪڙ ﺳﺎن ﻣﻴﻼپ‬
‫ڏﮐﻮﺋﻲ ﭤﻮ‪ ،‬دل ﮔﮭﺮﺋﻲ ﮐﺎن ﺟﺪاﺋﻲ ﺑﻪ ڏک ڏﺋﻲ ﭤﻲ ۽ ﻛﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺶ ﭘﻮري ﻧﻪ ﭤﻴﮡ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻣﺎﮢﻬﻮ درد ۾ ﻣﺒﺘﻼ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫‪Buddha concludes, Existence is pain, the struggle to maintain‬‬
‫)‪individually is painful and fluctuations of fortune are frightful.” (63‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬ﭔﮅ اﻫﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ ﻛﮃﻳﻮ ﺗﻪ “وﺟﻮد ﺧﻮد دک آﻫﻲ‪ ،‬ﻛﺎ ﺷﺨﺼﻲ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 65‬‬
‫اﻧﻔﺮادﻳﺖ ﻗﺎﺋﻢ رﮐﮡ ﺟﻲ ﺟﺪوﺟﻬﺪ ﺑﻪ ڏک ﺳﺎن ﭜﺮﭘﻮر آﻫﻲ ۽ ﺧﻮد ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺎ ﺑﺪﻟﺠﻨﺪڙ‬
‫ﻻﻫﺎ ﭼﺎڙﻫﺎ ﺑﻪ دردﻧﺎڪ آﻫﻦ”‪.‬‬
‫‪“Life is nothing but a series of manifestation of becoming and‬‬
‫)‪extinction. It is a stream of becoming.” (64‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪ :‬زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻧﺎﻫﻲ ﭘﺮ ﻫﺴﺘﻲ‪ ‬۽ ﻧﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﭠﻬﮡ ۽ ڊﻫﮡ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻲ ﺟﻮ ﻫﻚ روپ آﻫﻲ ۽ اﻫﻮ ﻫﺴﺘﻲ ﺟﻮ وﻫﻜﺮو آﻫﻲ‪.‬‬
‫“ﭔﮅ ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻪ ﻛﭥﻲ ﺑﻪ ﻟﺬت ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻮ ﻟﻤﺤﻮ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﺳﺎن‬
‫ﺳﮏ ﻣﺎﮢﻴﻮن ﭤﺎ ﺗﻪ ان ﺟﻲ ﭘﭡﻴﺎن ڏک ۽ ﻛﺮب ﺟﻮ ﭤﻴﻮن ﭤﻴﻦ‪ ،.‬ﻣﺴﻠﺴﻞ وڌﻧﺪﻳﻮن رﻫﻦ‬
‫ﭤﻴﻮن‪ .‬دﻧﻴﺎ ﺳﺎن ﻟﮗ ﻻﮘﺎﭘﺎ ۽ دﻧﻴﺎ ﺳﺎن دل ﻟﮙﺎﺋﮡ ﻛﺮي اﺳﺎن ﺟﻮواﺳﻄﻮ اﻣﻴﺪ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪي‪ ،‬ﻣﺤﺮوﻣﻲ ۽ ﺣﺎﺻﻼت ﺳﺎن ﭘﻮي ﭤﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي اﺳﺎن ﺟﻲ دل ۾ ﻫﻮس‪،‬‬
‫ﻛﺮوڌ ﻻﻟﭻ ﭘﻴﺪا ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ ۽ اﺳﺎن ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭘﻬﭽﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ ﻳﺎ ﺧﻮد‬
‫اﺳﺎن ﮐﻲ ﻛﻮﺋﻲ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭘﻬﭽﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭰﻮﭨﻲ واﻧﮕﻲ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﻫﺮ وﻗﺖ ﻣﻮت ﺟﻮ ﭘﺎﮀﻮ اﺳﺎن ﺟﻲ ﻣﭥﺎن رﻫﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﻮت ﺟﻲ اﻧﻬﻲ دﻫﺸﺖ ۽ ﺧﻮف ﮐﺎن‬
‫اﺳﺎن ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﺑﭽﻲ ﻧﻪ ﭤﺎ ﺳﮕﮭﻮن‪ ،‬اﻫﻮ ﺧﻮف ۽ دﻫﺸﺖ اﭸﺎن ﺑﻪ ان وﻗﺖ وڌي وﭸﻲ ﭤﻮ‬
‫ﺟﮇﻫﻦ اﺳﺎن دل دﻧﻴﺎ ﺳﺎن ﻟﮙﺎﻳﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﻣﺎل ﻣﭥﺎع‪ ،‬ﻣﺎدي آﺳﺎﺋﺸﻮن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ ﺟﻲ‬
‫ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮﻳﻮن ﭤﺎ‪ .‬رس ﭜﺮي زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺬارڻ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ۾ وﻳﺘﺮ اﺳﺎن ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ۽‬
‫ﻣﻮرﻫﺎر’‪‘ ،‬ﺟﻴﮣﻬﺎر’‪،‬‬
‫ﻧﻔﺴﺎ ﻧﻔﺴﻲ ۾ ﭰﺎﺳﻲ وﭸﻮن ﭤﺎ ۽ ﻣﻮت وڌﻳﻚ ﻛﺮﺑﻨﺎڪ ﺑﻨﺠﻲ وﭸﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻛﺎ ﺑﻪ ﻃﺎﻗﺖ روﻛﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬
‫ﮔﻮﺗﻢ ﭔﮅ ﺟﻮ ﻓﻜﺮ ﻫﺮ ﻟﻤﺤﻲ ﺟﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﭻ آﻫﻲ ﻛﺎﺑﻪ ﺷﻲ ﺣﺘﻤﻲ ﺳﭻ‬
‫ﻧﺎﻫﻲ‪(65) ”.‬‬
‫‪Reality is not the property of anything on earth.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪ :‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻦ ڌرﺗﻲ ﺗﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻣﻠﻜﻴﺖ ﻧﺎﻫﻲ‪.‬‬
‫“ﻛﺎ ﺑﻪ ﺷﻲ‪ ‬ﺣﺘﻤﻲ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺷﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺑﻘﺎ ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﺑﻘﺎ ﺻﺮف آﺗﻤﺎ‬
‫)روح( ﮐﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﮅ ڌرم ۾ ﻧﺠﺎت ﺟﻮ رﺳﺘﻮ ﺻﺮف ان ﺻﻮرت ۾ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺧﻮاﻫﺸﻦ‬
‫ﮐﻲ ﺗﺮڪ ﻛﺠﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﻧﺎ‪ ،‬ﺧﻮدي ۽ ﺳﺨﺼﻲ وﺟﻮد ﺟﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ ﮐﻲ ﮔﻢ ﻛﺠﻲ‪،‬‬
‫| ‪66‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻫﻴﭡﺎﺋﻴﻦ وﭠﺠﻲ‪ ،‬ﻧﻔﺲ ﮐﻲ ﻣﺎري ﮀﮇﺟﻲ‪ ،‬ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻟﮗ ﻻﮘﺎﭘﺎ ﺧﺘﻢ ﻛﺮي ﮀﮇﺟﻦ‪.‬‬
‫ﻧﻔﻌﻲ ۽ ﻧﻘﺼﺎن ﮐﺎن ﭔﻮڌي ﭜﮑﺸﻮ‪ ،‬ﺗﺎرڪ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﭤﻲ ﮔﻴﮍو ﻛﭙﮍا ﭘﺎﺋﻲ ﻣﭥﻮ ﻛﻮڙاﺋﻲ‪،‬‬
‫ﺟﮭﻨﮕﻠﻦ ۾ ﮔﮭﻤﻨﺪا وﺗﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﻛﭥﻲ ﺑﻪ ﻛﻮ ﭠﻜﺎﮢﻮ ﻧﻪ ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﮀﻮ ﺗﻪ ﻫﻚ ﺟﮙﻬﻪ‬
‫ﺗﻲ رﻫﮡ ﺳﺎن ان ﺟﮙﮫ ﺳﺎن دل ﻟﮙﻲ وﻳﻨﺪي‪ ،‬۽ روز ﭜﮑﺸﺎ وﭠﻲ ﮐﺎﺋﻴﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﻨﻲ ﭘﻴﭧ‬
‫ﮔﺬر ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﮀﻮ ﺗﻪ ﻫﺮ ﺷﻲ ﻓﻨﺎ آﻫﻲ‪ ،‬ﻛﺎ ﺑﻪ داﺋﻤﻴﺖ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻠﺴﻞ وﻫﻜﺮو آﻫﻲ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻟﻤﺤﻦ ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﻣﻮت ﺟﻲ ﻋﺬاب ﻣﺎن ﮔﺬري ﭤﻲ ۽ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ‬
‫ﻣﺴﻌﺖ ۾ ﻫﻚ ﺟﮭﻠﻚ واﻧﮕﺮ آﻫﻲ ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﮀﺎ ﺟﻮ ﻛﺮوڌ‪ ،‬ﻫﻮس‪ ،‬ﻻﻟﭻ‪ ،‬دوﮐﻮ‪،‬‬
‫ﻃﻤﻊ ۽ ﺧﻮاﻫﺸﻮن ﺳﭛ ﺑﻴﻜﺎر آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ اﻧﺪر زﻳﺎده ﺗﺮ ﭔﮅ ﻣﺖ ﻣﻮرﻳﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ راﺟﺎﺋﻦ ﭰﻬﻼﻳﻮ‪ .‬ﺑﻨﺪو ﺳﺎره‬
‫ﺟﻮ ﭘﭧ آﺳﻮﻛﺎ ‪ 237‬ق‪-‬م ﻣﮕﮅ ﺟﻲ ﺗﺨﺖ ﺗﻲ وﻳﭡﻮ ﺗﻪ ﻫﻮ ﭔﮅ ڌرم ﮐﻲ زور وﭠﺎﺋﮡ ﻻ‪‬‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺳﻮات‪ ،‬ﻛﺸﻤﻴﺮ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ۽ ﻧﻴﭙﺎل ۾ ﻛﺘﺒﺎ ﭠﻬﺮاﻳﺎ ﺟﻦ ﻣﺎن ﺟﻲ‬
‫اڄ ﺳﻮڌو ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪(66) ”.‬‬
‫ﭔﮅ ﻣﺖ ﺟﻲ ﻣﮍﻫﻲ ﻳﺎ آﺷﺮم ﺟﺘﻲ ﻋﻠﻢ ڏﻧﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ‘وﻳﻬﺎر’‬
‫ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪ ،‬اﻫﻲ ﮘﻮٺ ﺟﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﭘﮁﺎڙي ‘ﮢﻬﺎر’ آﻫﻲ‪ُ ،‬اﻫﻲ ﻛﻨﻬﻦ وﻗﺖ‬
‫۾ ﭔﮅ ڌرم ﺟﺎ وڏا ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻮﻧﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻬﮍوڪ ‘ﮐﮣﻬﺎر’‪ۡ ‘ ،‬‬
‫‘ڏاﮐﮣﻬﺎر’ وﻏﻴﺮه‪ .‬ﻫﺮ اﻫﻮ ﮘﻮٺ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭘﮁﺎڙي ‘ﮢﻬﺎر’ ﺳﺎن آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﻮٺ‬
‫ﺟﻲ ﭘﺴﮕﺮداﺋﻲ‪ ‬۾ ﭜﮍا ﺑﻪ آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﮐﻮﭨﺎﺋﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﺎ ﻛﺌﻴﻦ ﻧﻮان ﺑﺎب‬
‫ﮐﻮﻟﻴﻨﺪي‪.‬‬
‫ﺟﻴﻦ ﻣﺖ ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ‪ ،‬ﭔﮅ ڌرم ﺟﻲ ﻫﻤﻌﺼﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﭔﮅ ڌرم ﮐﺎن ﭨﻴﮫ‬
‫ورﻫﻴﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﺷﺮوع ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﭔﮅ ﻣﺖ واﻧﮕﺮ‪ ،‬ﺟﻴﻦ ڌرم ﺟﻮ ﻣﻮل ﻣﺘﻮ ﻧﺮواڻ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ آﻫﻲ‪“ .‬ﻣﻬﺎوﻳﺮ‬
‫ﻧﺮواڻ ﺟﺎ ﭔﻪ ﻃﺮﻳﻘﺎ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﺎ ُاﻫﻲ‪‘ :‬ﺳﻠﺒﻲ ۽ اﻳﺠﺎﺑﻲ’‪ .‬ﺳﻠﺒﻲ ذرﻳﻌﻮ ﻫﻲ‪ ‬آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ دل ﻣﺎن ﻫﺮ ﻗﺴﻢ ﺟﻮن ﺧﻮاﻫﺸﻮن ﻛﮃي ﮀﮇڻ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺟﻮ ﺧﻮاﻫﺸﻮن ۽‬
‫ﺗﻤﻨﺎﺋﻮن ڏک ۽ ﻏﻢ ﺟﻮ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﮣﺠﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﻣﻬﺎوﻳﺮ ﺟﻲ ﺳﮑﻴﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺮواڻ ﺟﻮ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 67‬‬
‫اﻳﺠﺎﺑﻲ ﻃﺮﻳﻘﻮ ﻫﻲ‪ ‬آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺟﺎ ﻋﻘﻴﺪا‪ ،‬ﻋﻤﻞ ۽ ﻋﻠﻢ ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺠﻦ‪ ،‬ﻫﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺟﻲ درﺳﺘﮕﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﻫﻴﭡﻴﻦ ﭘﻨﺠﻦ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﺗﻲ رﮐﻴﻮ آﻫﻲ‪:‬‬
‫‪ .1‬اﻫﻤﺴﻴﺎ )آزادي(‪ :‬ﻛﻨﻬﻦ ﺳﺎﻫﻮاري ﮐﻲ ﻧﻪ ﻣﺎرﺟﻲ ۽ ﻧﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ ڏﺟﻲ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺳﺘﻴﺎم ﻳﺎ ﺳﮅو رﺳﺘﻮ‪ :‬ﺳﮅي رﺳﺘﻲ ﺗﻲ ﻫﻠﺠﻲ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻧﻪ ڏﮐﻮﺋﺠﻲ ۽ ﻫﺮ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﻣﻴﭟ ﻣﺤﺒﺖ ﺳﺎن ﻫﻠﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪.‬‬
‫‪ .3‬اﺳﺘﻴﺎم‪ :‬ﭼﻮري ۽ ﭘﺮﻣﺎرﻳﺖ ﮐﺎن ﭘﺎﺳﻮ ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ ،‬ﺣﻼل روزي‬
‫ﻛﻤﺎﺋﺠﻲ‪ ،‬۽ ﭔﻴﻦ ﺟﺎ ﺣﻖ ﻫﻀﻢ ﻧﻪ ﻛﺠﻦ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺑﺮﻫﻤﭽﺎرﻳﻪ )ﭘﺎﻛﺪاﻣﻲ(‪ :‬ﭘﺎﻛﺎﺋﻲ‪ ‬واري زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺬارﺟﻲ‪.‬‬
‫‪ .5‬اﭘﺮي ﮔﺮاھ‪) :‬ﻣﺎدي ﻟﺬﺗﻮن( ﻳﻌﻨﻲ ﺣﻮاﺳﻦ )ﭔﮅڻ‪ ،‬ﺳﻨﮕﮭﮡ‪ ،‬۽ ﭼﮑﮡ( ﮐﻲ‬
‫ﻗﺒﻀﻲ ۾ رﮐﮡ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ﺟﻮ ﻣﺎدي ﻟﺬﺗﻮن اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﮔﻤﺮاﻫﻲ‪ ‬ﺟﻮ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺑﮣﺠﻦ ﭤﻴﻮن‪(67)”.‬‬
‫ﺟﻴﻦ ﻣﺖ ﺟﻮ ﺳﻤﻮرو ﻓﻠﺴﻔﻮ ﺧﻮاﻫﺸﻦ ﮐﻲ ﺗﺮڪ ﻛﺮڻ ﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﻛﻨﻬﻦ ﻋﺒﺎدت ﺟﻲ ﺿﺮورت ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻦ ﻣﺖ ۾ اﻣﻦ ﭘﺴﻨﺪي ۽ ﻋﺪم ﺗﺸﺪد‬
‫ﺟﻮن ﺣﺪون ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻴﻮن وﺳﻴﻊ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻨﻦ ﺟﻲ ﻋﻘﻴﺪي ﻣﻮﺟﺐ ﺳﭛ ﮐﺎن وڏو ﮔﻨﺎﻫﻪ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ اﻳﺬا‪ ‬رﺳﺎﺋﮡ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺟﻴﻦ ڌرم ﺟﺎ ﭘﻮﭴﺎري ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻫﻮاري ﺟﻮ ﮔﻮﺷﺖ ﻧﻪ‬
‫ﮐﺎﺋﻴﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬وات ۽ ﻧﻚ ﺗﻲ ﺳﻨﻬﮍو ﻛﭙﮍو ﭔﮅﻧﺪا آﻫﻦ ﺗﻪ ﺟﻴﺌﻦ ﻛﻮ ﺗﻤﺎم ﻧﻨ ِﮃڙو‬
‫ﺳﺎﻫﻮارو ﺳﺎھ ﮐﮣﻨﺪي ﻧﻚ ۾ ﻧﻪ ﻫﻠﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﭘﻴﺮن ۾ ﺟﺘﻲ ﻧﻪ ﭘﺎﺋﻴﻨﺪا آﻫﻦ ﻣﺘﺎن ﻛﻮ‬
‫ﺟﻴﺖ ﺟﮣﻮ ﺟﺘﻲ‪ ‬ﺟﻲ زور ﺗﻲ ﻣﺮي ﭘﻮي‪ ،‬رات ﭤﻴﻨﺪي ﺋﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﭥﺎﻫﻴﻦ ﺟﮙﮫ ﺗﻲ‬
‫ﺳﻤﻬﻲ ﭘﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﺘﻲ ﻧﻪ ﭔﺎرﻳﻨﺪا آﻫﻦ ﮀﻮ ﺗﻪ ﺑﺘﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﺟﻴﺖ ﺟﮣﺎ اﭼﻲ ﮔﮇ ﭤﻴﻨﺪا آﻫﻦ ۽‬
‫ﺳﮍي ﻣﺮي ﭘﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪.‬‬
‫“ﺟﻴﻦ ڌرم ﺟﻮ اﺛﺮ ﺳﻨﮅ ۾ ﭤﺮﭘﺎرﻛﺮ ۾ وڏو رﻫﻴﻮ‪ ،‬ان اﺛﺮ ﺳﺒﺐ ﻫﺘﻲ ﺟﻴﻦ‬
‫ﻣﺖ وارن ﺟﺎ ﺷﻬﺮ ۽ ﻣﻨﺪر ﻗﺎﺋﻢ ﭤﻴﺎ‪ .‬ﮔﺠﺮات ﺟﻴﻨﻴﻦ ﺟﻮ ﻣﺮﻛﺰ آﻫﻲ‪ ،‬ﻧﻨﮃي ﮐﻨﮉ ﺟﻲ‬
‫ورﻫﺎﮜﻲ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭤﺮﭘﺎرﻛﺮ ۽ ﮔﺠﺮات ﺟﻮ ﭘﺎڻ ۾ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻻﮘﺎﭘﻮ ﺑﻠﻜﻞ ﺳﮅو رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﻫﮍي ﻃﺮح ﺳﻨﮅ ۾ ﺟﻴﻨﻲ آﺑﺎدﻳﻦ ﺟﺎ اﺛﺮ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺻﺪي ﻗﺒﻞ ﻣﺴﻴﺢ ﮐﺎن ﺷﺮوع‬
‫| ‪68‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭤﻴﺎ‪ .‬ﭠﭩﻲ ﺟﻲ ﭜﺮﺳﺎن ﻣﻜﻠﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﺑﻪ ﺟﻴﻦ ﻣﺖ ﺟﻲ ﻓﺮﻗﻲ ڊﻳﮕﺎ ﻣﻴﺮاس ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ‬
‫ﮐﺎن ﭘﻴﻮ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﭔﻴﻮ ﻧﺎﻟﻮ )ﻣﺸﻜﻼ( ﺑﻪ ﻫﻮ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻣﺮﻛﺰن ﺗﻲ ﺗﺎرڪ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﻓﻘﻴﺮ‬
‫ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ‬ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﻴﺎ ﮔﺬارﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺟﻮﮘﻲ ﻫﻦ ڌرم ﺟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻦ ۽ ﻃﺮﻳﻘﻦ وارن ﺟﺎ ﭘﻮﺋﻠﮗ آﻫﻦ‪(68) ”.‬‬
‫ﻫﻦ وﻗﺖ ﺳﻨﮅ ۾ اﺳﻼم وڏو ﻣﺬﻫﺐ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺻﻮﻓﻴﺎﮢﻲ ﺻﻮرت‬
‫۾ ﭘﮑﮍﻳﻮ‪“ .‬ﺳﻨﮅ ۾ اﺳﻼم ﺗﺼﻮف ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ وڌﻳﻚ ﻗﺒﻮل ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫اﺳﻼم ﺟﻲ ﻓﻜﺮي ﻓﻠﺴﻔﻴﺎﮢﻲ ﺷﻜﻞ ﺗﺼﻮف ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﺋﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻲ‪ .‬ﮀﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ‬
‫۾ ﻣﺜﺒﺖ وﺟﻮدي ﺷﻜﻞ اڳ ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺌﻲ ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي اﺳﻼم اﭼﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺗﺼﻮف‬
‫ﺟﻲ ﺻﻮرت ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﮐﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮح ﻗﺒﻮل ﻛﺌﻲ وﻳﺌﻲ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮف ﺟﻲ اﻧﻬﻲ ﻓﻜﺮي ﭘﺮﭼﺎر ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺗﻲ اﻫﻮ اﺛﺮ ﻛﻴﻮ ﺟﻮ ﻫﻨﻦ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻦ ﺟﻲ ﻇﺎﻫﺮي دﺳﺘﻮر ۽ ﻋﻘﻴﺪن ﺳﺎن ﮔﮇ زﻧﺪﮔﻲ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻘﺼﺪ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺜﺒﺖ‬
‫روﻳﻮ ﭘﻴﺪا ﻛﻴﻮ‪ .‬ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻦ وٽ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺟﻨﻮن ﭘﻴﺪا ﻧﻪ ﭤﻴﻮ ﺑﻠﻜﻪ اﻣﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺎر‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ۽ ﻏﻮر ﻓﻜﺮ ۾ وﮀﭥﺮو روﻳﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﻴﻮ ﺑﻠﻜﻪ اﺳﺎن اﺋﻴﻦ ﺳﻤﺠﮭﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ‬
‫ﺟﻲ اﺻﻠﻲ ﻓﻜﺮ ﺟﻲ ﺻﻮرت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺣﻠﻦ ﻣﺎن ﮔﺬري اﺳﻼم ﺳﺎن ﻣﻠﻲ ﺻﻮﻓﻲ ﻣﺖ‬
‫ﺟﻲ ﺻﻮرت ورﺗﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻓﻜﺮ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻛﻴﺌﻦ ﺑﺰرگ ﭘﻴﺪا ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﺳﻨﮅي‬
‫ﻣﺎﮢﻬﻦ ۾ ﭘﻴﺎر‪ ،‬اﻣﻦ ۽ ﭜﺎﺋﻴﭽﺎري ﺟﻮ ﭘﺮﭼﺎر ﻛﻴﻮ‪(69) ”.‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ دورن ۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ ﻫﻴﭟ رﻫﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ُﻫﻼﺋﻮن ﭤﻴﻮن‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﭘﮡ ﭤﺮ ﺗﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﻬﺮو اﺛﺮ ﭤﻴﻮ‪ .‬ﺳﻨﮅ‬
‫ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ روزﻣﺮه ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻮڙي ﺳﻨﺪن ﻧﻔﺴﻴﺎت ﺗﻲ اﺳﻼم ﺟﻲ اﭼﮡ ﺳﺎن ﺑﻪ‬
‫ﮔﻬﺮا اﺛﺮ ﭘﻴﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ اﺛﺮ ﭤﺮي ﺳﻤﺎج ﺗﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺮ ﺟﮭﻜﺎ‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ روي ﭘﺮﻛﺎش ﭨﻴﻜﭽﻨﺪاﮢﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن‬
‫ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ ﻋﻴﺴﻮي ﺳﻦ ﮐﺎن اڳ واري زﻣﺎﻧﻲ ﮐﺎن وﭠﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺻﻮﺑﻲ ﺗﻲ ڌارﻳﻦ ﺟﺎ ﺣﻤﻼ‬
‫ﭤﻴﻨﺪا رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﭜﺎرت ۾ ﻫﻲ‪ ‬ﭘﻬﺮﻳﻮن ﺻﻮﺑﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ اﭠﻴﻦ ﻋﻴﺴﻮي ﺻﺪي‪ ‬۾‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﺟﻲ اﮘﻮﮢﻲ‪ ‬۾ ﻋﺮﺑﻦ ﺣﻤﻠﻮ ﻛﻴﻮ‪ُ .‬ﻫﻨﻦ ‪712‬ع ۾ آﺧﺮي ﻫﻨﺪو‬
‫ﻣﻬﺎراﺟﺎ ڏاﻫﺮﺳﻴﻦ ﮐﻲ ﺟﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ وڏي ﺣﺼﻲ ﺗﻲ ﻗﺒﻀﻮ ﻛﺮي اﺳﻼﻣﻲ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 69‬‬ ‫| ‪70‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮ ﭘﺎﻳﻮ وڌو‪ .‬اِن ﻛﺮي ﮔﮭﮣﺎ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺆرخ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ‘ﺑﺎب اﻟﺴﻼم’ )اﺳﻼم‬ ‫راﻣﺎﻧﺞ آﻧﻨﺪ ﺗﻴﺮﭤﻲ )‪1117 _ 1016‬ع( وﺷﻨﻮ ﺳﻮاﻣﻲ ۽ ﺑﺎﺳﻮ ﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫ﺟﻮ دروازو( ﻛﺮي ﺳﮇﻳﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﻋﺮﺑﻦ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺮوع ﭤﻴﮡ ﺳﺎن ُاﺗﻲ ﺟﻲ‬ ‫ﺳﻨﮅ ۾ ﭜﮙﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻲ ﭘﺮﭼﺎر ﻛﺮڻ وارن ۾ ﻧﺎم دﻳﻮ ﺳﺎڌﻧﺎ ۽ ﮔﺮوﻧﺎﻧﻚ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻲ رﻫﺎﻛﻦ ﺗﻲ ﮔﮭﮣﻮ اﺛﺮ ﭤﻴﻮ‪ُ .‬اﻫﻲ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺮي وﻳﺪن واري آﮘﺎﭨﻲ ﻋﻘﻴﺪي‬ ‫زﻳﺎده ﻣﺸﻬﻮر آﻫﻦ‪ .‬ﭜﮙﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻮ ﻣﻘﺼﺪ ﭘﺮﻳﻢ ﺟﻮ ﭘﺮﭼﺎر ﻛﺮڻ ﻫﻮ‪ .‬ﺧﺪا ۽ اﻧﺴﺎن‬
‫وﻳﺪڪ ﺳﻨﺎﺗﻦ ڌرم ﺟﺎ ﻣﭹﻴﻨﺪڙ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﭼﮝﺎ ﺳﻨﮅي ُﭔﮅ ﻣﺖ ﺟﺎ ﺑﻪ ﭘﻮﺋﻠﮗ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾‬ ‫وچ ۾ اﻧﺴﺎن ۽ اﻧﺴﺎن وچ ۾ ﭘﺮﻳﻢ ﺟﻮ ﭘﺮﭼﺎر ﻛﺮڻ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﻛﻦ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻮﺷﻲ‪ ‬ﺳﺎن اِﺳﻼم ﻣﺬﻫﺐ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻴﻮ ﺗﻪ‬ ‫اﺳﻼم ﺟﻲ اﭼﮡ ﺳﺎن ِ‬ ‫ﮔﺮوﻧﺎﻧﻚ ﺟﻮ ﻣﻘﺼﺪ ﻫﻨﺪو ۽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ۾ اﺗﺤﺎد ﻗﺎﺋﻢ ﻛﺮڻ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﺟﻮ‬
‫ﻛﻲ ﺳﻨﮕﺖ ﺟﻲ اﺛﺮ ﻫﻴﭟ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭤﻴﺎ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺣﺎﻛﻤﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺬﻫﺐ‬ ‫ﭼﻮڻ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻛﺎﺋﺘﺎت ۾ ﺻﺮف ﻫﻚ ﺧﺪا آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻛﻢ ﺷﺮﻳﻚ ﻧﺎﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻲ ﭰﻬﻼﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﻛﮇﻫﻦ ﻛﮇﻫﻦ زور زﺑﺮدﺳﺘﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﺑﻪ ﻛﻢ ورﺗﻮ‪ .‬اِن ﺟﻲ ﻛﺮي‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﭜﮙﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ وارا ﺳﻤﺎج ۾ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻧﻨﮃ وڏاﺋﻲ‪ ‬ﺧﻼف‬
‫ﭼﮝﻲ ﺗﻌﺪاد ۾ ﺳﻨﮅي ﻫﻨﺪو ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﺑﺎﮢﻲ ڌرﺗﻲ ﮀﮇي ﭜﺮوارن ﻫﻨﺪو ﻋﻼﺋﻘﻦ ۾ وﭸﻲ‬ ‫ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﭼﻮڻ ﻫﻮ ﺗﻪ ﺳﭝﺌﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاﺑﺮ آﻫﻦ‪ ،‬ﺧﺪا ﺗﺎﺋﻴﻦ رﺳﺎﺋﻲ ﺻﺮف ﻣﺤﺒﺖ ﺟﻲ‬
‫رﻫﻴﺎ‪ .‬اﻳﮇي ﻟﮇﭘﻼڻ ﺟﺎ ﺣﻮاﻻ اﺳﺎن ﮐﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ ورﻗﻦ ۾ ﻣﻠﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻛﺠﮫ ﻫﻨﺪو اﻫﮍا ﺑﻪ‬ ‫ذرﻳﻌﻲ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﻘﺼﺪ ﻻ‪ ‬ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻗﻴﺪ ﺑﻲ ﺟﻮاز آﻫﻲ‪(72).‬‬
‫ﻫﺌﺎ ﺟﻴﻜﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻘﻴﺪي ﺗﻲ اﭨﻞ رﻫﻴﺎ ۽ ﺳﻨﮅ ﮐﺎن ﭔﺎﻫﺮ ﻧﻪ وﻳﺎ‪ُ .‬اﻧﻬﻦ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ‬ ‫ﻫﻲ‪ ‬ﺗﺤﺮﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ رﺟﻌﺖ ﭘﺴﻨﺪي ۽ ﻋﻘﻴﺪه ﭘﺮﺳﺘﻲ ﺟﻲ ﺧﻼف ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻫﻮ‬
‫ﺗﻲ ﺣﺎﻛﻤﻦ ﺟﺰﻳﻮ وڌو‪ .‬اِن ﻃﺮح ﺳﻨﮅ ﺟﺘﻲ اﭠﻴﻦ ﻋﻴﺴﻮي ﺻﺪي‪ ‬ﮐﺎن اڳ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﺪو‪،‬‬ ‫ذات ﭘﺎت ﺟﺎ ﺳﺨﺖ دﺷﻤﻦ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﭼﻮڻ ﻫﻮ ﺗﻪ ﺳﭽﺎﺋﻲ ﻫﻚ آﻫﻲ ۽ ان ﺟﻮ اﻇﻬﺎر ﺑﻲ‬
‫ﭔﮅ ڌرم‪ ،‬۽ ﻛﺠﮫ ﺟﻴﻦ ﻣﺖ وارا رﻫﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ُ ،‬اﺗﻲ ‪1947‬ع ۾ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ آزادي‪ ‬وﻗﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻮرﺗﻦ ۾ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻛﻞ آدﻣﺸﻤﺎري‪ ‬ﺟﻮ ﻓﻘﻂ ﭘﻨﺠﻮﻳﻬﻪ ﺳﻴﻜﮍو ﮐﻦ وﭸﻲ‬ ‫ﻫﻨﺪون ﺟﻲ ﺳﮑﻴﺎ ﺟﻮ ﺗﻌﺪاد ُ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﻫﻚ ﺻﻮرت ﮐﻲ درﺳﺖ ﭼﻮڻ ۽ ﭔﻴﻦ ﮐﻲ ﻏﻠﻂ ﭼﻮڻ ﻧﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﭽﻲ‪(70)”.‬‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬ﺧﺪا ﻫﻚ آﻫﻲ ۽ ان ﻛﺮي ﺗﻤﺎم اﻧﺴﺎن ﻫﻚ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻨﺪو ﻣﺴﻠﻢ ﺟﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻲ‬
‫ان ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅ ۾ اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻲ ﺑﺰرﮔﻦ ﻫﻨﺪو ﻣﺴﻠﻢ ﺛﻘﺎﻓﺖ ۾ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺣﺼﻮ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﮐﻲ اﮘﺘﻲ وڌاﺋﮡ ۽ ﺷﺎﻋﺮي ذرﻳﻌﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻓﻜﺮ ﮐﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ‬ ‫ٰ‬
‫ورﺗﻮ‪ .‬ﻫﻲ ﺑﺰرگ اﻛﺜﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﺳﺎن ﮔﮇ رﻫﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺗﻴﺮﻫﻦ ﺻﺪي‪ ‬۾ وداي‪‬‬ ‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻬﭽﺎﺋﮡ ۾ ﭜﮙﺖ ﻛﺒﻴﺮ اﻫﻢ ﻛﺮدار ادا ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ۾ اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻲ ﻓﺮﻗﻲ ﺟﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺎري ﻛﺮڻ وارن ۾ ﭘﻴﺮ ﺻﺪراﻟﺪﻳﻦ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ‬ ‫اﻫﮍي ﻃﺮح ﺳﻨﮅ ۾ اﺳﻼﻣﻲ ﻓﻜﺮ ﺟﻲ ﻧﺸﻮﻧﻤﺎ ﺗﺼﻮف ﺟﻲ ﺷﻜﻞ ۾ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﮐﻲ ﻫﻨﺪو ﻣﮁﺮ ﻧﺎٿ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﺳﮇﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻫﻦ رﻫﻨﻤﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻓﺮﻗﻲ ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ‬ ‫ﺗﺼﻮف ﺟﻲ ﻓﻜﺮي ﮔﮭﺮاﺋﻲ‪ ‬۾ ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﻧﻬﻲ ﻻ‪ ‬زﻳﺎده ﻣﻮزون‬
‫ﮐﻲ روﺣﺎﻧﻲ ﻓﻴﺾ ﭘﻬﭽﺎﺋﮡ ﺧﺎﻃﺮ ڏﻫﻪ اوﺗﺎر ﺟﻲ ﻋﻨﻮان ﺳﺎن ﻫﻚ ﻛﺘﺎب ﻟﮑﻴﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ‬ ‫ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﺮح ﺻﻮﻓﻲ ﻫﻚ ﺑﻴﭽﻴﻦ‪ ،‬وﺟﻮد ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﻣﺎن ﺑﻪ‬
‫۾ ﺣﻀﺮت آدم ﮐﻲ ِﺷﻮ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻲ ا� ﻋﻠﻴﮧ وﺳﻠﻢ ﮐﻲ ﺑﺮﻫﻤﺎ ۽ ﺣﻀﺮت‬ ‫ﻣﻄﻤﻌﻴﻦ ﻛﻮﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻮ ﺑﻬﺘﺮي ﺟﻲ ﺗﻼش ۾ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪(73) .‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﮐﻲ وﺷﻨﻮ ﺳﺎن ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ ڏﻧﺎﺋﻴﻦ‪(71) .‬‬ ‫ﺟﻴﺌﻦ ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﺮي آﻳﺎ آﻫﻴﻮن ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ ﻛﺎﻫﻮن ﭤﻴﻮن‪،‬‬
‫ﺧﺪا ﺟﻲ ﺻﻔﺘﻦ ﮐﻲ اﺳﻼﻣﻲ اﺻﻄﻼح ۽ ﻫﻨﺪو ڌرم ﺟﻲ اﺻﻄﻼﺣﻦ ﺳﺎن‬ ‫۽ ُﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻘﻴﺪن وارا ﻣﺎﮢﻬﻮ آﺑﺎد ﭤﻴﻨﺪا وﻳﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ۾ ﺳﻬﭗ‪،‬‬
‫ﻣﻼﺋﻲ ﻫﻚ ﺗﺼﻮر ﭘﻴﺶ ﻛﺮڻ‪ ،‬ﺗﻬﺬﻳﺐ ۽ ﻣﺬﻫﺐ ﺟﻮ اﺷﺘﺮاڪ ﻛﺮڻ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻓﻜﺮ‬ ‫رواداري ۽ ﭔﺌﻲ ﺟﻮ ﺧﻴﺎل رﮐﮡ وارا ﻣﺜﺒﺖ ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﻻڙا وڌﻳﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺒﺐ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ۽‬
‫۽اﺳﻼﻣﻲ ﻓﻜﺮ ﺟﻮ ﻣﻴﻞ ﻛﺮي ﺗﺼﻮف ﮐﻲ ﭘﺮوان ﭼﺎڙﻫﮡ ۾ ﭜﮙﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻮ ﺑﻪ وڏو‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮي‪ ‬ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد ﭘﻴﺎ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺧﻤﻴﺮ اﻧﺘﻬﺎﭘﺴﻨﺪي ﺗﻪ اﮘﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ ُﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻣﭥﺎن وري‬
‫ﻫﭣ آﻫﻲ‪ .‬ﭜﮙﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻲ ﺷﺮوﻋﺎت ﭔﺎرﻧﻬﻴﻦ ﺻﺪي ۾ ﭤﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ ﺑﺎﻧﻲ ﺳﻮاﻣﻲ‬ ‫ﺻﻮﻓﻲ دروﻳﺸﻦ ﺟﻲ ﺗﺼﻮف ﺟﻲ ﭘﺮﭼﺎر اﻣﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺎر‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ ۽ اﺧﻼق وڌاﺋﮡ ﮐﻲ ﻫﭥﻲ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 71‬‬
‫ڏﻧﻲ‪.‬‬
‫“ﺳﻨﮅ ۾ اﺳﻼم ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ ﺻﻮﻓﻲ دروﻳﺶ ۽ اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻲ ﻣﺖ ﺟﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻴﺮ‬
‫ﺑﻪ آﻳﺎ‪ُ .‬اﻫﻲ ﻛﭩﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﻪ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻫﻨﻦ ﺟﻲ وﻳﭽﺎر ﮐﺎن ﻣﺘﺎﺛﺮ ﭤﻲ‪ ،‬ﭼﮝﻦ ﺳﻨﮅي ﻫﻨﺪن‬
‫ﺳﻨﺪن ﻣﺬﻫﺐ اﭘﻨﺎﻳﻮ‪ .‬اِن ﻛﺮي ﺳﻨﮅ ۾ رﻫﻨﺪڙ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﺟﻮ ﮔﮭﮣﻮ ﺗﻌﺪاد ُاﻫﻮ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ اﺻﻠﻮﻛﻮ ڌرم ﮀﮇي ﭘﻮ‪ ‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭤﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ُ .‬اﻧﻬﻦ اﺳﻼم ۾ داﺧﻞ ﭤﻴﮡ‬
‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭘﮡ ﭘﻨﻬﻨﺠﻴﻮن اﺻﻠﻮﻛﻴﻮن رﻳﺘﻴﻮن رﺳﻤﻮن ۽ ﻟﻮڪ ﻋﻘﻴﺪن ﮐﻲ ﮔﮭﮣﻲ ﻗﺪر ﭘﺎڻ‬
‫وٽ ﺟﻴﺌﻦ ﺟﻮ ﺗﻴﺌﻦ ﻗﺎﺋﻢ رﮐﻴﻮ‪) ...‬ﻧﺘﻴﺠﻮ اﻫﻮ ﻧﻜﺘﻮ ﺟﻮ( ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ۾ ﻛﭩﺮﭘﮣﻮ ﻧﻪ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻮ ذات ﭘﺎت ﺟﻮ ﭜﻴﺪ ۽ ﮀﻮت _ ﮀﺎت ۾ وﻳﺴﺎﻫﻪ ﻛﻦ ﭤﺎ‪) .‬ﺳﭝﻨﻲ ﻣﺬﻫﺒﻦ ﮐﻲ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮي‪ ‬ﺳﺎن ﻣﺖ ۽ ﺳﻨﺖ ﻣﺖ ﺟﻲ اﺛﺮ ﻛﺮي ﺳﻨﮅﻳﻦ ﺟﻮ ﻧﺮﮔﮡ )ﺑﻲ ﮘﮡ( ﻧﺮاﻛﺎر )ﺑﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ( ۽ ﻫﻚ ﺧﺎﻟﻖ ۾ ﮔﮭﮣﻮ وﺷﻮاس آﻫﻲ‪ .‬ان ﻫﻮﻧﺪي ﭘﮡ ﻫﻮ ﺟﺪا ﺟﺪا )ﻓﺮﻗﻦ( ۽‬
‫ڌرﻣﻲ ﻧﻈﺮﻳﻦ ﮐﻲ ﻋﺰت ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ﺳﺎن ڏﺳﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺳﻨﮅي ﻫﻨﺪو ﺻﻮﻓﻲ دروﻳﺸﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻫﻨﺪن ﺟﻲ ﻛﻴﺘﺮن ڌرﻣﻲ ﻋﻘﻴﺪن ﮐﻲ ُ‬
‫ﻣﺎن ڏﻳﻦ‬ ‫درﮔﺎﻫﻦ ﺗﻲ وﭸﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ُ‬
‫ﭤﺎ‪(74) ”.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻗﺎﺳﻢ ﭔﮕﮭﻴﻮ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻣﭥﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺳﺒﺒﻦ ﻛﺮي‬
‫ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻦ ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮﺑﻴﻮن ۽ ﺧﺎﺻﻴﺘﻮن‪ ،‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‪ ،‬ﻣﺮداﻧﮕﻲ ۽ ﺑﻬﺎدري‪،‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﭜﺎﺋﭙﻲ ۽ رواداري ﻣﮍﻧﻲ ﺳﺎﮘﺌﻲ وﻗﺖ ۽ ﺳﺎﮘﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﭘﻮﺗﻞ ﻣﻠﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺗﻪ‬
‫وري ﻧﺌﻴﻦ دؤر ﺟﻲ ﻧﻮن اﺛﺮن ﻛﺮي ﻫﺘﻲ ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ۾ ﻟﮙﻲ‪ ،‬ﺑﻲ اﻳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻮڙ‪،‬‬
‫رﺷﻮﺗﺨﻮري‪ ،‬اﻗﺮﺑﺎ ﭘﺮوري‪ ،‬ﺟﮭﺎﻟﺖ ﭘﺮوي ۽ ﻣﻨﺎﻓﻘﺖ ﺟﮭﮍن اﻧﺴﺎن دﺷﻤﻦ روﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﭘﻴﺪا ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻦ ﻣﺎن ﻫﺮ ﻫﻚ ﺟﻮ ﺑﻴﺎن ﻫﻦ ﻣﻀﻤﻮن ۾ ﻛﺮڻ ﻣﺸﻜﻞ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺳﻨﮅﻳﻦ ﺟﻲ اﻛﺜﺮﻳﺘﻲ آﺑﺎدي‪ ‬۾ اﻧﺴﺎن دوﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺧﺪا ﺗﺮﺳﻲ ۽ رواداري‬
‫وارا روﻳﺎ اﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ اﮘﺮا ۽ ﺳﺮس آﻫﻦ‪(75) ”.‬‬
‫ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ڌرم ﻳﺎ ﻋﻘﻴﺪو ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﺗﺎﺋﻴﻦ رﮐﻦ‪ ،‬ﻧﻪ ﭔﺌﻲ ﮐﻲ‬
‫ﻏﻠﻂ ﭼﻮن ﻳﺎ ﺳﻤﺠﮭﻦ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﭔﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﮍﻫﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻧﻪ‬
‫ﻛﻦ‪ .‬ﺑﻠﻚ ﭔﻲ ﺟﻲ ڌرم ﻳﺎ ﻋﻘﻴﺪي ﺟﻮ اﺣﺘﺮام ﻛﻦ‪ .‬ﻫﻜﭕﺌﻲ ﺟﻲ ﺗﻬﻮارن ۽ ﻋﻴﺪن ۾‬
‫ﺷﺮﻳﻚ ﭤﻴﻦ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي اﺗﺎن ﺟﻮ ﺳﻤﺎج ﮔﮭﮣﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻴﺎر ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﭗ ﺟﻮ ﮔﻬﻮارو‬
‫| ‪72‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺧﻮﺑﻴﻦ ﮐﺎن ﻋﻼوه ﭔﻨﻬﻲ ﻣﺬﻫﺒﻦ ﺟﻲ ﻣﭹﻴﻨﺪڙن ۾ ﭔﻴﻮن ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ‬
‫ﺧﻮﺑﻴﻮن ۽ ُﺳﭡﺎﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﺟﻮ ﺳﺒﺐ اﻫﻮ ﺑﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺻﺪﻳﻮن‬
‫اڳ ﺟﻴﻦ ڌرم ۽ ﭔﮅ ڌرم ﺟﺎ ﻣﭹﻴﻨﺪڙ ُﻫﺌﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﭔﻨﻬﻲ ﻣﺬﻫﺒﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﻓﻼﺳﺎﻓﻲ‬
‫ﻋﺪم ﺷﺪد آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻮ ﺋﻲ ﺳﺒﺐ آﻫﻲ ﺟﻮ اﻫﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ اﻣﻦ ﭘﺴﻨﺪ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﮭﻴﮍي ﺟﮭﭩﻲ‬
‫ﮐﺎن ﻛﻮﻫﻴﻦ ڏور‪ .‬ﭘﺎڻ ﻛﺲ ﮐﺎﺋﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ﭔﻲ ﮐﻲ ﻧﻪ ڏﮐﻮﺋﻦ‪ ،‬ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬رﻟﻲ ﻣﻠﻲ رﻫﮡ‪،‬‬
‫ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﭤﻮري ﺗﻲ راﺿﻲ رﻫﮡ‪ ،‬ﻛﻮڙ‪ ،‬دوﮐﻮ‪ ،‬ﻫﭕﭿ‪ ،‬ﮐﺎن ﭘﺮي‪ .‬ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺟﺎﻧﻮرن‪،‬‬
‫ﭘﮑﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻮت‪ ،‬وﮢﻦ ﭨﮣﻦ ﺳﺎن ﭘﻴﺎر‪ ،‬۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﺑﻪ اﺣﺴﺎس ُﻫﺠﮡ ﺗﻤﺎم اﻫﻢ ۽ ﺑﻨﻴﺎدي‬
‫ﻋﻨﺼﺮ آﻫﻦ ﭤﺮي ﺳﻤﺎج ﺟﺎ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﺟﻴﻦ ڌرم ۽ ﭔﮅ ڌرم ﺟﺎ اﺛﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﭤﻴﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﭤﺮ ۾‬
‫ﮔﻮڙي ﻣﻨﺪر ‪ ،‬ﭘﺎري ﻧﮕﺮ‪ ،‬وﻳﺮاواھ‪ ،‬ﭜﻮڏﻳﺴﺮ ۽ ﭘﻮري ﭤﺮ ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻨﺪن ﺗﻲ ﺟﻴﻦ‬
‫ﻣﺖ ﺟﺎ ﻣﻨﺪر ﻳﺎ اﻧﻬﻦ ﺟﺎ آﺛﺎر ﻣﻠﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫“ﻫﺘﻲ ﺳﻮﻧﻬﻦ ﺳﻮﭜﻴﺎ ﮐﻲ ﺑﻲ ﺧﻮدي ۽ ﺑﻲ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﮅي‬
‫ﺳﺎدي ۽ ﻓﻄﺮي اﻧﺪاز ۾ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﺧﻮد‬
‫ﭘﺴﻨﺪي‪ ،‬ﺻﺮاﺣﺖ ۽ وڌاﺋﻲ ﭘﻴﺶ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻧﻈﺮ ﻛﺎﻧﻪ اﻳﻨﺪي‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ‬
‫ﮘﺎﻟﻬﻴﻮن ﻣﺸﺮق ۽ ﻓﺎرﺳﻲ ﺷﺎﻋﺮي ۾ اﻫﻢ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ ۽ اﺗﺎن ﺟﺎ ﺷﺎﻋﺮ اﻫﮍﻳﻦ‬
‫ﺧﻮﺑﻴﻦ ۾ ﻳﻜﺘﺎﺋﻲ روزﮔﺎر آﻫﻦ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ۾ ﻧﻤﺎﮢﺎﺋﻲ ۽ ﻧﻬﭡﺎﺋﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﺪس اﺣﺴﺎس ادب ۽ اﺣﺘﺮام ﺳﺎن ﭨﻤﭩﺎر آﻫﻦ‪ .‬ﻣﺬﻫﺐ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﺑﻪ ﻧﻤﺎﮢﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻧﻬﭡﺎﺋﻲ‪‬‬
‫۽ ﻓﻀﻴﻠﺘﻦ ﺗﻲ رﮐﻴﻞ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬اﻫﮍي‪ ‬رﻳﺖ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻲ اﻫﻢ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﮢﺎﺋﻲ‬
‫ﻧﻬﭡﺎﺋﻲ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺘﻲ اﺳﺎن ﮐﻲ ﭼﺎﻻڪ ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ڏاﻫﭗ ۽ ﺻﺮاﺣﺖ ﭘﺴﻨﺪ ذﻫﺎﻧﺖ‬
‫ڏﺳﮡ ۾ ﻛﺎﻧﻪ ﭤﻲ اﭼﻲ ۽ ﻫﺠﮡ ﺑﻪ ﻧﻪ ﮐﭙﻲ‪(76) ”.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻻﺷﻌﻮر ۾ ﺳﻨﮅﻳﺖ وارو ﻓﻠﺴﻔﻮ ﺟﻴﻜﻮ ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ﺟﻲ‬
‫ﺳﭹﺎﮢﭗ ﻫﻴﻮ‪ ،‬ﺳﻮ ﺗﻪ ﻫﻮ ﺋﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ )ﻓﻄﺮي( ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﮐﻴﻦ ﺳﺎن‬
‫ڌﭠﻲ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺟﻴﻜﻮ آدرﺷﻲ ﺳﻤﺎج ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ اﻧﺴﺎن ﻣﺮﻛﺰي ﻫﻮ‪ ،‬ﮔﮭﮡ ﭔﻮﻟﻴﺎﺋﻲ‪ ،‬ﮔﮭﮡ‬
‫ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ۽ ﮔﮭﮡ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻫﻚ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﻼﺋﻮن‪ ،‬رت وﮀﺎڻ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﭘﺎڻ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ‬
‫‪ Inclusironess‬۽ ‪ pluralism‬ﻣﺬﻫﺒﻲ اﻧﺘﻬﺎ ﭘﺴﻨﺪي ﺳﺒﺐ ُﭜﺮي ۽ ﺧﺘﻢ ﭤﻲ رﻫﻲ ﻫﺌﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﺳﻤﺎج ﺟﺎ آدرش ﺧﺘﻢ ﭤﻲ رﻫﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻓﻦ‪ ،‬ﻧﺮﺗﻚ‪ُ ،‬ﺳﺮ ۽ ﺳﺎز‪ ،‬ﻋﻮرت ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 73‬‬ ‫| ‪74‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫وﻏﻴﺮه ﺗﺒﺎﻫﻪ ﭤﻲ رﻫﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻫﺘﺎن ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻃﻮر ﻛﻤﺰور ﭤﻲ رﻫﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‬ ‫ﺳﻨﮅﻳﻦ ﺟﻮ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ُ .‬ﻫﻦ ﺟﻮ ﻛﻼم ﭘﻮري اﻧﺴﺎن ذات ﻻ‪ ‬آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﻛﻨﻬﻦ‬
‫ﺳﭵﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻮ ﺷﻌﻮر ﺟﻮڙﻳﻮ‪ ،‬۽ ﺳﻨﺪس رﺳﺎﻟﻮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺻﻮرﺗﺤﺎل‬ ‫ﻫﻚ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻄﻲ‪ ،‬ﻗﻮم‪ ،‬ذات‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ ﻳﺎ ﻧﺴﻞ ﻻ‪ ‬ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﻋﺎﻟﻤﻲ‬
‫ﮐﺎن ﺑﻐﺎوت آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ اﻫﻢ ُﻧﻜﺘﺎ ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ۾ آﻫﻦ ﺳﻲ ﻫﻲ آﻫﻦ‪:‬‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬۽ زﻣﺎن ۽ ﻣﻜﺎن ﺟﻲ ﻗﻴﺪ ﮐﺎن آﺟﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺟﺪوﺟﻬﺪ‪ ،‬ﺟﺎﮐﻮڙ ﻛﻨﺪي ﻓﻨﺎ ﭤﻲ وﭸﮣﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻛﻮﺷﺶ ﻧﺎﻫﻲ ﮀﮇﮢﻲ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺋﻴﻨﻢ! ﺳﺪاﺋﻴﻦ ﻛﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﭥﻲ ﺳﻨﮅ ُﺳﻜﺎر‪،‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬۾ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺳﭽﺎﺋﻲ‪ ،‬وﻗﺖ ﺟﻮ ﻗﺪر‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺟﻮ ﻗﺪر‪ ،‬ﻫﺮ ُﺳﭡﻲ‬ ‫دوس ﻣﭡﺎ دﻟﺪار‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ ﺳﭛ آﺑﺎد ﻛﺮﻳﻦ‪.‬‬
‫۽ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻳﺎ ﭘﻬﻠﻮ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﮡ ۽ ُان ﺟﻲ ﻓﺮوغ ﻻ‪ ‬ﻣﺴﻠﺴﻞ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻛﺮدار‬
‫ادا ﻛﺮڻ‪.‬‬
‫‪ .2‬اﻧﻔﺮادﻳﺖ ﮐﺎن ﻣﭥﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻴﺖ ۾ ﻳﻘﻴﻦ رﮐﮡ‪.‬‬
‫ُ‬
‫‪ .3‬اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﻓﻄﺮي ﺿﺮورﺗﻦ ﺟﻮ اﺣﺘﺮام ﻛﺮڻ ۽ ان ﺟﻮ ﭘﻮراﺋﻮ ﻛﺮڻ‬
‫‪ .4‬ﻫﻴﮣﻦ ﮐﻲ ﻫﻴﭻ ﻧﻪ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ‬ﺟﻮ اﺣﺘﺮام ﻛﺮي ﮐﻲ ﭘﻴﺎر ڏﻳﮡ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻫﻴﮣﻮ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ ﻳﺎ ﺳﮇﻳﻮ ﭘﻴﻮ وﭸﻲ ﺳﺎ ﻫﻴﮣﻲ ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻋﻮرت‪ .‬ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ۾‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﺣﻴﺜﻴﺖ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ۽ ﻋﺰت ﻋﻮرت ﮐﻲ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﮐﺴﻲ‪ ،‬ﮐﻴﺲ ﻫﻴﮣﻲ‬
‫ﺑﮣﺎﺋﻲ وﺋﻲ‪ .‬ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺳﺎ اﻫﻤﻴﺖ ۽ ﻃﺎﻗﺖ واﭘﺲ ﻛﺮاﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﻫﻚ ﺳﮕﮭﺎرو‬
‫آواز ﭤﻲ اﭜﺮﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺜﻴﻞ ﻃﻮر ﻋﻼﺋﻘﺎﺋﻲ ﻛﻬﺎﮢﻴﻮن‪ ،‬ﻗﺼﺎ ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﺎ‬
‫ﻛﺮدار ﺟﻦ ۾ ﻋﺎم ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﺎ اﺣﺴﺎس ۽ ﺟﺬﺑﺎ‪.‬‬
‫اﻫﮍي رﻳﺖ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ ﻛﻼم ﺳﻨﮅ ﺟﻮ آواز ﭤﻲ اﭜﺮﻳﻮ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻴﻜﺎ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺟﻮ ﻣﺜﺎل ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﻛﻼم اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻲ واﭘﺴﻲ ۽ ﭘﭽﺎر ﺟﻮ وﺳﻴﻠﻮ‬
‫آﻫﻲ‪“ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﮘﻮﭠﺎﮢﻴﻦ ﻟﻮڪ ﻛﻬﺎﮢﻴﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﺑﻨﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻮن ﻣﺎﺋﺮون ﭔﺎر ﮐﻲ ﭘﻴﻨﮕﮭﻲ ۾ ﺳﻤﻬﺎرڻ ﻻ‪ ‬ﻟﻮﻟﻲ‪ ‬ﻃﻮر‬
‫ﮘﺎﺋﻴﻨﺪﻳﻮن ﻫﻴﻮن‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﭜﭩﺎﺋﻲ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻧﻔﻴﺲ ۽ ﻧﺎزڪ ﻓﻠﺴﻔﻴﺎﮢﻮ روپ ڌﺋﻲ ﺗﺼﻮف‬
‫ﺳﺎن َﺟﮍي ﮀﮇﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ روﻧﻖ ۽ رﻧﮕﻴﻨﻲ اﻫﮍي آﻫﻲ ﺟﻴﻜﺎ ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬۾ ﭘﺴﺎﻳﻞ َﭘ َﭧ‬
‫۾ ڏﺳﺒﻲ آﻫﻲ‪(77) ”.‬‬
‫ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ﺟﻲ اﻇﻬﺎر ﺟﻮ ذرﻳﻌﻮ ﺳﻨﮅ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪‬‬
‫ﮐﻲ ﺑﮣﺎﻳﻮ‪ ،‬ﻫﻦ ﻗﺼﺎ ۽ ﻛﺮدار ﺑﻪ ﺳﻨﮅ ﺳﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﮐﻨﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﺻﺮف‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 75‬‬ ‫| ‪76‬‬ ‫ﺌري ۽ م‬ ‫ري‪،‬‬
‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﭜﻴﺮو ﻣﻞ ﻣﻬﺮﭼﻨﺪ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ’‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﭴﺎﻣﺸﻮرو‪،‬‬ ‫‪.19‬‬
‫‪2004‬ع‪ ،‬ص‪43 :‬‬
‫ا‬ ‫ﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‪”.‬ﺳﻨﮅو‪ ‬ﺟﻲ ﺳﺎﭸﺎﻫﻪ’‪ ،‬ﺟﻲ اﻳﻢ ﺳﻴﺪ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻦ‪ ،‬ﺿﻠﻌﻮ دادو‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪،‬‬ ‫‪.20‬‬
‫اﻳﭿ‪ .‬ﭨﻲ‪ .‬ﺳﻮراﺋﻲ‪ ،‬ﻋﻄﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﭜﻨﭝﺮو )ﺳﻨﮅﻳﻜﺎر(‪‘ ،‬ﺳﺮ ﺗﺎج ﺷﺎﻋﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ’‪،‬‬ ‫‪.1‬‬ ‫‪2000‬ع‪ ،‬ص‪39 :‬‬
‫ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪2002 ،‬ع‪ ،‬ص‪104 :‬‬ ‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﭜﻴﺮو ﻣﻞ ﻣﻬﺮﭼﻨﺪ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ’‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﭴﺎﻣﺸﻮرو‪،‬‬ ‫‪.21‬‬
‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﭜﻴﺮوﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻬﺮﭼﻨﮉ‪‘ ،‬ﻗﺪﻳﻢ ﺳﻨﮅ’‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﭴﺎﻣﺸﻮرو‪1992 ،‬ع‪ ،‬ص‪:‬‬ ‫‪.2‬‬ ‫‪2004‬ع‪ ،‬ص‪40 :‬‬
‫)دﻳﺒﺎﭼﻮ(‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪44 :‬‬ ‫‪.22‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪) :‬دﻳﺒﺎﭼﻮ(‬ ‫‪.3‬‬ ‫ﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‪’.‬ﺳﻨﮅو‪ ‬ﺟﻲ ﺳﺎﭸﺎﻫﻪ’‪ ،‬ﺟﻲ اﻳﻢ ﺳﻴﺪ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻦ‪ ،‬ﺿﻠﻌﻮ دادو‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪،‬‬ ‫‪.23‬‬
‫ﺷﻴﺪاﺋﻲ‪ ،‬رﺣﻴﻤﺪاد ﺧﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻻﺋﻲ‪‘ ،‬ﺟﻨﺖ اﻟﺴﻨﮅ’ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﭴﺎﻣﺸﻮرو ‪/‬‬ ‫‪.4‬‬ ‫‪2000‬ع‪ ،‬ص‪39 :‬‬
‫ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1985 ،‬ع‪ ،‬ص‪02:‬‬ ‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﭜﻴﺮو ﻣﻞ ﻣﻬﺮﭼﻨﺪ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ’‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﭴﺎﻣﺸﻮرو‪،‬‬ ‫‪.24‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪03 :‬‬ ‫‪.5‬‬ ‫‪2004‬ع‪ ،‬ص‪44 :‬۽ ‪45‬‬
‫ﺑﺮوﻫﻲ‪ ،‬اي‪ .‬ﻛﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮ روح )ﻣﻀﻤﻮن(‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺻﺪﻳﻦ ﮐﺎن’‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ ﻣﻤﺘﺎز ﻣﺮزا‪،‬‬ ‫‪.6‬‬ ‫ﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‪’.‬ﺳﻨﮅو‪ ‬ﺟﻲ ﺳﺎﭸﺎﻫﻪ’‪ ،‬ﺟﻲ اﻳﻢ ﺳﻴﺪ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻦ‪ ،‬ﺿﻠﻌﻮ دادو‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪،‬‬ ‫‪.25‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ‪ /‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1982 ،‬ع‪ ،‬ص‪25:‬‬ ‫‪2000‬ع‪ ،‬ص‪ 39:‬۽ ‪40‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻓﻬﻤﻴﺪه ڊاﻛﭩﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﻋﻮرت ﺟﻮ روپ”‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫‪.7‬‬ ‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﭜﻴﺮو ﻣﻞ ﻣﻬﺮﭼﻨﺪ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ’‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﭴﺎﻣﺸﻮرو‪،‬‬ ‫‪.26‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ‪ /‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1993 ،‬ع‪ ،‬ص‪67 :‬‬ ‫‪2004‬ع‪ ،‬ص‪52 :‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮي‪ ،‬ﻋﻠﻲ‪ ،‬اواﺋﻠﻲ آرﻳﺎﺋﻲ دؤر ۾ ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅي‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺻﺪﻳﻦ ﮐﺎن’ ﻣﺮﺗﺐ ﻣﻤﺘﺎز‬ ‫‪.8‬‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪52 :‬‬ ‫‪.27‬‬
‫ﻣﺮزا‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ‪ /‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1982 ،‬ع ص‪109 :‬‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪62 :‬‬ ‫‪.28‬‬
‫ﻣﻴﻤﮡ‪ ،‬ﻏﻔﻮر‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ادب ﺟﻮ ﻓﻜﺮي ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ’‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ‬ ‫‪.9‬‬ ‫ﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻲ اﻳﻢ‪ ،‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪64 :‬‬ ‫‪.29‬‬
‫ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪2002 ،‬ع‪ ،‬ص‪ 24 :‬۽ ‪25‬‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪67 :‬‬ ‫‪.30‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻓﻬﻤﻴﺪه ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﻋﻮرت ﺟﻮ روپ’‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫‪.10‬‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪68 :‬‬ ‫‪.31‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ‪ /‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1993 ،‬ع‪ ،‬ص‪68 :‬‬ ‫ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﻣﻴﻤﮡ ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ادب ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ’ ﻛﺎﭠﻴﺎواڙ اﺳﭩﻮر‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪،‬‬ ‫‪.32‬‬
‫ﺻﺤﺮاﺋﻲ‪ ،‬ﺗﺎج‪‘ ،‬ﺳﻨﮅو ﺗﻬﺬﻳﺐ ﺟﺎ ﺧﺎﺗﻮ’ )ﻣﻀﻤﻮن( ﻣﻘﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ ڊاﻛﭩﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺠﺒﺎر‬ ‫‪.11‬‬ ‫‪1993‬ع‪ ،‬ص‪67 :‬‬
‫ﺟﻮﮢﻴﺠﻮ ۽ ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺎﺳﻢ ﭔﮕﮭﻴﻮ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ‪1988‬ع‪ ،‬ص‪153:‬‬ ‫ﻣﮕﺴﻲ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻋﺒﺪا�‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ’‪ ،‬ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪،‬‬ ‫‪.33‬‬
‫ﺑﺮوﻫﻲ‪ ،‬اي‪ .‬ﻛﻲ‪‘ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮ روح’ )ﻣﻀﻤﻮن( ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ﻣﻤﺘﺎز ﻣﺮزا‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺻﺪﻳﻦ ﮐﺎن’‪،‬‬ ‫‪.12‬‬ ‫‪1994‬ع‪ ،‬ص‪.103 :‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ ‪1982‬ع‪ ،‬ص‪27:‬‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪ 115 :‬۽ ‪116‬‬ ‫‪.34‬‬
‫ﺷﻴﺪاﺋﻲ‪ ،‬رﺣﻴﻤﺪاد ﺧﺎن ﻣﻮﻻﺋﻲ‪‘ ،‬ﺟﻨﺖ اﻟﺴﻨﮅ’‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﭔﻮرڊ‪ ،‬ﭴﺎﻣﺸﻮرو‪/‬‬ ‫‪.13‬‬ ‫ﻻﮐﻮ‪ ،‬ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ۽ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺟﺎﺋﺰو’ ﻣﺎرﺋﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺳﻨﮕﺖ‪،‬‬ ‫‪.35‬‬
‫ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1985 ،‬ع‪ ،‬ص‪ 22 :‬۽ ‪23‬‬ ‫‪1997‬ع‪ ،‬ص‪140 :‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪23:‬‬ ‫‪.14‬‬ ‫ﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻲ اﻳﻢ ‘ﭘﻴﻐﺎم ﻟﻄﻴﻒ’‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‪1988 ،‬ع‪ ،‬ص‪144 :‬‬ ‫‪.36‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪26:‬‬ ‫‪.15‬‬ ‫ﻋﻠﻲ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻣﺒﺎرڪ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﻛﻲ آواز’‪ ،‬ﻓﻜﺸﻦ ﭘﺒﻠﻴﺸﺮز ﻫﺎﺋﻮس‪1994 ،‬ع‪،‬‬ ‫‪.37‬‬
‫ﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‪”.‬ﺳﻨﮅو‪ ‬ﺟﻲ ﺳﺎﭸﺎﻫﻪ’‪ ،‬ﺟﻲ اﻳﻢ ﺳﻴﺪ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻦ‪ ،‬ﺿﻠﻌﻮ دادو‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪،‬‬ ‫‪.16‬‬ ‫ص‪171 :‬‬
‫‪2000‬ع‪ ،‬ص‪38 :‬‬ ‫ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎن اڳ ۽ ﺳﻨﺪس زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻮن‬ ‫‪.38‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪38 :‬‬ ‫‪.17‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ اﻗﺼﺎدي ﺣﺎﻟﺘﻮن )ﻣﻀﻤﻮن(’‪‘ ،‬ﻓﻜ ِﺮ ﻟﻄﻴﻒ’ ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ﻗﺮﺑﺎن ﻋﻠﻲ ﻣﻴﻤﮡ‪ ،‬ﻓﻜﺮ و‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪ 38 :‬۽ ‪39‬‬ ‫‪.18‬‬ ‫ﻧﻈﺮ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‪1986 ،‬ع‪ ،‬ص‪184 :‬‬
 ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽ م‬ ‫‪| 77‬‬ ‫| ‪78‬‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽ م‬
‫ﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‪‘ .‬ﭘﻴﻐﺎم ﻟﻄﻴﻒ’‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1988 ،‬ع‪ ،‬ص‪144 :‬‬ ‫‪.39‬‬ ‫‪ .56‬وﻓﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻻﻧﺎ‪ ،‬دﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ’‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺎرڪ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﻛﻲ آواز’ ﭘﺒﻠﺸﺮز ﻓﻜﺸﻦ ﻫﺎﺋﻮس‪1994 ،‬ع‪،‬‬ ‫‪.40‬‬ ‫ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪1991 ،‬ع‪ ،‬ص‪ 25 :‬۽ ‪26‬‬
‫ص‪176 :‬‬ ‫‪ .57‬اﻟﻮﺣﻴﺪ اﺳﭙﻴﺸﻞ اﻳﮉﻳﺸﻦ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﺎ ﻛﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﺰرگ’‪1979 ،‬ع‪ ،‬ص‪ 32 :‬۽ ‪33‬‬
‫ﻣﻬﺮ‪ ،‬ﻏﻼم رﺳﻮل‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻨﮅ_ ﻛﻠﻬﻮڙا دؤر‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻳﺎر ﻣﺤﻤﺪ اﺑﻦ ﺣﻴﺎت ﭘﻨﻬﻮر ۽‬ ‫‪.41‬‬ ‫‪ .58‬ﺷﻴﺪاﺋﻲ‪ ،‬رﺣﻴﻤﺪاد ﺧﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻻﺋﻲ‪‘ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻤﺪن ﺳﻨﮅ’‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ‪/‬‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ اﻟﺤﻴﺪري‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﭴﺎﻣﺸﻮرو‪1964 ،‬ع‪ ،‬ص‪306 :‬‬ ‫ﭴﺎﻣﺸﻮرو‪1993 ،‬ع‪ ،‬ص‪639 :‬‬
‫ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺎرڪ ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﻛﻲ آواز’‪ ،‬ﭘﺒﻠﻴﺸﺮز ﻓﻜﺸﻦ ﻫﺎﺋﻮس‪1994 ،‬ع‪،‬‬ ‫‪.42‬‬ ‫‪ .59‬ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﺎ وﮐﺮﻳﻞ ورق’‪ ،‬ﻣﻬﺮاڻ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪،‬‬
‫ص‪.174 ،173 :‬‬ ‫‪1994‬ع‪ ،‬ص‪41 :‬‬
‫ﺳﻮرﻟﻲ‪ ،‬اﻳﭿ‪ ،‬ﭨﻲ‪‘ ،‬ﭜﭧ ﺟﻮ ﺷﺎﻫﻪ’‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻋﻄﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﭜﻨﭝﺮو‪ ،‬ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪،‬‬ ‫‪.43‬‬ ‫‪ .60‬ﺟﻮﻳﻮ‪ ،‬ﺗﺎج‪‘ ،‬ﺳﭽﻞ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ دؤر ﺟﻲ آﺋﻴﻨﻲ ۾’ )ﻣﻀﻤﻮن(‪ ،‬ﺳﺮﻣﺴﺖ ﻧﻤﺒﺮ ‪ ،12‬ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ‬
‫‪1992‬ع‪ ،‬ص‪45 ،44 :‬‬ ‫ﻋﻠﻲ ﺣﺪاد ﺳﭽﻞ ﺳﺮﻣﺴﺖ ﻳﺎدﮔﺎر ﻛﻤﻴﭩﻲ‪ ،‬ص‪72:‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪46 :‬‬ ‫‪.44‬‬ ‫‪ .61‬ﻣﻴﻤﮡ‪ ،‬ﻏﻔﻮر‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ادب ﺟﻮ ﻓﻜﺮي ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ’‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪،‬‬
‫اﺑﮍو‪ ،‬ﺑﺪر‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﺷﺎﻫﻪ’‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻮﻧﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪،‬‬ ‫‪.45‬‬ ‫ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪2002 ،‬ع‪ ،‬ص‪ 61 :‬۽ ‪62‬‬
‫ﻛﺮاﭼﻲ‪2000 ،‬ع‪ ،‬ص‪66 :‬‬ ‫‪62. Radha Kirshana, Indian Philosophy’vol: London, VIIIth edition, p: 362‬‬
‫ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺎرڪ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﻛﻲ آواز’‪ ،‬ﭘﺒﻠﻴﺸﺮز ﻓﻜﺸﻦ ﻫﺎﺋﻮس‪1994 ،‬ع‬ ‫‪.46‬‬ ‫‪63. Same, p: 363‬‬
‫ص‪13 :‬‬ ‫‪64. Same, p: 367‬‬
‫ﭘﻴﻐﺎم ﻟﻄﻴﻒ’‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‪1988 ،‬ع‪ ،‬ص‪139:‬‬‫ﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻲ‪ .‬اﻳﻢ‪ِ ‘ .‬‬ ‫‪.47‬‬ ‫‪ .65‬ﻣﻴﻤﮡ‪ ،‬ﻏﻔﻮر‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ادب ﺟﻮ ﻓﻜﺮي ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ’‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ‬
‫زرداري‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻻﺋﻖ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ڊاﻛﭩﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺎن وال ﺗﺤﺮﻳﻚ‪ :‬ﻓﻠﺴﻔﻮ ۽ ﺳﻴﺎﺳﺖ )ﻣﻀﻤﻮن(‬ ‫‪.48‬‬ ‫ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪2002 ،‬ع‪ ،‬ص‪63 :‬‬
‫‘واﻟﻲ ﺳﻨﮅ ﻣﻴﺎن ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻠﻬﻮڙو’ )ﻣﺮﺗﺐ(‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻻﺋﻖ زرداري‪ ،‬ﺳﻨﮅ‬ ‫‪ .66‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪ 63 :‬۽ ‪64‬‬
‫ﻫﺴﭩﺎرﻳﻜﻞ اﻳﻨﮉ ﻛﻠﭽﺮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪1991 ،‬ع ص‪33:‬‬ ‫‪ .67‬ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ ﻣﻴﻤﮡ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﭤﺮ ۾ ﺟﻴﻦ ڌرم’ )ﻣﻀﻤﻮن(‪‘ ،‬ﭤﺮ’ )ﻛﺘﺎب(‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ‪:‬‬
‫ﺑﺨﺎري‪ ،‬ﺣﺎﻛﻢ ﻋﻠﻲ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺪ‪‘ ،‬ﻛﻠﻬﻮڙن ﺟﻲ اﻳﺎم ﻛﺎري‪ ‬ﺟﺎ ﻛﻲ ﻧﻴﺎرا ﭘﺎر‬ ‫‪.49‬‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻘﺎر ﻣﻨﮕﻲ‪ ،‬ﭘﻮﭘﭧ ﭘﺒﻠﺸﻨﮓ ﻫﺎﺋﻮس‪ ،‬ﺧﻴﺮﭘﻮر‪2013 ،‬ع‪ ،‬ص‪133 :‬‬
‫)ﻣﻀﻤﻮن(‪‘ :‬واﻟﻲ ﺳﻨﮅ ﻣﻴﺎن ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻠﻬﻮڙو’ ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ڊاﻛﭩﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻻﺋﻖ زرداري‪،‬‬ ‫‪ .68‬ﺳﻴﺪ‪،‬ﺟﻲ اﻳﻢ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅو ﺟﻲ ﺳﺎﭸﺎھ’‪) ،‬ﺟﻠﺪ ﭘﻬﺮﻳﻮن(‪ ،‬ﺳﻮرٺ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‪ ،‬آدرش ﻧﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﻫﺴﭩﺎرﻳﻜﻞ اﻳﻨﮉ ﻛﻠﭽﺮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪1991 ،‬ع‪ ،‬ص‪104:‬‬ ‫ﺑﻤﺒﺌﻲ‪1982 ،‬ع‪ ،‬ص‪244 :‬‬
‫ﻣﮕﺴﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪا�‪ ،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ‪ ،‬ﺳﻨﮅﻳﻜﺎر اﻛﻴﮉﻣﻲ‪،‬‬ ‫‪.50‬‬ ‫‪ .69‬ﻣﻴﻤﮡ‪ ،‬ﻏﻔﻮر‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ادب ﺟﻮ ﻓﻜﺮي ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ’‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ‬
‫ﻛﺮاﭼﻲ‪1994 ،‬ع‪ ،‬ص‪104 :‬‬ ‫ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪2002 ،‬ع‪ ،‬ص‪87 :‬‬
‫ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﺟﺎوﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ :‬ﺣﻴﺎت و اﻓﻜﺎر ﻛﺎ ﺗﺠﺰﻳﺎﺗﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﻣﻀﻤﻮن(‬ ‫‪.51‬‬ ‫ُ‬
‫‪ .70‬ﭨﻴﻜﭽﻨﺪاﮢﻲ‪ ،‬روي ﭘﺮﻛﺎش‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪ /‬ﻣﻴﮕﮭﻮاڙ‪ ،‬ﭰﻠﻮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ﭘﻬﺎﻛﺎ‪ :‬ﻟﺴﺎﻧﻴﺎﺗﻲ ۽‬
‫‘ﻓﻜ ِﺮﻟﻄﻴﻒ’ )ﻛﺘﺎب( ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ﻣﻤﺘﺎز ﻣﺮزا_ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ ‪1991‬ع‪ ،‬ص‪32 :‬‬ ‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ اﭜﻴﺎس’‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﻟﺌﻨﮕﺌﻴﺞ اﭤﺎرﭨﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪2010 ،‬ع‪ ،‬ص‪48 :‬‬
‫ﻟﻐﺎري‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﮔﻞ ﺣﺴﻦ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ ﻋﺮﻓﺎن ﺗﻤﺜﻴﻞ ﺟﻲ روﺷﻨﻲ‪ ‬۾’ )ﻣﻀﻤﻮن(‪،‬‬ ‫‪.52‬‬ ‫‪ .71‬ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﺟﺎوﻳﺪ‪’،‬ﺑ ِﺮﺻﻐﻴﺮ ۾ ﻣﺴﻠﻢ ﻓﻜﺮ ﻛﺎ ارﺗﻘﺎ’‪ ،‬ﻧﮕﺎرﺷﺎت‪ ،‬ﻻﻫﻮر‪1986 ،‬ع‪ ،‬ص‪:‬‬
‫‘ﻛﻼﭼﻲ ﺷﻤﺎرو ﭨﻴﻮن’ ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ص‪.45 :‬‬ ‫‪7‬‬
‫ﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻲ‪ ،‬اﻳﻢ ‘ﭘﻴﻐﺎم ﻟﻄﻴﻒ’‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‪ ،‬ﻛﻨﮉﻳﺎرو ‪ /‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1988 ،‬ع‪،‬‬ ‫‪.53‬‬ ‫‪ .72‬ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﺟﺎوﻳﺪ‪’،‬ﻫﻨﺪي ﻣﺴﻠﻢ ﺗﻬﺬﻳﺐ’‪ ،‬ﻧﮕﺎرﺷﺎت‪ ،‬ﻻﻫﻮر‪1983 ،‬ع‪ ،‬ص‪212 :‬‬
‫ص‪132 :‬‬ ‫‪ .73‬ﺳﻮرﻟﻲ‪ ،‬اﻳﭿ ﭨﻲ‪‘ ،‬ﭜﭧ ﺟﻮ ﺷﺎھ’‪ ،‬ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪1992 ،‬ع‪ ،‬ص‪341 :‬‬
‫ﺟﻮﻳﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺳﭽﻞ ﺳﺎﻣﻲ ﻫﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ’‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادﻳﺒﻦ ﺟﻲ ﻛﻮ آﭘﺮﻳﭩﻮ‬ ‫‪.54‬‬ ‫‪ .74‬ﭨﻴﻜﭽﻨﺪاﮢﻲ‪ ،‬روي ﭘﺮﻛﺎش‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪ /‬ﻣﻴﮕﮭﻮاڙ‪ُ ،‬ﭰﻠﻮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ﭘﻬﺎﻛﺎ‪ :‬ﻟﺴﺎﻧﻴﺎﺗﻲ ۽‬
‫ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1978 ،‬ع‪ ،‬ص‪66 :‬‬ ‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ اﭜﻴﺎس’‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﻟﺌﻨﮕﺌﻴﺞ اﭤﺎرﭨﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪2010 ،‬ع‪ ،‬ص‪49 :‬‬
‫ﺳﻮڍر‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﺷﺎﻫﻨﻮاز‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ﺛﻘﺎﻓﺖ ۽ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ’ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ‬ ‫‪.55‬‬ ‫‪ .75‬ﭔﮕﮭﻴﻮ‪ ،‬ﻗﺎﺳﻢ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ :‬ﻟﺴﺎﻧﻴﺎت ﮐﺎن ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻟﺴﺎﻧﻴﺎت ﺗﺎﺋﻴﻦ’‪،‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ‪ /‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1991 ،‬ع‪ ،‬ص‪244 :‬‬ ‫ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬ص‪125 :‬‬
 ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽ م‬ ‫‪| 79‬‬ ‫| ‪80‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫‪ .76‬اﻳﭿ‪ .‬ﭨﻲ‪ .‬ﺳﻮراﺋﻲ‪ ،‬ﻋﻄﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﭜﻨﭝﺮو )ﺳﻨﮅﻳﻜﺎر(‪‘ ،‬ﺳﺮ ﺗﺎج ﺷﺎﻋﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ’‪،‬‬
‫ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪2002 ،‬ع‪ ،‬ص‪104 :‬‬
‫‪ .77‬اﻳﭿ‪ .‬ﭨﻲ‪ .‬ﺳﻮراﺋﻲ‪ ،‬ﻋﻄﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﭜﻨﭝﺮو )ﺳﻨﮅﻳﻜﺎر(‪‘ ،‬ﺳﺮ ﺗﺎج ﺷﺎﻋﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ’‪،‬‬
‫ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪2002 ،‬ع‪ ،‬ص‪106 :‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬

‫اﻧﺴﺎن ازل ﮐﺎن‪ ،‬ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ وﺟﻮد‪ ،‬ان ﺟﻲ اﺑﺘﺪا‪ ،‬ارﺗﻘﺎ ۽ ان ۾ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫وﺟﻮدن ﺑﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺻﺪﻳﻮن اڳ ﭴﺎﮢﮡ ﺟﻲ ﺷﺮوﻋﺎت ﻛﺌﻲ‪ .‬ﭘﻮري ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺧﻄﻦ ﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻒ وﻗﺘﻦ ۾‪ ،‬ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻣﻔﻜﺮن‪ ،‬ﺳﻤﺠﮫ ﺟﻮن ڏﻳﺎﭨﻴﻮن ﭔﺎرﻳﻮن ۽‬
‫اﻳﻨﺪڙ ﻧﺴﻠﻦ ﺟﻲ اﻧﺴﺎﻧﻦ اﻧﻬﻲ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺳﻤﺠﮫ ۽ ﺷﻌﻮر ﺟﻲ ﻣﺸﻌﻠﻦ ﮐﻲ ﺳﻨﭝﺎﻟﻴﻮ ۽ اﮘﺘﻲ‬
‫وڌﻧﺪا رﻫﻴﺎ‪.‬‬
‫“ﻫﻲ‪ ‬ﻛﺎﺋﻨﺎت اﺻﻞ ۾ اﻫﮍي ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ ۽ ُﭘﺮﺟﮭﮡ‬
‫ﻻ‪ ‬اﻧﺴﺎن ذات وڏا وس ﭘﺌﻲ ﻛﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ ﺧﻮش رﻧﮕﻲ اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ﺳﺎراﻫﻪ‬
‫)ﺛﻨﺎ( ﺗﻲ ﻣﺠﺒﻮر ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻫﻮ ﺳﺎراﻫﻪ ﺗﻪ ﻛﻨﺪو ﻫﻠﻴﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﺟﮇﻫﻦ ﻫﻦ ڏﭠﻮ ﺗﻪ ﭼﻨﮉ ﺟﻲ‬
‫ﭼﺎﻧﮉوﻛﻲ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺳﺞ ﺟﻲ روﺷﻨﻲ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﮔﻠﻦ ﺟﻲ ﺧﻮش رﻧﮕﻲ ﻫﺠﻲ ۽ ﺳﻮﻧﻬﻦ‬
‫ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﺳﻮﭜﻴﺎ‪ ،‬ﺳﭛ رﻧﮓ ﮔﻢ ﭤﻲ وﭸﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ‬اﻟﻬﻲ وﭸﻲ ﭤﻲ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺧﻮد ﺟﻴﺌﮡ‬
‫ﺟﺎ ﺟﺘﻦ ﻛﻨﺪو‪ ،‬ﻧﻴﭟ ﻓﻨﺎ واري ﻋﻤﻞ ﻣﺎن ﮔﺬري ﻣﭩﻲ ڌوڙ ﭤﻲ وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺻﺪﻳﻦ‬
‫ﮐﺎن ان ﮘﻮﻟﻬﺎ ۾ رﻫﻴﻮ ﺗﻪ اﺻﻞ ﺳﺎراﻫﻪ ﺟﻮ ﺣﻘﺪار ﻛﻴﺮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻫﻲ‪ ‬ﺟﮭﺎن ﺟﻮڙﻳﻮ‬
‫۽ ﻣﻨﺠﮭﺲ اﻳﺘﺮﻳﻮن ﺗﻪ رﻣﺰون رﮐﻴﻮن ﺟﻮ اﻧﺴﺎن ﭜﻨﭝﻠﺠﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺎﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭴﺎر ۾ ﭰﺎﺳﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺗﻪ ﻣﺎﻳﺎ ﺟﻲ ﻣﻮﻫﻪ ۾ ﻣﺮﻳﻮ وﭸﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻲ ﻣﻘﺼﺪ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﮔﮭﺎري ﺑﻨﺎ ﻧﺎن‪ ‬ﻧﺸﺎن راﻫﻪ رﺑﺎﻧﻲ‬
‫وﭠﻴﻮ وﭸﻲ‪(1)”.‬‬
‫ﺳﻤﺠﮫ ۽ ﻋﻘﻞ ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﻔﺮ ﮐﻲ ﻓﻠﺴﻔﻮ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬دڳ‬
‫ﺗﻲ “دﻧﻴﺎ ﺟﺎ ﻣﻔﻜﺮ ۽ ﻋﻈﻴﻢ ﻫﺴﺘﻴﻮن ﺟﻴﻜﻲ ﺗﺨﻠﻴﻖ ۽ ﺧﺎﻟﻖ ﺟﻲ ﻣﺎم ﭘﺮوڙڻ ۾ رڌل‬
‫رﻫﻴﺎ‪ ،‬ﺳﻲ ‪ Genius‬ﻫﻴﺎ‪ (2)”.‬اﻧﻬﻦ ﻋﻈﻴﻢ اﻧﺴﺎﻧﻦ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻛﺸﺎﻻ ﻛﺎﭨﻲ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻴﻮن‬
‫ﺳﻬﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮي‪ ،‬اﻧﺴﺎن ذات ﺟﻲ ﻓﻼح ﻻ‪ ‬ﻛﺘﺐ آﻧﺪو‪“ .‬اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﭜﻼﺋﻲ ۽‬
‫ﺧﻮد آﮔﺎﻫﻲ ﻻ‪ ‬اﻫﻮ ﻣﻔﻜﺮ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ان ﻣﺎﺣﻮل ۾ ﻣﭩﻲ ﻛﺮي اول ﭘﺎڻ ﺧﻮد آﮔﺎﻫﻲ ﺟﻲ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 81‬‬ ‫| ‪82‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﺎن ﮔﺬري ﭤﻮ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﭔﻴﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ اﻫﻲ ڏس ﭘﻨﮅ ڏﺳﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﻫﻠﮡ ﺳﺎن ﺳﭵﻲ‬ ‫“ﻣﻴﮍﻳﻮن ﭜﺎڻ ﭜﺮﻳﻮن ﻛﺌﻮ‪ ،‬ﺟﻮﮘﻲ ﺟﻼﺋﻴﻦ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎن ذات ﮐﻲ ﮀﻮﭨﻜﺎرو ﺣﺎﺻﻞ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﺬﻫﺒﻦ ﺟﻮ ﺟﮍڻ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﺖ ﺟﻮ‬ ‫ﺳﺎﻣﻲ ﺳــﮝﮍﻳﻦ ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﺧﻮدي‪ ‬ﮐﻲ ﮐﺎﻧﺌﻴﻦ‪،‬‬
‫وﺟﻮد ۾ اﭼﮡ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﻓﻜﺮ ﺟﻮ ﻧﻤﻮدار ﭤﻴﮡ‪ ،‬اﻫﻲ ﺳﭛ ﻧﺒﻴﻦ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮن‪ ،‬ڏاﻫﻦ ﻣﻔﻜﺮن‬ ‫ﻫﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺎر ﺗﮙﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(7)”.‬‬
‫ﺟﻲ اﻧﻬﻲ ﺟﺎﮐﻮڙ ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻫﻨﻦ اﻧﺴﺎن ذات ﺟﻲ ﻣﻮﻧﺠﮭﺎري ﮐﻲ دور‬ ‫اﻫﻲ ﺣﻖ ﺟﻲ ﮘﻮﻟﻬﺎ ﻻ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﺮﻳﻦ ‪ /‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﻧﺪر ﺳﺎن رﻫﺎڻ ﭘﻴﺎ ﻛﻦ‪،‬‬
‫ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺋﻲ ﻫﻦ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ ﺗﺨﻠﻴﻖ ﻛﺎر ﮐﻲ ﮘﻮﻟﻬﮡ ۽ ﻣﺎﻟﻚ ﺟﻲ ﺳﺎراﻫﻪ ﻛﻨﺪي‪،‬‬ ‫ﮀﺎ ﭤﺎ ﭼﻮن‪ ،‬ﻛﺎ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﻧﭥﺎ ﭘﻮڻ ڏﻳﻦ‪:‬‬
‫وڏا وس ﻛﻴﺎ‪ .‬ﻫﻮ ﭘﺎڻ ﮘﻮﻟﻬﺎ ﺟﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﺎن ﮔﺬرﻳﺎ‪ ،‬ڏﮐﻦ ﺟﺎ ڏﻳﻨﻬﻦ ﮔﺬارﻳﺎ‪ ،‬ﺻﺮف‬
‫“ﭘﺎﮢﻬﻴﻦ وﻳﭡﺎ ﭘﺎڻ ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ۾ ﭘﺮﻳﺎﮢﻴﻦ‪،‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﺗﻪ ﮐﻴﻦ آﮔﺎﻫﻲ ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ڏﻳﻬﻪ ﮐﻲ ﻛﺠﮫ ڏﺳﻴﻮن ۽ دڳ ﻻﻳﻮن‪(3) ”.‬‬
‫اﺟﮭﺎﺋﻴﻦ‪،‬‬ ‫آﺳﮡ‬ ‫ﻫﻠﻴﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﻔﺮ‬ ‫ﺳﺎﻣﻲ‬
‫ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﭘﮡ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﻠﺴﻠﻲ ﺟﻲ ﻛﮍي آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻲ ﮘﻮﻟﻬﺎ‬
‫رﺧﺼﺖ رﺋﺎڙﻳﻦ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(8)”.‬‬
‫۾‪ ،‬ﺧﻮد ﮐﻲ اﻧﻬﻦ ﺣﻖ ﺟﻲ ﮘﻮﻟﻬﺎﺋﻮ ﺳﺎﻣﻴﻦ ﺳﺎن ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﺎﻫﻪ ﺳﺎن ﺳﻠﻬﺎڙي ﭤﻮ‪:‬‬
‫ﻳﺎ ﻫﻴﭡﻴﻮن ﺑﻴﺖ ڏﺳﻮ‪:‬‬
‫“ ُﺟﺴﻲ ﺳﻨﺪو ﺟﻮﮘﻴﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮن ﻧﻪ ﮔﮭﺮﺟﻲ ُ‬
‫ﻣﺎه‪،‬‬
‫ﺳﺎه‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ُا ِن ري‪(4)”.‬‬
‫ﺳﺎﻣﻲ ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ُ‬ ‫“ﭘﺎﮢﻬﻴﻦ وﻳﭡﺎ ﭘﺎڻ ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ۾ ﭘﺮﻳﺎﺋﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺎدي ﺻﻮرت ﺟﻴﻜﺎ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﺎ ﺗﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﮐﻲ ﻧﻈﺮ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺌﻲ اﭼﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻠﮡ ﺳﻨﺪﻳﻮن‪ ،‬ﮘﺎﻫﻮن ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻦ‪،‬‬
‫اﺻﻞ ﺟﻴﻜﺎ ﺳﻨﺪن ﺳﻮﻧﻬﻦ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﺟﻮاب ﺋﻲ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﮐﻲ ﺗﻨﻬﻦ ﺳﻮﻧﻬﻦ‬ ‫وﭸﮡ وﭸﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(9)”.‬‬
‫ﺟﻲ ﺗﻼش آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﺎڻ ﺳﺎن اﻧﺪر ﺋﻲ اﻧﺪر ﭘﺎڻ اورﻳﻦ ۽ ﮘﺠﮫ ۾ ﮘﺎﻫﻮن ﭤﺎ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻦ‪،‬‬
‫“وﭨﻦ وﻳﭡﻲ آﻫﻴﺎن‪ ،‬ڏﺳﺌﻮ ﻛﻴﻦ ڏﺳﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻛﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺣﻖ ۽ ﺳﭻ ﻣﺘﻼﺷﻴﻦ ﺟﻲ اﻫﮍا اﻫﭹﺎڻ آﻫﻦ‪:‬‬
‫ﺟﻨﮧ ﺟﮭﻮﺋِﻲ ﻧﺎه ﻛﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺎ ﺳﻮﻧﮧ ﺳﻨﺪﻳﺎن‪،‬‬ ‫“ﭘﺎﮢﻬﻴﻦ وﻳﭡﺎ ﭘﺎڻ ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ۾ ﻛﻦ ﭘﺮﻳﺎڻ‪،‬‬
‫ﭘﺴﺌﻮ ﻛﻴﻦ ﭘﺴﺎن‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(5)”.‬‬ ‫اﻫﮍا ﺟﻦ اﻫﭹﺎڻ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(10)”.‬‬
‫ﺳﻨﺪس‪ ،‬ﺳﺎﮢﻦ ﮔﮇ ﻫﻠﮡ‪ ،‬ﻫﺘﻲ اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺑﻪ واﺿﺢ ﻛﺮي ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ‬ ‫ﺳﭻ ﺟﻲ ﮘﻮﻟﻬﺎ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ واﺑﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬واٽ‪ ،‬رﺳﺘﻮ ۽‬
‫ﺳﺎﻣﻲ ۽ ﺟﻮﮘﻲ ﻛﻦ ﭘﻴﺎ‪ ،‬ﺳﺎ ﮘﺎﻟﮫ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺟﻴﺎﭘﻲ ﺟﻮ ُﻗﻮت ۽ ﻛﺎرڻ آﻫﻲ‪،‬‬ ‫ان ﺗﻲ ﻫﻠﮡ ﺟﻲ ﭘﺮوڙ ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺑﻴﺖ ﻣﺎن ﭘﻮي ﭤﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺣﻖ ﺟﻲ ﮘﻮﻟﻬﺎ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺳﻨﺪن ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ۽ ﻇﺎﻫﺮي ڏﻳﮏ وﻳﮏ وارو وﺟﻮد ﻧﻪ‪:‬‬ ‫ﺣﻤﻴﺪ ﺳﻨﮅي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ :‬ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻏﻮر ۽ ﻓﺮاق وﺳﻴﻠﻲ ﺧﺎﻟﻖ ﺟﻲ ﮘﻮﻻ‬
‫“ﺻﺒﺢ ﺳﮝﮍﻳﻮن ﮐﮣﻲ‪ ،‬وﺋﺎ وﭴﺎﺋﻲ وﻳﺮ‪،‬‬ ‫ﻛﺌﻲ‪ ،‬ان ﮘﻮﻻ ﻻ‪ ‬ﻫﻦ ﻓﻄﺮﺗﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺟﻤﺎل ﺟﻼل ﺗﻲ ﻏﻮر ﻛﻴﻮ‪ .‬ﺑﻨﻲ ﻧﻮع اﻧﺴﺎن‬
‫ڏورﻳﺎن ڏورﻳﺎن ﻧﻪ ﻟﻬﺎن‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﻴﺮ اﮘﻴﻦ ﺑﻬﻴﺮ‪،‬‬ ‫ﺟﻲ ﻧﺒﺾ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺳﺎن رﻫﺎڻ ﮐﻴﺲ ﻛﻴﺘﺮن اﺳﺮارن ﮐﺎن آﮔﺎﻫﻪ ﻛﻴﻮ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫آﺳﮡ ﺟﻦ ﻋﻨﺒﻴﺮ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(6)”.‬‬ ‫ﮘﻮﻻ ۾ ﺳﺮﮔﺮدان ﻫﻲ‪ ‬ﻛﻲ ورﻫﻴﻪ رﻫﻴﻮ‪(11)”.‬‬
‫َ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ ۽ ان ﺟﻲ ﮔ َﮭﺮاﺋِﻲ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﭵﮡ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﻧﻬﻦ ﻣﻔﻜﺮن ﺳﺎن ﻫﻠﮡ ﻻ‪ ‬آﺗﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺎدي وﺟﻮد ﮐﻲ‬
‫ﺳﺎڙﻳﻦ ﭤﺎ‪ ،‬۽ ﺳﭻ ﺟﻲ راﻫﻪ ﺗﻲ ﺗﮙﺎﺋﻴﻦ ﭤﺎ‪.‬‬ ‫ﻧﻨﺪ ﺟﻮﻳﺮي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ،‬ﺳﻮچ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 83‬‬ ‫| ‪84‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫اﻧﭝﻮ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي آﻫﻲ‪ .‬اﻫﺎ روﺣﺎﻧﻲ اﻧﭝﻮ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ اﻧﭝﻮ ﺳﺎن ﺋﻲ‬ ‫َ‬ ‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻗﺎﺋﻢ رﻫﻨﺪڙ واﺣﺪ ﺷﺌﻲ ﺳﻤﺠﮭﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ ﻟﮑﻴﻦ ﻫﺰارﻳﻦ ﻣﻈﻬﺮ آﻫﻦ‪ .‬اﻫﻲ‬
‫ﭴﺎﮢﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﭘﺮ اﻫﻮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬اﺳﺎن ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ َ‬
‫اﻧﭝﻮ ۾ ﭘﻴﺌﻲ ﻧﻪ ﭤﺎ‬ ‫ﻣﻈﻬﺮ ﭘﮡ ﻫﺮ وﻗﺖ ﺳﺎﮘﻴﺎ ﻧﭥﺎ رﻫﻦ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ‘درﻳﺎﻫﻪ’ ﻫﻚ ﻣﻈﻬﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻛﻠﻬﻪ‬
‫ﺳﮕﮭﻮن‪ .‬ﺻﺮف ﺳﻮﭼﻲ ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ‪ .‬ﺳﻮچ ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﻨﮉ ﮐﺎن ﻫﺠﻲ‪ ،‬ان ﻻ‪‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻮ‪ ،‬اڄ ﺑﻪ آﻫﻲ ۽ ﺳﭝﺎﮢﻲ ﺑﻪ ﻫﻮﻧﺪو‪ ،‬ﭘﺮ ان درﻳﺎﻫﻪ ۾ ﻛﺎﻟﻬﻮﻛﻮ ﭘﺎﮢﻲ اڄ ﻧﺎﻫﻲ ۽‬
‫ﺿﺮوري ﭤﻮ ﺑﻨﺠﻲ ﺗﻪ ﺳﻮچ ﻛﻨﻬﻦ ﺳﻨﮅاﻧﺖ ﺳﺎن ﭔﮅل ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺻﺮف ﭔﻨﮅن رﻫﺖ‬ ‫اﭴﻮﻛﻮ ﭘﺎﮢﻲ ﺳﭝﺎﮢﻲ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪو‪ .‬ﺳﺎﮘﻲ ﻃﺮح ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﻛﺎﻟﻬﻪ ﺑﻪ ﻧﺒﺎﺗﺎت ﻫﺌﻲ‪ ،‬اڄ ﺑﻪ‬
‫)‪ (unconditional‬ﺳﻮچ ﺋﻲ اﺳﺎن ﮐﻲ ﭔﻨﮅن رﻫﺖ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ درﺷﻦ ﻛﺮاﺋﻲ ﺳﮕﮭﻲ‬ ‫آﻫﻲ ۽ ﺳﭝﺎﮢﻲ ﺑﻪ ﻫﻮﻧﺪي‪ .‬ﭘﺮ ﺟﻴﻜﺎ ﻛﺎﻟﻬﻪ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺳﺎ اڄ ﻧﺎﻫﻲ ۽ ﺟﻴﻜﺎ اڄ آﻫﻲ ﺳﺎ‬
‫ﭤﻲ‪(12) ”.‬‬ ‫ﺳﭝﺎﮢﻲ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪي‪ .‬ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﺳﻮچ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎﺑﺖ ﭔﻦ ﻓﺮﻗﻦ ۾‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻲ ﺷﺮوﻋﺎت ﮐﻲ ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻴﻦ ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺧﺪا ﺟﻲ‬ ‫ورﻫﺎﺋﺠﻲ وﺋﻲ‪(14)”.‬‬
‫وﺟﻮد ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﻻ‪ ‬ﺳﻮﭼﻴﻮ‪“ .‬روﺣﺎﻧﻴﺖ ۽ ﻣﺎدﻳﺖ وچ ۾ ﺟﺎري ﺟﮭﻴﮍي ﮐﺎن ﭘﺎﺳﻮ‬ ‫ﻣﺎدﻳﺖ ۽ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺎن ﺻﺤﻴﺢ ﻛﻬﮍو ﻧﻈﺮﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻳﺎ اﻧﻬﻦ ﭔﻨﻬﻲ‪ ‬ﻣﺎن‬
‫ﻛﺮي اﭘﮑﻨﮉ ۾‪ ،‬۽ ان ﺟﻲ ﭜﺮﭘﺎﺳﻲ ۾ روﺣﺎﻧﻲ ﺳﻠﺴﻠﻲ ﺟﻲ اﻧﻬﻦ ﭘﻬﻠﻮﺋﻦ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬ ‫اوﻟﻴﺖ ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻫﺌﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻫﻴﻞ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻓﻴﺼﻠﻮ ﭤﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬۽‬
‫ﺣﻮاﻟﻦ ﮐﻲ ﺟﺎﭼﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺠﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻫﻜﭕﺌﻲ ﮐﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻮﻧﺪي ﺑﻪ‬ ‫ﭔﻨﻬﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺟﮭﻴﮍو ﻫﻠﻨﺪڙ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺰي ﺟﮭﮍي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﭔﻨﻬﻲ ﻧﻈﺮﻳﻦ ﺟﺎ ﺣﺎﻣﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﺑﻨﻬﻪ ﻫﻜﺠﮭﮍا آﻫﻦ‪ .‬اﻳﺌﻦ ﭤﻮ ﻟﮙﻲ ﺗﻪ ﻣﺎدي ۽ روﺣﺎﻧﻲ دﻧﻴﺎﺋﻦ ﺗﻲ ﻫﻠﻨﺪڙ ﺗﻜﺮار ﺟﻮ‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﻈﺮﻳﻦ ﮐﻲ ﻣﭹﺮاﺋﮡ ﻻ‪ ‬دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ڏﻳﻦ ﭤﺎ‪ ،‬۽ دﻟﻴﻞ ﺟﻮ واﺳﻄﻮ ﻋﻘﻞ ﺳﺎن آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﻧﻜﺘﻮ ‘ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻮ ﻣﺮﻛﺰ’ ﮘﻮﻟﻬﮡ آﻫﻲ‪ .‬ان رﻳﺖ ﺟﮭﻴﮍو ﻫﻴﺌﻦ ﻧﺒﺮي‬ ‫ﺗﻮڙي ﺟﻮ روﺣﺎﻧﻴﺖ وارا ﻋﻘﻞ ﮐﻲ دﺧﻞ ﻧﭥﺎ ڏﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﺑﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺻﻮرت ۾‬
‫ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ڌرﻳﻮن ﮔﮭﭧ ۾ ﮔﮭﭧ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻲ ﻣﺘﻔﻖ آﻫﻦ ﺗﻪ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻮ ﻫﻚ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺶ ﻛﺮﮢﻮ ﺋﻲ ﭘﻮي ﭤﻮ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻣﺎدﻳﺖ ﭘﺴﻨﺪي وارا وري ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﺗﻲ‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي ﻣﺮﻛﺰ ۽ ﻣﺤﻮر آﻫﻲ ۽ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻮ ﺳﭵﻮ ﺳﺮﺷﺘﻮ ان ﺟﻲ ﺗﺎﺑﻊ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫دﻟﻴﻞ ﺟﻮ ﺋﻲ ﻫﭥﻴﺎر اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﮀﻮ ﺟﻮاﻧﻬﻦ ﺟﻮ واﺳﻄﻮ ﺋﻲ ﻓﻬﻢ ۽ ﺳﻤﺠﮫ ﺳﺎن آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺋﻨﺴﺪان ﻋﻘﻞ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ اﻫﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﮘﻮﻟﮡ ۾ ﻣﺼﺮوف آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺧﻴﺎل‬ ‫اﻫﮍي رﻳﺖ اﻧﻬﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ دﻟﻴﻞ ﮐﻲ اﺻﻮﻟﻦ ۽ ﻗﺎﻋﺪن ۽ ﺗﺠﺮﺑﻦ ۾ ﺗﺮﺗﻴﺐ ۾ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻮ‪،‬‬
‫ﭘﺮﺳﺖ ان ﻣﺮﻛﺰ ﮐﻲ ﻫﻚ اﻫﮍي ﻣﻜﻤﻞ ﻫﺴﺘﻲ ﻗﺮار ڏﻳﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﭘﺎڻ ﺷﻌﻮر ۽ ﻗﻮت‬ ‫ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﺎﺋﻨﺲ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏﻧﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻣﺎدﻳﺖ ﭘﺴﻨﺪي اﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ‪ ،‬ﺧﺎﻟﺺ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎدﻳﺖ ﭘﺮﺳﺖ ﻣﺎدي ﮐﻲ ازل ﮐﺎن اﺑﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻗﺎﺋﻢ رﻫﻨﺪڙ ﺷﺌﻲ ﺳﻤﺠﮭﻦ ﭤﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﺎﺋﻨﺲ ﺟﻮ روپ ڌارڻ ﻛﻴﻮ‪ .‬اﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ اﻧﺴﺎن ﻋﻘﻠﻲ اﺑﺘﺪا ﮐﺎن وﭠﻲ ﻫﻴﻞ‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ﻫﺮ وﻗﺖ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ روپ ﺑﺪﻻﺋﻴﻨﺪو رﻫﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﭼﻮڻ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬دﻧﻴﺎ ۾ ﻓﻘﻂ ﭔﻪ‬ ‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﻴﻜﻮ ﺳﻔﺮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﺣﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﻨﮅ ﺟﻲ‪ ،‬ﻛﺎ ﺑﻪ‪ ،‬ﺗﻮر‬
‫ﺷﻴﻮن ﻣﺴﺘﻘﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻚ ﻣﺎدو ۽ ﭔﻲ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ (13) ”.‬۽ ﺧﺪا ﺟﻲ وﺟﻮد ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ‪،‬‬ ‫ﺗﻚ ﻧﭥﺎ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻮن‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﻔﺮ ﺟﻲ ﺷﺮوﻋﺎت اﭸﺎ ﺻﻔﺎ اﺑﺘﺪاﺋﻲ‬
‫ﭘﺮﮐﮡ‪ ،‬ﮘﻮﻟﻬﮡ ﻻ‪ ‬ﻫﻜﮍن ﻣﺎدي ﺷﻴﻦ ﮐﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺳﻤﺠﮭﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ۾ ﺣﻖ ﮐﻲ ﮘﻮﻟﻬﮡ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻲ ۾ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻳﺎ آﺧﺮي ﻣﺮﺣﻠﻲ ۾ ۽ اﻧﺴﺎن ﺣﻘﻴﻘﺘﻦ ۽ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﮐﻲ ﺑﻠﻜﻞ وﻳﺠﮭﻮ‬
‫ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ ﺗﻪ ﭔﻴﻦ ﻣﺎدي دﻧﻴﺎ ﭘﭡﻴﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻃﺎﻗﺖ ﮐﻲ ﻣﭹﻴﻮ‪ .‬اﻫﮍي رﻳﺖ‬ ‫ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺳﺎﺋﻨﺲ ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﻔﺮ ﮐﻲ ﻣﻜﻤﻞ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻜﻤﻞ ﺳﭽﻮ ﻳﺎ اڌ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻲ ۾ ﭔﻪ ڌاراﺋﻮن ﺳﺎﻣﻬﻮن آﻳﻮن‪ .‬ﻫﻚ ﻣﺎدي ۽ ﭔﻲ روﺣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻴﺎﻟﻲ ۽ ﺗﺼﻮراﺗﻲ‪.‬‬ ‫ﺳﭽﻮ ﻧﻪ ﭤﺎ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﻮن‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ اﺳﺎن ﺳﺎﺋﻨﺲ ﺟﻲ ارﺗﻘﺎﺋﻲ ﻣﺮﺣﻠﻦ ﮐﻲ ڏﺳﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﺗﻪ‬
‫ﻣﺎدﻳﺖ ﭘﺴﻨﺪن ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﺧﺎص ﻋﻘﻞ ۽ ﺳﺎﺋﻨﺲ ﺗﻲ ﺑﻴﭡﻞ آﻫﻲ ﺗﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ وارا ﺑﻨﺎ‬ ‫ﺟﻴﻜﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﻴﻜﻮ ﻧﻈﺮﻳﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﻟﻤﺤﻲ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﺳﺎﺋﻨﺴﺪان وٽ ﺳﭻ ﻫﻮ‪ُ ،‬اﻫﻮ‬
‫ﺷﻌﻮر‪ ،‬ﻓﻬﻢ ۽ ادارڪ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻲ ﺑﻴﭡﻞ آﻫﻦ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ ﺟﻲ ﺳﺎﺋﻨﺴﺪاﻧﻦ وٽ ﺻﻔﺎ ﻛﻮڙ ﻳﺎ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻮ اﺑﺘﺪاﺋﻲ ﻣﺮﺣﻠﻮ ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻴﻮ‪ ،‬۽‬
‫“ﻫﻮڏاﻧﻬﻦ ﺧﻴﺎل ﭘﺮﺳﺖ ‘ﻣﻜﻤﻞ ﻫﺴﺘﻲ‪ (Absolute) ’‬ﮐﻲ ازل ﮐﺎن اﺑﺪ‬ ‫اﻧﻬﻦ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ ﻛﭥﻲ ﮐﺎن ﻛﭥﻲ وﭸﻲ ﭘﭵﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﺗﻮڙي ﺟﻮ ﺳﺎﺋﻨﺲ ﻛﻴﺘﺮي ﺑﻪ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 85‬‬
‫ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮي‪ ،‬اڄ ﺟﻴﻜﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اِﻫﺎ ﺳﺎﺋﻨﺲ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻲ ﺑﺎري ۾ ﻛﻮ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮاﻫﻪ ﺟﻮاب ڏﻳﺌﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﻮ‬
‫ﺳﻤﺠﮫ ﺟﻮ ﺳﻔﺮ اﭸﺎ ﺻﺪﻳﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﻠﻲ‪.‬‬
‫“ﺳﻨﮅ ﺗﻲ اوﻟﻬﻪ ﮐﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ۽ ﻋﺮﺑﻲ ڏاﻫﭗ ﺟﻮ اﺛﺮ ﭘﻴﻮ‪ .‬اﻫﻮ ﺧﻴﺎل ﭘﺮﺳﺘﻲ‪‬‬
‫ﺟﻮ ﻋﺮﺑﻲ ۽ ﻓﺎرﺳﻲ ورﺛﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻓﺎرﺳﻲ ادب ۽ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻮ وڏو ﭜﺎﮜﻮ ﺳﺮﺟﻴﻞ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻛﺠﮫ ﻛﺮدار ان ﻋﺮﺑﻲ ۽ ﻋﺠﻤﻲ ڏاﻫﭗ ﻣﺎن اﭼﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﭘﺮ‬
‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ڏاﻫﭗ ﺟﻲ ڏس ۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻫﻚ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻣﺰاج آﻫﻲ ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي اﻫﻲ ﻋﺠﻤﻲ‬
‫۽ ﻋﺮﺑﻲ ﻓﻠﺴﻔﺎ ۽ ﻛﺮدار ﻣﻘﺎﻣﻲ ڏاﻫﭗ ﺳﺎن ﻫﻢ آﻫﻨﮓ ﭤﻲ وڌﻳﻚ ﻧﮑﺮي ﭘﻴﺎ آﻫﻦ ۽‬
‫ﻫﻚ ﻃﺮح ﺳﺎن اﭘﮑﻨﮉ ﺟﻲ ﺧﻴﺎل ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ‬۽ ﻋﺮﺑﻲ ﻋﺠﻤﻲ ﺧﻴﺎل ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻣﻼﺋﻲ‬
‫ﻫﻚ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ اﭤﻦ‪ .‬اﻫﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ڏاﻫﻦ ۽ ﺳﻨﮅو ﻣﺎﭤﺮي‪ ‬ﺟﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻛﻤﺎل‬
‫آﻫﻲ‪(15)”.‬‬
‫ﺳﺎﺋﻨﺲ ﻋﻘﻞ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﮘﻮﻟﻬﮡ ۾ ﻣﺼﺮوف آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ۽ ﺧﻴﺎل ﭘﺮﺳﺖ ان ﻣﺮﻛﺰ ﮐﻲ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﺧﻮد ﻫﻚ اﻫﮍي ﻫﺴﺘﻲ ﻗﺮار ڏﻳﻦ ﭤﺎ‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﺎ ﭘﺎڻ ﺋﻲ ﺷﻌﻮر ۽ ﻗﻮت آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎدﻳﺖ ﭘﺮﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎدي ﮐﻲ ازل ﮐﺎن اﺑﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻗﺎﺋﻢ‬
‫رﻫﻨﺪڙ ﺷﻲ‪ ‬ﺳﻤﺠﮭﮡ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻫﺮ وﻗﺖ روپ ﺑﺪﻻﺋﻴﻨﺪو رﻫﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﻓﻘﻂ ﭔﻪ‬
‫ﺷﻴﻮن ﻣﺴﺘﻘﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻚ ﻣﺎدو ۽ ﭔﻲ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ،‬۽ ﺧﻴﺎل ﭘﺮﺳﺖ ﻫﻚ ﻣﻜﻤﻞ ﻫﺴﺘﻲ‬
‫)‪ (ABSOLUTE‬ﮐﻲ ازل ﮐﺎن اﺑﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻗﺎﺋﻢ رﻫﻨﺪڙ ﺷﻲ‪ ‬ﺗﺼﻮر ﻛﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ‬
‫اﻧﻴﻚ ﻣﻈﻬﺮ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﺳﻮچ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﮡ واﺿﺢ‬
‫ﻓﺮﻗﻦ ۾ ورﻫﺎﺋﺠﻲ وﺋﻲ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﻛﻴﺘﺮن ﻓﻜﺮن‪ ،‬ﺧﻴﺎﻟﻦ‪ ،‬ﺗﺼﻮرن ۽ ﻣﺬﻫﺒﻦ ﺟﻨﻢ‬
‫ورﺗﻮ‪.‬‬
‫“ﻣﺬﻫﺒﻦ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻗﺪﻳﻢ وﻗﺖ ﮐﺎن ﺋﻲ اﻧﺴﺎن ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ ﻣﺮﻛﺰ ۽‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺧﻠﻘﮣﻬﺎر ﺟﻲ ﮘﻮﻟﻬﺎ ﻻ‪ ‬دﻧﻴﺎ ﺗﻴﺎﮘﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﭙﺴﻴﺎﺋﻲ ﻃﺮﻳﻘﺎ اﺧﺘﻴﺎر دﻛﻴﺎ ۽‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺧﻠﻘﮣﻬﺎر ﮐﻲ ﮘﻮﻟﻴﻨﺪي‪ ،‬ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ ﺟﻲ واٽ وﭠﮡ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ذرﻳﻌﻲ اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫وﺟﻮد‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻃﺎﻗﺖ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻣﻜﻤﻞ ﻫﺴﺘﻲ‪ Absolute ،‬ﭼﺌﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ‬
‫ﻧﺮﻣﺎڻ )ﻧﺮواڻ( ﺳﮇﻳﻮ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﻓﻨﺎ ﻓﻲ ا� ۽ ﻛﻨﻬﻦ ﮔﺮ ﮐﻲ ﮔﮇﻳﺎ ﻛﺎﭘﮍي واري ﮘﺎﻟﻬﻪ‬
‫| ‪86‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻛﺌﻲ‪(16) ”.‬‬
‫اﺳﺎن ڏﭠﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﭝﻨﻲ ﺧﻴﺎل ﭘﺮﺳﺘﻦ وٽ ﻫﻴﻜﮍاﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺗﺼﻮر ‘ﻫﻚ ﻋﻈﻴﻢ‬
‫ﻫﺴﺘﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ‪“ ،‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﺧﻴﺎل ﭘﺮﺳﺘﻦ وٽ ﻫﻴﻜﮍاﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺗﺼﻮر آﻫﻲ ۽‬
‫ﺳﭛ ‘ﻫﻚ ﻋﻈﻴﻢ ﻫﺴﺘﻲ‪ ’‬ﺗﻲ ﻣﺘﻔﻖ آﻫﻦ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﺳﭵﻲ دﻧﻴﺎ ۾ ﺑﻴﺸﻤﺎر ﻗﺴﻢ ﺟﺎ‬
‫وﻳﺮاﮘﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻨﮓ‪ ،‬ﭜﮑﺸﻮ ۽ ﻓﻘﻴﺮ ﻧﻈﺮ ﮀﻮ ﭤﺎ اﭼﻦ؟ ﻛﺠﮫ ڏاﻫﺎ ان ﮐﻲ ‘ﭘﺮﻳﻦ‬
‫ﭘﺮﭼﺎﺋﮡ’ﭼﻮن ﭤﺎ ﺗﻪ ﻛﺠﮫ ‘ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﭘﺮﭼﺎﺋﮡ’‪(17) .‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻓﻜﺮ وارن‪ ،‬ﻫﺮ وﺟﻮد ﮐﻲ ﺋﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻮ درﺟﻮ ﺳﮇﻳﻮ‪ ،‬۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻓﻜﺮ ﮐﻲ ‘وﺣﺪت اﻟﻮﺟﻮد’ ﭘﮡ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ وارن ﻣﺎن ﻫﻚ ﭔﻴﻮ‬
‫ﻧﻄﺮﻳﻮ رﮐﻨﺪڙ ﮐﻲ ‘وﺣﺪت اﻟﺸﻬﻮد’ وارا ﺑﻪ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬وﺣﺪت اﻟﻮﺟﻮد ۽ وﺣﺪت ۽‬
‫اﻟﺸﻬﻮد ﺟﻲ ﺑﺎري ۾ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﻟﮑﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﺳﺎن اﻧﻬﻦ ﻧﻈﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﺑﺎري ۾ ﻫﺘﻲ‬
‫وڌﻳﻚ ﻧﭥﺎ ﮘﺎﻟﻬﺎﻳﻮن‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ وﺣﺪت اﻟﻮﺟﻮد ﺟﻲ ﻧﻈﺮﻳﻲ ﺳﺎن ﺳﻠﻬﺎڙﻳﻞ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﻲ ﭘﺮﮐﮡ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ُﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ ﺟﻮ‬
‫اﭜﻴﺎس ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ‪ ،‬اﺳﺎن ﮐﻲ اﻫﺎ ﭘﺮوڙ ﭘﻮﻧﺪي ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ وﺟﻮد‬
‫ﺑﺎﺑﺖ واﺿﺢ ﻧﻈﺮﻳﻮ رﮐﻨﺪڙ ﻣﻔﻜﺮ ﻫﻮ ۽ ﻫﺮ ُﺳﺮ ۾ ﭼﭩﻦ ﻟﻔﻈﻦ ۾ ﭼﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ‘ﻫﻮت‬
‫وﺳﻲ ﻫﺮ ﻫﻨﮅ’ ﻣﺎدي وﺟﻮد ﮐﻲ ﻣﭹﮡ‪ ،‬ﻫﻚ ﻃﺮح ﺟﻲ روﺣﺎﻧﻴﺖ واري ﻓﻜﺮ ﺟﻲ ﻧﻔﻲ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭔﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻫﻨﮅ ﻫﻮت ﺟﻲ وﺳﮡ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺮڻ وري ﻛﻨﻬﻦ‬
‫ﻣﺨﻔﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﻫﺠﮡ واري ﮘﺎﻟﮫ ﮐﻲ ﻣﭹﮡ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻣﺎدي ﭘﺮﺳﺘﻦ‬
‫ﺟﻲ ﺳﻮچ ﺟﻲ اﺑﺘﮍ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ وﺣﺪت اﻟﻮﺟﻮدي ﻣﺎدي ﮐﻲ ﺑﻪ ﻣﭹﻴﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ‬
‫ﺟﺎ ﻗﺎﺋﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﺘﻲ ﻫﻚ ﺳﻮال اﭜﺮي ﭤﻮ ﺗﻪ ﮀﺎ‪ ،‬ﻣﺎدي ۽ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﮐﺎن ﻋﻼوه‪ ،‬اﻧﻬﻲ‬
‫ﭔﻨﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻴﻼپ ﺳﺎن ﭨﺌﻴﻦ ﺷﻲ‪ ‬ﺑﻪ آﻫﻲ ﮀﺎ؟ ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﭘﭥﺮ ۾ ﺳﺎﻫﻪ ﻳﺎ روح ﻧﺎﻫﻲ‪،‬‬
‫ُاﻫﻮ ﺻﺮف ﻣﺎدي ﺻﻮرت آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻳﺎ ﭔﻴﺎ ﺟﺎﻧﺪار ﺟﻦ ﺟﻮ وﺟﻮد ﻣﺎدي ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻪ‪ .‬ﮀﺎ زﻧﺪه وﺟﻮدن ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﭨﺌﻴﻦ ﺧﺎﻧﻲ ۾ ﺑﻴﻬﺎري ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ‬
‫ﺳﺎﺋﻨﺲ ﺟﻲ ﺣﻤﺎﻳﺘﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺎدي ۾ ﻣﻮﺟﻮد اﻟﻴﻜﭩﺮان ۽ ﭘﺮوﭨﺎﻧﻦ ﺟﻲ ﻛﺸﺶ ۽‬
‫ڌﻛﮡ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﺟﺎ ﻛﺎرڻ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﻫﺮ وﺟﻮد ﮐﻲ ُاﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﺋﻲ ﺑﺮﻗﺮار رﮐﻴﻮ وﻳﭡﻲ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 87‬‬ ‫| ‪88‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﭼﺎﻫﻲ ُاﻫﻮ زﻧﺪه وﺟﻮد ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ زﻧﺪه‪.‬‬ ‫ﺳﺎن ﮘﻨﮃي ﺑﻲ ﻛﺎرڻ ﻣﺴﺌﻠﻮ ﮔﮭﮍو ﻛﻴﻮ اﭤﺎﺋﻮن‪(20) ”.‬‬
‫اﺳﺎن ُﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ ‬۾ ﻣﻮﺟﻮد ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻮ اﭜﻴﺎس ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪”،‬ﻫﻦ ﺳﺮ ۾‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ‘ﺑﻬﺸﺘﻲ ۽‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺟﻲ‬
‫ٰ‬ ‫“ﻛﺠﮫ ﻣﺤﻘﻘﻦ ‘ﻧﻮري ۽ ﻧﺎري’ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻟﻄﻴﻒ ﺣﻖ ۽ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻲ ﺗﻼش ﻛﻨﺪڙن ﺟﻮ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻲ دﻧﻴﺎ ۽ ﺟﮭﺎن ﺟﺎ ﺳﭛ‬ ‫دوزﺧﻲ’ ﻛﮃي آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﭼﻮڻ آﻫﻲ ﺗﻪ ‘ﻧﻮري’ ﻣﺎن ﻣﺮاد ا� ﺟﻮ ﻧﻮر آﻫﻲ ۽ ‘ﻧﺎر’‬
‫آﺳﺎﻧﮕﺎ ﭘﻠﻲ‪ ،‬ﭘﻮري ﻋﺸﻖ ۽ ارادي ﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﺎن ۽ ﺟﺴﻢ ﮐﻲ ﺑﮑﻦ ۽ ڏﮐﻦ ﺟﻮ‬ ‫ﻣﺎن ﻣﺮاد ﺟﮭﻨﻢ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﮍو ﺧﻴﺎل رﮐﻨﺪڙ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺳﺎن اﺧﺘﻼف رﮐﮡ ﻻ‪ ‬ﺑﻨﻴﺎد ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻋﺎدي ﻛﺮي‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ﺗﭙﺴﻴﺎ ڏﺋﻲ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺎري‪ ،‬ﺧﻮدي‪ ‬ﮐﻲ ﮐﺎﻧﺌﻲ‪ ،‬اﭠﺌﻲ ﭘﻬﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬ ‫آﻫﻦ‪ .‬ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺑﻴﺖ ﻧﻮري ۽ ﻧﺎري ﺟﻮﮘﻴﺌﮍن ﻣﺎن ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ رد ﻧﭥﻮ ﻛﺮي‪ُ .‬ﻫﻮ‬
‫ڌﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ڌﻳﺎن ۾ ﮔﻢ رﻫﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻫﻮ ﺟﺰ آﻫﻦ ﻛﻞ ﺳﺎن ﻫﻚ ﭤﻲ وﭸﮡ ﭼﺎﻫﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﻫﻮ‬ ‫ﭔﻨﻬﻲ ﻗﺴﻤﻦ ﺟﻲ ﺟﻮﮘﻴﻦ ﻻ‪ ‬ﭼﻮي ﭤﻮ‪‘ ،‬آﺋﻮن ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري’‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ‘ﻧﺎري’‬
‫ﻗﻄﺮو آﻫﻦ ﺳﻤﻨﮉ ۾ ﺳﻤﺎﺋﮡ ﮔﮭﺮن ﭤﺎ‪(18) ”.‬‬ ‫ﻣﺎن ﻣﺮاد ﺟﮭﻨﻤﻲ ﻫﺠﻲ ﻫﺎ ﺗﻪ ﭜﭩﺎﺋﻲ اﻧﻬﻦ ﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻪ ﮘﻨﮃي ﻫﺎ‪(21) ”.‬‬
‫ُﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ ۾ ﺟﻮﮘﻲ اﻳﺌﻦ ﮀﻮ ﭤﺎ ﻛﻦ؟ اﺳﺎن ﻣﭥﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺎدي ۽ روح‬ ‫ﺑﺪر اﺑﮍو ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ راﻳﻮ ڏﻳﻨﺪي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻣﺎن ﺳﻤﺠﮭﺎن ﭤﻮ ﺗﻪ ﭜﭩﺎﺋﻲ ان ﺑﻴﺖ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺑﺤﺚ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺑﺤﺚ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﻛﭥﻲ ﺑﻴﭡﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ‬ ‫۾ ﻓﻘﻴﺮن ۽ ﺳﻨﻴﺎﺳﻴﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﻧﻮري ﻣﺎن ﻣﺮاد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﻘﻴﺮ آﻫﻲ ﺟﮇﻫﻦ‬
‫ﻧﻈﺮ ۾ ﺣﻖ ﮀﺎ آﻫﻲ وﻏﻴﺮه‪ .‬اﻧﻬﻲ ﺳﻮاﻟﻦ ﺟﻮاﺑﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻬﭽﮡ ﻻ‪ ‬ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺑﺤﺚ ﮐﻲ‬ ‫ﺗﻪ “ﻧﺎري” ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﺳﺎن ﺗﻌﻠﻖ رﮐﻨﺪڙ ﻫﻨﺪو ﺟﻴﻦ ۽ ﭔﮅ وارا ﺳﻨﻴﺎﺳﻲ ۽ ﭜﮑﺸﻮ آﻫﻦ‪”.‬‬
‫ﺳﺎﻣﻬﻮن رﮐﻨﺪي‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺑﻴﺖ ﮐﻲ ُﭘﺮﺟﮭﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻲ ُاﮐﻴﻞ‬ ‫)‪(22‬‬
‫ﻛﺠﮫ اﮔﮭﻴﺮي ﭤﻴﻨﺪي‪:‬‬ ‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻴﺎل ﻣﻮﺟﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ‘ﻧﻮري’ اﻧﻬﻲ ﻣﺨﻔﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﮐﻲ ﭼﻴﻮ‬
‫“ﺟﻮﮘﻴﺌﮍا ﺟﮭﺎن ۾‪ ،‬ﻧﻮري ۽ ﻧﺎري‪،‬‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ روﺣﺎﻧﻴﺖ وارا ﺣﻖ ۽ ﺳﭻ ﭼﻮن ﭤﺎ‪‘ ،‬ﻧﺎري’ وري ﻣﺎدي وﺟﻮد ﮐﻲ ﭼﻴﻮ‬
‫ﭔﺮي ﺟﻦ ﭔﺎري‪ ،‬آﺋﻮن ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ُا ِن ري‪(19) ”.‬‬ ‫وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﺟﻮﮘﻴﺌﮍا ‘روح’ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺨﻔﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺑﻪ آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﺎدو ﺑﻪ آﻫﻦ‪ .‬اﻧﻬﻲ‬
‫ﺧﻴﺎل ﮐﻲ آﺋﻮن ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺑﻴﺘﻦ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻦ ﺳﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﺪس‪.‬‬
‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻴﺎل ۾‪‘ ،‬ﻧﻮري’ ۽ ‘ﻧﺎري’ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺤﻘﻖ واﺿﺢ ﻧﺎﻫﻦ‪ ،‬ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ وٽ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺻﺮف ‘ﻧﻮري’ ﻳﻌﻨﻲ ﺣﻖ ﻳﺎ روح ۽ ﻧﺎري ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎدي‬
‫ﻣﺎﻫﺮن ﺟﺎ ﺧﻴﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻌﻨﺎﺋﻮن ﭔﮅاﺋﻦ ﭤﺎ‪ .‬آﺋﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺮڻ ﮐﺎن اڳ ۾ ﭔﻴﻦ‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ دﻧﮓ ﻧﭥﻲ ﻛﺮي‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﭸﺎ ﺑﻪ اﮘﺘﻲ وڌي ﭤﻲ‪‘ ،‬ﭔﺮي ﺟﻦ ﭔﺎري’ ﮐﺎن ‘ﻋﺪم’‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻫﺘﻲ وﺿﺎﺣﺖ ﻛﻨﺪس‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺟﻴﻜﺎ ﻧﻮري ۽ ﻧﺎري ﺟﻲ ٰ‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ُﭘﭵﻲ ﭤﻲ ‘آﺳﮡ ﺟﻦ ﻋﺪم‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ُان ري’‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ اﻧﻬﻦ ﭔﻨﻬﻲ ﻋﻨﺼﺮن‬
‫ﻣﺤﺘﺮم ﻧﻨﺪ ﺟﻮﻳﺮي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺑﺎﻫﻪ ﺷﻜﺘﻲ )‪ (energy‬آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ اﻧﻴﻚ روپ‬
‫ﺟﻮ ﻣﻴﻼپ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭔﻨﻬﻲ ﺟﻲ ﻧﻔﻲ ﺑﻪ‪ .‬اﻫﻮ اﻧﻬﻦ ﭔﻨﻬﻲ وﺟﻮدن ﺟﻲ ﻣﻴﻼپ ﺟﻮ ﻛﻬﮍو‬
‫ﭤﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﻳﻢ )ﻣﻮت( ﺟﻲ ﺑﺎھ ﺟﻴﻜﺎ ﺳﭛ ﮐﻲ ﺳﺎڙي رک ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻨﺪي آﻫﻲ‪،‬‬
‫روپ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﭘﺎڻ ﭔﺮي ۽ ﭔﺎري ﭤﻮ ‘ﻋﺪم’ ﭤﻲ ﭤﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ وٽ ﻧﻮري‬
‫ﭘﺮ ﻫﻦ ﺑﺎھ ﺗﻲ روﭨﻲ ﻛﻮﻧﻪ ﺳﻴﻜﻲ ﺳﮕﮭﺒﻲ آﻫﻲ‪ .‬روﭨﻲ ﺳﻴﻜﮡ ﻻ‪ ‬ﺟﺎ ﺑﺎھ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪،‬‬
‫۽ ﻧﺎري ﮐﺎن ﻣﭥﻲ ‘ﭔﺮڻ’ ﻳﺎ ‘ﭔﺎرڻ’ اﻫﻢ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن ﻋﺪم ﭤﻮ ُﺟﮍي‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ‬
‫ُاﻫﺎ ﭼﻠﻬﻲ ﺟﻲ ﺑﺎھ ﭤﻴﻨﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﮐﻴﺖ ۾ ﺑﺎﻫﻪ ﺟﻴﻜﺎ ان ۽ ﻣﻴﻮي ﮐﻲ ﮐﭙﻨﺪي آﻫﻲ اﻫﺎ‬
‫ﮐﻲ اﺳﺎن ﻫﻴﭡﻴﻦ ﭔﻦ ﻣﺜﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن ﺳﻤﺠﮭﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‬
‫اس ﺟﻲ روپ ۾ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﺑﺎﻫﻪ ﺳﺎﻫﻪ ﺟﻲ روپ ۾ ﺗﻦ ﮐﻲ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ ،‬ان ﺟﻮ روپ ﺑﻪ‬
‫َ‬ ‫ﻛﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﭨﺮ ﮔﺎڏي ﺑﻨﺎ ﺗﻴﻞ ﺟﻲ ﻧﭥﻲ ﻫﻠﻲ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻣﻮﭨﺮ ۽ ﺗﻴﻞ اﻫﻢ آﻫﻦ ﺋﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫ﭘﮁﺘﺎو ﺟﻲ ﺑﺎﻫﻪ ﺟﻴﻜﺎ ﻏﺮور ﮐﻲ ﺳﺎڙﻳﻨﺪي آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﺎ ﺑﻪ ﭔﻲ ﺋﻲ‬ ‫ﭔﻴﻮ ﺋﻲ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺗﻴﻞ ﺟﻮ ﭔﺮڻ اﺻﻞ اﻫﻤﻴﺖ ﺟﻮ ﺣﺎﻣﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻳﺎ ﭔﻴﻮ ﻣﺜﺎل ﺗﻪ‪ ،‬ڏﻳﺌﻮ ﻫﻚ ﻣﻜﻤﻞ وﺟﻮد‬
‫ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﻧﻮر ﭘﭡﻴﺎن ﺑﻪ ﺑﺎﻫﻪ ﺋﻲ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﻗﺎدر ﺟﻲ ﻗﺪرت ﺋﻲ ﺑﺎﻫﻪ ﺋﻲ ﻫﻮﻧﺪي‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ ﭨﻦ ﻋﻨﺼﺮن ﺟﻮ ﻣﻴﻼپ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻚ ڏﻳﺌﻮ ۽ وٽ‪ ،‬ﭔﻴﻮ ﺗﻴﻞ‪ ،‬ﭨﺌﻴﻦ ﻻٽ‪/‬‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن ﻛﺎﺋﻨﺎت ﭤﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ۾ اﺟﺎﻳﻮ ﻧﺎري ﻟﻔﻆ ﮐﻲ دوزخ ﺟﻲ ﺑﺎﻫﻪ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 89‬‬ ‫| ‪90‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭔﺮڻ‪ .‬ﻣﻮﭨﺮ ﮔﺎڏي‪ ‬۾ ﺗﻴﻞ ﺟﻮ ﭔﺮڻ‪ ،‬ڏﻳﺌﻲ ۾ ﺗﻴﻞ ﺟﻮ ﭔﺮڻ‪ ،‬ﭔﻨﻬﻲ‪ ‬۾ ﺗﻴﻞ ﺟﻲ ﭔﺮڻ ﺋﻲ‬ ‫“ﺳﺎﻣﻲ ﭼﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺳﮏ ﻃﻠﺒﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻮﻧﺪن ﺟﺌﻦ َم ﻫﻮ‪،‬‬
‫اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﺟﻮﻫﺮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﺎ ﺋﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻠﻜﻞ اﻫﮍي رﻳﺖ اﻧﺴﺎن ۾ ﺑﻪ ﭔﺮڻ ﺟﻮ‬ ‫ﺗﻮ‪،‬‬ ‫وﭸﺎﻳﻮ‬ ‫وﻳﺲ‬ ‫وﭸﺎﺋﻴﻮ‪،‬‬ ‫وﻳﺲ‬ ‫ﺗﻮﮐﻲ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺟﺎري آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﺎﺋﻨﺲ ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ‪ Metabolism‬ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻮ‬ ‫ﺳﺎﻣﻲ آﻫﻲ ﺳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﮧ ﭘﺎڻ وﭸﺎﺋﻲ ُﭘﻮرﺋﻮ‪(25)”.‬‬
‫‪ Metabolism‬ﺟﻮ ﻋﻤﻞ ﻫﺮ ﺟﺎﻧﻮر ۾ ﺟﺎري آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺣﺮارت ﭘﭵﺎﺋﻲ ﭤﻮ‪،‬‬ ‫ﭘﺮ ﻫﺘﻲ ﺳﻮال اِﻫﻮ ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ‪ ،‬وﻳﺲ ﭘﺎڻ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ وﭸﺎﺋﻲ ﮀﮇڻ‬
‫اﻫﺎ ﺋﻲ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﺎ ﺷﻜﺘﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ روﺣﺎﻧﻴﺖ وارا ﻣﺨﻔﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ‬ ‫ﺟﻮ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ اڳ ﺋﻲ ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﺳﻮا‪‘ ‬ﭘﺎڻ’ ﮀﺎ آﻫﻲ؟ ﮀﺎ‬
‫ﻧﺎﻟﻮ ﭤﺎ ڏﻳﻦ‪ .‬اﻫﻮ ﻣﺎدﻳﺖ ﭘﺴﻨﺪ ﭼﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﭘﺮ ﮀﺎ اِﻫﻮ ﭔﺮڻ ﺋﻲ زﻧﺪﮔﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ اﺳﺎن‬ ‫ُاﻫﻮ روﺣﺎﻧﻲ وﺟﻮد ‘ﭘﺎڻ’ آﻫﻲ؟ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ان ﮐﻲ وﭸﺎﺋﻲ‪ ،‬ﭘﻮ‪ُ ،‬ان ﮐﺎن‬
‫ﻣﭥﻴﻦ ﭔﻦ ﻣﺜﺎﻟﻦ ۾ واﺿﺢ ﻛﺮي آﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪ .‬ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻮ ﭔﺮڻ اﺻﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻪ‬ ‫ﺳﻮا‪ ‬ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻮ رڙﻫﻲ ُاﻫﻮ وﺟﻮد‪ ،‬ﻫﻦ ﺳﻮال ﺟﻮ ﺟﻮاب ﻫﻦ ﺑﻴﺖ ۾ اﭼﻲ ﭤﻮ‪:‬‬
‫ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﻛﻨﻬﻦ ﻣﻘﺼﺪ ﻳﺎ ﻛﺎرج ﻻ‪ ‬ﭔﺮڻ ﺋﻲ اﺻﻞ زﻧﺪﮔﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎڻ ﭔﺮي ﺑﻪ ﭔﺎرڻ ﺟﺎري‬ ‫ُ‬
‫وﻳﺮاڳ‪،‬‬ ‫“ﺳﺎﻣﻲ ﭼﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺳﮏ ﻃﻠﺒﻴﻦ‪ ،‬وارﻳﻴﻦ ﻧﻪ‬
‫رﮐﮡ ﺋﻲ ﺳﭻ آﻫﻲ‪ .‬اﺻﻞ اﻫﻲ ﺟﻮﮘﻴﺌﮍا آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﺟﻮڳ ﺟﻲ ﭔﺎرڻ‬
‫ﻻﮘﺎﭘﺎ ﻟﻄﻴﻒ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﮀﮇي ﺟﻮﮘﻲ ﺟﺎڳ‪،‬‬
‫۾ ﭔﺎري‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺎري ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎدو‪ ،‬ﻧﻮري‪ ‬ﺟﻲ ﭔﺎرڻ ﺳﺎن ﺧﻮد ﮐﻲ ﭔﺎري‪ ،‬ﻋﺪم ﻣﺎﮢﻴﻦ‬
‫ﺟﺌﻦ ﺗﻮن ُﭜﮣﻴﻦ ﺳﻨﺮو‪ ،‬اي‪ ‬آدﻳﺴﻲ اﭜﺎڳ‪،‬‬
‫ﭤﺎ‪ .‬اﻫﮍن ﭔﺎرﻳﻨﺪڙ ﮐﻲ ﺟﻮﮘﻲ ﭼﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻮ ﭘﺎڻ ﭔﺎرڻ‪ ،‬ﭘﺎڻ ُﺳﻜﺎﺋﮡ ﺻﺮف‬
‫ﻻﻫﻮﺗﻴﺌﻜﻮ ﻻڳ‪ ،‬ﻣﺮي ﺟﻲ‪ ‬ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻴﻴﻦ‪(26)”.‬‬
‫ﻣﺎدي‪ /‬ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺪروﻧﻲ‪ /‬روﺣﺎﻧﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻻﮘﺎﭘﻦ ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﺟﺴﻢ ﺳﺎن آﻫﻲ‪ُ ،‬اﻫﻲ ﺧﺘﻢ ﻛﺮڻ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻧﻔﺲ ﺟﻲ ﻫﺮ‬
‫“اﻧﺪر ﻧﻪ ﺳﺎﻫﻪ ﺳﻜﺎﺋﻴﻴﻦ‪ ،‬ﭔﻬﺮ ُﺳﻜﺎﻳﻴﻦ ﭔﺎﻧﻬﻮن‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﺮي ﭤﻲ ﭘﻮي ۽ ُان ﮐﻲ ﻣﻮت ﭼﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﻮت ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺋﻲ‬
‫ِﻣﭡﺎ ُﻣﭡﺌﻲ ﭘﺎڻ ﮐﻲ‪ ،‬ﭼﺌﻴﻦ ‘آدﻳﺴﻲ آﺋﻮن’‬ ‫ﻻﻫﻮﺗﻲ ﻫﺠﮡ ﺟﻮ ﻻڳ ﻧﺼﻴﺐ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫او ﭘﻨﮅ ﭘﺮاﻫﻮن‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﻧﻈﺮ ﻧﺎٿ ﺟﻮ‪(23)”.‬‬ ‫ﺟﮇﻫﻦ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ وﺟﻮد‪ /‬ﻣﺎدي وﺟﻮد رﮐﻲ ﻧﻪ ﻣﭹﻲ ۽ ﻧﻔﺲ ﮐﻲ ﻣﺎري ﮀﮇي‪،‬‬
‫اﻫﻲ ﺟﻮﮘﻲ ﻻﻃﻤﻊ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﺳﺎﻣﻲ ۽ ﺳﮏ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺟﺎ ﻣﺘﻀﺎد آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﭘﻮ‪ ‬ﮀﺎ ﭤﻮ ﺑﭽﻲ؟ ﭘﻮ‪ ‬ﺗﻪ ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻧﭥﻮ ﺑﭽﻲ‪ .‬ﻫﺘﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭔﺌﻲ ﻣﺮﺣﻠﻲ ﺟﻲ ﭘﺌﻲ ﭤﺌﻲ‪،‬‬
‫ﺟﻲ ﺳﺎﻣﻲ آﻫﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﮏ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﻪ ﻛﺮ‪ ،‬ﻫﺘﻲ ﺳﺎﻣﻲ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ روﺣﺎﻧﻴﺖ آﻫﻲ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻮري‪ /‬روح ۽ ﻧﺎري‪ /‬ﻣﺎدي ﺟﻲ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﮘﺎﻟﮫ‪ .‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻜﻤﻞ‬
‫ﺳﮏ ﺟﻮ اﺷﺎرو ﻣﺎدي دﻧﻴﺎ ڏي آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﻫﺘﻲ ﻣﺎدي وﺟﻮد ﺟﻮ ﻫﺌﮡ‪ /‬ﻫﺠﮡ ﺟﻲ‬ ‫وﺟﻮد )روح ۽ ﺟﺴﻢ( ﮐﺎن ﻣﻜﻤﻞ اﻧﻜﺎر ﮀﺎﻛﺎڻ؟ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ اﻫﻮ )وﺟﻮد( اﺻﻞ‬
‫آدﻳﺴﻲ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻮﻟﻴﺖ ﮐﻲ اﻧﻜﺎر آﻫﻲ‪‘ ،‬ﻫﻮﻧﺪن ﺟﻴﺌﻦ’ ﻧﻪ ﻫﺠﮡ وارا ﺋﻲ ِ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ آڏو ﭘﺮدو آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ آ‪ ‬ﭘﮣﻲ ۽ اﻧﺎ ﺟﻲ ﺧﺎم ﺧﻴﺎﻟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻋﺸﻖ‬
‫ﻫﻮم ﻫﻮﻧﺪن ﺟﻴﺌﻦ‬‫َ‬ ‫“ﺳﺎﻣﻲ ﭼﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺳﮏ ﻃﻠﺒﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﺟﻲ آڳ ﺳﺎن ﺋﻲ ﺳﺎڙي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫اﻳﺌﻦ‬ ‫ﻧﻪ‬ ‫آدﻳﺴﻲ‬ ‫ﭼﺌﻲ‪،‬‬ ‫ﻟﻄﻴﻒ‬ ‫ﻻﻫﻮﺗﻲ‬ ‫“ﻧﺴﻮرﻳﺎﺋﻲ ﻧﺎﻧﮧ ﺟﻲ‪ ،‬دل ۾ دوﻧﻬﻴﻦ ﭘﺎ‪،‬‬
‫ﺳﻲ ﻛﺎﭘﮍي ﻛﻴﺌﻦ‪ ،‬ﺟﻲ ڌرﻳﻦ ﺗﻌﻠﻖ ﺗﻜﻴﺎ‪(24)”.‬‬ ‫آﮢﻲ آڳ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ‪ ،‬ﻻﻫﻮﺗﻲ ﺗﻮن ﻻ‪،‬‬
‫ﻣﺎدي وﺟﻮد ﻫﻚ وﻳﺲ آﻫﻲ‪ ،‬وﻳﺲ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬اﺻﻞ ۾ وﺟﻮد آﻫﻲ‪،‬‬ ‫ﺟﻨﺪا ﺗﺌﻦ ﺟﺎﮘﺎ‪ ،‬ﺟﺌﻦ ﺳﺎ آﺗﺶ آب ﭤﺌﻲ‪(27)”.‬‬
‫ﺟﮇﻫﻦ وﻳﺲ ﻫﭩﻨﺪو ﺗﻪ اﺻﻞ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻴﻨﺪو‪ .‬۽ ﺳﺎﻣﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺋﻲ ﭼﺌﺒﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﭘﺎڻ‬ ‫اﻧﺎ ﮐﻲ ﻣﺎرڻ ﻻ‪ ‬ﺳﺎﻣﻲ ﺑﻴﮑﺎري ﺑﮣﻴﺎ‪ ،‬ﺑِﮑﻴﺎ ﮔﮭﺮڻ ﺟﻮ اﻫﻢ ﺳﺒﺐ َاﻧﺎ ﮐﻲ‬
‫وﭸﺎﺋﻲ اﮘﺘﻲ وڌﻧﺪو‪.‬‬ ‫ﻣﺎرڻ ﻫﻮ‪ ).‬اﻓﺴﻮس ﺟﻮ اﻫﻮ ﻋﻤﻞ وﻗﺖ ﺳﺎن ﮔﮇ ﻣﻨﻔﻲ ﺻﻮرت اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻨﺪو وﻳﻮ‪،‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 91‬‬ ‫| ‪92‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺟﻮڳ ﮀﮇي‪ ،‬ﺻﺮف ﺑﮑﻴﺎ وﭠﮡ ﻟﮙﺎ ۽ اڄ ﻛﻠﮫ ﺟﻮﮘﻲ ﺻﺮف اﻧﻬﻦ ﮐﻲ‬ ‫ﻣﺎﮢﻬﻮ ﮐﻲ دﻧﻴﺎ ﺗﻴﺎﮘﮡ ۽ ﺳﺨﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻗﺎﻋﺪن ﺟﻲ ﭘﺎﺑﻨﺪي ﻛﺮﮢﻲ ﭘﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﮐﻴﻦ‬
‫ﭼﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻨﺪوش ﻣﺎﮢﻬﻮ آﻫﻲ ۽ ﭘﻨﻲ ﮔﺬران ﻛﻦ ﭤﺎ‪ (.‬اﻫﻲ ﺳﺎﻣﻲ‬ ‫ﭨﻲ ﻳﺎ ﭼﺎر ڏﻳﻨﻬﻦ ورت‪) ،‬روزو( ﺑﻪ رﮐﮣﻮ ﭘﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﭘﺎڻ ﭼﻴﺎﺋﻮن‪ُ ‘ :‬ﺑﮏ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﻧﺎ‪ /‬ﻧﻔﺲ‪ /‬اﻧﺪر ﮐﻲ ﻣﺎري‪ .‬آﺳﮡ ﮀﮇي رواﻧﺎ ﭤﻴﺎ‪ .‬ﻫﺘﻲ آﺳﮡ ﻣﺎدي ‪ /‬ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‬ ‫وڌاﺋﻮن ﺑﮕﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺟﻮﮘﻲ ﻛﻨﺪا ﺟﭷ’‪ ،‬ﻳﺎ ‘ﮔﻨﺪي ۽ ﮔﺮاﻫﻪ ﺟﻨﻬﻦ ﺳﻨﻴﺎﺳﻲ ﺳﺎﻧﮃﻳﻮ اﻧﻬﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ اﻧﻬﻦ ﮀﮇي ڏﻧﻮ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻧﻪ روﺣﺎﻧﻲ وﺟﻮد‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ٰ‬ ‫وﺟﻮد ﺟﻲ‬ ‫ﮐﺎن ا� اﭸﺎ آﮘﺎﻫﻮن ﭤﻴﻮ‪(31) ”’.‬‬
‫ﻣﺎدي‪.‬‬ ‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﮫ ﺟﻲ ﭘﻜﻲ ﺛﺎﺑﺘﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﻠﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‪“ :‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﺳﺮ‬
‫َو َٽ‪،‬‬ ‫َا ُڄ ﻧﻪ آﺳﮡ َ‬ ‫“ﺑﺎﺑﻮ ﺑﻴﮑﺎري ﭤﻴﺎ‪،‬‬ ‫راﻣﻜﻠﻲ ﻫﻨﺪو ﻓﻘﻴﺮن ﺳﺎ ﺗﻌﻠﻖ رﮐﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻴﺮو ﺳﻔﺮ دوران ﻫﻨﺪو ﻓﻘﻴﺮن‬
‫ﺧﻮدي ﮐﺎﻧﺌﻲ ﻫﻠﻴﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺮ ﻧﻪ ﻻﻳﺌﻮن ﭘﭧ‪،‬‬ ‫ﺳﺎن ﻣﻠﻴﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺳﺎن ﺻﺤﺒﺘﻮن ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ رﻳﺘﻦ رﺳﻤﻦ ۽ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻘﺼﺪ‬
‫َﻫﻲ َﻫﻲ َﺟﻨﻲ َﻫ ِﭧ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﻨﺪي ُا ِن ري‪(28)”.‬‬ ‫ﺟﻮ ﮔﮭﺮو ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ اﻳﺘﺮو‪ ،‬ﭘﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻫﻨﺪو ﻓﻘﻴﺮن ﺳﺎن ﺳﻴﺮ و‬
‫ﺳﻔﺮ ۽ اﻧﻬﻦ ﺳﺎن ﮔﮇ ﺳﻨﺪن ﺗﻴﺮﭤﻦ ﺗﻲ وﻳﻮ‪(32) ”.‬‬
‫ﺧﻮدي ﮐﻲ ﺳﺎڙي‪ ،‬ﺧﺘﻢ ﻛﺮي‪ ،‬ﭜﺴﻢ ﻛﺮي‪ .‬ﻣﺎدي دﻧﻴﺎ‪ /‬ﭘﭧ ﺗﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺮ ﻧﻪ‬
‫ﻧﻪ ﺻﺮف اﻳﺘﺮي ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﺳﺎٿ‪ ،‬ﺳﺎﮢﺲ ﮔﮇ ﻫﻠﮡ ﻻ‪‬‬
‫ﻻﭤﺎﺋﻮن‪ .‬ﻧﺎﻧﮧ ﻳﻌﻨﻲ ‪ Nothingness‬ﺳﻨﺪن ﻣﻨﺰل آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭴﮡ ﻣﻨﭥﻮن ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﻫﻴﭡﺌﻴﻦ ﺑﻴﺖ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻨﺪن ﺻﺤﺒﺖ ﺟﻲ ﺗﮍپ ۽‬
‫ﭜﺎڻ‬ ‫ﮀﮇﻳﺎﺋﻮن‬ ‫ﭜﭹﻲ‬ ‫ﭤﻴﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﮑﺎري‬ ‫“ﺑﺎﺑﻮ‬ ‫ﺗﺎﻧﮕﮫ ﺟﻲ ﺷﺪت ﻣﺤﺴﻮس ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺳﺎﮢﻦ ﮔﮇ وﭸﮡ ﻻ‪ ‬وڏا ﺑﺤﺚ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎ‪،‬‬
‫ﻧﮅاڻ‪،‬‬ ‫وٽ‬ ‫ﻧﺎﻧﮕﻦ‬ ‫ﺟﻮ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﻧﮧ‬ ‫ﻧﺴﻮروﺋﻲ‬ ‫ﻣﻨﺎﻇﺮا ﭤﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬۽ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭴﮡ ﺳﻨﺪس ﺳﺎٿ ﻻ‪ ‬وڏي اﻣﺘﺤﺎن ﻣﺎن ﮔﺬرﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﺮ ﮐﻨﮉ ﺟﻨﻲ ﺳﺎڻ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(29)”.‬‬
‫“ﻟﮑﻴﻦ ﻛﺌﺎ ﻟﺴﺎن ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻻﻫﻮﺗﻴﻦ ﻟﻮڙا‪،‬‬
‫اﻧﻬﻦ ﺳﺎﻣﻴﻦ آﺳﮡ ‪ /‬ﻣﺎدي وﺟﻮد ﮀﮇي ڏﻧﻮ‪ ،‬اﻧﺪر ﮐﻲ ﺑﻪ ﺳﺎڙي ﮀﮇﻳﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻦ‬
‫ﮔﮭﻮڙا ڙي ﮔﮭﻮڙا‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(33)”.‬‬
‫ﺟﻮ وﺟﻮد ﻧﺎﻧﮧ ‪ nothingness‬۾ ﻫﻠﻴﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫ﻳﺎ وري‪،‬‬
‫“ﺑﺎﺑﻮ ﺑﻴﮑﺎري ﭤﺌﺎ‪ ،‬آﺳﮡ وٽ ﻧﻪ اڄ‪،‬‬
‫“وارو وﻳﺮاﮘﻴﻦ ﮐﻲ‪ ،‬وﻳﻞ َم وﺳﺎرﻳﺞ‪،‬‬
‫ﺳﻬﭳ‪،‬‬ ‫ﻛﻦ‬ ‫ﺳﺎﻣﻲ‬ ‫ﺟﻮ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﻧﮧ‬ ‫ﻧﺴﻮروﺋﻲ‬
‫ﻟﻬﻴﺞ‪،‬‬ ‫ﻟﻴﻼﺋﻲ‬ ‫ﺟﺎ‪،‬‬ ‫ﻛﺎﭘﮍﻳﻦ‬ ‫ﻗﺪم‬
‫ﻫﻨﻴﮍا ﺗﻦ ﺳﻴﻦ ﻫﭳ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(30)”.‬‬
‫ﭘﻴﺮت ﭘﺴﺌﻮ ﭘﭣ ﺟﻲ‪ ،‬وﭸﮡ ﮐﻲ وﭸﻴﺞ‪،‬‬
‫ﻫﺘﻲ ﻫﻚ ﻏﻠﻂ ﻓﻬﻤﻲ ﺟﻲ وﺿﺎﺣﺖ ﻛﻨﺪو ﻫﻼن ﺗﻪ‪ ،‬ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ‬
‫راﺗﻮ ڏﻳﻨﮧ رڙﻫﻴﺞ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(34)”.‬‬
‫ﺧﻴﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﻮﮘﻴﻦ ﺟﻮ ﻣﺬﻫﺐ ﻫﻮ ﻳﺎ آﻫﻲ ۽ اﻫﻮ ﻫﻮ‪ /‬آﻫﻲ ﻫﻨﺪو‪“ .‬ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺳﺮﻛﺎر‪،‬‬
‫ﻫﻦ ﺑﻴﺖ ۾ وري ﺑﺤﺚ ﮀﮇي ﻟﻴﻼﺋﮡ ﺟﻲ واٽ ﺑﻪ ورﺗﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ان ﻣﺎن ﻇﺎﻫﺮ‬
‫ﺟﻮﮘﻴﻦ‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮن ﺟﻲ ﻣﺴﻠﻚ ﻳﺎ ﻣﺬﻫﺐ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﺗﻪ ﻧﺎﻫﻲ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﻋﺎم رواج ﻣﻮﺟﺐ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﮐﻴﻦ ﻟﺴﺎن‪ /‬زﺑﺎن ﺳﺎن ﻣﭹﺮاﺋﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﮐﺎن ﻫﻚ ﭘﻞ ﺑﻪ ڌار ﻧﻪ ﻧﭥﻮ‬
‫ﺟﻮﮘﻲ ﭘﻨﭣ ۾ داﺧﻞ ﭤﻴﮡ ﻻ‪ ‬ﻫﻨﺪو ﺗﻮڙي ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻛﻴﺮ ﺑﻪ ﺟﻮﮘﻲ ﺑﮣﺠﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﭤﺌﻲ‪ ،‬رات ڏﻳﻨﻬﻦ اﻧﻬﻦ ﺳﺎن رڙﻫﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﺗﻮڙي ﺟﻮ ان زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﺟﻮﮘﻲ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺮي ﻫﻨﺪو ﺋﻲ ﻫﻮﻧﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻮﮘﻲ ﺑﮣﺠﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪‬‬
‫ﻣﻨﺠﮭﻦ ذات ﭘﺎت ﺟﻮ ﭜﻴﺪ ﭜﺎؤ ﻛﻮﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪو ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻮﮘﻲ ﺑﮣﺠﮡ ﺟﻲ ﺧﻮاﻫﺶ رﮐﻨﺪڙ‬ ‫“ﺟﻴﻜﻲ ﻣﻮن ﻧﻬﻮ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻪ ﺟﺎٽ َم وﭸﻮ ﺟﻮﮘﻴﺎ!‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 93‬‬
‫ﻗﻮت ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﻛﺎﭘﮍي‪ ،‬ﺳﮝﮍﻳﻦ ﺳﻬﻮ‪،‬‬
‫ﭰﺮي ﭰﻮڪ ڏﻫﻮ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﻨﺪي ان ري‪(35)”.‬‬
‫اﻫﮍا ﺳﺎﻣﻲ ﺟﻦ ﺳﺎن ﻫﻠﮡ ﻻ‪ ‬ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺟﺘﻦ ﭘﻴﻮ ﻛﺮي‪ ،‬ﺳﻲ ﺟﻮﮘﻲ ﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﺷﺎﻫﻨﻮاز ﺳﻮڍر ﺟﻮڳ ﻳﺎ ﺟﻮﮘﻴﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺟﻮڳ ﺟﻲ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﺪي ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻫﻦ ﻧﻈﺮﻳﻲ ﺟﺎ ﺣﺎﻣﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﺎﻛﻲ ﺟﺴﻢ ﮐﻲ روح‬
‫۽ ﺧﺪاﺋﻲ ﻣﻴﻼپ ﻻ‪ ‬روڪ ﭤﺎ ﺳﻤﺠﮭﻦ‪ .‬ﺟﻮڳ )‪ (Yoga‬ﺟﻮ اﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ اﻫﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ‬
‫اﻧﻬﻦ ﺷﻴﻦ ﮐﺎن ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﺠﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺧﺎﻛﻲ ﺟﺴﻢ ﮐﻲ ﺳﮕﮭﺎري رﮐﮡ ﻻ‪‬‬
‫ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ﺧﺎﻛﻲ ﺟﺴﻢ روح ﺟﻲ ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬رﻛﺎوٽ آﻫﻲ‪ ،‬ان‬
‫ﻛﺮي ان ﺟﻮ ﺿﻌﻴﻒ ﻫﺠﮡ ﺿﺮوري آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻧﻈﺮﻳﻲ وارن ﺟﻮ ﺧﻴﺎل آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ روح‬
‫ﮐﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻫﺎ ﺗﮍپ رﻫﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻫﻮ ان روح ﻣﻘﺪس ﺳﺎن وﭸﻲ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﺎن اﺻﻞ‬
‫۾ اﻫﻮ اﻟﮗ ﭤﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻮڳ ﻧﻈﺮﻳﻲ ﻣﻮﺟﺐ اﻫﺎ ﻣﻨﺰل ﺗﮇﻫﻦ ﻣﻤﻜﻦ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪،‬‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ان ﻻ‪ ‬ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻛﺠﻲ ۽ اﻫﺎ ﺟﺪوﺟﮭﺪ “ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ” ﺟﻲ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻛﺮڻ ﺿﺮوري آﻫﻲ‪(36) ”.‬‬
‫“ﺟﻮڳ ﺟﻮ ﭘﺘﻮ وﻳﺪڪ دور ۾ ﺑﻪ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ .‬اﭘﻨﺸﺪ ۽ ﻣﻬﺎﭜﺎرت ۾ ان ﺟﻮ‬
‫ذﻛﺮ ﻛﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﮅﻣﺖ ﺟﻲ دور ۾ ﻫﻦ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻲ وڏي ﻫﻤﺖ اﻓﺰاﺋﻲ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬دور ۾ اﻫﮍا ﺟﻮڳ ﭘﭽﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﺟﻮﮘﻲ ﭘﻴﺪا ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ ﺗﭙﺴﺎﺋﻦ ﮐﻲ ڏﺳﻲ‬
‫دﻧﻴﺎ ﺟﺎ وڏا وڏا ﻓﺎﺗﺢ دﻧﮓ رﻫﺠﻲ وﻳﺎ‪ 325 .‬ﻗﺒﻞ ﻣﺴﻴﺢ ۾ ﺳﻜﻨﺪر اﻋﻈﻢ ﺟﮇﻫﻦ‬
‫ﺳﻨﮅ ۾ آﻳﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻫﻮ ﺟﻮڳ ﺟﻲ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻧﻈﺎم ﮐﺎن ڏاڍو ﻣﺘﺎﺛﺮ ﭤﻴﻮ‪ .‬ﻫﻦ ڏﭠﻮ ﺗﻪ ﺟﻮﮘﻲ‬
‫ﻧﭩﻬﮡ اس ۾ ﻧﮕﺎ اﮔﮭﺎڙا ﺗﭙﺴﻴﺎﺋﻮن ﻛﺮي رﻫﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ .‬اﻫﻲ ﺟﻮڳ ﭘﭽﺎﺋﻴﻨﺪي درد ﺟﻲ‬
‫ﭘﻴﮍا ﺑﻪ وڏي ﺻﺒﺮ ۽ ﺗﺤﻤﻞ ﺳﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﺮي رﻫﻴﺎ ﻫﺌﺎ ﺳﻜﻨﺪر اﻋﻈﻢ ﺟﻮﮘﻴﻦ‬
‫ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻓﻮج ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺮڻ ﺟﻲ آڇ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ ﺟﻮﮘﻴﻦ ﺳﻜﻨﺪر ﺟﻲ‬
‫ﻣﻼزﻣﺖ ﮐﺎن اﻧﻜﺎر ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ‪ .‬ﺟﻮﮘﻲ ﺳﻜﻨﺪر ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺧﻮاﻫﺶ ﺗﻲ ﺑﻪ ﮐﻠﮡ‬
‫ﻟﮙﺎ ﺗﻪ ﻫﻮ دﻧﻴﺎ ﻓﺘﺢ ﻛﺮڻ ﺟﻮ ارادو ﭤﻮ رﮐﻲ‪ .‬ﺳﻜﻨﺪر ﮐﻲ ﺟﻮﮘﻴﻦ ﭼﻴﻮ ﺗﻪ ﺧﺎﻛﻲ‬
‫ﺟﺴﻢ ﻻ‪ ‬ﮐﻴﺲ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﭔﻪ ﮔﺰ زﻣﻴﻦ ﺟﻮ ﭨﻜﺮ ﻧﺼﻴﺐ ﭤﻴﻮ ﺗﻪ اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻨﺪس ﻻ‪‬‬
‫وڏي ﭼﺌﺒﻲ‪ .‬ﻫﻨﻦ ﺳﻜﻨﺪر اﻋﻈﻢ ﮐﻲ اﻫﻮ ﺑﻪ ﭼﻴﻮ ﺗﻪ “ان ﻣﺎن ﮀﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﭤﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮ‬
‫| ‪94‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺗﻮن ﺳﭵﻲ دﻧﻴﺎ ﻓﺘﺢ ﻛﺮﻳﻦ ۽ ﺗﻨﻬﻨﺠﻮ ﻣﻦ ﺗﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺶ ﮐﺎن ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﮐﺎﺋﻲ وﭸﻲ؟” ﺳﻜﻨﺪر اﻋﻈﻢ ﺟﻮﮘﻴﻦ ﺟﻲ اﻧﻬﻦ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﮐﺎن ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﻣﺘﺎﺛﺮ‬
‫ﭤﻴﻮ‪(37) ”.‬‬
‫اﻫﮍن ﺟﻮﮘﻴﻦ ﻻ‪ ‬ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﭼﻮي ﺗﻪ‪:‬‬
‫“ﺟﻲ ﭜﺎﻧﺌﻴﻦ ﺟﻮﮘﻲ ﭤﻴﺎن‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﻴﻦ ﭘﻴﺎﻟﻮ ﭘﻲ‪،‬‬
‫ﻧﺎﻧﮧ ﻧﻬﺎري ﻫﭣ ﻛﺮي‪ ،‬آﺋﻮن ات ﻧﻪ ﭤﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻪ ﺳﻨﺪو وﺣﺪت وي‪ ،‬ﻃﺎﻟﺐ ﺗﻮڙا ﻣﺎﮢﻴﻴﻦ‪(38)”.‬‬
‫ﻧﻪ ﻣﺎدي ﻧﻪ روﺣﺎﻧﻲ وﺟﻮد‪ ،‬ﭘﺎڻ ﺳﺎن ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻧﻪ ﺳﻠﻬﺎڙ‪ ،‬ﻧﺎﻧﮧ ﮐﻲ ﮘﻮﻟﻬﻲ ﻫﭣ‬
‫ﻛﺮي‪ ،‬آﺋﻮن‪ /‬ﻣﺎن وﻏﻴﺮه ﮐﻲ ﺧﺘﻢ ﻛﺮڻ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬وﺣﺪت ﺟﻲ رﺳﺘﻲ ﭘﻮﻳﻦ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮي‬
‫ڏﻳﮏ وﻳﮏ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎدي ﺻﻮرﺗﻦ ﺟﻲ ﻫﺠﮡ ﺳﺎن ﺳﭙﺮﻳﻦ ﺳﭧ ﻧﻪ ﻛﻨﺪو‪ .‬اﻫﻲ ﺳﭛ‬
‫ڍوﻧﮓ وﻳﺘﺮ واٽ ﮐﻲ وﻧﮕﻲ ﭤﺎ ﺑﮣﺎﺋﻴﻦ‪.‬‬
‫“ﺟﻲ ﭜﺎﻧﺌﻴﻦ ﺟﻮﮘﻲ ﭤﻴﺎن‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﮝﻴﻮن ﺳﻴﻠﻴﻮن ﮀﮇ‪،‬‬
‫دوﻧﻬﻴﻨﺌﻮن دور ﭤﻲ‪ ،‬ﻣﮍﻫﻲ ﻣﻮر َم اڏ‪،‬‬
‫ُﺳﭙﻴﺮﻳﺎن ﺟﻲ ﺳﮇ‪ ،‬ﻧﺎﻧﮕﺎ وان‪ ‬ﻧﮝﺌﻮ‪(39)”.‬‬
‫ﺟﻴﺴﺎﺋﻴﻦ ﺗﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﺠﮡ ﺟﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﻧﺎ ﺟﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﻔﺲ ﺟﻲ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻮاﻫﺸﻦ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺮﻳﻦ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﺗﻮن ﺟﻮڳ ﺟﻲ ﻻﺋﻖ ﻧﺎﻫﻴﻦ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ‬
‫ﭘﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﭘﻨﮅ ﭘﻴﻮ آﻫﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﭽﺮ ﮀﮇ‪ .‬ﭔﻨﻬﻲ ﭘﺎﺳﻦ ﺟﮭﻠﮡ ﺳﺎن ﻧﻘﺼﺎن ﺋﻲ‬
‫ﻣﻠﻨﺪو‪.‬‬
‫“ﺟﻮڳ ﻧﻪ ﺟﻮﮘﻮ ﺗﻮن‪ ،‬ﻛﺮﻳﻦ ﭘﭽﺎرون ﺟﻮڳ ﺟﻮن‪،‬‬
‫ﻫﻜﻮ ﭘﻨﮅ ﭘﺮﻳﻦ ﺟﻮ‪ ،‬ﭔﻲ ﺗﻨﻬﻨﺠﻲ ﭔﻮن‬
‫ﺳﺎﻣﻲ ﺳﻴﮣﻦ ڏون‪ ،‬روﻧﺪاﺋﻲ رت وﺋﺎ‪(40)”.‬‬
‫ﻫﻴﭡﻴﻮن ﺑﻴﺖ ﻣﻼﺧﻄﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ‪:‬‬
‫“ﺟﻮﮘﻲ ﻫﻮن ﻧﻪ ﺟﻴﺮا‪ ،‬ﭘﺎﺋﻲ ﺟﻮڳ َم ﺟﻲ‪‬‬
‫اي‪،‬‬ ‫ﻫﺎرﺋﺎ ﻫﻦ ﻛﻨﻦ ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﺳﮡ ﺳﻨﻴﻬﻮ‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 95‬‬ ‫| ‪96‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫وﭸﺎﺋﻲ وﺟﻮد ﮐﻲ‪ ،‬ﭘﺎﮢﺎن ﭘﺎﺳﻲ ﭤﻲ‪،‬‬ ‫اﻫﮍي رﻳﺖ اﻫﻲ وﺟﻮد ﮐﻲ ﭔﺎرڻ ﻛﺮي‪ ،‬ﭔﺎري ﻓﻨﺎ ﻛﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺟﻲ آگ ۾‬
‫َﻫ ِﮇﻫِﻦ ﻛﻮﻧﻬﻲ ﻫﻲ‪ ،‬ﭤﻮ اﺳﺎرا “آﺋﻮن” ﭼﻮﻳﻦ‪(41)”.‬‬ ‫ﺧﻮدي‪ ‬ﮐﻲ ﭔﺎرﻳﻦ ﭤﺎ‪ ،‬۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﻨﺰل ‘ﻋﺪم’ آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﻲ ‘ﻋﺪم’ ﺟﻲ آﺳﮡ ﺗﻲ‬
‫ﻫﻦ ﺑﻴﺖ ۾ ‘ﺟﻮﮘﻲ ﻫﻮن ﺗﻪ ﺟﻴﺌﺮا’‪ ،‬۾ روﺣﺎﻧﻲ وﺟﻮد ﺳﺎن اﻧﻜﺎر آﻫﻲ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاﺟﻤﺎن ﭤﻴﮡ ﻻ‪ ‬ﻛﺸﭧ ﻛﭩﻴﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫ﺟﻴﺌﺮو ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻲ ﺑﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺎﻫﻲ؛ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﮀﺎ آﻫﻲ؟ ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺑﻴﺖ ۾‪ ،‬ﻣﺎدي وﺟﻮد ﮐﻲ‬ ‫ﻣﺎدي ۽ روح ﺟﻲ ﻣﻴﻼپ ﺳﺎن ﺟﻴﻜﻮ ﭨﻴﻮن وﺟﻮد‪ /‬ﻋﻨﺼﺮ ﺟﮍي ﭤﻮ‪ ،‬ﺳﻮ‬
‫آﻫﻲ ‘ﻋﺪم ﻳﺎ ﻧﺎھ’‪ ،‬اﻫﻮ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻫﻲ اﻫﻮ ﺋﻲ ﺳﭻ ۽ ﺣﻖ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻛﻮ روپ‬
‫ﻧﺴﺖ وﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮي‪ ،‬اﻧﺪر ۾ ﻣﭻ ﭔﺎرڻ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻮ ﻛﺮي‪ُ ،‬اﻫﺎ ﺋﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭔﺮي ﺟﻦ‬
‫ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻛﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ اﺑﺘﺪا ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻛﺎ اﻧﺘﻬﺎ ﻧﺎﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭔﺎري‪ ،‬ﻋﺸﻖ ﺟﻲ آگ وﻏﻴﺮه‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ ُﻧﻜﺘﻲ ۽ ﻓﻜﺮ ﺳﺎن‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻲ ﻣﻴﺪان ۾ ﻟﻄﻴﻒ ﻫﻚ ﻗﺪم اﮘﺘﻲ‬
‫“ﺟﻮﮘﻲ ﺗﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﻮڳ ۾‪ ،‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﮘﭻ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﭡﻞ ﭤﻮ ﻧﻈﺮ اﭼﻲ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻲ ﺷﺎﮔﺮدن ﮐﻲ اﻧﻬﻲ ُﻧﻜﺘﻲ ﺗﻲ ﻟﻮﭼﮡ ﺟﻲ ﺿﺮورت‬
‫ﺳﮙﺎ ﺳﻴﻠﻴﻮن ﭼﻤﮍا‪ ،‬اي‪ ‬ﭘﮡ ﻛﻮڙو ﻛﭻ‪،‬‬ ‫آﻫﻲ‪.‬‬
‫وڍﻳﻮ ﭼﻴﺮو ﭼﭽﺮﻳﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ۾ اﭜﻮ ﭘﭻ‪،‬‬
‫ﺳﻮﺋﻲ ﭔﺎرج ﻣﭻ‪ ،‬ﺟﺌﻦ ﭔﺎﻫﺮ ﭔﺎڦ ﻧﻪ ﻧﻜﺮي‪(42)”.‬‬
‫ا ‪:‬‬
‫ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺑﻴﺖ ﺟﻲ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺳﭧ ﺟﻲ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﭼﺮڻ ۽ ﭔﺌﻲ ﭼﺮڻ ۾ ‘ﭘﺎڻ’ ﭔﻪ دﻓﻌﺎ‬ ‫ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ‪ :‬ﺟﺎ ُﮔﺮ ڏﻧﻲ ﮔﻮدڙي(‪‘ ،‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ’ )ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ﺣﻤﻴﺪ ﺳﻨﮅي(‬ ‫‪.1‬‬
‫ﻛﺘﺐ آﻧﺪو اﭤﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﭘﻬﺮﻳﻦ ﭘﺎڻ ﻣﺎن ﻣﺮاد ﻣﺎدي وﺟﻮد ﭔﺌﻲ ﭘﺎڻ ﻣﺎن ﻣﺮاد روﺣﺎﻧﻲ وﺟﻮد‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪1993 ،‬ع‪ ،‬ص‪5 :‬‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪6 :‬‬ ‫‪.2‬‬
‫ُ‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪6 :‬‬ ‫‪.3‬‬
‫ﭘﺎڻ‪،‬‬ ‫“ﻧﻜﻴﻦ ﮐﮣﻦ ﭘﺎڻ ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻮ ﺳﺎﮢﻦ‬ ‫ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻬﺮﻳﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،3:‬ﺛﻘﺎﻓﺖ ۽‬ ‫‪.4‬‬
‫اﻫﮍو ﺟﻦ اﻫﭹﺎڻ‪ ،‬آ‪ ‬ﻧﻪ ﺟﻴﻨﺪي ان ري‪(43)”.‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺣﺖ ﮐﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻨﮅ‪2009 ،‬ع‪ ،‬ص‪308 :‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺎدي ۽ ﻣﺎدي وﺟﻮد‪ ،‬ﻋﺮش‪ ،‬زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﭼﻨﮉ‪ ،‬ﺳﺞ ﻳﺎ‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪308 :‬‬ ‫‪.5‬‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺷﺌﻲ ﺟﻮ وﺟﻮد ﺋﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬آدﻳﺴﻴﻦ ﮐﻲ ُاﺗﻲ ﺣﻖ ۽ ﺳﭻ ﺟﻮ ﭘﻴﻮ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪310 :‬‬ ‫‪.6‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪310 :‬‬ ‫‪.7‬‬
‫“ﺟﺘﻲ ﻋﺮش ﻧﻪ ُاڀ ﻛﻮ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﻧﺎه ذرو‪،‬‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪311 :‬‬ ‫‪.8‬‬
‫ﻧﻜﻮ ﭼﺎڙاﻫﻮ ﭼﻨﮉ ﺟﻮ‪ ،‬ﻧﻜﻮ ﺳﺞ ﺳﺮو‪،‬‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪311 :‬‬ ‫‪.9‬‬
‫دڙو‪،‬‬ ‫دﻧﮓ‬ ‫ﻟﮗ‬ ‫ﺟﻮ‪،‬‬ ‫آدﻳﺴﻴﻦ‬ ‫ُاﺗﻲ‬ ‫ُ‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪311 :‬‬ ‫‪.10‬‬
‫ُ‬ ‫ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ‪ :‬ﺟﺎ ﮔﺮ ڏﻧﻲ ﮔﻮدڙي(‪‘ ،‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ’ )ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ﺣﻤﻴﺪ ﺳﻨﮅي(‬ ‫‪.11‬‬
‫ﻧﺎٿ ڏﭠﺎﺋﻮن ﻧﺎﻧﻬﻦ ۾‪(44)”.‬‬ ‫ﭘﺮي ُﭘﺌﻦ ﭘﺮو‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪1993 ،‬ع‪ ،‬ص‪7 :‬‬
‫اﻧﻬﻲ ﮐﺎن ﻋﻼوه ﻫﻚ ﭔﺌﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎم وڏي ۽ اﻫﻢ ﮘﺎﻟﻬﻪ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﻛﺮي‬ ‫ﺟﻮﻳﺮي‪ ،‬ﻧﻨﺪ‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ‪ :‬ﻧﻮري ۽ ﻧﺎري(‪’،‬ﻛﻼﭼﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺟﺮﻧﻞ’‪،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ‬ ‫‪.12‬‬
‫ﭤﻮ‪ ،‬ﺳﺎ آﻫﻲ‪‘ ،‬آﺳﮡ ﺟﻦ ﻋﺪم’ واري‪.‬‬ ‫ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬ڊﺳﻤﺒﺮ ‪2005‬ع‪ ،‬ص‪24 :‬‬
‫اﺑﮍو‪ ،‬ﺑﺪر‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ‪ُ :‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻧﻮري ۽ ﻧﺎري ﺟﻮﮘﻲ(‪‘ ،‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ’ )ﻣﺮﺗﺐ‪:‬‬ ‫‪.13‬‬
‫ُ‬
‫ﻛﻢ‪،‬‬ ‫آﻫﻴﻦ‬
‫ِ‬ ‫“ﺟﺰ وﭸﺎﺋﻴﻮ ﺟﻮﮘﻴﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻞ ﺳﻴﻦ‬ ‫ﺣﻤﻴﺪ ﺳﻨﮅي(‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪،‬‬
‫آﺳﮡ ﺟﻦ َﻋ َﺪ ُم‪ ،‬آﺋﻮن ﻧﻪ ﺟﻴﺌﻨﺪي ان ري‪(45)”.‬‬ ‫‪1993‬ع‪ ،‬ص‪15 :‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 97‬‬ ‫| ‪98‬‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽ م‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪16 :‬‬ ‫‪.14‬‬ ‫‪ .34‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪،‬ص‪312 :‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪17 :‬‬ ‫‪.15‬‬ ‫‪ .35‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪310 :‬‬
‫ُ‬
‫آﻏﺎ‪ ،‬ﻇﻔﺮ‪) ،‬ﻣﻀﻤﻮن‪ :‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ :‬ﻫﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﺟﺎﺋﺰو(‪‘ ،‬ﻧﺌﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ’‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪.16‬‬ ‫‪ .36‬ﺳﻮڍر‪ ،‬ﺷﺎﻫﻨﻮاز‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ‪ :‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ۽ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ(‪،‬‬
‫ﮐﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺟﻮﻻ‪ _‬آﮔﺴﭧ_ ﺳﻴﭙﭩﻤﺒﺮ ‪2006‬ع‪ ،‬ص‪09 :‬‬ ‫‘ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ’ )ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ﺣﻤﻴﺪ ﺳﻨﮅي(‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ‬
‫اﺑﮍو‪ ،‬ﺑﺪر‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ‪ُ :‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻧﻮري ۽ ﻧﺎري ﺟﻮﮘﻲ(‪‘ ،‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ’ )ﻣﺮﺗﺐ‪:‬‬ ‫‪.17‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪1993 ،‬ع‪ ،‬ص‪93 :‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪ ﺳﻨﮅي(‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪،‬‬ ‫‪ .37‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪94 :‬‬
‫‪1993‬ع‪ ،‬ص‪18 :‬‬ ‫‪ .38‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭔﻴﻮ‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،7 :‬ﺛﻘﺎﻓﺖ ۽ ﺳﻴﺎﺣﺖ‬
‫ﮐﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻨﮅ‪2009 ،‬ع‪ ،‬ص‪313 :‬‬
‫ﻗﺎدري‪ ،‬اﻳﺎز‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ‪ :‬ﺟﻲ ﭜﺎﻧﺌﻴﻦ ﺟﻮﮘﻲ ﭤﻴﺎن(‪‘ ،‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ’ )ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ﺣﻤﻴﺪ‬ ‫‪.18‬‬
‫‪ .39‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪313 :‬‬
‫ﺳﻨﮅي(‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪،‬‬
‫‪ .40‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪313 :‬‬
‫‪1993‬ع‪ ،‬ص‪63 :‬‬
‫‪ .41‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪313 :‬‬
‫ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﭔﺎﻧﻬﻮن‪ ،‬ﺧﺎن‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻬﺮﻳﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،1:‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ‬ ‫‪.19‬‬ ‫‪ .42‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪314 :‬‬
‫ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪2002 ،‬ع‪ ،‬ص‪27 :‬‬ ‫‪ .43‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪311 :‬‬
‫ﺟﻮﻳﺮي‪ ،‬ﻧﻨﺪ‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ‪ :‬ﻧﻮري ۽ ﻧﺎري(‪’،‬ﻛﻼﭼﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺟﺮﻧﻞ’‪،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ‬ ‫‪.20‬‬ ‫‪ .44‬ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﭔﺎﻧﻬﻮن‪ ،‬ﺧﺎن‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪،‬داﺳﺘﺎن ﭔﺎرﻫﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،21:‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ‬
‫ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬ڊﺳﻤﺒﺮ ‪2005‬ع‪ ،‬ص‪25 :‬‬ ‫ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪2002 ،‬ع‪ ،‬ص‪123 :‬‬
‫اﺑﮍو‪ ،‬ﺑﺪر‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ‪ُ :‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻧﻮري ۽ ﻧﺎري ﺟﻮﮘﻲ(‪‘ ،‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ’ )ﻣﺮﺗﺐ‪:‬‬ ‫‪.21‬‬ ‫‪ .45‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪31 :‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪ ﺳﻨﮅي(‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪،‬‬
‫‪1993‬ع‪ ،‬ص‪19 :‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪19 :‬‬ ‫‪.22‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭔﻴﻮ‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،36 :‬ﺛﻘﺎﻓﺖ ۽‬ ‫‪.23‬‬
‫ﺳﻴﺎﺣﺖ ﮐﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻨﮅ‪2009 ،‬ع‪ ،‬ص‪316 :‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪314 :‬‬ ‫‪.24‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪314 :‬‬ ‫‪.25‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪314 :‬‬ ‫‪.26‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪316 :‬‬ ‫‪.27‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪311 :‬‬ ‫‪.28‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪311 :‬‬ ‫‪.29‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪311 :‬‬ ‫‪.30‬‬
‫ُ‬
‫آﻏﺎ‪ ،‬ﻇﻔﺮ‪) ،‬ﻣﻀﻤﻮن‪ :‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ :‬ﻫﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﺟﺎﺋﺰو(‪‘ ،‬ﻧﺌﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ’‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪.31‬‬
‫ﮐﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺟﻮﻻ‪ _‬آﮔﺴﭧ_ ﺳﻴﭙﭩﻤﺒﺮ ‪2006‬ع‪ ،‬ص‪10 :‬‬
‫ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﻣﻴﻤﮡ ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ‪ُ :‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ(‪‘ ،‬ﺳﺮ‬ ‫‪.32‬‬
‫راﻣﻜﻠﻲ’ )ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ﺣﻤﻴﺪ ﺳﻨﮅي(‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪،‬‬
‫ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪1993 ،‬ع‪ ،‬ص‪71 :‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻬﺮﻳﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،39:‬ﺛﻘﺎﻓﺖ ۽‬ ‫‪.33‬‬
‫ﺳﻴﺎﺣﺖ ﮐﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻨﮅ‪2009 ،‬ع‪ ،‬ص‪311 :‬‬
 ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 99‬‬ ‫| ‪100‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫“ﻛﻨﺰ‪ ،‬ﻗﺪوري‪ ،‬ﻗﺎﻓﻴﻪ‪ ،‬ﭘﮍﻫﻲ ﻛﻴﻦ ﭘﮍﻫﻴﻮم‪،‬‬
‫ﺳﻮ ﭘﺎر ﺋﻲ ﭔﻴﻮم‪ ،‬ﺟﻴﺌﺎن ﭘﺮﻳﻦ ﻟﮅوم‪”.‬‬
‫ﺌ يﮭ ۾‬ ‫ﺌ‬ ‫۽ ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ ﺗﻪ‪،‬‬

‫۽‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ﻛﮍﻫﻦ ﻛﻴﻦ ُﻗ ُﻠﻮب ۾‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ﭘﮍﻫﻦ‪،‬‬

‫ِ‬ ‫“ﭘﮍﻫﺌﻮ ﭤﺎ‬
‫ﭘﺎﮢﺎ ڏوه ﭼﮍﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻲ ورق وراﺋﻦ وﺗﺮا‪(1) ”.‬‬
‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺧﺎص ﻛﺮي ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻴﻦ ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن‬ ‫ﻳﺎ اﭸﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﺌﻦ ﭼﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ۽ ﻋﺸﻖ ﺟﻮ ﺗﺬﻛﺮو ﺗﻤﺎم اﻫﻢ ﻣﻮﺿﻮع رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ‬ ‫ﻫﻼﺋﻴﺞ ﻫﻴﻨﺌﻦ ۾‪ ،‬اﻟﻒ ﺳﻨﺪي اوڙ‪،‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻦ ﻻ‪ ‬ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ۽ ﻋﺸﻖ ﮐﺎن ﻋﻼوه اﻻﻫﻲ رازن ﺟﻲ ﮐﻠﮡ ﺗﻲ ﭘﮡ‬ ‫ﺗﻪ ﻛﺘﺎﺑﻦ ﺟﻲ ﻛﻮڙ‪ ،‬ﻣﻨﺠﮭﺎن ﺋﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﭤﺌﻲ‪.‬‬
‫ﻋﻘﻴﺪو رﮐﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺗﻪ ﻓﻼن ﺑﺰرگ ﺗﻲ ا� ﺟﻲ رﺿﺎ ﺳﺎن ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ راز ﮐﻠﻴﺎ ۽ اﻟﻮﻫﻴﺖ‬ ‫اﭸﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭡﻴﻮن ﺑﻴﺖ ﻣﻼﺧﻄﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ؛‬
‫ﺟﻲ اوﻧﻬﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ اﭘﭩﺎر ﭤﻲ ۽ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ رازن ﺗﺎن ﺧﺪا ﺧﻮد اﻧﻬﻦ ﺑﺰرﮔﻦ وﺳﻴﻠﻲ‬
‫“اﮐﺮ ﭘﮍه اﻟﻒ ﺟﻮ‪ ،‬ورق ﺳﭛ وﺳﺎر‪،‬‬
‫ﭘﺮدا ﮐﻨﻴﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺑﺰرﮔﻦ ﺟﻲ ﭘﻮﺋﻠﮙﻦ ۽ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺟﻲ راﻫﮕﻴﺮن ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻪ‪ ،‬رﻧﮕﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫اﻧﺪر ﺗﻮن ُاﺟﺎر‪ ،‬ﭘﻨﺎ ﭘﮍﻫﻨﺪه ﻛﻴﺘﺮا‪(2) ”.‬‬
‫رﻧﮕﻦ ﺟﺎ راز ﻛﻴﺮ ﭤﻮ ﭴﺎﮢﻲ‪ .‬ﭔﻲ ﭘﺎﺳﻲ اﻧﻬﻦ ﺑﺰرﮔﻦ ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻴﻦ ۽ اﻧﻬﻦ ﺳﺎن واﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺎن اﻧﺪر ﺗﻪ اﺟﺎرﻳﻮ ﺋﻲ ﻛﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺋﻲ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ واٽ ﻟﮅﻳﺴﻴﻦ‪ .‬ﻧﻪ وري اﻟﻒ‬
‫واﻗﻌﻦ ۽ رواﻳﺘﻦ ﺗﻲ ﻏﻮر ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ رواﻳﺘﻮن ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺟﻲ اﺑﺘﮍ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻫﭣ آﻳﻮ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ ﭘﻨﺎ ﭘﮍﻫﻴﺎﺳﻴﻦ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺻﻮﻓﻴﻦ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻤﻦ ۽ ُﻣﻔﻜﺮن ﺟﻲ ﮘﻮڙﻫﻲ ﮘﺎﻟﮫ‬
‫اﻳﻨﺪﻳﻮن‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ اﻧﻬﻦ رواﻳﺘﻦ اﮘﻴﺎن ﮔﻮڏا ﮐﻮڙي ﭤﻮ ﮀﮇي‪ ،‬۽ اﭤﻨﺪڙ ﺳﻮاﻟﻦ ﺟﺎ ﺟﻮاب‬ ‫ﺳﻤﺠﮭﮡ ﺟﻲ ﺑﺠﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ ُاﻣﻲ‪ ،‬اڻ ﭘﮍﻫﻴﻞ ﭼﺌﻲ‪ ،‬اِﻫﻮ ﭼﻴﻮﺳﻴﻦ ﺗﻪ ﭘﮍﻫﮡ ۾ ﻛﻮ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ دﻣﺎغ ﺟﻲ وس ﮐﺎن ﭔﺎﻫﺮ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﮫ ﻟﮙﻨﺪي آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﮘﺎﻟﮫ ﮐﻲ واﺿﺢ ۽ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﻓﺎﺋﺪو ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺧﻮد ﮐﻲ اِﻫﻮ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻛﺮي وﻳﻬﻲ رﻫﻴﺎﺳﻴﻦ ﺗﻪ ﻛﻮ ﭤﻮ ﻛﺎﻏﺬ‬
‫ﻛﺮڻ ﺟﺎ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﺜﺎل ﭘﻴﺶ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪.‬‬ ‫ﻛﻮرﻳﻦ؟‬
‫ﺻﻮﻓﻴﻦ ﺟﻲ وﻳﺠﮭﻮ ﻋﻘﻞ ﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺮ ﻋﺸﻖ ﮐﻲ اﻫﻤﻴﺖ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﭻ‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻣﻨﺠﮫ ﻓﻨﺎ ﭤِﺌﺎ‪،‬‬ ‫“ﻇﺎﻫﺮ ۾ زاﻧِﻲ‪،‬‬
‫ﺟﻲ ﺗﻬﻪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ۽ اﺻﻞ ﺣﻘﻴﻘﺘﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺻﺮف ﻋﺸﻖ ﺟﻲ ذرﻳﻌﻲ ﺋﻲ ﭘﻬﭽﻲ ﺳﮕﻬﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬ ‫ﺟﻲ‪ُ ،‬‬
‫ﻛﮍﻫﻪ اﻧﺪر ﻛﺎﻧِﻲ‪،‬‬ ‫َﺗﻨِﻴﻦ ﮐﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ‬
‫ﺳﭽﻞ ﺳﺮﻣﺴﺖ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﻋﻘﻞ وارن ﮐﻲ ﭘﺮي ﮀﮇي ڏﻧﻮ آﻫﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﺌﺎﺋﻮن دِل ۾‪(3) ”.‬‬
‫ِ‬ ‫ﺣﺮف ﺣﻘﺎﻧِﻲ‪َ ،‬د ُور‬
‫“اوڏا ﻛﻴﻦ آﻳﺎ‪ ،‬ﻋﻘﻞ وارا ﻋﺸﻖ ﮐﻲ‪”.‬‬ ‫ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ۾ درد ﺟﻲ دور ۽ ﺳﻮر ﺟﻲ ﺳﺒﻖ ﺳﺎن ﻣﺎٺ ﻛﺮي اﻧﺪر‬
‫ﻗﺎﺿﻲ ﻗﺎدن ﭼﻴﻮ‪،‬‬ ‫۾ ﻓﻜﺮ ﻛﺮڻ ﺋﻲ ﻋﻠﻢ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن اﺻﻞ ﭘﺴﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﺳﻴﻞ ﭤﻴﺎم‪ ،‬ﭘﮍﻫﻴﺎم ﺟﻲ ﭘﺎﮢﺎن‪،‬‬ ‫“ﺳﻲ ﺋﻲ َ‬
‫ﭘﮍﻫﻦ‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ُ‬
‫ﺳﺒﻖ ُﺳﻮر‬ ‫“ﺟﻦ ﮐﻲ دور درد ﺟﻮ‪،‬‬
‫اﮐﺮ اﮘﻴﺎن اﭜﺮي‪ ،‬واﮘﻮن ﭤﻲ ورﻳﺎم‪”.‬‬ ‫ﻓِﻜﺮ َﭰﺮﻫﻲ َﻫ َﭣ ۾‪ ،‬ﻣﺎٺ ﻣﻄﺎﻟﻊ َ‬
‫ﻛﻦ‪،‬‬
‫ﻳﺎ وري‬
‫ﭘﻨﻮ ﺳﻮ ﭘﮍﻫﻦ‪ ،‬ﺟﮧ ۾ َﭘ َﺴﻦ ﭘﺮي ﮐﻲ‪(4) ”.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 101‬‬ ‫| ‪102‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻋﺸﻖ ﺳﺎن ﺳﻮا‪ ‬اﮐﺮ اﭜﺎﮘﺎ آﻫﻦ؛‬ ‫ﮀﭙﺎﻳﻞ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻣﻘﺪﻣﻲ ۾ﺳﭻ ﭼﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪‘ ،‬اﻫﮍي دﻋﻮيٰ ﮐﻲ رد ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺷﺎھ ﺟﻮ‬
‫ﻛﺌﺎ‪‬؟‬
‫ِ‬ ‫َﭘﮍﻫﻲ اﭜﺎﮘﺌﺎ! ﻗﺎﺿﻲ ﭤﮧ‬ ‫“اﮐﺮ‬ ‫دﻳﻮان ﺋﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺛﺒﻮت آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ُﻫﻦ ﻋﺮﺑﻲ ۽ ﻓﺎرﺳﻲ زﺑﺎﻧﻦ ﺟﻮ اوﻧﻬﻮ ُﻣﺤﺎورو‬
‫ﭜﻴﺮﻳﻦ ۽ ﭜﺎﺋِﻴﻴﻦ‪ ،‬اﻳﮇا اِي ﻧﻪ آ‪!‬‬ ‫ڏﻳﮑﺎرﻳﻮ آﻫﻲ‪ ’.‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺳﺎن ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻛﻲ ﻗﺪر درﺳﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﺮي ۽‬
‫َ‬ ‫ﻛﻲ ﻗﺪر ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺮ ﺗﺠﺮﺑﻲ ۽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ﻛﺮي‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ان زﻣﺎﻧﻲ ﺟﻲ‬
‫ا ِن ُﺳ ِﺮ ِ‬
‫ﻛﻲ ﺳﻨﺪو ﺳﺎ‪ُ ،‬ﭘ ِ‬
‫ﮁﺞ ﻋﺰازﻳﻞ ﮐﻲ‪(5) ”.‬‬
‫ﻟﻴﺎﻗﺖ آﻫﺮ‪ ،‬ﻫﺮ ﻋﻠﻢ ۾ ﭼﮝﻲ ﻣﻬﺎرت ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﻋﺮﺑﻲ ۽ ﻓﺎرﺳﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﺎﻫﺮ ﻫﻮ ۽‬
‫ﻛﻠﻲ ﺿﺎﺑﻄﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ اﻳﺌﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ﭔﻴﻦ ﭔﻮﻟﻴﻦ ﺳﺎن‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺎدري زﺑﺎن ﺗﻲ ﺗﻪ ﮐﻴﺲ ُ‬
‫ِﺳﭧ ﻧﻪ ﺳﻨﭝﺮان!‬ ‫َ‬
‫ﺳﺒﻖ! ﭘﻬﺮﻳﻦ‬ ‫“وﺳ ِﺮ َ‬
‫ﺋﻮم‬
‫َاﭸﺎ ﻫِﻲ َو َر ُق‪َ ،‬ﻫﻲ‪ !‬ﻣﻄﺎﻟِﻊ ﻧﻪ ﭤﺌﻮ!” )‪(6‬‬ ‫ﭘﮡ ﻛﻲ ﻗﺪر واﻗﻔﻴﺖ ُﻫﻴﺲ‪ ،‬ﺟﻬﮍوڪ ﺑﻠﻮﭼﻲ‪ ،‬ﺳﺮاﺋﻜﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺪي‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ‪ ،‬وﻏﻴﺮه‪ .‬ان‬
‫ﮐﺎن ﻋﻼوه ﺳﻨﺪس ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﻪ وﺳﻴﻊ ُﻫﺌﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ‪ ،‬ﺗﻮڙي ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﺟﻲ ﭔﻴﻦ‬
‫ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺑﻴﺖ ۾ ﻗﻮل‪/‬ﻛﺘﺎب‪/‬ورق‪/‬ﭘﮍﻫﮡ‪/‬ﻛﻬﮡ ﺟﻲ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﻋﻤﻞ‪/‬ﻓﻌﻞ‪/‬رﻫﮡ‬
‫ﭜﺎﮜﻦ ﺟﻲ ﻗﺼﻦ ۽ ﻛﻬﺎﮢﻴﻦ ﮐﺎن ﺑﻪ واﻗﻒ ﻫﻮ‪ .‬ﻗﺮآن ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﻓﻘﻪ‪ ،‬۽ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻮف ۽‬
‫ﺗﻲ زور آﻫﻲ‪.‬‬
‫وﻳﺪاﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺻﺮف ﻧﺤﻮ وﻏﻴﺮه ﺟﻮ ﮘﻮڙﻫﻮ اﭜﻴﺎس ﻛﻴﻮ ﭤﻮ ڏﺳﺠﻴﺲ‪ .‬ﻗﺮآن ﺷﺮﻳﻒ‪،‬‬
‫“ﺟﻦ‪ ‬ﺟﻦ‪َ ‬و َر َق وراﺋﻴﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻴﻦ‪ ‬ﺗﻴﻦ‪ ‬ڏﭠﻮ ڏوه‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻨﻮي ﻣﻮﻻﻧﺎ روم ۽ ﺷﺎھ ﻛﺮﻳﻢ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ اﻛﺜﺮ ﺳﺎﮢﺲ ﻫﻤﺮاه ﻫﻮﻧﺪا ُﻫﺌﺎ‪ ،‬۽ رواﻳﺖ‬
‫ﻛﻬﮣﻲ ﻛﺒﻮ ُ‬
‫ﻛﻮه؟ ﺟﻲ رﻫﮣﻲ رﻫﻴﻮ ﻧﻪ ﺳﭙﺮﻳﻦ‪(7) ”.‬‬ ‫ﺗِﮧ َ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻠﻬﻮڙي‪ ،‬ﻫﻚ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﻤﺪو ﺳﻮﻧﺎﻛﺎري دﺳﺘﺨﻂ ﻧﺴﺨﻮ‬
‫اﻟﺒﺮٽ آﺋﻨﺴﭩﺎﺋﻦ ﭼﻴﻮ ﺗﻪ” ‪Imagivation is more important than‬‬ ‫ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ روﻣﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺜﻨﻮي‪ ‬ﺟﻮ‪ ،‬ﮐﻴﺲ ﺗﺤﻔﻲ ﻃﻮر ڏﻧﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﺎڻ ﺟﻲ ﺷﺎھ ُاﻣﻲ‬
‫‪”.knowledge‬ﻛﺎﮘﺮ‪/‬ﻛﺘﺎﺑﻦ ﻣﺎن اﺳﺎن ﮐﻲ ﭴﺎڻ ﻣﻠﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ُاﻫﺎ ﭴﺎڻ اﺻﻞ ۾ ﺳﻮچ‪،‬‬ ‫ُﻫﺠﻲ ﻫﺎ ﺗﻪ اﻫﮍي ﺗﺤﻔﻲ ﻣﻮﻛﻠﮡ ﺟﻮ ﻛﻬﮍو ﻣﻘﺼﺪ؟ اﻧﻬﻦ ﭨﻨﻬﻲ ﻛﺘﺎﺑﻦ ۽ ﻋﻠﻤﻦ ﻣﺎن‬
‫ﻓﻜﺮ ۽ ‪ Imagination‬ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻮﭼﮡ ﺳﺎن ﺧﻴﺎل ﺟﮍن ﭤﺎ ۽ ﻛﻮ ﺑﻪ ﻓﻦ ﭘﺎرو‬ ‫ﻛﻦ آﻳﺘﻦ ۽ ﺑﻴﺘﻦ‬ ‫ﻛﻴﺘﺮا ﻣﻀﻤﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﻌﺮ ۾ داﺧﻞ ﻛﻴﺎ اﭤﺲ‪ ،‬۽ ﻛﭥﻲ ﻛﭥﻲ ﺗﻪ ِ‬
‫ﺳﺮﺟﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﭘﮡ اﻧﻬﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺮﭼﺸﻤﻲ ﺟﻮ ڏس ﭤﻮ ڏﺋﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﺘﺎب ﻣﺎن ُاﻫﻮ‬ ‫ﺟﻮ ﻫﻮ ﺑﻬﻮ ﺗﺮﺟﻤﻮ ڏﻧﻮ اﭤﺲ‪ ...‬اِﻫﺎ ﻻﺟﻮاب ﺛﺎﺑﺘﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﻧﻪ ورﻧﺪو‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻲ ﻛﺘﺎب ﻣﺎن ﻣﻠﻲ ﺳﮕﻬﻲ ﭤﻮ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﻳﮕﺎﻧﻮ ۽ ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺨﺺ ﻫﻮ‪(9) ”.‬‬
‫“ﻛﻮه ﭤﻮ ﻛﺎﮘﺮ ﻛﻮرﻳﻴﻦ؟ وﻳﭡﻮ وﭸﺎﻳﻴﻦ ﻣﺲ‪،‬‬ ‫ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ اﻧﻬﻦ ﺑﺰرﮔﻦ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻲ ﺳﺎک ﻫﻴﺌﻦ ﭤﻮ ڏي ﺗﻪ‪:‬‬
‫ڏور ﺗِﺌﺎﺋِﻴﻦ ِڏ ُس‪ ،‬اﮐﺮ ِﺟﺌﺎﺋﻴﻦ ُﺟﮍﻳﺎ‪(8) ”.‬‬ ‫ِ‬ ‫“ﺳﺎري رات ﺳﺒﺤﺎن‪ ،‬ﺟﺎﮘﻲ ﺟﻦ ﻳﺎد ﻛﻴﻮ‪،‬‬
‫ﭘﺮ ﮔﮭﮣﻲ وﻗﺖ ﮐﺎن اِﻫﺎ ﮘﺎﻟﮫ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﭤﻴﮡ ﻟﮙﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اِﻫﻲ ﻋﺎﻟﻢ‪ُ ،‬ﻣﻔﻜﺮ‪،‬‬ ‫اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﻣِﭩﻲ‪ ‬ﻟﮅو ﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ُاﻣﻲ ﻳﺎ اڻ ﭘﮍﻫﻴﻞ ﻧﻪ ُﻫﺌﺎ‪ ،‬ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﻴﻨﻮارﻳﻞ ﺳﺮ ۾ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﭘﭥﺮ ڊاﻛﭩﺮ‬ ‫ﻛﻮڙﻳﻦ ﻛﻦ ﺳﻼم‪ ،‬اﭼﻴﻮ آﮔﮫ ان ﺟﻲ‪(10)”.‬‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ اﮀﻼﻳﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻮ ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ُﻣﺘﻌﻠﻖ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬ ‫اﻧﻬﻦ ﺑﺰرﮔﻦ ﺟﻲ ﻣِﭩﻲ ﻣﺎن ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻲ وﭠﻲ؟ ﻛﻮڙﻳﻦ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ آﮘﮫ ﺗﻲ ﮀﻮ‬
‫“ﻋﺎم اﻋﺘﻤﺎد آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﮐﻲ ﺑﺎﺗﺮﺗﻴﺐ درﺳﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﺎﻧﻪ‬ ‫اﭼﻲ ﺳﻼﻣﻲ ﭜﺮﻳﻦ ﭤﺎ؟ ﮀﺎ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﺎري رات ﺟﺎﮘﮡ ﺳﺎن اِﻫﻮ ﻣﻘﺎم ﻣﻠﻴﻮ ﻳﺎ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻣﻠﻲ‪ .‬ان ﻣﺎن ﻣﻨﻄﻘﻲ دﻟﻴﻞ ﺳﺎن ﭼﺌﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﺒﻮ ﺗﻪ ﺷﺎھ‪ ،‬ﻛﻮ ُاﻣﻲ ﻳﺎ اﮢﭵﺎڻ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ‬ ‫ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻮ اﻧﮓ آﮔﻲ ازل ﮐﺎن ﺋﻲ ﻟِﮑﻲ ﮀﮇﻳﻮ ﻫﻮ؟ اﻧﻬﻦ ۽ اﻫﮍن ﭔﻴﻦ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ‬
‫‘ﺗﺤﻔﺘﻪ اﻟﻜﺮام’ ۾ ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﻛﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ وﻫﻢ آﻫﻲ‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ﭨﺮﻣﭗ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬ ‫ﺳﻮاﻟﻦ ﺟﺎ ﺟﻮاب ﮘﻮﻟﻬﮡ ﻻ‪ ‬اﺳﺎن ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻦ ﮐﻲ ﻣﻨﻮر ﻛﺮي‪ ،‬دﻣﺎغ ﺟﻮ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 103‬‬
‫ﮐﮍﻛﻴﻮن ﮐﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ۽ اﻧﻬﻦ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﺤﻴﺜﻴﺖ ﻋﺎﻟﻢ ﺳﻤﺠﮭﮣﻮ ﭘﻮﻧﺪو‪،‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﻛﻢ ۾ ﻫﻴﻞ ﺗﺎﺋﻴﻦ اﺳﺎن ﻧﺎﻛﺎم وﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪.‬‬
‫ﻫﻜﮍي ﭘﺎﺳﻲ اِﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ‘اﺷﺮف اﻟﻤﺨﻠﻮﻗﺎت’ آﻫﻲ‪ ،‬۽ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺟﻮ روح ﺧﺪاﺋﻲ ﻧﻮر ﺟﻮ ُﺟﺰ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎﻟﻚ ﭘﺎڻ ﻗﺎدر آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ﻣﻠﻴﻞ ﺳﻤﺠﮫ آڌار‬
‫ﭔﻲ ﻣﺨﻠﻮق ﮐﺎن ﻣﻌﺘﺒﺮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻤﺠﮫ ﺟﻮ ﻋﻠﻢ ۽ ﻋﻘﻞ ﺳﺎن ﮔﮭﺮو ﺗﻌﻠﻖ آﻫﻲ‪ .‬۽ اِﻫﺎ‬
‫ﺳﻤﺠﮫ‪ ،‬ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻧﻴﻜﻲ ۽ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮاﺋﻲ ﺋﻲ‪ ،‬۽ اِﻫﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺋﻲ ﻧﻴﻚ ۽ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮڻ‪/‬‬
‫ﻛﺮاﺋﮡ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد رﮐﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻴﺌﻦ اﻗﺒﺎل ﭼﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﺳﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻨﺘﻲ ﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﺖ ﭜﻲ‪ ،‬ﺟﻬﻨﻢ ﭜﻲ‪،‬‬
‫ﻳﻲ ﺧﺎﻛﻲ اﭘﻨﻲ ﻓﻄﺮت ۾‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﻮري ﻫﻲ ﻧﻪ ﻧﺎري‪.‬‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺒﺎرڪ آﻫﻲ ﺗﻪ‪‘ ،‬ﻋﻤﻠﻦ ﺟﻮ داروﻣﺪار ﻧﻴﺘﻦ ﺗﻲ آﻫﻲ’‪ .‬ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺸﻦ ﺗﻲ آڌارﻳﻞ آﻫﻲ ۽ ﺧﻮاﻫﺸﻦ ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﺳﻤﺠﮫ ﺳﺎن آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﺑﺪي ﺟﻲ ﭼﻮﻧﮉ ﻻ‪ ‬ﺳﻤﺠﮫ ﮔﮭﺮﺑﻞ آﻫﻲ‪ ،‬۽ اِﻫﺎ ﺳﻤﺠﮫ ﺋﻲ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺟﻲ اﻧﺴﺎن ﻫﺠﮡ ﺟﻮ ﻛﺎرڻ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻤﺠﮫ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ﻳﺎ ﻓﻬﻢ ﺟﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﺎ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﺘﺎن اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ﻣﻠﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﺳﻤﺎج ۽ ﻓﻄﺮت اﻫﻢ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن اڳ ﺟﻲ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ۽ ﺳﻮچ ﺟﺎ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﭘﮡ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪو ۽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ‪ .‬اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ذﻫﻦ ۾ رﮐﺠﻲ‬
‫ﺗﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ﻳﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪي ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﺷﻌﻮر ﺳﺎن آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻋﻤﺮ ﺟﻲ ﻫﻚ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺪ ﺳﺎن ﺟﮍﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺑﮣﺎﺋﻲ اﺳﺎن اﮘﺘﻲ ﻫﻚ ﺳﻮال‬
‫ﺗﻲ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭔﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﺻﻮﻓﻴﻦ وٽ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ۽ ﻋﻤﻞ ﮐﺎن وڌ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻋﺸﻖ ﮀﺎ آﻫﻲ؟ اِﻫﻮ ﺑﻪ ﻫﻚ وڏو ﺳﻮال آﻫﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ۾‬
‫ﻋﺸﻖ ﻓﻨﺎ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺎڻ وﭸﺎﺋﮡ آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎ اِﻫﻮ ﻓﻨﺎ ﭤﻴﮡ ﻳﺎ ﭘﺎڻ وﭸﺎﺋﮡ ﭘﻮﻳﺎن‬
‫ﻛﭥﻲ‪ ،‬ﻛﺎ ﺳﻮچ ﺳﻤﺠﮫ ﻳﺎ ﻋﻘﻞ ﺟﻮ ﻛﺮدار آﻫﻲ ﻳﺎ ﺑﻲ ﻋﻘﻠﻲ ۽ ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ۾ ﻋﺸﻖ‬
‫ﻛﺒﻮ آﻫﻲ ﻳﺎ ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﮀﺎ ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﻳﺎ ﺑﻲ ﻋﻘﻠﻲ ﻓﻨﺎ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪،‬‬
‫| ‪104‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻴﺎل ۾ اﺻﻞ ﺳﻤﺠﮫ ﺋﻲ اِﻫﺎ آﻫﻲ‪ ،‬اﺻﻞ ﻋﻘﻞ ﺋﻲ اِﻫﺎ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ آڌار ﺗﻲ‬
‫ﻋﺎﺷﻖ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ ﻋﻤﻴﻖ ۾ ﮔﮭﮍي ﭤﻮ ۽ ﺳﭻ ۽ ﺣﻖ ۾ ﻓﻨﺎ ﭤﻲ ﭤﻮ وﭸﻲ‪ .‬اﻫﮍي ﻋﻈﻴﻢ‬
‫‪ cause‬ﻻ‪ ‬ﺧﻮد ﮐﻲ ﻓﻨﺎ ﻛﺮي ﮀﮇڻ‪ ،‬ﺑﻲ ﻋﻘﻠﻲ ﺗﻪ ﻧﻪ ﭼﺌﺒﻲ‪ ،‬اﺻﻞ ﻋﻘﻞ ﺗﻪ اِﻫﺎ ﺋﻲ‬
‫ﻫﻮﻧﺪي‪ .‬ﭘﺮ ﮘﻬﻴﻠﻲ ﻟﻮڪ ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ۾ ﺑﺮاﺑﺮ اِﻫﺎ ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭼﺌﺒﻲ‪ .‬اﺳﺎن ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮫ‬
‫ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﻮچ ﮐﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺑﮣﺎﺋﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻋﻤﻞ ﮐﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺸﻖ ﮐﻲ‬
‫ﻓﻨﺎ ﭤﻴﮡ ﮐﻲ ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﻳﺎ ﺑﻲ ﻋﻘﻠﻲ ﻛﻴﺌﻦ ﭼﺌﻮن؟ ﮀﻮ اﻧﻬﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻲ ﻋﻘﻞ ۽ ﺑﻲ‬
‫ﺳﻤﺠﮫ ﭼﺌﻮن‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺎدي ﻣﻔﺎدن ۽ ﻓﺎﻋﺪن ﺟﻲ اﻧﮕﻦ ﺟﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎر آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ اﻧﻬﻦ دﻧﻴﺎوي ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ اﭜﺎﮘﺎ ﭤﻮ ﺳﮇي‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ اﻧﺪر ۾‬
‫اڌ ﭤﻴﮡ ۽ ﻓﻨﺎ ﭤﻴﮡ ﺟﻲ ﺳﮅ ﻧﭥﻲ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ‪.‬‬
‫وﺣﺪ ُه ﺟﻲ وڍﺋﺎ‪ ،‬ﻛﺌﺎ اﻻ‪ ‬ا� اڌ‪،‬‬ ‫“ َ‬
‫ﺳﻲ ڌڙ َﭘ ِﺴﻲ ﺳﮅ‪ ،‬ﻛﮧ اﭜﺎﮘﻲ ﻧﻪ ﭤﺌﻲ‪(11) ”.‬‬
‫اڌ ﭤﻴﮡ ﺟﻲ ﺳﮅ ﭤﺌﻲ ﭤﻲ‪ ،‬۽ ﺳﮅ ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻮاﻫﺶ ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﺳﻤﺠﮫ ۽ ﺳﻮچ ﺳﺎن‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ ﭘﺲ ﭘﺮده ﭘﮡ ﻋﻘﻞ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﺎ ﻋﻠﻢ ﺳﺎن ﭘﮡ ﺟﮍﻧﺪي‬
‫آﻫﻲ‪ .‬اﻫﮍي رﻳﺖ ﻋﻠﻢ ﺟﻮ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﺳﺎن ﮔﮭﺮو ﺗﻌﻠﻖ آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻧﺼﺮ ﺳﺮاج ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬اﺻﺤﺎب ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﻓﻘﻬﺎ‪ ‬۽ ﺻﻮﻓﻴﻪ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻫﺮ‬
‫ﻫﻚ ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻤﻞ‪ ،‬۽ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺳﺎن ﻣﻮﺻﻮف آﻫﻲ ۽ درﺣﻘﻴﻘﺖ اﻧﻬﻦ ﻣﺎن‬
‫ﻫﺮ ﺻﻨﻒ ۾ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻓﻬﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺎم‪ ،‬ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻓﻘﻪ‪ ،‬۽ ﺑﻴﺎن )ﺗﻘﺮﻳﺮ( ﻣﻠﻲ ﭤﻲ‪(12) ”.‬‬
‫ان ﮐﺎن ﻋﻼوه ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺟﺎ ﭘﺎﻧﮅﻳﺌﮍا روﺣﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻤﻨﮉن ۽ درﻳﺎﺋﻦ ﺟﺎ دﻟﻴﻞ ۽ ﮔﻬﺮاﻳﻮن رﮐﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ ﻣﻨﺰﻟﻦ ﺟﻲ ﺑﺎري ۾‬
‫ﻣﺤﺘﺮم ﺳﺮﻓﺮاز اي‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﺘﺎب ‘ﻓﻘﻴﺮي رﻧﮓ’ ۾ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ وﻻﻳﺖ‬
‫ﻳﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻃﻨﻲ ﺟﻮن ‪ 19‬ﻣﻨﺰﻟﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻫﻦ رﻳﺖ آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﭘﻬﺮﻳﻦ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ اﻫﮍا ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﻣﺎن اﻛﺜﺮ ﮐﻲ ﭘﺎڻ ﺑﻪ ﭘﺮوڙ ﻧﻪ‬
‫ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﻮ اﻫﻲ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻃﻨﻲ‪ ‬ﺟﻲ راﻫﻪ ﺗﻲ ﻫﻠﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﺪن‬
‫ﺗﻌﺪاد ‪ 40،000‬ﭼﺎﻟﻴﻬﻪ ﻫﺰار ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﮐﻴﻦ اﻫﻞ ا�‪ ،‬اﻫﻞ ارﺷﺎد‪ ،‬رﺟﺎل‬
‫ا� ﺑﻪ ﭼﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻲ ﭘﺎڻ ﺗﻲ رﮐﻴﻞ ﻛﻢ ﺳﺮ اﻧﺠﺎم ڏﻳﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻨﻦ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 105‬‬ ‫| ‪106‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻻ‪ ‬ﺗﻪ ﻣﻮﻛﻞ ﺟﻮ ﺑﻪ ﻛﻮ ﺗﺼﻮر ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﺧﺪا ﻧﻪ ﻛﺮي ﺟﻮ اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻛﻮ ﻏﻴﺮ‬ ‫اﻛﺜﺮ ﺳﺘﻦ ﺳﺘﻦ ﺟﻲ ﭨﻮﻟﻦ ۾ ﻫﻠﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻚ رواﻳﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻧﻬﻦ اﺑﺪاﻟﻦ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﭤﻲ وﭸﻲ ﺗﻪ ﻫﻜﺪم ﺳﻨﺪس ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﭔﻴﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ اﭼﻲ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬اﻳﺌﻦ‬ ‫ﻣﺎن ‪ 11‬ﭴﮣﻦ ﺟﻲ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻛﺮم ا� وﺟﻪ ﺟﻲ روﺿﻲ ﺗﻲ ﻧﮕﺮاﻧﻲ‬
‫اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﺗﻌﺪاد ﭘﻮرو ﭼﺎﻟﻴﻬﻪ ﻫﺰار ﺋﻲ رﻫﻨﺪو آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﺮﮢﻲ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﻫﻞ اﻟﺤﻖ’ ﻳﺎ ‘اﻫﻞ ﻋﻤﺮان’‬
‫ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻃﻨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭔﻲ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ ﭘﻬﺘﻞ اﻧﺴﺎن ‘ ِ‬ ‫‪.2‬‬ ‫ﻫﻦ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ اﭠﻴﻦ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ ﭘﻬﺘﻞ اﻧﺴﺎن ‘ﻣﻘﺮب اﻟﺤﻖ’ ﭼﻴﺎ وﻳﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬ ‫‪.8‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺳﮇﺑﺎ آﻫﻦ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﺗﻌﺪاد ‪ 272‬ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻛﺠﻬﻪ ‘ ِ‬ ‫ﻫﻲ‪ ‬ان ﻋﻠﻢ ﺟﻲ اﻧﺘﻬﺎﺋﻲ اﻫﻢ ﻣﻨﺰل آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ڏﻳﮡ ﺗﻲ ﻣﺎﻣﻮر ﭤﻴﻞ‬
‫ﻜﺮ’ ان ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻲ‬‫ﺣﺎﻟﺖ َﺳ ُ‬
‫ﺻﺤﻮ’ ۾ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ِ ‘ .‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ َ‬‫ﻜﺮ’ ۽ ﻛﺠﻬﻪ ‘ ِ‬ ‫َﺳ ُ‬ ‫ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ ۽ ﺳﻨﺪن ﺗﻌﺪاد ﭼﺎﻟﻴﻬﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﻮﻋﻴﺖ ۾ ﺑﻈﺎﻫﺮ اﺑﺪال‬
‫ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ اﻧﺴﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﻮش ﺣﻮاس ﮐﺎن ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﭤﻲ وﻳﻨﺪو‬ ‫ﺋﻲ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ .‬اﭸﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺌﻦ ﻫﻚ ﻗﺪم اﮘﺘﻲ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ ۽ ﻫﻮ ﻣﺎﮢﻬﻦ ۾‬
‫ﺣﺎﻟﺖ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺋﻲ ذﻫﻦ ﺗﻲ ﺿﺎﺑﻄﻮ ﻧﻪ رﻫﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ‘ ِ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﺟﻮ ﭰﻬﻼ‪ ‬ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺻﺤﻮ’ ۾ رﻫﻨﺪڙ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻫﻮش ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ذﻫﻦ ﺗﻲ ﻣﻜﻤﻞ ﺿﺎﺑﻄﻮ رﮐﻴﻞ‬ ‫َ‬ ‫ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻋﻠﻢ رﮐﻨﺪڙن ﺟﻲ ﻧﺎﺋﻴﻦ ﻣﻨﺰل وارن ﮐﻲ ‘اﺑﺮار’ ﺳﮇﺑﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪن‬ ‫‪.9‬‬
‫رﻫﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ‪ 227‬رﻫﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻦ ﻣﺎن ﭨﻲ ﻫﺮ وﻗﺖ ﺣﻀﻮري‪) ‬ﺣﻀﺮت رﺳﻮل‬
‫ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ ﭨﻴﻦ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ ﺟﻴﻜﻲ اﻧﺴﺎن ﭘﻬﺘﻞ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﮐﻲ‬ ‫‪.3‬‬ ‫ﺟﻲ( ۾ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ ۽ ﺑﺎﻗﻲ ‪ 224‬دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻧﻈﺮداري ﻛﻨﺪا رﻫﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬
‫‘اوﺗﺎر’ ﭼﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪) .‬ﻫﻲ ﻟﻔﻆ ﻫﻨﺪي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬ ‫ﻫﻦ ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ ڏﻫﻴﻦ ﻣﻨﺰل وارن ﺟﻮ ﻣﻘﺎم ‘ﻗﻄﺐ’ ﮐﺎن ﻣﭥﺎﻧﻬﻮن آﻫﻲ‪،‬‬ ‫‪.10‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻟﭥﻞ آﻫﻲ( ‘اوﺗﺎرن’ ﺟﻮ ﮘﺎﮢﻴﭩﻮ ‪ 373‬ﻫﻚ ﺋﻲ دور ۾ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ۽‬ ‫ٰ‬ ‫ﭘﺮ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﻣﻨﺠﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻨﺎزل ﻳﺎ ﻃﺒﻘﺎت ۾ ‘ﻗﻄﺐ’ ﮐﺎن ﮔﻬﭧ‬
‫ُ‬
‫اﻫﻲ زﻣﻴﻦ ﺟﻲ ﭼﻮڌاري‪ ،‬ﭼﺌﻦ ﺑﺮﺟﻦ ﺗﻲ ﭘﻬﺮﻳﺪار ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ ۽ ‘ﻏﻮث’ ﭼﻮاﺋﻴﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻚ ﺋﻲ وﻗﺖ ۾ ‘ﻏﻮث’ ﺑﻈﺎﻫﺮ‬
‫ﭼﻮﭤﻴﻦ ﻣﻨﺰل ﭘﻬﺘﻞ اﻧﺴﺎﻧﻦ ﮐﻲ ‘ﺻﺎﻟﺤﻴﻦ’ ﺳﮇﺑﻮ آﻫﻲ‪ .‬دﻧﻴﺎ ۾ ﺳﻨﺪن ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪.4‬‬ ‫ﻫﻜﮍو ﺋﻲ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ‘ﻏﻮث اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ’ ﭼﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻲ اﺻﻞ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ َ‬
‫ﺻﺤﻮ’ ۾ رﻫﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬ ‫‪ 676‬ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻛﺠﻬﻪ ‘ ِ‬ ‫۾ ﭨﻲ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﻣﺎن ﭔﻪ آرام م رﻫﻨﺪا آﻫﻦ ۽ ﻫﻜﮍو ﺋﻲ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ‬
‫ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻃﻨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﻨﺠﻴﻦ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ ﭘﻬﺘﻞ اﻧﺴﺎﻧﻦ ﮐﻲ ‘اوﺗﺎد’ ﺳﮇﺑﺎ آﻫﻦ‪.‬‬ ‫‪.5‬‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻛﻨﺪو رﻫﻨﺪو آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﮐﻴﻦ ﻻﻫﻮت ۽ ﺗﺎﻫﻮت ﺗﻲ ﻧﻈﺮداري‪ ‬ﺗﻲ ﻣﻘﺮر ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻮ ﺗﻌﺪاد ۾‬ ‫ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻳﺎ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺟﻲ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ ﻳﺎرﻫﻴﻦ ﻣﻨﺰل ﻣﺎﮢﻴﻨﺪڙ اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ‘ﻧﻘﻴﺐ‬ ‫‪.11‬‬
‫‪ 233‬ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻲ‪ ‬ﺋﻲ ُاﻫﺎ ﻣﻨﺰل آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺘﺎن ‘ ُﻓﻘﺮا‪ ’‬ﺟﻮ اﺻﻞ روح‬ ‫َ‬
‫ﺻﺤﻮ’ ۾‬ ‫اﻋﻠﻲ’ ﺟﻲ ﻟﻘﺐ ﺳﺎن ﻳﺎد ﻛﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﻫﻤﻴﺸﮧ ‘ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ٰ‬
‫ﻧﻜﺮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬۽ ‘ﻓﻘﺮ’ ﺟﻲ اﺑﺘﺪا ﭤﻴﻨﺪي آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ َ‬
‫ﺻﺤﻮ ان ﻛﺮي ﺑﻬﺘﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ان ﻣﻨﺰل ﺗﻲ ﭘﻬﺘﻞ اﻧﺴﺎﻧﻦ‬ ‫رﻫﻨﺪا آﻫﻦ‪ِ .‬‬
‫ﻫﻦ ﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﮀﻬﻴﻦ ﻣﻨﺰل ﺗﺎﺋﻴﻦ رﺳﻴﻞ ﺷﺨﺺ ﮐﻲ ‘اﺧﻴﺎر’ ﭼﻴﻮ‬ ‫‪.6‬‬ ‫ﮐﺎن ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﭜﻼﺋﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﭔﻮل ﻧﻜﺮﻧﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﮐﻴﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ زﺑﺎن ﺗﻲ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ َ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ َﺳ ُ‬ ‫ﻜﺮ‬‫ﺿﺎﺑﻄﻮ رﻫﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﻮ ﺗﻪ ورﻧﻪ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﻫﻮ ان ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎن ﻧﻜﺮي َﺳ ُ‬
‫ﺻﺤﻮ’ ۾ رﻫﻨﺪڙ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪،‬‬ ‫ﻜﺮ’ ۽ ‘ ِ‬ ‫وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﺑﻪ ‘ ِ‬
‫ﻫﻮ ﻛﻞ ﻛﺎﺋﻨﺎت ۾ ‪ 313‬ﺟﻲ اﻧﮓ ۾ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺬب ۾ اﭼﻲ‪ ،‬ﻛﺎ اﻫﮍي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﻪ ﭼﺌﻲ‬
‫ﺟﻲ ﺣﺎﻟﺖ ۾ ﻫﻠﻴﺎ وﻳﻨﺪا آﻫﻦ ۽ ِ‬
‫ﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻦ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ ﭘﻬﺘﻞ اﻧﺴﺎن ﻣﺸﻬﻮر ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ ۽ ﺳﻨﺪن ﻻ‪‬‬ ‫‪.7‬‬ ‫ﺧﻠﻖ ﺧﺪا ﺟﻮ ﻧﻘﺼﺎن ﭤﺌﻲ‪ .‬ان ﻛﺮي ﻫﻮ ﺣﺎﻟﺖ َ‬
‫ﺻﺤﻮ ﺗﻲ‬ ‫وﺟﻬﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن ِ‬
‫اﻛﺜﺮ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭼﻮﻧﺪا آﻫﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻲ ‘اﺑﺪال’ آﻫﻦ‪ .‬ﻛﺎﺋﻨﺎت ۾ ﺳﻨﺪن ﭨﻮﻟﻲ ۾‬ ‫ﻛﺎرﺑﻨﺪ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪ 72‬ﭴﮣﺎ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ .‬اﻧﻬﻦ اﺑﺪاﻟﻦ ﻣﺎن ﻛﺠﻬﻪ ﺣﻀﺮت ﺧﻀﺮ ﻋﻠﻴﻪ رﺣﻤﺖ ﺳﺎن‬ ‫ﻫﻦ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ ﭔﺎرﻫﻴﻦ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ ﻣﺎﻣﻮر ﻓﺮدن ﮐﻲ ‘رﻗﻴﺐ ﻋﻠﻲ اﻟﺤﻖ’ ﺳﮇﺑﻮ‬ ‫‪.12‬‬
‫ﮔﮇ ﮔﻬﻤﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬۽ ﻛﺠﻬﻪ دﻧﻴﺎ ۾ اڏار ﻛﻨﺪا ﭘﺴﺎر ﻛﻨﺪا رﻫﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻮ‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ اﻫﻮ ﭘﺪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻣﻨﺼﻮر ﺣﻼج ﻋﻠﻴﻪ رﺣﻤﺖ ﭘﻬﺘﻮ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻫﻮ‪‘ .‬رﻗﻴﺐ ﻋﻠﻲ اﻟﺤﻖ’ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻪ ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺎڻ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻲ اﻫﮍن ﺷﺨﺼﻦ ﺟﻲ ﺧﻮﺷﺒﻮ‪‬‬‫ٰ‬ ‫ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﻛﻮ ﺑﻴﺎن ﻧﻪ ڏﻳﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ا�‬
‫ﭘﺎڻ ﻛﺎﺋﻨﺎت ۾ ﭘﮑﻴﮍي ﮀﮇﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻨﻦ ﺗﻲ ﺟﮇﻫﻦ اﻫﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺎري‬
‫ﭤﻴﻨﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﻨﺪن رﺳﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭘﺪ ﺳﻨﺪن آڏو اﭼﻲ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ ۽ ﻫﻮ ﭘﺎڻ‬
‫ﻫﺮﺗﻮ ‘اﻧﺎاﻟﺤﻖ’ ﺟﻮ ﻧﻌﺮو ﻫﮣﻲ وﻳﻬﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ اﻫﮍا دروﻳﺶ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﻫﭥﺎن‬
‫ﺷﻬﻴﺪ ﭤﻲ وﻳﻨﺪا آﻫﻦ‪‘ .‬رﻗﻴﺐ ﻋﻠﻲ اﻟﺤﻖ’ اﻫﮍو ﻣﻘﺎم آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ اوﻟﻴﺎ‪ ‬ا�‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺣﻀﻮر ۾ رﻫﻲ‪ ،‬ﮐﻴﺲ اﻫﮍو ﭘﻴﺎر ﻛﺮڻ ﻟﮙﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﻨﺪن‬ ‫ٰ‬
‫دوري؛ دوري ﺋﻲ ﻧﻪ رﻫﻨﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﻫﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﺬب ﺟﻲ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫۾ اﭼﻲ‪‘ ،‬اﻧﺎﻟﺤﻖ’ ﺟﻮ ﻧﻌﺮو ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮي وﺟﻬﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ‬
‫ﺑﺴﻄﺎﻣﻲ ﻋﻠﻴﻪ رﺣﻤﺖ ﺑﻪ ﭨﻲ ﭜﻴﺮا ان ﺣﺎﻟﺖ ۾ آﻳﻮ ﻫﻮ‪ ،‬۽ دﻋﻮيٰ ﻛﺮي وﻳﭡﻮ‬
‫ﻫﻮ ﺗﻪ “اﻧﻲ ﺻﺒﺤﺎﻧﻲ ﻣﺎ اﻋﻈﻢ ﺷﺎﻧﻲ”‪ ،‬ﭘﺮ اﺗﻔﺎق ﺳﺎن ﺑﭽﻲ وﻳﻮ ﻫﻮ‪.‬‬
‫‪ .13‬ﺗﻴﺮﻫﻴﻦ ﻣﻨﺰل اﻫﮍو ﻣﻘﺎم آﻫﻲ ۽ ان ﻣﻨﺰل ﺟﻲ دﻧﻴﺎ ۾ وڏي دﻋﻮيٰ ﻛﺌﻲ‬
‫وﻳﻨﺪي آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﺎ ﻣﻨﺰل ‘ﻗﻄﺐ’ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﺋﻲ وﻗﺖ ﭨﻲ ﻗﻄﺐ ﻫﻮﻧﺪا‬
‫آﻫﻦ ۽ زﻣﻴﻦ ﺟﻲ ﭼﺌﻦ ﻛﻨﮉن ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻧﮕﺎﻫﻪ رﮐﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻛﻨﺪي ﻫﻮ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﺑﻪ وﭸﺎﺋﻲ وﻳﻬﻨﺪا آﻫﻦ‪‘ .‬ﻗﻄﺐ’ ﺟﻮ ﺗﻤﺎم وڏو ﻣﻘﺎم ۽‬
‫ذﻣﻴﻮارﻳﻮن ﺑﻪ وڌﻳﻚ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪ .14‬ﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭼﻮڏﻫﻴﻦ ﻣﻨﺰل ‘ﻗﻄﺐ اﻻﻗﻄﺎب’ ﺟﻲ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ‬
‫اﻫﮍو ﻣﻘﺎم آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﻛﻮﺋﻲ اوﻟﻴﺎ‪ ‬ان ﻣﻘﺎم ﺗﻲ ﭘﻬﭽﻨﺪو آﻫﻲ ﺗﻪ ڏاﻛﻲ‬
‫اﮘﺘﻲ وڌﻧﺪو وﻳﻨﺪو آﻫﻲ ۽ وﭸﻲ ‘ﻗﻄﺐ اﻻﻗﺘﺎب’ ﺟﻲ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ رﺳﻨﺪو‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻛﺎﺋﻨﺎت ۾ ‘ﻗﻄﺐ اﻻﻗﻄﺎب’ ﻫﻜﮍو ﺋﻲ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﭘﻮري‬
‫ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺗﻲ ﻧﻈﺮ رﮐﻨﺪو آﻫﻲ‪‘ .‬ﻗﻄﺐ اﻻﻗﻄﺎب’ ﺟﻲ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ ﭘﻬﭽﮡ ﮐﺎن‬
‫اڳ ‘ﻗﻄﺐ اﻻﺑﺪال’‪‘ ،‬ﻗﻄﺐ اﻻرﺷﺎد’ ۽ ‘ﻗﻄﺐ اﻟﻤﺴﺌﻠﻪ ﻋﻴﻦ’ ﺟﻮ ﻣﻘﺎم ﺑﻪ‬
‫اﻳﻨﺪو آﻫﻲ ۽ اﻧﻬﻦ ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬ﻫﻜﮍو درﺟﻮ ‘ﻗﻄﺐ اﻟﻤﺪار’ ﺟﻮ ﭘﮡ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﻮ وڌﻳﻚ ﺟﻬﻮﻧﻮ ‪ senior‬ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪‘ .‬ﻗﻄﺐ اﻟﻌﺎﻟﻢ’‪‘ ،‬ﻗﻄﺐ‬
‫اﻻوﺗﺎر’ ۽ ‘ﻗﻄﺐ اﻟﻘﻠﻨﺪر’ ﺟﻮ درﺟﻮ ﺑﻪ ‘ﻗﻄﺐ اﻻﻗﺘﺎب’ ﺟﻲ ﻣﻨﺎزل ﻣﺎن‬
‫آﻫﻦ‪ .‬اﻫﮍي‪ ‬ﻃﺮح اﻧﻬﻦ ۾ ﻫﻜﮍو ‘ﻗﻄﺐ اﻟﺸﺎﻫﻪ’ ﺟﻮ ﻣﻘﺎم ﺑﻪ اﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪.‬‬
‫دوران ﺣﺞ ﺑﻴﺖ ا� ﮔﻬﮣﻮ ﺗﮣﻮ‬
‫ِ‬ ‫اﻫﻲ ﻛﺎﺋﻨﺎت ۾ ‪ 13‬ﺟﺎﻳﻦ ﺗﻲ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪| 107‬‬ ‫| ‪108‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻛﻌﺒﺖ ا� ﻳﺎ ﻣﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام ﻋﻈﺎم ﻃﻮر ﺳﺎري ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﮀﺎﻧﻴﻞ رﻫﻨﺪا‬
‫آﻫﻦ‪‘ .‬ﺣﺠﺮ اﺳﻮد’ ﺗﻲ اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻫﺮ وﻗﺖ ﻛﻮ ﻧﻪ ﻛﻮ ﻣﻮﺟﻮد رﻫﻨﺪو آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .15‬ﻋﻠﻢ ﻟﺪﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﻨﺪرﻧﻬﻦ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﺷﺨﺺ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﻮ‬
‫اﻋﻠﻲ’ ﻫﻚ وﻗﺖ ۾ ﻫﻜﮍو ﺋﻲ‬ ‫اﻋﻠﻲ’ ﻛﻮﭠﺒﻮ آﻫﻲ‪‘ .‬ﻧﮕﺮان ٰ‬ ‫‘ﻧﮕﺮان ٰ‬
‫ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .16‬ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ ﺳﻮرﻫﻴﻦ ﻣﻨﺰل ‘اﻣﺎم’ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ .‬اﻣﺎم ﻃﺮﻳﻘﺖ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻦ ﺟﻮ واﻟﻲ ۽ ﻧﻈﺮدار ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻚ دور ۾ ﺳﻨﺪن ﺗﻌﺪاد ﭼﺎر‬
‫ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ وﻗﺖ ﭘﻮرو ﻛﺮي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﻨﺪا رﻫﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻜﮍو‬
‫اﻣﺎم دﻧﻴﺎ ۾ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﻮري ﻛﻨﺪو آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﻴﻮ ﺳﻨﺪس ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﻣﻮﻛﻠﻴﻮ‬
‫وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .17‬ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻃﻨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﺘﺮﻫﻴﻦ ﻣﻨﺰل ﺑﻪ ‘اﻣﺎم’ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻲ ﭔﺎرﻧﻬﻦ اﻣﺎم آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺟﻦ ﻣﺎن اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ۽ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮐﻲ ﻣﮍﻧﻲ ﺗﻲ‬
‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺣﺎﺻﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﻨﻬﻲ ﺟﻮ ُرﺗﺒﻮ اﻧﺘﻬﺎﺋﻲ ﻣﭥﺎﻧﻬﻮن آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﻫﺎڻ اﻫﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ‬
‫ﺧﺘﻢ ﭤﻲ ﭼﻜﻮ ﺳﻨﺪن ﻣﻘﺎم ﺗﻲ ﭔﻴﻮ ﻛﻮ ﺑﻪ ﻧﻪ ﭘﻬﺘﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .18‬ارڙﻫﻦ ﻣﻨﺰل ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻛﺮم ا� وﺟﻪ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻮ ‘ﺑﺎب اﻟﻌﻠﻢ’ ۽‬
‫‘ﺑﺎب اﻟﺒﻮﺗﺮاب’ ﺟﻲ ﻟﻘﺒﻦ ﺳﺎن ﻧﻮازﻳﻞ آﻫﻲ‪ .‬ان ﻣﻘﺎم ﺗﻲ ﭔﺌﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ‬
‫وﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ رﺳﺎﺋﻲ ﻧﺎﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .19‬اﮢﻮﻳﻬﻴﻦ ﻳﺎ آﺧﺮي ﻣﻨﺰل رﺳﻮل ا� ﺻﻠﻲ ا� ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ‬
‫ﻃﺮﻳﻘﺖ وارن ﺟﻮ ﺳﺮدار آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻦ وٽ ﺋﻲ ﻃﺮﻳﻘﺖ ﺟﻲ ﻣﮍﻧﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻦ ﺟﺎ‬
‫آﺧﺮي ﻓﻴﺼﻼ ﭤﻴﻨﺪا‪.‬‬
‫اﻫﻲ ‪ 19‬ﻣﻨﺰﻟﻮن ﻳﺎ درﺟﺎت ﻃﺮﻳﻘﺘﻲ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻃﻨﻲ‪ ‬ﺟﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻛﺠﻬﻪ ﭔﻴﺎ‬
‫درﺟﺎت ﺑﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ ۾ ﻓﻘﺮ ﺟﺎ ﻛﺠﻬﻪ ﺳﻠﺴﻞ ‪ 10_1‬آﻫﻦ‪ ،‬ﻛﺠﻬﻪ ‪ 50_1‬آﻫﻦ ۽ ﻛﺠﻬﻪ ۾‬
‫‪ 100_1‬ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ درﺟﺎت آﻫﻦ‪ .‬اﺻﻞ ۾ اﻫﻲ ڏﻫﻪ ﺋﻲ آﻫﻦ‪ ،‬ﮀﻮ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎﻫﻪ درﺟﺎت واري‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻲ ۾ ﻫﺮ ﻫﻚ درﺟﻲ اﻧﺪر ﭘﻨﺞ ﭘﻨﺞ درﺟﺎت آﻫﻦ ۽ ‪ 100‬درﺟﺎت واري ﺳﻠﺴﻠﻲ ۾‬
‫ﻫﺮ درﺟﻲ ۾ ڏﻫﻪ ڏﻫﻪ درﺟﺎت ﭘﻨﻬﺎن آﻫﻦ‪ .‬رﺗﺒﻲ ۽ ﻣﻨﺰل ۾ ﺑﻪ ﻓﺮق آﻫﻲ‪ .‬ﻓﻘﻴﺮ‪ ،‬ﻏﻮث ۽‬
‫ﻗﻄﺐ اﻻﻗﻄﺎب ﮐﺎن اﮘﺘﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ وﭸﻲ ﺳﮕﻬﻲ‪ .‬اﻣﺎم ﺟﻲ ﻣﻘﺎم ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻛﺎﻓﻲ اوﻟﻴﺎ‪ ‬ا�‬
‫ﭘﻬﺘﺎ آﻫﻦ‪(13).‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 109‬‬ ‫| ‪110‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ﻣﻨﺰﻟﻦ ﺗﻲ ﻏﻮر ﻛﺒﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﮐﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﭤﻲ‬ ‫ﺳﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﭤﻴﻦ‪ .‬ﻧﻨﮃي ﻋﻤﺮ ۾ ﻋﺮﺑﻲ ﺟﺎ ﻛﺘﺎب ﭘﮍﻫﻲ دﻳﻨﻲ ﻋﻠﻢ ﺳﺎن ﺳﺮﺷﺎر ﭤﻴﺎ‪.‬‬
‫وﻳﻨﺪي‪ .‬ﻋﻠﻢ ۽ ﻋﻘﻞ ﺟﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﮐﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن رﮐﻨﺪي‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﮐﻲ ﺑﺤﻴﺜﻴﺖ‬ ‫ﻗﺮآﻧﻲ ﺣﻜﻢ ‘ﺳﻴﺮواﻓﻲ اﻻرض’ ﺗﺤﺖ ڌرﺗﻲ ﮔﮭﻤﻲ ڏﭠﺎﺋﻮن ۽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻋﺮاق ۽ ﺣﺠﺎز‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﻻ‪ ‬اﺳﺎن اِﻫﻮ ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﻨﺪس ﺟﻨﻢ‪ ،‬ﻛﭥﻲ‪ ،‬ﻛﻬﮍي ﻣﺎﺣﻮل ۾‪،‬‬ ‫ﺟﺎ ﺳﭛ ﻣﻘﺪس ﻣﻘﺎﻣﺎت ڏﭠﺎﺋﻮن زﻳﺎرﺗﻮن ﻛﻨﺪا‪ ،‬ﻧﻨﮃي ﮐﻨﮉ ۾ داﺧﻞ ﭤﻴﺎ‪ .‬ﺳﭵﻲ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﻬﮍي دور ۾ ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﭘﺎڻ ﮀﺎ‪ ،‬ﻛﻴﺌﻦ‪ ،‬ﻛﭥﻲ ﻛﭥﻲ ۽ ﻛﻨﻬﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﮐﺎن ﻋﻠﻢ ﭘﺮاﻳﻮ؟‬ ‫ﻣﺠﺮد رﻫﻴﺎ ‪ .‬ﭘﺎڻ ﻗﻠﻨﺪر ۽ ﺻﻮﻓﻲ اﻟﻤﺸﺮب ﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﻫﻮ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﻔﻜﺮ ﺑﮣﻴﻮ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺟﻮ ﻋﻤﻴﺖ رﺳﺎﻟﻮ ﺳﺮﺟﻴﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﺟﺎ‬ ‫ﻫﻚ ﭘﺎﺳﻲ اِﻫﺎ ﮘﺎﻟﮫ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﻨﺰﻟﻮن ﻣﺎﮢﮡ ﻻ‪ ‬ﻛﺸﺎﻻ ﻛﺎﭨﮣﺎ ﭘﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪،‬‬
‫درﻳﺎ‪ ‬وﻫﺎﺋﻲ‪ ،‬ﭘﺎڻ اﻧﻬﻲ ﭘﺪ ﺗﻲ ﭘﻬﺘﻮ‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺎدﺗﻮن ۽ رﻳﺎﺿﺘﻮن ﻛﺮڻ ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬ﭘﺮﻳﻦ ﭘﺎﻧﻬﻨﺠﻮ ﻧﭥﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﮣﻲ اﻫﻮ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺳﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ۽ رواﻳﺘﻮن ﻣﻠﻦ ﭤﻴﻮن‪ ،‬ﺟﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﭹﺠﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﺟﻲ ﻣﺨﻠﻮق ﺳﺎن ﭘﻴﺎر ۽ ُان ﺟﻲ ﺧﺪﻣﺖ ﭘﮡ ﻋﺒﺎدت آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﺧﺎﻟﻖ‬
‫۾ ﻛﺮاﻣﺘﻮن ﭔﮅاﻳﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﭘﻴﺪاﺋﺶ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮا ﺋﻲ ﻣﻌﺠﺰا‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺣﺒﻴﺐ‬ ‫ﺟﻲ اﻧﻬﻲ راز ﮐﻲ ﻛﻴﺮ ﭴﺎﮢﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻛﻴﺘﺮان ﺋﻲ ﺑﺰرﮔﻦ‪ ،‬وﻟﻴﻦ ﻳﺎ دروﻳﺸﻦ ﺟﻲ ﺑﺎري ۾‬
‫ﮐﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﮐﺎن اڳ ﺟﻲ ﭔﺎرن ﺟﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﻴﮡ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﮔﺬاري وﭸﮡ‪ ،‬اﻟﻒ ﮐﺎن‬ ‫ﻣﺸﻬﻮر آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ُاﻫﻲ ﭴﻤﻨﺪي ﭴﺎم ُﻫﺌﺎ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻫﮍﻳﻦ رواﻳﺘﻦ ﺗﻲ ﻳﻘﻴﻦ ﻛﺠﻲ ﺗﻪ‪،‬‬
‫اﮘﺘﻲ ﻧﻪ ﭘﮍﻫﮡ‪ ،‬ﻧﻨﮃﭘﮡ ۾ ﮐﻴﮇﻧﺪي ﮐﻴﮇﻧﺪي ﺟﮭﻨﮓ ۾ وﻳﻬﻲ رﻫﮡ‪ ،‬ﻣﭥﺎن واري وري‬ ‫ﭘﻮ‪ ‬ﻋﻠﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﻋﻘﻞ وﻏﻴﺮه ﺳﭛ ﺟﻲ ُﻫﺠﮡ وارو ﺷﺮط‬
‫وﭸﮡ‪ ،‬اﻳﺘﺮي ﻧﻨﮃڙي ﻋﻤﺮ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺣﺒﻴﺐ ﮐﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﺟﻮاب ڏﻳﮡ وﻏﻴﺮه اﻫﻲ ﺗﻪ‬ ‫ﻣﺸﻜﻮڪ ﭤﻲ ﭤﻮ وﭸﻲ‪ ،‬ﻫﻮ ﻣﺎﻟﻚ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ وﮢﻲ ڏي‪ ،‬ﻧﻪ وﮢﻲ ﻧﻪ ڏي‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻻ‪‬‬
‫ﭔﺎﻟﻜﭙﮡ ﺟﻲ ﻋﻤﺮ ﺟﻮن ﻛﺮاﻣﺘﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺑﻠﻮﻏﺖ ۽ ﭘﻜﻲ وﻫﻲ ۾ ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن‬ ‫ﻛﻮ درﺟﻮ ﻛﺎ اﻫﻠﻴﺖ ﻳﺎ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺑﻲ ﻣﻌﻨﻲ ﭤﻲ ﭤﻲ وﭸﻲ‪ .‬ﭘﺮ وري ﺳﻮال اﭜﺮي ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﻛﺮاﻣﺘﻮن ﻋﺎم آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ‪ ،‬ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﺳﺎﻧﮕﻲ ۽ ﭔﻴﻦ اواﺋﻠﻲ ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اِﻫﻲ ﻫﺴﺘﻴﻮن ﭴﻤﻨﺪي ﭴﺎم ُﻫﻴﻮن ۽ آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﻬﮍي ﺿﺮورت‬
‫ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﻟﮑﻨﺪڙ ﭴﺎﮢﺎﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﮭﮍوڪ ﮐﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﭔﺎر ﺟﻮ ﮔﺮڀ ۾ ﺋﻲ‬ ‫ُﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮي ۽ ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻋﻠﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ ﺟﻲ؟ ُاﻫﻲ ﭘﻨﮅ ﻛﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ﺗﺴﻴﺎ ڏﻳﻦ‬
‫ُﺳﻜﻲ وﭸﮡ‪ ،‬ﻳﺎ ﻏﻼم ﺷﺎﻫﻪ ﻛﻠﻬﻮڙي ﺟﻮ ﺳﻨﺪس ﺋﻲ دﻋﺎ ﺳﺎن ﭘﻴﺪا ﭤﻴﮡ وﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫ﭤﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺎري ﻣﻴﮡ ﻛﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻫﺮ ُاﻫﻮ در ﭜﻴﭩﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﺘﺎن ﮐﻴﻦ ﻛﺎ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ ﻻٽ ﭔﺮﻧﺪي‬
‫ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﻳﺎ دﻧﻴﺎ ۾ ﭔﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻋﺎﻟﻢ ﭤﻲ ﮔﺬرﻳﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ‬ ‫ﻧﻈﺮ اﭼﻲ ﭤﻲ‪ُ .‬اﻫﻲ ﻋﻠﻢ ۽ آﮔﺎﻫﻲ ﺟﺎ ﭘﺎﻧﮅﻳﺌﮍا ﮀﻮ ﭤﺎ ﭤﻲ وﭸﻦ‪ ،‬۽ ﭔﻴﻦ ﮐﻲ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ‬
‫ﺗﻌﺎرف ﻋﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﻣﻔﻜﺮ ﺟﻲ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﺑﺰرگ‪ ،‬دروﻳﺶ ﻳﺎ اوﻟﻴﺎ‪ ‬آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﻗﻠﻨﺪر‬ ‫ﺗﻠﻘﻴﻦ ﭤﺎ ﻛﻦ‪ .‬ﭘﻮ‪ ‬ﭼﺎﻫﻲ ﻛﻴﺮ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﻣﻨﺰل ﺗﻲ ُﻫﺠﻲ‪ ،‬اﭠﻴﻦ ﺗﻲ ُﻫﺠﻲ‪ ،‬ارڙﻫﻴﻦ ﺗﻲ‬
‫ﻟﻌﻞ ﺷﻬﺒﺎز‪.‬ﻟﻌﻞ ﺷﻬﺒﺎز ﻗﻠﻨﺪر ﺟﻲ ﺟﻨﻢ ۽ ُﺑﻨﻴﺎدي ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺑﺖ رواﻳﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ‪“ ،‬ا� ﺟﻲ‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻛﺮم ا� وﺟﻬﻪ ‘ﺑﺎب اﻟﻌﻠﻢ’ ُﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ُاوﮢﻮﻳﻬﻴﻦ ﻣﻨﺰل ﺟﻮ ﻣﺎﻟﻚ ﭔﻨﻬﻲ‬
‫ﻗﺪرت‪ ،‬ﭘﺎڻ اﭸﺎ ﻫﻦ دﻧﻴﺎ ۾ ﻧﻪ آﻳﺎ ﻫـﺌﺎ ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ واﻟﺪ ﺑﺰرﮔﻮار ﮐﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻣﺠﺪد ﻫﺌﻮ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻦ ﺟﻮ ﺳﺮدار‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔ ٰﻲ ﷺ ‘ﻋﻠﻢ ﺟﻮ ﺷﻬﺮ’‪.‬‬
‫ﺧﻮاب ۾ ﭼﻴﺎﺋﻮن ﺗﻪ‪“ ،‬ﻣﻮن ﮐﻲ ﭔﺎﻫﺮ آﮢﻴﻮ‪ ”.‬ﺳﻨﺪن واﻟﺪ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻴﻦ ﺟﻮاب ڏﻧﻮ ﺗﻪ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻢ ﮀﺎ آﻫﻲ؟ ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﺎري ڊاﻛﭩﺮ ﻏﻔﻮر ﻣﻴﻤﮡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺎﻟﻤﻦ‪ ،‬ﻣﻔﻜﺮن‬
‫“ﺑﻬﺸﺖ ﻣﺎن ﭔﺎﻫﺮ اﭼﮡ اﻓﻀﻞ آﻫﻲ ﮀﺎ؟” وري ﭘﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻋﺮض ﻛﻴﺎﺋﻮن ﺗﻪ‪“ ،‬دﻧﻴﺎ ۾‬ ‫۽ ﻣﺎﻫﺮن ﺟﺎ راﻳﺎ ڏﻳﻨﺪي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻛﻦ ﻣﺎﻫﺮن ﺟﻮ ﺧﻴﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺟﻮ ﻧﺸﻮ‬
‫ﻇﻬﻮر ﭤﻴﮡ ﭘﮡ اﻓﻀﻞ آﻫﻲ‪ ”.‬ﮀﺎ ﻫﻲ رواﻳﺖ’ ﻟﺐ ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻨﮅ ۾ آﻳﻞ آﻫﻲ؟ آﺧﺮ ﺳﻴﺪ‬ ‫ﻧﻤﺎ ﺟﻴﻜﺎ ذﻫﻨﻲ ﻃﻮر ﭤﺌﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻋﻠﻢ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ ۽ ﻛﻦ ﺟﻮ ﺧﻴﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻛﺒﻴﺮاﻟﺪﻳﻦ ﮐﻲ ﺳﻴﺪ ﺳﻠﻄﺎن ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ان وﻗﺖ ﻣﺮﻧﺪ ﺟﻮ ﺣﺎﻛﻢ ﻫﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺟﻮ اﻫﻮ ﮔﮡ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺟﺎﻧﻮر ﮐﺎن ڌار ﭤﻮ ﻛﺮي‪ .‬ﻣﺎرﻛﺲ ﺟﻮ ﺧﻴﺎل ﻫﻮ ﺗﻪ‬
‫دﺧﺘﺮ ﻧﻴﻚ اﺧﺘﺮ ﺟﻮ ﺳﮛ ڏﻧﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن ﺳﻴﺪ ﻋﺜﻤﺎن ﻣﺮﻧﺪي رح ﭘﻴﺪا ﭤﻴﻮ‪ .‬ﭘﺎڻ‬ ‫ﻋﻠﻢ ﻓﻄﺮت‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﻣﻮﺟﻮده ﮘﺎﻧﮃاﭘﻲ ۽ ﺑﺎﻫﻤﻲ اﺳﺮارن ﮐﻲ ﭘﺮوڙڻ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭴﻤﻨﺪي ﺋﻲ ﭴﺎم ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻧﻨﮃي ﻫﻮﻧﺪي ﺋﻲ ﻧﻴﻚ ﺳﻴﺮت ۽ ﻛﺮاﻣﺘﻦ ﺟﺎ ﭘﻴﻜﺮ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺳﺘﻦ‬ ‫وﺟﻮدﻳﻦ ﺟﻮ ﭼﻮڻ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻋﻠﻢ وﺟﻮد ﺟﻲ وﺟﺪان وﻗﺖ داﺧﻠﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ اﺣﺴﺎس ﺟﻮ‬
‫ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺮان ﭤﻴﺎ‪ .‬ﮔﻬﺮو ﻣﺎﺣﻮل ﮀﮇي ﻳﺎد اﻻﻫﻲ ۾ ﻧﻜﺘﺎ‪ ،‬ﺳﺘﺖ ﺋﻲ‬ ‫ِ‬ ‫ﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﻋﻤﺮ ۾‬ ‫ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺻﻮﻓﻲ ﭼﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﻧﻬﻲ‪ ‬وﺟﺪان ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﻛﺸﻒ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻌﻠﻲ ۾ ﻣﻘﻴﻢ ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﺟﺘﻲ واﻟﺪ ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫ﺳﻨﺪس واﻟﺪه ﻣﺎﺟﺪه وﻓﺎت ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﭘﺎڻ ﻛﺮﺑﻼ ٰ‬ ‫ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ ۽ ﺷﻌﻮري ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ذﻫﻦ ﮐﻲ ﭘﺮوڙڻ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ ﺧﻴﺎل ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 111‬‬ ‫| ‪112‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﺎدي ﺟﻲ ﺗﻤﺎم ﺧﺎﺻﻴﺘﻦ ﮐﻲ ﭴﺎﮢﮡ ۽ اﻧﻬﻦ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﻋﻠﻢ آﻫﻲ‪ .‬ول‬ ‫ﻛﺎرڻ ﮀﺎ ﻫﻮ؟ اﻧﻬﻲ‪ ‬راز ﺟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻪ ﻫﻮ ﺋﻲ ﭴﺎﮢﻲ‪.‬‬
‫ڊﻳﻮراﻧﭧ ﭼﻴﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻋﻠﻢ ﺣﻴﺮاﻧﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﭘﺮوڙڻ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر اﺳﺎن‬ ‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻣﭥﻲ ڏﻧﻞ ﺑﻴﺘﻦ ﻣﺎن ﭔﺌﻴﻦ ﺑﻴﺖ ۾ اﺳﺎن ڏﺳﻮن ﭤﺎ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ ﻋﻠﻢ ﭘﺮاﺳﺮارﻳﺖ ﮐﻲ ﭘﺮوڙڻ ﺣﻴﺮاﻧﻲ ۽ اڻ ﭴﺎﮢﺎﺋﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺧﺘﻢ ﻛﺮڻ ﺟﻮ‬ ‫اِﻫﻮ ﺑﻪ ﭼﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ ‘ﺳﭽﻦ ﻛﻮﻧﻬﻪ ﺳﻮر’ ﺳﭽﻮ ﭤﻴﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻪ ﻧﻴﻚ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺳﭽﻲ ۽ ﺻﺤﻴﺢ راﻫﻪ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺠﺮﺑﺎ ﭔﮅاﺋﻴﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ ﻋﻠﻢ ﺻﺮف اﻳﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﻣﺤﺪود ﻧﺎﻫﻲ‬ ‫ﺟﻲ ﭼﻮﻧﮉ وارو ﺧﻴﺎل اﭜﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﺗﻪ ﺟﻴﻜﻮ ﺳﭻ ﺗﻲ ﻫﻠﻨﺪو ﺳﻮ ﺳﭽﻮ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻋﻤﻞ )ﺳﭻ‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻠﻢ ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻮاﺳﻦ ﮐﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻫﻚ اﻫﮍي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﮡ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ‬ ‫ﺟﻲ راھ ﺗﻲ ﻫﻠﮡ ﺟﻮ ﻋﻤﻞ( ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﺳﻤﺠﮫ‪ ،‬ﺷﻌﻮر ۽ ﻋﻘﻞ ﺳﺎ آﻫﻲ‪ .‬۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬اﻧﺴﺎن‬
‫ﻟﻔﻈﻦ ۾ ﺑﻴﺎن ﻧﭥﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﺮح ﻋﻠﻢ ﺷﻌﻮر ﺟﻲ ﻛﮇﻫﻦ ﭔﺎﻫﺮ ﻧﻜﺮي‬ ‫ﺗﮇﻫﻦ ﻫﻠﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﻫﻮ ﻋﻤﺮ ﺟﻲ ﺷﻌﻮري ﺣﺪ ۾ داﺧﻞ ﭤﺌﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ ﻋﻤﺮ‬
‫اﻳﻨﺪي آﻫﻲ‪ .‬ان وﻗﺖ ﺳﭽﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ وﺟﺪان ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ ۽ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻋﺎم روﻣﺎﻧﺲ ﮐﺎن‬ ‫ﺟﻲ ﻫﻚ ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺪ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻋﻤﻞ ۾ اﭼﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﻮچ‪،‬‬
‫ﻧﻜﺮي وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻮ ﺋﻲ وﻗﺖ آﻫﻲ ﺟﮇﻫﻦ ڏاﻫﭗ ڏک ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ﺑﻨﺠﻲ ﭤﻲ‪(14)”.‬‬ ‫ﻋﻠﻢ ۽ ﻋﻘﻞ ﺟﻮ ﻋﻤﻞ دﺧﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻓﻜﺮ ﻳﺎ ﻓﻠﺴﻔﻮ ﺗﻪ ﭘﻨﺮ ﺟﻨﻢ ﮐﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﻢ ﺧﻮد آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻪ ﭘﺮﻳﻦ‪ ‬ﺟﻮ ُﭘﺮﺟﮭﮡ ﺑﻪ‪ ،‬ﭘﺎڻ ارﭘﮡ ﺟﻮ اﺣﺴﺎس ﺑﻪ ۽‬ ‫ﻠﻲ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ اﻧﻬﻦ‬ ‫ﻧﭥﻮ ﻗﺒﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﻮ اﮘﺌﻴﻦ ﺟﻨﻢ ۾ اﻧﻬﻦ ﺟﺎ اﻋﻤﺎل اﻋ ٰ‬
‫ﻣﺤﺒﻮب ﮐﻲ ﻣﺎﮢﮡ ﺟﻲ واٽ ﺑﻪ‪ .‬ﻫﺘﻲ ﺳﻮال اِﻫﻮ ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﻛﻲ ﻛﻲ وﺟﻮد‬ ‫ﮐﻲ ﺑﻲ ﺑﻬﺎ ﻛﻴﺎ وﻳﺎ ۽ ُاﻫﻲ ﭴﻤﻨﺪي ﺋﻲ ُﺳﺘﮍ وﻳﺎ ۽ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ اوﺗﮍ ﻧﻪ اوﻟﻴﺎ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل اِﻫﻮ‬
‫اﻫﮍا آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﺧﻮد آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺎڻ ارﭘﮡ ﺟﻲ اﺣﺴﺎس‪ ،‬ﻣﺜﺒﺖ واٽ ﺗﻲ ﻫﻠﮡ ﮐﺎن اڳ‬ ‫ﻧﻜﺘﻮ اﺳﺎن ﮐﻲ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺠﮫ ﺳﻮﭼﮡ ﻻ‪ ‬ﺳﻮال اﭤﺎري ﭤﻮ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻛﻼم ﻣﺎن‬
‫ﺋﻲ ﭴﻤﻨﺪي ﻳﺎ ﭴﻤﮡ ﮐﺎن اڳ ﺋﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﻛﻴﺌﻦ ﻣﻠﻲ؟ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ ﻣﺜﺎل ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ۽‬ ‫اﻫﮍا ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺑﻴﺖ ﻣﻠﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻧﻜﺘﻲ ﻃﺮف ڌﻳﺎن ﮀﻜﺮاﺋﻦ ﭤﺎ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻛﻠﻴﺎڻ ۽‬
‫ﻗﻠﻨﺪر ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﭥﻲ ڏﺋﻲ آﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻲ ﻣﻨﺰل ﺗﻪ ﺑﻬﺘﺮ رﺳﺘﻲ‬ ‫ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ ﻣﺎن ﻛﻲ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺶ ﻛﺠﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫ﺟﻲ ﭼﻮﻧﮉ ﺳﺎن ﺟﮍي‪ .‬ﻛﻦ ﻣﺨﺼﻮص روﺣﻦ ﮐﻲ آﮔﻲ ﺑﻲ ﺑﻬﺎ ﺑﺎﻟﻢ ﻛﻬﮍي ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ‬ ‫“ﺣﺒﻴﺐ ﺋﻲ ﻫﺎدي ﭤِﺌﻮ‪ ،‬رﻫﻨﻤﺎ راﺣﺖ‪،‬‬
‫ﺑﮣﺎﻳﻮ؟ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﺳﺒﺐ ﻳﺎ ﻣﻌﻴﺎر ﻛﻬﮍا آﻫﻦ؟‬ ‫ﭘﺎڻ ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻻﺋﻲ ڏﻳﺌﻲ ﻟﺖ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ﭘﻴﮍا ﻧِﻨﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻛﻼم ﻣﺎن ﺑﻪ اﻫﮍن وﺟﻮدن ﺟﻲ ﭘﺮوڙ ﭘﻮي ﭤﻲ ﺗﻪ‪:‬‬ ‫ُ‬
‫ُﺳﭙﺮﻳﺎن ﺻﺤﺖ‪ِ ،‬ڏﻧِ َﻴ َﻢ ﻣﻨﺠﮭﺎ ڏﮐﻨﺪي‪(17) ”.‬‬
‫ُﺳ َﺘﮍ وﺋﺎ ﺳﺎﻟﻢ‪،‬‬ ‫ﻛﮧ ﻧﻪ اوﻟِﺌﺎ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫“ َا َو َﺗﮍ‬ ‫ُ‬
‫ﺣﺒﻴﺐ‪،‬‬ ‫“اور ُڏﮐﻨﺪو ُاو ﭤﻴﻲ‪ ،‬ﻫﺎدي ﺟﮧ‬
‫ﻫﻴﻜﺎﺋِﻲ ﻫﻴﻚ ﭤﺌﺎ‪َ ،‬اﺣﺪ ﺳﻴﻦ ﻋﺎﻟﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻧﻪ ﻛﺮي‪ ،‬ﺗِﮧ ﮐﻲ ﻛﻮ ﻃﺒﻴﺐ‪،‬‬‫ُ‬ ‫ﺗِ ُﺮ‬
‫اﮘ ِﻬﻢ ‪(15) ”.‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻛﺌﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ﺑﻲ ﺑﻬﺎ ﺑﺎﻟﻢ‪ ،‬آﮔﻲ‬ ‫َ‬
‫ﺳﺎﭤ ِﺮ ﺻﺤﺖ ُﺳﭙﺮﻳﻦ‪(18) ”.‬‬ ‫ُ‬
‫رﻗﻴﺐ‪،‬‬ ‫ُ‬
‫رﻫﻨﻤﺎ‬
‫ﻳﺎ ﻫﻴﭡﻴﻮن ﺑﻴﺖ ﻣﻼﺧﻄﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ‪.‬‬
‫“ﺳﻮﺋﻲ راه َرد ﻛﺮي‪ ،‬ﺳﻮﺋﻲ َرﻫﻨﻤﺎ‪،‬‬
‫ﻮر‪،‬‬‫ُﻧ ُ‬ ‫ﻧﺴﻮروﺋﻲ‬ ‫اﮘ ِﻬﻢ‪،‬‬ ‫ﻛﺌﺎ‬
‫ِ‬ ‫“آﮔﻲ‬
‫ِ‬ ‫َو ُﺗﻌ ِﺰ َﻣ َﻦ َﺗ َﺸﺎ‪َ ‬و ُﺗ ِﺬ ُل َﻣﻦ َﺗﺸﺎ‪(19) ”.‬‬
‫ﻮن‪َ ،‬ﺳ َﭽ ِﻦ ﻛﻮﻧﮧ ُﺳ ُ‬
‫ﻮر‪،‬‬ ‫ُ‬
‫ﻳﺤﺰﻧ َ‬ ‫ﻻ َﺧﻮف ﻋﻠﻴﻬﻢ وﻻ ﻫﻢ َ‬
‫ُ‬
‫زل ۾ ُان ﺟﻮ‪(16) ”.‬‬ ‫ﻛﺌﻮ ﻣﻌﻤﻮر‪ ،‬اﻧﮓ َا َ‬ ‫ﻣﻮﻟﻲ ِ‬ ‫ﻛﺌﻮ‪ ،‬ڌوﺋﻲ َو َر ُق ُو ُﺟﻮد ﺟﻮ‪،‬‬‫“ﺻﻮﻓﻲ ﺻﺎف ِ‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ اروح ۾ ﺳﭛ روح ﻫﻚ ﺋﻲ وﻗﺖ ﺧﻠﻘﻴﺎ وﻳﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ وﺣﺪت‬ ‫ﺴﮡ ِﭘﺮي ﺟﻮ‪(20) ”.‬‬ ‫ﺗِﻬﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭤِﺌﻮ‪ ،‬ﺟﻴﺮي َﭘ ُ‬
‫ﻛﻞ ﭤﻴﮣﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬آﮔﻲ اﮘﻬﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬ ‫ﻣﺎن ﻛﺜﺮت ﭤﻴﺎ ۽ ﻛﺜﺮت وﺣﺪت وري ُ‬
‫ﻛﮇﻫﻦ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻲ ﺑﻬﺎ ﻛﻴﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻮ اﻧﮓ ازل ۾ ﻛﮇﻫﻦ ﻣﻌﻤﻮر ﻛﻴﻮ ۽ ان ﺟﻮ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 113‬‬ ‫| ‪114‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬

‫ا ‪:‬‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻫﻮﺗﭽﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻟﭽﻨﺪ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻨﺠﻮن‪،‬‬ ‫‪.1‬‬
‫ﺑﻴﺖ‪ ،27 :‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪،‬ﺳﻨﮅ‪1992 ،‬ع‪ ،‬ص‪:‬‬
‫‪116‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻨﺠﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،29 :‬ص‪116 :‬‬ ‫‪.2‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻨﺠﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،16 :‬ص‪115 :‬‬ ‫‪.3‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻨﺠﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،17 :‬ص‪115 :‬‬ ‫‪.4‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻨﺠﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،21 :‬ص‪116 :‬‬ ‫‪.5‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻨﺠﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،23 :‬ص‪116 :‬‬ ‫‪.6‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻨﺠﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،30 :‬ص‪116 :‬‬ ‫‪.7‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻨﺠﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،32 :‬ص‪116 :‬‬ ‫‪.8‬‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻫﻮﺗﭽﻨﺪ ﻣﻮﻟﭽﻨﺪ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺷﺎھ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺖ ۽ ﺳﻴﺎﺣﺖ ﮐﺎﺗﻮ‪،‬‬ ‫‪.9‬‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻨﮅ‪2012 ،‬ع‪ ،‬ص‪23 :‬‬
‫ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪‘ ،‬ﺷﺎھ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺳﺮﻳﺮاڳ ‪،’1/3‬ﺛﻘﺎﻓﺖ ۽ ﺳﻴﺎﺣﺖ‬ ‫‪.10‬‬
‫ﮐﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻨﮅ‪2009 ،‬ع‪ ،‬ص‪112 :‬‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻫﻮﺗﭽﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻟﭽﻨﺪ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﺳﺮ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻬﺮﻳﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪:‬‬ ‫‪.11‬‬
‫‪ ،9‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪،‬ﺳﻨﮅ‪1992 ،‬ع‪ ،‬ص‪98 :‬‬
‫ﺳﺮاج اﺑﻮ ﻧﺼﺮ‪‘ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﻠﻤﻊ ﻓﻲ ﺗﺼﻮف‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﭘﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ‪ ،‬اداره‬ ‫‪.12‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬اﺳﻼم آﺑﺎد‪ ،‬ص‪39 :‬‬
‫ﻋﻠﻢ ﺟﻲ اﻧﻬﻦ ﻣﻨﺰﻟﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻮاد‪ ،‬ﻣﺤﺘﺮم ﺳﺘﺎر ﭘﻴﺮزادي وﭨﺎن ﻣﻠﻴﻮ‪ .‬ﺳﺘﺎر ﭘﻴﺮزادي اﻫﻲ‬ ‫‪.13‬‬
‫ﻣﻨﺰﻟﻮن ﻣﭥﺌﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﺎن ﺗﺮﺟﻤﻮ ﻛﻴﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻤﮡ‪ ،‬ﻏﻔﻮر‪ ،‬ﻣﻀﻤﻮن‪‘ :‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﻋﻠﻢ ﺟﻮ ﻓﻠﺴﻔﻮ’‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺟﺮﻧﻞ‬ ‫‪.14‬‬
‫ﻛﻼﭼﻲ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﭨﻴﻮن‪ ،‬ﺷﻤﺎرو ﭼﻮﭤﻮن‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ ۽ ﺳﻨﮅي ﺷﻌﺒﻮ‬
‫ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ﺳﺎل‪ :‬ڊﺳﻤﺒﺮ ‪ ،2000‬ص‪17 :‬‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻫﻮﺗﭽﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻟﭽﻨﺪ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﺳﺮ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻬﺮﻳﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪:‬‬ ‫‪.15‬‬
‫‪ ،5‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪،‬ﺳﻨﮅ‪1992 ،‬ع‪ ،‬ص‪97 :‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻬﺮﻳﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،6 :‬ص‪97 :‬‬ ‫‪.16‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭨﻴﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،3 :‬ص‪103 :‬‬ ‫‪.17‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭨﻴﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،4 :‬ص‪103 :‬‬ ‫‪.18‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭨﻴﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،7 :‬ص‪103 :‬‬ ‫‪.19‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﭘﻨﺠﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ‪ ،5 :‬ص‪114 :‬‬ ‫‪.20‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 115‬‬ ‫| ‪116‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺣﺮﻛﺘﻮن ﻛﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻋﺬاب ﺳﮅي ﻳﺎ اڻ ﺳﮅي ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺳﺎن ﻋﻮرت ﻣﭥﺎن‬
‫ﺋﻲ ﻛﮍﻛﻨﺪو آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻫﺘﻲ ﺳﻮال اِﻫﻮ ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اِﻫﻮ اﻳﺌﻦ ﮀﻮ ﭤﻮ ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻮ اﻧﺴﺎن ﺷﻌﻮري‬
‫۽ ا ﺌن‬ ‫رت‪ ،‬ﺌھ‬ ‫ﺣﺪن ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﺴﺘﻲ ﮀﻮ وﭸﺎﺋﻲ ﭤﻮ وﻳﻬﻲ رﻫﻲ؟ اِن ﺟﻮ ﺟﻮاب واﺿﺢ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ﺷﻌﻮري ﻋﻤﺮ ۾ داﺧﻞ ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﺟﻮڙﻳﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪن ۽‬
‫اﺻﻮﻟﻦ ﺟﻲ داﺋﺮي ۾ ﺋﻲ رﻫﮣﻮ ﭤﻮ ﭘﻮي‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﭔﺎراﮢﻲ اوﺳﺘﺎ ۾ ُﻫﻮ ﺑﻨﺎ ﻛﭙﮍن ﺟﻲ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﻏﻴﺮ ﺷﻌﻮري ۽ ﺷﻌﻮري ﺗﺎرﻳﺦ وﻳﻨﺪي اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻋﻮرت ﺟﻲ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﺟﻲ ﺷﻌﻮري ﻋﻤﺮ ۾ اﻳﺌﻦ رﻫﻨﺪو‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺑﺪاﺧﻼﻗﻲ ۽‬
‫اﻟﻴﻤﻲ ﺟﻮ دﻟﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ا� ﺳﺎﺋﻴﻦ ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ ۾ ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ‘اﺷﺮف‬
‫ڏوﻫﻪ؛ ﻳﺎ ﭔﺎراﮢﻲ وﻫﻲ ۾ ﮐﻴﮇﻧﺪو رﻣﻨﺪو ﻛﻨﻬﻦ ﭘﺎڙي واري ﺟﻲ ﮔﮭﺮ ۾ ﻫﻠﻴﻮ وﻳﻮ‪ ،‬ﺗﻪ‬
‫اﻟﻤﺨﻠﻮﻗﺎت’ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺘﻲ اِﻫﻮ ﺳﻮال ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ﮀﺎ ﭔﻦ ﭨﻨﮕﻦ‪ ،‬ﭔﻦ ﭔﺎﻧﻬﻦ ۽ ﻫﻚ‬
‫ُاﻫﻲ ﭘﺎڙﻳﺴﺮي ُان ﭔﺎر ﮐﻲ ڏﺳﻲ ﺧﻮش ﭤﻴﻨﺪا‪ .‬ﭘﺮ ﺟﻲ ﺷﻌﻮري ﻋﻤﺮ ۾ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﮔﮭﺮ‬
‫ُﻣﻨﮉي وارو ﻫﻲ ُاﭜﻮ ﮔﮭﻤﻨﺪڙ ﭰﺮﻧﺪڙ ﮔﻮﺷﺖ ﺟﻮ ﻟﻮﭤﮍو اﻧﺴﺎن آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎ ﻫﺮ ُاﻫﻮ وﺟﻮد‬
‫۾ داﺧﻞ ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻟﭡﻮن ۽ ﻛﻬﺎڙﻳﻮن ﮐﭵﻲ اﻳﻨﺪﻳﻮن ۽ اﻧﺴﺎﻧﻲ رت وﻫﻲ وﻳﻨﺪو‪ .‬اِﺗﻴﻬﻚ‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻟﻤﺤﻲ ﮐﺎن ﺋﻲ ‘اﻧﺴﺎن’ ﭼﺌﺠﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ُاﻫﻮ ﻫﻦ‬
‫ﭔﻴﻮ ﭤﻮ ﺳﻮال ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﮀﺎ اﻧﺴﺎن آﻫﻲ ﺋﻲ ‘ﺑﺪاﺧﻼق’؟ ﺟﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﺳﻤﺎج ﺿﺎﺑﻄﻪ‬
‫ﻛﺎﺋﻨﺎت ۾ اک ﮐﻮﻟﻨﺪي ﺋﻲ رڙ ﭤﻮ ﻛﺮي‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻳﺌﻦ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪‘ ‬رڙ’ ﮀﺎ ﻻ‪،‬‬
‫اﺧﻼق ﺟﻮڙي ﮐﻴﺲ ﭘﻨﺠﻮڙ ۾ ﻗﺎﺑﻮ رﮐﻲ‪ .‬ﻳﺎ وري ﺳﻤﺎج ﺟﻮ ﺋﻲ ﻫﭣ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺟﻲ‬
‫ﻫﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮀﺎ ﻻ‪ ،‬ﻫﻲ واﻛﺎ ۽ واوﻳﻼ ﻛﻬﮍي ﻛﻢ ﺟﺎ‪ .‬۽ واﻗﻌﻲ اﻫﻮ ﻣﭩﻲ‪ ‬ﺟﻮ‬
‫ﻓﻄﺮي وﺟﻮد ﮐﻲ اﻫﮍو ﺑﮣﺎﺋﻲ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬وري ﻗﻴﺪ ﻛﺮڻ ۾‪ .‬اِﻫﻮ اڄ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﮙﻬﻪ ﺗﻲ‬
‫ﭘﻨﻮڙو اﻧﺴﺎن آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪‘ ‬اﺷﺮف ۽ ﻋﻈﻴﻢ’ ﺗﻪ آﻫﻲ ﺋﻲ ﭘﻮ‪ ‬ﺗﻪ ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻛﺮڻ ﻳﺎ ﻛﺠﮫ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻚ وڏو ﺳﻮال آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭤﻴﮡ اﺟﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺎٺ ﻛﺮي ﺳﻤﻬﻲ رﻫﺠﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﻃﺌﻲ ﭤﻴﻞ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪‘ ‬ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ’‬
‫اﻧﺴﺎن ﻏﺎرن ۾ رﻫﮡ ﮐﺎن وﻳﻨﺪي‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺟﺎﻧﻮر ﭤﻴﮡ ﺟﻲ ﭘﻬﺮﻳﻦ ڏاﻛﻲ‬
‫واري ﮘﺎﻟﻬﻪ ۽ اﻧﻬﻲ ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ ﻣﺎن ﺋﻲ ‘ﭘﺮﭜﻮ ﺳﭹﺎﮢﮡ’ وارو ﻓﻠﺴﻔﻮ ﭘﮡ اﺟﺎﻳﻮ ۽ ﻏﻴﺮ‬
‫ﮐﺎن‪ ،‬اڄ ﺟﺪﻳﺪ دؤر ۾ داﺧﻞ ﭤﻴﮡ ﺟﻲ ﭘﻮري ﺳﻔﺮ ۾‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﺳﺎن ﮀﺎ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ۽‬
‫ﺿﺮوري ﭤﻮ ﻟﮙﻲ‪ .‬دراﺻﻞ اِﻫﺎ ﭘﻬﺮﻳﻦ ‘رڙ’ ﻛﻨﻬﻦ ﺷﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻃﻠﺐ ۽ ﺷﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﮘﻮﻟﻬﺎ‪،‬‬
‫ﺟﻬﮍي رﻳﺖ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ‪ deal‬ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ُ ،‬ان ﮐﻲ ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻫﻢ ﺳﻮال ﭤﻮ‬
‫ﺧﺎﻟﻲ ﭘﮣﻲ ﺟﻲ ﭘﻮراﺋﻲ ﺟﻲ ﺋﻲ ‘رڙ’ آﻫﻲ‪ ،‬۽ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﮘﻮﻟﻬﺎ ﺟﻮ ﺳﻔﺮ ُاﺗﺎن ﺋﻲ ﺷﺮوع‬
‫اﭜﺮي ﺗﻪ اﻧﻬﻲ ﺳﭵﻲ ﺳﻔﺮ ﻳﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﺎن ﮀﺎ ﻫِﻦ ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ؟ اِن ﺳﻮال ﺗﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ‬
‫ﭤﻲ ﭤﻮ‪ ،‬۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﺟﻮد ﺟﻲ ﭘﻮراﺋﻲ ﺟﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﭔﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ۾ ﮐﮣﻲ اﻳﺌﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﺳﻮﭼﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻓﻼﺳﺎﻓﺮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ۾ ﻳﻘﻴﻦ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ‘اﻧﺴﺎن’ ﺑﮣﺎﺋﮡ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ ﺟﻲ ﺟﺴﺘﺠﻮ ُاﺗﺎن ﺋﻲ ﺷﺮوع ﭤﺌﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫رﮐﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ‪ ،‬اڄ ﺟﻮ اﻧﺴﺎن وڌﻳﻚ ﺣﻴﻮان آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺴﺒﺖ ﻏﺎرن ﺟﻲ دؤر ﺟﻲ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﻮﻟﻬﺎ ﺟﻮ ﻋﻤﻞ ﻻﺷﻌﻮري ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ُاﻫﻮ ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﺗﻪ ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﺟﺘﻲ ﺟﺘﻲ ڏاڍ‪ ،‬ﺟﺒﺮ‪ ،‬ﭘﺮﻣﺎرﻳﺖ ۽ اﺳﺘﺤﺼﺎل رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ڏاڍ‪ ،‬ﻃﺎﻗﺖ‪،‬‬
‫۽ ﻫﺎﻛﺎري ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ۽ ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ واري ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬اﺻﻠﻲ ۽ ﺣﻘﻴﻘﻲ رﺳﺘﻲ ﺗﻲ‬
‫ﻫﻴﮣﺎﺋﭗ‪ ،‬ﻛﻤﺰوري ﺟﺎ ‪ concept‬۽ اﺻﻄﻼح ﺟﺘﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ۽ ﺟﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺎج ۾ ﺟﻨﻢ‬
‫ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﭘﺎڻ ﺳﭹﺎﮢﮡ ُاﻫﻮ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ‘ﭘﺮﭜﻮ ﺳﭹﺎﮢﮡ’ )ﺗﮇﻫﻦ ﺗﻪ اِﻫﻮ ﭼﻴﻮ‬
‫وﭠﻦ ﭤﺎ ۽ ُاﺗﻲ ﻛﻮ وﺟﻮد ﺑﻴﻬﻮدﮔﻴﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ڏاڍو ﭤﺌﻲ ۽ ﻛﻮ وﺟﻮد ﻓﻄﺮي ﻃﺮﻳﻘﻲ‬
‫وﻳﻨﺪو آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺎر ۾ ﻣﺎﻟﻚ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ (.‬ﭘﺮ ﺟﻴﺌﻦ ﺟﻴﺌﻦ اﻧﺴﺎن ﺷﻌﻮر ﺟﻲ ﺣﺪن ۾ ﭘﻴﺮ‬
‫ﺳﺎن ﻛﻤﺰور ۽ ﻫﻴﮣﻮ ﭤﺌﻲ ﻳﺎ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﻃﺎﻗﺘﻮر‪ ،‬ﻛﻤﺰور ﮐﻲ ﭼﭕﺎڙي وﭸﻲ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻫﻴﮣﻦ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻴﺌﻦ ﺗﻴﺌﻦ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﺻﻠﻲ ۽ ﺣﻘﻴﻘﻲ رﺳﺘﻲ ﺗﺎن ﭤﮍﻫﻨﺪو وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‬
‫ﮐﻲ ﮘﮍﻛﺎﺋﮡ واري ﻋﻤﻞ ﮐﻲ ﺳﻤﺎج ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻗﺎﻋﺪو‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬اﺻﻮل ﻳﺎ وري ﺿﺮوري‬
‫۽ وﭸﻲ ﻛﻨﻬﻦ اوڙاﻫﻪ ۾ ﻛﺮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﭵﻲ اڍﻧﮕﻲ ﺳﻔﺮ ۾ ﺟﻴﻜﻲ ﻣﻨﻔﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 117‬‬ ‫| ‪118‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫رﻳﺖ ۽ رﺳﻢ ﭠﺎﻫﻲ ﮀﮇي‪ ،‬ﺗﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﻤﺎج ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﮐﻲ ﺗﺮﻗﻲ ۽ ﺗﺮﻗﻲ‬ ‫ﻓﻄﺮت ﺟﻲ ﻗﺎﻋﺪن ۽ ﻗﺎﻧﻮﻧﻦ ﻣﺎن ﺟﻮڙي ﭤﻮ‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﮣﻲ اﻳﺌﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻻﺷﻌﻮري‬
‫ﺟﻮ ارﺗﻘﺎﺋﻲ ﻋﻤﻞ ﭼﻮڻ ﻫﻚ وڏي ُﭼﻚ ﻫﻮﻧﺪي‪ .‬اِﻫﺎ ﺋﻲ ﻏﻠﻄﻲ اﻧﺴﺎن ﻋﻮرت ﮐﻲ ﻏﻼم‬ ‫۽ ﺷﻌﻮر ﻧﻪ ﺻﺮف ﺣﺎﻟﺘﻦ ﮐﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ُاﻫﻲ ﭘﮡ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ﭘﻴﺪاوار آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺑﮣﺎﺋﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڏاٺ ﺟﻲ ذاﺋﻘﻲ ﻃﻮر اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻨﺪي‪ ،‬اﻫﺎ ﺋﻲ ُﭼﻚ ﻛﻨﺪو رﻫﻴﻮ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻲ ارﺗﻘﺎ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﺋﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڌارا ۾ وﻫﮡ ﺷﺮوع ﻛﺮي ﭤﻲ ﺗﻴﺌﻦ ﺋﻲ‪،‬‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬ ‫اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ﺳﻤﺎج ۾ ﺳﮅو ﺑﻴﻬﮡ ﻻ‪ ‬رﻳﺘﻦ‪ ،‬رواﻳﺘﻦ‪ ،‬رﺳﻤﻦ )ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ اﺻﻮﻟﻦ ۽‬
‫ُ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺟﻴﺌﻦ ﺋﻲ ﮐﻴﺘﻲ واڙي ﻛﺮڻ ﺳﮑﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻫﻦ ﻛﻢ ﺳﭵﻮ ﻋﻮرت ﮐﺎن‬ ‫ﻗﺎﻋﺪن( ﺟﻲ رﺳﻴﻦ ﮐﺎن ﭼﻮڌاري ﭼﻮﮐﻨﭝﻮ ﻛﺮي ﭔﮅو وﻳﻮ‪ .‬ﺗﻪ ﺟﻴﺌﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻫﻚ‬
‫ورﺗﻮ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ ﺋﻲ ﻋﻮرت ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻓﻄﺮي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻛﻤﺰوري‪ ‬ﺟﻲ ﻛﺮي ﻣﺮد ﺳﺎن‬ ‫ﻃﺮف ﻟﮍي ۽ ﻛﺮي ﻧﻪ ﭘﺌﻲ‪ .‬ﺗﻮڙي ﺟﻮ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ آزادي ﺟﻴﻜﺎ ﭘﺌﻲ ﻫﺮ ﺟﺎﻧﻮر واﻧﮕﺮ‬
‫ﻣﻬﺎڏو اﭨﻜﺎﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺌﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺗﻪ وﻳﺘﺮ وﺋﻲ ﻗﺎﺑﻮ ﭤﻴﻨﺪي‪ .‬ﺟﻨﺴﻲ ﺣﺎﺟﺖ ﭘﻮري ﻛﺮڻ‪،‬‬ ‫ﻓﻄﺮي ُﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﺎﭘﺎري ڌڪ ﻟﮙﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ ُاﻧﻬﻦ ﻗﺎﻋﺪن‬
‫ﭔﺎر ﭴﮣﮡ‪ ،‬ﮔﮭﺮ ﺟﻮ ﺳﭵﻮ ﻛﻢ ﻛﺮڻ ۽ ﭘﻮ‪ ‬وري ﭔﻨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﻢ ۾ ﭘﮡ ﺟﺎﻧﻮر واﻧﮕﺮ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻦ ۽ ﭘﺎﺑﻨﺪﻳﻦ اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺟﺒﻠﺘﻦ ۾ ﻣﺤﺪود ﻛﺮي ﭔﻴﻦ ﺟﺎﻧﻮرن ﮐﺎن ﻣﻨﻔﺮد‬
‫وﻫﮡ‪ .‬ﺗﻜﻠﻴﻒ ۽ ﭘﻴﮍا ﭘﮡ ﻓﻄﺮي آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺗﻜﻠﻴﻒ ۽ ﭘﻴﮍاﻫﻪ ۾ ﻋﻮرت اﻫﮍي‬ ‫ﻛﺮي ﺑﻴﻬﺎرﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬اِﻫﻲ ﺳﭛ اﺻﻮل‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪا ۽ ﭘﺎﺑﻨﺪﻳﻮن وﻗﺖ ﺟﻲ ﺿﺮورت ﺗﺤﺖ‬
‫ﻏﻼﻣﻲ‪ ‬ﻣﺎن آزاد ﭤﻴﮡ ﻻ‪ ‬ﭘﮡ ﻛﻮﺷﺸﻮن ﻛﻴﻮن‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﺟﺎﻧﻮرن واﻧﮕﺮ ﺳﻨﺪس‬ ‫ﭠﻬﻨﺪﻳﻮن ۽ ڊﻫﻨﺪﻳﻮن رﻫﻴﻮن ۽ رﻫﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺳﭝﻨﻲ اﺻﻮﻟﻦ ﮐﻲ زور ڏﻳﮡ ۽ وري‬
‫ﺟﺴﻢ ﮐﻲ ُﭨﻨﺒﻲ ﭘﻴﺮن ۽ ﻛﻨﮅ ۾ َرﺳﺎ وﺟﮭﻲ ﻗﺎﺑﻮ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﺟﻴﺌﻦ ﺟﻴﺌﻦ ڌاﺗﻮ‬ ‫وري ۽ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺴﺎﻧﻦ ﺟﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮڻ ﻛﺮي ُاﻫﻲ رﻳﺖ ۽ رﺳﻢ ﺟﻮ روپ اﺧﺘﻴﺎر‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﻛﮍا ۽ واﻻ ﭠﺎﻫﻲ‪ُ ،‬اﻫﻲ ﻛﻨﻦ‪ ،‬ﻧﻚ‪ ،‬ﻛﻨﮅ ۽ ﭘﻴﺮن ۾ وﺟﮭﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﺮي وﻳﻮ‪ .‬ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ رﺳﻤﻮن اﻫﮍﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﺨﺼﻮص اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺟﻴﻮ ﻻ‪ ‬ﻣﺮدن ﻫﻜﭕﺌﻲ ﺳﺎن وڙﻫﮡ ﺷﺮوع‬ ‫ﺳﻮﮔﮭﻲ ﺑﮣﺎﺋﻲ وﺋﻲ‪ .‬اﻫﮍي ﻗﻴﻤﺘﻲ ۽ اﻫﻢ َ‬ ‫ﻃﺒﻘﻲ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﺤﺪود وﻗﺖ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﻠﻨﺪﻳﻮن رﻫﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﻲ رﺳﻤﻮن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 90‬ﺳﻴﻜﮍو‬
‫ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﺳﻤﺎج ﻫﻚ ﻗﺎﻋﺪو ﮔﮭﮍﻳﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻫﻮﻧﺪي ُاﻫﻮ ﺳﻤﻮري‬ ‫اﻧﺴﺎن اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﻲ وﻳﻮ ۽ ﻫﺰارﻳﻦ ﺻﺪﻳﻦ ﺟﻲ وﻗﺖ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﮡ ﻫﻠﻨﺪڙ رﻫﻴﻮن ۽‬
‫ﻗﺒﻴﻠﻲ اﮘﻴﺎن اﻋﻼن ﻛﻨﺪو ۽ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﻲ ﺧﺒﺮ ﭘﻮﻧﺪي ﺗﻪ‪ ،‬ﻛﻬﮍي ﻋﻮرت ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬ ‫رﻫﻦ ﭘﻴﻮن‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﺋﻲ ﻃﻮر ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﻛﺎﺑﻪ رﻳﺖ ﻳﺎ رﺳﻢ ﻗﻄﻌﻲ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻻﻓﺎﻧﻲ ﻧﺎﻫﻲ‪،‬‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﺳﭝﺌﻲ ﮔﮇﺟﻲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻨﺪا‪ ،‬۽ ﻛﻴﺮ ﺑﻪ ﭔﺌﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻋﻮرت ۾ ﻫﭣ ﻧﻪ‬ ‫ﻫﺮ رﺳﻢ زﻣﺎن ۽ ﻣﻜﺎن ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ رﮐﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫وﺟﮭﻨﺪو‪ .‬اِﻫﻮ اﺻﻮل وﻗﺖ ﮔﺬرڻ ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ رﻧﮓ ﺑﺮﻧﮕﻲ ﭤﻴﻨﺪو وﻳﻮ ۽ اڄ ُان ﮐﻲ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻨﺎﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﺟﻴﻜﻲ ﺑﻪ رﺳﻤﻮن‬
‫‘ﺷﺎدي’ ﺳﮇﺟﻲ ﭤﻮ‪ .‬۽ اڄ ﺟﻲ ﻋﻮرت ﮐﻲ ‘ﺷﺎدي’ ﺟﻲ ﻣﻌﺎﻫﺪي ﻫﻴﭟ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﭛ‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﻴﻮن‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺳﭝﻨﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﺷﺎدي ﻧﻪ ﺻﺮف اﻫﻢ رﺳﻢ آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﺠﻬﻪ ﮀﮇي‪ ،‬ﻣﺮد ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن ﻫﻠﮡ ﭤﻲ ﻟﮙﻲ‪.‬‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ۽ ﻣﺮﻛﺰي رﺳﻢ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭼﻮڌاري ﭔﻴﻮن ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن‬
‫اﻧﺴﺎن ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﮔﻮﻟﻲ ﺗﻲ ﻛﺮوڙﻳﻦ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن رﻫﻲ ﭘﻴﻮ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﭘﻮري‬ ‫ﺋﻲ ﺳﻨﻬﻴﻮن ﭤﻠﻬﻴﻮن رﺳﻤﻮن ﮔﮭﻤﻦ ﭘﻴﻮن‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺷﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﻣﻘﺼﺪ‬
‫ﻋﻤﺮ ۾ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﻋﻘﻠﻲ زﻧﺪﮔﻲ اﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺗﻨﺠﮣﻦ ۾ آﻫﻲ‪ُ ،‬ﻫﻦ ﮐﻲ ﺳﻤﺎج ۾ ﺟﻮڙي‬ ‫ﺗﻲ ﻏﻮر ﻛﺮﻳﻮن ﺗﻪ‪ ،‬اِﻫﻮ ﺳﻤﺠﮫ ۾ اﻳﻨﺪو ﺗﻪ ﺷﺎدي‪ ‬ﺟﻲ رﺳﻢ ﻫﻚ اﻫﮍو ﻋﻬﺪ ﻧﺎﻣﻮ‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺟﺎﻧﻮر ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ رﻫﻨﺪي‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﭘﻮري ﻋﻤﺮ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺗﻤﺎم‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﺤﺖ ﻫﻚ اﻧﺴﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻔﺎد ﺧﺎﻃﺮ ﭔﺌﻲ اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ﻗﻴﺪ ۾ رﮐﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﭤﻮرو زﻣﺎﻧﻮ ﮔﺬرﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ ﺟﻴﺌﻦ اﻧﺴﺎن ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺟﺎﻧﻮر ﺟﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ اﺧﺘﻴﺎر‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺟﻴﺌﻦ ﺋﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ دﻣﺎغ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻮ ﻃﺎﻗﺘﻮر ۽ وﺣﺸﻲ‬
‫ﻛﻨﺪو رﻫﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻴﺌﻦ ﺗﻴﺌﻦ ﻣﻬﺬب ﭤﻴﻨﺪو ﭘﻴﻮ وﭸﻲ‪ ،‬ﻏﺎرن ﻣﺎن ﻧﻜﺮي ﺑﻨﮕﻠﻦ ۾ اﭼﮡ‬ ‫ﺟﺎﻧﻮرن ﮐﻲ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﻛﺮڻ ۾ ﻛﺎﻣﻴﺎب وﻳﻮ ۽ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺟﺎﻧﻮر اﻧﺴﺎن ﮐﺎن ﭜﺆ‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﺳﻔﺮ ۾ اﻧﺴﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﻌﻮر ﮐﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬۽ اِﻫﻮ ﺷﻌﻮر اﻧﺴﺎن‬ ‫ﮐﺎﺋﮡ ﻟﮙﺎ ۽ اﻧﺴﺎﻧﻲ آﺑﺎدي ﮐﺎن ﭘﺮي ﭜﭵﻨﺪا وﻳﺎ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ﻫﻚ ﻫﻨﮅ وﻳﻬﮡ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 119‬‬ ‫| ‪120‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺟﻮ ﻣﻮﻗﻌﻮ ﻣﻠﻴﻮ ۽ ﻗﺪرﺗﻲ آﻓﺘﻦ ﮐﺎن ﺑﭽﮡ ﻻ‪ ‬ﻏﺎرن ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﺟﮭﻮﭘﮍا ﺑﻪ اڏڻ‬ ‫ڌرﺗﻲ ﻣﺎﺗﺎ ﭼﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬۽ اِﻫﻮ ﻣﺬﻫﺒﻲ اﺻﻮل ﻣﭹﻴﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ ﻣﻬﺎ ﭘﻮﭴﺎري ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻟﮙﻮ ۽ اﻧﻬﻲ وﻗﺖ دؤران ﮐﻴﺘﻲ ﭔﺎري ﺟﻮ ﻛﻢ ﺑﻪ ﺳﮑﻴﻮ ۽ زراﻋﺖ ﺗﻲ ﭜﺎڙﻳﻨﺪي ﺋﻲ‬ ‫ﭼﺎﻫﻲ ڌرﺗﻲ ﻣﺎﺗﺎ ﺟﻮ درﺟﻮ ڏﻳﺌﻲ ۽ اﻧﻬﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺻﺮف ﭘﺎڻ ﺋﻲ ُان ﺳﺎن ﺟﻨﺴﻲ‬
‫‘ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ’ ﻫﺠﮡ ﺟﻮ ﺧﻴﺎل اﭜﺮي آﻳﻮ ۽ اﻧﺴﺎن ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﻣﺎﻟﻜﻲ ﺟﻲ اک رﮐﮡ ﻟﮙﻮ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﻠﻘﺎت رﮐﻲ‪.‬‬
‫اِﻫﺎ ﻣﺎﻟﻜﻲ واري اک ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻧﻮرن ﺗﻲ ﭔﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ڍﮘﻮ‪،‬‬ ‫اﻫﮍي رﻳﺖ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﺋﻲ ﻋﻮرت ﮐﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺟﻲ ﺷﺌﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ‪ ،‬ﻗﻴﺪ‬
‫ﭔﻜﺮي‪ ،‬ﮔﮇﻫﻪ ۽ اٺ وﻏﻴﺮه اﭼﻲ وﭸﻦ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺟﺎﻧﻮرن ﺟﻲ ذرﻳﻌﻲ ﻛﻢ ﮐﻲ آﺳﺎن ﻛﺮڻ‬ ‫ﻛﺮي‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﭤﻲ وﻳﻬﮡ ﺟﻮ رﺟﺤﺎن ﺷﺮوع ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺟﻴﻜﺎ ﻫﭣ ﭘﺌﻲ آﺋﻲ‪ ،‬ﺗﻪ‬
‫ﻻ‪ ،‬ﮐﻴﺘﻲ ﭔﺎري ﺟﻮ ﻛﻢ ﻛﻴﻮ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬اﻧﺴﺎن ﺟﻲ اﻧﺪر اﭼﻲ ﭨﺎﻛﻮڙو ﭘﻴﻮ ﺗﻪ‬ ‫ُﻫﻮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﭘﻜﮍي رﻫﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﻣﺮدن ﺟﺎ ﺟﮭﻴﮍا ﺷﺮوع ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﮀﻮ اﻧﻬﻲ ﺟﻲ‬
‫ﻛﭩﻲ ﻣﺎري‪،‬‬ ‫ﺟﻴﻜﻮ ﺑﻪ ﻓﻄﺮي ﻃﻮر ﺗﻲ ﻛﻤﺰور ﻫﻮ‪ُ ،‬اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻃﺎﺑﻊ ﮐﻲ ُ‬ ‫ﺧﺒﺮ ﻧﻪ ﭘﻮﻧﺪي ﻫﺌﻲ ﺗﻪ ﻫِﻦ ﺟﻮ )ﻋﻮرت ﺟﻮ( اڳ ۾ ﺑﻪ ﻛﻮ ﻣﺎﻟﻚ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﮀﺎ ﭤﻴﻮ ﺟﻮ‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﻛﻢ ﻛﺮاﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ اﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ اﻧﻬﻦ ۾ اﻧﺴﺎن ﻫﺌﮡ ﺟﻲ ﺳﻤﺠﮫ ﻧﻪ‬ ‫ﺟﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺟﻴﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﻮرت ﻗﺎﺑﻮ ﻛﺌﻲ ﭤﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﮐﻲ ﺟﮭﻠﻲ‪ ،‬ﭘﻮري ﺳﻤﺎج اﮘﻴﺎن ﺑﻴﻬﻲ‬
‫ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻫﻮ ﭔﻴﻦ ﺟﺎﻧﻮرن واﻧﮕﺮ ﺋﻲ ﻫﺌﺎ‪ ،‬۽ ﺟﻴﺌﻦ ﺟﻴﺌﻦ ﺟﺎﻧﻮرن ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﻛﺮڻ‬ ‫ﻛﺮي‪ ،‬ﻋﻮرت ﺟﻮ ﻫﭣ ﺟﮭﻠﻲ‪ ،‬اِﻫﻮﭼﻴﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ “اِﻫﺎ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﻃﺮف ﻛﻮﺑﻪ‬
‫ﺟﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ ﻫﻠﻴﻮ ﺗﻪ ڍﮘﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻋﻮرت ﮐﻲ ﻗﻴﺪ ﻛﺮي ﻛﻢ ورﺗﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ‬ ‫اک ﮐﮣﻲ ﻧﻪ ڏﺳﻲ‪ ”.‬اﻫﮍي ﻃﺮح ﺟﻴﺌﻦ ﺟﻴﺌﻦ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﺳﻮچ اﮘﺘﻲ وڌي‪) ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾‬
‫ﻋﻮرت ﻣﺮد ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻛﻤﺰور ﻫﺌﻲ ۽ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﻛﺮي اﻧﻬﻲ ﮐﻲ‬ ‫ﻋﻮرت ﺟﻲ ﺳﻮچ ﺑﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﭘﮡ ارﺗﻘﺎﺋﻲ ﻣﺮﺣﻠﻲ ۾ رﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ُاﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺿﺮورت اﻧﻬﻲ وﻗﺖ ﭘﻴﺶ آﺋﻲ ﺗﻪ ڍﮘﻲ ﮐﻲ ﻛﻴﺮ ﻫﻼﺋﻲ‪ .‬اﻫﮍي ﻃﺮح‬ ‫اﻧﺴﺎن آﻫﻲ( اﻧﺴﺎن ﺟﺎ ﻣﻔﺎد ﺑﻪ ﻣﻀﺒﻮط ﭤﻴﺎ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي اِﻫﻮ ﻣﺸﻜﻞ ﭤﻲ وﻳﻮ ﺗﻪ‬
‫ﻋﻮرت ﮐﻲ ﭘﻜﮍي ﭘﻜﮍي ﻗﺎﺑﻮ ﻛﺮي ﮐﻴﺘﻲ ﭔﺎري‪ ‬ﺟﻮ ﻛﻢ ﻛﺮاﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ‬ ‫ﻛﻴﺮ ﺑﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺟﮭﻠﻲ ﻣﺎﻟﻜﻲ ڏﻳﮑﺎري‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﻮچ ﻫﻚ ﻣﻀﺒﻮط‪،‬‬
‫ﺻﺮف ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻛﻤﺰور ۽ ﻗﺎﺑﻮ ﻛﺮي ﻫﺮ ﻛﻢ ﺻﺤﻴﺢ ۽ ﭠﻴﻚ وﻗﺖ ﺗﻲ وﭠﮡ‬ ‫ﻣﻨﻈﻢ ۽ اﺧﻼﻗﻲ ﻃﺮﻳﻘﻮ ﮘﻮﻟﻬﻲ ﻛﮃﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺷﺎدي‪ ‬ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏﻧﻮوﻳﻮ‪ .‬ﺗﻮڙي‬
‫اﻳﻨﺪو آﺳﺎن ﻧﻪ ﻫﻮ‪ ،‬ﮀﻮ ﺗﻪ ﻋﻮرت ﭘﮡ ﻫﻚ اﻧﺴﺎن آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﻫﻮ‪ ‬ﭘﮡ ﻫﻚ ﺳﻮﭼﻴﻨﺪڙ وﺟﻮد‬ ‫ﺟﻮ وﻗﺖ ﺟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﮔﮇ ﻋﻮرت ﺟﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺟﺎ اواﺋﻠﻲ ﻣﻘﺼﺪ ﻧﻪ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﮐﻴﺲ ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻗﻴﺪ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬اِﻫﻮ ﻣﻨﻄﻖ )‪ (Logic‬ﭔﮅاﻳﻮ‬ ‫ﺷﺎدي‪ ‬ﺟﻲ رﺳﻢ ﺟﻲ ﺟﻮﻫﺮ ۾ ﻧﻔﺴﻴﺎت اﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻋﻮرت ﮐﻲ ﻗﻴﺪ ﻛﺮي ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫وﻳﻮ ﺗﻪ ڌرﺗﻲ ۽ ﻋﻮرت ۾ ﻛﻮ ﺑﻪ ﻓﺮق ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ڌرﺗﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺪاﺋﺸﻲ ﻣﺤﺮڪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻋﻮرت‬ ‫ﻣﺮﺿﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﻢ وﭠﮡ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻫﻴﻨﺌﺮ ﺗﻪ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﻛﻢ ﮐﺎن وﭠﻲ ﻣﮍس ﮐﻲ‬
‫ﺑﻪ‪ .‬ڌرﺗﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻟﻲ وڏو ﻛﺮي ﭤﻲ ﺗﻪ ﻋﻮرت ﺑﻪ‪ .‬ڌرﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﺟﻮد ﻣﺎن ﮐﺎڌو ﺧﻮراڪ‬ ‫ﭜﻴﮍون )روز( ڏﻳﮡ ﮐﺎن ﭤﻴﻨﺪي‪ ،‬ﭔﺎر ﭘﻴﺪا ﻛﺮڻ ﺗﺎﺋﻴﻦ آﻫﻲ‪ .‬اﺻﻞ ﻣﻘﺼﺪ ﻋﻮرت ﮐﻲ ﻗﻴﺪ‬
‫ڏﻳﺌﻲ ﺟﻴﺖ ۽ ﺟﮣﻦ ۽ وﻃﻦ ﭨﮣﻦ ﮐﻲ ﭘﺎﻟﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻋﻮرت ﻧﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭔﭽﻦ ﮐﻲ ﭤﭷ ﭘﻴﺎري‬ ‫ﻛﺮڻ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬اﻧﻬﻲ ﺟﻲ ﻣﭥﺎن ﺷﺎدي‪ ‬ﺟﻲ رﺳﻢ ﺟﮭﻴﮍي ﺟﺮﻛﻨﺪڙ ۽ ﭼﻤﻜﻨﺪڙ ﭼﺎدر‬
‫ﭤﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ڌرﺗﻲ‪ ،‬ﻋﻮرت آﻫﻲ ۽ ﻋﻮرت ڌرﺗﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ڌرﺗﻲ ﭘﺎﻟﮡ ﺳﺎن‬ ‫وﻳﮍﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﻗﻴﺪ روﻣﺎﻧﻮي ﺑﻨﻴﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﮔﮇ ڏﻣﺮ ﻛﻨﺪي ﻫﺌﻲ زﻟﺰﻟﻦ ﺟﻲ روپ ۾ ﻛﻴﺘﺮو ﺋﻲ ﻧﻘﺼﺎن ﻛﻨﺪي ﻫﺌﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﮐﺎن‬ ‫وﻗﺖ ﮔﺬرڻ ﺳﺎن ﮔﮇ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻤﺎﺟﻦ ۾ ﻛﻲ ﻣﻔﻜﺮ‪ ،‬ڏاﻫﺎ ۽ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﭘﻴﺪا‬
‫ﺑﭽﮡ ﻻ‪ ‬اﻧﺴﺎن ڌرﺗﻲ ﮐﻲ ﻣﺎﺗﺎ ﭼﺌﺠﻲ اﻧﻬﻲ ﺟﻲ ﭘﻮﭴﺎ ۾ ﻟﮙﻲ وﻳﻮ‪ ،‬ﻫﺎڻ ڌرﺗﻲ ۽ ﻋﻮرت‬ ‫ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﻋﻮرت ﺟﻲ آزادي‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻛﻲ ﻗﺎﻋﺪا‪ ،‬ﻛﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻮڙﻳﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ‬
‫۾ ﻛﻮ ﺋﻲ ﻓﺮق ﻧﻪ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻋﻮرت ﺟﻲ ﭘﻮﭴﺎ ﭘﮡ ﻻزﻣﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ﻋﻮرت ۽‬ ‫ﻣﺎن ﻫﻚ اِﻫﻮ ﺑﻪ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻋﻮرت ﮐﺎن ﺳﻨﺪس رﺿﺎﻣﻨﺪي ورﺗﻲ وﭸﻲ‪ .‬وري ﺑﻪ وﻗﺖ ﮔﺬرڻ‬
‫ﻋﻮرت ﺟﻲ ﺟﻨﺴﻲ ﻋﻀﻮن ﺟﻲ ﭘﻮﭴﺎ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﺟﻮ ﻣﺜﺎل ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﺗﻬﺬﻳﺒﻦ‬ ‫ﺳﺎن ﮔﮇ ﻣﺮدن ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﻔﺎدن ﺧﺎﻃﺮ ﻛﮇﻫﻦ رﺿﺎﻣﻨﺪي ﻧﻪ ورﺗﻲ ﺗﻪ ﻛﮇﻫﻦ زﺑﺮدﺳﺘﻲ‬
‫ﺳﺎن ﮔﮇ ﻣﻮﻫﻦ ﺟﻲ دڙي ﻣﺎن ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﺘﺎن ﻋﻮرت ﺟﺎ ﻣﺠﺴﻤﺎ ﻣﻠﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﮐﻲ‬ ‫ﻫﺎ ﻛﺮاﺋﻲ وﺋﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪس اﻧﺪر ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﻪ ﭔﮅي وﺋﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 121‬‬ ‫| ‪122‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻓﺎﻋﺪن ﻻ‪ ‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن وﮢﻴﻮ ﺗﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﭘﺮﮢﺎﺋﻲ وﺋﻲ‪..‬‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻴﻦ ﺳﻮرﻣﻴﻦ ﮐﻲ ﺑﻴﺤﺪ ﮔﮭﮣﻮ ﭤﻮ ﭼﺎﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺮي ﺟﻮ ﭨﭗ ﭨﭗ ﺗﻲ ﮐﻴﻦ‬
‫ُ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﮇﻫﻦ اِﻫﻮ ﭤﻴﻨﺪي ڏﭠﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻦ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺧﻼف ﻧﻪ ﺻﺮف‬ ‫ﺳﻤﺠﮭﺎﮢﻴﻮن ڏﺋﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﻗﺪم ﻗﺪم ﺗﻲ ﮐﻴﻦ ڏڍ‪ ،‬۽ دﻻﺳﺎ ڏﺋﻲ ﭤﻮ ۽ ﻫﻤﭣ ﭔﮅاﺋﻲ ﮐﻴﻦ اﮘﺘﻲ‬
‫ﺳﻮﭼﻴﻮ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻬﮣﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﻫﻚ اﻫﮍو ﻣﻀﺒﻮط ﻛﺮدار ﮔﮭﺮﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ‬ ‫وڌڻ ﻻ‪ ‬آﻣﺎده ﻛﺮي ﭤﻮ ۽ ُﭼﻚ ﻛﺮڻ ﺗﻲ ﮐﻴﻦ ﮀﻴﻨﭝﻲ ﭤﻮ‪(1) ”.‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﻴﻬﺎر ۾ آﻫﻲ ۽ ﺳﻤﺎج ﺷﺎدي ڏم ﺳﺎن ﭤﻮ ﻛﺮاﺋﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻨﺪس اﻧﺪر ﺟﻮ‬ ‫ﺳﻮال اِﻫﻮ ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ اِﺋﻴﻦ ﮀﻮ ﭤﻮ ﻛﺮي؟‬
‫آواز ﭔﮅي ورﺗﻮ ۽ ﮐﻴﺲ ﻣﻴﻬﺎر ﺳﺎن ﻣﻼﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﻛﺎري رات‪ ،‬ﺳﻬﻪ ﺳﻴﺎري ﺟﻲ رات ۾‬ ‫“ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﺳﻮﻧﻬﻦ‪ ،‬ﺳﻮﭜﻴﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎﮢﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻧﻬﭡﺎﺋﻲ‪،‬‬
‫دﻫﺸﺖ ﭜﺮي درﻳﺎ‪ ‬۾ ﭤﻮ ﮔﮭﻴﮍي‪ .‬ﻣﻴﻬﺎر وٽ ﺟﻴﺘﺮي رﻫﻲ ﭤﻲ‪ ،‬اوﺗﺮي ﭘﺎڪ ﭤﻲ ﭘﺌﻲ‪،‬‬ ‫وﻓﺎداري‪ ،‬ﺣﻴﺎ‪ ،‬وﻗﺎر‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎري‪ ،‬ﺣﺐ اﻟﻮﻃﻨﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺳﺎن ازﻟﻲ ﻋﺸﻖ ۽ ﭔﻴﺎ اﻫﮍا ﺳﻤﺎج‬
‫ﻣﻴﻬﺎر ﺳﺎن ﻣﻠﮡ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻧﭝﺎﺋﮡ ﺋﻲ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﭤﻮ ﻛﻮﭠﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺳﻤﺎج ڏم ﺳﺎن‬ ‫اﻋﻠﻲ ﻗﺪر ۽ اﻧﻴﻚ اوﺻﺎف‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻦ ﺟﻲ رﻫﺒﺮي ۽ رﻫﻨﻤﺎﺋﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﭘﻴﺶ ﻛﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﺟﺎ ٰ‬
‫ﭘﺮﮢﺎﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ اِﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺮي ﻋﻮرت ﺟﻲ آزادي‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺗﻤﺎم‬ ‫ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﻣﺤﺒﺖ ﺟﻲ ﭘﻴﻐﺎم ﺳﺎن ﮔﮇ ﺳﻤﺎج ۾ ﺑﺎوﻗﺎر ﭤﻲ رﻫﮡ ﺟﻲ ﺗﻠﻘﻴﻦ آﻫﻲ‪.‬‬
‫وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺌﻲ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ اڄ ﺑﻪ اوﺗﺮي ﺋﻲ ﻻﮘﻮ ﭤﺌﻲ ﭤﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻮ اﻫﮍن اﻧﺴﺎﻧﻦ ﺟﻮ ﻗﺪردان آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻘﻦ ﺟﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس‬
‫ﻋﻮرت ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﺳﻮﻧﻬﻦ‪ُ ،‬ﺳﭡﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻫﺮ روپ ۽ رﺷﺘﻲ ۾ ﻣﺜﺒﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻮرﻣﻴﻮن دارﺻﻞ اﺳﺎن ﺟﻲ ﺳﻤﺎج ﺟﻮن آدرﺷﻲ ﻋﻮرﺗﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻘﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻨﮅو ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻋﻮرت ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻲ ﺳﺎﮐﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ وﻗﺖ ﺟﻲ ڌارا ۽ ﻣﺮداﮢﻲ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺌﻲ ۽ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ۾ ﺳﻤﺎج ۾ وڏي ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺟﻲ ﻻﺋﻖ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻤﺎج اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﻬﺎﻧﺘﺎ ﮐﻲ ﺧﺘﻢ ﻛﺮي‪ ،‬ﮐﻴﺲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬اﺳﺘﻌﻤﺎل‬ ‫ﭜﻼري ﭜﭧ ڌﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﻛﻼم ﭘﮍﻫﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬اﻳﺌﻦ ﻣﺤﺴﻮس ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‬
‫ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬وﺳﺎن ﻛﻴﻦ ﮔﮭﭩﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻋﻮرت ﺳﺎن اِﻫﻮ ﻇﻠﻢ ﻫﺮ دؤر ۾ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻫﺮ‬ ‫ﺻﻨﻒ ﻧﺎزڪ ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﮐﺎن ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﻣﺘﺎﺛﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ‬ ‫ِ‬ ‫ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﺳﻤﺎج ۾ ﭤﻴﻮ ۽ ﭤﺌﻲ ﭘﻴﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺷﺎﻳﺪ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﺳﭝﻨﻲ ﺗﺨﻠﻴﻘﻜﺎرن وٽ ﺳﻨﺪن‬ ‫ﺗﻪ اڄ واﻧﮕﺮ ان دور ۾ ﺑﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮرت ﺑﻲ وس‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮم ۽ ﻣﺠﺒﻮر ﻫﺌﻲ‪ .‬اﺳﺎن ﺟﻲ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻖ ﺟﻮ اﻫﻢ ﻣﺤﺮڪ ﻋﻮرت رﻫﻲ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻦ ﺳﻤﺎج ۾ ﻋﻮرت ﮐﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻮڙي اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻴﺘﺮ ۾ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﭘﮡ اﻧﻬﻦ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺨﻠﻴﻜﺎرن ﺟﻴﺎن ﻋﻮرت ﮐﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﮘﺎﻳﻮ‬ ‫ﺛﺎﻧﻮي ﺣﻴﺜﻴﺖ ﭘﺌﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﮐﻴﺲ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﭘﺎڻ وﻫﻴﮣﻲ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ اﺧﺘﻴﺎر ﻧﻪ ڏﻧﻮ وﻳﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬وٽ ﺗﻪ ﺳﻨﺪس ﻛﺮدارن ﻣﺎن ﻋﻮرت ﺟﻮ درﺟﻮ ﻣﭥﺎﻧﻬﻮن‬ ‫اﻋﻠﻲ ﻣﻘﺎم‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ان ﻛﺮي ﻋﻮرت ﮐﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ۾ ﺗﻤﺎم اﻫﻢ ۽ ٰ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻮ ﻛﻼم ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻫﺮ ﺳﭧ ۽ ﺑﻴﺖ ﺟﺎ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ‬ ‫ﻋﻄﺎ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اﻳﺘﺮي ﻗﺪر ﺟﻮ ﭘﺎڻ ﻋﻮرت ﺟﻲ زﺑﺎن ۾ ﮘﺎﻟﻬﺎﻳﻮ اﭤﺲ‪(2) ”.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ۽ ﻣﻌﻨﺎﺋﻮن ﻧﻜﺮن ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻋﻼﻣﺘﻮن اﻳﺘﺮﻳﻮن ﺗﻪ ﻣﻀﺒﻮط آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﺮ‬ ‫ﻋﻮرت ﺟﻮ ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ۾ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺋﻲ اﻫﻢ درﺟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻣﻘﺎم ﮐﺎن‬
‫وﻫﻲ ۽ ﻫﺮ ﺳﻮچ ﺟﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻤﺠﮫ آﻫﺮ ﻣﻄﻠﺐ وﭠﻲ ﭤﻮ‪ .‬اﻳﺌﻦ ﺑﻪ ﻧﭥﺎ ﭼﺌﻲ‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﻧﻪ ﺻﺮف واﻗﻒ ﻫﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﭘﮍﻫﻨﺪي ﻣﺤﺴﻮس ﭤﻴﻨﺪو ﺗﻪ ﭴﮡ‪،‬‬
‫ﺳﮕﮭﻮن ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﻛﻮ ﺳﭵﻮ ﻛﻼم ﻋﻮرت ﻻ‪ ،‬ﻋﻮرت ﺗﻲ ﻳﺎ ﻋﻮرت ﺗﺤﺖ‬ ‫ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ اﻧﺪر ۾ ﻋﻮرت ﺳﻤﺎﻳﻞ ُﻫﺌﻲ‪ .‬اِﻫﻮ ﺋﻲ ﺳﺒﺐ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻮ ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﺟﻮ‬
‫ﺳﺮﺟﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ اﻳﺘﺮو ﺿﺮور آﻫﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ُاﻫﻲ ﻗﺼﺎ ﮐﻨﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ۾ ﻋﻮرت ﺟﻮ‬ ‫ﻣﺤﻮر ﻋﻮرت آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻛﺮدار اﻫﻢ ﻫﻮ‪ ،‬ﻳﺎ اﻧﻬﻦ ﻗﺼﻦ ۾ ﻋﻮرت ﺟﻮ ﻛﺮدار ﭤﻮرو اﮢﭽﭩﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﮐﻴﻦ اﭜﺎري‪،‬‬ ‫“ﻋﻮرت‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻮ اﻫﻢ ُﺟﺰ آﻫﻲ‪ ،‬ان ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﮐﻲ ﻋﻘﻴﺪت‬
‫اﻫﻢ ﺑﮣﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰي ﺣﻴﺜﻴﺖ ڏﺋﻲ ﮀﮇي‪.‬‬ ‫اﻋﻠﻲ ﻣﻘﺎم ﺗﻲ آﻧﺪو اﭤﺲ‪ .‬اﻳﺌﻦ ﭘﻴﻮ ﻟﮙﻲ ﺗﻪ ﭴﮡ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ دؤر ۽‬ ‫ﺟﻲ ٰ‬
‫“ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺷﻌﺮ ۾ ﻋﻮرت ﺟﻮ ﺑﻴﺎن ڏاڍي ﭘﻴﺎر ۽ دﻻر ﺳﺎن ﻛﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ‬ ‫ُ‬
‫ﻣﺎﺣﻮل‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ردوﺑﺪل‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬رﻳﺎﺳﺖ ۽ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺟﻲ ﮘﻮڙﻫﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 123‬‬ ‫| ‪124‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪي ﻣﺎﮢﮡ ﺳﺎن ﮔﮇ ﻋﻮرت ﺟﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت ﮐﻲ ﭘﮡ ﺑﺨﻮﺑﻲ‪ ‬ﭘﺮوڙﻳﻮ آﻫﻲ ۽ ان ﺟﻲ‬ ‫ُﺳﺮ ﺳﺮﻳﺮاڳ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺳﺎرﻧﮓ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ُﺳﺮ آﺳﺎ‪ُ ،‬ﺳﺮ رپ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ُﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ‬
‫ﺧﻮﺑﻴﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ۾ ﮘﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺻﺮف ﻫﻚ ﺳﺴﺌﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﺳﭵﺎ ﺳﺎرا ﭘﻨﺞ ُﺳﺮ‬ ‫ﻛﺎﭘﺎﺋﺘﻲ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻛﻴﮇارو ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬ﻫﺮ ُﺳﺮ ۾ ﭼﻨﺪ اﻫﮍا‬
‫)ﺳﺮ ﺳﺴﺌﻲ آﺑﺮي‪ ،‬ﻣﻌﺬوري‪ ،‬دﻳﺴﻲ‪ ،‬ﻛﻮﻫﻴﺎري ۽ ﺣﺴﻴﻨﻲ( ﺧﻠﻴﻘﺎ اﭤﺲ‪ .‬ان ﮐﺎن ﺳﻮا‪‬‬ ‫ُ‬ ‫ﺑﻴﺖ ﺿﺮور ﻣﻠﻨﺪا‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻋﻮرﺗﻦ ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻴﻞ آﻫﻦ ﻳﺎ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﻟﺐ و ﻟﻬﺠﻮ ۽ زﺑﺎن‬
‫ُﻫﻦ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬ﺳﻬﮣﻲ‪ ،‬ﻟﻴﻼ‪ ،‬ﻣﻮﻣﻞ ۽ ﻛﺎﭘﺎﺋﺘﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﺑﻪ ﺧﻮب ﺷﺎﻋﺮي ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس‬ ‫اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﻮﻧﺚ ﻫﺠﮡ ﺟﻲ ﻏﻤﺎزي ﻛﻦ ﭤﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻋﻮرﺗﻦ ﮐﻲ ﻛﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏﻧﻞ ﻛﻮﻧﻬﻲ‪،‬‬
‫ﺳﭝﻨﻲ ُﺳﺮن ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ،‬آﻓﺎﻗﻲ ﺷﺎﻋﺮي آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻦ ﻣﺎن ﻛﻴﺘﺮن ُﺳﺮن ۾ ﭘﺎڻ ﻋﻮرت‬ ‫اﻫﻲ ﻋﺎم ۽ رواﺟﻲ ﻋﻮرﺗﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻛﻲ وﮢﺠﺎرﻳﻦ ﺟﻲ روپ ۾ اﺳﺎن ﮐﻲ ﻧﻈﺮ اﭼﻦ‬
‫ﻛﻦ ُﺳﺮن ۾‬ ‫ﻛﻦ ُﺳﺮن ۾ ﻋﻮرت ﺳﺎن ﻣﺨﺎﻃﺐ آﻫﻲ‪ِ ،‬‬ ‫ﺟﻮ روپ ڌارﻳﻮ اﭤﺲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ِ‬ ‫ﭤﻴﻮن ﺗﻪ ﻛﻲ وري ﺧﻮﺷﺤﺎل ۽ آﺳﻮده ﺳﻨﮕﮭﺎرﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺳﺎﻧﻮڻ ﺟﻲ وﺳﮡ ﮐﺎن‬
‫ﻛﻦ ُﺳﺮن ۾ وري ﭘﺎڻ ﻋﻮرت ﺟﻲ زﺑﺎن ۾ ﮘﺎﻟﻬﺎﻳﻮ‬ ‫ﻋﻮرﺗﻦ ﺟﻮ ﻛﺮدار ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ ﺗﻪ ِ‬ ‫ﭘﻮ‪ ‬ﻣﻄﺌﻤﻦ ۽ ﺑﻲ ﻓﻜﺮ ﻧﻈﺮ اﭼﻦ ﭤﻴﻮن‪ ،‬ﻛﻲ اﻫﻲ ﺑﻬﺎدر ﻋﻮرﺗﻮن آﻫﻦ ﺟﻴﻜﻲ ُﺳﺮ‬
‫اﭤﺲ‪.‬‬ ‫ﻛﻴﮇاري ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﺮدن ﮐﻲ ﺟﻮش ڏﻳﺎرﻳﻨﺪڙ ۽ اﮘﺘﻲ وڌي وار ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺗﻠﻘﻴﻦ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ۾ ﻋﻮرت ﮐﻲ اﻳﮇي وڏي ﺣﻴﺜﻴﺖ ڏﻳﮡ ﺟﺎ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬وٽ‬ ‫ﻛﻨﺪي ﻧﻈﺮ اﭼﻦ ﭤﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﭥﻲ وري ﻣﺤﻨﺖ ۽ ﻣﺸﻘﺖ ﻛﻨﺪڙ ﻋﻮرﺗﻮن‪ ،‬ﭼﺮﺧﻮ‬
‫ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻛﺎرڻ آﻫﻦ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺳﻨﺪس ﻧﻈﺮ ۾ ﻋﻮرت وﻓﺎ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ ۽ ﻣﺎﻣﺘﺎ‬ ‫ﻛﺘﻴﻨﺪي‪ ،‬ﻧﻈﺮ اﭼﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺣﺎﻻﻧﻜﻪ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﻮ ﺧﺎص ﻧﺎﻟﻮ ﻣﻠﻴﻞ ﻛﻮﻧﻬﻲ ﭘﺮ ﺗﮇﻫﻦ‬
‫ﺟﻮ ﻣﺠﺴﻤﻮ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﺳﺎن ﮐﻴﻦ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻞ اﻧﻬﻦ ﻋﻮرﺗﻦ ۾ ﻣﺤﻨﺖ ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﺟﻮ ﻋﻜﺲ ﻧﻈﺮ‬
‫ُ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﮐﻲ ﻋﻮرت ﺟﻲ اﻣﻨﮕﻦ ۽ آﺳﻦ ﻻ‪ ‬ﻋﺰت ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻫﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬ ‫اﭼﻲ ﭤﻮ‪ .‬اﻫﻮ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻋﻮرت ذات ﺳﺎن ﻫﻤﺪردي ﻳﺎ اﻧﺲ ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ آﻫﻲ ﺟﻮ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫ﺗﻴﺰ ﻓﻬﻢ‪َ ،‬ذﻛﻲ ﻧﮕﺎﻫﻪ ۽ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﭝﺎ‪ ‬ﺟﻲ ُﮘﻮڙﻫﻲ ﭴﺎڻ ﻣﺎن ﭘﺮﮐﻴﻮ ﺗﻪ ﻋﻮرت ﺟﻴﻜﻲ‬ ‫ﺣﺎل ﭜﺎﺋﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﺳﺎﮢﻦ ﺣﺎل اورﻳﻨﺪو رﻫﻲ ﭤﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺋﻲ زﺑﺎن ۽ ﻟﺐ ﻟﻬﺠﻮ اﺧﺘﻴﺎر‬
‫دﻟﻴﺮي‪ ‬ﺟﺎ ﻛﻢ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﺳﻲ ﻣﺮد ﺟﻲ ﭘﻬﭻ ﮐﺎن ﮔﮭﮣﻮ ﭔﺎﻫﺮ آﻫﻦ ۽ ﺟﻴﻜﻮ‬ ‫ﻛﺮي ﭤﻮ‪(4) ”.‬‬
‫‘ﺧﻮداﻧﻜﺎري‪ ’‬ﺟﻮ اﻧﮓ ﻋﻮرت ۾ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻮ ﻣﺮد ۾ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻈﺮ ﻧﻪ اﻳﻨﺪو‪ .‬ﻋﻮرت ﺟﻲ‬ ‫ُ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﻋﻮرت ﺳﺎن اﻧﺴﻴﺖ ﺟﻮ ﺳﺒﺐ اﻛﺜﺮ اﻫﻮ ﭔﮅاﻳﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﻲ ﻣﺜﺎل ۽ َﺳﻬﭗ ﺟﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﻻزوال آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻮ‪ ‬ارادي ﺟﻲ ﭘﻜﻲ ۽ ﻗﻮل ﺗﻲ‬ ‫ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﻤﺎج ﻋﻮرت ﮐﻲ ﻫﻴﮣﻲ ۽ ﻛﻤﺰور ﺳﻤﺠﮭﻲ رﻫﻴﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﻫﻴﮣﻴﻦ ﺟﻮ ﺷﺎﻋﺮ‬
‫ﻗﺎﺋﻢ آﻫﻲ‪ .‬ﻋﻮرت ﺟﻮ ‘ﭘﺮﻳﻢ’‪ ،‬ﻋﻮرت ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﻫﺴﺘﻲ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﺎ ﺋﻲ ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫آﻫﻲ‪ُ ،‬ﻫﻮ ﻋﺎم ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ۾ ﻛﺮدارن ۽ ﺷﻴﻦ ﮐﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﭤﻮ ﻛﺮي‪ .‬اﻧﻬﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ رح ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻴﺮاث آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻤﺎج‪ ،‬ﺗﻬﺬﻳﺐ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺖ‪،‬‬ ‫ﮐﻲ ذﻫﻦ ۾ رﮐﻨﺪي ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻛﻼم ﺟﻮ ﺗﺖ آﻫﻲ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ‬
‫ﻣﻌﻴﺸﺖ ۽ ﻣﺬﻫﺐ ﺟﻲ ﭼﭩﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﮡ آﻫﻲ‪(3)”.‬‬ ‫ﺳﻤﺎج ﻣﺎﭠﺎر ۽ ﻛﺎﻫﻠﻲ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﭤﻲ رﻫﻴﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ۾‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﻛﺮدارن ۾ ﺳﺖ ﺳﻮرﻣﻴﻮن ﺗﻪ ﻣﺮﻛﺰي ۽ اﻫﻢ ﺗﻪ آﻫﻦ ﺋﻲ ﭘﺮ‪،‬‬ ‫ﻛﻤﺰور ﻛﺮدار ‘ﻋﻮرت’ ﮐﻲ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﺑﮣﺎﺋﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ اﻫﮍي ﺗﻪ ﻃﺎﻗﺖ ﺑﺨﺸﻲ ﺟﻮ‪،‬‬
‫ﻟﮗ ﭜﮗ ﺳﭵﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﻫﺮ ﺳﺮ ۾ ﻋﻮرت ﺟﻲ ﺟﮭﻠﻚ ﻧﻈﺮ اﻳﻨﺪي‪.‬‬ ‫ُاﻫﺎ ﺳﻤﺎج ﻻ‪ ‬اﺗﺴﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﻛﺎرڻ ﺑﮣﺠﻲ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻞ ﻧﺎﻟﻲ وارن ﻛﺮدارن ﻣﺜﺎﻟﻦ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬ﻧﻮري‪،‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﺳﺴﺌﻲ ڏﺳﻮ‪ .‬اﻛﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺮﭘﭩﻦ‪ ،‬ﺟﺒﻠﻦ‪ ،‬ﺟﮭﻨﮕﻦ‪ ،‬۽ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻦ ۾‬
‫ﺳﻬﮣﻲ‪ ،‬ﺳﺴﺌﻲ‪ ،‬وﻏﻴﺮه ﮐﺎن ﻋﻼوه ﻛﻲ ﭔﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﺮدار ﻋﻮرﺗﻦ ﺟﺎ ﻣﻠﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﻛﻮ‬ ‫ﻛﺎﻫﻲ ﭤﻲ ﭘﺌﻲ‪ .‬۽ ﺳﺴﺌﻲ ﺟﻲ ﻫﻤﭣ ۽ ﺳﭽﺎﺋﻲ ﺟﻴﻜﺎ ﻋﺸﻖ ﺟﻮ روپ ُﻫﺌﻲ ﮐﻲ‬
‫ﻧﺎﻟﻮ ڏﻧﻞ ﻧﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺗﻘﺮﻳﺒﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻲ ﻫﺮ ُﺳﺮ ۾‬ ‫ﺳﺎراﻫﻲ ﭤﻮ‪ ،‬۽ ﮐﻴﺲ ﺧﺒﺮدار ﻛﻨﺪي ﺻﻼﺣﻮن‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺘﻮن ۽ ﻧﺼﻴﺤﺘﻮن ﺑﻪ ﻛﺮي ﭤﻮ‪:‬‬
‫ﻛﭥﻲ ﻧﻪ ﻛﭥﻲ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ُ .‬ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ُﺳﺮ ﮔﮭﺎﺗﻮ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﮐﻨﭝﺎت ﻫﺠﻲ ﻳﺎ‬ ‫وو‪ ‬وو‪ ‬ﻛﻨﺪي وت‪ ،‬ﻣﺘﺎن وو‪ ‬وﺳﺎرﻳﻦ‪،‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 125‬‬
‫رﻳﺰن ﻣﭥﺎن رت‪ ،‬ﻫﺎر ﺗﻪ ﭘﺴﻴﻦ ﻫﻮت ﮐﻲ‪.‬‬
‫ﻳﺎ وري‬
‫ﺗﺘﻲ ﭤﮅي ﻛﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻛﺎﻧﻬﻲ وﻳﻞ وﻳﻬﮡ ﺟﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺘﺎن ﭤﺌﻲ اوﻧﺪاﻫﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺮ ﻧﻪ ﻟﻬﻴﻦ ﭘﺮﻳﻦ‪ ‬ﺟﻮ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ُ ،‬ﻫﻮ ﻋﻮرت آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﻧﻔﺴﻴﺎت ﻫِﻦ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ‬
‫ﺟﻮڙﻳﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻦ ﮐﻲ ﺳﻤﺎج ذﻫﻨﻲ ﻃﻮر اﭘﺎﻫﺞ ﻛﺮي ﮀﮇي آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺎ ﻛﻴﺌﻦ ﭘﺌﻲ‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺐ ﭤﺌﻲ‪:‬‬
‫َ‬
‫“اڌر‪ ،‬ﻧﮅر اﭜﺮي‪ ،‬اﺳﻮﻧﻬﻴﻦ آﺋﻮن”‪.‬‬ ‫َ‬
‫ﭘﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ وٽ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ اﺳﺎٽ ۽ وﮀﻮڙي ﺟﻮ وڍ ۽ ﭘﻴﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﭘﭽﺎر ۽‬
‫ﮘﻮﻟﻬﺎ اﻫﮍا ﻣﻀﺒﻮط ُﻧﻜﺘﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﺟﻴﻜﺎ ﺗﻜﻠﻴﻒ آﻫﻲ‪ُ ،‬اﻫﺎ ﺗﻜﻠﻴﻒ‬
‫ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﮐﺎن ﻧﻨﮃڙي آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺗﻪ اﻧﺪر اڌ ﻫﺠﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ‬
‫ﻧﺎﻫﻲ‪.‬‬
‫“اﻧﺪر ﺟﻨﻲ اڌ‪ ،‬ڏوﻧﮕﺮ ﺳﻲ ﺋﻲ ڏورﻳﻨﺪﻳﻮن”‬
‫ﺟﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻘﺼﺪ ُاﮀﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ﺗﻜﻠﻴﻔﻮن ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻧﻪ ﭤﻴﻮن ﻛﺮي‬
‫ﺳﮕﮭﻦ‪.‬‬
‫ﺗﭙﻲ ﻛﻨﺪﻳﻦ ﻛﻮﻫﻪ‪ ،‬ڏوﻧﮕﺮ ڏﮐﻮﻳﻦ ﮐﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻮن ﺟﻲ ﭘﻬﮡ ﭘﭓ ﺟﺎ‪ ،‬ﺗﻪ ﻟﮗ ﻣﻨﻬﻨﺠﺎ ﻟﻮﻫﻪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺑﻴﺖ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ ﺳﭽﺎﺋﻲ‪ ‬۾ ﻛﻨﺪو رﻫﮡ وارﻳﻦ ﮐﻲ‬
‫اورﭼﺎﺋﻲ ۽ ارادي ﺟﻲ ﻣﻀﺒﻮﻃﻲ ﮐﻲ ﺳﺎراﻫﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫َ‬
‫َور‪َ ،‬وراﻛﺎ وچ ۾‪ ،‬ﻟﮑﻴﻦ آڏا ﻟﻚ‪،‬‬
‫ﻛﻮﻫﻪ ﻛﻨﺪﻳﻦ ﮐﻲ؟‬ ‫ﻫﻮ ﺟﻲ آڏا َﺣﻖ‪ ،‬ﺳﻲ ﻛﻨﺪا ُ‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻛﻢ ﻛﻨﺪو رﻫﻨﺪو‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻨﺰل ۽ ﻣﻘﺼﺪ‬
‫ﺟﻲ وچ ۾ رﻛﺎوٽ ﺑﮣﺠﻨﺪڙ ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻧﭥﺎ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫ُ‬
‫ﺳﺴﺌﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﭽﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻣﺎرﺋﻲ ﺟﻲ ﻣﺎرن ﺳﺎن وﻓﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻣﻞ ﺟﻲ ﻣﺤﺒﺖ ۽ ﭼﻚ‪،‬‬
‫ﻟﻴﻼ ﺟﻲ ﻻﻟﭻ‪ ،‬ﻧﻮري‪ ‬ﺟﻲ ﻧﻮڙت‪ ،‬ﺳﻬﮣﻲ ﺟﻲ ﺳﻚ ۽ ﺳﻮرٺ ۽ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي وﮢﺠﺎرﻳﻦ‬
‫| ‪126‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺟﻲ ﺳﻮرن ۽ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻦ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬آﺋﻮن‬
‫ﺳﻤﺠﮭﺎن ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬اِﻫﻲ ﻧﺎﻻ ﭜﻠﻲ اﻟﮗ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺮ ﺳﭝﺌﻲ ﺳﻮرﻣﻴﻮن ﻫﻚ ﺋﻲ ‘ﻋﻮرت’ آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﺟﻦ ۽ ﺳﻨﺪس ﺟﺬﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻫﻚ ﺋﻲ ‘ﻋﻮرت’ ﺟﻮ روپ آﻫﻦ‪ .‬اِﻫﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺘﻮن ﺟﮭﮍوڪ ﺳﭽﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﻏﻠﻄﻲ‪ ،‬ﻻﻟﭻ‪ ،‬ﻧﻮڙت‪ ،‬ﺳﻚ‪ ،‬ﺳﻮر‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ۽ وﻓﺎ‬
‫وﻏﻴﺮه ﻫﻚ ﺋﻲ ﻋﻮرت ۾ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﻫﺘﻲ اِﻫﻮ ﺑﻪ ﺳﻮال ﭤﻮ اﭜﺮي‪ ،‬ﺗﻪ ﮀﺎ اِﻫﻲ ﺳﭛ ﻛﻴﻔﻴﺘﻮن ﺻﺮف ‘ﻋﻮرت’ ۾ ﺋﻲ‬
‫ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ؟ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻞ ﻧﻪ‪ .‬اِﻫﻲ ﺳﭝﺌﻲ ﻛﻴﻔﻴﻮن ‘ﻋﻮرت’ ﺗﻮڙي ‘ﻣﺮد’ ﺟﻲ‬
‫ﻧﻔﺴﻴﺎت ﺟﻮ ﻓﻄﺮي ﺣﺼﻮ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﻋﻮرت ﺟﻲ وﺟﻮد ۾ ﻳﺎ ﻋﻮرت ﺟﻲ‬
‫ذرﻳﻌﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺮي ﮘﺎﺗﻴﻮن‪ ،‬ﺟﻮ‪‘ ،‬ﻋﻮرت’ ﮐﻲ ﻫﻚ ‘وﮐﺮ’‪ ،‬ﻫﻚ ﺷﺌﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﺎﻧﻮر‬
‫واﻧﮕﺮ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ۽ ﻛﻴﻮ ﭘﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ اِﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ واﺿﺢ ﻛﻨﺪي‬
‫زور ڏﻧﻮ ﺗﻪ ‘ﻋﻮرت’ ﺑﻪ ﻫﻚ ﻣﻜﻤﻞ اﻧﺴﺎن آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ اﺣﺴﺎس ﻣﺮد ﮐﺎن ﻣﭥﭝﺮا‪،‬‬
‫اوﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺣﺴﺎس ۽ اﺗﺎﻧﻬﺎن ﭤﻴﻦ ﭤﺎ‪ُ .‬ﻫﻮ ﺟﻴﺘﺮي ﺣﺴﺎس آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻫﺰارﻳﻦ ﭜﻴﺮا ﻣﻀﺒﻮط‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻛﻮٽ ﭤﻲ ﻛﻴﺮاﺋﻲ وﺟﮭﻲ‪ ،‬ﻳﺎ روﻫﻪ ﺑﻪ رﺗﻴﻮن ﭤﻲ ﻛﺮي وﺟﮭﻲ ۽ دﻫﺸﺖ‬
‫وارو درﻳﺎھ ﺑﻪ ﭘِﻨﻲ ﭔﻮڙ ﭤﻲ ﭜﺎﻧﺌﻲ‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﺻﺮف ﮘﺎﻟﻬﻪ اﺗﻲ ﭤﻲ ﮐﭩﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﻋﻮرت ﺧﺒﺮدار ﻛﺮي ﻳﻘﻴﻦ ﭘﻴﻮ‬
‫ڏﻳﺎري ۽ ﺗﻮ ۾ ﺗﻤﺎم وڏي ﺳﮕﮫ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻮ ۾ ﻃﺎﻗﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﭽﺎﺋﻲ آﻫﻲ ۽ ﻋﺸﻖ ﺟﻲ آگ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻦ ﺗﺮﻫﻮ ﭠﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﻪ ﻣﺪد ﻧﻪ وٺ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﺑﻪ ﻧﻪ ﭜﺎڙ‪.‬‬
‫ﮔﮭﮍو ﭜﮙﻮ ﮔﮭﻮرﻳﻮ‪ ،‬وﺳﻴﻼ وﺋﺎ‪،‬‬
‫ﺗﻬﺎن ﭘﻮ‪ُ ‬ﺳﺌﺎ‪ ،‬ﺳﻬﮣﻲ ﺳﮇ ﻣﻴﻬﺎر ﺟﺎ‪.‬‬
‫ﻳﺎ‬
‫ُ‬
‫ﺳﭙﺮﻳﺎن ﺟﻲ ﺗﺮﻫﻲ‪ُ ،‬ﭔﮇي ﻫﭣ ۾ ﻻ‪،‬‬
‫ﺻﺒﺎح ﺗﺎن ﭼﻮﻧﺪرﻳﺎ‪ ،‬اﺳﺎن ﺗﻮ ُاﻛﺎرﻳﻮ‪.‬‬
‫اﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻤﺎج ﺗﻲ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﻋﻮرت ۾ ﺳﺖ ۽ ﺻﻼﺣﻴﺘﻮن‬
‫ﻫﺠﻦ ﺑﺎوﺟﻮد ُاﻫﺎ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎر ﻧﺎﻫﻲ‪ُ ،‬ﻫﻮ اﻛﻴﻠﻲ ﮔﮭﺮ ﮐﺎن ﭔﺎﻫﺮ ﻧﭥﻲ وﭸﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ُ ،‬اﻫﺎ‬
‫اﻛﻴﻠﻲ رﻫﻲ ﻧﭥﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ُ ،‬اﻫﺎ اﻛﻴﻠﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻨﻬﻦ ﻛﻮ ﻛﻢ ﻧﭥﻲ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 127‬‬ ‫| ‪128‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻟﻄﻴﻒ ﻋﻮرت ﺟﻲ اﻧﺪر ۾ ﻫﺎ ﻫﻤﭣ ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﻛﺮي ﺗﻪ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻛﻢ ﻣﺮد ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺮورش‪ ،‬ﺳﻨﺪن ﺿﺮورﺗﻦ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻲ ﻓﻴﺼﻠﻦ وﻏﻴﺮه ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﻔﺎدن ﮐﻲ‬
‫ﻧﭥﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﻋﻮرت ُاﻫﻮ ﻛﺮي ڏﻳﮑﺎري ﭤﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﻢ ۾ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﺮد ﻣﺮي‬ ‫ﺳﺎﻣﻬﻮن رﮐﻲ ﻛﺮڻ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﺳﻨﺪن زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺳﻮﭼﻲ ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻦ‪ .‬ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻗﻮل‬
‫ﮐﭙﻲ ﭤﺎ وﭸﻦ‪ ،‬ﻋﻮرت اﻧﻬﻲ‪ ‬۾ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﭤﺌﻲ ﭤﻲ وﭸﻲ‪.‬‬ ‫آﻫﻲ ﺗﻪ‪ُ ،‬اﻫﻮ ﮔﮭﺮ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻧﭥﻮ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮔﮭﺮ ۾ ﻋﻮرت ڏﮐﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻋﻮرت‬
‫ﺳﺴﺌﻲ ﻟﻨﮕﮭﺌﻮ ﺳﻮ‪ ،‬ﻣﺮد ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎت ﻛﺌﺎ‪،‬‬ ‫ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﮐﻲ ﭘﺮﮐﮡ ﻻ‪ ،‬ﮐﻴﺲ اﺻﻞ ﻣﻘﺎم ڏﻳﮡ ﻻ‪ ‬اﺳﺎن ﮐﻲ ﻟﻄﻴﻒ ﭘﮍﻫﮣﻮ ﭘﻮﻧﺪو‪،‬‬
‫ﺟﺒﻞ وڏو ﺟﻮ‪ُ ،‬ﻧﻮڻ ﻣﮍو ﺋﻲ ﻧﻴﻨﻬﻦ ﮐﻲ‪.‬‬ ‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﮅاري ﺟﻮ راز ﺑﻪ اِﻫﻮ ﺋﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺷﺎھ ﺟﻲ ﺳﻮرﻣﻲ ﻣﺎرﺋﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻣﭧ ﭘﺎڻ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﺎ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻃﻮر ﻏﺮﻳﺐ‬
‫ﻫﺠﮡ ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد دﻟﻲ ﻃﻮر ڏاڍي ﺷﺎﻫﻮﻛﺎر آﻫﻲ‪ُ .‬اﻫﺎ ﻋﻤﺮ ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ آڇ ﺗﻲ‬
‫ﻫﺮﮐﻲ ﻧﭥﻲ‪ .‬اڄ اﺳﺎن اﺧﺒﺎرن ۽ اﻟﻴﻜﭩﺮاﻧﻚ ﻣﻴﮉﻳﺎ ﺗﻲ ﻫﺮ روز ﻛﺎ ﻧﻪ ﻛﺎ ﮀﻮﻛﺮي‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﮐﻲ ﮀﮇي‪ ،‬ﮔﮭﺮان ﻧﻜﺮﻧﺪي ڏﺳﻮن ﭤﺎ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬۾ ﺳﻤﺎج ﺟﻮ ﻗﺼﻮر ﺋﻲ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺿﺮور اﻧﻬﻦ ﺳﺎن ﻳﺎ ﺗﻪ ﻧﺎاﻧﺼﺎﻓﻲ ﭤﻴﮡ واري ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﻳﺎ وري اﻧﻬﻦ ﮐﻲ اﻫﺎ ﺳﻤﺠﮫ ﻧﻪ‬
‫ڏﻧﻲ وﻳﻨﺪي آﻫﻲ ﺟﻮ ُاﻫﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﻳﺎ ﻏﻠﻂ ۾ ﻓﺮق ﻣﺤﺴﻮس ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾‬
‫ﺟﻴﻜﻲ ﺑﻪ اﻫﮍا واﻗﻌﺎ ﭤﻴﻦ ﭤﺎ اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ‪ 80‬ﺳﻴﻜﮍو ﻧﺎﻛﺎم وﭸﻦ ﭤﺎ ۽ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﮐﺎن‬
‫ﻛﺠﮫ ﻣﻬﻴﻨﻦ اﻧﺪر ﺋﻲ اﻟﮗ ﭤﻲ ﭤﺎ ﭘﻮن‪ .‬اﻫﻮ ﺻﺮف اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺮي ﭤﻮ ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ﮀﻮﻛﺮﻳﻮن‬
‫ﺳﭻ ﮐﻲ ﻧﭥﻴﻮن ڏﺳﻦ‪ ،‬ﻛﻮڙ ﺗﻲ ﻫﺮﮐﻲ ﭤﻴﻮن ﭘﻮن‪ .‬ﻋﻮرت ﮐﻲ اﻫﮍﻳﻦ ﺗﺒﺎﻫﻴﻦ ﮐﺎن ﺑﭽﮡ‬
‫ﻻ‪ ‬ﮐﻴﻦ ﻣﺎرﺋﻲ ﭤﻴﮣﻮ ﭘﻮﻧﺪو‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻣﺎﺋﭩﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﭔﺎرڙﻳﻦ ﮐﻲ ﻧﻨﮃي ﻫﻮﻧﺪي‬
‫ﮐﺎن ُﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ ﭘﮍﻫﺎﺋﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﭔﺎرڙﻳﻦ ﺟﻲ ﺳﻮچ ﮐﻲ اﻳﺘﺮي ﻣﻀﺒﻮط ﺑﮣﺎﺋﻦ‬
‫ﺟﻴﻜﻲ اﻳﺌﻦ ﭼﻮن‪:‬‬
‫ﭘﺎﺗﺸﺎﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺎڙﻳﺎن‪ ،‬ﺳﺮﺗﻴﻮن ُﺳﺌﻲ ﺳﺎڻ‪،‬‬
‫ڍﻛﻲ اﮔﮭﺎڙن ﮐﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻦ ڍﻛﻴﺎﺋﻴﻦ ﭘﺎڻ‪،‬‬
‫ﭔﻴﻬﺮ ﭴﺎﭘﻲ ﭴﺎڻ‪ ،‬اﺑﺮ ﺟﻲ اوﺻﺎف ﮐﻲ‪.‬‬
‫ﻳﺎ‬
‫اي ﻧﻪ ﻣﺎرن رﻳﺖ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﻴﮡ ﻣﭩﺎﺋﻦ ﺳﻮن ﺗﻲ‪،‬‬
‫ﻛﺮﻳﺖ‪،‬‬ ‫اﭼﻲ اﻣﺮﻛﻮٽ ۾‪ ،‬ﻛﻨﺪﻳﺲ ﻛﺎﻧﻪ ُ‬
‫ﭘﮑﻦ ﺟﻲ ﭘﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺎڙﻳﻦ ﺳﻴﻦ ﻧﻪ ﻣﭩﻴﺎن‪.‬‬
‫ﻋﻮرت ﺟﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻲ ۾ اﺳﺎن ﮐﻲ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﭤﻴﮣﻮ ﭘﻮﻧﺪو‪ .‬ﮀﻮﻛﺮﻳﻦ ﺟﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 129‬‬ ‫| ‪130‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬

‫ا ‪:‬‬
‫ﭘﻮﭘﭩﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺮاﻧﻨﺪاﮢﻲ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ ۽ ﻋﻮرت’‪) ،‬ﻣﻀﻤﻮن(‪ ،‬ﻛﻼﭼﻲ )ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ‬
‫ﺟﺮﻧﻞ(‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ﺟﻮن ‪2003‬ع‪ ،‬ص‪74 :‬‬
‫ﭰﻠﭙﻮﭨﻮ‪ ،‬ﻧﺠﻤﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‪’،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ۾ ﻋﻮرت ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ’‪،‬‬
‫)ﻣﻀﻤﻮن(‪ ،‬ﻛﻼﭼﻲ )ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺟﺮﻧﻞ(‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‬
‫ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ڊﺳﻤﺒﺮ ‪2010‬ع‪ ،‬ص‪10:‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪ 10 :‬۽ ‪11‬‬
‫ﻓﺮﻳﺪه ﺑﺸﻴﺮ‪’،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻮن ﺑﻲ ﻧﺎم ﻋﻮرﺗﻮن’‪) ،‬ﻣﻀﻤﻮن(‪ ،‬ﻛﻼﭼﻲ )ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ‬
‫ﺟﺮﻧﻞ(‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ﺳﻴﭙﭩﻤﺒﺮ ‪2000‬ع‪ ،‬ص‪8 :‬‬
‫‪.1‬‬ ‫ﺌج ﺌ ا‬ ‫ﺌ‬
‫‪.2‬‬
‫دﻧﻴﺎ ﺟﺎ ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻣﻔﻜﺮ ۽ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڌرﺗﻲ ۽ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺳﺎن واﮘﻴﻞ‬
‫ﺷﻴﻦ ﺳﺎن ﺋﻲ ﺳﻠﻬﺎڙﻳﻞ رﻫﻨﺪا آﻫﻦ ۽ اﻧﻬﻦ ﺳﺎن ﺋﻲ ﻣﺤﺒﺖ ﺟﺎ رﺷﺘﺎ ﮘﻨﮃﻳﻨﺪا آﻫﻦ ۽‬
‫‪.3‬‬ ‫ﻧﭝﺎﺋﻴﻨﺪا ﺑﻪ ﺧﻮب آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﻫﻚ ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮ آﻫﻲ ۽ اﻫﺎ اﺳﺎن‬
‫‪.4‬‬ ‫ﺟﻲ ﺧﻮش ﻧﺼﻴﺒﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﺳﻨﺪس ﺟﻨﻢ ﭤﻴﻮ‪ .‬اِﻫﺎ ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ‬
‫ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻪ اوﺗﺮي ﺋﻲ ﺧﻮش ﺑﺨﺘﻲ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺘﺮي ‘ﺳﻨﮅ’ ﺟﻲ‪ .‬ﺗﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭘﺎڻ ۾ ﻣﻠﻲ‬
‫ﮏ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﭥﺎ ﻫﭕﻜﻮن ﺗﻪ “ﻟﻄﻴﻒ‪ ،‬ﺳﻨﮅ آﻫﻲ ۽‬ ‫ﻫﻚ ﭤﻲ ﭘﻴﺎ ۽ اڄ اﺳﺎن اﻫﻮ ﭼﻮڻ ۾ ﻟِ ِ‬
‫ﺳﻨﮅ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ آﻫﻲ‪”.‬ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ اﻳﮇي ﻣﻬﺎﻧﺘﺎ ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ﺳﻨﺪس ڌرﺗﻲ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ڌرﺗﻲ‪‬‬
‫ﺟﻮ ﻋﻮام آﻫﻲ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻗﻮم ﺟﻲ ﺑﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬۾ ﻋﻈﻤﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻬﮍو‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﺳﻨﺪن ﮔﮡ ۽ اوﮔﮡ ﮘﺎﺋﮡ‪ ،‬ﭔﮅاﺋﮡ ۽ ﺳﻤﺠﻬﺎﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﭘﻴﺪا ﭤﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭔﺌﻲ وﺟﻮد‬
‫ﻫﻜﭕﺌﻲ ۾ ﺗﺎﭸﻲ ﭘﻴﭩﻲ آﻫﻦ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻲ ﺑﺤﺚ ﻛﺮڻ ﻫﺎﮢﻲ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﮐﻲ دﻫﺮاﺋﮡ ﭤﻮ‬
‫ﻟﮙﻲ‪ ،‬ﮀﻮﺗﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﺳﺎﺋﻨﺲ ﺟﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻨﻈﺮ ۾ ان ﻧﻜﺘﻲ ﺗﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﻬﮣﻮ ﻟﮑﻴﻮ‬
‫وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻚ اﻧﺴﺎن ﺟﻮ ﻻﺷﻌﻮر ﭔﺎﻟﻜﭙﮡ ﮐﺎن وﭠﻲ ﭘﻜﻲ وﻫﻲ‪ ‬ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻮ‬
‫ردِﻋﻤﻞ ڏﻳﮑﺎري‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻻﺷﻌﻮر ﺟﮍڻ ۾ ﺳﻨﺪس ﮔﻬﺮ ﺟﻮ ﻣﺎﺣﻮل ۽ ﭘﻮ‪‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻻﺷﻌﻮري ﺳﻤﻨﮉ ﺟﻲ ﺳﻤﺠﻬﻪ ﮐﻲ ﺷﻌﻮري دﻧﻴﺎ ۾ آﮢﮡ ﻻ‪ ‬ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺸﺎﻫﺪو‬
‫ﻣﺎﮢﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺳﻨﺪس ﻓﻜﺮ ﮐﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺑﮣﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅي ﻗﻮم ﺳﺎن اﻳﮇي ﻣﺤﺒﺖ ۽ ﻟﮙﺎ‪ ‬ﺟﺎ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺳﺒﺐ‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺷﻌﻮر ۽ ﻻﺷﻌﻮر ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ اﺛﺮ ﭴﻤﺎﺋﻦ ﭤﺎ ۽ ﺷﺎﻫﻪ وري اﻧﻬﻦ‬
‫ﺟﻲ ﺋﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﻣﻔﻜﺮ واﻧﮕﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﺟﻮد ۾ ﺧﺎرﺟﻴﺖ‬
‫اوﺗﻲ داﺧﻠﻴﺖ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻓﻦ ۾ ﭼﭩﻲ ﭤﻮ‪ .‬ذاﺗﻲ )ﻓﻨﻜﺎراﻧﻪ( ﺗﺨﻴﻞ ۽ ﺳﻮچ ﺟﻮ اﻇﻬﺎر‬
‫ﻛﺮڻ ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺗﺎن ﭘﮡ ﭘﺮدو ﮐﮣﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 131‬‬ ‫| ‪132‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﮐﻠﻴﻞ اک اﻧﺴﺎﻧﻦ ﻻ‪ ‬ﻛﺘﺎﺑﻦ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺟﻮ ﮐﻠﻴﻞ ﻛﺘﺎب وڏي‬ ‫ڊﮔﮭﻲ ﺳﻔﺮ ﻻ‪ُ ‬اﭠﻦ ﻳﺎ ﮔﮭﻮڙڻ ﺗﻲ ﺳﻮاري ﻛﻦ‪ ،‬ﺗﻪ اڄ ﻛﻠﮭﮕﮭﮣﻮ ﺗﮣﻮ ﻣﻮﭨﺮ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ رﮐﻲ ﭤﻮ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺳﻮﭼﮡ ﺟﻲ دﻋﻮت ڏﺋﻲ ﭤﻮ‪.‬‬ ‫ﮔﺎڏﻳﻦ ﺟﻮ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﭤﺮ ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺟﻮڙﺟﻚ ﮐﻲ ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﭤﺮ ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺟﻴﺎﭘﻲ ۾‬ ‫ﭤﻮري ﻣﻔﺎﺻﻠﻲ ﺗﻲ ﭘﻴﺮﻳﻦ ﭘﻨﮅ وﭸﮡ‪ ،‬ﭘﻨﮅ ﻫﻠﮡ ﻣﻬﻞ ﺟﺘﻲ ﻧﻪ ﭘﺎﺋﻦ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ‬
‫ﭼﻮﭘﺎﺋﻲ ﻣﺎل ﺟﻲ وڏي اﻫﻤﻴﺖ آﻫﻲ‪ُ .‬اﻫﻲ اﻧﺎج‪ ،‬ﻣﻴﻮا ۽ ﭜﺎﮘﻴﻦ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﺑﺮﺳﺎت ﺟﻲ ﭘﺎﮢﻲ‬ ‫واري ﮔﺮم ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﺘﻲ ﭘﻴﺮن ﮐﻲ ﻧﻘﺼﺎن ﭘﭵﺎﺋﻴﻨﺪڙ زﻣﻴﻦ اﭼﻲ ُاﺗﻲ ﺟﺘﻲ ﭘﺎﺋﻦ‪.‬‬
‫ﺗﻲ ﭜﺎڙﻳﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﺟﻴﺎﭘﻲ ﻻ‪ ‬ﭔﻮﭨﻦ ۽ وﮢﻦ ﮐﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﺣﻴﺜﻴﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﭤﺮي ﻣﺎﮢﻬﻮ وڻ‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺟﻲ ﺳﻄﺢ ﻳﺎ واري ﺋﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺴﻤﻦ‪ ،‬ﭘﻜﻲ ﻛﭽﻲ‪ ،‬ﻧﺮم‪ ،‬راﺋﻮ وﻏﻴﺮه‬
‫وڍڻ ﮐﻲ ﻣﻬﺎ ﭘﺎپ ﺳﻤﺠﻬﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﺧﺎص ﻛﺮي ﻛﺠﮫ ﻧﺎﻳﺎب ﻧﺴﻞ ﺟﻲ وﮢﻦ ﮐﻲ وڍڻ ﺗﻪ‬ ‫ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﻧﺎﻟﻦ‪ ،‬۽ ﻣﺎرﮘﻦ رﺳﺘﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ اﻟﮗ اﻟﮗ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﻏﻠﻂ ۽ ﮔﻨﺎھ ﺳﻤﺠﻬﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﻛﻦ وڻ ﺟﻲ واڍ ﮐﻲ روﻛﮡ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﻛﻲ‬ ‫ﭤﺮ ۾ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﭧ ﺷﻬﺮ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ۾ ﻣﭡﻲ‪ ،‬ﮀﺎﮀﺮو‪ ،‬اﺳﻼم ﻛﻮٽ‪ ،‬ﻛﺎﻧﭩﻴﻮ‪،‬‬
‫ڏﻧﺪ ﻛﭥﺎﺋﻮن ﭘﮡ ﺟﻮڙﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ۾ رﻫﻴﮍو ﺧﺎص آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻪ ﺟﻨﻬﻦ روﻫﻴﮍي ﺟﻮ وڻ‬ ‫ڏﻳﭙﻠﻮ ۽ ﭼﻴﻠﻬﺎر اﻫﻢ آﻫﻦ‪ .‬ﭤﺮ ﺟﻲ اﻛﺜﺮ آﺑﺎدي ﮘﻮﭠﻦ ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ آﻫﻲ‪ .‬وڏن ﮘﻮﭠﻦ ۾‬
‫وڍﮢﻴﻮ ُان ﺳﺎن ﻏﻠﻂ ﭤﻴﻨﺪو وﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫ﮔﮭﮣﻴﻮن ذاﺗﻴﻮن رﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﺮ ﻫﻚ ذات ﺟﻮ ﭘﺎڙو اﻟﮗ آﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻴﺘﺮا ﺋﻲ اﻫﮍا ﻧﻨﮃا ﮘﻮٺ‬
‫ﻫﺮ ﮘﻮٺ ﺟﻲ ﭘﺴﮕﺮداﺋﻲ ﺟﻲ ﻫﻚ ﮐﺎن ﭨﻲ ﻛﻠﻮﻣﻴﭩﺮ ﺟﻲ اﻳﺮاﺿﻲ ۾ وڻ‬ ‫آﻫﻦ ﺟﻦ ۾ ﺻﺮف ﻫﻚ ﺋﻲ ذات آﺑﺎد آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺨﺘﻠﻒ ذاﺗﻴﻦ ۽ ﻣﺬﻫﺒﻦ ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ‬
‫ﭔﻮﭨﻮ وﻏﻴﺮه وڍڻ ﺟﻲ ﺳﺨﺖ ﻣﻨﻊ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﺟﺎ ﺳﺒﺐ آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻚ ﺗﻪ اﻧﻬﻲ‬ ‫ﭜﺎﺋﻴﭽﺎري‪ ‬ﺳﺎن رﻫﻦ ﭤﺎ‪ .‬ڏﻛﺎر ﺟﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ۾ ﻣﺎل ﺟﻲ ﭼﺎري ﺳﺎﻧﮓ ﻛﺠﮫ ﮔﮭﺮ ﭔﺌﻲ‬
‫اﻳﺮاﺿﻲ ۾ ﭼﻮﭘﺎﻳﻮ ﻣﺎل ﭼﺮﻧﺪو آﻫﻲ ۽ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﮘﻮٺ وارا ﺟﮭﻨﮓ ﺟﻲ ﺧﻴﺎل ﺳﺎن ) ‪call of‬‬ ‫ﻋﻼﺋﻘﻲ ﻟﮇي وﭸﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﻋﺎرﺿﻲ ﭠﻜﺎﮢﻲ ﮐﻲ ‘واﻧﮃ’ ﭼﻮن‪ .‬۽ اﻫﺎ واﻧﮃ ﻳﺎ ﻋﺎرﺿﻲ‬
‫‪ (nature‬وﻳﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﭤﺮ ﺟﻲ اﺻﻠﻮﻛﻲ رﻫﺎﻛﻦ ﺟﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﮘﻮٺ آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﮐﻴﺖ‬ ‫ﭠﻜﺎﮢﻮ ﻣﺴﺘﻘﻞ رﻫﺎﺋﺶ ۾ ﻣﭩﺠﻲ وﭸﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ُان ﮐﻲ ‘ڍاﮢﻲ’ ﭼﻮن‪.‬‬
‫آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﮔﮭﺮ ﭼﻮﻧﺮن‪ ،‬ﻻﻧﮃن ۽ َﻣ َﻨﻬﻦ ﺟﺎ ﭠﻬﻴﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﺷﻬﺮ ۾ ﻳﺎ ﮘﻮﭠﻦ ۾ ورﻟﻲ ﻛﻨﻬﻦ‬
‫وﻳﺠﮭﮍ ۾ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﻣﺎن ﻟﮇي ﭤﺮ آﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﻧﻪ‬ ‫ﺟﻲ ﻛﺎ ﺟﮙﻬﻪ ﺳﺮ ﺳﻴﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﭠﻬﻴﻞ آﻫﻲ‪.‬ﭤﺮي ﻋﻮرﺗﻮن ﮔﮭﺮ ﺟﻮن ﺳﭵﻮ ﻛﻢ ﻛﻦ‪،‬‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﮘﻮٺ آﻫﻦ ﻧﻪ ﭔﻨﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﮘﻮﭠﻦ ﺟﻲ ﭼﻮڌاري وري وﮢﻦ ﭔﻮﭨﻦ ﮐﻲ ﻛﭙﻲ‬ ‫ﻛﭙﮍا ڌوﺋﮡ‪ ،‬ﮔﮭﺮ ﺟﻲ ﺻﻔﺎﺋﻲ‪ ،‬ﭤﺎﻧﻮء ﺑﺮﺗﻦ ڌوﺋﮡ‪ ،‬رڌ ﭘﭽﺎ‪ ،‬ﭔﺎﺟﮭﺮ ﭘﻴﻬﮡ‪ ،‬ﻣﺎل ڏﻫﮡ‪،‬‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﮔﮭﺮ ﭠﺎﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬اﻧﻬﻲ زﻣﻴﻦ ﮐﻲ ﺻﺎف ﻛﺮي ﮐﻴﮍڻ ﺷﺮوع ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ‬ ‫ﭜﺮت ﭜﺮڻ‪ ،‬ﺳﻴﺒﻮ‪ ،‬ﭨﻮﭘﻮ ﻛﺮڻ‪،‬ﮐﻮﻫﻪ ﺗﺎن ﭘﺎﮢﻲ ﮐﮣﻲ اﭼﮡ‪ ،‬وﺳﻜﺎري ﺟﻲ ﻣﻨﺪ ۾ ﭔﻨﻲ‪‬‬
‫ﺳﺎن ﭤﺮ ﺟﻲ ڊﻳﻤﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺗﻲ اﻧﺘﻬﺎﺋﻲ ﻣﻨﻔﻲ اﺛﺮ ﭘﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﭤﺮ ﺟﻲ اﻣﻦ‪ ،‬ﭜﺎﺋﭙﻲ‪ ،‬رواداري‬ ‫ﺟﻲ ﻛﻢ ۾ ﭘﮡ ﻫﭣ وﻧﮉاﺋﻴﻦ‪.‬‬
‫۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﭗ ﺟﻲ ﻣﺎﺣﻮل ﮐﻲ ﻛﺎﭘﺎري ڌڪ ﻟﮙﻮ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ُ‬
‫“ﻣﺮد ﺻﺒﺢ ﺟﻮﺳﻮﻳﻞ‪ ،‬راﺗﻮﻛﻲ ﺑﭽﻴﻞ ﻣﺎﻧﻲ ﻫﻮﻧﺪي ﺗﻪ اﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻪ ﺗﺎزي ﺗﻴﺎر‬
‫ُ‬
‫ﭤﺮ ۾ ﺗﺼﻮر ﺋﻲ ﻧﻪ ﻫﻮ ﻧﻪ ﺋﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﮀﻜﺘﺎڻ ۽ اﻧﺘﻬﺎﭘﺴﻨﺪي ﻫﺌﻲ‪ ،‬اﺗﻲ ﭼﻮري‬ ‫ﻛﻴﻞ ﻣﺎﻧﻲ ﮐﺎﺋﻲ ﻳﺎ ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻴﺮاﻧﻮ ﭔﻨﻲ‪ ‬ڏي رواﻧﺎ ﭤﻲ وﻳﻨﺪا‪ .‬ﻋﻮرﺗﻮن ﮔﮭﺮ ﺟﻮ ﻛﻢ‬
‫۽ ﺑﺪاﻣﻨﻲ ۽ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﮀﻜﺘﺎڻ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ وڌﻧﺪي ﭘﺌﻲ وﭸﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﭤﺮ ﺟﻴﻜﻮ‬ ‫ﺣﺎج ﻻﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻲ ﭜﺎﭴﻲ ﺗﻴﺎر ﻛﺮي‪ ،‬ﻟﺴﻲ )ﺟﮭﮡ( ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﻮﻧﺪي ﺗﻪ واﻫﻪ ﻧﻪ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ‬
‫آدرﺷﻲ ﺳﻤﺎج ﻫﻮ اﻧﻬﻲ ۾ ڏﭰﻴﮍ ﭼﺌﺠﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﮐﻴﺘﻦ ﺗﻲ ﻗﺒﻀﺎ‪ ،‬ﻣﺎل ﺟﻲ ﭼﻮري‪ ،‬وﮢﻦ‬ ‫ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﮔﮭﺮان آﮢﻲ‪ ،‬ﭔﻪ _ ﭼﺎر ﮔﮇﺟﻲ ﭔﻨﻲ‪ ‬ڏي رواﻧﻴﻮن ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ‬
‫ﺟﻲ وڍاﺋﻲ ﺗﻴﺰ ﭤﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﻣﺎﺣﻮﻟﻴﺎت ﺗﻲ ﭘﮡ ﻧﺎﻛﺎري اﺛﺮ ﭼﺌﺠﻲ رﻫﻴﺎ‬ ‫‘ﭜﺘﻮ’ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ ۽ ﮐﮣﻲ وﭸﮡ واري‪ ‬ﮐﻲ ‘ﭜﺘﻮﺋﺎرڻ’ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺎري ﭔﻨﻲ‪ ‬ﺟﻮ‬
‫آﻫﻦ‪ُ .‬اﻧﻬﻲ ﮐﺎن ﻋﻼوه اﻳﻦ‪.‬ﺟﻲ‪.‬اوز ﺟﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﻋﻤﻠﻦ ﺟﻲ ﭤﺮي ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺧﻮداري ﭘﮡ‬ ‫ﻛﻢ ﭘﻴﻮ ﻛﻨﺪو‪ ،‬ﭘﺮ ﻧﻈﺮ ﮘﻮٺ واري‪ ‬واٽ ڏي ﻫﻮﻧﺪي ﺗﻪ ﻛﮇﻫﻦ ﭤﻲ ﭜﺘﻮﺋﺎرڻ اﭼﻲ‪.‬‬
‫ﺧﺘﻢ ﭤﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺤﻨﺖ ﮐﺎن ﭘﺮي ﭤﻴﻨﺪا ﭘﻴﺎ وﭸﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﻮران ﻧﺎن َ‬
‫ﻣﻴﻬﻪ ﻧﻪ وﺳﺮي‪ ،‬ﻣﻨﮕﺖ ﻧﺎن ڏاﺗﺎر‪،‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 133‬‬
‫ﻣﺎﻫﻴ ِﻠﻲ ﻧﺎن ﭘِ َﻴﻬﺮ ﻧﻪ ِوﺳﺮي‪ ،‬ﻫﺎري ﻧﺎن ﭜﺘﻮﺋﺎر‪.‬‬
‫ﻣﺮد ﻣﺎﮢﻬﻮ ﮔﮭﺮ ﭠﺎﻫﮡ‪ ،‬ﻟﻮڙﻫﺎ ڏﻳﮡ‪ ،‬ﻣﺎل ﭼﺎرڻ‪ ،‬ﭘﺎﮢﻲ ﭘﻴﺎرڻ‪ ،‬ﮐﻮﻫﻪ ﻣﺎن ﭘﺎﮢﻲ‬
‫ﻛﮃڻ‪ ،‬وﺳﻜﺎري ﺟﻲ ﻣﻨﺪ ۾ ﮐﻴﺘﻦ ﺟﻮ ﻛﻢ ﻛﻦ‪ .‬ڏﻛﺎر ﺟﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ۾ ﭘﺮي ﭘﺮي ﺟﻲ‬
‫ﺷﻬﺮن ۾ ﻣﺰدوري ﻛﺮڻ وﭸﻦ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﮔﮭﭧ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻧﻮﻛﺮﻳﻦ ۽ واﭘﺎر ۾ آﻫﻦ‪ .‬ﮔﺬران ﺟﻮ‬
‫داروﻣﺪار ﮔﮭﮣﻮ ﺗﮣﻮ ﻣﺎل ۽ ﮐﻴﺘﻲ ﺗﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭤﺮ ﺟﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ ﻫﻚ ُﻣﻨﻔﺮد ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﺘﻲ ﺻﺪﻳﻦ ﮐﺎن آدﻳﻮاﺳﻲ‬
‫آﺑﺎد ُﻫﺌﺎ‪ .‬ﺟﻦ آﺑﺎد ﭤﻴﮡ ۾ آﺑﻬﻮا ۽ ﻣﻮﺳﻤﻦ ﮐﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﺣﻴﺜﻴﺖ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﺗﺤﺖ اﻧﻬﻦ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﮔﮭﺮ ﮔﮭﺎٽ ﺟﻮڙﻳﺎ‪ ،‬۽ ﺑﺮﺳﺎت ﺗﻲ ﭜﺎڙﻳﻨﺪي‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﮔﺬرﻣﻌﺎش ﻛﻴﻮ‪.‬اﺗﻲ‬
‫ُﻣﺨﺘﻠﻒ وﻗﺘﻦ ۾ ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ ذاﺗﻴﻮن اﭼﻲ آﺑﺎد ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺟﻦ ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ﻟﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ اﻟﮗ اﻟﮗ ﻫﻮ‪.‬ﻣﭥﻴﻦ ﭔﻦ ُﻧﻜﺘﻦ‬
‫ﺟﻲ ُﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﭤﺮ ﻫِﻚ ﭘﺮاﻣﻦ ۽ آدرﺷﻲ ﺳﻤﺎج ﻃﻮر ُاﺳﺮﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ اﻟﮗ‪ُ ،‬ﻣﻨﻔﺮد‪،‬‬
‫ﺷﺎﻫﻮﻛﺎر‪ ،‬۽ رﻧﮕﻴﻦ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﮐﻲ ﺟﻨﻢ ڏﻧﻮ‪.‬اﻧﻬﻦ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ رﻧﮕﻦ ﭔﻮﻟﻲ ﻳﺎ ﭔﻮﻟﻴﻦ‬
‫ﮐﻲ ﺟﻨﻢ ڏﻧﻮ‪ .‬ﭤﺮ ۾ ﻣﺮﻛﺰي ﭔﻮﻟﻲ ڍاﭨﻜﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻫﻚ اﻟﮗ ﭔﻮﻟﻲ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺟﻮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙن ﺟﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﻟﮗ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‪ ،‬اﻟﮗ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ادب‪،‬‬
‫ﻟﻮڪ ادب ۽ ﺛﻘﺎﻓﺖ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭔﻴﻮن ﺑﻪ ﻛﻲ ﭔﻮﻟﻴﻮن ﮘﺎﻟﻬﺎﻳﻮن وﭸﻦ ﭤﻴﻮن‪.‬‬
‫ﻓﻄﺮت ﺟﻲ ﻣﻜﺘﺐ ﻣﺎن ﻛﻤﺎﻟﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪي ۽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ﺟﻮ ﻧﻤﻮﻧﻮ ﺋﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﻫﻦ ﺟﻮن اﮐﻴﻮن‪ ،‬ﻛﻦ ۽ ﭔﻴﺎ ﺣﻮاس‬
‫اﻋﻠﻲ درﺟﻲ ﺟﺎ ﻫﺌﺎ ۽ ﻫﻦ ﺟﻲ ﺧﻴﺎل ﺟﻲ رﻓﺘﺎر ۽ اڏام ﺑﻪ ﻧﺮاﻟﻲ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي‬
‫ﺳﭛ ٰ‬ ‫ﮔﻬﭩﻴﻜﺎ ۽ ﻟﻚ‪ ،‬ﮔﺮو ﭼﻴﻠﻲ ﺟﻮ رڻ‪ ،‬ﻫﺎڙﻫﻮ ۽ ﻫﻨﮕﻮل ڏﺳﻨﺪي وﭸﻲ ﻫﻨﮕﻼج ﭘﭵﻲ ﭤﻮ‬
‫ﻧﻪ رﮘﻮ ﺳﻴﺮ ﺳﻴﺎﺣﺖ ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﭘﺮ ﮔﻬﺮ وﻳﭡﻲ ﺑﻪ ﻫﻦ ﮔﻬﮣﻮﺋﻲ ﭤﻲ ﭘﺮاﻳﻮ‪ُ .‬ﺳﺮ ﻛﺎﭘﺎﺋﺘﻲ‪ ‬۾‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ اﻇﻬﺎرڻ‪،‬‬
‫اﻋﻠﻲ ٰ‬
‫اﺋﭧ ﺗﻲ وﻳﭽﺎرڻ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻋﻤﻞ ﮐﻲ اﻫﮍي ﻋﻤﺪي ﻧﻤﻮﻧﻲ ۽ ٰ‬
‫ُﺳﺮ ﺳﺎرﻧﮓ ۾ ﻣﺎروﺋﮍن ﺟﻲ ﺑﺮﺳﺎت ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻧﻘﺸﻮ ﭼﭩﮡ‪ُ ،‬ﺳﺮ‬
‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬۾ وﮢﺠﺎري ﺟﻲ وﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ اﺣﺴﺎﺳﻦ ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﮡ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﮐﻨﭝﺎت ۾ اٺ‬
‫ﮐﻲ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻟﻜﻴﻞ ﻣﻌﻨﺎﺋﻦ ﻃﻮر اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮڻ‪ُ ،‬ﺳﺮ راﻣﻜﻠﻲ ۽ ﮐﺎﻫﻮڙي‪ ‬۾‬
‫ﺟﻮﮘﻴﻦ ۽ دروﻳﺸﻦ ۽ ﺳﭽﻦ ﺳﺎﻟﻜﻦ ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻋﻜﺲ ﭼﭩﮡ ﻛﻲ ﺗﺼﻮراﺗﻲ‬
‫ﻧﺎﻫﻦ‪ ،‬اﻫﻲ ﻋﺎم ﺣﻘﻴﻘﺘﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ اﺳﺎن ﻋﺎم ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﺎم اک ﺳﺎن ڏﺳﻲ‬
‫| ‪134‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻧﻪ ﭤﺎ ﺳﮕﻬﻮن‪ ،‬ﭘﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺧﺎص اک ﺳﺎن ڏﭠﻮ ۽ ﺧﺎص ﺑﮣﺎﺋﻲ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻛﻴﻮ‪ .‬ﺳﻨﮅ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻋﺎم ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ ۽ ﻗﺪرﺗﻲ ﺧﻮﺑﺼﻮرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﺸﺎﻫﺪو‬
‫ﻣﺎﮢﮡ ﻻ‪ ‬ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺟﻬﺮﺟﻬﻨﮓ ﺟﻬﺎﮘﻴﺎ ۽ ﭘﻮرا ﭼﺎر ﺳﺎل ﮔﻬﺮ ﮐﺎن ﭔﺎﻫﺮ رﻫﻲ ﭤﻮ ﭘﻨﮅ ۽ رﻧﺪ‬
‫ﺗﻲ‪:‬‬
‫ﻛﻴﻦ ﭴﺮ ﺳﻨﺪي َﺳ َﭵ ِﮣﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻛﻴﻦ ڌرﺗﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎ‪ِ !‬‬
‫ِ‬
‫َﻫﻠﻲ ۽ واﺟﻬﺎ‪َ ،‬ﭔ ِﻨﻴﻦ ﭴﻴﺮن وچ ۾‪.‬‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺣﺴﻴﻨﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ‪ ،2‬ﺑﻴﺖ ‪(1‬‬
‫اﻫﮍي‪ ‬ﻃﺮح ُﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬۾ ﻣﺎروﺋﮍن ﺟﻲ رﻫﮣﻲ‪ ،‬ﻛﻬﮣﻲ ۽ ﻛﺮﮢﻲ‪ ‬ﺟﺎ زﻧﺪه‬
‫ﻋﻜﺲ ﭼﭩﻴﻨﺪي‪ ،‬ﻧﻪ ﺻﺮف ﭤﺮ ﺟﻲ ﻣﺎدي ﻣﺎﺣﻮل ﺟﻲ اﭘﭩﺎر ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﭤﺮي‬
‫ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت ﺟﻮ ﺑﻪ ﮔﻬﺮاﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪو ﻛﺮي ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ‬
‫آراڙي ﮐﻲ ﭘﻼ‪ ‬ﮐﺎن ﻣﻌﺘﺒﺮ ﭤﺎ ﺳﻤﺠﻬﻦ ۽ ﻟﮑﻦ ﺟﻲ ﻣﺎڙﻳﻦ ﮐﻲ ﻛﮑﻦ ﺟﻲ ﺟﻬﻮﭘﮍﻳﻦ‬
‫اﮘﻴﺎن ﺗﭿ ﺑﺮاﺑﺮ ﭤﺎ ﺳﻤﺠﻬﻦ ۽ آزاد زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﺎﺣﺎﻣﻲ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﭤﺮ ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ رﻧﮕﻦ ۽ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﺟﻲ ﺳﻮچ ﺗﻲ ﮔﻬﺮو اﺛﺮ ﮀﮇﻳﻮ ۽ ان ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ۾ اوﺗﻴﺎﺋﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺌ را ﺌ‪:‬‬ ‫ﺌن ن ﺐﺌﺐ‬
‫ﻟﻄﻴﻒ‪ ،‬ﻫﻴﻼﻳﺎ ۽ ﻛﻴﻨﺠﻬﺮ ﮐﺎن ﭤﻴﻨﺪي ﭠﭩﻮ‪ ،‬ﭜﻨﭝﻮر‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬ﺣﺐ ﻧﺪي‪،‬‬
‫۽ اﺗﺎن واﭘﺲ ﻣﻮﭨﻨﺪي‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﮐﺎن ﭤﻴﻨﺪي‪ ،‬دوارﻛﺎ ﺟﻲ درﺳﻦ ﻻ‪ ‬ﮔﺮﻧﺎر ڏي ﭘﻨﮅ‬
‫ﭘﺌﻲ ﭤﻮ ۽ اﻫﮍي ﻃﺮح ‘ﻛﭿ’ ﻃﺮف ﭤﻮ ﻛﺎﻫﻲ ۽ اﺗﻲ ُﭜﭳ‪ ،‬ﻫﺎﻻر‪ ،‬ﭘﻮرﺑﻨﺪر‪ ،‬دوارﻛﺎ‪،‬‬
‫ﺟﻬﻮﻧﺎ ﮘﮍﻫﻪ‪ ،‬ﮔﺮﻧﺎر ۽ ﮐﻨﭝﺎت ﮐﻲ ڏﺳﻲ واﭘﺲ ﻣﻮﭨﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﺑﺪر اﺑﮍو ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﺘﺎب ‘ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﺷﺎﻫﻪ’ ۾ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫“ﮐﻨﭝﺎت ﮐﺎن واﭘﺴﻲ‪ ‬ﺟﺎ وري ﭔﻪ رﺳﺘﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻚ ﺧﺸﻜﻲ‪ ‬ذرﻳﻌﻲ ﺟﻴﻜﻮ‬
‫ﻛﭿ ۽ رڻ ﻛﭿ ﮐﺎن ﭤﻴﻨﺪو‪ ،‬ﭤﺮ ﺟﻲ ‘وٽ’ واري ﻋﻼﺋﻘﻲ ﻣﺎن ﺳﻨﮅ اﭼﻲ ﭤﻮ ۽ ﭔﻴﻮ ﺟﻬﻮﻧﺎ‬
‫ﮘﮍﻫﻪ ﮐﺎن ﭘﻮرﺑﻨﺪر ۽ اﺗﺎن ﭔﻴﮍن ذرﻳﻌﻲ ﻟﮑﭙﺖ ﺑﻨﺪر ﺗﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﻫﻦ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺗﻲ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 135‬‬
‫ﻫﻲ‪ ‬ﺳﭧ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻟﮙﻲ ﭤﻲ‪:‬‬
‫ﮐﺎري ﮐﻴﮍاﺋﻮ‪ ،‬ﻣﭥﻲ ﻣِﭡﻲ ﻣﻮﭨﻴﺎ‪(1)”.‬‬
‫ﺑﺪر اﺑﮍو‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻛﭿ ﮐﺎن واﭘﺴﻲ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﺳﻔﺮ ذرﻳﻌﻲ ﻟﮑﻲ‬
‫ﭔﮅاﺋﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫“ﻣﺎن ﺗﺠﻮﻳﺰ ﭤﻮ ﻛﺮﻳﺎن ﺗﻪ‪ ،‬ﭜﭩﺎﺋﻲ ﮔﻬﻮٽ ﺟﻬﻮﻧﺎ ﮘﮍﻫﻪ ﮐﺎن ﻣﻮٽ ﮐﺎڌي‬
‫ﻫﻮﻧﺪي ۽ ﺳﻤﻨﮉ ﺟﻮ ﻣﻜﻤﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪو ﻛﻴﻮ ﻫﻮﻧﺪاﺋﻴﻦ‪ .‬ﮐﻨﭝﺎت ڏاﻧﻬﻦ ُﭜﭳ واري ﭘﺎﺳﻲ‬
‫ﮐﺎن ﺧﺸﻜﻲ رﺳﺘﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﭔﺌﻲ دﻓﻌﻲ وﻳﻮ ﻫﻮﻧﺪو‪(2)”.‬‬
‫ﺑﺪر اﺑﮍو‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻛﭿ ﮐﺎن واﭘﺴﻲ‪ ‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﭔﻦ رﺳﺘﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭔﺌﻲ ﭤﺮ وﭨﺎن ﮔﺬرن ﭤﺎ‪“ .‬ﭤﺮ ۾ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭔﻦ ﻣﺎن ﻫﻚ واٽ‬
‫ورﺗﻲ ﻫﻮﻧﺪي‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﻪ ُﻫﻮ ﻛﭿ ﮐﺎن واﭘﺴﻲ‪ ‬ﻣﻬﻞ رﺣﻤﻜﻲ ﺑﺎزار واري ﭘﺎﺳﻲ ﮐﺎن‬
‫وﻳﮍﻫﻲ ﺟﻬﭗ وﻳﻮ ﻫﻮﻧﺪو‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﻫﻚ ﺑﺮﻫﻤﮡ ﺳﻨﻴﺎﺳﻲ ﭜﺎرو ﻓﻘﻴﺮ ﺟﻲ ﻣﮍﻫﻲ آﻳﻮ‪...‬‬
‫وﻳﮍﻫﻲ ﺟﻬﭗ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻠﻚ ﻳﻌﻨﻲ ﭜﺎﻟﻮا‪ ،‬ﮔﻮڙي ﻣﻨﺪر‪ ،‬ﭘﺎرﻛﺮ‪ ،‬ڍٽ‪ ،‬ﭘﺎﺋﺮ‬
‫وارا ﭘﺎﺳﺎ ۽ ﻋﻤﺮﻛﻮٽ ڏﭠﻮ ﻫﻮﻧﺪاﺋﻴﻦ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﮐﭙﺮي واري واٽ ﮐﺎن واﭘﺲ ﭤﻴﻮ ﻫﻮﻧﺪو‪،‬‬
‫ﺟﺘﻲ ﺳﻨﺪس ﺗﻜﻴﺎ آﻫﻦ‪ ...‬ﻳﺎ وري ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ،‬ﮐﻨﭝﺎت ﺟﻲ ﺳﻔﺮ دوران ﻛﺎروﻧﺠﻬﺮ وﭨﺎن‬
‫ﻟﻨﮕﻬﻴﻮ ﻫﻮﻧﺪو ۽ ﻛﺎروﻧﺠﻬﺮ ۾ ﺳﺘﻴﻦ ﺟﺎ ﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺳﺎڙڌري ۽ ﭘﺎراﺳﺮ رﺷﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫آﺳﺘﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻴﮕﮍي ﺟﻲ ‪1505‬ع ۾ ﺟﻮڙاﻳﻞ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ڏﭠﻲ ﻫﻮﻧﺪي‪ .‬ﻫﻦ ﭘﺎر ﻧﻨﮕﺮ‬
‫ﺟﺎ ﺑﺎﻗﻲ اﻫﭹﺎڻ ﺑﻪ ڏﭠﺎ ﻫﻮﻧﺪا‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ وﻳﺮاﻫﻪ واﻫﻪ ﻟﮗ ﻗﺒﻞ ﻣﺴﻴﺢ ۾ ﻗﺎﺋﻢ ﭤﻴﻮ‪ .‬ﭘﺎري‬
‫ﻧﻨﮕﺮ ۾ ‪1226‬ع ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺑﻪ ﻛﺠﻬﻪ ﻣﻨﺪر ﻫﺌﺎ‪ .‬ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ وﻗﺖ ۾ ﻛﺠﻬﻪ ﻣﺠﺴﻤﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻫﻮﻧﺪا‪(3) ”.‬‬
‫ﺑﺪر اﺑﮍو‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺗﻲ ﭤﺮي ﻣﺎﺣﻮل ﺟﻲ اﺛﺮ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫“ﭤﺮ ۾ رﻳﮕﺴﺘﺎﻧﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻗﺼﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻣﻞ راﮢﻲ‬
‫ﺟﻲ ﻛﭥﺎ‪ ،‬وﺳﻜﺎري ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬وارن ﻣﻨﻈﺮن‪ ،‬ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺗﻲ اﻳﺘﺮو اﺛﺮ ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﻦ‬
‫ﭤﺮ ﮐﻲ اﻧﻬﻦ ﺋﻲ ﺣﻮاﻟﻦ ﺳﺎن ﮘﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻣﺎﮘﻦ ﻣﻜﺎﻧﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﺿﺮوري ﻧﻪ ﺳﻤﺠﻬﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻧﻴﭟ ﺑﻪ ﻫﻮ ﺗﺎرﻳﺦ دان ﻧﻪ ﻫﻮ‪(4) ”.‬‬
‫ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺪر اﺑﮍو ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﭤﺮ ﮔﻬﻤﻲ ڏﺳﮡ ۽ اﺗﺎن ﺟﻲ‬
‫| ‪136‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﺎﺣﻮل ﺟﻮ ﻣﺸﺎﻫﺪو ﻣﺎﮢﮡ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﻫﻚ ﭔﻴﻮ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل رﮐﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫“ﭤﺮ ۾ ﺳﻔﺮ ﺑﺎﺑﺖ ﭔﻴﻮ اﻣﻜﺎن اِﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭜﭩﺎﺋﻲ وﺳﻜﺎري واري ﻣﻨﺪ ۾‬
‫ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﭤﺮ ﺟﻲ ﺳﻔﺮ ﻻ‪ ‬ﺳﻨﺒﺮﻳﻮ ﻫﻮﻧﺪو‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﻫﻦ ُﺳﺮ ﺳﺎرﻧﮓ ﺟﻲ رﭼﻨﺎ‬
‫ﻛﺌﻲ‪ .‬ان ﺳﻔﺮ دوران ﻫﻦ ﮐﭙﺮي ۽ ﻋﻤﺮﻛﻮٽ ﮐﺎن ﭜﭩﻮن ﻟﺘﺎڙي ﭘﺎرﻛﺮ‪ ،‬ﻣﭡﻲ ۽ وﻳﮍﻫﻲ‬
‫ﺟﻬﭗ واري واٽ ورﺗﻲ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﻛﭿ ﺟﻮ ﭼﻜﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﻴﻮ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭤﺮ‪ ،‬رڻ ﻛﭿ‪،‬‬
‫ﻛﭿ‪ ،‬ﻛﺎﭠﻴﺎواڙ ۽ ﺟﻴﺴﻠﻤﻴﺮ ﺟﻲ ﻋﻼﺋﻘﻦ ﮐﻲ ﻛﻴﺌﻲ واﭨﻮن ﻫﻜﭕﺌﻲ ﺳﺎن ﮘﻨﮃﻳﻦ‬
‫ﭤﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺻﺤﻴﺢ واٽ ﺟﻮ ﺗﻌﻴﻦ ﻛﺠﻬﻪ ڏﮐﻴﻮ ﻛﻢ آﻫﻲ‪(5) ”.‬‬
‫‘ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺳﺌﺮ’ﺟﻮ ﻟﻴﮑﻚ ﻛﺎﻛﻮ ﭜﻴﺮو ﻣﻞ ﻣﻬﺮﭼﻨﺪ آڏواﮢﻲ ﭘﮡ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ‬
‫ﺗﻲ ﻣﺘﻔﻖ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻨﭝﺎت ﮐﺎن ﻣﻮﭨﻨﺪي ﻧﻨﮕﺮﭘﺎﻛﺮ ۽ ُاﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻛﺎروﻧﺠﻬﺮ‪ ،‬ﭜﻮڏﻳﺴﺮ‪ ،‬ﻛﺠﻼﺳﺮ‪ ،‬ﻛﺎروﻧﺠﻬﺮ ۾ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﻨﺪر‪ ،‬ﻧﺮﻳﺎﺳﺮ‪ ،‬وﻳﺮا واﻫﻪ‪،‬‬
‫ﭘﺎري ﻧﻨﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺎﺋﺮ ﺟﻲ ﭤﺮ ﺟﺎ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﮘﻮٺ ۽ ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻣﻠﻴﺮ‪ ،‬ﮔﻮڙي‪ ،‬وﻳﮍﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻬﭗ‪،‬‬
‫ﭘﺮاڻ‪ ،‬ﻋﻤﺮﻛﻮٽ‪ ،‬ﮐﺎﺋﺮ ﺟﻮ ﭤﺮ‪ ،‬ﺟﻴﺴﻠﻤﻴﺮ‪ ،‬ﻟﻮڊاﮢﻮ ۽ ﻛﺎڪ وﻏﻴﺮه ﻋﻼﺋﻘﺎ ﮔﻬﻤﻴﺎ ۽‬
‫ڏﭠﺎ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮر ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪ُ ‘ ،‬ﺳﺮ ڏﻫﺮ’ ﮐﻲ ‘ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ’ ﻟﮑﻨﺪي وﺿﺎﺣﺖ ﻛﺮي ﭤﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫“ﻟﺴﺎﻧﻴﺎت ﺟﻲ داﺋﺮي ۾ ﭔﻨﻬﻲ ﻟﻔﻈﻦ )ڏاﻫﺮ ۽ ڏﻫﺮ( ﺟﻮ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﺒﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ڏﻫﺮ‬
‫ﻟﻔﻆ‪ ،‬ڏاﻫﺮ ﺟﻮ ﻣﺨﻔﻒ )ﻧﻨﮃو ﻛﻴﻞ( ڏﺳﮡ ۾ اﻳﻨﺪو‪ .‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ڏاﻫﺮ ﺳﺎن ﻫﻢ وزن‬
‫ﻟﻔﻆ ﻣﻠﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺨﻔﻒ ﭘﮡ ڏﻫﺮ ﺟﻬﮍا ﭤﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ واﻫﺮ ﻣﺎن وﻫﺮ ۽ ﭤﺎﻫﺮ‬
‫ﻣﺎن ﭤﻬﺮ‪ ،‬ﻟﻮﻫﺎر ﻣﺎن ﻟﻮﻫﺮ ﻳﺎ ﻣﻴﻬﺎر ﻣﺎن ﻣﻴﻬﺮ وﻏﻴﺮه‪...‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻫﻦ ُﺳﺮ ۾ ﺳﻨﮅ ۽ ﻛﭿ ﺟﻲ ﺟﻨﻬﻦ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﺎ اﻫﭹﺎڻ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﺎ‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬اﻫﺎ ڌرﺗﻲ ﻗﺪﻳﻢ دور ۾ ﻣﺸﻬﻮر ﺳﻤﻲ ﺳﺮدار “ﭴﺎم ڏاﻫﺮ”۽ ان ﺟﻲ وڏن ﺟﻲ آﺑﺎد‬
‫ﻛﻴﻞ ﭜﻮن‪ ‬ﻫﺌﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﭴﺎم ڏاﻫﺮ ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ﺗﻮڙي ﻛﭿ ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭴﺎم ڏﻫﺮ ﻛﻮﭠﻴﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪،‬‬
‫ان ﻛﺮي ﺟﮇﻫﻦ ﭴﺎم ڏاﻫﺮ‪‘ ،‬وٽ’ واري ﺳﻬﮣﻲ ﻋﻼﺋﻘﻲ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﺷﻬﺮ‬
‫ﭔﮅاﻳﻮ ﺗﻪ اﻫﻮ ﭴﺎم ڏﻫﺮ ﺟﻮ ﺷﻬﺮ ﺳﮇﺟﮡ ۾ آﻳﻮ ۽ ﮔﻬﮣﻲ وﻗﺖ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ان ﺷﻬﺮ ﮐﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ‬
‫ﻓﻘﻂ ڏﻫﺮ ﻛﻮﭠﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ آﺛﺎر ڏﻳﭙﻠﻲ ﺗﻌﻠﻖ ﭔﻠﻬﺎري ۽ راﺣﻤﻜﻲ ﺑﺎزار ﺷﻬﺮن ﺟﻲ وچ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 137‬‬ ‫| ‪138‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﺘﺎن اﻧﻬﻲ‪ ‬دور ۾ ڍور درﻳﺎﻫﻪ ﺟﻮ وڏو وﻫﻜﺮو وﻫﻨﺪو ﻫﻮ ۽ اﻫﻮ‬ ‫ﭘﺎﺋﺮ‪:‬‬
‫ﺷﻬﺮ اﺗﻲ آﺑﺎد ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻫﻚ ﻃﺮف درﻳﺎﺋﻦ ﺳﺎن ۽ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف “ﮔﻮڙي ﺟﻲ ﻧﺎر”‬ ‫آ‪ ‬ﺗﻪ اﮐﻴﻴﻦ ُاﮔﻬﺎن‪ ،‬ﺟﻲ ُ‬
‫ﭘﺎﺋﺮ ڏﻧﺌﻲ ﭘﻴﺮ‪،‬‬
‫)ﻛﻮري‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺎر( ﺳﺎن ﮘﻨﮃﻳﻞ ﻫﻮ‪.‬‬ ‫وٽ‪:‬‬
‫ﭴﺎم ڏاﻫﺮ ﻳﺎ ڏﻫﺮ ﺟﻲ راﭴﮅاﻧﻲ ﭤﺮﭘﺎرﻛﺮ ﺿﻠﻊ ﺟﻲ ﻧﻨﮕﺮ ﭘﺎرﻛﺮ‪ ،‬ﻣﭡﻲ ۽‬ ‫ﺟﻬﻜﻮن ﻧﻪ ﺟﻬﮣﻜﻦ‪ ،‬وڳ ﻧﻪ ﭘﺴﺎن ‘وٽ’ ۾‪،‬‬
‫ڏﻳﭙﻠﻲ ﺗﻌﻠﻘﻦ ۽ ڊﮔﮍي ﺗﻌﻠﻘﻲ ﺟﻲ ڏاﮐﮣﻴﻦ ﺣﺼﻲ ۽ ﺑﺪﻳﻦ ﺿﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﭨﻨﮉي ﺑﺎﮔﻲ‪،‬‬ ‫ﭼﻮﭨﺎﮢﻮ‪:‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ۽ ﮔﻮﻻڙﭼﻲ ﺗﻌﻠﻘﻦ ۽ ﻛﭿ ﺟﻲ ﻟﮑﭙﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮅڙي‪ ،‬ﮐﺮﻳﮍ‪ ،‬ﭔﻨﻲ‪ ،‬ﭔﻴﻠﻲ ۽ ﭔﻴﻦ وﻳﺠﻬﻦ‬ ‫ﭼﺎرﺋﻴﻦ ‘ﭼﻮﭨﺎﮢﻮ’‪ ،‬وڳ وﻫﺎرﻳﻦ وﻳﺴﺮا‪،‬‬
‫ﭔﻴﭩﻦ واري اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﻫﺌﻲ‪.‬‬ ‫ﺑﮉاﻣﮣﻲ ُﺑﭟ‪:‬‬
‫ﭴﺎم ﻛﻴﺮﺋﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭴﺎم ﺟﻮﺟﻬﻲ وﻟﺪ ﺳﻤﻲ وﻟﺪ ﻫﭕﻲ ﺟﻮ راج ﺷﺮوع ﭤﻴﻮ‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺘﺎ ﻛﻴﻮ ُﭼﮣﻴﺞ‪‘ ،‬ﺑﮉاﻣﮣﻲ ُﺑﭟ’ ۾‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ﭘﮡ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ دور ﺟﻲ ﻳﺎدﮔﺎر ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﺪس ﭘﭧ ﭴﺎم‬ ‫ﭔﻠﻬﻴﺎر‪ ،‬ڍاﮘﻲ ۽ ڍوڙ‪:‬‬
‫ڏاﻫﺮ ﺳﺎﻣﺎﮢﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ اﺛﺮ اﮘﻮﮢﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﺳﺮدارن ﮐﺎن اﮘﺮو رﻫﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﭔﻠﻬﻴﺎر‬ ‫ﺟﮇﻫﻦ ‘ڍاﮘﻲ’‪‘ ،‬ڍور’ ﭘﭩﻲ وﻫﻦ ‘ﭔﻠﻬﻴﺎر’ ۾‪،‬‬
‫واري اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬۾ ڍور ﺟﻲ وڏي وﻫﻜﺮي ﺗﻲ ﻫﻚ وڏو ﺷﻬﺮ آﺑﺎد ﻛﺮاﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ‬ ‫ُﭘﺮاڻ‪:‬‬
‫ﻧﺎﻟﻮ اﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ “ڏﻫﺮ” ﻣﺸﻬﻮر ﭤﻲ وﻳﻮ ۽ ﻫﻨﮅﻳﻦ ﻣﺎﮘﻴﻦ ڏاﻫﺮ ﺟﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭤﻴﮡ ﻟﮙﻲ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﻮﻧﻲ ﺗﻮن ‘ ُﭘﺮاڻ’‪ ،‬ﺟﮗ ﮀﭩﻴﻬﻪ ﺳﻨﭝﺮﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ دور ۾ اﻧﻬﻲ‪ ‬اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬۾ آﻳﻮ ۽ ﺳﻤﻦ ﺳﺮدارن ﺟﺎ ﻳﺎدﮔﺎر‬ ‫ﺳﺎﻧﮕﻪ ﺟﻮ ﺗﻼ‪:‬‬
‫ڏﭠﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﮐﺎن ﮔﻬﮣﻮ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﭤﻴﻮ ۽ آﺛﺎرن واري اﻳﺮاﺿﻲ ۽ ﺳﺮدارن ﮐﻲ ﮘﺎﺋﻴﻨﺪي ان‬ ‫ﻛﻨﮅﻳﻦ اڪ ﭰﻼرﻳﺎ‪‘ ،‬ﺳﺎﻧﮓ’ ﺳﻜﻮ ﺷﺎﻫﻪ‪،‬‬
‫ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﺋﻲ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ رﮐﻴﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﻮﺋﻴﻦ دور ﺟﻲ ﻣﺮﺗﺒﻦ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ ﻟﮑﻴﻮ‬ ‫ﭘﭩﻴﻬﻞ‪:‬‬
‫آﻫﻲ‪(6) ”.‬‬ ‫‘ﭘﭩﻴﻬﻞ’ﺗﻮ ۾ ﭘﻮر‪ ،‬اﮘﻴﻮن ﻧﻪ آب ﺟﻮ‪،‬‬
‫“ڏﻫﺮ ﻋﺎم ﻃﻮر ﺗﻲ وارﻳﺎﺳﻲ ﺧﻄﻲ ۾ ﭔﻦ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ واري ﻫﻴﭡﺎﻫﻴﻦ وﺳﻴﻊ‬ ‫ﻟﻮﮢﻲ‪:‬‬
‫۽ ﺳﻨﺌﻴﻦ َﭘﭧ ﮐﻲ ﭼﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺑﺮﺳﺎت ﭘﻮڻ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭘﻮک ﺑﻪ ﭤﺌﻲ ﭤﻲ‪،‬‬ ‫ﻻﮐﻮ ‘ﻟﻮﮢﻲ’ آﻳﻮ‪ ،‬ﻫﺮ ﻫﻨﮅ ﭘﺌﻲ ﻫﺎڪ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ڏﻫﺮ ﮐﻲ ‘ﭔﻨﻲ’ﺑﻪ ﭼﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ُﺳﺮ ۾ ﻻﮐﻲ ﭰﻼﮢﻲ‪ ،‬ﺑﺪاﻣﺎﮢﻲ‪،‬‬ ‫ُﭘﻨﺮي ﺟﺎ ﭘﮉ‪:‬‬
‫ﭘﻨﮉي‪ ،‬ﺟﺎڙﻳﺠﻦ‪ ،‬ﺳﻤﻦ‪ ،‬رﻳﭕﺎرﻳﻦ‪ ،‬اوڏن ۽ ﺳﻨﮕﻬﺎرن ﺟﺎ ﮔﻬﮣﺎ ﺑﻴﺖ آﻳﻞ آﻫﻦ‪ ،‬۽ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬ ‫‘اڄ ﮔﻬﺮﺟﻴﻦ ﺗﻮن’‪ ،‬ﺑﮉاﻣﺎﮢﻲ ُﭘﻨﺮا‪،‬‬
‫ﻟﺤﺎظ ﺳﺎن اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ڏﮐﮡ اوﭜﺮ واري ﭤﺮ ۽ ﻛﭿ ﺟﻲ ﻋﻼﺋﻘﻲ ﺳﺎن آﻫﻲ‪،‬‬ ‫ﮔﻬﺎڙي‪:‬‬
‫ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي اﻧﻬﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻦ وارن ﺑﻴﺘﻦ ۽ واﻳﻦ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﺧﺎص ﻃﺮح َﺗﺮ ﺟﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‬ ‫ﻻﮐﺎ ﻟﮙﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ‪‘ ،‬ﮔﻬﺎڙي’ري ﻛﻴﺌﻦ ﮔﻬﺎرﺋﻴﻦ‪،‬‬
‫اﺻﻄﻼح ﻣﻮﺟﺐ ‘ڏﻫﺮ’ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪(7) ”.‬‬ ‫ﻛﻨﮉو‪) :‬ﻫﻲ ﻫﻚ وڻ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن اڻ ﺳﮅي ﻃﺮح ﻣﻜﺎن ﺟﻲ ﺧﺒﺮ ﭘﻮي ﭤﻲ(‪.‬‬
‫ُﺳﺮ ڏﻫﺮ ۾ ﻛﭿ ۽ ﭤﺮ ﺟﻲ ﺧﻄﻲ ﺳﺎن واﺳﻄﻮ رﮐﻨﺪڙ ﻋﻼﺋﻘﻦ‪ ،‬وﻫﻜﺮن ۽‬ ‫‘ﻛﻨﮉا’ﺗﻮن ﻛﻴﮇو‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﭜﺮﻳﻮ ڍور وﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺎڳ ﻣﻜﺎن ﮐﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻮ‪ً .‬‬
‫ﻣﺜﻼ‪:‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ‘ﺳﺎﻣﻮﺋﻲ’ ﺟﻲ ﻗﺪﻳﻢ ﮐﻨﮉرن ﺟﻲ ﺳﻴﺮ ﮐﺎن ﻓﺎرغ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 139‬‬ ‫| ‪140‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭤﻲ‪‘ ،‬ﻫﺎﻛﮍي’ ﺟﻮ ﻛﻨﺎرو وﭠﻲ اوﭜﺎرو رواﻧﻮ ﭤﻴﻮ ۽ ﭘﻨﺞ ﮀﻬﻪ ﻣﻴﻞ ڏﮐﮡ ﻃﺮف ﻫﻠﮡ ﺑﻌﺪ‬ ‫وﻗﺖ ﺑﻪ اﻫﻲ ﮐﻨﮉرات ﭔﻨﻬﻲ ﻧﺎﻟﻦ ﺳﺎن ﺳﮇﺟﮡ ۾ اﭼﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫‘ﭤﺎﻧﻮر ﭘﭩﻲ’ ﺟﻲ ﺷﻬﺮ ﺟﻲ ﮐﻨﮉرن وٽ ﭘﻬﺘﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ‘ڊﮔﻬﮍي’ ﺗﻌﻠﻘﻲ ﺟﻲ دﻳﻬﻪ‬ ‫ﻻﮐﻴﮣﻲ ﻟﻄﻴﻒ اﻧﻬﻦ ﺷﻬﺮن ﺟﻲ ﮐﻨﮉرن ﺟﻲ ﮔﻬﻤﮡ دوران ‘ﭤﺎﻧﻮر ﭜﭩﻲ’ ﺟﻲ‬
‫‘ﺟﻨﻬﺎڻ’ ۾‪ ،‬ﻓﻀﻞ ﭜﻨﭝﺮي اﺳﭩﻴﺸﻦ ﮐﺎن ﭨﻲ ﻣﻴﻞ ﮐﻦ اوﭜﺮ ﻃﺮف ﻫﺎﻛﮍي ﺟﻲ ﺳﺎﭴﻲ‬ ‫ﻛﻬﺎﮢﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﮔﮇ ‘ﺑﺮوي’ ﺟﻲ دل ڏارﻳﻨﺪڙ ﭔﮅي‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺑﻌﺪ ﭘﺎڻ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﻬﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﻛﭗ ﺗﻲ آﻫﻦ ۽ ﻛﺎﻓﻲ اﻳﺮاﺿﻲ واﻻرﻳﻦ ﭤﺎ‪ُ .‬اﺗﻲ ﭘﻬﭽﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ ﭤﺎﻧﻮر ﭜﭩﻲ‬ ‫ﺳﻮرﻣﻲ‪ِ ‘ ‬رپ’ ڌي‪‘ ‬ﻛﻠﻴﺎڻ’ ﺟﻲ رﻫﺎﺋﺶ ﮔﺎﻫﻪ وارن ﮐﻨﮉرن ڏاﻧﻬﻦ ﺑﻪ وﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ‬
‫ﺟﻲ اﻫﺎ ڏک ﭜﺮي ﻛﻬﺎﮢﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﭤﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ُﻫﻮ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﺨﺖ ڏﻛﺎر‬ ‫ﻫﻦ وﻗﺖ ﺟﻲ ﺳﺮوي ﻣﻮﺟﺐ ڊﮔﻬﮍي ﺗﻌﻠﻘﻲ ﺟﻲ ‘ﮘﻮﻧﻴﺮي’ ﺗﭙﻲ ۾ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﭘﻮڻ واري ﺣﺎﻟﺖ ۾ روزﮔﺎر ﺧﺎﻃﺮ اﻫﮍي ﻣﻠﻚ ۾ وﭸﻲ ﻧﻜﺘﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﭘﻮرﻫﺌﻲ ﺗﻲ‬ ‫ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻫﻴﻨﺌﺮ ‘ﮘﺎڙﻫﻮ ﭜﮍو’ ﺳﮇﻳﻦ ﭤﺎ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬وري دﻳﻬﻪ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻨﺪڙن ﻻ‪ ‬اِﻫﻮ ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻮ ﺗﻪ ﻛﻲ ﺑﻪ زال ﻣﮍس ﮔﮇﺟﻲ اﭼﻲ ﻧﻪ رﻫﻦ‪ (8) ”.‬۽ ﻣﺠﺒﻮري‪‬‬ ‫‘ﮘﺎڙﻫﻮ ﭜﮍو’ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﺒﺐ ﭤﺎﻧﻮر ۽ ﺳﻨﺪس زال‪ ،‬ﭜﺎ‪ ‬ﭜﻴﮡ ﭤﻲ رﻫﻴﺎ ۽ ﭘﻮرﻫﻴﻮ ﻛﻨﺪا رﻫﻴﺎ‪.‬‬ ‫‘ﺑﺮوﺋﻲ’۽’رپ’ﺟﻲ ﻛﻬﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻫﺎﻛﮍي ۽ ﭘﺮاڻ ﺟﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﻛﻬﺎﮢﻴﻦ ﻣﺎن‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ڏک ﭜﺮي ﻛﻬﺎﮢﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺗﻲ اﺛﺮ ﮀﮇﻳﻮ ۽ ُﺳﺮ ﺳﺎرﻧﮓ ۾ ﺑﺮﺳﺎت‬ ‫ﺳﭝﻨﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﭘﺮاﮢﻲ ﻛﻬﺎﮢﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ دور ۾ ﻣﻠﻚ اﻧﺪر ﻋﺎم‬
‫اﻳﻨﺪي ڏﺳﻲ‪ ،‬ﭤﺎﻧﻮر ﺟﻲ وﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ اﻧﺪر ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺠﻬﻪ ﻫﻴﺌﻦ ﭤﻮ ﻛﺮي ﺗﻪ‪:‬‬ ‫ﻣﺸﻬﻮر ﻛﻮﻧﻪ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﭵﺎڻ ۽ ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮ ﺷﺎﻋﺮن ﮐﺎن ﮘﺠﻬﻲ رﻫﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﻬﻲ ۽‬
‫ان ﮐﻴﺲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ﺟﻲ ﭼﺌﻦ ُﺳﺮن‪ :‬ﺑﺮوﺋﻲ‪ ،‬رپ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺎڻ ۽ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ ۾ اﺷﺎرن‬
‫َﭘ ُﺲ‪ ،‬ڏﻳﻬﻪ ﮐﻨﻮدي وﭴﮍي‪،‬‬ ‫ُاﭤﻲ‬ ‫َ‬
‫ﭤﺎﻧﻮ َر‬
‫ﺳﺎن ﭘﻴﺶ ﻛﺮي‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻻ‪ ‬زﻧﺪه ﻛﺮي ﮀﮇي آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺘﻲ اﻫﻮ ﭘﮡ ﻋﺮض ﻛﻨﺪس ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﻛ ُﺲ‪،‬‬‫َ‬ ‫َﻣ ُﻦ ُﮐﻠﻲ ﺑﺎغ ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﻫﻴﻨﺌﮍي َﻟﭥﻲ‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻮ اﻛﺜﺮ ﻋﻮام‪ ،‬ﺗﻮڙي ادﻳﺐ ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﻬﺎﮢﻲ‪ ‬ﮐﺎن واﻗﻒ ﻛﻮﻧﻪ‬
‫ﻛﺌﺎ‪.‬‬‫ﭜﺎﺋﺮ ِ‬‫َ‬ ‫َﺗﻨﻲ ﻛﺎرڻ َو ُس‪ ،‬ﺟﻦ َو َر ﻣﭩﺎﺋﻲ‬ ‫آﻫﻦ‪(9)”.‬‬
‫)ﭔﺎﻧﻬﻮن ﺧﺎن ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺳﺎرﻧﮓ‪(3/4 ،‬‬ ‫)ﻣﻌﻤﻮر ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﺘﺎب ‘ﻟﻄﻴﻒ ﺟﺎ ﭤﺮ ﺗﺎن ﭜﻴﺮا’ ۾ ﺻﻔﺤﻲ ﻧﻤﺒﺮ‬
‫‘ﭤﺎﻧﻮر ﭜﭩﻲ’ﺳﻮﻣﺮا دور ﺟﻮ ﻫﻚ ﻧﻨﮃو ﺳﺮدار ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ راﺟﺎﺋﻲ‪،‬‬ ‫‪ 28‬ﮐﺎن ‪ 41‬ﺗﺎﺋﻴﻦ اﻫﻮ داﺳﺘﺎن وﺿﺎﺣﺖ ﺳﺎن ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ(‪.‬‬
‫ﻛﺠﻬﻪ ﭤﺮ ﺟﻲ اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬۾ ۽ ﻛﺠﻬﻪ ﻫﺎﻛﮍي ﺟﻲ ﻛﻨﺎري ﺳﺎن ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻫﻦ ﺟﺘﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ‬ ‫اﻫﮍي ﻃﺮح ُﺳﺮ ﺑﺮووﺳﻨﮅي ۽ ُﺳﺮ رپ ﺟﻲ ﻋﺸﻘﻴﻪ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺑﺮوو‬
‫ﺷﻬﺮ آﺑﺎد ﻛﻴﻮ ﻫﻮ‪ ،‬اﺗﻲ اڳ ۾ ﺑﻪ ﻫﻚ ﭘﺮاﮢﻲ ﺷﻬﺮ ﺟﺎ ﮐﻨﮉر ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﮐﻲ ‘ﺑﺮوﺋﮍ’ ﻳﺎ‬ ‫ﺳﻮرﻣﻮ ۽ رپ ﺳﻮرﻣﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻲ ﻋﺸﻘﻴﻪ داﺳﺘﺎن ﺟﻮﺗﻌﻠﻖ ﭘﮡ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ﺳﺎن آﻫﻲ‪.‬‬
‫‘ﺑﺮؤڙ’ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮر ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪‘ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺟﺎ ﭤﺮ ﺗﺎن ﭜﻴﺮا’ ۾ ﺻﻔﺤﻲ ‪ 14‬ﺗﻲ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﭜﭧ ڌﮢﻲ ﺟﻨﻬﻦ دؤر ۾ اﺗﻲ آﻳﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﻣﺬﻛﻮره ﮐﻨﮉرن ﮐﻲ ‘ﭤﺎﻧﻮر‬ ‫ﭤﺮﭘﺎرﻛﺮ ﺿﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﺧﻮش ﺑﺨﺘﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ‬
‫ﭜﭩﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭜﮍو’ ﻛﻮﭠﮡ ﺳﺎن ﮔﮇ ‘ﺑﺮوﺋﮍ’ ﺟﺎ ﮐﻨﮉر ﺳﮇﻳﻮ ﭘﺌﻲ وﻳﻮ ۽ اﻫﻲ ﮐﻨﮉر اﺻﻞ ۾‬ ‫ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺟﻲ ‪ُ 15‬ﺳﺮن ﺟﻮ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﻣﺎﺣﻮل ﻫﻦ ﺿﻠﻌﻲ ﺳﺎن آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻴﭡﻴﻦ ُﺳﺮن ﮐﻲ‬
‫ﺑﺮوڙي’ ﺟﻲ آﺑﺎد ﻛﻴﻞ ﺷﻬﺮ ﺟﺎ‬‫آﮘﺎﭨﻲ دور ﺟﻮ ﻫﻚ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ‘ﺑﺮوي’ ﻳﺎ ‘ َ‬ ‫ﺳﮅي ﻃﺮح ﻳﺎ اڻ ﺳﮅي ﻃﺮح اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺧﻄﻲ ﺳﺎن ﭼﺌﻲ ﺳﮕﻬﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﺳﮅي واﺳﻄﻲ وارا ُﺳﺮ‪:‬‬
‫آﺛﺎر آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻋﺮب دور ﮐﺎن ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ۾ آﮘﺎﭨﺎ ﭼﺌﺒﺎ‪ ،‬ﮀﻮﺗﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ‬
‫ﮐﻨﭝﺎت‪ ،‬ﺳﺎرﻧﮓ‪ ،‬ﺳﻮرٺ‪ ،‬ﺑﺮوو ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﻣﻮﻣﻞ راﮢﻮ‪ِ ،‬رپ‪ ،‬ﻟﻴﻼ ﭼﻨﻴﺴﺮ‪،‬‬
‫ﻗﺎﺳﻢ ‘راوڙ’ ﺟﻲ ﻓﺘﺢ ﺑﻌﺪ ‘ﺑﺮﻫﻤﮡ آﺑﺎد’ ڏي ﻣﻮﭨﻨﺪي‪‘ ،‬ﺑﺮؤڙ’ ﺟﻮ ﻗﻠﻌﻮ ﺑﻪ ﻓﺘﺢ ﻛﻴﻮ‬
‫ڏﻫﺮ ۽ ﻣﺎرﺋﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻋﺮب ﻣﺆرﺧﻦ ‘ﺑﻬﺮور’ ﻳﺎ ‘ﺑﺮور’ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻲ ﮐﻨﮉرات اڄ ﺑﻪ‬
‫اڻ ﺳﮅي ﻃﺮح وارا ُﺳﺮ ﻳﺎ اﻫﮍا ُﺳﺮ ﺟﻦ ۾ ﻛﺠﻬﻪ ﺑﻴﺖ اﻫﮍا آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻫﻦ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ ۽ اﺗﺎن ‘ﻣﻨﺠﻨﻴﻘﻦ’ ۾ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪڙ ﻣﭩﻲ ﺟﺎ ﭘﻜﻞ ﮔﻮﻻ ﭘﮡ ﻟﭝﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻫﻦ‬
‫ﺧﻄﻲ ﺟﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‪‬ﻃﺮف اﺷﺎرا ﻛﻦ ﭤﺎ‪:‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 141‬‬ ‫| ‪142‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ُﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﭘﻮرب‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺳﺮﻳﺮاڳ‪ ،‬راﻣﻜﻠﻲ ۽‬ ‫ﻣﻮن ﻣﺎرو‪ ‬ﺳﻴﻦ َﻟﮅﻳﻮن‪ ،‬ﻟﻮﺋﻲ‪ ‬۾ ﻻﺋﻮن‪،‬‬
‫ﮐﺎﻫﻮڙي‪.‬‬ ‫ﺳﻮن ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﮙﮍا‪ ،‬ﻣﻮن ﮐﻲ ﭔﺎﻧﻬﻦ ﭔﮅاﺋﻮن‪،‬‬
‫ﻣﭥﻴﺎن ُﺳﺮ رﭼﮡ ﮐﺎن اڳ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ‪ ،‬ﭤﺮ ﺟﻲ اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺳﻔﺮ‬ ‫ﭘﭧ‪ ،‬ﻛﻦ‪َ ‬ﭘ َﺮﻫﻴﺎن؟ ﺳﻮﻣﺮا!‬ ‫ﻋﻤﺮ ﺟﻮ آ‪ُ ،‬‬
‫ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻛﺎﻫﻮ ﺟﻲ ﭘﭧ ﺳﺎﻣﻮﺋﻲ ﻳﺎ ﺳﻤﺎﻧﻨﮕﺮ ﺗﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮوﺋﺮ ﮐﺎن ﻟﻴﺌﻮر ﻳﺎ ﻟﻴﺎر ﺗﺎﺋﻴﻦ‪،‬‬ ‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(6/3 ،‬‬
‫ُﻧﻬﭩﻲ ﮐﺎن ﻟﻴﻬﻮر ﺗﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﻟﻴﻬﻮر ﮐﺎن ﺳﻴﺮﻳﻴﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺮﻳﻴﻦ ﮐﺎن ﻛﭙﻮراڙي ﺗﺎﺋﻴﻦ ۽‬ ‫ﭤﺮي رﻳﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﻣﮝﮣﻮ ﻛﺒﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻟﻮﺋﻲ ﻳﺎ ﮐﭥﻮ ﻣﻮﻛﻠﺒﻮ آﻫﻲ ۽‬
‫اﻫﮍي ﻃﺮح ﻛﻠﻮر‪ ،‬ﻣﻬﺮاﮢﻲ‪ ،‬ﮐﺎﻫﮍ‪ ،‬ﭘﺎرﻛﺮ‪ ،‬ﭘﺎﺋﺮ‪ ،‬ﻣﻮﻣﻞ ۽ ﻣﻴﻨﮅري ﺟﺎ ﻣﺎڳ‪،‬‬ ‫ﺷﺎدي ﻣﻬﻞ ﭘﮡ ﮔﻬﻮﭨﻴﺘﺎ‪ ،‬ﻛﻨﻮار ﮐﻲ ﻟﻮﺋﻲ اوڍاﺋﻴﻦ ۽ ﻫﻜﭕﺌﻲ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﭗ وارن‬
‫ﻋﻤﺮﻛﻮٽ ﮐﺎن ﻛﺎڪ ﻣﺤﻞ ﺗﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﮐﺎروڙي ﮐﺎن ﭜﺎﻟﻮا ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﺮ ﻫﻨﮅ ۽ ﻣﻜﺎن ﮐﻲ‬ ‫ﭔﻨﮅڻ ۾ ﭔﮅڻ ﻃﻮر ﻋﻼﻣﺘﻲ ﻃﺮح ﮔﻬﻮٽ‪ ،‬ﻛﻨﻮار ﮐﻲ ﺳﮙﺎ ﭔﮅﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎرﺋﻲ اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫ڏﺳﮡ ﻻزﻣﻲ ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﻫﻲ ﻣﺎڳ ﻣﻜﺎن ڏوري ڏﭠﺎ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﭵﻲ‬ ‫ﻟﻮﺋﻲ ﮐﻲ ﭘﭩﻮﻟﻦ ﮐﺎن ﮔﻬﭧ ۽ ﻛﭽﻦ ڌاﮘﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ ﺳﻮن ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻤﺠﻬﻲ ﭤﻲ ۽ ﻋﻤﺮ ﺟﻲ ﻫﺮ‬
‫ﺳﻔﺮ دوران ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ﺳﭝﻨﻲ ﻋﻼﺋﻘﻦ ۾ وﺳﻨﺪڙ ذاﺗﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪،‬‬ ‫آڇ ﮐﻲ ڌﻛﺎري ﭤﻲ‪.‬‬
‫رﻳﺘﻦ رﺳﻤﻦ‪ ،‬ﻋﺎدﺗﻦ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻦ‪ ،‬رﻫﮣﻲ ﻛﻬﮣﻲ ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺧﻮﺷﻴﻦ ۽ ﻏﻤﻦ ﮐﺎن ﺧﻮب‬ ‫ﻳﺎ‬
‫واﻗﻒ ﭤﻲ ﭘﻴﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻣﭥﻲ ڏﻧﻞ ُﺳﺮن ۾ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﺑﻴﺘﻦ ۽ واﻳﻦ ۾ ﻣﻠﻲ‬ ‫ﻛﺎرا ﻛﺮاﻳﻦ ۾‪ ،‬ﺳﻮن اﺳﺎن ﮐﻲ ُﺳﻮ‪،‬‬
‫ﭤﻮ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ اﻧﺪر ﮐﻲ ﭼﻴﺮي‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺷﻌﺮ ﻧﻜﺘﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺳﻲ‬ ‫ﺟﻮع‪ ،‬ﻓﺎﻗﻮ ﻓﺮﺣﺖ ﭜﺎﺋﻴﺎن‪.‬‬ ‫َو ُر ﺟﻴﮇﻳﻦ ﺳﻴﻦ ُ‬
‫ﺑﻨﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪي ﻛﻴﺌﻦ ﭤﺎ رﭼﻲ ﺳﮕﻬﻦ‪.‬‬ ‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(10/3 ،‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭤﺮ ۽ ﭤﺮي ﻣﺎﺣﻮل‪ ،‬اﺗﺎن ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ‬ ‫ﻏﺮﺑﺖ ﺳﺒﺐ ﻛﻮ زﻳﻮر وﻏﻴﺮه ﻛﻮﻧﻪ ﭘﺎﻳﻮن‪ ،‬اﺳﺎن ﺟﻲ ﻻ‪ ‬اِﻫﻲ ﻛﺎرا ڌاﮘﺎ ﺋﻲ ﺳﭡﺎ‬
‫رﻫﮣﻲ‪ ،‬ﻛﺮﮢﻲ ۽ ﻛﻬﮣﻲ ﮐﺎن ﺑﺨﻮﺑﻲ واﻗﻒ ﭤﻲ ﭼﻜﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻣﺜﺎل ﻣﭥﻲ ﭔﮅاﻳﻞ‬ ‫آﻫﻦ ۽ ﺳﻮن اﺳﺎن ﻻ‪ُ ‬ﺳﻮڳ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﭝﻨﻲ ُﺳﺮن ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺘﻦ ﻣﺎن ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ .‬اﺳﺎن ﻫﺘﻲ ﻛﺠﻬﻪ ﻣﺜﺎل ُﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﭘﻴﺶ‬ ‫َﺟ ِﻦ‪،‬‬ ‫ﻛﻮڙا‬‫ُ‬ ‫ُﭼﻮڙا‬ ‫ﻛﺮوڙ ﺟﺎ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ﻛﺮاﻳﻦ‬
‫ﻛﺮﻳﻮن ﭤﺎ‪.‬‬ ‫ڪ ﻣﺎروﺋﮍن‪ ،‬ﺟﺌﺎن ﻟﻮڪ ﻟﭳ ﭤﺌﻲ‪.‬‬ ‫ﺳﺮ َﻣ َﺮ ُ‬

‫ﺌ ۽ ﺌد ‪:‬‬ ‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(9/3 ،‬‬

‫ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ‪ ،‬ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ واﺗﺎن ﭔﮅاﺋﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬اﺳﺎن ﮐﻲ )ﭤﺮﻳﻦ ﮐﻲ( ﻛﻬﮍو‬
‫وﻳﺲ ﭤﻮ ﺳﻮﻧﻬﻲ‪) ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻫﻲ ﻛﻬﮍو وﻳﺲ ﭤﺎ ڍﻛﻴﻦ( ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ اﻧﻬﻦ‬
‫ﻣﺎروﺋﮍن ﺟﻲ رﻳﺘﻦ رﺳﻤﻦ ﻃﺮف ﺑﻪ اﺷﺎرا ﻣﻠﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫ُﻣﻮر ﻧﻪ ﻣﭥﻲ ﻛﻦ‬ ‫ﭘﭩﻮﻻ ﭘﻨﻬﻮارﻳﻮن‪،‬‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(1/3 ،‬‬
‫ﻣﺎرﺋﻲ ﭼﻮي ﭤﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﺳﻴﻦ ﭔﻜﺮار ﻣﺎﮢﻬﻮ آﻫﻴﻮن‪ ،‬ﺳﺎدو ﭘﻬﺮڻ ﺋﻲ اﺳﺎن ﺟﻮ‬
‫ﺷﺎن آﻫﻲ‪ .‬ﭘﭩﻮﻻ ۽ ﻋﻤﺪه ﻛﭙﮍا اﺳﺎن ﻛﮇﻫﻦ ﻛﻴﻦ ڍﻛﻴﻮن‪.‬‬
‫ﭤﺮ ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺷﺎدي‪ ‬ﻣﻬﻞ ﻛﻨﻮار ﮐﻲ ﻋﺎج ﺟﺎ ﭼﻮڙا ﭘﻬﺮاﺋﻦ ۽ اﻫﻲ ﺗﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﭘﺎﺗﻞ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﺪس َو ُر ﺣﻴﺎت ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻬﺎڳ ﺟﻲ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﻫﺌﮡ ﺳﺒﺐ اﻫﻲ ﻫﻨﻦ ﭼﻮڙن ﮐﻲ ﻛﺮوڙن ﺟﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﭤﻴﻮن ﺳﻤﺠﻬﻦ ۽ اﻫﻲ‬
‫ﭘﺎﺋﻲ رﮐﮡ ﺋﻲ اﻧﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﻓﺨﺮ ﻻﺋﻖ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ ۽ ﺑﻐﻴﺮ ﭼﻮڙن ﺟﻲ ﮐﻴﻦ ﻟﭳ ﭤﻴﻨﺪي آﻫﻲ‪.‬‬
‫و ﺌﺊ ۽ ﺌﺊ ‪:‬‬
‫ﭤﺮي ﻣﺎﮢﻬﻮ‪‬ﺟﻲ ﺳﺎدﮔﻲ ۽ ﺳﭽﺎﺋﻲ ﺳﻨﺪس وﺟﻮد ۾ وﻓﺎﺋﻲ ﺟﻮ اﻧﮓ اﮘﮍو‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﻮﺗﻪ اﻫﻮ ﻻﻟﭻ ۽ ﻫﭕﭿ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 143‬‬ ‫| ‪144‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﺎرن رﻳﺖ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﺳﻴﮡ ﻣﭩﺎﺋﻦ ﺳﻮن ﺗﻲ‪،‬‬‫اِي‪ ‬ﻧﻪ ُ‬ ‫ﭘﺎﺋﺮ ڏﻧﻴﻮن ﭘﭡﻴﻮن‪ ،‬ﻧﻨﮃن ﻧﻮرا ﭘﻦ‪،‬‬
‫ﻛﺮﻳﺖ‪،‬‬ ‫اﭼﻲ َاﻣﺮﻛﻮٽ ۾‪ ،‬ﻛﻨﺪﻳﺲ ﻛﺎﻧﻪ ُ‬ ‫ﮐﺎﺋﺮ ﮐﭥﻴﻮن ﺧﺎﺻﻴﻮن‪ ،‬اوﭼﻴﻮن ُات ُا ُﭴ ِﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺎڙي ﺳﻴﻦ ﻧﻪ ﻣﭩﻴﺎن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َﭘﮑﻦ ﺟﻲ ﭘﺮﻳﺖ‪،‬‬ ‫ﻛ َﻬﻦ‪“ :‬ﻣﻠﻴﺮ ﮔﻬﺮ ﺟﻲ ﻣﺎرﺋﻲ‪”.‬‬ ‫ﻛﮃﺋﻮن ﭘﻴﮡ َ‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(11/3 ،‬‬ ‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(2/7 ،‬‬
‫اﻫﺎ اﺳﺎن ﺟﻲ رﻳﺖ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬اﺳﻴﻦ ﻻﭼﻲ ﻧﺎﻫﻴﻮن ﺟﻮ رﺷﺘﻦ ۽ ﻣﺤﺒﺘﻦ ﺟﺎ ﺳﻮدا‬ ‫ﻣﭥﻴﻦ ﺑﻴﺖ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺮﺳﺎت ﺟﻲ اﭼﮡ ﺳﺎن ﻣﺎروﺋﮍن ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬۾‬
‫ﻛﺮي ﺳﻮن ﻣﺎﮢﻴﻮن‪.‬‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ اﭼﻲ وﭸﮡ‪ ،‬ﺳﻲ‪ ‬ﻟﻬﮡ ﺳﺎن ﭰﺮن‪/‬ڍﮘﻦ ﺟﻲ ﻣﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻫﺮ ﻛﺎﺋﺒﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﭤﺮ ۾ ﺳﻬﺎ‬
‫ﻛﻦ؟‬‫ُﻋﻤﺮ اﮀﺎ ﻛﭙﮍا‪ ،‬ﻛﺎﮢﻴﺎرﻳﻮن ﻛﻴﺌﻦ َ‬ ‫ﭤﻴﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﺮم ﻧﺮم ُان ﻛﭩﻨﺪا آﻫﻦ ۽ اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻟﻮﻳﻮن‪ ،‬ﮐﭥﻴﻮن‪ ،‬ﻛﻤﺮﻳﻮن وﻏﻴﺮه‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(12/3 ،‬‬ ‫ﭠﺎﻫﻦ‪.‬‬
‫اي ﻋﻤﺮ! ﺟﻦ ﺟﺎ ور ڌار آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﺪﻧﺼﻴﺐ آﻫﻦ‪ُ ،‬اﻫﺎ ﺻﺎف ﺳﭥﺮا‪ ،‬ﺳﻔﻴﺪ ۽‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ‪ ،‬ﻣﭥﻲ ڏﻧﻞ ﺑﻴﺘﻦ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻮﺳﻤﻦ ﺟﻲ رودوﺑﺪل ﺳﺒﺐ ﭤﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﭙﮍا ﻛﻴﺌﻦ ﭘﻬﺮﻳﻦ‪.‬‬ ‫واﺳﻴﻦ ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬۾ ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻦ ﺟﻲ ﭴﺎڻ ڏﻳﮡ ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ اِﻫﻮ ﭘﮡ ﭔﮅاﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﮐﺎﺋﺮ‬
‫ﻣﭥﻲ ڏﻧﻞ ﺑﻴﺘﻦ ﺟﻲ ﺳﭩﻦ ﺟﻲ روﺷﻨﻲ‪ ‬۾ اِﻫﻮ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﻣﺎرو ﻣﺎﮢﻬﻮ‬ ‫ﺟﻮن ﮐﭥﻴﻮن ﺧﺎﺻﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﺳﭵﻲ ﭤﺮ ۾ ﻟﻮﻳﻮن‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻛﻤﺮﻳﻮن‪ ،‬ﮐﭥﺎ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻣﺤﺒﺖ ﻛﻦ ﭤﺎ ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ اِﻫﺎﺋﻲ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫وﻏﻴﺮه اﮢﺖ ﭤﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﭘﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﮔﻮاﻫﻲ‪ ‬ﺗﺤﺖ ﮐﺎﺋﺮ ﻣﮍوﺋﻲ اﮘﭝﺮو آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ ﻣﻮﻫﻲ ﭤﻲ‪ ،‬۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺧﻮﺑﻲ‪ ‬۾ ﺳﻤﺎﻳﻞ ﺳﺎدﮔﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﮘﺎﺋﻲ ﭤﻮ ۽‬
‫‪:‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ُاﺗﺎن ﺟﻲ ﻣﺎﺣﻮل ﺟﻲ ﺧﺒﺮ ڏي ﭤﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫اﭸﺎ ﺑﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﻧﻬﻦ ﺟﻮن ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﺑﻪ اﻫﮍي ﻃﺮح ﭴﺎﮢﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﭴﮡ‬
‫ﮐﺎرا ﮐﭕﮍ ڏﻳﻬﻪ ۾‪ ،‬ﭔﻴﺎ واري‪ ‬ﻣﻨﺠﻬﻪ وﭤﺎڻ‪،‬‬ ‫ﻫﺮ ﮔﻬﺮ ﺟﻲ “ﭼﻠﻬﻪ ﺟﻮن ﺧﺒﺮون” ﭴﺎﮢﻨﺪو ﻫﺠﻲ‪.‬‬
‫ﺳﺎﭤﻴﻦ ﮐﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﭜﺮﺋﻮن ڏﻳﻦ ﭜﺎڻ‪،‬‬
‫آﮢﻴﻦ ﻛ ِﻴ َﻦ ﭼﺎڙﻫﻴﻦ‪ُ ،‬ڏٿ ڏﻳﻬﺎﮢﻲ ﺳﻮﻣﺮا!‬
‫آﻣﺎڻ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ رﮐﺞ‪ ،‬ﺳﻮﻣﺮا!‬ ‫َ‬ ‫ﻋﻤﺮ! اي‬
‫ﺳﭥﺎ ﻛﻴﻮ ﺳﻴﺪ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺋﻮن ﺳﻜﺎﺋﻴﻦ‪،‬‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(17/3 ،‬‬
‫ﻣﻨﺠﻬﺎ ﻟﻨﺐ ﻟﻄﻴﻒ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﭼﺎﺋﺮ ﻛﺌﻮ ﭼﺎڙﻫﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺟﺎ‬ ‫َﭜﺘﺎر‬ ‫َﭜ َﮍ‬ ‫ُﻫﻨﺪا‪ُ ،‬ﭜﻨﮕﺎ‬ ‫ﭜﺮ‬ ‫ﭜﭩﻦ‬ ‫ُﭘﻼ‪ ‬ﻧﻪ ﭘﺎڙﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻤﺮ! آراڙي ﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(1/7 ،‬‬ ‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(4/7 ،‬‬
‫ُ‬
‫واﻫﻨﺪ ِن‪،‬‬ ‫ﻛﻲ َو َس‬
‫ِ‬ ‫ﭘﻨﻬﻮارن ﭘﺎﭔﻮﻫﻴﻮ‪،‬‬ ‫ﺌڙ ڙ‪:‬‬ ‫ت‬
‫ُ‬
‫ﻟﭥﻮ ﺳﻲ‪ ‬ﻟﻄﻴﻒ ﭼﺌﻲ‪َ ،‬ﭔﮅو ﭰﮡ َﭰﺮ ِن‪،‬‬ ‫ﺳﻨﺪن ﮔﺬر‪ ،‬ﺳﻔﺮ ۽ ﻣﺎل ﺟﻲ ﭼﺎري ﺑﺎﺑﺖ ﭴﺎڻ ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺳﭩﻦ ﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﻠﻲ ﭤﻲ‪:‬‬
‫ُاو‪ ‬ﭤﺎ ﻛﻮرن ُ‬
‫ﻛﻨﺌﺮي‪ ،‬ﺳﺮﻳﺘﻮن ﻣﭥﺎن َﺳ َﺴ ِﻦ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫‪ ...‬وﻟﻴﻮن‪ ،‬وڻ ﭰﻼرﻳﺎ‪ُ ،‬ﻟ ُﻠ ُﺮ ﻧﮝﺌﻮ َﻟ ُﺲ‪،‬‬
‫ﻋﻤﺮ! ُان ﮔﻨﺪري‪ ،‬ﭘﺎﺳﻲ ﻛﺎﻧﺪ ﻛﺘﻦ‪،‬‬
‫َ‬ ‫ُ‬
‫ﭨﻮﻫﻦ َﭨﺲ‪،‬‬
‫ِ‬ ‫آﻫﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻨﺪا‬‫ُ‬ ‫آﮢﺌﻮ وﺟﻬﻦ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 145‬‬ ‫| ‪146‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﻴﻮا‪ُ ،‬ﻣﭹﺮ‪ ،‬ﻣﺎﮐﻴﻮن‪َ ،‬ﺳﭛ ﻛﺎ ﭼﮝﻦ َﭼﺲ‪...‬‬ ‫ﺳﻲ ﻳﺎد آﻳﺲ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﻨﻢ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻛﺮي‪ ،‬ﻋﻤﺮﻛﻮٽ ﺟﻲ راﮢﻦ ﮐﻲ‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(3/7 ،‬‬ ‫ﻟﮑﻴﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ ﻋﻤﺮﻛﻮٽ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﻨﻢ ﺟﻲ ﺟﺎ‪ ‬آﻫﻲ‪ ،‬اوﻫﻴﻦ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ واﻟﺪ ﺳﺎن ﺑﻠﻜﻞ‬
‫ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺑﻴﺘﻦ ۾ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺟﻮﻻن ۾ اﭼﻲ ﭤﻮ وﭸﻲ ۽ ﭴﮡ ﺟﺬﺑﺎﺗﻲ اﻧﺪاز ۾ وﻛﺎﻟﺖ‬ ‫وﻓﺎدار ﭤﻲ ﻫﻠﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺗﻮﻫﺎن ﮐﺎن ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻮ ڏن وﭠﮡ آﺋﻮن ﺣﺮام ﭤﻮ ﺳﻤﺠﻬﺎن‬
‫ﺗﻲ ﻟﻬﻲ ﭤﻮ اﭼﻲ‪:‬‬ ‫۽ اوﻫﺎن ﮐﻲ ﺳﭛ ڍﻟﻮن ﻣﻌﺎف آﻫﻦ! اﻛﺒﺮ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻫﻦ ﺣﻜﻢ ﺟﻲ ﭘﮅراﺋﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‬
‫َ‬
‫ﭤﻮري ﻗﻮت ﻗﺮارﺋﺎ‪ ،‬رﻫﻦ َﺳﭕﺮ َﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺳﭵﻲ ﭤﺮ ۾ واﻫﻪ واﻫﻪ ﭘﺌﺠﻲ وﺋﻲ ۽ ﻫﺮﻛﻮ اﺋﻴﻦ ﭼﻮڻ ﻟﮙﻮ ﺗﻪ اﻛﺒﺮ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻋﻤﺮﻛﻮٽ‬
‫ﮐﭥﻲ ۾ ﮐِﻬ َﻪ ُﭜﻜﻠﺌﺎ‪ُ ،‬ﭜﻮﮢﻦ اِﻫﮍي َﭜ ِﺖ‪،‬‬ ‫۾ ﭴﺎﺋﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﭵﻲ ﭤﺮ ﻣﺎن راﺋﺮ )ڍل( ﺟﻮ رواج ﺑﻨﺪ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ‪.‬‬
‫ﭘﻨﻬﻮارن ﭘﺖ‪ ،‬ﭘﻴﻬﻲ ُﭘﭿ ﻣﻠﻴﺮ ۾‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﻣﺎن ڏﺳﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﮇﻫﻦ ﭤﺮ ۾ ﮔﻬﻤﮡ وﻳﻮ ﻫﻮ‪،‬‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ﺳﻮر ﻣﺎرﺋﻲ‪(6/7 ،‬‬ ‫ﺗﮇﻫﻦ ﺑﻪ ڍل ﺟﻮ رواج ﭤﺮ ۾ ﻛﻮﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬اﻫﺎ ﺧﺒﺮ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ‘ﻣﺎرﺋﻲ’ ﺟﻲ ﻫﻴﭡﻴﻦ ُﺗﻚ ﻣﺎن‬
‫ﭘﻮي ﭤﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻫﻚ آزاد ﺳﻤﺎج‪ ،‬ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻇﺎﻫﺮي ﺗﻮڙي اﻧﺪروﻧﻲ ﺧﻮﺑﺼﻮرﺗﻲ ۽‬
‫‪:‬‬ ‫۽‬
‫ﭤﺮ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ ﮐﻲ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪:‬‬
‫ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺑﻴﺘﻦ ۾ ﺧﻮب ﻣﻨﻈﺮ ﭤﻮ ﮀﻜﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻮ ﭤﺮﻳﻮ ﭘﮍﻫﻨﺪو ﺗﻪ‬
‫“ﻧﻜﺎ ﺟﻬﻞ ﻧﻪ َﭘﻞ‪ ،‬ﻧﻜﻮ راﺋﺮ ڏﻳﻬﻪ ۾‪،‬‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن ڏﺳﻨﺪو‪ ،‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﭤﺮ ۽ ﭤﺮﻳﺎ ڏﭠﺎ ﻫﻮﻧﺪا ﺗﻪ‬
‫آﻫﺮﻳﻦ‪ ،‬روڙﻳﻮ رﺗﺎ ُﮔﻞ‪،‬‬ ‫ُ‬ ‫آﮢﻴﻮ وﺟﻬﻦ‬
‫ُﻫﻦ ﺟﻲ اﮐﻴﻦ ۾ ﭼﻤﻚ ﭼﮍﻫﻲ اﻳﻨﺪي ۽ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﭤﺮ ﻧﻪ ﺑﻪ ڏﭠﻮ ﻫﺠﻲ ﺗﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﺎ‬ ‫َ‬
‫ﻣﺎرو ﭘﺎڻ ُاﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻠﻴﺮون ﻣﺮﻛﮣﻮن‪“ .‬‬ ‫ُ‬
‫ﺣﻮاس ﺻﺤﻴﺢ ﻛﻢ ﻛﺮڻ ﻟﮙﻨﺪا ۽ ﺳﭵﻮ ﻣﻨﻈﺮ ﭴﮡ ﺳﺎﻣﻬﻮن ﭘﺴﻨﺪو‪:‬‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(7/7 ،‬‬
‫ﻣﭥﻦ ُﭨﭕﻚ ُﭨﭕﻜﮍا‪ ،‬ﭼﻜﻨﺪڙا اﭼﻦ‪،‬‬ ‫ﻧﻨﮕﺮﭘﺎرﻛﺮ ﭘﺎﺳﻲ ﺟﻦ راﮢﻦ راڄ ﻛﻴﻮ ﭤﻲ‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﻪ اﻫﻮ ﺋﻲ دﺳﺘﻮر اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﮐﮍﻳﻮن ﮐﻴﻬﻪ ﭜﻜﻠﻴﻮن‪ ،‬ﭘﮕﻬﺮ ِﺳ ِﺮ ﭘﻴﺮن‪،‬‬ ‫ﻛﻴﻮ ۽ ﺳﭵﻲ ﭤﺮ ﻣﺎن ڍل ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﺋﻲ ﻧﻜﺮي وﻳﻮ‪(10) ”.‬‬
‫اي َو َڙ وﻳﮍﻫﻴﭽﻦ‪ ،‬ﻣﻮن ﻟﻮڏاﺋﻴﻦ ﻟﮑﺌﺎ‪.‬‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪(8/7 ،‬‬ ‫ﺌل‪:‬‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫وﻗﺖ ﺗﻤﺎم ﻗﻴﻤﺘﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﻲ ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ‬ﻣﺎﮢﻬﻮ وس ﻛﺮي ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮي ﭤﻮ‬
‫ﺌ ۽ آزادي‪:‬‬ ‫وﭠﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﮔﺬرﻳﻞ وﻗﺖ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ۾ واﭘﺲ ﻧﻪ ﭤﻮ وراﺋﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدي ﭨﻲ ﻣﺮﺣﻼ آﻫﻦ‪.‬‬
‫واﻗﻒ ﻫﻮ‪“ .‬راﮢﻦ ﺟﻲ ﺻﺎﺣﺒﻲ‪ ‬۾ ﭤﺮ ۾ اﻫﻮ رواج ﻫﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺟﻴﺘﺮي زﻣﻴﻦ‬ ‫‪ .3‬ﭘﻮڙﻫﺎﭘﮡ‬ ‫‪ .2‬ﺟﻮاﻧﻲ‬ ‫‪ .1‬ﭔﺎﻟﻜﭙﮡ‬
‫ﮐﭙﻨﺪي ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺳﻮ ﺗﻴﺘﺮي وﭸﻲ ﭘﻮﮐﻴﻨﺪو ﻫﻮ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﻴﺪاﺋﺶ ﺳﺎرو ﮔﺎﻫﻪ ﮔﺎدي‬ ‫ﺳﮕﮭﮍن‪/‬ﭴﺎﮢﻦ ﭔﺎﻟﻜﭙﮡ ﮐﻲ ﺳﻨﺠﮭﻮ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻲ ﮐﻲ آڌي رات‪ ،‬۽ ﭘﻮڙﻫﺎﭘﮡ ﮐﻲ‬
‫ﻧﺸﻴﻦ راﮢﻲ ﮐﻲ ڍل ﭘﻬﭽﺎﺋﻴﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬راﮢﺎ وري دﻫﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ ﮐﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻮ ڏن‬ ‫ُاﺳﺮ ﺳﺎن ﺗﺸﺒﻴﮫ ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ڏﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ ۽ اﻳﺌﻦ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺳﺎل ﭘﺌﻲ ﭼﺮﺧﻮ ﻫﻠﻴﻮ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ اﻛﺒﺮ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ ﺗﺨﺖ ﺗﻲ‬ ‫ڍاﭨﻜﻲ ﻟﻮڪ ادب ۾ ﻫﻚ ﭨِﻜﮍﻳﻮ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫وﻳﭡﻮ‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ ﻋﻤﺮﻛﻮٽ ﺟﻲ راﮢﻦ ﺟﻴﻜﻲ ﺧﺪﻣﺘﻮن ﺳﻨﺪس ﭘﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﻛﻴﻮن ﻫﻴﻮن‪،‬‬ ‫ﺳﻨﺠﮭﻲ ﺟﺎﮘﮡ ﺳﻮن ﭘﺎوڻ‪،‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 147‬‬ ‫| ‪148‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫آڌي ﺟﺎﮘﮡ ُرﭘﻮ‪،‬‬ ‫ﻛﺌﻮ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫َاﮀﻮ‬ ‫ُاﺟﺎري‬ ‫ﻧِﻴﻬ َﻪ‪،‬‬ ‫ُﻣ ِﻬﺠﻲ‬ ‫َﻧﻴ ُﺮ‬
‫ُاﺳﺮ ﺟﺎﮘﮡ رﻫﻴﻮ ﻧﻪ ﻫﻴﻚ ُدﻛﻮ‪.‬‬ ‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ص ‪ ،340‬ﺑﻴﺖ ‪ ،8‬داﺳﺘﺎن ‪(11‬‬
‫)ﺳﻨﺠﻬﻲ ﺳﺠﺎڳ ﭤﻴﮡ ﺳﺎن ﺳﻮن ﻣﻠﻨﺪو‪ ،‬آڌي ﺟﺎﮘﮡ ﺳﺎن ﭼﺎﻧﺪي‪ ،‬۽ اﺳﺮ‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬
‫ﺟﺎﮘﮡ ﺳﺎن ﻛﺠﮫ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻣﻠﻨﺪو(‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﻫﺎﻛﺎري روﻳﻦ ﻣﺎن ﻫﻚ آﻫﻲ‪ ،‬اﺳﺎن ﺟﻴﻜﻮ‬
‫رات ﺟﻲ ﭨﻦ ﭘﻬﺮن ﮐﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭨﻦ ﻣﺮﺣﻠﻦ ﺳﺎن ﭜﻴﭩﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪‬‬ ‫ﻛﺠﮫ ﺳﻮﭼﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻛﺠﮫ ﻛﺮﻳﻮن ﭤﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن اﻣﻴﺪ ﺟﻮ وڏو ﻫﭣ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺸﻴﻞ ﮐﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن رﮐﻨﺪي‪ ،‬اﺳﺎن ﻫﻴﭡﻴﻮن ﺑﻴﺖ ﭘﮍﻫﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬اﺳﺎن ﮐﻲ اﻧﻬﻲ ﺑﻴﺖ‬ ‫اﻣﻴﺪ ﺋﻲ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺎن ﺟﻴﺌﺮا آﻫﻴﻮن‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﮀﺴﻲ ﭤﻲ وﭸﻲ‪ .‬ﻣﺎرﺋﻲ‬
‫ﻣﺎن وﻗﺖ ﺟﻲ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺘﻌﻤﺎل ۽ ان ﺗﻲ ﭘﮁﺘﺎ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﺮوڙ ﭘﻮﻧﺪي‪.‬‬ ‫ﻗﻴﺪ ۾ آﻫﻲ‪ ،‬ﻧﭕﻞ‪ ،‬ﻧﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻤﺰور‪ ،‬ﺑﻲ ﻣﺪد آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻣﻴﺪ ﺋﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻫﻚ ﺟﺎﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﺗﺎر ۾‪،‬‬‫َ‬ ‫آڌي ُاﭤِ َﻴ ِﻦ ﺗﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻼهَ ﭘﺎﮢﻲ‬ ‫َ‬
‫ﺳﺎن ﻣﻬﺎڏو اﭨﻜﺎراﺋﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ ۽ ﺳﻮﭼﻲ ﭘﺌﻲ‪.‬‬
‫ِڏﺋﻲ‪،‬‬ ‫ِڏﻳﻬﺎن ﻛﻮﻧﻪ‬ ‫ﺮﻳﻦ ﮐﻲ‪،‬‬ ‫َ‬
‫وﻳﺴ ِ‬ ‫وارو‬
‫ﻣﺎرن ﮐﻲ ﻣﻠﻨﺪﻳﺎس‪ ،‬ﻛﻮﭠﻴﻮن ﮀﮇي ﻛﮇﻫﻴﻦ‪.‬‬
‫ﮐﻮه ﮐﮣﻲ وﺋﺎ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ﻣﻮن ﻛﻤﻴ ِﮣﻲ ﮐﻲ‪ ،‬ﻣﭥﺎ‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ص‪ ،334 :‬ﺑﻴﺖ ‪ ،10‬داﺳﺘﺎن ‪(8‬‬ ‫م ﺌ ت‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ﭜﻠﻲ ﻛﻬﮍن ﺋﻲ ﻣﺮﺣﻠﻦ ۽ ﻣﺸﻜﻼﺗﻦ ﻣﺎن ﮔﺬرﮢﻮ ﭘﻮي‪،‬ﭘﺮ ﺷﻴﻦ‪،‬‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ﮭ‬ ‫ﺌا‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌد‬ ‫رﺷﺘﻦ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﭗ ﺟﻮ ﭜﺮم ﻧﻪ ﭨﻮڙڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ اﺻﻞ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﻲ ۽ ﺳﭽﻲ ﺷﺌﻲ ﺟﻲ ﻋﺰت‬
‫ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﻫﻚ ﻫﻨﮅ ﭼﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ‪‘ :‬ڏک ﺳﮑﻦ ﺟﻲ ﺳﻮﻧﻬﻦ‪ ،‬ﮔﮭﻮرﻳﺎن ﺳﮏ‬ ‫ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ ﻣﺎرﺋﻲ ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫ڏﮐﻦ ري‪’.‬‬ ‫ِﺟﻬ ِﻪ ۾ َاﮀﻲ ُان‪،‬‬ ‫ﭜﺎروڙ ِي َرﻫﻲ‪،‬‬
‫ِ‬ ‫َﭜ َﺮ ُم‬
‫ﻫﺮ ﻣﺘﻀﺎد ﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﻮڙ ﺟﻲ وﺿﺎﺣﺖ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﻛﺎرو رﻧﮓ‬ ‫ﺗﻪ ُﭘ ِﮡ وﻳ ِﭡﻲ ِوﻧﮅﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻮڙي ُﭘﻮﻧِﺲ ُﺗﻦ‪،‬‬
‫اﮀﻲ ﺟﻮ اﺣﺴﺎس ڏﻳﺎري ﭤﻮ‪ .‬اوﻧﻬﺎﺋﻲ ﻣﺎن اوﭼﺎﺋﻲ ﺟﻮ ﭘﺘﻮ ﭘﻮي ﭤﻮ‪ .‬ڏک ﺋﻲ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ‬ ‫ﻏﺮﻳﺐ ﮐﻲ‪ ،‬ﻋﻤﺮ! ﻣﻨﺠﮫ َا ُﻣﻦ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫رک‬ ‫ﻏﺎﻓ ِِﻞ‬
‫ﻣﺎن ﺳﮑﻦ ﺟﻲ ﻫﺠﮡ ﺟﻮ اﺣﺴﺎس ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫َﺳ ُﻤﻦ‪ ،‬آﻫِ ِﻢ اﭠﻲ ﻣِﻴﻬﮍي‪.‬‬ ‫ﺳﺎڻ‬ ‫َﺳ َ‬
‫ﺮﺗﻴﻦ‬
‫ِ‬
‫ﺑﻠﻜﻞ اﻫﮍي رﻳﺖ ﻣﺎرﺋﻲ ﭼﻮي ﭤﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻗﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﻨﺪ وارا ڏﻳﻨﻬﻦ ﺋﻲ ُﺳﭡﺎ ۽‬ ‫) ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ص ‪ ،330‬ﺑﻴﺖ ‪ ،18‬داﺳﺘﺎن ‪(6‬‬
‫ﻋﻈﻴﻢ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﺘﻲ ُرﻧﻢ‪ ،‬وﺻﺎل ﮐﻲ ﺗﮍﭘﻴﺲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﮘﻮڙﻫﺎ ﮘﺎڙﻳﻢ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﻧﻴﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻧﺮوار ﻛﻴﻮ‪.‬‬ ‫و ﺌرڻ‪:‬‬ ‫ا‬
‫اﻫﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ﻣﻮن ﺗﻲ ﻧﻪ اﭼﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﻮن ﮐﻲ ﻛﻴﺌﻦ ﺧﺒﺮ ﭘﻮي ﻫﺎ ﺗﻪ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ‬ ‫اﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ آس ﭘﺎس ﺗﻲ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﻮن‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ وارن ﺗﻲ ﻏﻮر‬
‫اﻧﺪر ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﺎروﺋﮍن ﻻ‪ ‬ﻛﻴﺘﺮي ﻣﺤﺒﺖ ۽ ﺳﻚ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﺮﻳﻮن ﻳﺎ ﮐﮣﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ڏﺳﻮن ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻤﺠﮫ ۾ اﻳﻨﺪي ﺗﻪ‪ ،‬اﺳﺎن وﻗﺖ‬
‫َﺳ َﮑﺮ ﺳﻴ ِﺌﻲ ِڏﻳﻬ َﻪ‪ ،‬ﺟﻲ ﻣﻮن ﮔﮭﺎرﻳﺎ َﺑ َ‬ ‫ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ ﻣﭩﺠﻨﺪا ﭤﺎ رﻫﻮن‪ .‬وﻗﺖ ۽ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺗﺤﺖ ﻣﺜﺒﺖ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ ﮐﻲ ﺿﺮور‬
‫ﻨﺪ ۾‪،‬‬
‫َ‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﺠﻲ ﭘﺮ اﻧﻬﻲ‪ ‬۾ ﻫﭕﭿ‪ ،‬ﻻﻟﭻ‪ ،‬ﻟﻮڀ‪ ،‬ﺷﺎرٽ ﻛﭧ‪ ،‬ﭔﺌﻲ ﮐﻲ ڏﺳﻲ ﭘﺎڻ ﮐﻲ‬
‫ﻣِﻴﻬ َﻪ‬ ‫ﻣﺎڙن‬
‫ِ‬ ‫ﻣﭥﻲ‬ ‫ﭰﮍا‪،‬‬ ‫وڏ‬ ‫َو َ‬
‫ﺳﺎﻳ ِﻢ‬
‫َ‬ ‫ﻣﭥﻲ ﻛﺮڻ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻳﺎ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﺻﻠﻴﺖ ﮐﻲ‪،‬‬
‫َﭤﻴ ِﺲ َﺗ ِﻬﻮارون ﺗِ َﻲ‪،‬‬ ‫وﺻﺎل ﮐﻲ‪،‬‬ ‫واﺟﮭﺎﮢِ َﻴ ِﺲ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڌرﺗﻲ ﮐﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﮐﻲ وﺳﺎرڻ ﺑﻪ ﭠﻴﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 149‬‬ ‫| ‪150‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻛﺮدار ﺟﻮ ﻣﺎروﺋﮍن ﺳﺎن ﺟﮍﻳﻮ ﻫﺠﮡ ﺟﻮ ﻣﺜﺎل ڏﻳﻨﺪي ﭼﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ اﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺳﺎن‬ ‫ﺣﺒﺎﻟﻮﻃﻨﻲ اﻳﻤﺎن ﺟﻮ ﺟﺰ آﻫﻲ‪ .‬ﺣﺐ اﻟﻮﻃﻨﻲ اﻧﻔﺮادﻳﺖ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن‬
‫ازل ﮐﺎن اﻧﮕﻴﻞ آﻫﻴﻮن‪ ،‬اﺳﺎن ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ۾ ﻧﻪ وﺳﺎرڻ‬ ‫اﻃﻤﻴﻨﺎن آﻫﻲ ﺗﻪ اﺟﺘﻤﺎﻳﺖ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻋﻈﻤﺖ‪ .‬ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻣﺤﺒﺖ اﺻﻞ ۾ اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫ﮔﮭﺮﺟﻲ‪.‬‬ ‫ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺳﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ‬ﭘﮑﻲ‪ ،‬ﭘﮑﮡ‪ ،‬ﻣﺎڙﻫﻮ‪ ،‬ﻣﺮون‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮر‪ ،‬وڻ‪ ،‬واھ ‪ ،‬ڍورا‪،‬‬
‫ﻣﺎه‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ﻮرت‬ ‫ﻮن ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻧﻜﺎ ُﻣ َ‬ ‫ﻜ ُ‬‫ﻛﻦ َﻓ َﻴ ُ‬‫ﻧﻜﺎ ُ‬ ‫دڙا‪ ،‬ﭜﮍا ۽ ﭜﭩﻮن وﻏﻴﺮه ﺳﭛ ﺟﮇﻫﻦ اﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﮣﻲ ﻛﮣﻲ ﺳﺎن ﻣﺤﺒﺖ‬
‫ﺮض ﮔﻨﺎھ‪،‬‬ ‫ﻧﻜﺎ ُﺳ ِﮅ ﺛﻮاب ﺟﻲ‪ ،‬ﻧﻜﻮ َﻏ ُ‬ ‫ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬اﻧﻬﻲ ﺟﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻨﺪاﺳﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺳﻴﻨﮕﺎرڻ ﻻ‪‬‬
‫َ‬
‫واه‪،‬‬ ‫ﻴﺖ‬‫وﺣﺪاﻧِ َ‬ ‫ﻫﺌﻲ‪،‬‬ ‫ُ‬
‫ﻫﻴﻚ‬ ‫ﻫﻴﻜﺎﺋﻲ‬ ‫ﻣﺤﻨﺖ ﺑﻪ ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ‪ ،‬اﻫﮍي رﻳﺖ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڌرﺗﻲ واﺳﻴﻦ ﺟﻲ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺮي‬
‫َ‬
‫ﮘﺎه‪،‬‬ ‫ُﮘ َ‬
‫ﺠﻬﺎﻧﺪ َر‬ ‫ﻟﻄﻴﻒ ﭼﻲ‪ُ ،‬ات‬ ‫ُ‬ ‫َﻟﮑﻴﺎﺋﻴﻦ‬ ‫ﺳﮕﻬﻨﺪاﺳﻴﻦ‪ .‬ﻛﻨﻬﻦ ڊپ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﻻﻟﭻ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ ﺳﺒﺐ ﮐﻴﻦ ﮀﮇي‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮرن‬
‫ُﺳﭙ ِﺮﻳﻦ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﭸﺎه‬ ‫ُاﻫﺎ‬ ‫َا َ‬
‫رواح‪،‬‬ ‫۽‬ ‫َا َ‬
‫ﮐﻴ ِﻦ‬ ‫واﻧﮕﺮ ﺻﺮف ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﻴﭧ ﺟﻲ ﻧﻪ ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ‪ .‬ﻣﺎرﺋﻲ ﺟﻮ ﻛﺮدار ﭜﺮﭘﻮر ﻃﻮر ﺗﻲ ﺣﺐ‬
‫اﻟﻮﻃﻨﻲ‪ ‬ﻣﺜﺎل آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎھ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﺮدار ۽ ﻋﻤﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻗﺼﻲ ﻣﺎن‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ‪ ، ،1‬ﺑﻴﺖ ‪،7‬ص‪(318 :‬‬
‫ﺣﺐ اﻟﻮﻃﻨﻲ ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ﮐﻲ ﮘﺎﻳﻮ‪.‬‬
‫ڻ‪:‬‬ ‫ر‬ ‫ﺌ‬
‫ُ‬ ‫واﺟﮭﺎﺋﻲ وﻃﻦ ﮐﻲ‪ ،‬آﺋﻮن ﺟﻲ ﻫﺖ ﻣﻴﺎس‪،‬‬
‫اﺳﺎن ﭔﻲ ﺟﻲ ﻋﺰت ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ ﻳﺎ ﺗﺤﻔﻆ ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ اﻫﻮ اﺳﺎن ﺟﻲ ﺑﻪ ﻛﻨﺪو‬
‫ﻛ ِﺞ َﭘ ُﻬ َ‬
‫ﻨﻮار ِن ﭘﺎس‪،‬‬ ‫ﮔﻮر ُﻣﻬﺠﻲ ُﺳ َ‬
‫ﻮﻣﺮا!‪ِ ،‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﻨﺎ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﻮٽ ﺟﻲ ﻫﻴﮣﻦ ﺟﻮ ﻫﻤﺮاھ ﭤﺠﻲ‪ .‬اﻫﻮ ﺗﻪ ﻋﺎم ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ‬
‫ِڏج ڏاڏاﮢﻴﻦ ڏﻳﻬﻪ ﺟﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺠﻬﺎن َو ِﻟﮍن ِ‬
‫واس‪،‬‬
‫وﻗﺖ ﺟﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﻻ‪ ‬ﺗﻪ ﻻزم آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻮ رﻋﻴﺖ ﺟﻮ ﻫﺮ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺧﻴﺎل رﮐﻲ‪.‬‬
‫َ‬
‫ﻣﻠﻴﺮ ڏي‪.‬‬ ‫ﻴﺎس‪ ،‬ﺟﻲ وﭸﻲ َﻣ ُ‬
‫ﮍه‬ ‫ُﻣﻴﺎﺋِﻲ ِﺟ ِ‬
‫ﺳﻨﺪس ﻋﺰت‪ ،‬ﻣﺎل ﻳﺎ ﺟﺎن ﺟﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﺎن ڏﺋﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺮي‪ .‬ﭘﺮ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ص ‪ ،330‬ﺑﻴﺖ ‪ ،12‬داﺳﺘﺎن ‪(6‬‬
‫ﺑﺎدﺷﺎھ ﺋﻲ رﻋﻴﺖ ﺟﻲ ﻧﻨﮕﻦ ۾ اک وﺟﮭﻲ ۽ ﻫﭣ وﺟﮭﻲ ﺗﻪ‪ ،‬وﻳﭽﺎري ﻋﻮام ﻛﻨﻬﻦ در‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﻋﻼوه ُﺳﺮ ڏﻫﺮ‪ُ ،‬ﺳﺮ رپ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺳﺎرﻧﮓ ۽ ﭔﻴﻦ ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ‬
‫داﻧﻬﻦ ڏﻳﻨﺪي‪.‬‬
‫ﺳﻮرن ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن اﻫﮍا ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﺜﺎل ﺑﻴﺘﻦ ۽ واﻳﻦ ﺟﻲ روپ ۾‬
‫ُﺟﻪ ﺳﻲ ﻟﻮڙاﺋﻮ ﭤﺌﺎ‪َ ،‬ﺟﻨﻴﻦ ﺳﻨﺪي ِڌﻳﺮ‪،‬‬ ‫ﻣﻠﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺗﻦ ﻣﺎن واﺿﺢ ﺧﺒﺮ ﭘﻮي ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ دﻓﻌﺎ ﭤﺮ ﮔﻬﻤﻴﻮ ﻫﻮ ۽ ﭘﺎن ﭤﺮ‬
‫ﻣﺎروﺋﮍا ﻓﻘﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ در ڏﻳﻨﺪا داﻧﻬﮍي‪.‬‬ ‫ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬رﻫﮣﻲ‪ ،‬ﻛﺮﮢﻲ‪ ،‬رﻳﺘﻦ رﺳﻤﻦ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‪ ،‬ﻣﺎﺣﻮ‪ ،‬آﺑﻬﻮا وﻏﻴﺮه‬
‫ﻳﺎ اﻫﮍي ُ‬
‫ﻛﮅي ﻋﻤﻞ ﺟﻮ اﺣﺴﺎس ڏﻳﺎرﻳﻨﺪي ﭼﻮي ﭤﻲ ﺗﻪ‪.‬‬ ‫ﺳﭝﻨﻲ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺳﺎﺋﻨﺴﺪان واﻧﮕﺮ ﭴﺎڻ رﮐﻨﺪڙ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ُﺳ ِﺌﻲ ﺳﺎڻ‪،‬‬ ‫َﺳ َﺮﺗﻴﻮن!‬ ‫ﭘﺎﮀﺎﻫﻲ ﻧﻪ ﭘﺎڙﻳﺎن‪،‬‬
‫ﺌ‪:‬‬
‫ﻴﻦ ڍﻛﻴﺎﺋﻴﻦ ﭘﺎڻ‪،‬‬‫ﻛ َ‬‫ِ‬ ‫ﻛﻲ ُا َ‬
‫ﮔﮭﺎڙ ِن ﮐﻲ‪،‬‬ ‫َڌ ِ‬ ‫ﻣﭥﻴﻦ ﺳﭵﻲ ﺑﺤﺚ ﻣﺎن اﻫﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ ﻧﻜﺮي ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻫﻦ‬
‫ﭴﺎڻ‪ ،‬ا َِﺑﺮ ﺟﻲ اوﺻﺎف ﮐﻲ‪.‬‬ ‫ُ‬ ‫ﭼﺎﭘﻲ‬ ‫ﭔِ َﻴﻬﺮ‬
‫ِ‬ ‫ﻣﻠﻮﻛﮍي ﺧﻄﻲ ﭤﺮ ﺳﺎن ﺗﻤﺎم ﮔﻬﮣﻲ ﻣﺤﺒﺖ ﻛﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ﻃﻮر ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫)ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪،‬ص ‪ ،332‬ﺑﻴﺖ ‪ ،14‬داﺳﺘﺎن ‪(7‬‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ۾ ﭤﺮ ۽ اﺗﺎن ﺟﻲ ﻣﺎﺣﻮل ﮐﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﻬﮣﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭤﺮ ﺟﻲ‬
‫‪:‬‬ ‫ﺎا‬ ‫زﻣﻴﻦ‪ ،‬اﺗﺎن ﺟﻲ ﻣﺎﺣﻮل‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺖ‪ ،‬رﻳﺘﻦ رﺳﻤﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻤﻦ‪ ،‬ﻣﺎﮢﻬﻦ ﭘﺎران اﻳﮇي ﻏﺮﺑﺖ‪،‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 151‬‬ ‫| ‪152‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺑﮏ‪ ،‬ﺑﺪﺣﺎﻟﻲ ۽ ﺑﻴﻤﺎري ۽ ﻫﺠﮡ ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﭜﻮﻧﮕﺎ ﻧﻪ ﮀﮇڻ ۽ اﻧﻬﻦ ﺳﺎن ﻣﺤﺒﺖ‬
‫ﻛﺮڻ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺳﺎن واﮘﻴﻞ ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ‬ﮐﻲ روح ۾ رﺟﺎﺋﮡ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺎن ﻧﻮازي‪،‬‬
‫ا ‪:‬‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺳﻬﭗ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﺑﺎﮢﻦ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺟﻲ ُﺳﺌﻲ ﺑﻪ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻲ ﮐﺎن ﻣﻬﺎن ۽ ﻣﻌﺘﺒﺮ‬
‫‪ .1‬ﺑﺪر اﺑﮍو‪’،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﺷﺎﻫﻪ’‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻤﺠﻬﮡ‪ ،‬ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﺳﭽﺎﺋﻲ‪ ،‬وﻓﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺧﻮﺑﺼﻮرﺗﻲ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﺳﺎن ﭘﻴﺎر ۽ آزاد‬ ‫‪2000‬ع‪ ،‬ص‪ 156 :‬۽ ‪157‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺬارڻ وﻏﻴﺮه‪ ،‬ﺳﭛ ﺧﻮﺑﻴﻮن ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭤﺮ ۾ ڏﭠﻴﻮن ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ اﺛﺮ ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫‪ .2‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪157 :‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻮچ ﺗﻲ ﭘﻴﻮ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ ۽ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ‬ ‫‪ .3‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪،‬ص‪ 158 :‬۽ ‪159‬‬
‫ﺟﻲ ﻧﻜﺘﻦ ﮐﻲ ﻧﺮوار ﻛﺮي‪ ،‬ﻫﻚ ﻣﻜﻤﻞ اﻧﺴﺎن ﻫﺠﮡ ﺟﻮ درس ڏﻧﺎﺋﻴﻦ ۽ ﻫﻚ‬ ‫‪ .4‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،،‬ص‪160 :‬‬
‫ﺳﮅرﻳﻞ ﺳﻤﺎج ﺟﻮ ﺳﺒﻖ ﺳﻴﮑﺎرﻳﺎﺋﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪،‬ص‪160 :‬‬
‫‪ .6‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﺮ ﻣﻌﻤﻮر ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪ُ :‬ﺳﺮ ڏاﻫﺮ ﺟﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ‪) ،‬ﻣﻘﺎﻟﻮ(؛ ‘ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ’‪ :‬ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ڊاﻛﭩﺮ‬
‫ﻧﻮاز ﻋﻠﻲ ﺷﻮق‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪/‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪،‬‬
‫‪1989‬ع‪ ،‬ص‪ 18 ،17 :‬۽ ‪22‬‬
‫‪ .7‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪ُ :‬ﺳﺮ ڏﻫﺮ )ﻣﻮﺿﻮٿ‪ ،‬ﻣﻮدا ۽ ﻣﺘﻦ ﺟﻲ ﮀﻨﮉﮀﺎڻ(؛ ‘ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ’‪:‬‬
‫ﻣﺮﺗﺐ‪ :‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﻮاز ﻋﻠﻲ ﺷﻮق‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ‪/‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1989 ،‬ع‪ ،‬ص‪70 :‬‬
‫‪ .8‬ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮر‪’،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺟﺎ ﭤﺮ ﺗﺎن ﭜﻴﺮا’‪ ،‬ﻣﻬﺮاڻ اﻛﻴﮉﻣﻲ واﮘﮣﻮ در‪ ،‬ﺷﻜﺎرﭘﻮر‪،‬‬
‫‪2001‬ع‪ ،‬ص‪28 :‬‬
‫‪ .9‬ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪ 29 :‬۽ ‪30‬‬
‫‪ .10‬ﭜﻴﺮوﻣﻞ ﻣﻬﺮﭼﻨﺪ آڏواﮢﻲ‪‘ ،‬ﺳﻮڍن ﺟﻲ ﺻﺎﺣﺒﻲ ﻳﺎ راﮢﻦ ﺟﻮ راڄ’‪ ،‬ﮔﻠﺸﻦ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‬
‫ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪/‬ﻻڙﻛﺎﮢﻮ‪2003 ،‬ع‪ ،‬ص‪ 57 :‬۽ ‪58‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 153‬‬ ‫| ‪154‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺘﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﮣﺎﻳﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﻋﺎم ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ وﻳﺠﻬﻮ ﭤﻴﮡ ۽‬
‫اﻧﻬﻦ ﺟﻲ روزﻣﺮه ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ ۽ ﻛﺎروﻫﻨﻮار ﺟﻮ ﺣﺼﻮ ﭤﻲ رﻫﮡ ﺳﺎن ﺋﻲ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﻧﻜﺘﻦ ﺗﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﻛﺮي‪ ،‬ﻧﻪ ﺻﺮف اﻧﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫ﮭ‬ ‫ﺌرﺊ ﮭ ۾ ڍا‬ ‫اﻧﺪر ﺟﻲ اڌﻣﻦ ۽ اﺣﺴﺎﺳﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﮣﺎﻳﺎﺋﻴﻦ‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ﻫﺮ ﺳﭡﻲ ﺗﺨﻠﻴﻘﻜﺎر ﺟﻲ اﻫﺎ وڏي ۾ وڏي ﺧﻮﺑﻲ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻮ ﺟﻨﻬﻦ‬
‫ا ﺌس‬ ‫‪ -‬ﺌ ﺌ ۽ ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻘﻲ ﺟﻲ ﺳﻤﺎج ﻣﺎن ﻛﺮدار ﮐﮣﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺮدار ﺟﻲ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻛﺮت‪ ،‬ﺳﻮچ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻦ ۽ ﺳﻤﺎج‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﺎﻋﺮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﺟﻮ‬ ‫ﺟﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت ۽ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﭠﻬﻜﻨﺪڙ ﻫﺠﻦ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻫﻚ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺟﻦ ﺑﻪ ﻋﺸﻘﻴﺎ‪ ،‬ﻧﻴﻢ ﻋﺸﻘﻴﺎ ۽ ﺗﺎرﻳﺨﻲ داﺳﺘﺎﻧﻦ ﺗﻲ رﮐﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻦ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﻲ ﺷﺎﻋﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ُﻫﻮ اﻧﻬﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﮐﺎن ﺧﻮب واﻗﻒ ﻫﻮ ۽‬
‫ﺟﺎ ﻛﺮدار ۽ ﭔﻴﺎ ﻛﺮدار ﺑﻪ ﺳﻤﺎج ﺟﺎ ﺟﻴﺌﺮا ﺟﺎﮘﻨﺪا ﻛﺮدار آﻫﻦ ۽ اﻧﻬﻦ ﻛﺮدارن ﺟﻮ‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ﺟﻲ ﻛﺮدارن ﺟﻲ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﭠﻬﻜﻨﺪڙ واﻗﻌﻦ‪ ،‬ﻗﺼﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺎﺣﻮل ﭘﮡ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﭠﻬﻜﻨﺪڙ ۽ ﺣﻘﻴﻘﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻛﺮدارن ﮐﻲ‬ ‫ﻣﺎﺣﻮل ۽ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻧﺪار ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﻮچ‪ ،‬ﻛﺮت ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺎﺣﻮل ﻣﻄﺎﺑﻖ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪‬‬ ‫ﭤﺮ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻓﻄﺮي ﺧﻮﺑﺼﻮرﺗﻲ ۽ اﻧﺴﺎﻧﻲ آﻓﺘﻦ ۽ اﻫﻨﺠﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﻣﺸﻬﻮر ۽‬
‫۾ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬اﻣﺮ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺧﻄﻲ ﺟﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ رﻧﮓ‬ ‫اﻧﻮﮐﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻬﮍي ڌرﺗﻲ ﻧﺮم ﻣﻼﺋﻢ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻬﮍي ﺋﻲ ُاﺗﺎن ﺟﻲ رﻫﺎﻛﻦ ﺟﻲ ﻃﺒﻴﻌﺖ ۽ ان‬
‫ﺳﻨﺪن ﻟﻬﺠﻲ ﻳﺎ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﮐﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ ﺳﻨﺪن ﻣﭡﮍي‪ ،‬ﺳﭙﻚ ﺳﻠﻮﮢﻲ ۽ ﻧﺮم ﭔﻮﻟﻲ!‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﭵﻲ‪ ‬ڌرﺗﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬دﻋﺎﮔﻮ ﻫﺌﮡ ﺳﺎن ﮔﮇ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﮘﻮٺ ﮘﻮٺ‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭤﺮ وارو ﻋﻼﺋﻘﻮ ﮔﻬﻤﻴﻮ ۽ اﺗﺎن ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪‬‬
‫۽ واﻫﮡ وﺳﺘﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺑﻴﺤﺪ ﭘﻴﺎر ﻛﻨﺪو ﻫﻮ‪ ،‬ﮐﻴﺲ ﻻڙ ۽ ﭤﺮ ﺳﺎن ﺗﻤﺎم ﮔﻬﮣﻲ ُاﻧﺴﻴﺖ‬ ‫ﺟﻮ اﺛﺮ ﻗﺒﻮﻟﻴﻮ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮر ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪‘ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺟﺎ ﭤﺮ ﺗﺎن ﭜﻴﺮا’ ۾ ﺻﻔﺤﻲ ‪ 14‬ﺗﻲ ﻟﮑﻴﻮ‬
‫ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻴﺮ ﺳﻔﺮ ﻣﺎن اﻫﻮ ﭘﺘﻮ ﭘﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ‪ُ ،‬ﻫﻮ ﮔﻬﭧ ۾ ﮔﻬﭧ ﭔﻪ ﭜﻴﺮا ﭤﺮ‬ ‫آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﭤﺮﭘﺎرﻛﺮ ﺿﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﺧﻮش ﺑﺨﺘﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﮔﻬﻤﻴﻮ ۽ ُاﺗﺎن ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﻮچ‪ ،‬ﻛﺮت‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺖ ۽ ﭔﻴﻦ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﭘﻬﻠﻮﺋﻦ ﺟﻮ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺟﻲ ‪ُ 15‬ﺳﺮن ﺟﻮ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﻣﺎﺣﻮل ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ﺳﺎن آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻴﭡﻴﻦ‬
‫وﻳﺠﻬﮍاﺋﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪو ﻣﺎﮢﻴﻮ‪ ،‬۽ اﺗﺎن ﺟﻲ ﻗﺼﻦ ۽ ﻛﺮدارن ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪‬‬ ‫ُﺳﺮن ﮐﻲ ﺳﮅي ﻃﺮح ﻳﺎ اڻ ﺳﮅي ﻃﺮح اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺧﻄﻲ ﺳﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﻬﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﺑﮣﺎﻳﺎﺋﻴﻦ‪.‬‬
‫وارا ُ ‪:‬‬ ‫ي ر وا‬
‫ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ۾ ﭤﺮ ﺟﻲ وﭼﻮﻟﻲ ﭜﺎﮜﻲ ڍٽ ﺟﻲ ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻟﻔﻈﻦ‬
‫ﮐﻨﭝﺎت‪ ،‬ﺳﺎرﻧﮓ‪ ،‬ﺳﻮرٺ‪ ،‬ﺑﺮوو ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﻣﻮﻣﻞ راﮢﻮ‪ِ ،‬رپ‪ ،‬ﻟﻴﻼ ﭼﻨﻴﺴﺮ‪،‬‬
‫ﺟﻮ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ُﺳﺮ ۾ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ُ .‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬ﻛﺮدارن‪ ،‬ﻗﺼﻲ ۽ ﻫﺮ ﺳﻤﺎﺟﻲ‬
‫ڏﻫﺮ ۽ ﻣﺎرﺋﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻬﻠﻮ‪ ‬ﮐﺎن ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﭤﺮ ﺳﺎن واﺳﻄﻮ رﮐﻨﺪڙ ُﺳﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻞ‬
‫اڻ ﺳﮅي ﻃﺮح وارا ُﺳﺮ ﻳﺎ اﻫﮍا ُﺳﺮ ﺟﻦ ۾ ﻛﺠﻬﻪ ﺑﻴﺖ اﻫﮍا آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻫﻦ‬
‫ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﻟﺴﺎﻧﻴﺎﺗﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ اﭜﻴﺎس ﭘﻴﺶ ﻛﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﺧﻄﻲ ﺟﻲ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ‪‬ﻃﺮف اﺷﺎرا ﻛﻦ ﭤﺎ‪:‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺳﻴﻼﻧﻲ ﺷﺎﻋﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﺻﺮف ﺳﻨﮅ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻨﮅ‬
‫ُﺳﺮ ﻳﻤﻦ ﻛﻠﻴﺎڻ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﭘﻮرب‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺳﺮﻳﺮاڳ‪ ،‬راﻣﻜﻠﻲ ۽‬
‫ﺟﻲ ﭘﺎڙﻳﺴﺮي ﻋﻼﺋﻘﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺮﻳﻦ ﭘﻨﮅ ﻛﺮي ﻣﺸﺎﻫﺪو ﻣﺎﮢﻴﻮ ۽ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻴﻞ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 155‬‬ ‫| ‪156‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﮐﺎﻫﻮڙي وﻏﻴﺮه‪(1) .‬‬
‫ﻻزﻣﻲ ﻃﻮر ﺟﻨﻬﻦ ﺧﻄﻲ ﺟﺎ ﻛﺮدار ۽ ﻗﺼﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫“ﻧﻜﺎ ‘ﻛﻦ ﻓﻴﻜﻮن’ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻧﻜﺎ ﻣﻮرت ﻣﺎه‪”،‬‬ ‫ﻣﻮرت‪:‬‬
‫ﺑﮣﺎﻳﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭘﮡ ﺳﭝﺎوﻳﻚ ﻫﻮ‪.‬‬ ‫ﻣﻮرت ﺗﺎن ﻣﺮﻫﻲ ﺳﭡﻲ اﻫﺌﻪ‪ ،‬ﻛﻢ ﺧﺒﺮ ﻧﻴﻦ ﻛﻬﮍا ﻫﻮﺳﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫ڍٽ‪ ،‬ﭤﺮ ﺟﻮ وﭼﻴﻮن ﻋﻼﺋﻘﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ ڍاﭨﻜﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ‬ ‫ﺷﻜﻞ‪/‬ﺻﻮرت ﺗﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﭡﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻢ ﺧﺒﺮ ﻧﺎﻫﻲ ﻛﻬﮍا‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬
‫ﻟﺴﺎﻧﻲ ﻃﻮر ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻻڙي ﻟﻬﺠﻮ‪ ،‬ﻛﮁﻲ‪ ،‬ﻣﺎرواڙي‪ ،‬ﭘﺎرﻛﺮي‪ ،‬ﮔﺠﺮاﺗﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﻮﻧﺪا‪.‬‬
‫راﺟﺴﭥﺎﻧﻲ ﭔﻮﻟﻴﻮن وﻏﻴﺮه ﮔﻬﻴﺮي ﺑﻴﭡﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ‬
‫ﻟﻬﺠﺎ ﺟﮍي ﭘﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻲ‪ .‬اي‪ .‬ﮔﺮﻳﺌﺮﺳﻦ ﮐﺎن وﭠﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﭘﺮﻳﻢ ۽ ڊاﻛﭩﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺠﺒﺎر‬ ‫“ﻫﻴﻜﺎﺋﻲ ﻫﻴﻚ ﻫﺌﻲ‪ ،‬وﺣﺪاﻧﻴﺖ واﻫﻪ”‬ ‫ﻫﻴﻚ‪:‬‬
‫ﺟﻮﮢﻴﺠﻲ ﺗﺎﺋﻴﻦ اﭨﻜﻞ ﺳﭝﻨﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﮔﺎڏڙ ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅي‪ ‬ﺟﻮ ﻟﻬﺠﻮ ﻳﺎ‬ ‫اﺳﺎن ﺳﺠﺎن ﻧﺎن ﭠﺎﺋﻮ ﻧﮡ آرو‪ ،‬ﻫﻴﻚ ﺋﻲ ﭘﺮﻣﺎﺗﻤﺎ اﻫﺌﻪ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭤﺮي ﻟﻬﺠﻲ ﺟﻮ ﻧﻨﮃو ﻟﻬﺠﻮ وﻏﻴﺮه وﻏﻴﺮه ﺳﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‬ ‫اﺳﺎن ﺳﭝﻨﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﭠﺎﻫﮡ وارو ﻫﻚ ﺋﻲ ﺧﺪا آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬
‫ﻳﺎ ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻟﻬﺠﻮ ۽ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻟﺴﺎﻧﻴﺎﺗﻲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻦ ﺗﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ۽‬
‫ﮀﻨﮉﮀﺎڻ ﻫﻚ اﻟﮗ ﻣﻮﺿﻮع آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪.‬‬ ‫“اﻻﻫﻲ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻞ ﮐﻴﻦ‪ ‬ﻣﺮان ﮐﻨﻜﺎري‪”.‬‬ ‫ﮐﻴﻦ‪ ‬۽ ﮐﻨﻜﺎر‪:‬‬
‫ﻫﻴﭟ ُﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬۾ ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺟﻮ ﺳﻤﺎﺟﻲ‪،‬‬ ‫ڍاﭨﻜﻲ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻨﻴﺪڙ ڍٽ ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ )ﺧﺎص ﻛﺮي ﻣﻴﮕﻬﻮاڙ( ﭘﺎڻ ۾ ﻣﻠﻨﺪا آﻫﻦ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﻟﺴﺎﻧﻴﺎﺗﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ اﭜﻴﺎس ﭘﻴﺶ ﻛﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬ ‫ﻫﻦ رﻳﺖ ﺧﻮش ﺧﻴﺮﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪:‬‬
‫ُ‬
‫ﺧﻤﻴﺴﺎ ﺟﻲ! ﭘﺮﺳﻦ ﻫﻮﻛﺎران ﻣﻴﻦ‪ ،‬ﮐﻴﻦ‪ ‬ﮐﻴﺮ‪َ ،‬ﺳﺠﺎ ﺳﺎرا‪ُ ،‬رڙﻫﺎ ﭜﻼ راﺟﻲ ﮐﺸﻲ‪،‬‬
‫ﮭ ا ﺌس‪:‬‬ ‫ُ ﺌرﺊ ﮭ ۾ ڍا‬
‫ﺟﻮڙ ﻣﺘﺎرا‪ ،‬ﮐﻴﺮ‪ ،‬ﺳﮏ!‬
‫“ َم َﺳﭙﻨِﻲ ﻣﺎرﺋﻲ ُﻣﺌﻲ َم ﭴﺎﺋﻲ‪”.‬‬ ‫ﻣﺎرﺋﻲ‪:‬‬
‫ﺳﺎﺋﻴﻦ! دﻋﺎ ﭔﻴﭡﺎ ﻛﺮان‪ ،‬ﭜﮕﻮان ري ﻛﺮﭘﺎ اﻫﺌﻪ‪ ،‬اﭜﻴﻦ ﺳﮣﺎﺋﻮ‪ ،‬ﮐﻴﺮ‬ ‫ﺟﻮاب‪:‬‬
‫‘ﻣﺎرﺋﻲ’ﻟﻔﻆ ‘ﻣﺎرو’ ﺟﻮ ﻣﺆﻧﺚ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﭤﺮي ﻣﺤﺎوري ۾ ﺑﻪ ﮘﺎﻟﻬﺎﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ‬
‫ُﺳﮏ‪ ،‬ﺳﺠﺎ ﺳﺎرا؟‬
‫۽ اڄ ﻛﻠﻬﻪ ﺗﻪ ﻣﻌﻴﺎري ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﺑﻪ ﮘﺎﻟﻬﺎﻳﻮ وﭸﻲ‪ .‬اﺻﻞ ۾ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻟﻔﻆ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺧﻤﻴﺴﺎ ﺟﻲ! ﺧﻮش ﻣﺴﺘﻲ ۾‪ ،‬ﺧﻮﺷﻲ‪ ،‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﭠﻴﻚ ﭠﺎڪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎ ۽‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺟﻲ اﺻﻞ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺻﻮرت آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﻫﻴﻨﺌﺮ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻻ‪‬‬
‫ﭜﻼ‪ ،‬ﭠﻬﻴﻞ‪ ،‬ﺧﻴﺮ ۽ ﺳﮏ‪ .‬اوﻫﻴﻦ ﭔﮅاﻳﻮ‪ ،‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳﮏ ﺳﺎن ۽ ﭠﻴﻚ ﭠﺎڪ آﻫﻴﻮ؟‬
‫ﻣﺎڙﻫﻮ ﻟﻔﻆ ﻛﺘﺐ آﻧﺪو وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬اﻫﻮ ﻻڙ ﺟﻮ اﺛﺮ ﭜﺎﻧﺌﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫“ َﻫﻤﻴﺮن َﻫ ُ‬ ‫آﻧﻨﺪ را‪ ،‬اوﺗﺎرا آﻫﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاب‪:‬‬
‫ﻜﻮن‪ ،‬ﺟﺎڙ ُﺟﺴﻲ ﮐﻲ ﭘﺎﺋﻴﻮن‪”.‬‬ ‫ُﺟﺴﻮ‪:‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﭵﻲ ﻋﻤﻞ ﮐﻲ ڍاﭨﻲ “ﮐﻨﻜﺎر” ﭼﻮن‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﭩﻲ! ﺟﻮ ﺗﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻬﺎﻧﺠﺌﻪ َﺳﺠﺌﻪ ُﺟﺴﺌﻪ ﺗﻲ داﻧﭕﮍ داﻧﭕﮍ ﭤﻴﺎر‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫ﻳﺎ وري‬
‫ﭔﻴﻠﻲ! ڏس ﺗﻪ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﭵﻲ ﺟﺴﻢ ﺗﻲ ڊﭔﮍ ڊﭔﮍ ﭤﻲ ﭘﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬ ‫ُ‬
‫ﻛﻦ‪’.‬‬ ‫‘ﻓﻜﻴﻮن’ ﻓﺪا ﻛﺮي‪ ،‬ﻛﻬﻴﺎﺋﻴﻦ ﺳﻴﻦ ‘ ُ‬ ‫َ‬
‫ﻛ ِﻬﮡ‪:‬‬ ‫“اﭠﻲ ﭤﻲ‪َ ،‬و ِ‬
‫راڻ‪ ،‬ﮐﻴﻦ‪ ‬واڌاﻳﻮن آﻳﻮن‪(2)”.‬‬
‫‘ﮐﻴﻦ‪ ‬واڌاﻳﻮن’ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻮﺷﻲ‪ ‬ﺟﻮن‪/‬ﻣﺎن ﻣﺒﺎرﻛﻮن‪‘ .‬واڌاﻳﻮن’ ﻟﻔﻆ ﭘﮡ ڍاﭨﻜﻲ‪‬‬
‫ﻛﻬﻴﻮ ﺗﻮ ﻧﻪ‪ ،‬اﺋﻪ َا ِﺟﺮو ﻛﻢ ﻣﺎن ﻛﺮ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻦ ﺗﻨﺎن َ‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫۾ ﻋﺎم راﺋﺞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻮن ﺗﻮﮐﻲ ﭼﻴﻮ ﻫﻮ ﻧﻪ ﻫﻲ ﻏﻠﻂ ﻛﻢ ﻧﻪ ﻛﺮ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 157‬‬ ‫| ‪158‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫“ﻧﻪ ﺧﺒﺮ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮاب‪ ،‬ﻛﻮ اوﭠﻲ آﺋﻴﻮ‪”.‬‬ ‫ﻛﻮ‪:‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﺗﻠﻲ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻫﻴﭡﺎﻧﻬﻴﻦ ﭘﭧ‪/‬زﻣﻴﻦ ﮐﻲ ﺋﻲ ﭼﺌﺠﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﺻﺮف اﻳﺘﺮو ﭼﻮڻ ﺳﺎن‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ راﺋﺞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ڍاﭨﻜﻲ ۾ ‘ﻛﻮ’‪‘ ،‬ﻧﻪ’ ﺟﻲ ٰ‬ ‫واﺿﺢ ﻧﭥﻲ ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ‪ ،‬ﺗﻠﻲ اﻧﻬﻦ ﻫﻴﭡﺎﻧﻬﻴﻦ زﻣﻴﻦ ﮐﻲ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻫﻮن ﻛﻮ ﺗﻮ ﺟﺎؤن‪) .‬آﺋﻮن ﻧﻪ ﭤﻮ وﭸﺎن‪(.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬ ‫ﻣﭩﻲ‪ ،‬ﭤﺮ ﺟﻲ ﭔﻲ واري )ﭜﭩﻦ ﺗﻮڙي ڏﻫﺮن( ﮐﺎن ﺳﺨﺖ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﭜﻠﻲ ﻛﻴﺘﺮي‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﻛﻢ آﻳﻞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺳﭧ ۾ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻴﺎل ﻣﻮﺟﺐ ‘ﻛﻮ’‪‘ ،‬ﻧﻪ’ ﺟﻲ ٰ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺮﺳﺎت ﭘﻮي‪ ،‬ﭘﺮ ﻣﺸﻜﻞ ﺳﺎن ﭔﻦ ﮐﺎن ﭼﺌﻦ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﺎﮢﻲ ﺑﻴﻬﻨﺪو ۽ اﻫﺎ زﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﺑﻪ راﺋﺞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‘ﻛﻮ’‪‘ ،‬ﻛﻮﺋﻲ’ﺟﻲ ٰ‬ ‫ﭘﻮﮐﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﭜﻠﻲ ﭤﻴﻨﺪي آﻫﻲ ۽ ﮔﺎﻫﻪ ﺑﻪ ﭜﻠﻮ ﭤﺌﻲ‪.‬‬
‫اٿ ﻛﻮ ﺗﺎن ﻣﺎڙﻫﻮ ﻫﺌﺌﻪ‪ ،‬ﭔﻜﺮﻳﻦ ڏاﮢﺎ اﻳﮍﺳﻴﻦ را‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬ ‫ﺗﻠﻲ ۽ ﺗﺮاﺋﻲ‪ ‬۾ اﻳﺘﺮو ﻓﺮق آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺗﺮاﺋﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭡﺎﻧﻬﻴﻦ زﻣﻴﻦ ﺗﻲ ﻫﻮﻧﺪي‬
‫ﻫﺘﻲ ﻛﻮ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻫﺠﻲ ﭔﻜﺮﻳﻮن ان ﻫﺎري ﮀﮇﻳﻨﺪﻳﻮن‪.‬‬ ‫ُ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻚ ﺗﻪ اﻳﺮاﺿﻲ ﭤﻮري ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻫﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﭩﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻃﻮر اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺮ ﻫﺘﻲ ‘ﻛﻮ’ ‘ﻧﻪ’ ﺟﻲ ٰ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﮔﻬﮣﻲ ﭼﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻛﭥﻲ ﻛﭥﻲ وري ُﭼﻦ ﻧﻤﺎ ﻣﭩﻲ ﭘﮡ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺒﺐ‬
‫ﭘﺎﮢﻲ ﭨﻦ ﮐﺎن ﭘﻨﺠﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﮡ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻫﻨﮅ )ﺗﺮاﺋﻲ‪ ‬۾( ﭘﺎﮢﻲ ﺳﻜﮡ ﮐﺎن‬
‫ﺑﺎا� آﻫﻴﺎن ﺑﻨﺪ ۾‪ُ ،‬ڌﺋﺎن ﻛﻴﺌﻦ َڌ ُﭔﺮن‪.‬‬ ‫ُڌﺋﺎن‪:‬‬
‫ﭘﻮ‪ ‬ﻛﻮﺑﻪ ﮔﺎﻫﻪ ﻧﻪ ﭤﺌﻲ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ ﻓﺼﻞ ﭘﻮﮐﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﺗﻠﻲ ﮐﻲ ﺗﺮاﺋﻲ ﻳﺎ ڍوري‬
‫ﻫﻲ ﻟﻔﻆ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺻﻮرت ۾ راﺋﺞ آﻫﻲ‪ .‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﻟﻔﻆ ﺳﺴﺎﺋﮡ ﺟﻲ‬
‫ﭼﻮڻ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬
‫رﻳﺖ آﻫﻲ‪ُ ’.‬ڌوﺋﺎن’ ﮐﻲ ‘ ُڌﺋﺎن’ ﻛﻴﻞ ﭤﻮ ﭜﺎﻧﺌﺠﻲ‪.‬‬
‫“ﭤﺮ ﮐﻲ ﭜﺎﻧﻴﻮ ﭤﻮڪ‪ ،‬ﺟﺎ ڍڪ ڍاﭨﻴﺮن ﺟﻲ‪”.‬‬ ‫ڍاﭨﻴﺮو‪:‬‬
‫ِﭼ َﭝﮍ‪ِ ) :‬ﭼ ِﺒ ِﮍ( ﭼﭝﮍ آﺋﻮن ﭼﻮﭘﻲ‪ِ ،‬ﺳﻚ ﻻﻫﻴﻨﺪي ﺳﻮﻣﺮا‪.‬‬ ‫ڍاﭨﻴﺮو ڍٽ ﮀﮇي ﮔﻴﻮ رو‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫ﭼﭝﮍ‪ ،‬ﭤﺮ ﺟﻲ ﻣﻴﻮن ﻣﺎن ﻋﺎم آﻫﻲ‪ .‬ﺑﺮﺳﺎت ﭘﻮڻ ﺗﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﭝﮍن ﺟﻮن وﻟﻴﻮن‬ ‫ڍاﭨﻴﺮو ڍٽ ﮀﮇي ﻫﻠﻴﻮ وﻳﻮ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬
‫ﭰﭩﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ ۽ ﭼﭝﮍ ﺗﻤﺎم ﮔﻬﮣﻲ ﻣﻘﺪار ۾ ﭤﻴﻦ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﻣﻴﻮي ﺟﺎ ﭼﺎر ﻗﺴﻢ‬ ‫‘ڍاﭨﻴﺮو’ﻧﺎﻟﻲ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻫﻚ ﻟﻮڪ ﮔﻴﺖ ﭘﮡ آﻫﻲ‪.‬‬
‫آﻫﻦ‪ :‬ﭘﻬﺮﻳﻮن ﺗﻤﺎم ﻧﻨﮃڙا ﭤﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﭼﭝﮍﻳﺎ ﭼﻮن‪ .‬ﭔﻴﺎ ﻣﭟ ۾ ﺟﻬﻠﮡ‬
‫ﺳﺎن ُﻣﭟ ﭜﺮﺟﻲ ﭘﻮي ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ‘ ُﻣﭟ ﭼﭝﮍ’ ﭼﻮن‪ ،‬ﭨﻴﺎن اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﭤﻮرا وڏا ﭤﻴﻦ ۽‬ ‫ﭘﮑﻲ ۽ ﻟﮇ‪“ :‬ﺳﺪا ﺟﻦ ﭘﺮﻳﺎڻ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺪي ﭘﮑﻲ‪ ،‬ﻟﮇ ﺟﻮ‪”.‬‬
‫ﭼﻮﭤﺎن وري ﻫﻚ ﻓﭧ ﮐﺎن ﭨﻲ ﻓﭧ ڊﮔﻬﺎ ﭤﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ “ﭼﭝﮍي” ﭼﻮن‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ذاﺋﻘﻲ‬ ‫ﺷﻴﺦ=ﭘﮑﻲ‪) :‬ﻛﭙﮍي ﺟﻲ( ﭘﻴﭩﻲ ﮐﻲ ﭘﭽﺎﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﻛﻮرﻳﻦ ﺟﻲ اوزار‪.‬‬
‫۾ ﮔﺪري ۽ ﭼﭝﮍ ﭔﻨﻬﻲ ﮐﺎن اﻟﮗ ﭤﺌﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﮇ‪ :‬ﻣﺎل اﺳﺒﺎب )‪(5‬‬
‫ﭼﭝﮍ ﻟﻔﻆ ﻻڙ ۽ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻛﺠﻬﻪ ﻋﻼﺋﻘﻦ ۾ ﭘﮡ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ اﺗﺮ ﺳﻨﮅ‬ ‫ڍاﭨﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ‘ﭘﮑﻮ’‪ ،‬ﭔﺎﺟﻬﺮ ﺟﻲ ﻛﺎﻧﻦ ﻣﺎن ﭠﻬﻴﻞ اﻫﮍي ﮀﭙﺮي ﮐﻲ ﭼﻮﻧﺪا‬
‫ﻃﺮف اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ‘ َﻣﺘﻴﺮو’ ﭼﻮن‪.‬‬ ‫آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻣﻨﻬﻪ ﭠﺎﻫﮡ ﻻ‪ ‬ﻣﭥﻲ ڌرﺑﻮ آﻫﻲ ۽ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ وري ﻛﻴﮇاﻧﻬﻦ ﻟﮇي وﻳﻨﺪا ﺗﻪ‬
‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﺗﻮر ﺗﻠﻴﻦ ۾‪ ،‬ﭼﻴﻬﺎ ﭤﻮ ﭼﺎري‪.‬‬ ‫َﺗﻠﻲ‪:‬‬ ‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ وﻳﮍﻫﻲ ﭘﺎڻ ﺳﺎن ﮐﮣﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ :‬ﻫﻴﭡﺎﻧﻬﻴﻦ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ڍوري‪ ،‬ﺗﺮاﺋﻲ‪(3) .‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﭰﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﺳﻨﮅي ۾ ﭘﮑﻮ‬
‫اﻫﻮ ﻟﻔﻆ ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ اﭼﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ٰ‬
‫ﭔﺎﻧﻬﻮ ﺧﺎن ﺷﻴﺦ‪:‬ﭔﻦ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ وارن ﻣﻴﺪاﻧﻦ )ﺟﺘﻲ ﻣﻴﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﭘﺎﮢﻲ ﮔﮇ ﭤﻴﻨﺪو‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ اﻫﻮ اﺻﻞ ۾‬
‫ﻣﻨﻬﻪ‪ ،‬ﺟﻬﻮﻧﭙﮍي ﻳﺎ ﻛﮑﺎﺋﻴﻦ ﮔﻬﺮ ﺟﻲ ٰ‬
‫‘ﺗﮇي’ ﻧﻤﺎن ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺻﺮف ﮀﭙﺮي ﻃﻮر ﻛﻢ اﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻟﮇَ‬
‫ﻳﺎ ﭘﻮک ﭤﻴﻨﺪي آﻫﻲ(‪ ،‬ﺗﺮاﻳﻦ‪(4) .‬‬ ‫آﻫﻲ ۽ ﭘﺎﮢﻲ ﺳﻜﮡ ﺑﻌﺪ ﮔﺎﻫﻪ‬ ‫ِ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 159‬‬ ‫| ‪160‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﭵﻲ ﺳﺎﻣﺎن ﮐﻲ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻟﮇﭘﻼڻ دوران ﮔﮇ ﮐﮣﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﭘﺖ=ﻣﺎن‪ ،‬ﻋﺰت‪ ،‬آﺑﺮو‪.‬‬

‫“ﻛﻮﻛﮍ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻗﻮت ﻻ‪ ،‬وﮢﻦ ۾ ووڙﻳﻦ‪”.‬‬ ‫ﻛﻮﻛﮍ‪:‬‬ ‫“ﺟﻬﮡ ﭘﻴﮡ ﺟﻬﻨﮕﻞ رﻫﮡ‪ ،‬ﻣﺎرو ﭠﺎﻫﻴﻦ َﻣﮇ‪”.‬‬ ‫ﻣﮇ‪:‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺟﻬﻨﮕﻠﻲ وﮢﻦ ﻣﺎن ﮀﮣﻲ ﭘﭧ ﺗﻲ ﭘﻴﻞ ُﺳﻜﻞ ﻣﻴﻮو‪ ،‬ﺟﻬﮍوڪ ُﺳﻜﻞ‬
‫ٰ‬ ‫ﻛﻮﻛﮍ‬ ‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﻣﻨﻬﻪ ﮐﻲ ﻣﮇ ﻳﺎ ﻣﻨﮇو ﭼﻮن‪.‬‬
‫ﭘﻴﺮون وﻏﻴﺮه‬
‫“ﻛﺎرا ﮐﭕﮍ ﮐﻮﻫﻪ‪ ،‬ﭔﻴﺮﻳﻮن ۽ ﭔﻮﻫﻪ‪”.‬‬ ‫ُﭔﻮﻫﻪ‪:‬‬
‫ﻛ َﺘﻦ ڍﻳﺮﻳﻮن‪ ،‬ڏاس َﺟﻨﻲ ڏاﺟﻮ‪”.‬‬‫ڍﻳﭕﺮ ۽ ڏاس‪“ :‬ڍﻳﭕﺮ َ‬ ‫ﭤﺮ ۾ ﻫﻚ ﭔﻮﭨﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن ﭘﺎﺳﻲ ﭘﮡ ﭰﭩﻲ‪ ،‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﭘﻮڙﻫﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ُان ﺟﻮن وڏﻳﻮن ڍﻳﺮﻳﻮن‪.‬‬ ‫‪‬ڍﻳﭕﺮ ٰ‬ ‫ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﭼﻮن‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﭔﻜﺮي‪ ‬ﺟﺎ وار ﻳﺎ وارن ﻣﺎن ﭠﻬﻴﻞ ﺷﻴﻮن‪ .‬ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﺎوڙ ﻳﺎ‬ ‫ٰ‬ ‫‪‬ڏاس‬ ‫اﮀﻮ ﺟﺎﮢﻲ ﭔﻮﻫﻪ‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫ﭼﮍ ۾ ﻫﻴﺌﻦ ﺑﻪ ﭼﻮن‪.‬‬‫َ‬ ‫اﻫﮍو ﺳﻔﻴﺪ ﺟﻬﮍو ﭔﻮﻫﻪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬
‫ﻣﻨﻬﻪ ﺟﺎﮢﻲ‪ ،‬ڍﻳﭕﺮ‪ ،‬اِﻳﻬﺎ ﭘﺮﻫﻮ ﺟﺎ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫ﻣﻨﻬﻦ ﺟﻬﮍو ڍﻳﺮو‪ ،‬ﻫﺘﺎن ﭘﺮي وڃ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬ ‫ﺳﺎرﺋﺎ‪) :‬ﺳﺎرﻳﺎ( “ ُﺳﺘﻲ ﺳﭵﮡ ﺳﺎرﺋﺎ‪ ،‬رات ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ُروح‪”.‬‬
‫“ﺟﻬﮡ ﭘﻴﮡ ﺟﻬﻨﮕﻞ َرﻫﮡ‪ ،‬اي ﻣﺎروﺋﮍن ﺟﻮ َﻣ َﺮ ُ‬
‫ڪ‪”.‬‬ ‫َ‬
‫ﺟﻬﮡ‪:‬‬ ‫ﺳﺎرڻ‪،‬ا ﺻﻞ ۾ ڍاﭨﻜﻲ ﻟﻔﻆ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅي‪ ‬ﺟﻲ ﭔﻴﻦ ﻣﺤﺎورن ۾ ﺑﻪ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﮡ ﺟﻲ‬
‫ﺟﻬﮡ=ﻟﺴﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﻢ اﭼﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﻋﺎم ﻃﻮر ﻧﺎﻫﻲ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﻣﺎﺿﻲ ﻃﻮر ‘ﻳﻮ’‪‘ ،‬ﻳﺎ’ وﻏﻴﺮه‬
‫ﺟﻬﮡ ﻳﺎ ﻟﺴﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭤﺮي ﺳﻤﺎج ۾ ﺗﻤﺎم ﮔﻬﮣﻮ ﻋﻤﻞ دﺧﻞ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺎن‬ ‫اﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ‘ﺋﻮ’‪‘ ،‬ﺋﺎ’ وﻏﻴﺮه‬
‫ﻧﻴﺮن )ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﺟﺎﻧﮕﺮ( ﺑﻪ ﻛﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﻨﺠﻬﻨﺪ ﻳﺎ رات ﺟﻲ وﻳﻠﻲ ﮐﺎﭨﻴﻮ ﻳﺎ ﻛﮍﻫﻲ‬ ‫ﻣﺎرن ﻣِﮍي ُ‬
‫ﻣﺎرﺋﻲ‪”.‬‬ ‫“راﺟﺎ راﺿﻲ ﭤﻲ‪ُ ،‬‬ ‫ﻣِﮍي‪:‬‬
‫)ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ راﭔﮍو( ﭠﺎﻫﻦ‪ .‬راﭔﮍي ۾ ﭼﭝﮍ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ وﺳﻜﺎري ﺟﺎ ڏﻳﻨﻬﻦ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ‬ ‫ﻣِﮍڻ ﻣﺎن ﭰﺮي ﻣﻠﮡ ﭠﻬﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﻣﮍڻ ﻟﻔﻆ ﻋﺎم آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ‬
‫ﺗﻪ ﺳﺎوا )ﻧﻪ ﺗﻪ ُﺳﻜﻞ( ُﮔﻮار ﻳﺎ وري ﺳﻨﮝﺮﻳﻮن ﺑﻪ وﺟﻬﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن راﭔﮍو )ﭔﻮڙ(‬ ‫ﻣﮍﺋﻪ= ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻣِﮍي = ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻴﮍو = ﻣﻴﻠﻮ‪.‬‬
‫ﻟﺬﻳﺬ ﭤﻴﻮ ﭘﻮي‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﭤﺮي ﺳﻤﺎج ۾ ﺟﻬﮡ‪/‬ﻟﺴﻲ ﻗﻮت ﺟﻮ اﻫﻢ ذرﻳﻌﻮ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ڍﮘﻲ‪ ‬ﮐﻲ ڏﻫﮡ ﻣﻬﻞ ﺳﻨﺪس وﮀﮍو‪/‬وﮀﮍي ﻣﻠﮡ ۽ ڌاﺋﮡ ﮀﮇﻳﻨﺪا آﻫﻦ ۽‬
‫ﻛﻦ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻮ ﺳﺎﻣﺎن‪”.‬‬ ‫“ ُان اوڍڻ‪ُ ،‬ان ﺟﻮ‪َ ،‬‬ ‫اوڍڻ‪:‬‬ ‫ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ڍﮘﻲ آرام ﺳﺎن ﺑﻴﭡﻲ ﻫﺠﻲ ۽ ﮐﻴﺮ ﭤﮣﻦ ۾ ﭜﺮﺟﻲ اﭼﻲ ﺗﻪ ﭼﻮن‪ :‬ڍﮘﻲ‬
‫ﻣﮍي ري‪.‬‬
‫“ﺟﻬﮡ ﭘﻴﮡ‪ ،‬ﺟﻬﻨﮕﻞ َر َﻫﮡ اي ﻏﺎرﻳﺒﻲ ﮔﺖ‪”.‬‬ ‫ﮔﺖ‪:‬‬ ‫ڍﮘﻲ ﻣﮍي ﻣِﻠﻲ آﻫﻲ ‪ /‬وﺋﻲ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬
‫ُ‬
‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ‘ڙ’ ﺟﻮ اﭼﺎر ‘ڻ’ ۽’ل’ ﻧﻜﺮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﻮ ﺧﺎﻟﺺ ڍاﭨﻜﻲ‬
‫ﮔﺖ=ﻋﺎدت‪ ،‬ﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻏﺬا‪.‬‬
‫ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ آواز آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ آواز ر‪ ،‬ڙ ۽ ل ﺟﻲ وﭼﭥﺮو ۽ ﮔﮇﻳﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ‬
‫“ﺷﻴﺸﺎ ﻻل ﮔﻼب ﺟﺎ‪ ،‬ﭘﻲ ﻧﻪ وﭸﺎﻳﺎن ﭘﺖ‪”.‬‬ ‫ﭘﺖ‪:‬‬ ‫ﻻ‪ ‬اﮐﺮ ﻃﺌﻲ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 161‬‬ ‫| ‪162‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫اﺋﻪ ﺗﺎن ﻣﮍﻫﻲ‪/‬ﻣﮍﻫﻲ‪/‬ﻣﮣﻬﻲ‪/‬ﻣﻠﻬﻲ ﻣﻠﺌﻪ ﺋﻲ ﻛﻮ ﺗﻮ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬ ‫َﮐ ِﺮي‪“ :‬اﺗﺎن اوﭠﻲ آﻳﻮ‪ ،‬ﺧﺒﺮ اِي‪َ ‬ﮐ ِﺮي‪”.‬‬
‫اﻫﻮ ﺗﻪ ﺻﻔﺎ ﻣﻠﻲ ﺋﻲ ﻧﭥﻮ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ۾‬
‫ٰ‬ ‫َﮐﺮي‪ ،‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﺳﺨﺖ ۽ زور ﺳﺎن‪ ،‬ﺻﻔﺖ ۽ ﻇﺮف ﭔﻨﻬﻲ ﺟﻲ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ۾ آﻫﻲ‪.‬‬
‫“ﭜﺮي ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭜﺎڻ‪َ ،‬ﭘ َﺴﺎن ﻣﻠﻚ ﻣﻠﻴﺮ ﺟﻮ‪”.‬‬ ‫ﭜﺎڻ‪:‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َاﻳﺌﺌﻪ ﺟﻬﺎڙ ﻛﺌﻪ ري ﻟﻜﮍي ﮐﺮي اﻫﺌﻪ‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﻋﺎم آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭜﺎڻ‪ ،‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﺟﮙﻬﻪ ۽ آﺳﺘﺎن ﺟﻲ ٰ‬ ‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﭔﻮﭨﻲ ﺟﻲ ﻛﺎﭠﻲ ﺳﺨﺖ آﻫﻲ‪) .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻟﭽﻜﺪار ﻧﺎﻫﻲ‪(.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺤﺖ ﮐﺮي ﻟﻔﻆ ﮘﺎﻟﻬﻪ ۽ ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ‪،‬‬
‫“ﭘﺎﺋﻲ آﻳﺲ ﭘﺎﻧﺪ ۾‪َ ،‬اوﮘﮡ ﻋﻴﺐ َاﭘﺎر‪”.‬‬ ‫َ‬
‫ﭘﺎر‪/‬اﭘﺎر‪:‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﻟﻔﻆ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ‬ ‫ٰ‬ ‫ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻛﺎﺑﻪ ﻟﭽﻚ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫ﭘﺎر ۽ َاﭘﺎر ﭔﺌﻲ ﻫﻜﭕﺌﻲ ﺟﺎ ﺿﺪ آﻫﻦ ۽ اﻫﻲ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﻋﺎم راﺋﺞ آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪‘ .‬ﮐﮣﻲ’ ﺟﻴﻜﺎ ‘ﺧﺒﺮ’‬ ‫ٰ‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭔﺎﻧﻬﻮ ﺧﺎن ﺷﻴﺦ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫“ﭘﻬﻲ ُﺳﮏ ﭘﻴﺮﻳﻦ ﮐﻴﻬﻪ‪ ،‬ﻛﻮ ﻧﻴﻨﻬﻦ ﻧﻴﺎﭘﻮ ُ‬
‫ﻣﺎرﺋﻴﻦ‪”.‬‬ ‫ﮐﻴﻬﻪ‪:‬‬ ‫ﺳﺎن ﻧﭥﻲ ﭠﻬﻜﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ‘ﺧﺒﺮ ﮐﻲ ﮐﮣﻲ اﭼﮡ’ ﭠﻬﻲ ﺋﻲ ﻧﭥﻮ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﻋﺎم آﻫﻲ‪ .‬ﻛﻨﻬﻦ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﺎﮢﻬﻮ‪‬‬ ‫ٰ‬ ‫ﮐﻴﻬﻪ‪ ،‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ دز‪ ،‬ﻣﭩﻲ ﺟﻲ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫‘ﮐﺮو’ﻟﻔﻆ )ﺟﻴﻜﻮ ﻫﻴﻨﺌﺮ ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ راﺋﺞ آﻫﻲ( ﺑﻪ ﮐﺮي ﻳﺎ ﮐﺮو‬
‫ﺟﻲ ﮔﺬاري وﭸﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﻨﺪس اوﻻد ۾ اﻓﻌﺎل ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪا ﺗﻪ اﺻﻄﻼﺣﻲ‬ ‫‘ﺳﺨﺖ’ ﻣﺎن ﺋﻲ ﻧﻜﺘﻞ آﻫﻲ‪‘ .‬ﭤﺮ’ ۾ ﺳﭵﻲ وارﻳﺎﺳﻲ آﻫﻲ‪َ .‬ا ُن ﮘﺎﻫﮡ ﻣﻬﻞ‪،‬‬
‫ﻃﻮر ﭼﻮﻧﺪا‪.‬‬ ‫ﻛﻨﻬﻦ ﺳﺨﺖ زﻣﻴﻦ ﺗﻲ ﮘﺎﻫﻲ ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺨﺖ زﻣﻴﻦ ﮐﻲ ﮐﺮي زﻣﻴﻦ‬
‫ُ‬
‫ﻣﺎﻧﭩﻲ! ﭰﻼﮢﺌﻪ َرﺋ َﻪ ﻣﺮڻ ﺳﻴﻦ ﭘﭡﻴﺎ ﮐﻴﻬﻪ ﭘﺌﻲ اڏﺋﻪ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺳﺨﺖ ﻣﺎن ﭰﺮي ﮐﺮو ﭤﻲ ﭘﻴﻮ‪ .‬ﻫﺘﻲ ‘ﮐﺮي’‬ ‫ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪‘ .‬ﮐﺮي’ ﻳﺎ ‘ﮐﺮو’‬
‫ٰ‬
‫ﭔﻴﻠﻲ! ﭰﻼﮢﻲ ﺟﻲ ﻣﺮڻ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭘﻮﻳﺎن ﮐﻴﻬﻪ )دز‪/‬ﻣﭩﻲ( ﭘﺌﻲ اڏاﻣﻲ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺷﺪه ﻳﺎ ‪ Authentic‬آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﺟﻲ ٰ‬

‫ﺳﺎﻧﮕﺎﺗﻮ‪“ :‬ﺳﺎﻧﮕﺎﺗﻮ‪ ‬ﺳﻴﺪ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪﻳﻮن ِﭼﺖ ُﭼﺌﺎن‪”.‬‬ ‫ﺟﻬﺮان ﺟﻬﭵﺎن ﺗﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﭘﺴﮣﺎﺋﻲ ﭘﺮي ﭤﺌﺎ‪”.‬‬ ‫“ ُ‬ ‫ﺟﻬﺮان‪:‬‬ ‫ُ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫‘آﺗﻮ’ﭘﮁﺎڙي ﻣﻼﺋﻲ اﺳﻢ ﻣﺎن ﺻﻔﺖ ﭠﺎﻫﮡ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﻮ اﺻﻮل آﻫﻲ‪‘ .‬آﺗﻮ’ ٰ‬ ‫ﺟﻬﺮي ري ﻳﻌﻨﻲ ﭔﺎﻧﻬﻦ‬‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﻋﺎم آﻫﻲ‪ .‬ﭔﺎﻧﻬﻪ ُ‬
‫ﺟﻬﺮڻ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﭜﭵﮡ‪/‬ﭨﭩﮡ ﺟﻲ ٰ‬ ‫ُ‬
‫وارو‪.‬‬ ‫ﭜﭵﻲ ﭘﺌﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﺳﺎﻧﮓ‪+‬آﺗﻮ=ﺳﻨﮓ وارو‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ‘‪ ’‬ﻣﻼﺋﻲ ‘ﮐﻲ’ ﺟﻲ ﺑﻪ‬ ‫ِڏﻛﺮا! ﺟﺎ ﻣﮍﻫﺌﻪ ﻣﻴﻦ ﻟﻜﮍﻳﻦ ﺟﻬﻮري آ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎﻧﮕﺎﺗﻮ ‪ =  +‬ﺳﻨﮓ واري ﮐﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﻫﻚ ﭔﻴﻮ‬ ‫ُﭘﭧ! وڃ ﺟﻬﻨﮓ ﻣﺎن ﻛﺎﭠﻴﻮن ﭜﭹﻲ اچ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬
‫ﻟﻔﻆ آﻫﻲ آﮔﻬﺎﺗﻮ‪.‬‬ ‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭔﺎﻧﻬﻮن ﺧﺎن ﺷﻴﺦ ﻣﻌﻨﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ‪“ :‬ﺟﻬﭵﺎن‪ ،‬ﻧﺠﻬﺮان‪ ،‬ﮘﺮان‪،‬‬
‫َ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﻫﺠﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ُ ‘ ‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﻫﻲ وﻳﺠﻬﻮ‪،‬‬
‫ٰ‬ ‫آﮔﻬﻪ ‪ +‬آﺗﻮ‪ ،‬اﮔﻬﻪ‪‘ ،‬اﮔﻬﻮ’ ﻣﺎن ﭠﻬﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬ ‫ﺟﻬﺮان ﺟﻬﭵﺎن’ ﮀﻮ ﻛﻢ آﻧﺪو؟‬ ‫ُرﺋﺎن‪ ”.‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻫﺎ ﺋﻲ ٰ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﻫﻲ وﻳﺠﻬﮍاﺋﻲ‪ ‬وارو‪ ،‬رازدار‪ ،‬دوﺳﺖ‬
‫ٰ‬ ‫ﻗﺮﻳﺐ‪ .‬اﻫﮍي ﻃﺮح آﮔﻬﺎﺗﻮ ﺟﻲ‬ ‫ﻋﺎم ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ‘ﺟﻬﺮڻ’ ﻛﻨﻬﻦ ﺷﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﺮاﮢﻲ ﭤﻴﮡ ﺳﺎن ﭨﭩﻲ ﭘﻮڻ‬
‫وﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫ﮐﻲ ﺑﻪ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﮍي‪ ‬ﻃﺮح ڏﮐﻮﻳﻞ ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﺑﻪ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ اﻧﺪران ﺟﻬﺮﻳﻮ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﭨﭩﻮ ﭘﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻮ آﻫﻲ‪ٰ ،‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 163‬‬ ‫| ‪164‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫“ﭼﻮﭨﻲ ۾ ﭼﻴﮍ ﭘِﺌﻮ‪َ ،‬ﭘﻴﻦ رت َﭴﻴﻮن‪”.‬‬ ‫ﭼﻴﮍ‪:‬‬
‫ﻣﻴﺮ ﺟﺎ ﮘﻨﮃا‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي وار ﭼﻨﺒﮍي ۽ وﭼﮍي وﻳﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬اﻫﻮ ﻟﻔﻆ‬ ‫“ﻛﻴﺌﻦ ﭘﺴﻨﺪﻳﺲ ﭘﺎل‪ُ ،‬ﻫﺴﻦ ﻣﻮن ﻫِﺖ وﺋﻮ‪”.‬‬ ‫ﭘﺎل‪:‬‬
‫ﺳﻨﮅي‪ ‬ﺟﻲ ﭔﻴﻦ ﻣﺤﺎورن ۾ ﭘﮡ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﻛﭥﻲ ‘ﭼﻴﮍ’ ۽ ﻛﭥﻲ‬ ‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﭔﻜﺮﻳﻦ ﻳﺎ رڍن ﺟﻲ وارن ﻣﺎن ﭠﻬﻴﻞ ﻓﺮاﺳﻴﻦ ﮐﻲ ﭘﺎل ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‘ﭼﻴﮍﻫﻪ’ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾‪ .‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﭼﻴﮕﻬﭧ‪/‬ﭼﻴﮕﭧ ﺑﻪ ﭼﻮن‪.‬‬
‫ُﺟﻬﺎر ۽ ﺟﺎﺋﻴﻴﻦ‪”:‬ﺟﻬﺠﻬﺎ ڏﻳﺞ ُﺟﻬﺎر‪ ،‬ﻣﻨﺠﻬﺎن ﻣﻠﻴﺮ ﺟﺎﺋﻴﻴﻦ‪”.‬‬
‫ُﮐﭥﮡ ۽ ﺳﻴﮍڻ‪“ :‬ﮐﭥﻲ‪ ‬وﭨﻴﻮن ﮐﭥﻴﻮن‪ ،‬ﺳﺘﻲ ﺳﻲ ﺳﻴﻮي‪”.‬‬ ‫ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ڄ‪ ،‬ڳ ﺟﺎ ُاﭼﺎر ﻧﺎﻫﻦ ُاﭼﺎري ﺳﮕﻬﺒﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﻋﺎم آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﮐﭥﮡ ﻟﻔﻆ ﮐﺴﮡ ﺟﻲ ٰ‬ ‫‘ج’ ۽ ‘گ’ اﭼﺎرﻳﺎ وﻳﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﻫﺘﻲ ‘ﺟﺎﺋﻴﻴﻦ’ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ُ‬
‫آﺋﻪ ﻛﭙﮍو ﺗﺎن ﮐﭥﻮرو‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫ُ‬
‫اﻫﻮ ﻛﭙﮍو ﺗﻪ ﮐﺴﻲ وﻳﻮ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬ ‫“دﻳﺲ ﮀﮇي ﭘﺮدﻳﺲ ۾‪ ،‬ﻛﻨﻬﻦ اﻳﺮادي آﮢﻲ‪”.‬‬ ‫اﻳﺮادي‪:‬‬
‫آڏواﮢﻲ ۽ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ‘ﺳﻴﻮي’ ﺟﻲ ﺟﮙﻬﻪ ﺗﻲ ‘ﺳﻴﮣﻲ’ ﻟﻔﻆ ڏﻧﻮ آﻫﻲ‪،‬‬ ‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ارادي ﮐﻲ اﻳﺮادو ﭼﻮن‪ .‬اِﻫﻮ ﻟﻔﻆ ﺳﻨﮅي‪ ‬ﮐﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮي‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴﺪ ﺳﺎﻧﮕﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻗﻠﻤﻲ ﻧﺴﺨﻲ ۾ ‘ﺳﻴﮍي’ آﻳﻞ آﻫﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺰاج ۾ آﻧﺪو وﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﻮ آﻫﻲ ۽ اﻫﻮ ﺋﻲ درﺳﺖ آﻫﻲ‪.‬‬
‫“ َم ﺳﭙﻨﻲ ﻣﺎرﺋﻲ‪ُ ،‬ﻣﺌﻲ َم ﭴﺎﺋﻲ‪”.‬‬ ‫ﻨﻲ‪:‬‬ ‫َ‬
‫ﺳ ِﭙ ِ‬
‫َﺳﺘﻲ‪“ :‬ﺳﻮﻣﺮا ﺳﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺳﺘﻲ‪ ‬وﺟﻬﻪ َم ﺳﻨﮕﻬﺮو‪”.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ راﺋﺞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ‬ ‫ﻨﻲ’ڍاﭨﻜﻲ ﭠﻬﮡ‪/‬ﺟﮍڻ‪/‬ﺳﺮﺟﮡ ﺟﻲ‬ ‫َ‬
‫ٰ‬ ‫‘ﺳ ِﭙ ِ‬
‫َﺳﺘﻲ ﻟﻔﻆ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﺑﻪ ﻋﺎم آﻫﻲ‪.‬‬ ‫آڏواﮢﻲ ‘ َم ﺳﭙﻨﻲ’ ﺟﻲ ٰ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ‘ﻧﻪ ﭘﻴﺪا ﭤﻲ’ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ‪(10) .‬‬
‫َﺳﺘﻲ ﺳﻴﺘﻮا ﻧﺎن راوڻ ﮐﮣﻲ ﮔﻴﻮ ﺗﻮ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬ ‫ﻛﻴﻮ‪”.‬‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫“ﻧِ َﻴﺮ ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﻧﻴﻨﻬﻦ‪ ،‬اﺟﺎري اﮀﻮ ِ‬ ‫َاﮀﻮ‪:‬‬
‫ﺳﺘﻲ ﺳﻴﺘﺎ ﮐﻲ راوڻ ﮐﮣﻲ وﻳﻮ ﻫﻮ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬ ‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ اﮀﻲ ﮐﻲ ﺳﻔﻴﺪ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ‘ﺻﺎف ﻛﺮڻ’ ﮐﻲ ﺑﻪ ‘اﮀﻮ ﻛﺮڻ’‬
‫“ﻧﮑﺘﻲ ﻛﻮڪ ﻗﻠﺐ ﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺠﻬﺎن روح رڙي‪”.‬‬ ‫ﻧِﮑﺘﻲ‪:‬‬ ‫ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﻛﻦ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ‘ڪ’ ﮐﻲ ‘ک’ ۽ ﻋﺎم ﻃﻮر ‘خ’ ﮐﻲ ‘ک’ اﭼﺎرﺑﻮ‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬ ‫“ﻣﺮان ﺟﻲ ﻫﻦ ﻫﻨﮅ‪ ،‬ﺗﻪ ﻧﺠﺎﻫﻪ ﻣﮍﻫﻪ ﻣﻠﻴﺮ ڏي‪”.‬‬ ‫ﻣﮍﻫﻪ‪:‬‬
‫ﻻش ﻳﺎ ﻣﻴﺖ ﻻ‪ ‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬م ﻣﮍﻫﻪ ﻟﻔﻆ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﺌﻲ ۽ ﺑﻴﻤﺎ‪ ،‬ڏﭔﺮي ﻳﺎ‬
‫“راڄ دڏﻳﺎ ُﺳﻮﻣﺮي‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻛﺮي ُاور‪”.‬‬ ‫ُاور‪:‬‬ ‫ﭘﻮڙﻫﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﮐﻲ ﺑﻪ ‘ﻣﮍﻫﻮ’ ﭼﻮن‪ .‬اﻫﻮ ﻟﻔﻆ ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﺑﻪ راﺋﺞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ راﺋﺞ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻴﺰ ۽ ﺧﻄﺮﻧﺎڪ‬
‫ٰ‬ ‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ُاور ﺣﻤﻠﻲ ۽ ﻛﺎﻫﻪ ﺟﻲ‬
‫ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﺣﻤﻠﻲ ﮐﻲ ‘ ُاورڙ’ ﺑﻪ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﮀﺘﻲ ﻛﺘﻲ ﺟﻮ ﺣﻤﻠﻮ وﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫“ﻟﻮﺋﻲ ﺳﻴﻦ ﻟﻄﻴﻒ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﭜﻴﮍﺋﻮ ﭔﮅان ﺑﻴﭟ‪”.‬‬ ‫ﭜِﻴﮍ‪:‬‬
‫“ ُان اوڍڻ َﭘ َﻠ ُﺮ ﭘﻴﮡ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ ﭘﻴﺮ ﻣﭥﻲ ﭘﭧ ﭘﺎڪ‪”.‬‬ ‫َﭘ َﻠ ُﺮ‪:‬‬ ‫ﭜﮃڙڻ‪ ،‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ زور ﺳﺎن ﮀﻜﮡ‪ ،‬ﻫﮣﮡ وﻏﻴﺮه ﻃﻮر ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻛﻢ ﮐﻲ‬
‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﺑﺮﺳﺎت ﺟﻲ ﭘﺎڪ ۽ ﺷﻔﺎف ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﭘﻠﺮ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫زور وﭠﺮاﺋﮡ ﻻ‪ ‬اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﭘﻨﮅ ﻧﺎن ﭜﻴﮍ )ﭘﻨﮅ ﮐﻲ ِﮀﻚ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 165‬‬ ‫| ‪166‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺗﻜﮍو ﭘﻨﮅ ﻛﺮ(‪ ،‬روﭨﻲ ﻧﺎن ﭜﻴﮍ )ﻣﺎﻧﻲ ڍؤ ﻛﺮي ﮐﺎ‪ ‬ﻳﺎ ﺟﻠﺪي ﮐﺎ‪ ،(‬ﮔﻴﮇي ﭜﻴﮍ‬ ‫ﻣﻮن ﮐﻲ روز روز ﻛﻴﻦ ﭘﻴﻜﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮﻛﻞ‪،‬‬
‫)ﻟﭟ زور ﺳﺎن ﻫﮡ(‪ ،‬روﻧﮉوڙي ﭜﻴﮍي )رﺳﻲ زور ﺳﺎن ﮀﻜﻲ ﭔﮅ(‪.‬‬ ‫وﭸﺎن‪.‬‬ ‫ﻗﺮﺑﺎن‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫ﭼﺮﻣﻲ‪‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ‘ﺳﺪا’ ﺟﻲ ﺑﻪ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ اﻫﻮ اﻧﻬﻲ‪ٰ ‬‬
‫ُ‬ ‫“ ُاو‪ ‬ﭤﺎ ﻛﻮرﻳﻦ ُ‬
‫َﺳ َﺴﻮ‪ُ “:‬ﻫﺖ ﺳﭙﺠﻲ ان َﺳ َﺴﻦ ﺟﻲ‪ ،‬ﻫِﺖ رﮀﺎﺋﻲ ِ‬
‫رﻳﭟ‪”.‬‬ ‫ﻛﺆﻧﺮي‪ ،‬ﺳﺮﺗﻴﻮن ﻣﭥﺎن ﺳﺴﻦ‪”.‬‬ ‫ُ‬
‫ﺆﻧﺮو‪/‬ﻛﻨﺌﺮو‪:‬‬ ‫ﻛ‬‫ُ‬
‫‘ﺳﻬﻲ’ﮐﻲ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ َﺳﺴﻮ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﻴﺘﺮن‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺮم‪ ،‬ﻣﻼﺋﻢ‪ ،‬ﻧﺎزڪ‪ ،‬ﻫﻲ ﻟﻔﻆ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﻋﺎم راﺋﺞ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ٰ‬ ‫ﻛﺆﻧﺮو‬
‫ﺋﻲ ﻟﻔﻈﻦ ۾ ‘س’ ﺟﻲ ﺟﮙﻬﻪ ﺗﻲ ‘ﻫﻪ’ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‪ :‬ڏس ‪ -‬ڏﻫﻪ‪،‬‬ ‫ُ‬
‫ﻛﻨﺌﺮو’ ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﺑﻪ ﻣﺮوج آﻫﻲ‪’.‬او‪ ’‬ﭘﮡ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻟﻔﻆ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﻋﺎم ﻃﺮح ‘ ُ‬
‫ورس‪-‬ورﻫﻴﻪ وﻏﻴﺮه‪ .‬ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﺟﮙﻬﻦ ﺗﻲ ‘س’ ‘ﻫﻪ’ ۾ ﭰﺮي ﭤﻮ‪،‬‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﭰﺎﺳﻲ‪-‬ﭰﺎﻫﻲ وﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫“ﭘﮑﺎ ۽ ﭘﺎل‪ ،‬ﮐﮣﻲ ﻛﻨﻬﻦ ُﮐﻮڻ ِوﺋﺎ‪”.‬‬ ‫ُﮐﻮڻ‪:‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﭔﺎﻧﻬﻲ ﺧﺎن‬
‫ٰ‬ ‫‘ ُﮐﻮڻ’ﻟﻔﻆ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ‘ ُ‬
‫ﻛﻨﮉ’ ﺟﻲ‬
‫ڍاﭨﻲ ۽ ڍول‪“ :‬ﺳﺎﻧﮕﻲ ﺳﺎرﺋﻢ ﺳﻮﻣﺮا‪ ،‬ڍاﭨﻲ ﭘﺎﺳﻲ ڍول‪”.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﻃﺮف ﻳﺎ ﭘﺎﺳﻮ ﻟﮑﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ‘ﮐﻮڻ’‬ ‫ﺷﻴﺦ ﺻﺎﺣﺐ ‘ﮐﻮڻ’ ﺟﻲ ٰ‬
‫‘ڍاﭨﻲ’ڍٽ ﺟﻲ رﻫﮡ وارن ﮐﻲ ۽ ‘ڍول’ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ‘ﻣﺤﺒﻮب’ ﮐﻲ ﭼﺌﺒﻮ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﻃﺮف‪ ،‬ﭘﺎﺳﻮ ۽ ‘ﻛﻨﮉ’ ﻟﮑﻲ آﻫﻲ‪ (12) .‬ﺳﻨﮅ ﺟﺎ رﻫﺎﻛﻮ ﺧﺎص ﻛﺮي‬ ‫ٰ‬ ‫ﺟﻲ‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﭤﺮ ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭼﺎر ﻃﺮﻓﻦ ﮐﻲ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﭼﺎر ﻛﻨﮉون ﺳﻤﺠﻬﻦ ﭤﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻞ آﻫﻲ‪.‬‬‫ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ‘ﻛﻨﮉ’ ‘ﻃﺮف’ واري ٰ‬
‫“ﭤﻮﻫﺮ ُﮐﻮﻫﻪ ﭤﺮ‪ ،‬ﺟﻲ ﺳﺎﭠﻴﻜﺎ ۽ َﺳ ُ‬
‫ﭩﻴﻮن‪”.‬‬ ‫ﺳﺎﭠﻴﻜﻮ‪:‬‬
‫ﺳﺎڳ )ڏٿ(‪ُ “ :‬ڏٿ ﭼﻮﻧﮉﻳﻨﺪﻳﺲ ڏﻳﻬﻪ ۾‪ ،‬ﺳﺎڻ ﺳﺮﺗﻴﻦ ﺳﺎڳ‪”.‬‬
‫ﺳﭟ ﭘﺮﻫﻦ ﺟﻲ اوﻧﻬﻲ ﮐﻮﻫﻪ ﮐﻲ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﺳﺎﭠﻴﻜﻮ ﭼﻮن‪.‬‬
‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﺳﺒﺰي ۽ ﭜﺎﭴﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺳﺎڳ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اِﻫﻮ ﻟﻔﻆ ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﺑﻪ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﻫﺮ ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﭜﺎﭴﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺳﺎڳ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ ﭘﻮ‪ ‬ﭼﺎﻫﻲ اﻫﺎ دال‬
‫“ﺗﻦ ُﺳﻜﻦ ﺳﻨﺪي ُﺳﻮر‪َ ،‬ا ُﺑﺮا اوﻛﺎﺋﻲ وﺋﻮ‪”.‬‬ ‫اوﻛﺎﺋﻲ‪:‬‬
‫ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﮔﻮﺷﺖ‪.‬‬
‫َ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎت ﺟﻲ ﺑﻨﺪ ﭤﻴﮡ ﮐﻲ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ‘اوﻛﺠﮡ’ ﭼﻮن‪.‬‬
‫دال رو ﺳﺎڳ رڌﻳﻮ اﻫﺌﻪ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬ ‫ﺑﺮﺳﺎت اوﻛﺎﺟﻲ ري‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻮ‪:‬‬
‫دال ﺟﻲ ﭜﺎﭴﻲ ﭘﭽﺎﺋﻲ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬ ‫ﺑﺮﺳﺎت ﺑﻨﺪ ﭤﻲ وﺋﻲ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ‪:‬‬

‫“ﻧِﺖ ﻧِﺖ آﻫﻪ ﻧﺌﻮن‪ ،‬ﻣﻮن ﮐﻲ ﭘﺴﮡ ﭘﻨﻮﻫﺎرن ﺟﻮ‪”.‬‬ ‫ﻧِﺖ ﻧِﺖ‪:‬‬ ‫“ﻛﮇﻫﻴﻦ ﻛﮇﻫﻴﻦ ڏٿ ﺟﻮ‪َ ،‬ﭼ َﮑﻦ ُﭼﺌﺎﻛﻮ‪”.‬‬ ‫ُﭼﺌﺎﻛﻮ‪:‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﻫﻲ روز روز‪ .‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻚ ﻟﻮڪ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻚ ﺳﭧ‬ ‫ٰ‬ ‫ﻧِﺖ ﻧِﺖ‬ ‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﻫﻲ ﻟﻔﻆ ﺑﺮﺳﺎت ﺟﻲ ﻧﻨﮃڙﻳﻦ ﭰﮍﻳﻦ ﻻ‪ ‬اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ‪،‬‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﺟﻴﻜﻲ ﻛﮑﺎﺋﻦ ﮔﻬﺮن ۾ ﭨﻤﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﭰﮍن ﺟﻲ ذرڙن ۽ ﻧﻨﮃڙن ﻫﺌﮡ ﺳﺒﺐ‬
‫َ‬
‫ﻣِﺘﺎن ﻧِﺖ ﻧِﺖ ﭘ ِﻴﻬ َﺮﻳﺌﻪ َﭘﺮﻫﻲ ﻣﻴﻠﻬﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ذرو ﺑﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﺻﻄﻼﺣﻲ ٰ‬
‫ﻧﺎن‪.‬‬ ‫ِﭼﺮﻣﻲ‬ ‫ﺟﺎﺋﻮن‬ ‫ﮔﻬﻮري‬
‫“ﺳﮏ ﻧﻪ ُﺳﺘﺎ ﻛﮇﻫﻦ‪ ،‬ﭔﻴﻼﺳﻲ ﭔﺎﻧﻬﻮن‪”.‬‬ ‫ﭔﻴﻼﺳﻲ‪:‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭔﻼﺳﻲ‪/‬ﭔﻴﻼﺳﻮ = ﭔﻪ ﭴﮣﺎ ﮔﮇ‪.‬‬
‫“وﻳﭡﻲ ﻫِﺖ وﭴﺎﻳﺎن‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﺳﻨﺎﺳﻴﻦ َﺳﻨﮏ‪”.‬‬ ‫َﺳﻨﮏ‪:‬‬
‫ﻫﻚ وڏي ‘ﻛﻮڏ’ ﭤﻴﻨﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻣﮍﻫﻲ‪ ‬۾ وﭴﺎﺋﺒﻲ آﻫﻲ‪ ،‬اِﻫﻮ ﻟﻔﻆ‬
‫اﺻﻞ ۾ ﻫﻨﺪي‪ ‬ﺟﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ راﺋﺞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻛﮏ‪”.‬‬‫“ ُا َن اﺳﺎن ﮐﻲ آﺟﻜﻮ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﭜﺎﻧﻴﻮن َ‬ ‫آﺟﻜﻮ‪:‬‬
‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ آﺟﻜﻮ‪ ،‬ﮔﺬر ﺳﻔﺮ ﻳﺎ روزﮔﺎر ﻻ‪ ‬اﺳﺘﻌﻤﺎل ۾ ﻋﺎم راﺋﺞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫“ َﺗﻦ ﺳﺎﻧﺒﻴﻦ ِو َڌم‪َ ،‬ﺳ َﻞ ڏﭠﻲ َﺟﻦ ڏﻳﻨﻬﻦ ﭤﺌﺎ‪”.‬‬ ‫َﺳ َﻞ‪:‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﻋﺎم آﻫﻲ‪.‬‬ ‫‘ َﺳ َﻞ’ﺳﻮراج ﺟﻲ ٰ‬
‫“ﻫﮇ ﻧﻪ ﭘﮍان ﻫﻴﻜﮍي‪ ،‬ﭤﻮري ﭤﺮ ُ‬
‫ﭴﺎﻳﻦ‪”.‬‬ ‫َﭘﮍان‪:‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﭘﮍان ﭔﻦ ﻣﻌﻨﺎﺋﻦ ۾ آﻫﻲ‪ :‬ﻫﻚ ﺳﻤﻬﮡ ۽ ﭔﻴﻮ ﭘﻮڻ‪ .‬ﻫﺘﻲ ﭔﻲ ٰ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻟﮙﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺷﻴﺦ ﺻﺎﺣﺐ ‘ﺑﺮاﺑﺮ ﭤﻴﺎن’ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ‪(13) .‬‬
‫“ﻣﺎروﺋﮍن ڌاران ﻣﺎڙﻳﻴﻦ‪ُ ،‬ڏﻫﻼ ڏﻳﻨﻬﻦ ﭤﻴﺎ‪”.‬‬ ‫ُڏﻫﻼ‪:‬‬
‫اِﻫﻮ ﻟﻔﻆ ڍٽ ۾ ﻣﺎﻳﻮن ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﺮڻ ﺗﻲ ﭘﺎر ﻛﮃي روﺋﮡ دوران ﻣﺸﻜﻞ ۽‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻦ ﭤﻴﻮن‪.‬‬
‫ڏﮐﻴﺎﺋﻲ ﺟﻲ ٰ‬
‫ارداﺳﻴﻮن‪ُ “ :‬اﭜﻲ ُ‬
‫ارداﺳﻮن ﻛﺮي‪ ،‬ﺣﻤﻴﺮاﮢﻲ ُﺣ ُﻀﻮر‪”.‬‬
‫ارداس‪ ،‬اﺻﻞ ۾ ﻫﻨﺪي‪ ‬ﺟﻮ ﻟﻔﻆ آﻫﻲ‪ ،‬اِﻫﻮ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ڍٽ ﺟﺎ ﻫﻨﺪ ﭘﻮﭴﺎ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﭘﺎٽ ﻣﻬﻞ ﮔﺬارش )ﭜﮕﻮان ﮐﻲ( ﺟﻲ ٰ‬
‫“ ِﺳﻨﺠﻲ ِﺳﻨﺠﻲ ُﮐﻮﻫﻪ‪ ،‬وﻳﮍﻫﻲ وﺋﺎ ورت‪”.‬‬ ‫ﺳﻨﺠﮡ‪:‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﻋﺎم راﺋﺞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﺠﮡ ﻟﻔﻆ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﭘﺎﮢﻲ ﻛﮃڻ ﺟﻲ ٰ‬
‫‪| 167‬‬ ‫| ‪168‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ورت‪ :‬ﮐﻮﻫﻪ ﻣﺎن ﭘﺎﮢﻲ ﻛﮃڻ واري رﺳﻲ‪ ‬ﮐﻲ ورت ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ‬
‫ﭤﺮي ﺳﻤﺎج ﺟﻮ ﻟﻔﻆ آﻫﻲ‪ .‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﻦ ﻟﻬﺠﻦ ۾ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ‘ﺑﺮت’ ﺑﻪ ﭼﻮن‪.‬‬
‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ‘و’ ۽ ‘ب’ ‪ Interchangeable‬آواز آﻫﻦ‪.‬‬
‫“ﭔﺎڙو ﭘﻴﻲ ﻧﻪ ُﭔﭙﮍي‪ ،‬ﻣِﭡﻮ ﻣﻨﻬﻦ ﻟﮙﻮس‪”.‬‬ ‫ُﭔﭙﮍي‪:‬‬
‫ﭔﻦ ﭘﻮڙن واري ﻳﻌﻨﻲ ِﺳﭙﻲ‪ُ ،‬ﭔﭙﮍي ﻋﺎم ﻟﻔﻆ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﺑﻪ راﺋﺞ‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬
‫َﻣﮝﮡ‪َ “ :‬ﻣﮝﻦ َﺟﺮ ﻣﭥﺎن‪ ،‬اوري َ‬
‫ﻛﻦ ﻧﻪ آﺳﺮو‪”.‬‬
‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ﮔﻬﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻣﮝﮡ ﻋﺎم راﺋﺞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻻ‪ ،‬ﮘﻨﮃﻳﺮ‪ُ ،‬ﭘﺴﻲ‪َ ،‬ﺳﮝﺮ‪ ،‬ﮔﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﮅاﮢﻲ‪ ،‬ڏؤﻧﺮا‪ُ ،‬ﮔﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺎڏوﻫﻲ‪،‬‬
‫ﭰِﺮﻫ َﻪ‪ ،‬ﻻﮢﻲ‪ ،‬ﮔﺎڏﻳﻠﻲ‪ ،‬ﮔﻮﻧﺪا‪ُ ،‬ﻟﻠﺮ‪ ،‬ﭨﻮﻫﻪ‪ ،‬ﻣﭹﺮ‪ ،‬ﭘﻜﺎ‪َ ،‬ﻣﻚ‪ ،‬ﭘﻴﺮون‪ ،‬ﮔﮭﻮڳ‪ ،‬ﺳﺎﺋﻮن‪،‬‬
‫ﻟﻨﺐ‪ ،‬ﭼﻴﻬﻮ‪ ،‬ﺳﻴﺎرڇ‪ ،‬ﻣﮑﮣﻲ‪ ،‬ﮐﺎﭨﻮﻧﺒﺎ‪َ ،‬ﭘ ُﭙﻮن‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﻋﻼوه ﭔﻴﺎ ﺑﻪ اﻫﮍا ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ‬
‫ﻟﻔﻆ ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ راﺋﺞ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﺎﺣﻮل ﺳﺎن واﺳﻄﻮ رﮐﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫ﻣﭥﻲ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻞ ﻟﻔﻈﻦ ﻣﺎن ﻛﻲ ﻟﻔﻆ ڍٽ ﺟﻲ آﺳﻲ ﭘﺎﺳﻲ وارن ﻋﻼﺋﻘﻦ‪،‬‬
‫ﺧﺎص ﻛﺮي ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻟﻬﺠﻦ ۾ ﭘﮡ ﻣﻠﻦ ﭤﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻛﻲ ﻟﻔﻆ ﺗﻪ‬
‫ﺧﺎص ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭔﻴﻦ ﭔﻮﻟﻴﻦ ۾ داﺧﻞ ﭤﻲ وﻳﺎ آﻫﻦ ۽ ﻛﻲ ﺗﻤﺎم ﭤﻮرا‬
‫وري ﭔﻴﻦ ﭔﻮﻟﻴﻦ ﺟﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ اﭼﻲ ﻛﺮي‪ ،‬ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﭤﻲ وﻳﺎ‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﮡ ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻟﻔﻆ ﻛﺮي اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ُاﻫﻲ ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ اﭼﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺻﻮﺗﻴﺎﺗﻲ ﻣﺰاج ۾ اﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﭤﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﺟﺎﺋﻴﻴﻦ )ﭴﺎﺋﻴﻴﻦ( وﻏﻴﺮه‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 169‬‬ ‫| ‪170‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬

‫ا ‪:‬‬
‫ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮر‪‘ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺟﺎ ﭤﺮ ﺗﺎ ﭜﻴﺮا’‪ ،‬ﻣﻬﺮاڻ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪ ،‬واﮘﮣﻮ در ﺷﻜﺎرﭘﻮر‪2001 ،‬ع‪،‬‬ ‫‪.1‬‬

‫ُ‬
‫ص‪14 :‬‬
‫‪ ،‬ﺌ ا ﺌﺊ ‪،‬‬ ‫‪ :‬ﺌر‬ ‫ﺌڏ‬ ‫ُ ڏا‬
‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺎڻ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ڏﻫﻮن’‪ ،‬ﻣﻜﺘﺒﻪ ﺑﺮﻫﺎن‪ ،‬اردو ﺑﺎزار‪،‬‬ ‫‪.2‬‬
‫ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬ص‪278 :‬‬ ‫ﺌ ۽ ﺌ ﺌ ا ﺌس‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۽ ﺷﺮح’‪،‬‬
‫ٰ‬ ‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻫﻮﺗﭽﻨﺪ ﻣﻮﻟﭽﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﭨﻴﻮن‪،‬‬ ‫‪.3‬‬
‫روﺷﻨﻲ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‪ ،‬ﻛﻨﮉﻳﺎرو‪1993 ،‬ع‪ ،‬ص‪572 :‬‬
‫ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻛﻼم ‘ﺷﺎھ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ’ ﺟﻲ ﺳﻬﻴﮍ‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬۽ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺟﻮ‬
‫ُ‬
‫ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﭔﺎﻧﻬﻮن ﺧﺎن‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﭨﺌﻮن‪ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ‪ ،1‬ﺑﻴﺖ ‪ ، ’6‬ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫‪.4‬‬
‫ﻛﻢ ﺷﺎھ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻫِﻦ دﻧﻴﺎ ﮀﮇڻ ﮐﺎن ِﺳﮕﻬﻮ ﺋﻲ ﭘﻮ‪ ‬ﺷﺮوع ﭤﻲ ُﭼﻜﻮ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬اﭘﺮﻳﻞ ‪2002‬ع‪ ،‬ص‪382 :‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪’،‬داﺳﺘﺎن ‪ ،1‬ﺑﻴﺖ ‪،’9‬ص‪383 :‬‬ ‫‪.5‬‬ ‫ﺷﺮوﻋﺎت ﺣﺎﻓﻈﻲ ۾ ﻣﺤﻔﻮظ ۾ ﻛﺮڻ ﺳﺎن ﭤﻲ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﻫﭣ اﮐﺮي ﻧﺴﺨﻦ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪’،‬داﺳﺘﺎن ‪ ،3‬ﺑﻴﺖ ‪ ،’10‬ص‪396 :‬‬ ‫‪.6‬‬ ‫ﻟﮑﮡ ﮐﺎن وﻳﻨﺪي اڄ ﺟﻲ ﺟﺪﻳﺪ دور ۾ ﮀﺎﭘﻲ ﻣﺸﻴﻨﻦ ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﻛﺮڻ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺷﺎھ ﺟﻲ‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪’،‬داﺳﺘﺎن ‪ ،3‬ﺑﻴﺖ ‪ ،’20‬ص‪399 :‬‬ ‫‪.7‬‬ ‫ﺷﻴﺪاﻳﻦ‪ ،‬۽ ﻓﻘﻴﺮن‪ ،‬ڏﻳﻬﻲ ﺗﻮڙي ﭘﺮڏﻳﻬﻲ ُﻣﺤﻘﻘﻦ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﭘﺎڻ ﻣﻮﮐﻴﻮ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﻨﻬﻦ‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻫﻮﺗﭽﻨﺪ ﻣﻮﻟﭽﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﭨﻴﻮن‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن‬ ‫‪.8‬‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻮچ‪ ،‬ﺳﻤﺠﮫ‪ ،‬اﭜﻴﺎس‪ ،‬۽ ﻣﺸﺎﻫﺪي آﻫﺮ ُﻣﻜﻤﻞ ۽ ُﻣﺴﺘﻨﺪ رﺳﺎﻟﻮ ڏﻳﮡ ﻻ‪‬‬
‫‪ ،’2‬روﺷﻨﻲ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‪ ،‬ﻛﻨﮉﻳﺎرو‪1993 ،‬ع‪ ،‬ص‪534 :‬‬
‫ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺳﺎل ﻣﺤﻨﺖ ﻛﺮي‪ ،‬ﻛﺸﺎﻻ ﻛﺎﭨﻲ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ ۽ ﺳﻨﮅ ﺳﺎن‬
‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺎڻ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن‪ ،’2،‬ﻣﻜﺘﺒﻪ ﺑﺮﻫﺎن‪ ،‬اردو ﺑﺎزار‪،‬‬ ‫‪.9‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺟﺎ ﻣﺜﺎل ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻴﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وس آﻫﺮ ﻓﺨﺮ ﻻﺋﻖ ۽ ﺳﺎراھ ﺟﻮﮘﻮ ﻛﻢ‬
‫ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬ص‪258 :‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪266 :‬‬ ‫‪.10‬‬ ‫ﻛﻴﻮ‪ .‬ﭘﺮ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ ﻛﻼم اوﻧﻬﻮ ﺳﻤﻨﮉ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻓﻦ‪ ،‬ﻓﻜﺮ‪،‬‬
‫ُ‬
‫ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﭔﺎﻧﻬﻮن ﺧﺎن‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﭨﺌﻮن‪ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ‪ ،6‬ﺑﻴﺖ ‪ ،’6‬ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫‪.11‬‬ ‫ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬۽ ﺳﻨﺪس ﻛﺮدارن ﺟﺎ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﻻﮘﺎﭘﺎ ۽ ﺣﻮاﻻ اﻳﮇا ﺗﻪ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬اﭘﺮﻳﻞ ‪2002‬ع‪ ،‬ص‪416 :‬‬ ‫اوﻧﻬﺎ ۽ ﮔﮭﮡ رﺧﺎ آﻫﻦ ﺟﻮ اِﻫﻮ ُﻣﻤﻜﻦ ﺋﻲ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻮ ﻫﻚ ﭨﻮﭔﻮ اﻧﻬﻲ اوﻧﻬﻲ ﻋﻤﻴﻖ‬
‫ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ‪ ،‬ﺷﻤﺲ اﻟﻌﻠﻤﺎء‪‘ ،‬ﻟﻐﺎت ﻟﻄﻴﻔﻲ’‪ ،‬ﻣﻬﺮاڻ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪2004 ،‬ع‪ ،‬ص‪231 :‬‬ ‫‪.12‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺟﺎ ﻣﻮﺗﻲ ﻣﻴﮍي ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﺟﻲ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ‬ ‫ٰ‬ ‫ﻣﺎن ﺳﭛ‬
‫ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﭔﺎﻧﻬﻮن ﺧﺎن‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﭨﺌﻮن‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ‪ ،9‬ﺑﻴﺖ ‪ ،’8‬ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫‪.13‬‬
‫رﻫﻴﻞ ﭘﺎﺳﻦ ﺗﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻫﻠﻲ ﭘﺌﻲ ۽ ﻫﻠﻨﺪي رﻫﻨﺪي‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺧﻴﺎل ﮐﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن رﮐﻨﺪي‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬اﭘﺮﻳﻞ ‪2002‬ع‪ ،‬ص‪443 :‬‬
‫اﺳﺎن ‘ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ’ ﮐﻲ ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ اﻫﮍا ُﻧﻜﺘﺎ ﻧﺮوار ﭤﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ‬
‫ﻃﻠﺒﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬۽ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ اﻫﮍا ﺳﻮال اﭜﺮن ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺟﻮاﺑﻦ ﺟﻲ ُ‬
‫ﮔﮭﺮ ﻛﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫ﺷﺎھ ﺟﻮ ﻛﻼم ﺟﻦ ُﻣﺨﺘﻠﻒ ﭜﺎﮜﻦ‪ ،‬ﺣﺼﻦ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎﺑﻦ ۾ ورﻫﺎﻳﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ‬
‫‘ ُﺳﺮ’ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏﻧﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﺎن واﺿﺢ ﮘﺎﻟﮫ اِﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ورﻫﺎﺳﺖ ۾‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻣﺮﻛﺰي اﻫﻤﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ رﻫﻲ‪ُ .‬ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺳﺎﻟﻦ ۾ ُﺳﺮن ﺟﻮ ﺗﻌﺪاد‬
‫ُﻣﺨﺘﻠﻒ آﻫﻲ‪ .‬اڄ ﺟﺎ ﭘﺎرﮐﻮ ۽ ُﻣﺤﻘﻖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﺮح ﭨﻴﻬﻦ ﺟﻲ اﻧﮓ ﺗﻲ ُﻣﺘﻔﻖ آﻫﻦ‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 171‬‬ ‫| ‪172‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫اﻧﻬﻦ ُﺳﺮن ﻣﺎن ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ُﺳﺮن ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ راﮘﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ‬ ‫ﻋﺒﺪراﻟﺮﺣﻴﻢ ﻋﺒﺎﺳﻲ ﺣﻴﺎت ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺟﻦ وٽ ﺳﭝﺌﻲ ﺟﮭﻮﻧﺎ ۽ ُﻣﺴﺘﻨﺪ رﺳﺎﻻ دﺳﺘﺨﻂ‬
‫ﻛﻼﺳﻴﻜﻞ راڳ آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﻦ ﺟﺎ وري دﻳﺴﻲ راﮘﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ راڳ ﺷﺎھ‬ ‫ﺻﻮرت ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺌﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺻﻼح ﻣﺸﻮرت ﺳﺎن ﻫﻲ ﻧﺴﺨﻮ ﺗﻴﺎر ﭤﻲ ﺑﻤﺒﺌﻲ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ راﮘﻦ ﺟﻲ ﭤﻮري ﮔﮭﮣﻲ ﭰﻴﺮ ﮔﮭﻴﺮ ﺳﺎن ﭠﺎﻫﻴﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ ُﺳﺮن ﺟﻲ ﻣﻮاد‬ ‫ڏاﻧﻬﻦ ﻣﻮﻛﻠﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪ُ .‬اﻧﻬﻦ ﭔﻨﻬﻲ ُﺑﺰرﮔﻦ ﺟﻲ ﺻﻼح ﺳﺎن ﭜﭧ ﺷﺎه ﺟﻲ ﻗﺪﻳﻢ ﻛﻼم‬
‫)ﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏﻳﮡ ﻳﺎ رﮐﮡ ۾(‪ .‬اﻧﻬﻦ اﺻﻮﻟﻦ ﮐﻲ‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻲ ُﺑﻨﻴﺎدي ﺣﻴﺜﻴﺖ آﻫﻲ ُ‬ ‫ﮔﻮي ﻓﻘﻴﺮن ﮐﺎن ﻛﻴﺘﺮن ﺑﻴﺘﻦ ﺟﻮن ُﺟﺪا ُﺟﺪا ﭘﮍﻫﮣﻴﻮن ﻫﭣ ﻛﻴﻮن وﻳﻮن‪ .‬ﺟﻲ ﻫﻦ‬
‫ﺳﺎﻣﻬﻮن رﮐﻲ اﺳﺎن ﺟﮇﻫﻦ ‘ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ’ ﻳﺎ ‘ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ’ ﺗﻲ اِﻫﻮ ﻧﺎﻟﻮ رﮐﺠﮡ ﻳﺎ ﭘﻮڻ ﺟﻮ‬ ‫ﻧﺴﺨﻲ ﺟﻲ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺗﻲ ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ دوﺳﺘﻦ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻣﺴﭩﺮ‬
‫اﭜﻴﺎس ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ‪ ،‬۽ ﺟﻴﻜﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﺎ ﺳﻮال ُاﭜﺮن ﭤﺎ‪ ،‬ﺗﻦ ﺟﺎ ﺟﻮاب ﮘﻮﻟﻬﮡ ‘ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ’‬ ‫ﺷﻤﺲ اﻟﻌﻠﻤﺎ‪ ‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻛﻼم ﮀﭙﺎﻳﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﺗﻦ ﺟﻲ ﻻ‪‬‬ ‫ﺗﺎرا ﭼﻨﺪ‪ُ ،‬‬
‫ﺟﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ۽ ﻟﺴﺎﻧﻴﺎﺗﻲ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﻨﺪاﺳﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﻫﻲ ﻧﺴﺨﻮ رﻫﺒﺮ ۽ رﻫﻨﻤﺎ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻲ رﺳﺎﻟﻮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻤﺒﺌﻲ واري ﻧﺴﺨﻲ ﺟﻮ ُﻫ ُ‬
‫ﻮﺑﻬﻮ‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻧﻘﻞ آﻫﻲ‪”.‬‬
‫ﺌ ال‪:‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ارﻧﻴﺴﭧ ﭨﺮﻣﭗ ﭘﻬﺮﻳﻮن دﻓﻌﻮ ﻟﭙﺴﻴﺎ )ﺟﺮﻣﻨﻲ( ۾ ‪1866‬ع ۾ ﺷﺎه ﺟﻮ‬
‫اﻧﻬﻲ ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ’ آﻫﻲ ﻳﺎ ‘ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ’؟ ۽ ﮀﻮ؟‬ ‫‪.1‬‬
‫رﺳﺎﻟﻮ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ُﺳﺮن ﺟﻮ وﭼﻮر ﺟﻲ ﺳﺮي ﻫﻴﭟ ڏﻧﻞ ﻓﻬﺮﺳﺖ ۾ ُﺳﺮ ﺟﻮ‬
‫اﻫﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﭘﻮڻ ﻳﺎ رﮐﺠﮡ ﺟﻮ ُﺑﻨﻴﺎد ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ راڳ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ ﻳﺎ ُﺳﺮ‬ ‫‪.2‬‬
‫ﻧﺎﻟﻮ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ ڏﻧﻞ آﻫﻲ ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ اﻧﺪر ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ڏاﻫﺮ’ ڏﻧﻞ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﺳﭵﻲ ُﺳﺮ ﺟﻲ‬
‫ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻮﺿﻮع؟‬
‫ﺻﻔﺤﻦ ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺣﺎﺷﻴﻲ ۾ ‘ڏاﻫﺮ’ ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﮀﺎﭘﻮ ﺟﻴﻜﻮ ﺷﺎه ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ‬
‫ﭴﺎم ڏاﻫﺮ ﺟﻮ اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﺳﺮ ﺳﺎن ﻛﻬﮍي ۽ ﻛﻴﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ آﻫﻲ؟‬ ‫‪.3‬‬
‫ﺷﺎه ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﻤﻴﭩﻲ ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﺳﻨﮅ ‪1985‬ع ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﭘﻬﺮﻳﻦ‬
‫اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﺳﺮ ۾ آﻳﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ واﻗﻌﻦ‪ ،‬ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ اﻫﭹﺎﮢﮡ‪ ،‬ﻛﺮدارن ۽ ﺷﺎھ‬ ‫‪.4‬‬
‫ﮀﺎﭘﻲ ﺟﻲ ﭰﻮﭨﻮ ﻛﺎﭘﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ۽ ﻣﻮﺿﻮﻋﻦ ﺟﻮ ُﺳﺮ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﻛﻴﺘﺮي ﻫﻢ آﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﺷﻤﺲ اﻟﻌﻠﻤﺎ‪ ‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻞ رﺳﺎﻟﻲ ‘رﺳﺎﻟﻪ ﺷﺎه‬
‫آﻫﻲ؟‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ’ ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﺮادرس ﺑﻚ ﺳﻴﻠﺮ ‪1951‬ع ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﻛﻴﻮ‪،‬‬
‫ﺌﺊ و‪:‬‬ ‫اڳ‬ ‫ﺟﻨﻬﻦ ﭘﺎڻ ﺑﻠﻜﻞ ڊاﻛﭩﺮ ﭨﺮﻣﭗ واﻧﮕﺮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ڏﻫﺮ’ ﻟِﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﺣﺎﺷﻴﻲ ۾ اﻧﻬﻲ‬
‫اڳ ﭤﻴﻞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ روﺷﻨﻲ‪ ‬۾ ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ اﺳﺎن اﻫﺎ ﮘﺎﻟﮫ‬ ‫وﺿﺎﺣﺖ ﺧﺎﻃﺮ ‘ڏاﻫﺮ’ ﻟﮑﻴﻮ اﭤﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ڊاﻛﭩﺮ ارﻧﻴﺴﭧ ﭨﺮﻣﭗ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۾‬
‫ﺳﻤﺠﮭﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ’ آﻫﻲ ﻳﺎ ‘ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ’؟ اواﺋﻠﻲ ﻧﺴﺨﻦ ۾‬ ‫‘ڏاﻫﺮ’ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﭨﺮﻣﭗ ﺟﻮ ﻧﻘﻞ ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﭘﻮري ُﺳﺮ ﺟﻲ ﻫﺮ ﺻﻔﺤﻲ ﺗﻲ‬
‫اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ’ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﻫِﺘﻲ اﺳﺎن اِﻫﻮ ﺑﻪ ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪‘ ،‬ڏاﻫﺮ’ ﻣﺎن‬ ‫‘ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ’ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻣﻬﺎڳ ۾ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺷﺎھ‬
‫ﭰﺮي ‘ڏﻫﺮ’ ﻛﮇﻫﻦ ۽ ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻴﻮ؟‬ ‫ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﺎ ﺟﮭﻮﻧﺎ ﭔﻪ ﮀﺎﭘﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻜﮍو ﺑﻤﺒﺌﻲ وارو رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ‪1866‬ع ۾ ﮀﭙﻴﻮ‪ ،‬۽‬
‫‘ﺷﺎه ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ :‬ﻗﺪﻳﻢ ﻧﺴﺨﻲ ﻛﺮﻳﻤﻲ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﮀﺎﭘﻲ ﺟﻮ ﺳﭽﻮ ﻧﺴﺨﻮ’ ۾ ُﺳﺮ‬ ‫ﭔﻴﻮ ﭨﺮﻣﭗ ﺻﺎﺣﺐ وارو ﺟﻮ ﭘﮡ ﺳﺮﻛﺎر ﺳﺎﮘﻲ ﺳﺎل ۾ ﮀﺎﭘﺎﻳﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﺮﻛﺎر‬
‫ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ڏاﻫﺮ’ ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ آﻫﻲ‪ُ .‬اﻧﻬﻲ ُﻧﺴﺨﻲ ﻻ‪ ‬ﺳﻨﮅ ُﻣﺴﻠﻢ ادﺑﻲ ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﺟﻮ آﻧﺮري‬ ‫ﭜﭧ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺗﺎن ﻧﺌﻮن ﮀﺎﭘﻮ ﺳﻦ ‪1900‬ع ۾ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﮐﺎﺗﻲ ﻻ‪ ‬ﮀﺎﭘﺎﻳﻮ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﮀﺎﭘﻦ ﻣﺎن‬
‫ﺳﻴﻜﺮﻳﭩﺮي ﺣﺎﺟﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺪﻳﻖ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮﺳﻒ ﻣﻴﻤﮡ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻫﻲ ﻧﺴﺨﻮ ﻫﻚ‬ ‫ﭘﻬﺮﻳﻦ ﭔﻦ ﺟﻲ ﺻﻮرﺗﺨﻄﻲ اﮘﺌﻴﻦ وﻗﺖ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺎ ﭘﮍﻫﮡ ۾ ﻣﻮﻧﺠﮭﺎري ﺟﻬﮍي آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻮ ﺳﺎل اﮘﻲ ﺑﻤﺒﺌﻲ‪ ‬۾ ﻗﺎﺿﻲ اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﺑﻦ ﻗﺎﺿﻲ ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﺳﺎن‬ ‫َ‬
‫ﭘﻮﺋﻴﻦ ﮀﺎﭘﻲ ۾ ﺻﻮرﺗﺨﻄﻲ ﻫﺎﮢﻮﻛﻲ آﻫﻲ ۽ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺮي ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ ......‬ﺗﻨﻬﻦ‬
‫ﻣﻄﺒﺢ ﺣﻴﺪري ﻣﻨﺠﮭﺎن ﺷﺎﻳﺢ ﭤﻮ ﻫﻮ ‪ُ .‬اﻧﻬﻲ وﻗﺖ ۾ ﻣﻴﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎﻟﻦ وارو ۽ آﺧﻮﻧﺪ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 173‬‬ ‫| ‪174‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻛﺮي ﻛﻦ دوﺳﺘﻦ ﺟﻲ ﺻﻼح ﺳﺎن ﻣﻮن ﭘﻮﺋﻴﻦ ﮀﺎﭘﻲ ﺳﺮﻛﺎري ﮐﻲ ﻗﺎﺋﻢ رﮐﻲ‪ ،‬ﺳﭛ‬ ‫‪ .2‬ﻫﻚ ﻗﺴﻢ ﺟﻮ ﻧﻈﻢ‪ .‬ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﻤﻲ ﺻﻨﻒ ﺟﻲ اﻧﻔﺮادﻳﺖ ﻳﺎ اﻟﮗ‬
‫)‪(2‬‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺻﻔﺤﻲ ﺟﻲ ﻫﻴﭡﻴﺎن ﺑﻤﺒﺌﻲ واري رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮن ﭘﮍﻫﮣﻴﻮن ڏﻧﻴﻮن آﻫﻦ‪”.‬‬ ‫ﺻﻨﻒ ُﻫﺠﮡ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻧﻈﻢ ﺟﻮ ﻣﺨﺼﻮص ﮔﮭﺎڙﻳﭩﻮ ﻳﺎ ﻓﻜﺮ ُﻫﺠﮡ‬
‫ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﭤﻴﻞ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ “ ،‬ﻫﻲ ُﺳﺮ‪،‬‬ ‫ﻻزﻣﻲ ُﻫﺠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ‘ڏﻫﺮ’ ﻧﺎﻟﻲ ﻧﻈﻤﻴﻪ ﺻﻨﻒ ﻛﺎ ﻛﻮﻧﻬﻲ‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ واري ﻧﺴﺨﻲ ۾ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﭨﺮﻣﭗ واري ﻧﺴﺨﻲ ۾ ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ‬ ‫‪ .3‬وارﻳﺎﺳﻲ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ واري ﻣﺎﭤﺮي‪ .‬اِﻫﺎ ﮘﺎﻟﮫ درﺳﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﭔﻦ‬
‫‘ڏاﻫﺮ’ آﻫﻲ‪ .‬ڏﻫﺮ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﺮﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻟﻐﺖ ۾ ﻫﻲ ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪:‬‬ ‫ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ واري زﻣﻴﻦ ﮐﻲ ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻟﻬﺠﻲ ۾ ‘ڏﻫﺮ’ ُاﭼﺎرﺑﻮ‬
‫“‪ “ A kind of tune or verse ; A valley between sand hills‬ﻳﻌﻨﻲ‪”:‬ﻫﻚ‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻫﻲ اﺻﻞ ۾ ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻟﻔﻆ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫)‪(3‬‬
‫ﻗﺴﻢ ﺟﻮ ُﺳﺮ ﻳﺎ ﻧﻈﻢ‪ ،‬وارﻳﺎﺳﻲ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ واري ﻣﺎﭤﺮي “‪.‬‬ ‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ ‘ڏاﻫﺎر’ ُاﭼﺎرﺑﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺎه ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ ‪1950‬ع ۾ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ‬ ‫ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﻋﻠﻲ اﻧﺼﺎري ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ ﺳﺎﻣﻬﻮن آﻳﻮ‪،‬‬
‫ُﻣﻬﺎڳ ۾ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺷﺎه ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﺎ‪ ،‬ﭔﻪ ﭼﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮀﺎﭘﺎ ﻧﻜﺘﻞ ُﻫﺌﺎ‪ .‬ﺟﻦ ﮐﻲ‬ ‫ﺟﻨﻬﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻞ ‘ﺷﺎه ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻮ’ ۾ اﻧﻬﻲ ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ’ ﻟﮑﻴﻮ‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ واري ﻧﺴﺨﻲ ﺷﻬﻪ ڏﺋﻲ ﮀﮇي‪ ،‬ﭘﺮ اﻓﺴﻮس ﺟﻮ ان ﺟﺎ ﻓﻘﻂ ﭨﻲ ُﺟﻠﺪ‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ ‪1947‬ع ﮐﺎن ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮڻ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﺳﺎﻣﻬﻮن ﺷﺎه ﺟﻲ‬
‫ﻧﻜﺘﺎ ‪ ،‬ﺟﻦ ۾ ﺷﺎه ﺟﻲ ُﻣﺴﺘﻨﺪ ‪ُ 30‬ﺳﺮن ﻣﺎن ﻓﻘﻂ ‪ُ 18‬ﺳﺮ اﭼﻲ ﺳﮕﮭﻴﺎ‪ ،‬ﻫﺎﮢﻲ ﻣﺎدري‬ ‫رﺳﺎﻟﻲ ﺟﺎ ﻫﻴﭡﻴﺎن ﻧﺴﺨﺎ ﻣﻮﺟﻮد ُﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫زﺑﺎن ﮐﻲ ﺗﺮﻗﻲ وﭠﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﻣﭡﮍي ﻫﻴﺮ ﻟﮙﻲ آﻫﻲ ۽ ﺷﺎه ﺟﻲ ﻛﻼم ﺟﻲ‪ ،‬ﻗﺪر ﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺑﻠﮍي‪ ‬وارو ﻧﺴﺨﻮ‬
‫زﻳﺎده ﭤﻴﮡ ﻟﮙﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﺷﺎه ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ ﻣﺎرﻛﻴﭧ ۾ ﻣﻠﻲ ﻛﻮﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‬ ‫‪ .2‬ﭜﭧ وارو ﻧﺴﺨﻮ‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ واري ﻧﺴﺨﻲ ﺟﻮن ﭘﮍﻫﮣﻴﻮن ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻗﺎﺋﻢ رﮐﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﺣﺼﻲ ﮐﻲ ﭘﮡ ﺣﺘﻲ‬ ‫‪ .3‬ﺳﻴﻮﻫﮡ وارو ﻧﺴﺨﻮ‬
‫)‪(4‬‬
‫اﻟﻤﻘﺪور ﻻڙي ﺗﻠﻔﻆ ۾ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪”.‬‬ ‫‪ .4‬ﭠﭩﻲ وارو ﻧﺴﺨﻮ‬
‫ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻣﭥﻴﻦ ﭔﻦ ﺣﻮاﻟﻦ ﻣﺎن اِﻫﺎ ﮘﺎﻟﮫ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ‬ ‫‪ .5‬درﭔﻴﻠﻲ ﺟﻲ ﻣﺨﺪوﻣﻦ وارو ﻧﺴﺨﻮ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﻋﺎﻟﻢ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏﻳﮡ ڏﻳﻨﺪي‪ ،‬اﻧﻬﻲ ُﺳﺮ ﺗﻲ اِﻫﻮ ﻧﺎﻟﻮ‬ ‫‪ .6‬ﺑﻤﺒﺌﻲ وارو ﮀﺎﭘﻮ‬
‫ﻛﻴﺌﻦ ﭘﻴﻮ ﺗﻨﻬﻦ ﻃﺮف اﺷﺎرا ﻛﻴﺎ‪ .‬ﻫِﻚ ﺗﻪ اِﻫﻮ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﭨﺮﻣﭗ‬ ‫‪ .7‬ﭨﺮﻣﭗ وارو رﺳﺎﻟﻮ‬
‫واري ﻧﺴﺨﻲ ۾ ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ڏاﻫﺮ’ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﭘﺮﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻮارام ﺟﻲ ﻟﻐﺖ ۾ آﻳﻞ‬ ‫‪ .8‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ وارو رﺳﺎﻟﻮ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻪ ڏﻧﻲ‪ .‬ﻫِﺘﺎن ﺋﻲ ‘ڏاﻫﺮ’ ﻣﺎن ‘ڏﻫﺮ’ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﭰﻴﺮو ﺷﺮوع ﭤﻴﻮ‪.‬‬ ‫‪ .9‬دﻳﻮان ﺗﺎراﭼﻨﺪ ﺷﻮﻗﻴﺮام وارو رﺳﺎﻟﻮ‬
‫ﭘﺮﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻮارام ﺟﻲ ﻣﻌﻨﺎﺋﻦ ﮐﻲ ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ُ ،‬ﻫﻦ ‘ڏﻫﺮ’ ﻟﻔﻆ ﺟﻮن ﭨﻲ‬ ‫‪ .10‬ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ‬وارو رﺳﺎﻟﻮ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﺋﻮن ڏﻧﻴﻮ آﻫﻦ؛‬ ‫ﺑﻌﺪ ۾ ﻣﺴﭩﺮ ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ‪ ‬وارو ﻧﺴﺨﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺜﻤﺎن وارو ﻧﺴﺨﻮ ۽ ﺑﺸﻴﺮ اﺣﻤﺪ‬
‫‪ .1‬ﻫﻚ ﻗﺴﻢ ﺟﻮ ُﺳﺮ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻛﻨﻬﻦ راڳ ﻳﺎ راﮘﮣﻲ‪‬‬ ‫وارو ﻧﺴﺨﻮ ﺑﻪ ﻫﭣ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪ .‬اﻧﺼﺎري‪ ‬ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻞ ‘ﺷﺎه ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﺷﺎھ‬
‫ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ‪ .‬اﺳﺎن اﮘﺘﻲ اﻧﻬﻲ ُﻧﻜﺘﻲ ﺟﻮ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬اِﻧﻬﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎھ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﭜﭧ ﺷﺎھ ‪1998‬ع ۾ ﭘﻬﺮﻳﻮن دﻓﻌﻮ ﺷﺎﻳﻊ ﻛﺮاﻳﻮ‪.‬‬
‫ﻛﻮ راڳ ﻳﺎ راﮘﮣﻲ آﻫﻲ ﺑﻪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪.‬‬ ‫اﻧﺼﺎري ﺻﺎﺣﺐ اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ’ ﮀﻮ ﻟِﮑﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ﻧﻪ ﭴﺎﮢﺎﻳﺎﺋﻴﻦ‪،‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 175‬‬ ‫| ‪176‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫اﻳﺌﻦ ﭤﻮ‪ ،‬ﻫِﻦ ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ڏﻧﻞ ﻣﻌﻨﺎﺋﻦ ﮐﻲ ُﺑﻨﻴﺎد ﺑﮣﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫“ﻛﻨﮉا! ﺗﻮن ﻛﻴﮇو‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﭜﺮﻳﻮ ڍور وﻫﻲ؟‬
‫ﭘﺮﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺎﺣﺐ ﻫِﻚ ﻟﻐﺖ ﺟﻮڙي‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﻫﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻟﻔﻆ ﺟﻮ ُاﻫﻲ ﺳﭛ‬ ‫ﺟﺴﻮد ِن ﺟﻴﮇو‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﻮ ﮔﮇﻳﻮ ﭘﻬﻴﮍو؟‬ ‫َ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﺋﻮن ڏﻧﻴﻮن ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻤﺎج ۾ راﺋﺞ ُﻫﻴﻮن‪ .‬ﻫِﻚ ﺗﻪ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﻣﻮﺟﻮد ُﺳﺮ ُﻫﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ‬ ‫اي ﻛﻨﮉا! ﺗﮇﻫﻦ ﺗﻮن ﻛﻴﮇو ُﻫﺌﻴﻦ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﻣﻬﺮاڻ ﺗﺎر ﭤﻲ وﻫﻴﻮ‪ .‬ﺗﻮﮐﻲ ﻫﺎڻ‬
‫ﺟﻲ ﻛﺮي ﻫﻚ ﻗﺴﻢ ﺟﻮ ُﺳﺮ ﻳﺎ ﻧﻈﻢ ﻣﻌﻨﻲ ﻟﮑﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اِﻫﻮ ﺗﻪ ﻧﻪ ﻟﮑﻴﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ ﻛﻬﮍو ُﺳﺮ‪/‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﺟﺴﻮدن ﺟﻬﮍو ﭘﺎﻧﮅﻳﮍو ﻛﻮ ﮔﮇﻳﻮ آﻫﻲ؟”)‪ (8‬ﻫﻴﭡﻴﺎن ﺣﺎﺷﻴﻲ ۾ ﺟﺴﻮدن ﺟﻲ‬
‫راڳ ﻳﺎ ﻛﻬﮍو ﻧﻈﻢ؟ ﭘﺮ وارﻳﺎﺳﻲ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ واري ﻣﺎﭤﺮي ﺟﻮ اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﺳﺮ ﺳﺎن ﻛﻮ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ‘ﻗﺎﺻﺪ’ ﻟﮑﻲ اﭤﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﭔﺌﻲ‬‫ٰ‬ ‫‘اﻧﻬﻲ‪ ‬ذات ﺟﻲ وﮢﺠﺎرن’ ۽ ﭘﻬﻴﮍو ﺟﻲ‬
‫واﺳﻄﻮ ﺋﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ُ ،‬ﻫﻦ ﺻﺮف ﻟﻔﻈﻲ ﻣﻌﻨﻲ ڏﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﻌﻨﻲ ﮐﻲ آڏواﮢﻲ ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫ﻏﻠﻂ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﺴﻮڌن ﻛﺎ ذات ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﻫِﻚ ﻛﺮدار آﻫﻲ‪ ،‬ﭴﺎم ﺟﺴﻮڌڻ‪ ،‬ﭘﻬﻴﮍو ﺟﻲ‬
‫ُﺑﻨﻴﺎد ﺑﮣﺎﺋﻲ‪ ،‬وڌﻳﻚ واﺿﺢ ﻛﻨﺪي ﻟﮑﻴﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ‪“ ،‬ﭤﺮ ۾ ﭔﻦ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ ۾ ﻣﺎﭤﺮ ﻳﺎ ڏاڍي‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺳﻤﺠﮭﺎﮢﻲ ۾ ﭘﺎﻧﮅﻳﮍو ۽ ﻫﻴﭟ ﺣﺎﺷﻴﻲ ۾ ﻗﺎﺻﺪ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺟﺴﻮڌڻ ﻧﻪ وﮢﺠﺎرو‬ ‫ٰ‬
‫ﻣﭩﻲ‪ ‬واري ﺳﮅي ﻣﻴﺪان ﮐﻲ ‘ڏﻫﺮ’ ﭼﻮﻧﺪا آﻫﻦ‪ (5)”.‬ﻛﻠﻴﺎڻ آڏواﮢﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺮﺗﺐ‬ ‫ﻫﻮ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﺎﻧﮅي ﻫﻮ‪ ،‬۽ ﻧﻪ ﺋﻲ ﻗﺎﺻﺪ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﺴﻮڌڻ ﺟﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﻣﻌﻤﻮر ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ‪“ ،‬‬
‫ﻛﻴﻞ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺳﺎل ﭔﮅاﺋﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ “ ،‬آﮔﺴﭧ ‪1958‬ع ۾‪ ،‬ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﻛﺘﺎب ﮔﻬﺮ‬ ‫ﺟﺴﻮڌڻ ﻣﻬﮍاﮢﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻛﻦ ﻣﺆرﺧﻦ ﺟﺴﻮڌڻ آﮔﺮﻳﻮ ﭘﮡ ﻛﻮﭠﻴﻮ ۽ ﻛﻴﺘﺮن ﻟﻴﮑﻜﻦ‬
‫وارن ﺻﺎﺣﺒﻦ ﺟﻲ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ‬ﻫﻴﭟ‪ ،‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﻞ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﻧﺴﺨﻮ‬ ‫وري ﺟﺴﻮڌڻ ﻣﻬﮍاﮢﻲ ﮐﻲ ﺟﺪا ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻗﺮار ڏﻧﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﺻﻞ ۾ ﺟﺴﻮڌڻ اﻫﻮ ﻫﻚ ﺋﻲ‬
‫)‪(6‬‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬زﻳﺐ ۽ زﻳﻨﺖ ﺳﺎن ﮀﭙﺠﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻴﻮ”‪.‬‬ ‫)‪(9‬‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻬﮍاﮢﻲ ﺳﻨﺪس ﭘﺎڙو ﻫﻮ ۽ آﮔﺮﻳﻮ )آﮘﮍﻳﻪ( ﺳﻨﺪس وڏن ﺟﻮ ﭘﻴﺸﻮ ﻫﻮ‪”.‬‬
‫ﻋﻼﻣﻪ آ‪ ‬آ‪ ‬ﻗﺎﺿﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻞ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ’ڏﻫﺮ’ ﭴﺎﮢﻴﻮ‬ ‫ﺟﺴﻮڌڻ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ اﻳﺮاﺿﻲ ﭔﮅاﺋﻴﻨﺪي ﻣﻌﻤﻮر ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﮀﺎﭘﻮ‪1961‬ع ۾ ﺷﺎﻳﺢ ﭤﻴﻮ ﻫﻮ‪.‬‬ ‫“ﭤﺮﭘﺎرﻛﺮ ۽ ﺑﺪﻳﻦ ﺿﻠﻌﻦ واري اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﻫﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ ﺳﭙﻮٽ ﺷﺨﺼﻦ ﭴﺎم‬
‫آڏواﮢﻲ ﺻﺎﺣﺐ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﮫ ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ﺑﮣﺎﺋﻴﻨﺪي ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎھ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﮐﻲ ڏﻫﺮ ﻣﺎن‬ ‫ﺟﺴﻮڌڻ ﻣﻬﺮاﮢﻲ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ رﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﭘﺎري ﻧﻨﮕﺮ ﮐﺎن وﭠﻲ ﭘﭩﻴﻬﻞ ﺗﺎﺋﻴﻦ رﻫﻲ‪.‬‬
‫ﮔﺬرﻧﺪي ﺟﻴﻜﻲ ﺧﻴﺎل آﻳﺎ‪ُ ،‬اﻫﻲ‪ ،‬ﻫِﻦ ُﺳﺮ ۾ رﮐﻴﺎ وﻳﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﮫ ﮐﻲ ﻣﻀﺒﻮط‬ ‫ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﭘﭩﻴﻬﻞ ﺟﻲ ﻛﻨﺎري ﺟﺴﻮڌڻ ﺟﻲ وڏن ﺟﻮ آﺑﺎد ﻛﻴﻞ ﺷﻬﺮ آﮘﮍي ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ‬
‫ﻛﻨﺪي‪‘ ،‬ڏاﻫﺮ’ ﮐﻲ ‘ڏﻫﺮ’ ﻃﺌﻲ ﻛﺮڻ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺟﻲ ﻣﻀﻤﻮن ﺗﻲ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪي‬ ‫ﮐﻨﮉر اڄ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪’.‬آﮘﮍي’ ﺷﻬﺮ اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ﻣﺸﻬﻮر ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ﺟﺴﻮڌڻ ﺟﺎ وڏا‪،‬‬
‫ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻫﻦ ُﺳﺮ ﺗﻲ اِﻫﻮ ﻧﺎﻟﻮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺮي آﻳﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ُان ۾ ﺳﻤﺎﻳﻞ ﺧﻴﺎل‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫ﻟﻮﻫﺎرﻛﻮ ﻛﻢ ﻛﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺑﻪ‪ ،‬ﺗﺮارﻳﻮن ﭠﺎﻫﮡ ﺳﻨﺪن ﺧﺎص ﭘﻴﺸﻮ ﻫﻮ ۽ اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ ﻫﻦ ڏﻫﺮ ﻣﺎن ﻟﻨﮕﻬﻨﺪي آﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬اﮘﻲ ُاﺗﺎن درﻳﺎﻫﻪ وﻫﻨﺪو ﻫﻮ ۽‬ ‫)‪(10‬‬
‫ﭘﻴﺸﻲ ﺟﻲ ﻛﺮي ُاﻫﻲ ‘آﮘﮍﻳﺎ’ ﺳﮇﺑﺎ ﻫﺌﺎ‪”.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻮﻛﺎري ﻣﺎل اﻳﻨﺪو وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬ﺟﺴﻮدا ُﺟﻨﮓ واﭘﺎري ﻫﻮا‪ .‬اﻓﺴﻮس ﺟﻮ ﻫﻴﺌﻨﺮ ُاﺗﻲ‬ ‫ﺟﺴﻮڌڻ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﺷﺎه ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮ ڏاﻫﺮ ﺟﻲ ُﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺘﻦ ۾ ﻫﻴﭡﻴﻦ رﻳﺖ ﻛﻴﻮ‬
‫ﺳﭷ ﻟﮙﻲ ﭘﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻧﻪ درﻳﺎﻫﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻜﮍي‪ ،‬ﻧﻪ ﺟﺴﻮدا‪ ،‬ﻧﻪ ُﺳﻮﻧﮕﻲ‪ُ .‬اﺗﻲ ﻫﻴﻨﺌﺮ رﮘﻮ‬ ‫آﻫﻲ‪.‬‬
‫)‪(7‬‬
‫ﻛﻨﮉن ﺟﺎ وڻ ۽ َاڪ ﭰﻼرﻳﺎ ﭘﻴﺎ ڏﺳﺠﻦ‪”.‬‬ ‫“ﺟﺴﻮدن ﺟﻴﮇو‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﻮ ڏﭠﻮ ﭘﻬﻴﮍو‪.‬‬
‫آڏواﮢﻲ‪ ‬ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬ﻧﻪ ﺻﺮف ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏاﻫﺮ ﻣﺎن ڏﻫﺮ ﻛﻴﻮ‪ ،‬۽ ﻫﺮوﭜﺮو ﭔﻦ ﭜﭩﻦ‬ ‫ﺟﺴﻮدن ﺟﻬﮍا ﻳﺎر‪ ،‬ﭘﺌﺎ وﻳﺮ وﻣﺎس ۾‪.‬‬
‫ﺟﻲ وچ واري ﻣﺎﭤﺮي‪ ‬ﻣﻼﻳﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ‘ﺟﺴﻮڌڻ’‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻫِﻦ ُﺳﺮ ﺟﻲ اﻫﻢ ﻛﺮدارن ﻣﺎن‬ ‫آﻫِ ِﻢ اوﻻﻛﻮ‪ ،‬ﺟﺴﻮدن ﺟﻮ ﺟﺎن ۾‪.‬‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ‘ﺟﺴﻮدن’ ﻟﮑﻲ‪ ،‬ان ﺟﻲ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﮡ ﻏﻠﻂ ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪ .‬رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﺑﻴﺖ ۽ ان‬ ‫)‪(11‬‬
‫ﺗﻮر‪ ،‬ﻫﻮ ﺟﺴﻮدن ﺳﻴﻦ‪”.‬‬ ‫ﺗﺎز ُﻳ ِﻦ ُ‬
‫ﺗﮇﻫﻴﻦ ِ‬
‫ﺟﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن ﻣﻌﻨﻲ ڏﻳﻨﺪي‪ ،‬ﻟِﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬ ‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ آڏواﮢﻲ‪ ‬ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎن اڳ ۾ ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻫِﻦ ُﺳﺮ ﺟﻲ ﻣﻀﻤﻮن‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 177‬‬ ‫| ‪178‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﻟﮑﻲ ﮀﮇﻳﻮ ُﻫﻴﻮ‪ُ ،‬ﻫﻦ ﻛﭥﻲ ﺑﻪ‪ ،‬ﭤﺮ ﻳﺎ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ واري ﻣﺎﭤﺮي ۽‬ ‫ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ” ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ اﺻﻞ ﻣﻮل ۽ ﻣﺘﻮ ﺑﻪ ﻫﻦ ُﺳﺮ ۾ ﻏﺎﻓﻞ اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ُﺳﺠﺎڳ‬
‫وري اﻫﻲ ﺧﻴﺎل ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﮐﻲ ڏﻫﺮ ﻣﺎن ﮔﺬرﻧﺪي آﻳﺎ‪ ،‬اﻫﮍو ﻛﻮ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﻧﻪ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻮ‬ ‫ﻛﺮڻ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻪ ﻫﻦ وﻗﺖ ﺟﮇﻫﻦ آرام آﻫﻲ‪ ،‬ﻋﻴﺶ ۽ ﻓﺮﺣﺖ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻪ ﺗﻮن ﻏﺎﻓﻞ وﻳﭡﻮ‬
‫ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻫﻦ ُﺳﺮ ۾ ُﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺿﻮﻋﻦ ﺗﻲ ﺑﻴﺖ ڏﻧﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﻬﺮﻳﻦ داﺳﺘﺎن ۾ ﻛﻨﮉي‬ ‫)‪(15‬‬
‫آﻫﻴﻦ‪ُ ،‬اﻫﻲ وﻗﺖ ﺟﮇﻫﻦ ﮔﺬري وﻳﻨﺪا‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﻫﭣ ﻫﮣﻨﺪﻳﻦ‪”.‬‬
‫ﮐﻲ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﭤﻲ ُان ﮐﺎن ﺧﺒﺮون ورﺗﻴﻮن وﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬۽ ﻣﭿ ﮐﻲ وﺟﮫ وﭸﺎﺋﻲ ﭘﺎڻ ﮐﻲ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﻮر ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﺳﺮ ڏﻫﺮ ﺟﻲ ﺷﺮح ﻟﮑﻨﺪي‪ ،‬ﻧﻪ ﺻﺮف ﻧﺎﻟﻲ ۽ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻲ‬
‫ﺗﺎﻧﮕﮭﻲ ﭘﺎﮢﻲ ۾ ﻣﻮت ﺟﻲ ﺷﻜﺎر ﭤﻴﮡ ﺗﻲ ﺗﻨﺒﻴﻬﻪ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﺌﻲ داﺳﺘﺎن ۾‬ ‫ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن آڏواﮢﻲ‪ ‬ﺻﺎﺣﺐ واري ﺳﺎﮘﻲ ﻏﻠﻄﻲ دﻫﺮاﺋﻲ ﭘﺮ‪ ،‬ﺟﺴﻮڌڻ ﮐﻲ ﺟﺴﻮدن‬
‫رﺳﻮل ﻛﺮﻳﻢ ﺟﻦ ﮐﻲ ﻫﻜﻞ ۾ ﺣﺎﻣﻲ ﭤﻴﮡ ﻻ‪ ‬اﻟﺘﺠﺎﺋﻮن ﻛﻴﻮن وﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺧﺪا ﮐﺎن‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﻟﮑﻲ‪“ ،‬ﻣﺤﺼﻮل وﭠﻨﺪڙ ﻛﺎﻣﻮرن‪ ،‬وﮢﺠﺎرن ۽ ﺟﺴﻮدن ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻦ‬ ‫ٰ‬ ‫ﻟﮑﻲ‪ ،‬ﺳﺎﮘﻲ‬
‫ﻛﺠﮫ ﺳﺴﺌﻲ ﺟﻲ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﺣﺎﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﺣﻘﻴﻘﺘﻮن‬ ‫ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻴﻮن ﻣﮝﻴﻮن وﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬۽ ُ‬ ‫)‪(16‬‬
‫ﺟﻮ وڏو ﭼﻬﭽﭩﻮ ﻫﻮﻧﺪو ﻫﻮ‪”.‬‬
‫ڏﻧﻴﻮن وﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﭨﺌﻲ داﺳﺘﺎن ۾ ﻣﺎﻟﻚ ﮐﻲ ﮔﮭﮣﻲ ﺳﻤﻬﮡ ﮐﺎن ﻣﻨﺢ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﭥﻲ ذﻛﺮ ﻛﻴﻞ ﻧﺴﺨﻦ ۽ ﮀﺎﭘﻲ رﺳﺎﻟﻦ ﺳﺎن ﮔﮇ ۽ ﭔﻴﻦ رﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ “ﮘﺎﮢﻴﭩﻲ‬
‫۽ اﮔﮭﻮر ﻧﻨﮉ ﻣﺎن ﺟﻴﻜﻲ ُاﮔﺮا ﻧﺘﻴﺠﺎ ﻧﻜﺮن ﭤﺎ‪ ،‬ﺗﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭼﻮﭤﻴﻦ‬ ‫ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﮐﺎن اٺ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﮀﺎﭘﺎ‪ ،‬ﻧﺎﺋﻮن ڊاﻛﭩﺮ ﭨﺮﻣﭗ وارو ﻧﺴﺨﻮ‪ ،‬ڏﻫﻮن ﭼﻮوﻳﻬﻦ‬
‫ﻛﻮﻧﺠﮍﻳﻦ ﺟﻲ ﻣﻴﻞ ﻣﻴﻼپ ۽ َﭔﮅي‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﺮڻ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺳﺎﮢﻦ ﺷﻜﺎرﻳﻦ‬ ‫داﺳﺘﺎن ۾ ُ‬ ‫ﺳﭩﻦ وارو ﻗﺪﻳﻢ ﮀﺎﭘﻮ‪ ،‬ﻳﺎرﻫﻮن ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺑﺨﺘﻴﺎرﭘﻮري‪ ‬وارو ﻧﺴﺨﻮ‪ ،‬ﭔﺎرﻫﻮن ﺑﺮﭨﺶ‬
‫ﺟﻲ ُﻇﻠﻢ ﺟﻮ اﺣﻮال ڏﻧﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﻴﺌﻦ ﺷﻜﺎري ﻛﺎ ﻛﻮﻧﺞ ﻣﺎري ﭤﻮ‪ .‬۽ ﭔﻴﻮن‬ ‫ﻣﻴﻮزﻳﻢ وارو ﻧﺴﺨﻮ‪ ،‬ﺗﻴﺮﻫﻮن ﻗﺎﺿﻲ اﺣﻤﺪ وارو ﻣﻨﺘﺨﺐ‪ ،‬ﭼﻮڏﻫﻮن ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‬
‫ﻛﻮﻧﺠﻮن ُان ﺟﻲ اوﺳﻴﺌﮍي ۾ داﮢﻮ ﭘﺎﮢﻲ ﻧﻪ ﭤﻴﻮن ﮐﺎﺋﻦ ۽ ﭘﻴﺌﻦ‪ .‬آﺧﺮ ۾ ﻻﮐﻲ ۽ ﺳﻨﺪس‬ ‫وارو ﮀﺎﭘﻮ‪ ،‬ﭘﻨﮅرﻫﻮن ﺧﺎﻧﺒﻬﺎدر ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺪﻳﻖ وارو ﮀﺎﭘﻮ ۽ ﺳﻮرﻫﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺜﻤﺎن‬
‫)‪(12‬‬
‫ﮔﮭﻮڙي ﻟﮑﻲ ﺟﻮ اﺣﻮال ڏﻧﻞ آﻫﻲ‪”.‬‬ ‫ڏﻳﭙﻼﺋﻲ‪ ‬وارو ‪1951‬ع وارو ﮀﺎﭘﻮ‪ ،‬اﻫﮍا ﮀﺎﭘﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﺳﭝﻨﻲ ۾ ﺳﺮ ڏاﻫﺮ ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫آڏواﮢﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻛﻦ ﭔﻴﻦ ُﻣﺮﺗﺒﻦ ﺑﻪ اﻧﻬﻦ ﺳﺒﺒﻦ ۽ ﻣﻌﻨﺎﺋﻦ ُﺑﻨﻴﺎد ﺑﮣﺎﺋﻲ‬ ‫ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﮀﺎﭘﻲ رﺳﺎﻟﻦ ﻣﺎن ﻓﻘﻂ اﭠﻦ رﺳﺎﻟﻦ ۾ ﺳﺮ ڏﻫﺮ ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻦ ﻣﺎن ﻓﻘﻂ ﺗﺎرا‬
‫ﻟِﮑﻴﻮ‪ .‬ﻓﻘﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺎﺳﻢ راﻫﻤﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ُﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻞ ‘ﺷﺎھ ﺟﻲ ﮔﻨﺞ’ ۾ ﻟِﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺷﻮﻗﻴﺮام وارو رﺳﺎﻟﻮ ‪1900‬ع ﺟﻮ ﮀﭙﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﺳﭛ رﺳﺎﻻ ‪1950‬ع ۽ ان ﮐﺎن‬
‫ﻣﻌﻨﻲ وارﻳﺎﺳﻮ ﭘﭧ‪ .‬ڏﻫﺮ ﺳﮅو ﻋﻼﺋﻘﻮ‪ .‬ﻫﻦ ُﺳﺮ ۾ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر‬ ‫ٰ‬ ‫“ڏﻫﺮ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫ﭘﻮ‪ ‬واري وﻳﺠﮭﻲ دور ﺟﺎ ﮀﭙﻴﻞ آﻫﻦ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ﻗﺪﻳﻢ رﺳﺎﻟﻦ ۽ ﮔﮭﮣﻦ رﺳﺎﻟﻦ‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲﷺ ﺟﻦ ﮐﻲ ﭘﻜﺎر‬ ‫ٰ‬ ‫ﻛﻮﻧﺠﻦ ۽ روﻧﺠﻬﻦ ﮐﻲ ﮘﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ُﺳﺮ ۾ ﻣﺤﺒﻮب‬ ‫ﮐﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ڏﺑﻲ ۽ ﻫﻦ ﺳﺮ ﮐﻲ ﺳﺮ ڏﻫﺮ ﻧﻪ ﺑﻠﻚ ﺳﺮ ڏاﻫﺮ ﺳﮇﺑﻮ‪ (17)”.‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺳﮕﻬﮍ‬
‫ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭴﺎم ﻻﮐﻮ ۽ اوڏڻ ﮐﻲ ﺑﻪ ﮘﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ُﺳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺿﻮﻋﻦ ﺗﻲ‬ ‫ﺣﺎﺟﻲ اﻟﻬﺪاد ﺟﻨﺠﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﻛﻼم ﺳﻬﻴﮍي ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﮔﻨﺞ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﮀﭙﺮاﻳﻮ‪،‬‬
‫)‪(13‬‬
‫آﻫﻲ‪”.‬‬ ‫ﺟﻴﻜﻮ ﻛﻮﻳﺘﺎ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‪ ،‬ﭔﻴﻮ ﮀﺎﭘﻮ ‪2008‬ع ۾ ﮀﺎﭘﻴﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ۾‪ ،‬ﺣﺎﺟﻲ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻣﺸﺘﺎق ﻣﻴﻤﮡ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ُﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻞ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’ ۾ ﻟﮑﻲ‬ ‫ٰ‬ ‫ﻏﻼم‬ ‫اﻧﻬﻲ ُﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ’ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ڏﻫﺮ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ ﭔﻦ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ واري ﺳﺨﺖ ﻣﭩﻲ واري ﻣﺎﭤﺮي ﻳﺎ ﻣﻴﺪان ﮐﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮر ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ ﺟﻲ ﺧﻴﺎل ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻪ اﺻﻞ ﻟﻔﻆ ڏاﻫﺮ ﻫﻴﻮ ﺟﻴﻜﻮ اﭼﺎر ﮐﻲ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﮇﻫﻦ ﻫﻦ واري‪ ‬ﮐﺎن ﮔﺬرﻳﻮ ﺗﻪ اﺗﻲ ﺑﻴﭡﻞ ﻛﻨﮉي ﮐﻲ ڏﺳﻲ ُاﺗﻲ اڳ‬ ‫ﻧﻨﮃو ﻛﺮي اﭼﺎرڻ ﺳﺎن ڏﻫﺮ ﭤﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻟﺴﺎﻧﻲ ﭰﻴﺮن ﺟﻲ ﻣﺜﺎﻟﻦ ﺳﺎن وﺿﺎﺣﺖ ﻛﻨﺪي‬
‫وﻫﻨﺪڙ واﻫﻪ ۽ ﺳﺎوڪ ﺟﻮ ﺧﻴﺎل آﻳﺲ ۽ ﻛﻨﮉي ﺳﺎن وﻳﻬﻲ رﻫﺎڻ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ ﻫﻴﻨﺌﺮ ﻫﻮ‬ ‫ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻟﺴﺎﻧﻴﺎت ﺟﻲ داﺋﺮي ۾ ﭔﻨﻬﻲ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻮ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﺒﻮ ﺗﻪ ڏﻫﺮ ﻟﻔﻆ‪ ،‬ڏاﻫﺮ ﺟﻮ‬
‫ﮀﺎ ﻣﺤﺴﻮس ﻛﺮي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪(14)”.‬‬ ‫ﻣﺨﻔﻒ )ﻧﻨﮃو ﻛﻴﻞ( ڏﺳﮡ ۾ اﻳﻨﺪو‪ .‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ڏاﻫﺮ ان ﻫﻢ وزن ﻛﺌﻴﻦ ﻟﻔﻆ ﻣﻠﻦ‬
‫“اﮘﺘﻲ اﻧﻬﻲ ُﺳﺮ ﺟﻲ ﻓﻜﺮ ۽ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن‬ ‫ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﺎ ﻣﺨﻔﻒ ﭘﮡ ڏﻫﺮ ﺟﻬﮍا ﭤﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ واﻫﺮ ﻣﺎن وﻫﺮ ۽ ﭤﺎﻫﺮ ﻣﺎن ﭤﻬﺮ ﻟﻔﻆ ﺟﮍﻳﺎ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 179‬‬
‫آﻫﻦ‪ .‬اﻫﮍي ﻃﺮح ﺳﺎﮘﻲ داﺋﺮي ۾ ﻟﻮﻫﺎر ﻣﺎن ﻟﻮﻫﺮ‪ ،‬ﻣﻴﻬﺎر ﻣﺎن ﻣﻴﻬﺮ‪ ،‬ڏاﺗﺎر ﻣﺎن ڏاﺗﺮ‬
‫ﻟﻔﻆ ﭠﻬﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬اﺳﻦ وٽ اٺ ﺑﻪ ڏاﻫﺮي ﻗﻮم ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﻋﺎم ﻃﺮح ڏﻫﺮي ﺳﮇﻳﻮ‬
‫)‪(18‬‬
‫وﭸﻲ ﭤﻮ‪”.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ واﺿﺢ ﻛﻨﺪي‬ ‫ٰ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮر ﺻﺎﺣﺐ ‘ڏاﻫﺮ’ ﻟﻔﻆ ﺟﻮ اﺷﺘﻘﺎق ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﺳﻨﺪس‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﮅ ﺳﻤﺎ ﻳﺎ ڏس ﭘﺘﻮ ڏﻳﮡ وارو‪ .‬ﻫﻲ ﻟﻔﻆ‬ ‫ٰ‬ ‫ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ت‪“ ،‬ڏاﻫﺮ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﻫﻲ ﺧﺒﺮﭼﺎر‪ ،‬اﻫﭹﺎڻ‪،‬‬ ‫ٰ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﺮح ‘ڏاھ’ ﻟﻔﻈﻦ ﻣﺎن ﻧﻜﺘﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫َ‬
‫ڏس‪ ،‬ﭘﺘﻮ‪ ،‬ﺳﮅ ﺳﻤﺎ وﻏﻴﺮه‪ .‬ﻟﺴﺎﻧﻴﺎﺗﻲ ﭜﭷ ﮔﮭﮍ ﻣﻮﺟﺐ ‘ڏاھ’ ﺟﻲ ﭘﻮﺋﺘﺎن ار ﺣﺮف‬
‫ﻣﻼﺋﮡ ﺳﺎن )ڏاﻫ ار( ڏاﻫﺮ ﻟﻔﻆ ﭠﻬﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺸﻬﻮر ﺳﻨﮅي ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ‬
‫ﻗﺪﻳﻢ ﺳﻨﮅي ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﻗﺪﻳﻢ دور ﮐﺎن ﺳﻨﮅ ﺟﻮن ﻗﻮﻣﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اوﻻد ﺗﻲ‬
‫)‪(19‬‬
‫رﮐﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪”.‬‬
‫ﻣﭥﻴﻦ ﺣﻮاﻟﻦ اِﻫﻮ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬ڏاﻫﺮ ﻳﺎ ڏﻫﺮ ﺟﻮ ُﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﮐﻲ آڏواﮢﻲ‬ ‫ٰ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﺋﻮن ڏﻧﻴﻮن‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﭔﻦ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ واري ﻣﺎﭤﺮي‪ ‬واري‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺑﻨﻴﺎد ﺑﮣﺎﺋﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ُﺳﺮ ﺳﺎن ﮘﻨﮃﻧﺪي ﻟﮑﻴﻮ ﺗﻪ ﺷﺎھ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ ڏﻫﺮ واﭼﺎن‬
‫ﮔﺬرﻧﺪي ﺟﻴﻜﻲ ﺧﻴﺎل آﻳﺎ‪ ،‬ﺳﻲ ﺑﻴﺖ ﻫِﻦ ُﺳﺮ ۾ رﮐﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﭘﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺮﺗﺒﻦ‬
‫ﻛﺠﮫ وڌﻳﻚ ﺳﻮﭼﮡ ﺟﻲ‪ ،‬اِﻫﻮ ﺋﻲ ﺧﻴﺎل ﺑﺮﻗﺮار رﮐﻴﻮ ۽ اڄ ﺟﺎ ُﻣﺤﻘﻖ ﺑﻪ اﻧﻬﻲ‪‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻨﺎ ُ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺗﻲ ﻣﺘﻔﻖ آﻫﻦ‪ .‬اِﻫﺎ ﻛﻬﮍي ﮘﺎﻟﮫ ﭤﻲ ﺟﻮ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﮙﮫ ﺗﻲ وﻳﭡﻮ ُﻫﺠﻲ‪ُ ،‬ﺳﺘﻮ‬ ‫ٰ‬
‫ُ‬
‫ُﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻛﻮ ﻛﻢ ﻛﻨﺪو ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﭘﻨﮅ ۾ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻪ اﺗﻲ ان ﮐﻲ ﺟﻴﻜﻲ ﺧﻴﺎل اﭼﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺗﻪ ُان‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ﺟﮙﮫ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﭘﻮﻳﺎن اﻧﻬﻲ ُﺳﺮ ﻳﺎ ﺻﻨﻒ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ رﮐﺠﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻳﺌﻦ ُﻫﺠﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪‬‬
‫ﮔﮭﺮﺟﻦ‪ ،‬ﺟﻮ ﺷﺎھ‬ ‫ُﺳﺮ ﭘﻮﭠﻮ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﭔﻴﮍي‪ُ ،‬ﺳﺮ ﮔﮭﻮڙي‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻛﺮاڙ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﭜﭧ وﻏﻴﺮه ﺑﻪ ُﻫﺠﮡ ُ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ اﻧﻬﻦ ﺟﮙﻬﻦ ﺗﻲ ﻫﻮﻧﺪي ﺧﻴﺎل آﻳﺎ ﻫﻮﻧﺪا‪ .‬۽ ﭔﻲ ﮘﺎﻟﮫ ﺗﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﻬﮍي‬
‫ﺧﺒﺮ ﺗﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﮐﻲ ﻛﻬﮍو ﺧﻴﺎل ﻛﻬﮍي ﺟﮙﮫ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬۽ ﻛﻴﻔﻴﺖ ۾ آﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اِﻫﻮ‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻮ اﻧﺪروﻧﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﻪ ﻫﻮ ﻛﻬﮍي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺟﻮ اﻇﻬﺎر ﻛﮇﻫﻦ‪ ،‬ﻛﭥﻲ ۽‬
‫ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻮ ﻛﺮي‪ .‬اِﻫﻮ اﻧﻬﻲ ﺟﻮ ﺗﺨﻴﻞ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻫﻮ ﻛﻨﻬﻦ واﻗﻌﻲ ﮐﻲ‬
‫ﺗﻤﺜﻴﻞ ﻃﻮر ﭘﻴﺶ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﺿﺮوري ﻧﺎﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻮ اﻧﻬﻲ‪ ‬واﻗﻌﻲ ﺟﻮ اﮐﻴﻦ ڏﭠﻮ ﮔﻮاھ‬
‫ُﻫﺠﻲ ۽ ﺟﺘﻲ واﻗﻌﻮ روﻧﻤﺎ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ُ ،‬اﺗﻲ ﺋﻲ ﭠﻬﻪ ﭘﻬﻪ ﺷﺎﻋﺮي ﻛﺮڻ ﺷﺮوع ﻛﺮي ﮀﮇي‪،‬‬
‫| ‪180‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫)اِﻫﻮ ﺗﻪ ﻟﻮڪ ادب ﺟﻲ ﺻﻨﻒ ‘واﻗﻌﺎﺗﻲ ﺑﻴﺖ’ ﭤﻴﺎ( ۽ ﭘﻮﻳﺎن ﭔﻴﺎ وري اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺷﺎﻋﺮي‪‬‬
‫ﮐﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻫﻨﮅ ﻳﺎ ﺟﮙﮫ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻋﻨﻮان ﺳﺎن ﺳﭹﺎﮢﻴﻦ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻳﺌﻦ ُﻫﺠﻲ ﺗﻪ‬
‫ﭜﭩﺎﺋﻲ ﻛﺮﺑﻼ ﺟﻮ ﻣﻴﺪان ﻧﻪ ڏﭠﻮ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﺴﺌﻲ ﺳﺎن ﭘﻨﮅ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻪ ُﺳﻬﮣﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﮔﮇ ﮔﮭﮍو‬
‫ﮐﮣﻲ درﻳﺎھ ۾ ﮔﮭﮍﻳﻮ وﻏﻴﺮه ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ اﻧﻬﻦ ُﺳﺮن ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ﻣﺎﮘﻦ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ُﺳﺮ ڏﻫﺮ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﭔﻦ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ واري ﻣﺎﭤﺮي‪ ‬ﺳﺎن ﻛﻮ ﺗﻌﻠﻖ‬
‫ﻧﺎﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬اﺳﺎن اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﺳﺮ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺟﺎ ﺳﺒﺐ ُﺳﺮ ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﻳﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﮘﻮﻟﻬﻴﻨﺪاﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫ُﺳﺮ ڏﻫﺮ ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺳﭝﺌﻲ ﻣﺤﻘﻖ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺧﻴﺎل ﺟﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻪ‬
‫اﻧﻬﻲ ُﺳﺮ ۾ ﻛﻮ ﻫِﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﺧﻴﺎل ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺮ داﺳﺘﺎن ﺟﻮ ﻣﻮﺿﻮع اﻟﮗ اﻟﮗ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ذات اﻻﻫﻲ ﺟﻲ ذﻛﺮ ۽ ﻳﺎد‬
‫اﻻﻫﻲ ۾ ورﺗﻞ دﻟﻴﻦ ﻃﺮﻓﺎن ﺣﻤﺪ ۽ ﺛﻨﺎ ﮐﻲ‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ وﻗﺖ ﮐﺎن وﭠﻲ ﺻﻮﻓﻴﻦ ۽ دروﻳﺸﻦ‬
‫ﺟﻲ ﺳﻤﺎع وارﻳﻦ ﻣﺤﻔﻠﻦ ۾ ‘ﺳﺮ ڏﻫﺮ’ ۾ آﻻﭘﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﻫﻦ ُﺳﺮ ﺟﻲ ﭘﻬﺮﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﺟﻮ‬
‫ﻣﻮﻟﻲ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺟﻲ ﺻﻔﺖ ۽ ﺳﺎراﻫﻪ ۽‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺋﻲ آﻫﻲ ﺳﺎري ﺟﻬﺎن ﺟﻲ ﺧﺎﻟﻖ ۽ ﭘﺎﻟﮣﻬﺎر ٰ‬
‫ﺳﻨﺪس ﻣﻬﺮ ۽ ﭔﺎﺟﻬﻪ ﻻ‪ ‬دﻋﺎ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻟﺤﺎظ ﺳﺎن‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺑﻴﺘﻦ ﮐﻲ ﻓﻘﻴﺮن ذﻛﺮ ﻃﻮر ُﺳﺮ‬
‫ڏﻫﺮ ۾ آﻻﭘﻴﻮ‪ .‬ﺳﺎري ﺟﻬﺎن ﺟﻲ ﺧﺎﻟﻖ ۽ ﭘﺎﻟﮣﻬﺎر ﺟﻲ وڏاﺋﻲ ۽ واﮐﺎڻ ﺳﺎن ﮔﮇ‪ ،‬ﻫﻦ‬
‫زﻣﻴﻦ ﺗﻲ اﻧﺴﺎن ﻋﺎرﺿﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﮐﻴﺲ ﺗﺮﻏﻴﺐ ڏﻧﻞ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻲ‬
‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻫﻚ ﻋﺎرﺿﻲ ﻣﻨﺰل آﻫﻲ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﺠﻬﺎﻧﺪي ﺟﻮ ﻣﺎڳ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ڊﮔﻬﻴﻮن‬
‫رﭤﺎﺋﻮن رﭤﮡ ۽ وڏﻳﻮن اﻣﻴﺪون رﮐﮡ ﺑﻲ ﺳﻮد آﻫﻦ‪ .‬ﻧﻨﮉ ۽ ﻏﻔﻠﺖ ﺑﺪران ﺑﻴﺪاري ۽‬
‫ﺳﺠﺎﮘﻲ واري ﺣﺎﻟﺖ ۾ ﻫﺠﮡ ﺿﺮوري آﻫﻲ‪ .‬اﻫﺎ ﺳﺠﺎﮘﻲ ۽ ﺑﻴﺪاري ڌﮢﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻳﺎد‬
‫ﻛﺮڻ ﺳﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﭤﻴﻨﺪي‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﭔﺌﻴﻦ ۾ ﺟﺴﻮڌڻ آﮔﺮي ﺟﻲ دؤر ۾ ﭘﭩﻴﻬﻞ درﻳﺎﻫﻪ ۾ ﭘﺎﮢﻲ ﺟﻲ ﻣﻮج‬
‫ﺳﺒﺒﺎن ﻣﻠﻚ ۾ آﺑﺎدي ۽ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ۽ ان ﺑﻌﺪ وري ﭘﭩﻴﻬﻞ ۾ ﭘﺎﮢﻲ ﮔﮭﭩﺠﮡ ۽‬
‫ُﺳﻜﮡ‪ ،‬ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ ﻟﮇڻ ۽ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﭰﭩﮡ ﻫﻦ داﺳﺘﺎن ﺟﻮ ﻣﮑﻴﻪ ﻣﻮﺿﻮع آﻫﻲ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﭨﺌﻴﻦ ۾ اﮘﻴﻦ وﻗﺖ ﺟﻲ وڏي ارڏي ۽ اﮢﭩﺮ ﺳﺮدار ﻻﮐﻲ ﭰﻼﮢﻲ ﺟﻲ ﮘﮣﺖ‬
‫ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ۽ ڏاڍاﻳﻦ ﺟﺎ اﻫﭹﺎڻ ڏﻧﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﮘﮡ اﻫﻮ ﻫﻮ ﺟﻮ ﻏﺮﻳﺐ اوڏڻ ﺳﺎن دل‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 181‬‬
‫ﻻﺗﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬اوڏن ﺟﻲ ﻟﭳ ﭘﺖ رﮐﻴﺎﺋﻴﻦ ۽ ﮐﻴﻦ ﭘﺎڻ وٽ اﺟﮭﻮ ۽ اوٽ ڏﻧﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﺳﻨﺪس‬
‫ڏاڍاﺋﻲ اِﻫﺎ ﻫﺮ ﻃﺮف ُﻫﻼﺋﻮن ﻛﺮي ﻣﺎل ﭰﺮي‪ ،‬ﻛﺎﺟﻲ راﭴﻦ ﮐﻲ ﻟﮇاﻳﺎﺋﻴﻦ‪ .‬رﻳﭕﺎرﻳﻦ ۽‬
‫ﺟﺎڙﻳﺠﻦ ﺟﺎ ﺗﻪ وڳ ﻛﺎﻫﻴﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﭘﺮ ُاﻫﻲ راڄ ﺟﻴﻜﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺣﺎﻛﻢ را‪ ‬ﮐﻨﮕﻬﺎر‬
‫ﺟﻲ ﭘﻨﺎﻫﻪ ﻫﻴﭟ ﻫﺌﺎ ﺗﻦ ﺟﻮ ﺑﻪ ﻟﻮڙﻳﻮن ﻫﻨﻴﺎﺋﻴﻦ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﭼﻮﭤﻮن ﺳﻨﮕﻬﺎرن ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎﻟﺪارن ﺟﻮ وڏي ﭼﺎﻫﻪ ﺳﺎن ﻣﺎل ﭼﺎرڻ ۽ ﭼﺎرڻ‬
‫ﭘﺎڻ ۾ ﮔﮇ رﻫﮡ ۽ ﺳﻨﺪن ﺻﻠﺢ ﺳﺎﻧﺖ ۽ اﻃﻤﻴﻨﺎن واري ﺳﻤﺎﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻮ آﺋﻴﻨﻮ‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﻋﻠﻲ وﺻﻔﻦ ﺟﻲ اﻫﭹﺎڻ ڏﻧﻞ آﻫﻲ‪ .‬۽ ﻛﻮﺟﻦ‬ ‫داﺳﺘﺎن ﭘﻨﺠﻴﻦ ۾ ﻛﻮﻧﺠﻦ ﺟﻲ ٰ‬
‫اﻋﻠﻲ وﺻﻔﻮن‬‫ﺟﻲ ﻛﻬﻞ ﻛﺮڻ ۽ ﮐﻴﻦ ﻧﻪ ﻣﺎرڻ ﺟﻲ ﺗﺮﻏﻴﺐ ڏﻧﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻛﻮﻧﺠﻦ ﺟﻮن ٰ‬
‫اﻫﻲ ﺟﻮ ُاﻫﻲ ﻗﻮت ۽ ُﭼﻮﮢﻲ ﺧﺎﻃﺮ دﻳﺲ ﮀﮇي ﭘﺮدﻳﺲ اﭼﻦ ﭘﺮ وﻃﻦ ﺑﻪ وﺳﺎرﻳﻦ ۽ وري‬
‫ﭘﻮﺋﺘﻲ ورن ﻫﻮ‪ُ .‬اﻫﻲ ﭔﺎﺟﻬﺎري ﭔﻮﻟﻲ ﻛﻦ‪ .‬وﮘﺮ ﻛﺮي ﻫﻠﻦ ۽ ﻫﻜﭕﺌﻲ ﮐﺎن ﺟﺪا ﻧﻪ ﭤﻴﻦ‬
‫۽ ﺟﻴﻜﺎ ﻣﻨﺠﻬﺎﺋﻦ ﭘﻮﺋﺘﻲ رﻫﺠﻲ وﭸﻲ ﺗﻪ ان ﮐﻲ ﺳﻨﭝﺎري ﺳﺎڻ ﻛﻦ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ﮐﻴﻦ‬
‫ﺳﻨﺪن واﺳﻄﻲ دﻋﺎ ﺗﻪ ﺷﺎل ڌﮢﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭔﺎﺟﻬﻪ ﻛﺮي ﮐﻴﺲ ﺳﻨﺪن وﻃﻦ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭔﭽﻦ‬
‫)‪(20‬‬
‫ﺳﺎن ﻣﻴﮍي‪”.‬‬
‫ُ‬
‫ُﺳﺮ ڏﻫﺮ ۾ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ ۽ ان ﺳﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ واﻗﻌﻦ‪ ،‬ﻛﺮدارن‪ ،‬ﻣﺎﮘﻦ‬
‫ﻣﻜﺎن‪ ،‬ڍورن‪ ،‬ﭜﮍن ﺟﻮ ذﻛﺮ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ُ ،‬ان ﺟﻮ ﺳﺮﺳﺮي ﺟﺎﺋﺰو ﭘﻴﺶ ﻛﻨﺪي اِﻫﻮ‬
‫ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ اﻧﻬﻲ ُﺳﺮ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﻛﻬﮍي ۽ ﻛﻴﺘﺮي واﺑﺴﺘﮕﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫“ﻫﺘﻲ ﻗﺪﻳﻢ دور ۾ وڏا وﻫﻜﺮا ﻳﺎ ﻛﻦ وﻫﻜﺮن ﺟﻮن ﺟﻴﻜﻲ ﺷﺎﺧﻮن‬
‫وﻫﻨﺪﻳﻮن ﻫﻴﻮن‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻟﻮﮢﻲ‪ ،‬ﺳﺮﺳﻮﺗﻲ ۽ ﺟﻤﻨﺎ ﺟﻮن ﺷﺎﺧﻮن‪ ،‬ﻧﺎر‪ ،‬ﺟﻬﻮل ۽ ﮔﮭﻠﻮ‪‬‬
‫ﺟﻮن ﺷﺎﺧﻮن‪ -‬واﻫﻨﺪ‪ ،‬داﻣﻦ‪ ،‬ﻫﺎﻛﮍو‪ ،‬رﻳﮣﻲ‪ ،‬ﭔﻮڏاري‪ ،‬ﭘﻮراڻ‪ ،‬ﭘﻴﻨﮕﻬﺎرو‪ ،‬ﮘﻮﻧﻴﺮو‪،‬‬
‫ﻣﻴﮣﻲ‪ ،‬ڍاﮘﻲ ۽ ڍوڙ وﻏﻴﺮه ﮘﮣﻲ ﺳﮕﻬﺠﻦ ﭤﺎ‪ .‬اﻫﻲ ﺳﭝﺌﻲ وﻫﻜﺮا اوﭜﺮ‪ ،‬اوﭜﺮ اﺗﺮ ۽ اﺗﺮ‬
‫ﮐﺎن اﭼﻲ ﻫﻦ ﺿﻠﻌﻲ ﺟﻲ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﮐﻲ آﺑﺎد ﻛﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ آﺛﺎر ۽ ﻧﺸﺎن ﻫﻨﮅﻳﻦ‬
‫)‪(21‬‬
‫ﻣﺎﮘﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪”.‬‬
‫اﻧﻬﻦ درﻳﺎﻫﻦ‪ ،‬ڍورن ۽ ﻧﺪﻳﻦ ﺟﻲ وﻫﻜﺮن ۽ ﺷﺎﺧﻦ ﺟﻲ ﻛﭙﻦ ﺗﻲ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ‬
‫ﺷﻬﺮ ﺟﮍﻳﺎ‪ ،‬آﺑﺎد ﭤﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﻣﺎن ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﺟﺎ ﮐﻨﮉر اڄ ﺑﻪ ﭘﺴﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺟﻦ ﻣﺎن‪،‬‬
‫| ‪182‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫“ﺟﻮﮢﺎ ﮔﮃ‪ ،‬ﻛﻴﺮﭨﻲ ﮔﮃ‪ ،‬ﭘﺎرﭤﻴﻦ ﮔﮃ‪ ،‬ﺳﺎﮐﻲ ﺟﻮ ﮔﮃ‪ ،‬اوﻧﭽﻞ ﻛﻮٽ‪ ،‬ﻛﺎﻧﮅل ﻛﻮٽ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻧﺠﻲ ﻛﻮٽ‪ ،‬ﻣﺎرل ﺟﻮ ﻛﻮٽ‪ ،‬ﻛﺴﻞ ﻛﻮٽ‪ ،‬وﮘﻬﻪ ﻛﻮٽ‪ ،‬ﻋﻤﺮﻛﻮٽ‪ ،‬ﻧﺌﻮن‬
‫ﻛﻮٽ‪ ،‬ﻣﻬﮍﻛﻮٽ‪ ،‬ﭔﭩﻮ ﻛﻮٽ‪ ،‬ﭔﺮڙاﺋﻲ ﻛﻮٽ‪ ،‬ﺳﻨﮅرن ﺟﻮ ﭜﮍو‪ ،‬ﺟﺴﻴﺮل ﺟﻮ ﭜﮍو‪،‬‬
‫ﺑﻮﻟﺪن ﺟﻮ ﭜﮍو‪ ،‬راﮢﻲ ﺟﻮ ﭜﮍو‪ ،‬دﻟﻮرا‪ ‬ﺟﻮ ﭜﮍو‪ ،‬ﺣﻤﻞ ﺟﻮ ﭜﮍو‪ ،‬ﮘﺎڙﻫﻮ ﭜﮍو‪ ،‬ﻻﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ‬
‫ﭜﮍو‪ ،‬ﭘﭽﭧ ﺟﻮ ﭜﮍو‪ ،‬ﻛﻴﻨﺠﻬﻪ ﺟﻮ ﭜﮍو‪ ،‬ارﮢﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭜﮍو‪ ،‬ﻧﻮر ﻋﻠﻲ ﺷﺎه واري ﭜﮍي‪،‬‬
‫ﺳﻮﻧﺒﻮر واري ﭜﮍي‪ ،‬واﻫﻮﻧﺪﻳﻦ واري ﭜﮍي‪ ،‬ﮘﺎڙﻫﻲ ﭜﮍي‪ ،‬ڏﻧﭝﺮﻟﻮ‪ ،‬دڙﻳﻠﻮ‪ ،‬ﭜﻮرﻳﻠﻮ‪،‬‬
‫ڏﻳﭙﻠﻮ‪ ،‬ﭨﻤﻮﻧﻬﻲ‪ ،‬ﺟﮭﮍﭔﻲ‪ ،‬ﮐﮇي‪ ،‬ﮔﻨﺞ ﮔﻮﻧﺪي‪ ،‬راﭴﺎري‪ ،‬اﻛﮍي‪ ،‬راﭴﻴﺎ ﮀﺎﻧﺌﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺎزارﻳﺎ‪ ،‬ﭜﻮڏﻳﺴﺮ‪ ،‬ﺟﻮارﻳﺎﺳﺮ‪ ،‬ﺗﮙﻮﺳﺮ‪ ،‬ﭔﻠﻬﻴﺎر‪ ،‬ﮘﺎﻫﻴﺎر‪ ،‬اﻛﮍو‪ ،‬ﮐﺎروڙو‪ ،‬ﮐﻴﺮاﻫﻮ‪،‬‬
‫ﻟﻴﻮر‪ ،‬ﭨﺎﺋﻮﻧﮓ‪ ،‬ڏﻫﺮ‪ ،‬ﭼﻮﭨﺎڻ‪ ،‬اﺳﻼم ﮘﮍھ ‪ ،‬ﻓﺘﺢ ﮘﮍھ‪ ،‬ﮐﻦ‪ ،‬ﺷﺮواھ‪،‬‬ ‫ﭜﻮﮢﻴﻮ‪ِ ،‬‬
‫)‪(22‬‬
‫ﭨﻴﻜﺮاء‪ ،‬ﺳﻴﻨﮕﺎرﻳﻮ‪ ،‬ﺳﻮﻧﭡﻲ ۽ ﭔﻴﺎ‪”.‬‬
‫ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ اﻧﻬﻦ ﻧﺪﻳﻦ‪ ،‬ڍورن ﻳﺎ ﺷﺎﺧﻦ ﺟﺎ وﻫﻜﺮا ﻫﺘﻲ ﻧﺎﻫﻦ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﺳﭷ ﻟﮙﻲ‬
‫ﭘﺌﻲ آﻫﻲ‪“ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭤﺮ ﺟﻲ ﻛﻦ ﭤﻮرڙن ﭨﻜﺮن ﺗﻲ ﭤﻮري ﻛﻲ ﮔﮭﮣﻲ وﺳﻨﻮن ﻧﻈﺮ اﭼﻲ‬
‫ﭤﻲ‪ ،‬ورﻧﻪ ﺳﭷ ﺋﻲ ﺳﭷ ﭘﺌﻲ واﻛﺎ ﻛﺮي‪ .‬ﭼﻮن ﭤﺎ ﺗﻪ‪ ،‬ﺟﺘﻲ اﮘﻴﻦ وﻗﺖ ۾ ﻧﻬﺮن ﺟﻲ‬
‫ﻛﻨﺎرن‪ ،‬ﻛﭙﺮن ۽ ﻛﻨﮅﻳﻦ ﺗﻲ ﺟﻴﻜﻲ ﻗﻴﻤﺘﻲ وﮐﺮ ﺟﺎ ﮐﻮڙ ﻫﻮﻧﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬اڄ ُاﺗﻲ ﺳﻮا‪‬‬
‫ﻛﮑﻦ‪ ،‬ﭘﻨﻦ ۽ واري ﺟﻲ دڙن ﺟﻲ ﭔﻴﻮ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﻧﻈﺮ اﭼﻲ‪ .‬اﻳﺘﺮي ﺗﺎﺋﻴﻦ وڻ ﭨﮡ ﺗﻪ‬
‫ﭠﻬﻴﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﻛﺮڙن ۽ ﻛﺎﻧﮉﻳﺮن ﺟﻲ ﻛﻨﮉن ﺟﻲ ﺑﻪ اﻫﮍي ﺣﺎﻟﺖ ﺑﮣﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ‬
‫)‪(23‬‬
‫اﮘﻴﻮن اوج ﺑﻪ وﺳﺎري ﭼﻜﺎ آﻫﻦ‪”.‬‬
‫ﭤﺮ ﺟﻲ ﭘﺎﺋﺮ واري ﭘﭧ وارو ﭜﺎﮜﻮ ﺟﺴﻮڌڻ ﺟﻲ راﭴﮅاﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﺼﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﭘﺎﺋﺮ‬
‫ﺟﻲ ﭘﭧ ۾ ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺳﻴﺮ ﺳﻔﺮ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻨﺪي ﻣﻌﻤﻮر ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫“واٽ ۾ ﺟﻴﻜﻲ ﺷﻬﺮ اﭼﻦ ﭤﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ۾ ڏﻫﺮ ﭔﻠﻬﻴﺎري ۽ ﺟﺘﻦ ﺟﻲ ﺗﺮاﺋﻲ ﻣﺸﻬﻮر‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﻗﺪﻳﻢ دؤر ۾ ڏﻫﺮ ۽ ﭔﻠﻬﻴﺎري ۾ ﺳﻨﮅ ﺟﺎ ﻗﺪﻳﻢ وﻫﻜﺮا اﭼﻲ ﺳﻤﻨﮉ ۾ ﮀﻮڙ ﻛﻨﺪا‬
‫ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﻻ‪ ‬ﺷﺎھ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪:‬‬
‫ڍاﮘﻲ ۽ ڍور ﭔﺌﻲ وﻫﻦ ﭔﻠﻬﻴﺎر ۾‪،‬‬
‫ﺗﮇﻫﻦ ﺗﺎﺟﮍﻳﻦ ﺗﻮر‪ ،‬ﻫﺌﻲ ﺟﺴﻮڌڻ ﺳﺎن‪.‬‬
‫ﺟﺴﻮڌڻ ﺟﻲ دؤر ۾ اﻫﻲ ﭔﻴﺌﻲ ﺷﻬﺮ آﺑﺎد ﻫﺌﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ڍوري ﺟﻲ ﻛﻨﺎري ﺗﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 183‬‬
‫ﻣﺸﻬﻮر وڏو ﻛﻨﮉو ﺑﻴﭡﻞ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﻣﺨﺎﻃﺐ ﭤﻴﻨﺪي ﺷﺎھ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫ﻛﻨﮉا ﺗﻮن ﻛﻴﮇو‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﭜﺮﻳﻮ ڍور وﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺟﺴﻮڌڻ ﺟﻴﮇو‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﻮﮔﮇﻳﻮ ﭘﻬﻴﮍو‪.‬‬
‫اﻫﮍي ﻃﺮح ﺷﺎھ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﻨﮉي ﮐﻲ ۽ ﻛﻨﮉي ڌﮢﻲ ﺟﺴﻮڌڻ ﻣﻬﮍاﮢﻲ ﮐﻲ‬
‫ﺧﻄﺎب ﻛﻨﺪي اﻧﻬﻲ دؤر ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﺎ اﻫﭹﺎڻ ڏﻧﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ ۾ ﭘﺎرﻛﺮ ﮐﺎن ﭘﻴﭩﻴﻬﻞ‬
‫)‪(24‬‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ ۽ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻠﻲ ﭤﻲ‪”.‬‬
‫ﻛﺎﻛﻲ ﭜﻴﺮو ﻣﻞ ﻣﻬﺮﭼﻨﺪ آڏواﮢﻲ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺳﺌﺮ ۾ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻟﮑﭙﺖ ۽ اﺑﺮاﺳﻮ‬
‫ﺟﻲ وچ ۾ ﭼﺘﺮاﮢﻮ ﻧﺎﻟﻲ ﻫﻚ ڏوﻧﮕﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺘﺎن اﮘﺘﻲ ﻫﻚ درﻳﺎھ وﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﮉوي ﺟﻲ‬
‫وﻳﺠﮭﻮ ﻛﭿ ﺟﻲ ﻧﺎر ۾ ﮀﻮڙ ﻛﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ‘ﭘﺘﺮﻳﻞ’ ﻳﺎ ‘ﭘﭩﻴﻬﻞ’ درﻳﺎھ ﭼﻮﻧﺪا‬
‫ﻫﺌﺎ‪ .‬اﻫﻮ درﻳﺎھ ﻛﻴﺘﺮن ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﺳﻜﻲ ڍوﻳﻮن )ڊﭔﻮن( ﭤﻲ وﻳﻮ آﻫﻲ ۽ ﻣﻨﺠﻬﺲ‬
‫ﺟﮭﻨﮕﻠﻲ وڻ ﭨﮡ ﺑﻴﭡﺎ آﻫﻦ‪ .‬رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺳﺮ ڏﻫﺮ ۾ اﻧﻬﻲ‪ ‬ڍوري ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫)‪(25‬‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﺟﺴﻮدن ﻣﻮراﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺑﺎﺑﺖ اﺷﺎرا آﻫﻦ‪”.‬‬
‫ﻣﭥﻴﻦ ﺣﻮاﻟﻦ ﻣﺎن ﺷﻬﺮ ڏاﻫﺮ ﺟﻲ اﺷﺎرا ﻣﻠﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﭴﺎم ڏﻫﺮ ﺟﻮڙاﻳﻮ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﺎري ۾ ﻣﻌﻤﻮر ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺷﺎھ ﺻﺎﺣﺐ ﻫﻦ ﺳﺮ ۾ ﺳﻨﮅ ۽ ﻛﭿ‬
‫ﺟﻲ ﺟﻨﻬﻦ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﺎ اﻫﭹﺎڻ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬اﻫﺎ ڌرﺗﻲ ﻗﺪﻳﻢ دور ۾ ﻣﺸﻬﻮر ﺳﻤﻲ‬
‫ﺳﺮدار ‘ﭴﺎم ڏاﻫﺮ’ ۽ ان ﺟﻲ وڏن ﺟﻲ آﺑﺎد ﻛﻴﻞ ﭜﻮن‪ ‬ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﭴﺎم ڏاﻫﺮ ﺟﻲ‬
‫ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﺷﺨﺼﻴﺘﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻦ ﺳﺎن ﻣﻨﺴﻮب ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ آﺛﺎر ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ‘ﻫﭕﻮ’‪‘ ،‬ﻟﻮﮢﻮ’‪‘ ،‬ﻛﻴﺮو’‪‘ ،‬ﮐﺮﻳﮍ’‪ ،‬وﻏﻴﺮه ﺟﻴﻜﻲ ﻗﺪﻳﻢ دور ۾ ﺳﭝﺌﻲ ﺳﻨﮅ ۾‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺌﺎ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﻣﺨﺘﻠﻒ دورن ۾ ﭨﭩﻨﺪا وﻳﺎ آﻫﻦ اﭸﺎ ﺑﻪ اﻧﻬﻦ ﻋﻼﺋﻘﻦ ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ اﺛﺮ‬
‫ﻏﺎﻟﺐ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻮ ﻫﻴﺌﻦ ﺟﻮ اڄ ﺑﻪ اﻧﻬﻦ ﻋﻼﺋﻘﻦ ﺟﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺟﻴﻜﺮ ﻛﭿ ﺟﻲ ڏاﮐﮣﻴﻦ‬
‫)‪(26‬‬
‫ﺣﺼﻲ ۾ وﻳﻨﺪو ﺗﻪ اﺗﻲ ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭼﻮﻧﺪا ﺗﻪ ﻓﻼﮢﻮ ﺳﻨﮅ ﮐﺎن آﻳﻮ آﻫﻲ‪”.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮر ﺻﺎﺣﺐ اﮘﺘﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ﭴﺎم ڏاﻫﺮ ﮐﻲ ﺑﻪ ﺳﻨﮅ ﺗﻮڙي ﻛﭿ‬
‫ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭴﺎم ڏﻫﺮ ﻛﻮﭠﻴﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ان ﻛﺮي ﺟﮇﻫﻦ ﭴﺎم ڏاﻫﺮ‪ ،‬وٽ واري ﺳﻬﮣﻲ‬
‫ﻋﻼﺋﻘﻲ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﺷﻬﺮ ﭔﮅاﻳﻮ ﺗﻪ اﻫﻮ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﭴﺎم ڏﻫﺮ ﺟﻮ ﺷﻬﺮ ﺳﮇﺟﮡ ۾ آﻳﻮ‬
‫۽ ﮔﮭﮣﻲ وﻗﺖ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ان ﺷﻬﺮ ﮐﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﻓﻘﻂ ڏﻫﺮ ﻛﻮﭠﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ آﺛﺎر ڏﻳﭙﻠﻲ‬
‫| ‪184‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺗﻌﻠﻘﻲ ﺟﻲ ﭔﻠﻬﻴﺎري ۽ راﺣﻤﻜﻲ ﺑﺎزار ﺷﻬﺮن ﺟﻲ وچ ﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﺘﺎن اﻧﻬﻲ دور‬
‫۾‪ ،‬ڍور درﻳﺎ ﺟﻮ وڏو وﻫﻜﺮو وﻫﻨﺪو ﻫﻮ ۽ اﻫﻮ ﺷﻬﺮ ﺗﻤﺎم آدﺑﺎد ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻫﻚ‬
‫ﻃﺮف درﻳﺎﺋﻦ ﺳﺎن ۽ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ‘ﮔﻮڙي‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺎر’ )ﻛﻮري‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺎر( ﺳﺎن ﮘﻨﮃﻳﻞ‬
‫)‪(27‬‬
‫ﻫﻮ‪”.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮر ﺻﺎﺣﺐ ﭴﺎم ڏاﻫﺮ ﺟﻲ راﭴﮅاﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬ﺑﺎﺑﺖ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪،‬‬
‫“ﭴﺎم ڏاﻫﺮ ﻳﺎ ڏﻫﺮ ﺟﻲ راﭴﮅاﻧﻲ ﭤﺮﭘﺎﻛﺮ ﺿﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﻧﻨﮕﺮﭘﺎرﻛﺮ‪ ،‬ﻣﭡﻲ ۽ ڏﻳﭙﻠﻲ‬
‫ﺗﻌﻠﻘﻦ ۽ ڊﮔﮭﮍي ﺗﻌﻠﻘﻲ ﺟﻲ ڏاﮐﮣﻴﻦ ﺣﺼﻲ ۽ ﺑﺪﻳﻦ ﺿﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﭨﻨﮉي ﺑﺎﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ۽‬
‫ﮔﻮﻻڙﭼﻲ ﺗﻌﻠﻘﻦ ۽ ﻛﭿ ﺟﻲ ﻟﮑﭙﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮅڙي ﮐﺮﻳﮍ‪ ،‬ﭔﻨﻲ‪ ،‬ﭔﻴﻠﻲ ۽ ﭔﻴﻦ ﻗﺮﻳﺒﻲ ﭔﻴﭩﻦ ﺟﺎ‬
‫)‪(28‬‬
‫ﻣﺎﮢﻬﻮ ۽ ﺧﺎﻧﺪان ﺟﺎ ﻓﺮد آﺑﺎد آﻫﻦ‪”.‬‬
‫ﻣﭥﻲ ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﺎﻛﻤﻦ ۾ﻣﺎن ﺟﺴﻮڌڻ ﻧﺎﻟﻲ وارو ﺣﺎﻛﻢ ﭤﻲ‬
‫ﮔﺬرﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ذﻛﺮ ﻣﭥﻲ ﻛﺮي‬
‫آﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺧﺎﻧﺪان ﻣﺎن ﺟﻴﻜﻲ ﭘﻮ‪ ‬ﺣﺎﻛﻢ ﭤﻴﺎ‪ .‬ﺟﻦ ﻣﺎن “ﭴﺎم ﻛﻴﺮﻳﻲ‬
‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭴﺎم ﺟﻮﺟﻬﻲ وﻟﺪ ﺳﻤﻲ وﻟﺪ ﻫﭕﻲ ﺟﻮ راڄ ﺷﺮوع ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﭘﮡ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ دور‬
‫ﺟﻲ ﻳﺎدﮔﺎر ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﺪس ﭘﭧ ﭴﺎم ڏاﻫﺮ ﺳﺎﻣﺎﮢﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ‬
‫اﺛﺮ اﮘﻮﮢﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﺳﺮدارن ﮐﺎن اﮘﺮو رﻫﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﭔﻠﻬﻴﺎر واري اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬۾ ڍور ﺟﻲ‬
‫وڏي وﻫﻜﺮي ﺗﻲ ﻫﻚ وڏو ۽ ﻧﺌﻮن ﺷﻬﺮ آﺑﺎد ﻛﺮاﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ اﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ‬
‫‘ڏﻫﺮ’ ﻣﺸﻬﻮر ﭤﻲ وﻳﻮ ۽ ﻫﻨﮅﻳﻦ ﻣﺎﮘﻴﻦ ڏاﻫﺮ ﺟﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭤﻴﮡ ﻟﮙﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺷﺎه‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ دور ۾ اﻧﻬﻲ‪ ‬اﻳﺮاﺿﻲ‪ ‬۾ آﻳﻮ ۽ ﺳﻤﻦ ﺳﺮدارن ﺟﺎ ﻳﺎدﮔﺎر ڏﭠﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ‬
‫اﻧﻬﻦ ﮐﺎن ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﭤﻴﻮ ۽ آﺛﺎرن واري اﻳﺮاﺿﻲ ۽ ﺳﺮدارن ﮐﻲ ﮘﺎﺋﻴﻨﺪي‪ ،‬ان‬
‫ﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﺋﻲ ﮐﮣﻲ ‘ﺳﺮ ڏﻫﺮ’ رﮐﻴﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﻮﺋﻴﻦ دور ﺟﻲ ﻣﺮﺗﺒﻦ ﺳﻲ ڏﻫﺮ‬
‫)‪(29‬‬
‫ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪”.‬‬
‫ﻫِﻦ ُﺳﺮ ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻲ درﺟﺎﺑﻨﺪي ﻛﻨﺪي‪ُ ،‬ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻌﻤﻮر ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ اﻫﻮ واﺿﺢ‬
‫ﻛﺮي ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻦ ُﺳﺮ ﺟﻮ وڏو ﻣﻀﻤﻮن ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﭔﻴﻦ ﻣﻀﻤﻮﻧﻦ ﺳﺎن‬
‫ﮔﮇﻳﻞ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﺪا ﺑﻪ ۽ ان ﺟﺎ ﻛﻴﺘﺮا ﻣﻮﺿﻮع آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺧﺎﻛﻮ ﺟﺪا‬
‫اﻳﻨﺪو‪ ،‬ﻫﺘﻲ ﻓﻘﻂ ﻋﻨﻮان ﻳﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻟﮑﻨﺪس ﺗﻪ ﺟﻴﺌﻦ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻲ ﺟﻲ ﻣﻀﻤﻮن ﺟﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 185‬‬ ‫| ‪186‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫وﺳﻌﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﭤﺌﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﺟﺎ وڏا ۽ ﺧﺎص ﻣﻮﺿﻮع ﻫﻴﺌﻦ آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻛﻲ ڏﭠﺎ ﻫﺎڻ‪ ،‬ﻻﮐﻲ ﺟﻬﮍا ﭘﻬﻴﮍا‪.‬‬
‫أ‪ .‬وﻫﻜﺮا‬ ‫ﭘﭩﻴﻬﻞ‪:‬‬
‫ب‪ .‬ﻋﻼﺋﻘﺎ ۽ ﭘﭧ‬ ‫ﭘﭩﻴﻬﻞ ﭼﺌﻲ‪ ،‬ﭘﺮﻳﻦ ﮐﻲ‪ ،‬ﺳﺎري آﺋﻮن ﺳﻜﻮ‪،‬‬
‫ج‪ .‬ﭔﻴﭧ ۽ ﺟﺒﻞ‬ ‫آﻫﻢ اوﻟﻜﻮ‪ ،‬ﺟﺴﻮڌڻ ﺟﻮ ﺟﺎن ۾‪.‬‬
‫د‪ .‬ﻣﺎڳ ﻣﻜﺎن‬ ‫ﻫﻦ ﺳﺮ ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻼﺋﻘﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ‪:‬‬
‫ه‪ .‬ﻗﻮﻣﻮن ۽ ذاﺗﻴﻮن‬ ‫ﻛﺎﮀﻮ‪،‬ﻛﭿ‪ ،‬ﻛﺎﮀﮍو‪:‬‬
‫و‪ .‬ﻟﻮڙاﺋﻮ ۽ ﻫﺎﮢﻮ‬ ‫ُﭜﭳ ﭤﺎ ﭜﻴﺮ‪ ،‬وڌو را‪ ‬رﻛﺎب ۾‬
‫ز‪ .‬ﻣﺎري ۽ ﺷﻜﺎري‬ ‫ﻛﭿ رﻫﻨﺪو ﻛﻴﺮ‪،‬ﻻﮐﻮ ﻟﻮڙاﺋﻦ ﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫ح‪ .‬ﭘﮑﻲ ۽ ﺟﺎﻧﻮر‬ ‫ﺗﻦ ﺟﺎڙﻳﺠﻦ ﺟﺎڙ ﻛﺌﻲ‪ ،‬را‪ ‬ﺳﺎن رﭠﺎ ﺟﻲ‬
‫ﻫﻦ ﺳﺮ ﺟﻮ ﭔﻴﻮ وڏو ﻣﻀﻤﻮن ﺗﺎرﻳﺦ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻧﺎﺋﻴﻦ ۽ ڏﻫﻴﻦ ﺻﺪي‬ ‫ﻛﻴﺌﻦ ﻣﺎﮢﻴﻨﺪا ﺳﻲ‪،‬ﭼﻮﻫﻦ ﭼﺎرو ﻛﺎﮀﮍو‪.‬‬
‫ﻋﻴﺴﻮي ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺎ ﺟﺰا ﺷﺎﻣﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ۾ ﻣﺸﻬﻮر ﺳﮑﺮ ۽ ﭼﮝﻮ ﻣﮍس ﺟﺴﻮڌڻ‪،‬‬ ‫ﭼﻮﭨﺎڻ‪:‬‬
‫آﮘﮍﻳﻮ‪ ،‬ﻻﮐﻮ ﭰﻼﮢﻲ‪ ،‬ﭘﻨﺮو ﺑﮉاﻣﺎﮢﻲ ﺧﺎص آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ ﺗﻲ اﮘﺘﻲ ﺑﺤﺚ اﻳﻨﺪو‪.‬‬ ‫ﻻﮐﻲ ﻟﻮڙﻳﻮن ﮀﮇﻳﻮن‪ ،‬ﺳﺮﻫﺎ ﭤﻴﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎر‬
‫ﺌ ﺌت ۽ د ﺌ‬ ‫ﭼﻮﭨﺎﮢﻲ ﭼﻮڌار‪ ،‬واﻧﮃﻳﻮن وس ﭼﺮﻧﺪﻳﻮن‪.‬‬
‫ﻏﺎﻓﻞ ﻣﻐﺮور اﻧﺴﺎن ﮐﻲ ﭼﺘﺎ‪ ‬۽ ڏس‬ ‫ﺟﻬﻜﻮن ﻧﻪ ﺟﻬﮣﻜﻦ‪ ،‬وڳ ﻧﻪ ﭘﺴﺎن وٽ ۾‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻮ ذاﺗﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪو‬ ‫آﻳﻞ ﺳﻨﮕﻬﺎرن‪ ،‬ﺟﻴﻜﺲ ﭼﻮﭨﺎﮢﻮ ﭼﺖ ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﺎ ﻣﺸﻬﻮر وﻫﻜﺮا‬ ‫وٽ‪:‬‬
‫ُاﭜﺮﻧﺪو ﻫﺎﻛﮍو‬ ‫ﺟﻬﻮﻛﻮن ﻧﻪ ﺟﻬﮣﻜﻦ‪ ،‬وڳ ﻧﻪ ﭘﺴﺎن وٽ ۾‬
‫ڍاﮘﻲ‬ ‫آﻳﻞ ﺳﻨﮕﻬﺎرن‪،‬ﺟﻴﻜﺲ ﭼﻮﭨﺎﮢﻮ ﭼﺖ ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫“ﺟﮇﻫﻦ ‘ڍاﮘﻲ’‪ ،‬ڍور‪ ،‬ﭔﻨﻲ وﻫﻦ ﭔﻠﻬﻴﺎر ۾‪،‬‬ ‫ﭔﻴﻠﻮ‪:‬‬
‫ﺗﮇﻫﻦ ﺗﺎزﮢﻴﻦ ﻃﻮر‪ ،‬ﻫﺌﻲ ﺟﺴﻮڌڻ ﺳﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﻛﻴﮇاﻧﻬﻦ وﻳﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎر‪ ،‬ﺟﻲ ﻫﺌﺎ ﻫﻴﭡﻴﻦ ﭜﻴﮣﻴﻦ‪،‬‬
‫ڍور‪:‬‬ ‫ڏور ﺗﻪ ڏورﻳﻮن ﻳﺎر‪ ،‬ﭔﻴﻠﻲ ﭔﻨﻬﻲ ﻛﻨﮅﻳﺌﻦ‪.‬‬
‫ﺳﭻ ﻛ ﺳﻜﻮ ڍور ﻛﻨﮅﻳﻴﻦ اڪ ﭰﻼرﻳﺎ‬ ‫ﮐﺮﻳﮍ‪:‬‬
‫ﺟﻨﮕﻦ ﮀﮇﻳﻮ زور‪ ،‬ﺳﺮ ﺳﻜﻮ‪ ،‬ﺳﻮﻧﮕﻲ ﮔﻴﺎ‪.‬‬ ‫اﺻﻞ ﺳﻨﺪي آﺳﺮي‪ ،‬آﻳﻮن ڍور ڍري‬
‫ﭘﻮراڻ‪:‬‬ ‫‘ﮐﺮﻳﮍ’ ﭜﻮن‪ ‬ﮐﺮي‪ ،‬ﭘﻴﺮ ڏﮐﻮﻳﺎ ﭘﮑﮣﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺟﻬﻮﻧﻲ ﺗﻮن ﭘﻮراڻ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﮀﭩﻴﻬﻪ ﺳﻨﭝﺮﻳﻦ‬ ‫ﭔﻨﻲ‪:‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 187‬‬ ‫| ‪188‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭔﻨﻲ ﭔﻬﮡ ﻧﻪ ڏي‪ ،‬ﺟﻬﺮي وﻳﺌﻲ ﺟﻬﻮڪ‬ ‫ﻛﻨﮉو‪:‬‬
‫ﻟﻮﮢﻲ ﻣﭥﺎن ﻟﻮڪ‪ ،‬ﻻﮐﻲ ﻟﮏ ﻟﮇاﺋﻴﺎ‪.‬‬ ‫۾‪،‬‬ ‫رﻳﻞ‬ ‫آﻫﻴﻦ‬ ‫ُاﭜﻮ‬ ‫ُ‬
‫ﻛﭵﺎڙﻳﺎ‬ ‫ﻛﻨﮉا‬
‫ﭘﺎﻧﺪر‪:‬‬ ‫ﻧﻪ ﭤﻴﺌﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﭜﺎﻧﮕﻬﺮ‬ ‫ُﭘﭵﺎﮢﺎ ﺳﻜﻴﻦ‬ ‫ﭘﺮﻳﻦ‬
‫ﻻﮐﻮ ﻟﻮﮢﻲ آﺋﻴﻮ‪ ،‬ﻫﭕﻲ ﭘﻴﺌﻲ ﻫﺎڪ‬ ‫ﭼﻮڏاﻧﻬﻦ ﭼﺎرا‪:‬‬
‫ﭘﺎﻧﺪر ﻛﻨﺎ ﭘﮁﮍي‪،‬ڏوﻧﮕﺮ ﭘﻴﺌﻲ ڏاڪ‬
‫ﺗﻦ ﺟﺎڙﻳﺠﻦ ﺟﺎڙ ﻛﺌﻲ‪ ،‬را‪ ‬ﺳﺎن ُرﭠﺎ ﺟﻲ‪،‬‬
‫اﭠﻴﻮن ۽ ﻋﺮاق‪،‬ﮔﮇﻳﺎ ﻧﻪ ﮔﺌﻮن ﭤﻴﺎ‪.‬‬
‫ﻛﻴﺌﻦ ﻣﺎﮢﻴﻨﺪا ﺳﻲ‪ ،‬ﭼﻮڏاﻧﻬﻦ ﭼﺎرو ﻛﺎﮀﮍو‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫ﺌر‪/‬روھ‪/‬‬ ‫ﭘﺮ ﺳﻮال اﭸﺎ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺟﮇﻫﻦ ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ‪ ،‬ﺟﺴﻮڌڻ‪،‬‬
‫ﻛﺎﮀﻮ ۽ ﻛﻮﻫﻴﺎر‪ ،‬ڏوﻧﮕﺮ ﺳﻨﺪن ڏﻳﻬﮍو‬ ‫ﺟﺴﻲ‪ ،‬ﺟﺴﺮاج‪ ،‬ﻻﮐﻲ ُﭰﻼﮢﻲ ۽ ﻣﻬﺮراﮢﻲ‪ ،‬ﻛﻴﺮﻳﻲ‪ ،‬ﻫﭕﻲ وﻏﻴﺮه ﺟﻮ ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﺳﺎﺟﻬﺮ ﻧﻴﺌﻲ ﺑﺎر‪ ،‬ﻛﻮﻫﻪ ﻧﻪ وﻳﻴﻦ ان ﺳﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ذﻛﺮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ راﭴﮅاﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺎﮘﻦ ﻣﻜﺎﻧﻦ‪ ،‬وﻫﻜﺮن‪،‬‬
‫ﮡ ‪:‬‬ ‫ڍورن ۽ ُاﺗﺎن ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ۽ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻮ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﺻﻞ‬
‫ﻫﭕﻮ‪:‬‬ ‫ﻛﺮدار ﭴﺎم ڏاﻫﺮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﭘﻮﻳﺎن اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ رﮐﻴﻮ وﻳﻮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻮ‬
‫ﻫﺎڪ‪،‬‬ ‫ﭘﺌﻲ‬ ‫ﻫﭕﻲ‬ ‫آﺋﻴﻮ‪،‬‬ ‫ﻟﻮﮢﻲ‬ ‫ﻻﮐﻮ‬
‫ﻛﻮﺑﻪ ذﻛﺮ ﺳﻨﺪس ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﻧﭥﻮ ﻣﻠﻲ‪ .‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏﻫﺮ ﻳﺎ ڏاﻫﺮ ﮀﻮ ۽‬
‫ﭘﺎﻧﺪر ﭘﻬﺮي ﻛﺎ ﻧﻪ ﻛﺎ‪ ،‬ڏوﻧﮕﺮ ﭘﺌﻲ ڏاڪ‪،‬‬
‫ﻛﻴﺌﻦ ﭘﻴﻮ؟‬
‫اﭠﻴﻮن ۽ ﻋﺮاق ﮔﮇﻳﺎ ﻧﻪ ﮔﺌﻮن ﭤﻴﺎ‪.‬‬
‫ﭜﭵﺌﺎ ﭜﻠﻲ ﻧﮝﺌﻮ‪ ،‬ڏﻳﺌﻲ ﭘﺎﮘﻮڙي ﭘﻴﺮ‪،‬‬
‫ﺟﻬﺮو‪:‬‬
‫‘ﺟﺴﻲ’ ۽ ‘ﺟﺴﺮاج’ ﺟﻮ‪ ،‬ﻣﭥﻲ واﻧﮃﻳﻦ وﻳﺮ‪،‬‬
‫وﺋﻲ ﺟﻬﻮڪ‪،‬‬ ‫ﺟﻬﺮي‬ ‫ﭔﻨﻲ ﭔﻬﮡ ﻧﻪ ڏي‪،‬‬
‫ﻛﭿ رﻫﻨﺪو ﻛﻴﺮ؟ ﻻﮐﻮ ‘ﻟﻮڙاﺋﻮ’ ﭤﻴﻮ!‬
‫ﻟﻚ ﻟﮇاﻳﺎ‪.‬‬ ‫ﻻﮐﻲ‬ ‫ﻟﻮﮢﻲ ﻣﭥﺎن ﻟﻮڪ‪،‬‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎھ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﺟﻦ ُﺳﺮن ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ )ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ُﺳﺮ‬
‫ﭜﭳ‪:‬‬
‫ﺳﻬﮣﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ُ ،‬ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي وﻏﻴﺮه( ﻧﺎﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ راﮘﻦ ﺟﻲ‬
‫ُﭜﭵﺌﺎ )ﭜﭳ ﺋﺎ( ُﭜﻠﻲ ﭘﻴﺮ وڌو را‪ ‬رﻛﺎب ۾‬
‫ﻧﺎﻟﻦ ﺳﺎن رﮐﻴﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ڏاﻫﺮ ﺟﻲ ُﺳﺮ ۾ آﻳﻞ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻮ ﻧﻪ ﭴﺎم ڏاﻫﺮ ﺳﺎن ۽ ﻧﻪ‬
‫ﻛﭿ رﻫﻨﺪو ﻛﻴﺮ‪ ،‬ﻻﮐﻮ ﻟﻮڙاﺋﻦ ﺳﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﺋﻲ ڏﻫﺮ )ﭔﻦ ﭜﭩﻦ ﺟﻲ وچ واري ﻣﺎﭤﺮي ﻳﺎ زﻣﻴﻦ( ﺳﺎن واﺳﻄﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬اﺳﺎن اِﻫﻮ‬
‫ﺑﮉام‪:‬‬ ‫ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ راﮘﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻮ ﺗﻪ ﻧﺎﻫﻲ‪.‬‬
‫ُﺑﭟ ۾‪،‬‬ ‫ﺑﮉاﻣﺎﮢﻲ‬ ‫ﻛﻴﻮ ﭼﮣﻴﺞ‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺘﺎ‬ ‫ﺷﺎھ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ُﺳﺮن ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ورڇ‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻳﮡ ۽ “ﺷﺎھ‬
‫ﮀﻴﮍون ﮀﭙﺮا آﺋﻴﻮن‪.‬‬ ‫ﻧﻨﮉ َم ڏﻳﺞ‬ ‫ﻧﻴﮣﻴﻦ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ‘ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ’ ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻧﻴﺌﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﮐﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﺟﺎﻣﻲ ﭘﻬﺮاﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﺳﻦ‬
‫ﮔﻬﺎڙي‪:‬‬ ‫‪1742‬ع ڌاري ﺟﮇﻫﻦ ﻫﻦ ﭜﭧ ﺗﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻻ‪ ‬ﺳﻜﻮﻧﺖ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ ﻫﻚ‬
‫ﻻﮐﻲ ﻟﮙﺌﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ‪ ،‬ﮔﻬﺎڙي ري ﻛﻴﺌﻦ ﮔﻬﺎرﻳﺌﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ “راﮘﻲ ﺟﻮ ادارو” ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻴﻮ‪ .‬ان ﺳﻠﺴﻠﻲ ۾ ﭘﺎڻ ﻫﻚ ﻧﺌﻮن ﺳﺎز اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﭥﺎن وﺳﻲ ﻣﻴﻨﻬﻦ‪ ،‬واﭨﻮن وﻟﻴﻦ ﮀﺎ ﻧﺌﻴﻮن‪.‬‬ ‫ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻓﻘﻴﺮن ﺟﻲ ﻫﻚ ﮔﺮوھ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭜﺮﻳﻞ ﺷﻌﺮ ﮐﻲ ﻧﺌﻴﻦ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 189‬‬
‫ﻃﺮز ﺳﺎن ﮘﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻧﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻨﺪس ﻛﻼم ﮐﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻦ ﺟﻲ ﻟﺤﺎظ ﺳﺎن ﺟﺪا ﺟﺪا ُﺳﺮن ۾ ﮘﺎﻳﻮ وﻳﻮ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺮي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻨﺪس ﺑﻴﺘﻦ ۽ واﻳﻦ ﻻ‪ ‬اﻫﻲ ‘ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺟﺎ ُﺳﺮ’ ﺋﻲ ﺑﺎب ﺑﻨﺠﻲ وﻳﺎ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ‘ ُﺳﺮ’ ﻫﻴﭟ آﻳﻞ ﻛﻼم ﮐﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﻟﺌﻲ ۽ راﮘﮣﻲ‪ ‬۾ ﮘﺎﻳﻮ وﻳﻮ‪ ،‬۽ ﻫﺮ ‘ ُﺳ َﺮ’‬
‫)‪(30‬‬
‫ﮐﻲ اﻧﻬﻲ ﻟﺌﻲ ﻳﺎ راﮘﮣﻲ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﺋﻲ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ‪”.‬‬
‫“ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﺟﻴﻜﻲ ﺳﺮ ڏﻧﻞ آﻫﻦ اﻧﻬﻦ ۾ ﻫﻴﭡﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻦ ﺟﺎ ﺳﺮ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫آﻫﻦ‪:‬‬
‫اﻫﮍا ُﺳﺮ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ ُﺳﺮن ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻦ ﺗﻲ رﮐﻴﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ اﻫﻲ‬
‫ﺳﻨﮅي ﻧﻤﻮﻧﻲ ۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻓﻨﻲ اﻧﺪاز ۾ ﮘﺎﻳﺎ ﭤﺎ وﭸﻦ ۽ اﻧﻬﻦ ۾ ﻛﻨﻬﻦ ﻟﻮڪ‬
‫داﺳﺘﺎن ۽ ﻋﻼﻗﺎﺋﻲ روﻣﺎﻧﻲ داﺳﺘﺎن ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻻزﻣﻲ ﻃﻮر ﻣﻮﺟﻮد ﻛﻮﻧﻬﻲ‪.‬‬
‫اﻫﮍن راﮘﻦ ۾ ﻳﻤﻦ‪ ،‬ﮐﻨﭝﺎت )ﻛﻤﺎچ(‪ ،‬ﺳﺮي راڳ‪ ،‬ﺳﺎرﻧﮓ‪ ،‬دﻳﺴﻲ )دﻳﺲ(‬
‫ﺑﺮوو‪ ،‬راﻣﻜﻠﻲ‪ ،‬ﭘﺮﭜﺎﺗﻲ وﻏﻴﺮه ﺷﺎﻣﻞ آﻫﻦ‪.‬‬
‫اﻫﮍا ُﺳﺮ‪ ،‬ﺟﻦ ۾ ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﻟﻮڪ ﻛﻬﺎﮢﻲ‪ ‬ﻳﺎ ﻋﻼﻗﺎﺋﻲ روﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻬﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻮ ذﻛﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ راﮢﻮ‪ ،‬ﻣﺎرﺋﻲ ۽ ﻟﻴﻼ‪.‬‬
‫اﻫﮍا ُﺳﺮ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ راﮘﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻦ ﺗﻲ رﮐﻴﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻦ ۾‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﻋﻼﻗﺎﺋﻲ روﻣﺎن ﻳﺎ ﻟﻮڪ ﻛﻬﺎﮢﻲ ﺟﻮ ﺑﻴﺎن ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﻫﮍا ُﺳﺮ‪ ،‬ﺟﻦ ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ آﻫﻦ‪ ،‬۽ ﺟﻦ ۾ ﻣﺸﻬﻮر ۽ ﻏﻴﺮ‬
‫ﻣﻮزون ﻗﺼﻦ ﺟﺎ ﺣﻮاﻻ ﺑﻪ اﭼﻲ وﭸﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ﻣﻌﺬوري‪ ،‬آﺑﺮي‪،‬‬
‫ﻛﻮﻫﻴﺎري‪ ،‬رپ‪ ،‬ﻛﺎﭘﺎﺋﺘﻲ‪ ،‬ڏﻫﺮ‪ ،‬ﮔﮭﺎﺗﻮ‪ ،‬ﭘﻮرب )ﭘﻮرﺑﻲ( ۽ ﻛﺎراﻳﻞ‬
‫)‪(31‬‬
‫وﻏﻴﺮه‪”.‬‬
‫ﺷﺎھ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﺳﻤﻮرو ﻛﻼم ُﻣﺨﺘﻠﻒ ُﺳﺮن ﺟﻲ ﻋﻨﻮاﻧﻦ ﻫﻴﭟ آﻳﻞ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﻲ ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ ۽ دﻳﺴﻲ ُﺳﺮن ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻦ ﺳﺎن ﺳﮇﺑﺎ آﻫﻦ‪“ .‬ﺳﻨﮅي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬۾‬
‫ﭜﭩﺎﺋﻲؒ ﺟﻲ ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻴﻞ ﻧﻈﺎم ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ڏاﻧﻬﻦ ﺗﻮﺟﻪ ڏﺟﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻫﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‬
‫ﭜﭩﺎﺋﻲ ؒ اﻣﻴﺮ ﺧﺴﺮو‪ ‬واﻧﮕﺮ ﻋﺮﺑﻲ ۽ اﻳﺮاﻧﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﮐﻲ ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮار رﮐﮡ ﻻ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﻛﻼم ﺟﻲ ﭨﻴﭩﻴﻬﻦ راﮘﮣﻴﻦ ﻣﺎن ‘ﻳﻤﻦ’ ۽ ‘ﺣﺴﻴﻨﻲ’ ﭔﻦ راﮘﮣﻴﻦ ﮐﻲ آﻧﺪو ۽ ﺑﺎﻗﻲ ‪31‬‬
‫ﺳﺮن ﻣﺎن ‪ 16‬راﮘﮣﻴﻮن )ﻛﻠﻴﺎڻ‪ ،‬ﻳﻤﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻮڏ‪ ،‬ﺳﺮ ﺳﺮﻳﺮاڳ‪ ،‬ﺳﻬﮣﻲ‪ ،‬دﻳﺴﻲ ﻛﺎﻣﻮڏ‪،‬‬
‫ﺳﻮرٺ‪ ،‬ﻛﻴﮇارو‪ ،‬آﺳﺎ‪ ،‬ﭘﻮرب‪ ،‬ﭘﺮﭜﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺑﻼول‪ ،‬ﮐﻨﭝﺎت‪ ،‬ﺑﺮوو‪ ،‬راﻣﻜﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻨﺖ ۽‬
‫| ‪190‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺗﻠﻨﮓ( ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ ﺳﻨﮕﻴﺖ ﻣﺎن ﻣﻘﺮر ﻛﻴﻮن ۽ ﭘﻨﮅرﻫﻦ ﺳﺮن )ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪،‬‬
‫ﻛﻮﻫﻴﺎري‪ ،‬ﻟﻴﻼن ﭼﻨﻴﺴﺮ‪ ،‬راﮢﻮ‪ ،‬ﻣﺎرﺋﻲ‪ ،‬ﮔﮭﺎﺗﻮ‪ ،‬رپ‪ ،‬ﮐﺎﻫﻮڙي‪ ،‬ﻛﺎﭘﺎﺋﺘﻲ‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻞ‪،‬‬
‫ﭘﺮﭜﺎﺗﻲ‪ ،‬ڏﻫﺮ‪ ،‬ﻣﺎري‪ ،‬ڍول ﻣﺎرو‪ ،‬ﻫﻴﺮ راﻧﺠﻬﻮ( ﮐﻲ ﺳﻨﮅي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺟﻲ ڌﻧﻦ ﺟﻲ ۾‬
‫)‪(32‬‬
‫ڍاﻟﻴﻮ‪”.‬‬
‫ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺣﻮاﻟﻲ ﻣﺎن ﭘﺘﻮ ﭘﻴﻮ ﺗﻪ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ راﮘﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻦ‬
‫ﺗﻲ ﺑﻪ آڌارﻳﻞ ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬اِﻫﻮ ُﺳﺮ ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻴﻮ؟ ۽ اﻧﻬﻲ‪ُ ‬ﺳﺮ ﮐﻲ ﻛﻬﮍي راڳ ﻳﺎ‬
‫راﮘﮣﻲ‪ ‬۾ ﮘﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﺒﻮ‪.‬‬
‫‪.1‬‬ ‫“اﻧﻬﻦ ُﺳﺮن ﻣﺎن ﻫﺮ ُﺳﺮ ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ ﭔﮅل آﻫﻲ‪ ،‬۽ رواﻳﺖ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻫﻜﮍي ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻮ ﻛﻼم ﭔﺌﻲ ﺳﺮ ۾ ﮘﺎﺋﺒﻮ ۽ ﻧﻪ وري ﻛﻨﻬﻦ ﻫﻜﮍي ﻟﻮڪ‬
‫ﻛﻬﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﺎ واﺋﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﺖ ﭔﺌﻲ ُﺳﺮ ۾ ﮘﺎﺋﻲ وﻳﻨﺪي‪ .‬ﺷﺎھ ۽ ﭔﻴﻦ ﺳﻨﮅي ﺷﺎﻋﺮن ﺟﻲ‬
‫رﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﻫﺮ ﻫﻚ ﺳﺮ ﺟﻮ ﺟﺪا ﻣﻮﺿﻮع ۽ ان ﻻ‪ ‬ﺟﺪا راڳ ﻣﻘﺮر آﻫﻦ‪ .‬اﻫﮍي‪ ‬ﻃﺮح‬
‫ﺷﺎھ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﺎ ﻛﻞ ُﺳﺮ ﭨﻴﻬﻦ ﮐﺎن ﮀﭩﻴﻬﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﭘﺮ اﭴﻜﻠﻬﻪ ﺟﻲ ﻣﻌﻴﺎري‬
‫‪.2‬‬ ‫رﺳﺎﻟﻦ ۾ اﮢﭩﻴﻬﻪ ﻳﺎ ﭨﻴﻬﻪ ُﺳﺮ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪ .‬ان ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﭤﻴﻮ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ راڳ ۾ )ﺳﻨﮅي‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺟﺎ( وڌ ۾ وڌ ﮀﭩﻴﻬﻪ ۽ ﮔﻬﭧ ۾ ﮔﻬﭧ ُاﮢﭩﻴﻬﻪ راڳ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﭘﺮ اڄ اﺳﺎن وٽ ﻫﺮ‬
‫‪.3‬‬ ‫ُﺳﺮ ﻻ‪ ‬ﺟﺪا راڳ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ راڳ اﺳﺎن ﺟﻲ ﮘﺎﺋﮣﻦ وﺳﺎري ﮀﮇﻳﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‪ ،‬ڏﻫﺮ‪ ،‬ﻛﺎﭘﺎﺋﺘﻲ‪ ،‬ﮔﮭﺎﺗﻮ‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻞ وﻏﻴﺮه ﻻ‪ ‬ﻛﻲ ﺑﻪ ُﺳﺮ ﻫﻴﺌﻨﺮ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ‬
‫‪.4‬‬ ‫آﻫﻦ‪ ،‬ﻳﺎ اﺳﺎن ﺟﻲ ﮘﺎﺋﮣﻦ ﮐﻲ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺧﺒﺮ ﻛﺎﻧﻬﻲ‪ .‬ﭘﺮ ان ﺟﻲ ﻫﻲ ﻣﻄﻠﺐ اﺻﻞ‬
‫ﻛﻮﻧﻬﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي راﮘﻦ ۾ ﻛﻲ ﭔﻴﺎ راڳ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻮﻧﻬﻦ‪ .‬ﺳﻨﮅي راﮘﻦ ۾ ﭜﻴﺮوي‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﺠﮫ‪ ،‬ﻻڙاﺋﻮ‪ ،‬ﺳﻨﮅڙو‪ ،‬ﺟﻮڳ‪ ،‬ﭘﻬﺎڙي ۽ ﻛﻴﺘﺮا ﭔﻴﺎ راڳ ﺑﻪ آﻫﻦ ۽ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﺎ ﻛﻴﺘﺮا ُﺳﺮ‬
‫)‪(33‬‬
‫اﻧﻬﻦ راﮘﻦ ۾ ﺑﻪ ﮘﺎﻳﺎ ﭤﺎ وﭸﻦ‪”.‬‬
‫ﻣﭥﻴﻦ ﺣﻮاﻟﻦ ﻣﺎن اِﻫﺎ ﮘﺎﻟﮫ واﺿﺢ ﭤﺌﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۾‬
‫ُﺳﺮ ڏﻫﺮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻮ َﮔﻮﻳﻦ ﮐﺎن وﺳﺮي وﻳﻮ ۽ ُان ﺟﻮ وﺟﻮد ﺋﻲ ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ‪ ،‬آﺋﻮن ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪‬‬
‫ﺟﻮ ﺗﻪ ﭴﺎﮢﻮ ﻧﺎﻫﻴﺎن‪ ،‬ﭘﺮ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﺎﮔﺮد ُﻫﺠﮡ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ اﻫﺎ ﮘﺎﻟﮫ ﺳﻤﺠﮭﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﺎن ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭘﮡ ﻫِﻚ ﭔﻮﻟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ زﺑﺎﻧﻲ ﭔﻮﻟﻴﻦ ﮐﺎن ﻣﻀﺒﻮط ﻫﻮﻧﺪي‬
‫آﻫﻲ‪ .‬زﺑﺎن ﺳﺎن ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﺠﻨﺪڙ ﭔﻮﻟﻴﻮن ﭘﮡ ﭰﭩﻨﺪي ۽ وﺟﻮد وﭸﺎﺋﻴﻨﺪي ﭘﮡ ﺻﺪﻳﻮن‬
‫ﻟﮙﺎﺋﻴﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﻳﺎ اﻧﻬﻲ ﺟﻲ راڳ اﻳﺘﺮي ﭤﻮري ﻋﺮﺻﻲ ۾ ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻲ‪،‬‬
‫وﺳﺮي ۽ ﺧﺘﻢ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ اِﻫﻮ ﺧﻴﺎل آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ اﻧﻬﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﻛﺎ ﺑﻪ راﮘﮣﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 191‬‬ ‫| ‪192‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫آﻫﻲ ﺋﻲ ﻛﺎﻧﻪ‪ ،‬۽ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ُﻫﺠﮡ ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮده ﻛﻼﺳﻴﻜﻲ راﮘﻲ ﮐﻲ ﺧﺒﺮ‬
‫ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﮘﺎﻟﮫ ﺟﻲ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﭨﻴﻠﻴﻔﻮن ذرﻳﻌﻲ ُﻣﺤﺘﺮم ﺗﺎراﭼﻨﺪ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎھ؛ ُﻣﺤﺘﺮم‬ ‫ا ‪:‬‬
‫ﺷﻔﻴﻊ ﻓﻘﻴﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺮﻛﻮٽ؛ ُﻣﺤﺘﺮم ذواﻟﻔﻘﺎر ﻗﺮﻳﺸﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد؛ ُﻣﺤﺘﺮم ﺳﻜﻨﺪر‬ ‫ﻣﻴﻤﮡ‪ ،‬ﺣﺎﺟﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺪﻳﻖ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮﺳﻒ‪‘ ،‬رﺳﺎﻟﻮ ﺷﺎه ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ’‪ ،‬ﺳﻨﮅ ُﻣﺴﻠﻢ ادﺑﻲ‬ ‫‪.1‬‬
‫ﭘﻨﻬﻴﺎر‪ ،‬ﺟﻴﻜﺐ آﺑﺎد ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ ‪1371_ 71‬ﻫﻪ‪ ،‬ص‪1 :‬۽‪.2‬‬
‫ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﺎن ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ اِﻫﻮ ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۾ آﻳﻞ ُﺳﺮ ڏاﻫﺮ‬ ‫ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ‪‘ ،‬رﺳﺎﻟﻪ ﺷﺎه ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ’‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﺮادرس ﺑﻚ ﺳﻴﻠﺮ‪،‬‬ ‫‪.2‬‬
‫ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﻧﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ آﻫﻲ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ راڳ ﺗﻲ آڌارﻳﻞ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻫﮍو‬ ‫‪1951‬ع‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪ ،‬ص‪01 :‬‬
‫ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ ،‬۽ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮي ﺳﻨﮅي‬ ‫ﻛﻮ ُﺳﺮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺎﻫﺮن ﮐﻲ اﮘﻴﺎن اﭼﮡ ُ‬ ‫ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ‪ُ ،‬ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ‪‘ ،‬ﺷﺎه ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪2005 ،‬ع‪ ،‬ص‪.866 :‬‬ ‫‪.3‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﺎﻟﺐ ۾ آﻧﺪي وﭸﻲ ۽ ادارن ﮐﻲ ﺷﺎھ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺑﭽﺎ‪‬‬ ‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪.15:‬‬ ‫‪.4‬‬
‫۽ ﺑﻘﺎ‪ ‬ﻻ‪ُ ‬اﭘﺎ‪ ‬ورﺗﺎ وﭸﻦ‪.‬‬ ‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻛﻠﻴﺎڻ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪) ،‬ﻣﻜﻤﻞ(‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪،‬‬ ‫‪.5‬‬
‫ﺳﻨﮅ‪1991 ،‬ع‪ ،‬ص‪.467 :‬‬
‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻛﻠﻴﺎڻ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﻣﻜﺘﺒﻪ ُﺑﺮﻫﺎن‪ ،‬اردو ﺑﺎزار‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪ ،‬ص‪.1:‬‬ ‫‪.6‬‬
‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻛﻠﻴﺎڻ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪) ،‬ﻣﻜﻤﻞ(‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺑﻮرڊ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪،‬‬ ‫‪.7‬‬
‫ﺳﻨﮅ‪1991 ،‬ع‪ ،‬ص‪.467:‬‬
‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻛﻠﻴﺎڻ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﻣﻜﺘﺒﻪ ُﺑﺮﻫﺎن‪ ،‬اردو ﺑﺎزار‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪،‬‬ ‫‪.8‬‬
‫ص‪.447:‬‬
‫ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮر‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﻮاز ﻋﻠﻲ ﺷﻮق )ﺳﻬﻴﮍﻳﻨﺪڙ(‪‘ ،‬ﺳﺮ ڏاﻫﺮﺟﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ’ )ﻣﻘﺎﻟﻮ(‪‘ ،‬ﺳﺮُ‬ ‫‪.9‬‬
‫ڏﻫﺮ’ )ﻛﺘﺎب(‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎھ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎھ_ ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1989 ،‬ع‪،‬‬
‫ص‪ 19 :‬۽ ‪.20‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪ 18 :‬۽ ‪.19‬‬ ‫‪.10‬‬
‫ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﭔﺎﻧﻬﻮن ﺧﺎن‪‘ ،‬ﺷﺎھ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪،‬‬ ‫‪.11‬‬
‫‪2002‬ع‪ ،‬ص‪ 231 ،230 :‬۽ ‪.232‬‬
‫ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ‪ُ ،‬ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ‪‘ ،‬ﺷﺎه ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﺳﻨﮅﻳﻜﺎ ‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ‪2005 ،‬ع‪ ،‬ص‪.866 :‬‬ ‫‪.12‬‬
‫راﻫﻤﻮن‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺎﺳﻢ )ﺳﺎﻛﺮي‪ ،‬ﭤﺮ(‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﮔﻨﺞ’‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ ﻛﻨﮃﻳﺎرو‪،‬‬ ‫‪.13‬‬
‫‪ ،2013‬ص‪.548 :‬‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻣﺸﺘﺎق‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﻣﻬﺮاڻ اﻛﻴﮉﻣﻲ‪2000 ،‬ع‪ ،‬ص‪.729 :‬‬‫ٰ‬ ‫ﻣﻴﻤﮡ‪ ،‬ﻏﻼم‬ ‫‪.14‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪.730 :‬‬ ‫‪.15‬‬
‫ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﻮر‪‘ ،‬ﺷﺮح ﺳﺮ ڏﻫﺮ’‪ ،‬ﻣﻬﺮاڻ ﭘﺒﻠﺸﺮز‪ ،‬ﺳﮑﺮ‪1978 ،‬ع‪ ،‬ص‪.8 :‬‬ ‫‪.16‬‬
‫ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮر‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﻮاز ﻋﻠﻲ ﺷﻮق )ﺳﻬﻴﮍﻳﻨﺪڙ(‪‘ ،‬ﺳﺮ ڏاﻫﺮﺟﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ’ )ﻣﻘﺎﻟﻮ(‪ُ ‘ ،‬ﺳﺮ‬ ‫‪.17‬‬
‫ڏﻫﺮ’ )ﻛﺘﺎب(‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎھ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎھ_ ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1989 ،‬ع‪،‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 193‬‬ ‫| ‪194‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ص‪ 16 :‬۽ ‪.17‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪.17 :‬‬ ‫‪.18‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪.15 :‬‬ ‫‪.19‬‬
‫ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن‪‘ ،‬ﺷﺎھ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺖ ۽ ﺳﻴﺎﺣﺖ ﮐﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻨﮅ‪،‬‬ ‫‪.20‬‬
‫‪2009‬ع‪ ،‬ص‪.160 :‬‬ ‫اض‪1 :‬‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫ي‬ ‫ﺌ‬
‫ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮر‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﻮاز ﻋﻠﻲ ﺷﻮق )ﺳﻬﻴﮍﻳﻨﺪڙ(‪‘ ،‬ﺳﺮ ڏاﻫﺮﺟﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ’ )ﻣﻘﺎﻟﻮ(‪ُ ‘ ،‬ﺳﺮ‬ ‫‪.21‬‬
‫ڏﻫﺮ’ )ﻛﺘﺎب(‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎھ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎھ_ ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1989 ،‬ع‪،‬‬
‫ﺳﻤﻨﮉ ﻛﻴﻦ ﺳﻜﻦ‪ ،‬ﻛﻮڙﻳﻦ ﺟﻲ ﻛﺎﺋﻮ ﭤﺌﻲ‪،‬‬
‫ص‪.11 :‬‬
‫ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﺳﻴﻦ ﭘﻴﮏ ﻛﺌﻮ‪ ،‬ﺗﻴﻼﻫﻪ وﮢﺠﺎرن‪،‬‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪ 13 :‬۽ ‪.14‬‬ ‫‪.22‬‬
‫ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﻣﻴﻤﮡ ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﻮر‪‘ ،‬ﺷﺮح ﺳﺮ ڏﻫﺮ’‪ ،‬ﻣﻬﺮاڻ ﭘﺒﻠﺸﺮز ﺳﮑﺮ‪1978 ،‬ع‪ ،‬ص‪.8 :‬‬ ‫‪.23‬‬ ‫ﻟﻌﻠﻮن ﺳﻲ ﻟﻬﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻴﻦ ﺳﻮدو ﺳﭻ ﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮر‪‘ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺟﺎ ﭤﺮ ﺗﺎن ﭜﻴﺮا’‪ ،‬ﻣﻬﺮاڻ اﻛﻴﮉﻣﻲ ﺷﻜﺎرﭘﻮر‪2006 ،‬ع‪ ،‬ص‪.99 :‬‬ ‫‪.24‬‬ ‫ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ﻣﺎن ﻫﻚ ﺷﺎﮔﺮد آﻫﻴﺎن‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﮐﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ۾ آﺋﻴﻨﻲ‬
‫آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﭜﻴﺮو ﻣﻞ ﻣﻬﺮﭼﻨﺪ‪‘ ،‬ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺳﺌﺮ’‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎھ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ‬ ‫‪.25‬‬ ‫اﮘﻴﺎن ﺑﻴﻬﺎرڻ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﺟﻮد ﮐﺎن ﺑﻪ اﻧﻜﺎر ﻣﺤﺴﻮس ﻛﻴﻢ ۽ اﻧﻬﻦ ﻋﻈﻴﻢ‬
‫ﺷﺎھ ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1989 ،‬ع‪ ،‬ص‪.52 :‬‬ ‫ادﻳﺒﻦ‪ ،‬ﺳﮕﮭﮍن‪ ،‬ﻋﺎﻟﻤﻦ ۽ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺟﻲ ﻧﻮر ﻧﭽﻮﺋﻴﻞ ﭘﻮرﻫﺌﻲ ﺗﻲ ﻛﺠﮫ ﺳﻮﭼﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪‬‬
‫ﻳﻮﺳﻔﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮر‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﻮاز ﻋﻠﻲ ﺷﻮق )ﺳﻬﻴﮍﻳﻨﺪڙ(‪‘ ،‬ﺳﺮ ڏاﻫﺮﺟﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ’ )ﻣﻘﺎﻟﻮ(‪‘ ،‬ﺳﺮُ‬ ‫‪.26‬‬
‫اﻳﺌﻦ ﻣﺤﺴﻮس ﭤﻴﻮ ﭴﮡ ﻣﺎن ﭘﺎڻ ﻣﺮادو ﭔﻪ ﻗﺪم ﭘﺎﮀﻠﺌﻲ ﺳﺮﻛﻲ ﭘﻴﺲ ۽ ﻗﻠﻢ ﮐﮣﮡ ﮐﺎن‬
‫ڏﻫﺮ’ )ﻛﺘﺎب(‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎھ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎھ_ ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪1989 ،‬ع‪،‬‬
‫ص‪ 17 :‬۽ ‪.18‬‬
‫اڳ ۾ ﻫﭥﻦ ۾ ﻛﺎ ﻟﺮزش ﭘﻴﺪا ﭤﻲ ﭘﺌﻲ ۽ ﻧﺎﻛﺎر ۾ ﻛﻨﮅ ڌوﮢﻲ ﭜﮣﻜﻲ ﭘﻴﺲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺎن‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪.18 :‬‬ ‫‪.27‬‬ ‫اﻧﻬﻲ ﺟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﺎﻫﻴﺎن‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ڏﻛﻨﺪي ﻛﻨﺒﻨﺪي ﻗﻠﻢ ﮐﻨﻴﻮ اﭤﻢ اﻫﻮ ﺳﻮﭼﻲ ﺗﻪ ﻣﺎن‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪.18 :‬‬ ‫‪.28‬‬ ‫اﻧﺴﺎن آﻫﻴﺎن ۽ اﻧﺴﺎن ﺟﻲ ﻋﻈﻤﺖ اﻧﻬﻲ ۾ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻮچ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻫﻨﮅ ﺑﻴﻬﮡ ﻧﻪ‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪.22 :‬‬ ‫‪.29‬‬ ‫ڏي‪ .‬ﻣﻮﻧﮑﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻋﻈﻴﻢ اﺳﺘﺎدن ۽ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺗﻲ ﻛﻮ ﺑﻪ ﺷﻚ ﻧﺎﻫﻲ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ “اﻫﻮ‬
‫ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ درﺷﻬﻮار ﺳﻴﺪ )ﺳﻬﻴﮍﻳﻨﺪڙ(‪‘ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ راڳ ۾ ﻫِﻚ‬ ‫‪.30‬‬ ‫ﺳﭻ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﻴﻜﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﺳﺘﺎدن ﺗﻲ ﺷﻚ ﻛﺮي ﭤﻮ ﺗﻪ اﻧﻬﻲ ﮀﺎ ﺳﮑﻴﻮ‪ ،‬ﺻﺮف ﺷﻚ‬
‫ﻧﺌﻴﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻮ ﺑﺎﻧﻲ’ )ﻣﻘﺎﻟﻮ(‪‘ ،‬ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ’ )ﻛﺘﺎب(‪ ،‬ﺷﺎھ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ‬
‫ﻛﺮڻ” ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺳﺎﻟﻜﻦ ﺟﻲ ﻣﺤﻨﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﭘﻮرﻫﺌﻲ ۽ ﻋﺸﻖ ﮐﻲ ﭘﺴﻲ ﭴﮡ ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪1992 ،‬ع‪ ،‬ص‪.110 :‬‬
‫ﻋﺸﻘﻲ‪ ،‬اﻟﻴﺎس‪’،‬ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ’)ﻣﻘﺎﻟﻮ(‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪ 54 :‬۽ ‪.55‬‬ ‫‪.31‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ اﻧﻬﻦ ﺳﭝﻨﻲ ادﻳﺒﻦ ﮐﻲ ﻣﺨﺎﻃﺐ آﻫﻲ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﺷﻴﺦ‪‘ ،‬ﺳﻨﮅي ﺳﻨﮕﻴﺖ ﺟﻮ ﺳﻨﻮارﻳﻨﺪڙ ﭜﭩﺎﺋﻲ’)ﻣﻘﺎﻟﻮ(‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺳﺎﮘﻴﻮ‪ ،‬ص‪.120 :‬‬ ‫‪.32‬‬ ‫اي ﮔﺖ ﻏﻮاﺻﻦ‪ ،‬ﺟﺌﻦ ﺳﻤﻨﮉ ﺳﻮﺟﮭﻴﺎﺋﻮن‪،‬‬
‫ﻋﺸﻘﻲ‪ ،‬اﻟﻴﺎس‪’،‬ﺷﺎھ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ’)ﻣﻘﺎﻟﻮ(‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺳﺎﮘﻴﻮ ‪ ،‬ص‪ 55 :‬۽ ‪56‬‬ ‫‪.33‬‬ ‫ﭘﻴﻬﻲ ﻣﻨﺠﮫ ﭘﺎﺗﺎر ﺟﻲ‪ ،‬ﻣﺎﮢﻚ ﻣﻴﮍﻳﺎﺋﻮن‪،‬‬
‫آﮢﻲ ڏﻧﺎﺋﻮن‪ ،‬ﻫﻴﺮو ﻟﻌﻞ ﻫﭥﻦ ﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﻚ ﻫﻲ اﻫﻲ ﺋﻲ ﭨﻮﭔﺎ آﻫﻦ ﺟﻴﻜﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﺎن ۽ ﻣﺎل ﺟﻮ ﻓﻜﺮ ﻛﺮڻ‬
‫ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬ﻋﻠﻢ ﺟﻲ اوﻧﻬﻲ ﺳﻤﻨﮉ ۾ ﻛﺎﻫﻲ ﭘﻴﺎ ۽ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎ ﻛﻴﺌﻲ ﺳﺎل اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﻢ‬
‫ﮐﻲ ارﭘﻲ ﮀﮇﻳﺎﺋﻮن‪ .‬ﻣﺎن ﺳﻤﺠﮭﺎن ﭤﻮ ﺗﻪ اﻫﻲ ﺋﻲ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻋﻈﻴﻢ ﻟﻤﺤﺎ ﻫﺌﺎ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 195‬‬
‫ﺟﻦ ۾ اﻧﻬﻦ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﮐﻲ ﻣﻴﮍي ﺳﻴﮍي‪ ،‬ﺳﻨﻮاري ﺳﮅاري اﺻﻠﻲ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫۾ اﺳﺎن ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻬﭽﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ ۽ اﻫﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ اﭸﺎن ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﻠﻨﺪڙ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻐﺮب ﺟﻲ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺟﺎ اﺳﺎن ﺗﻲ ﭤﻮرا آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻮ ﻣﺸﺮق ۾ ﭘﻴﺪا ﭤﻴﻨﺪڙ ﻋﻈﻴﻢ‬
‫ﺷﺎﻋﺮن ﮐﻲ اﻧﻬﻦ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺮاﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻃﺮﻓﺎن ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬۾ ﭘﭥﺮ ﻛﻴﺮاﺋﮡ‬
‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬اﺳﺎن ﺟﻲ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﭘﺎڻ ﭘﺘﻮڙﻳﻮ‪ ،‬ﻣﺎن اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻗﺪﻣﻦ ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻦ ﺗﻲ ﻗﺪم رﮐﮡ‬
‫ﺟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺑﻠﻜﻞ ﻧﺎﻫﻴﺎن‪ ،‬ﺻﺮف اﻧﻬﻦ ﻧﺸﺎﻧﻦ ﮐﻲ ڏﺳﻲ ﻛﺮي ﺳﻜﻲ ﭤﻮ ﭘﻮان‪.‬‬
‫اﺳﺎن اڌارا‪ ،‬آﮢﻲ آوﻧﮓ ﭼﺎڙﻫﻴﺎ‬
‫ﭴﮡ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺷﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﮐﺎن اڌاري وﭠﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺋﻲ ﭘﻴﻮ ارﭘﻴﺎن‪.‬‬
‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ رح ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ‬
‫آﻫﻲ‪.‬ﻣﻮن ﮐﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﭘﺎران ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻧﻞ “ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ” ﺟﻲ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‬
‫ﺟﻲ واﻳﻦ ﻣﺎن ﻛﻦ ﺳﺎن اﺧﺘﻼف آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ اﭼﮡ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ اﻫﻮ‬
‫ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﻛﻼم ﻛﻴﺌﻦ ﺟﻤﻊ ﭤﻴﻮ ۽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺎﻟﻤﻦ ۽ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﻛﻼم ﮐﻲ‬
‫ﻛﻴﺌﻦ ﮔﮇ ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ‘ﺳﺎﻧﮕﻲ’ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﻗﺖ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻛﻼم ﺟﻮ ﻫﻚ وڏو‬
‫ﭴﺎﮢﻮ ﻫﻮ ۽ ﻫﻦ ﺟﻮن ﭔﮃڙن‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮن ۽ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺟﮭﻮﻧﻦ ﺳﺎن ﻣﻼﻗﺎﺗﻮن ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن‬
‫رﻫﻨﺪﻳﻮن ﻫﻴﻮن‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻛﻼم ﺳﺎن ﻫﻦ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻗﺴﻢ ﺟﻮ ﻋﺸﻖ ﻫﻮ‪ .‬ﻣﻴﺮ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺮﺣﻮم ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ “ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺎڻ ﻟﮑﻲ ﭘﮍﻫﻲ ﻛﻮﻧﻪ ﭴﺎﮢﻴﻨﺪو ﻫﻮ‪ ،‬ﻫﻮ ﺷﻌﺮ‬
‫ﭼﻮﻧﺪو ﻫﻮ ۽ ﻓﻘﻴﺮ اﻫﻮ ﻟﮑﻨﺪا ۽ ﺑﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪا وﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻛﻲ ﻓﻘﻴﺮ وري ان‬
‫ﮐﻲ ﻳﺎد ﻛﺮي وﭠﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ان رﻳﺖ ﻫﻚ ﻃﺮف ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﻛﻼم ﻛﻴﺘﺮن ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻛﻨﭟ ﭤﻴﻞ ﻫﻮ ﭔﻲ ﺻﺮف دﻓﺘﺮن ﺟﺎ دﻓﺘﺮ ﻟﮑﺠﻲ ﮔﮇ ﭤﻲ رﻫﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ ”.‬ﻫﻚ رواﻳﺖ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ “ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﺎ دﻓﺘﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ آﺧﺮي ڏﻳﻨﻬﻦ‬
‫۾ ﮐﮣﻲ وﭸﻲ ڍﻧﮃ ۾ اﮀﻼﻳﺎ”‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ اﻧﻬﻲ رواﻳﺖ ﮐﻲ ﺑﻠﻜﻞ ﻛﻮڙي ۽‬
‫ﻫﭣ ﭠﻮﻛﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﺎن ﺑﻪ ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻮچ ﺳﺎن اﺗﻔﺎق ﻛﻨﺪي اﻫﻮ‬
‫ﭼﻮﻧﺪس ﺗﻪ ﻫﺮ ﻛﻜﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻮﺗﺎ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اوﻻد ﮐﺎن ﺑﻪ ﻣﭥﺎﻧﻬﻮن آﻫﻲ؟ ﻛﺠﮫ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻲ ﺗﻪ ﺻﺮف ﻣﭩﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭘﺘﻠﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺳﺎﻫﻪ ﻧﻜﺮڻ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺻﺮف ﻣﭩﻲ‬
‫| ‪196‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫رﻫﻨﺪو ۽ ﻣﭩﻲ ﺳﺎن ﻣﻠﻲ وﭸﻲ ﻣﭩﻲ ﭤﻴﻨﺪو‪ .‬اﺻﻞ‪ ،‬ﺳﭽﻮ ۽ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻻ‪ ‬رﻫﻨﺪڙ ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ‬
‫ﭘﭧ ﺗﻪ ﺻﺮف ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﺷﻌﺮ آﻫﻲ”‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻛﻼم ﮐﻲ ﺟﻴﻜﺎ ﻫﺎﮢﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻳﺌﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ‬
‫ﺻﻮرت وﭠﺮاﺋﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ ان ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺎﻧﮕﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻴﻞ آﻫﻲ ﺗﻪ “ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫وٽ ﻫﻜﮍا ﭔﻪ ﮔﻮﻳﺎ ‘ﭼﺌﻨﭽﻞ’ ۽ ‘اﭨﻞ ﻓﻘﻴﺮ’ رﻫﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﻫﻮ اﺻﻞ دﻫﻠﻲ ﺟﺎ رﻫﺎﻛﻮ ﻫﺌﺎ‪،‬‬
‫ﭘﻬﺮﻳﺎن ﻣﻴﺎن ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻠﻬﻮڙي ﺟﻲ درﭔﺎر ۾ آﻳﺎ ان ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻤﻮري ﭴﻤﺎر ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺧﺪﻣﺖ ۾ اﭼﻲ رﻫﻴﺎ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻳﺎ راڳ ودﻳﺎ ﺟﺎ وڏا ﭴﺎﮢﻮ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻦ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻛﻼم ﮐﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺟﻲ ﺳﺮن ﻣﻮﺟﺐ ورﻫﺎﺋﻲ ﺟﺪا ﺟﺪا داﺳﺘﺎن رﭤﻴﺎ‬
‫۽ داﺳﺘﺎﻧﻦ ﺗﻲ ﺳﻨﺪن ﻣﻀﻤﻮن ﭘﭩﺎﻧﺪڙ راﮘﮣﻴﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ڏﻧﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﭘﻮﻳﺎن ﻓﻘﻴﺮ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺟﻲ ﺳﺮن ﭘﭩﺎﻧﺪر راﮘﮣﻴﻦ ﮐﻲ ﺟﺪا ﺟﺪا آوازن ۾ آﻻﭘﻴﻨﺪا رﻫﻦ ﭤﺎ‪ .‬رﺳﺎﻟﻲ ۾‬
‫ﺟﻮ ﻫﻨﺪي ﻳﺎ ﭘﺎرﺳﻲ ﺷﻌﺮ داﺧﻞ ﭤﻲ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺳﻲ ﺑﻪ اﻧﻬﻦ دﻫﻠﻮي ﮔﻮﻳﻦ ﺟﻲ ﻣﻌﺮﻓﺖ‬
‫رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻳﮡ وﻗﺖ درج ﭤﻴﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻨﺪي ﺷﻌﺮ ﻳﺎ ﭔﻴﻦ ﺳﻨﮅي ﺳﮕﮭﮍن ﺟﺎ‬
‫ڏوﻫﻴﮍا ﺟﻴﺘﺮا ﺑﻪ رﺳﺎﻟﻲ ۾ آﻳﻞ آﻫﻦ ﺳﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺧﺪﻣﺖ ۾ ﮘﺎﺋﻴﻨﺪا ﻫﺌﺎ ۽ ﭘﺎڻ‬
‫ﭔﮅﻧﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻨﻜﺮي اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ ﮐﮣﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۾ داﺧﻞ ﻛﻴﻮ اﭤﻦ‪ .‬اﻫﻮ ﺳﭛ ﻛﺠﮫ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ وﻓﺎت ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭤﻴﻮ آﻫﻲ ﻳﺎ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺟﻲ ﭘﻮﺋﻴﻦ زﻣﺎﻧﻲ ۾‪ ،‬ان ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﭠﻴﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﻲ‪ ‬ﻣﻌﻠﻮم ﭤﺌﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪس وﻓﺎت ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺋﻲ ﻫﺎﮢﻮﻛﻲ ﺻﻮرت وارو‬
‫رﺳﺎﻟﻮ ﺟﻤﻊ ﭤﻴﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﺣﻴﺎﺗﻲ ۾ ﻛﺠﮫ ﻛﻼم ﻓﻘﻴﺮن ﺟﻲ ﻫﭣ ﻧﻪ اﭼﮡ ﺳﺒﺐ ﻧﺎﺣﻖ‬
‫ﻧﺎس ﭤﻲ وﻳﻮ‪ .‬ﻛﺠﮫ ﻓﻘﻴﺮن وٽ ﻟﮑﻴﻞ ﻫﻮ ۽ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺮي ﮔﮭﮣﻦ ﮐﻲ ﻳﺎد ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫ﮔﮇي ﻫﺎﮢﻮﻛﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻮ ﭠﺎﻫﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﻫﻚ ﭔﻲ رواﻳﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺗﻤﺮ ﻓﻘﻴﺮ واري ﻧﺴﺨﻲ‬
‫ﺗﺎن ﺳﺮن ﺟﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻮﺟﺐ ﭔﻪ ﻧﺴﺨﺎ ﺗﻴﺎر ﻛﺮاﻳﺎ وﻳﺎ‪ .‬ﺟﻦ ۾ ﻫﻚ ﭜﭧ ﺗﻲ رﻫﻴﻮ ۽ ﭔﻴﻮ‬
‫درﮔﺎﻫﻪ ﻛﺮﻳﻤﻲ‪ ‬ﺗﻲ رﮐﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬درﮔﺎﻫﻪ ﻛﺮﻳﻤﻲ‪ ‬واري اﺻﻠﻲ ﻧﺴﺨﻲ ﺗﺎن ‪1196‬ﻫﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ‪1789‬ع ۾ ﭔﻴﻮ ﻧﺴﺨﻮ ﻟﮑﺮاﻳﻮ وﻳﻮ ﺟﻮ اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻮ ﻧﺴﺨﻮ ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ وﻓﺎت ﮐﺎن ‪ 13‬ورﻫﻴﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻛﺮاﻳﻮ وﻳﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ﮔﮭﮣﻮ ڊﮔﮭﻮ زﻣﺎﻧﻮ ﻛﻮﻧﻪ‬
‫ﮔﺬرﻳﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ان وﻗﺖ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﺎ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﻼﻗﺎﺗﻲ ﻫﻦ ﺟﮭﺎن ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫درﮔﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻔﻲ ۽ درﮔﺎﻫﻪ ﻛﺮﻳﻤﻲ وارن ﻧﺴﺨﻦ ﺟﻮ ﺑﻤﺒﺌﻲ وارن ﻧﺴﺨﻦ ﮐﺎن ﭤﻮرو‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺗﻔﺎوت آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﮔﻨﺞ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﮔﮇ ﭤﻴﮡ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻫﻦ ﺟﺎ‬
‫ﺟﺪا ﺟﺪا ﮀﺎﭘﺎ ﭘﮅرا ﭤﻴﻨﺪا رﻫﻴﺎ‪.‬‬
‫ﺌ‪:‬‬ ‫ﺌ ا ا‬
‫ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﻫﻚ ﻧﺴﺨﻮ ڊاﻛﭩﺮ ارﻧﻴﺴﭧ ﭨﺮﻣﭗ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ‪1866‬ع ۾ ﺟﺮﻣﻨﻲ ۾ ﻟﭙﺰگ ﺷﻬﺮ ۾ ﮀﭙﺎراﻳﻮ‪ .‬ﭨﺮﻣﭗ ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ‬
‫ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﮐﻴﺲ ﭔﻪ ﺟﮭﻮﻧﺎ ﻗﻠﻤﻲ رﺳﺎﻻ ﻫﭣ آﻳﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻫﻮﺷﻴﺎر ﭘﮍﻫﻴﻞ‬
‫ﺳﻨﮅي ﻋﺎﻟﻢ ﭜﻴﭩﻲ ﺳﻨﺪس ﻻ‪ ‬ﻫﻚ ﻛﺎﭘﻲ ﺗﻴﺎر ﻛﺌﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺟﻮ ﮀﺎﭘﻮ؛ اﻫﻮ رﺳﺎﻟﻮ ﻗﺎﺿﻲ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﭘﻠﺒﻨﺪي‪ ،‬ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺟﻲ ﻛﺘﺎب‬
‫ﻓﺮوش ﭘﻬﺮﻳﻮن ﭜﻴﺮو ‪1867‬ع ۾ ﮀﺎﭘﻲ ﭘﮅرو ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﺟﻮ ﭼﻮڻ آﻫﻲ ﺗﻪ اﻫﻮ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺴﺨﻮ آﻫﻲ ۽ ﭜﭧ ﺟﻲ ﮔﻨﺞ ﺗﺎن ورﺗﻞ ﭠﻴﻚ‬
‫ﮀﺎﭘﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﮕﺮ ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ﺟﻮ ﻟﮑﮡ آﻫﻲ ﺗﻪ “ﻫﻦ ﮀﺎﭘﻲ ﺟﮭﮍو ردي‬
‫ﻧﺴﺨﻮ ﻛﮇﻫﻦ ﻫﭣ ﻧﻪ اﻳﻨﺪو”‪ .‬ﺑﻤﺒﺌﻲ وارو ﻧﺴﺨﻮ ﻫﻚ دﻓﻌﻮ وري ‪1877‬ع ۾‬
‫ﮀﭙﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭘﮁﺎڙي ۾ ﭴﺎﮢﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﻓﻘﻴﺮ ﻃﺎﻟﺐ‬
‫ﻫﺎﻟﻦ واري ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻧﺴﺨﺎ ﭜﻴﭩﻲ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ واري ﮐﺎﺗﻲ ﺟﻮ ﮀﭙﺎﻳﻞ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’؛ اﻫﻮ‬
‫رﺳﺎﻟﻮ دﻳﻮان ﺗﺎرا ﭼﻨﺪ اﻳﺠﻮﻛﻴﺸﻨﻞ اﻧﺴﭙﻴﻜﭩﺮ ‪1900‬ع ۾ ﺗﻴﺎر ﻛﺮاﻳﻮ‪ .‬ﭜﭧ‬
‫واري ﻗﻠﻤﻲ رﺳﺎﻟﻲ‪ ،‬ﭨﺮﻣﭗ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۽ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺟﻲ ﮀﺎﭘﻲ ﺳﺎن ﻣﻘﺎﺑﻠﻮ‬
‫ﻛﺮاﺋﻲ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﮕﺮ اﻧﻬﻲ ۾ ﻛﻴﺘﺮو ﺋﻲ ڌارﻳﻮ ﻛﻼم آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﻤﻮﻧﻲ ۾ ‪1913‬ع ۾‬
‫ﺟﻤﻊ ﻛﻴﻮ ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺷﻜﺎرﭘﻮر ﺟﻲ ﻣﻨﺸﻲ ﭘﻮﻛﺮاس ‪1914‬ع ۾ ﭘﻬﺮﻳﻮن‬
‫دﻓﻌﻮ ﮀﭙﺎﺋﻲ ﭘﮅرو ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬دﻳﻮان ﺗﺎراﭼﻨﺪ ﺟﻲ ﮀﺎﭘﻲ ۾ آﻳﻞ‬
‫ڌارﺋﻲ ﻛﻼم ۾ اﺿﺎﻓﻮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ؛ ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ڊاﻛﭩﺮ ﻫﻮﺗﭽﻨﺪ ﻣﻮﻟﭽﻨﺪ‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﮐﻲ ﭼﺌﻦ ﺟﻠﺪن ۾ ورﻫﺎﺋﻲ‪ ،‬ڏاڍي ﻣﺤﻨﺖ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺳﻤﻴﺖ ‪1923‬ع ۾ ﮀﭙﻴﻮ‪ ،‬ﭔﻴﻮ‬‫ٰ‬ ‫ﻛﺌﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﺟﻠﺪ ﺷﺮح ۽‬
‫‪| 197‬‬ ‫| ‪198‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺟﻠﺪ ‪1925‬ع ۾ ﭘﮅروﭤﻴﻮ ۽ ﭨﻴﻮن ﺣﺼﻮ ‪1931‬ع ۾‪ .‬اﻓﺴﻮس ﺟﻮ ﭼﻮﭤﻮن ﺣﺼﻮ‬
‫آﺧﺮي وﻗﺖ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﮅرو ﻛﺮي ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻴﻮ‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ڏاڍي ﻣﺤﻨﺖ ۽‬
‫ﺟﻔﺎﻛﺸﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻫﻲ رﺳﺎﻟﻮ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫ر ﺌ‬
‫‪ (6‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ؛ ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ﺟﻲ ﻧﻮر ﻧﭽﻮﺋﻴﻨﺪڙ‬
‫‪(1‬‬
‫ﭘﻮرﻫﺌﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺎڻ ﻣﻮﮐﻴﻮ ۽ ڏﻫﻦ ﺟﻠﺪن ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ ‘ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻧﺎﺋﻮن‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﻪ ﮔﮭﮣﻲ ﻣﺤﻨﺖ ۽ ﭘﻮرﻫﺌﻲ ﮐﺎن‬
‫ﭘﻮ‪ ‬ﻫﻲ اﻧﻤﻮل رﺳﺎﻟﻮ ڏﻧﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺬﻛﻮرا ﺑﺎﻻ رﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﭔﻴﻦ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻦ‬
‫‪(2‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎن ﻋﺸﻖ ﺟﻮ ﺛﺒﻮت ڏﻳﻨﺪي ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻲ ﻣﺤﻨﺖ ﻛﺌﻲ ۽ ﭔﻴﺎ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ رﺳﺎﻻ آﻳﺎ‬
‫۽ اﭼﮡ ﻟﮙﺎ‪ .‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﻫﺘﻲ رﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ اﭼﮡ ۽ ﮀﭙﺠﮡ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﺮڻ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﺿﺮوري‬
‫ﻫﻮ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻲ وﭸﻲ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﻛﻼم ﻛﻴﺘﺮن ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻴﻦ ۽ ﻣﺸﻜﻼﺗﻦ‬
‫ﻣﺎن ﮔﺬري ﻛﺮي اڄ ﻫﺘﻲ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ اڄ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ادارا ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮي‬
‫رﻫﻴﺎ آﻫﻦ ۽ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ادﻳﺐ ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﺮ ﻛﻢ ﻛﺮي رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻛﻼم ﺟﻲ ﮔﮇ ﭤﻴﮡ ﺟﻲ ﺑﺎري ۾ اﻳﺘﺮو ﻟﮑﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬آﺋﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻃﺮف ﻣﻮڙ ﮐﺎﺋﻴﻨﺪي‪‘ ،‬ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي’ ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع ۽ ﻣﻀﻤﻮن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﻛﺠﮫ‬
‫‪(3‬‬
‫ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺟﺎ راﻳﺎ ﭘﻴﺶ ﻛﻨﺪس ﺗﻪ ﺟﻴﺌﻦ اﻫﻮ واﺿﺢ ﭤﻲ وﭸﻲ ﺗﻪ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﻮ اﺻﻞ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻬﮍو آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺟﮭﮍوڪ ﻛﻠﻴﺎڻ آڏواﮢﻲ‪ ،‬ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﻋﻠﻲ اﻧﺼﺎري‪ ،‬ﻋﻼﻣﻪ آ‪ .‬آ‪ ‬ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻣﻤﺘﺎز ﻣﺮزا‪ ،‬ﻏﻼم‬
‫ﻗﺎﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺷﻮﻗﻴﺮام ﺗﺎراﭼﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﭔﺎﻧﻬﻮن ﺧﺎن ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﻛﺎﻛﻮ ﭜﻴﺮوﻣﻞ‪،‬‬
‫‪(4‬‬
‫ﻻﻟﭽﻨﺪ اﻣﺮ ڏﻧﻮ ﻣﻞ ۽ ڊاﻛﭩﺮ ﻫﻮﺗﭽﻨﺪ ﻣﻮﻟﭽﻨﺪ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬راﻳﻲ ﺗﻲ ﻣﺘﻔﻖ‬
‫آﻫﻦ ﺗﻪ‪:‬‬
‫“ﻣﺸﻬﻮر ﻫﻨﺪﺳﺘﺎﻧﻲ راﮘﻦ ﻣﺎن اﻫﮍو ﻛﻮ ﺑﻪ ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﺠﮭﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﺳﺮ‬
‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻣﻀﻤﻮن ﺟﻲ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺋﻲ ﻫﻦ ﮐﻲ اﻫﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏﻧﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﺳﺮ‬
‫‪(5‬‬
‫ﮔﻮﻳﺎ ‘ﺳﺮﻳﺮاگ’ ﺟﻮ ڌوڙي آﻫﻲ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﺌﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ ﺳﺎﮘﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﻮ ﭔﻴﻮ ﭘﺎﺳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ وڌﻳﻚ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ “ﺳﺮ ﺳﺮﻳﺮاڳ ۾ وﮢﺠﺎرن ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻴﻞ آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ۾ وري ﺳﻨﺪن وﮀﮍﻳﻞ وﻫﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﺳﺮ ۾ ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮاﮢﻲ ﺷﻌﻮر ﺟﻮن ﭔﻪ ﺧﺎص ﺧﻮﺑﻴﻮن ﭜﻠﻲ ﭜﺖ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻜﮍو ﺗﻪ‬
‫دﻟﺴﻮزي ۽ وﻗﺖ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺎزﻛﻲ ﺳﺎن ادا ﻛﺌﻲ وﻳﺌﻲ آﻫﻲ ۽ ﭔﻴﻮ زال ذات ﺟﻲ دﻟﻲ‬
‫ﺟﺬﺑﻦ ۽ اﻣﻨﮕﻦ ﺟﻲ اﻫﮍي ﭼﭩﻲ ﻣﻮرت ﻛﮃي وﻳﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﭴﮡ ﺗﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺧﻮد‬
‫ﻋﻮرت ﺑﮣﺠﻲ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬وﮢﺠﺎري ﺟﻲ اﻧﺪر ﺟﺎ اﺣﻮال ﻃﺮﺣﻴﻦ ﻃﺮﺣﻴﻦ ﺟﺎ ﭘﻮر ۽ ﺧﻴﺎل‬
‫ﮐﻴﺲ ﭘﻠﭙﻞ ﭘﻮن ﭤﺎ‪ .‬ﻛﺎﻧﮅ ﺟﻲ ﻣﻮﭨﻲ اﭼﮡ ﺟﻮ اوﺳﻴﺌﮍو ۽ اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﺑﻨﺪر ﺗﻲ ﻧﺎﮐﺌﻦ ﮐﺎن‬
‫ﭘﮁﺎﺋﻮن ﻛﺮڻ‪ ،‬ﭘﻴﺮن ﺗﻲ ﭘﮍ ﺑﺎﺳﮡ‪ ،‬درﻳﺎﻫﻪ ﺗﻲ َاﮐﺎ ﭘﺎﺋﮡ‪ ،‬ﭼﺆ واﭨﻦ ﺗﻲ ڏﻳﺌﺎ ﭔﺎرڻ وﻏﻴﺮه‪،‬‬
‫اﻧﻬﻦ واﻗﻌﻦ ﺟﻮ ﻧﻬﺎﻳﺖ درد ﭜﺮﻳﻮ اﺣﻮال ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ڏﺳﮡ ۾ اﭼﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻫﻲ ﺳﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺟﻮاﻧﻲ ﺟﻲ وﻗﺖ ﺟﻮ ﭼﻴﻞ آﻫﻲ ۽ ﻫﻲ ﺳﺮ اﻧﻬﻦ ﭤﻮرن ﺳﺮن ﻣﺎن آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾‬
‫ﻛﻮ ﺑﻪ ڌارﻳﻮ ﺑﻴﺖ ﻛﻮﻧﻬﻲ ۽ ﻧﻜﺎ ﻛﺎ ﭘﮍﻫﮣﻴﻦ ۾ ﮔﮭﮣﻲ ﭰﻴﺮ ﮔﮭﻴﺮ آﻫﻲ‪”.‬‬
‫ﻣﮕﺮ ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ راﻳﻮ ڏﻳﻨﺪي‬
‫ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ “ﻫﻦ ﺳﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉري’ ﻏﻮر ﻃﻠﺐ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ ﭔﻪ ﺳﺒﺐ ﭤﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫‪ (1‬ﻋﺎم ﻓﻬﻢ ﺳﺒﺐ اﻫﻮ ﺗﻪ ﻫﻦ ﺳﺮ ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﻛﺮدار ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻤﻨﮉ ﺟﻮ ﺳﻔﺮ ﻛﻨﺪڙ‬
‫وﮢﺠﺎرا‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻼح ۽ ﻧﺎﮐﺌﺎ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ‘ﺳﻤﻨﮉ’ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﭘﻮﻳﺎن‬
‫‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉري’ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ ۽ اﻧﻬﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺒﺒﺎن ﻫﻦ ﺳﺮ ﮐﻲ ﺑﻪ ‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉري’‬
‫ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻟﺤﺎظ ﺳﺎن وڌﻳﻚ ﺳﻬﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ ۾ اﻳﺌﻦ ﭤﻴﻨﺪو ﺗﻪ ان دؤر ۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫ﭘﺮڏﻳﻬﻲ واﭘﺎرﻳﻦ ۽ ﻣﻼﺣﻦ ﺟﺎ ڏوراﻫﻴﻦ ﻣﻨﺰل ۽ ﻣﻘﺼﺪ وارا ﻣﺎڳ اوﭜﺮ ﻃﺮف‬
‫ﺟﺎوا ۽ ﺳﻮﻣﺎﺗﺮا ﺟﻮ ‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉرا’ وارو ﻣﻠﻚ ﻫﻮ ۽ ان ﺳﺎﻣﻮﻧﮉرا واري ﻣﻠﻚ‬
‫ڏاﻧﻬﻦ وﭸﮡ ۽ واﭘﺎر ﻛﺮڻ ﺳﺒﺒﺎن ﮐﻴﻦ ‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉري’ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﺎن‬
‫ﻫﻦ ﺗﻲ ﭘﮡ اﻫﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﭘﻴﻮ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﻫﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﺳﻤﻨﮉ ﺟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎن ﻫﺠﻲ ﻫﺎ‬
‫ﺗﻪ ﺟﻴﻜﺮ ‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉراﺋﻲ’ ﻳﺎ ‘ﺳﻤﻨﮉراﺋﻲ’ ﺳﮇﺟﻲ ﻫﺎ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉري’‬
‫ﻓﻘﻂ ان ﺗﺎرﻳﺨﻲ دور وارن وﮢﺠﺎرن‪ ،‬ﻣﻼﺣﻦ ﻳﺎ ﻧﺎﮐﺌﻦ ﮐﻲ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ ۽ اﻫﻮ‬
‫دور ﺧﺘﻢ ﭤﻲ وﻳﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﻣﻮﺟﻮده ﺻﺪي ۾ ‪1947‬ع ﮐﺎن اڳ ﺳﻨﮅ ﺟﺎ واﭘﺎري ۽‬
‫‪| 199‬‬ ‫| ‪200‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻧﺎﮐﺌﺎ اوﭜﺮ ﻃﺮف ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﺟﻲ ﺑﻨﺪرن ﺗﺎﺋﻴﻦ وﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉري’ ﻛﻮﻧﻪ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬ان ﻣﺎن اﻧﻬﻲ‪ ‬دﻟﻴﻞ ﺟﻲ ﭘﭡﭝﺮاﺋﻲ ﭤﺌﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‬
‫اﮘﻮﮢﻲ دور ۾ ‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉرا’ ﻃﺮف وﭸﮡ وارن وﮢﺠﺎرن ﮐﻲ ﺋﻲ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉري‬
‫ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ ﮐﺎن ﻋﻼوه ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ‘ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي’ ﺟﻲ ‘ﺳﺮ’ ۽ ‘راڳ’‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ راڳ’ ﺟﻲ رواﻳﺖ ۾‪ ،‬وﻗﺖ ﺟﻲ ﻟﺤﺎظ ﺳﺎن‬
‫‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉري’ ﻻﺑﺎري واري ﻣﻮﺳﻢ ﺟﻮ راڳ آﻫﻲ‪ .‬وڌﻳﻚ ﻫﻲ ﭴﺎﮢﮡ ﺿﺮوري آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉري ﺳﺮ’ ﻳﻘﻴﻨﻲ ﻃﻮر ‘ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺳﻨﮅي ﺳﺮ’ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫وڌو ۽ ان ۾ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺟﻲ راڳ راﮘﮣﻴﻦ ﺳﺎن ﮔﮇ اڌو اڌ ﮐﻦ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺳﻨﮅي‬
‫ﺳﺮ ۽ اﻟﺤﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﺳﻨﺪس وﻗﺖ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻫﻴﭡﺌﻴﻦ ﻻڙ ۽ ﮐﺎري واري‬
‫ﭜﺎﮜﻲ ۾ وﮢﺠﺎرن ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع وارو ‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﮘﺎﺋﮡ’ ﻳﺎ ‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉري ﺳﺮ’ ﻫﻠﻨﺪڙ‬
‫ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ راڳ ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﭜﭧ ﺗﻲ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ راڳ’ ۾ ﺟﻴﺌﻦ ﻫﺎﮢﻲ‬
‫ﮘﺎﺋﺠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻴﺌﻦ اﻫﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭴﮡ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎﻧﻲ ‘راڳ ﮔﺎ وﺗﻲ’ ﺳﺎن ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻮ اﻫﻮ آﮘﺎﭨﻮ راڳ ﻫﺎﮢﻲ ﻓﻘﻂ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ راڳ’ ۾ ﺋﻲ ﺳﻼﻣﺖ وﭸﻲ ﺑﭽﻴﻮ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﭔﺎﻫﺮ ﻛﭥﻲ ﺑﻪ ﻛﻮ ﻧﻪ ﭤﻮ ﮘﺎﺋﺠﻲ”‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ آڌار ﺗﻲ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﮐﻲ ﭼﺌﻦ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻦ ۾ ورﻫﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﻟﮑﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ‪“ ،‬ﭘﻬﺮﺋﻴﻦ داﺳﺘﺎن ﺟﻮ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻣﺎﺿﻲ ۾ ﺳﻤﻮﻧﮉر ذرﻳﻌﻲ ﭘﺮڏﻳﻬﻪ وﻳﻨﺪڙ وﮢﺠﺎرن ۽ ﺳﻨﺪن ﺳﻤﻨﮉر ﺟﻲ ﺳﻔﺮ ۽ ﻛﺸﺎﻟﻦ‬
‫وارو ﻣﺎﺣﻮل آﻫﻲ ۽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﺮح داﺳﺘﺎن ﭔﺌﻲ‪ ،‬ﭨﺌﻲ ۽ ﭼﻮﭤﻴﻦ ۽ ﻫﻨﻦ ﭨﻨﻬﻲ داﺳﺘﺎﻧﻦ‬
‫ﺟﻮ ﻣﮑﻴﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺎﮘﻴﻮ آﻫﻲ ﻳﻌﻨﻲ وﮢﺠﺎري ﻛﺎﻧﮅ ۽ ﺳﻨﺪس وﻧﻲ ﺟﻲ وﮀﻮڙي وارو‬
‫ﻣﺎﺣﻮل‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﻲ داﺳﺘﺎن ۾ ﻫﻦ ﻣﺎﺣﻮل ﺟﺎ ﻛﻲ ﺟﺪا ﺟﺪا ﭨﺎﮢﺎ ۽‬
‫اﻫﭹﺎڻ ﻣﻨﺠﮭﻦ وڌﻳﻚ روﺷﻦ ﻛﻴﻞ آﻫﻦ”‪.‬‬
‫ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﺟﻲ واﻳﻦ ﮐﻲ ﺳﻮﻟﻲ ﻧﻤﻮﻧﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻤﺎم ﺿﺮوري ﻫﻮ ﺗﻪ‬
‫ﭘﻬﺮﻳﻦ اﻧﻬﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ واﺋﮑﻮ ﻛﺠﻲ ﺗﻪ اﻧﻬﻲ ﺳﺮ ﺟﻮ اﺻﻞ ﻣﻮﺿﻮع ﮀﺎ آﻫﻲ؟ اﻧﻬﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ‬
‫ﮐﻲ واﺿﺢ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬اﺳﺎن ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻣﻬﺎن ﻣﺤﻘﻘﻦ ۽ ﺳﮕﮭﮍن ﺟﺎ ﻣﻴﮍﻳﻞ ﺳﻴﮍﻳﻞ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 201‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺣﻮاﻻ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن ﺻﺎف ﺻﺎف ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻲ ﺳﺮ ﺳﻤﻨﮉ ﺳﺎن‬
‫واﺑﺴﻄﻪ ﻣﺎﺿﻲ ﺟﻲ اﻧﻬﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻮ آﺋﻴﻨﻮ آﻫﻲ ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎل‬
‫ﻛﺮﻳﻮ وﻳﭡﺎ ﻫﺌﺎ ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﻫﭣ ﺟﻲ ﺗﺮي ﺗﻲ رﮐﮡ ﺟﮭﮍا ﺟﻮﮐﺎﺋﺘﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﺮڻ ۽‬
‫ﺳﻨﺪن وﻧﻴﻦ ﺟﺎ دﻟﻲ ﺟﺬﺑﺎ ۽ دل ۾ ﮀﻮﻟﻴﻮن ﭘﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﻣﺤﺒﺖ ﺟﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﮐﻲ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﭼﺎﻫﻴﻨﺪي ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎن ﻛﺮڻ ﺟﮭﮍا ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺎﻣﻬﺎن اﭼﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻣﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﻜﺘﻲ‬
‫ﺟﻲ ﭘﭡﭝﺮاﺋﻲ ﻛﻨﺪي اﻫﻮ ﭼﻮﻧﺪس ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺟﻲ اﺷﺎرن ﻣﺎن اﻫﮍو ﻛﻮ ﺑﻪ‬
‫اﺷﺎرو ﻧﻪ ﭤﻮ ﻣﻠﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﭤﻮرو ﭤﮍﻳﻞ ﻫﺠﻲ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ را‪ ‬ﻣﺎن‬
‫ﻛﺠﮫ ﻧﻮاڻ ﺳﺎﻣﻬﻮن اﭼﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻫﺎ ﻧﻮاڻ ﻳﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻮ ﺟﻮاب‬
‫ﻧﻪ ﭤﻲ ڏﺋﻲ‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ ﺻﺎﺣﺐ اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺿﺮور ﻛﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﺗﻲ اﻫﻮ ﻧﺎﻟﻮ‬
‫‘ﺳﺎﻣﻮﻧﮉرا’ ﺟﻲ ﻣﻠﻚ ڏاﻧﻬﻦ وﻳﻨﺪڙ واﭘﺎرﻳﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﭘﻴﻮ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ڊاﻛﭩﺮ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻲ ﻣﻌﻨﺎﺋﺘﻲ آﻫﻲ ﺗﻨﻬﻦ ۾ ﻛﻮﺋﻲ ﺷﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅي ﺷﻌﺒﻲ ۾ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ اﺳﺘﺎد ﺳﺎﺋﻴﻦ ﻋﺎﺑﺪ ﻣﻈﻬﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ڏﻧﻞ‬
‫ﻋﻠﻢ ۽ ﺷﻔﻘﺖ ﺟﻲ روﺷﻨﻲ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﻨﮃڙي ذﻫﻦ ﮐﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻲ ﻟﮑﮡ ﻻ‪ ‬اﺗﺴﺎﻫﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ ﺳﻮ ﻧﻜﺘﻮ اﭸﺎ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ آﻛﮍﻳﻮ ﺑﻴﭡﻮ آﻫﻲ ۽ اﻫﻮ آﻫﻲ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬۾‬
‫ان ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﺎن ﻫﭩﻴﻞ واﻳﻦ ﺟﻲ ﻣﻮﺟﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﻦ ﻫﺮ ﻣﺤﻘﻖ ﺳﻮﭼﻴﻮ‬
‫۽ ﻟﻮﭼﻴﻮ ﻫﻮﻧﺪو‪ .‬ﻣﻮﻧﮑﻲ اﻫﻮ ﺳﻮﭼﻴﻨﺪي ﺣﻴﺮت ﭤﺌﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻲ ﺗﻪ ﭼﭩﻴﻮن ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ‬
‫ﭘﺎڻ ﻇﺎﻫﺮ ﻛﻨﺪڙ ﻏﻠﻄﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ اﭸﺎن ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن ﭘﻴﻮن رﻫﻦ‪ .‬آﺧﺮ اﻫﻮ ﮀﻮ‬
‫ﺿﺮوري ﻫﻮ ﻳﺎ آﻫﻲ ﺟﻮ ﻣﺎﺿﻲ ۾ ۽ اڄ ﺟﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ اﻧﻬﻦ ﺷﻴﻦ ﮐﻲ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ۾‬
‫رﮐﮡ ﺿﺮوري ﭤﺎ ﺳﻤﺠﮭﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻄﺎﺑﻖ رڙي رﻫﻴﻮن آﻫﻦ ۽ اﻫﻲ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻛﻮﻛﻮن ۽ رڙﻳﻮن ﻣﻮﻧﮑﻲ ﺗﻪ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻲ ﺳﻮرﻣﻲ ‘ﺳﺴﺌﻲ’ ﺟﻮن ﭤﻴﻮن‬
‫ﻟﮙﻦ‪ .‬ﺟﻦ ﺟﻦ ﻟﻔﻈﻦ‪ ،‬ﻣﺼﺮﻋﻦ ۽ واﻳﻦ ﺗﻲ ﻣﻮﻧﮑﻲ اﻋﺘﺮاض ﭤﻮ ﻟﮙﻲ اﻧﻬﻦ ﻧﻜﺘﻦ ﺗﻲ‬
‫ﺑﺤﺚ ﻛﺮڻ ﮐﺎن اڳ اﻫﻮ واﺿﺢ ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮان ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺳﺎﻟﻜﻦ ﻣﺎن ‘ﺳﺮ‬
‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي’ ﺟﻲ واﻳﻦ ﺳﺎن ﻛﻨﻬﻦ ﻛﻴﺘﺮو ﻧﭝﺎﻳﻮ آﻫﻲ ۽ ﻛﻬﮍي ﻣﺤﻘﻖ ﻛﻬﮍي واﺋﻲ ﻫﻦ‬
‫ﺳﺮ ۾ ﻛﭥﻲ ﺳﺠﺎﺋﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫ر ﺌ‬ ‫‪ -1‬ﺌ‬
‫| ‪202‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ﮔﻨﺞ ﺷﺮﻳﻒ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺑﻴﺘﻦ ﮐﻲ داﺳﺘﺎﻧﻦ ۾ ﻣﻮﺗﺌﻲ ﺟﻲ ﻫﺎر ﺟﻴﺎن‬
‫ﭘﻮﺋِﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺟﻦ ﺟﻲ وچ وچ ۾ واﻳﻮن ﮔﻼب ﺟﻲ ﮔﻠﻦ ﺟﻴﺎن ﺳﻴﻨﮕﺎرﻳﻞ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺷﺮوع ۾ ڏﻫﻦ ﺑﻴﺘﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪‬‬
‫‪“ .1‬اﺋﻴﻦ اﭼﻲ ﭘﺴﻮ ﺟﻴﮇﻳﻮن! ﻫﻲ ﺟﻮ ﺣﺎل ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﻨﺪڙي” واري واﺋﻲ آﻫﻲ‪،‬‬
‫وري ﻳﺎرﻫﻦ ﺑﻴﺘﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪‬‬
‫‪“ .2‬ڏک ﻻﻫﻴﻨﺪا ڏوﻧﮕﺮ وو‪ ‬ﻣﺎ‪ !‬ﭘﺮﻳﺎن ﺟﺎ” آﻫﻲ ۽ وري ارڙﻫﻦ ﺑﻴﺘﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪‬‬
‫‪“ .3‬ﭘﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﭘﻨﮅان ﻣﻮﻧﮑﻲ ﺟﻲ ﺟﮭﻠﻨﺪﻳﻮن‪ ،‬ﺳﻲ ﻧﻪ ﭘﭵﻨﺪﻳﻮن” آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن‬
‫ﭘﻮ‪ ‬وري ﻳﺎرﻫﻦ ﺑﻴﺘﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪‬‬
‫‪“ .4‬ﻛﺮﻫﻞ ﭘﺎﺋﻲ ﻟﭳ‪ ،‬ﻛﻮﻫﻪ ﻧﻪ وﻳﺌﻴﻦ‪ ‬ان ﺳﻴﻦ” آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﮐﺎن ﻻﮘﻴﺘﻮ ﭘﻮ‪‬‬
‫‪“ .5‬ﭘﮙﻬﻪ ﭘﺎ‪ ‬ﭘﺎﻧﻬﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺎن ﮀﻮﻫﻲ ﮀﻨﻴﺎﺋﻴﻦ‪ ”،‬اﭠﻦ ﺑﻴﺘﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭔﻪ ﻻﮘﻴﺘﻴﻮن‬
‫واﻳﻮن اﭼﻦ ﭤﻴﻮن‪:‬‬
‫‪“ .6‬آﺋﻮن ﻫﻠﻨﺪي ﻫﻮت ڏي‪ ،‬ﻫﺎ‪ ‬ﻫﺎ‪ ”‬۽‬
‫‪ .7‬آﻳﻞ ﻛﺮﻳﺎن ﻛﻴﺌﻦ وو! ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﻧﻴﻨﻬﻦ ﭘﻠﻴﻮ ﻧﻪ رﻫﻲ” ۽ آﺧﺮ ۾‬
‫‪ .8‬ﺗﮍ ﻧﻬﺎرﻳﺎن ﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻬﻨﺠﺎ ﺑﻨﺪر وﺋﮍا ﺟﻲ” آﻳﻞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ام ﺌرا‬ ‫‪-2‬‬
‫ن‬ ‫دا ﺌن‬
‫)‪ (1‬ﭘﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﭘﻨﮅان ﻣﻮﻧﮑﻲ ﺟﻲ ﺟﮭﻠﻨﺪﻳﻮن‪ ،‬ﺳﻲ ﻧﻪ ﭘﭵﻨﺪﻳﻮن‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﺗﮍ ﻧﻬﺎرﻳﺎن ﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻬﻨﺠﺎ ﺑﻨﺪر وﺋﮍا‬
‫)‪ (3‬آﻳﻞ ﻛﺮﻳﺎن ﻛﻴﺌﻦ وو! ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﻧﻴﻨﻬﻦ ﭘﻠﻴﻮ ﻧﻪ رﻫﻲ‪.‬‬
‫دا ﺌن ن‬
‫)‪ (1‬اﺋﻴﻦ ﻣﻮﻧﮑﻲ زور َم ﺟﮭﻠﻴﻮ ﺟﻴﮇﻳﻮن‪ ،‬آ‪ ‬ﻫﻠﻨﺪي ﻫﻮت ڏي‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﻛﺮﻫﻞ ﭘﺎﺋﻲ ﻟﺞ‪ ،‬ﻛﻮﻫﻪ ﻧﻪ وﺋﻴﻦ‪ ‬ان ﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫)‪ (3‬وﻳﻨﺪي آ‪ ‬ﻫﻮﺗﻦ وٽ‪ ،‬ﻣﺮڻ ﻣﻮن وﮢﺠﺎرن ﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 203‬‬ ‫| ‪204‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫دا ﺌن ن‬ ‫‪ .9‬ﻣﺘﺎن وﻫﻴﻦ وﻳﺴﺮي! اﭤﻲ ﭜﻮرل ﭜﭳ‪ ،‬ﻛﮧ ﻧﻪ وﺋﻴﻦ ان ﺳﻴﻦ؟‬
‫)‪ (1‬اﺋﻴﻦ اﭼﻲ ﭘﺴﻮ ﺟﻴﮇﻳﻮن‪ ،‬ﻫﻲ ﺟﻮ وﻫﻪ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﻨﺪڙي‪.‬‬ ‫‪ .10‬وﻳﻨﺪي آﺋﻮن ﻫﻮﺗﻦ وٽ‪.‬‬
‫)‪ (2‬ڏک ﻻﻫﻴﻨﺪم ڏوﻧﮕﺮ وو‪ ،‬ﭘﺮﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻮﻧﮑﻲ ﺳﭝﺌﻲ‪.‬‬ ‫‪ .11‬ﭘﻮرﻳﻨﺪﻳﺲ ﭘﻴﻦ ڏي‪.‬‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻗﺎﺳﻤﻲ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ‬‫ٰ‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﻋﻼﻣﻪ ﻏﻼم‬ ‫‪ .12‬آﺋﻴﻦ اﭼﻲ ﭘﺴﻮ ﺟﻴﮇﻳﻮن‪.‬‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﻋﻠﻲ اﻧﺼﺎري‪ ،‬ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ ۽ ﻋﻼﻣﻪ آ‪ .‬آ‪ .‬ﻗﺎﺿﻲ‬ ‫‪ .13‬ﭘﺎﺋﻲ وﻳﺌﮍا ﭘﻴﺮ ۾ ﻣﻨﺠﮭﺎن ﮐﺮس ﮐﺴﻮ‪.‬‬
‫ﺟﮭﮍن ﺳﭝﻨﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺳﭛ واﻳﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻧﻞ رﺳﺎﻟﻦ ۾ آﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ‬ ‫‪ .14‬آﺋﻮن ڏورﻳﻨﺪي ان ﮐﻲ‪ ،‬ڏﻳﺌﻲ ﺗﻦ ﺗﺴﻮ‪.‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﻋﻠﻲ اﻧﺼﺎري ۽ ﻋﻼﻣﻪ آ‪ .‬آ‪ .‬ﻗﺎﺿﻲ ﭔﻨﻬﻲ ﺻﺎﺣﺒﻦ ‘ڏک ﻻﻫﻴﻨﺪم ڏوﻧﮕﺮ وو’‬ ‫‪ .15‬ﺳﺎ‪ ‬ﻧﻪ آﻳﺎن ﺳﻮرﺟﻮ‪ ،‬ﻫﺎﮢﻲ ﭤﻴﻮن ﻫﺴﻮ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻫﻲ ڏﻧﻲ‪ ،‬۽ ﭔﺎﻧﻬﻲ ﺧﺎن ﺷﻴﺦ ‘ﺳﮍھ ﺳﭹﺎﮢﻴﻮ ﮀﻮ‪ ،‬ﻣﺎ‪ ‬ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي آﻳﺎ’ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺮﺗﺐ‬ ‫‪ .16‬ﻣﺘﺎن ِوﻫﻮ وﻳﺴﺮﻳﻮن‪ِ ،‬رڙﻫﻮ ﺗﻲ رﺳﻮ‪.‬‬
‫ﻛﻴﻞ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﻣﭥﻴﻦ ﺳﭝﻨﻲ واﻳﻦ ﺳﺎن ﮔﮇ اﺿﺎﻓﻲ ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻣﭥﻲ‬ ‫‪ .17‬ڏک ﻻﻫﻴﻨﺪم ڏوﻧﮕﺮ َوو!‬
‫ڏﻧﻞ واﻳﻮن‪ ،‬ﺳﭝﻨﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺳﺎﮘﻴﻮن ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﺮ ﻣﺤﻘﻖ ﻛﺠﮫ ﻟﻔﻈﻦ ۽‬ ‫‪ .18‬ڏاڍي ذات ﺟﺘﻦ ﺟﻲ وﻳﺌﻲ ڏﻳﻞ ڏﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺮاﻋﻦ ﺟﻲ ﭰﻴﺮﭰﺎر ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻬﮍوﻛﻪ‪ :‬ﺳﭝﻨﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ‘ﻛﺮﻫﻞ ﭘﺎﺋﻲ ﻟﭳ’ ﻟﮑﻴﻮ‬ ‫‪ .19‬آﺋﻮن ڏورﻳﻨﺪي ان ﮐﻲ‪ ،‬راﺋﻲ رات رﻫﻲ‪.‬‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ﺻﺎﺣﺐ ‘ﮔﺮﻫﮍ ﭘﺎﺋﻲ ﻟﭳ’ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻮ ﻫﻚ‬ ‫‪ .20‬ڏﭠﺎ وڻ ﻛﻮﻫﻴﺎر ﺟﺎ‪ ،‬وﻳﺌﻲ اڃ ﻟﻬﻲ‪.‬‬
‫اﻫﮍو ﻣﺴﺌﻠﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺑﺤﺚ ﻫﻴﭟ آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺷﺎھ ﺟﻮ ﻛﻼم‬ ‫ﻣﭥﻲ ڏﻧﻞ ﺳﭩﻦ ﻣﺎن ﺟﻴﻜﻲ اﻋﺘﺮاض ﺟﻮﮘﻴﻮن ﮘﺎﻟﻬﻴﻮن ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻴﻮن ﺗﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻼﺋﻘﻦ ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺪاز ۾ ﭘﮍﻫﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ اﺳﺎن ﻫﺘﻲ ڊاﻛﭩﺮ‬ ‫وﺿﺎﺣﺖ ﻫﻴﭟ ڏﺟﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺗﺎن ورﺗﻞ اﻧﻬﻦ واﻳﻦ ﺟﺎ ﻛﺠﮫ ﭨﻜﮍا ﻫﻴﭟ ﭘﻴﺶ ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﺌن و ﮙ‬ ‫ﺌ‬ ‫و‬ ‫وﮡ ﺌري‬ ‫)‪(1‬‬
‫ﺟﻦ ﺗﻲ اﻋﺘﺮاض اﭤﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻲ ُﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺳﺎن ﺗﻌﻠﻖ ﻧﭥﺎ رﮐﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬اﻫﻲ ُﺳﺮ‬ ‫ﺐ ‪:‬‬
‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﻲ واﻳﻦ ۾ ﻛﻴﺌﻦ ۽ ﮀﻮ ﮔﮇﻳﺎ وﻳﺎ‪.‬‬ ‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ اﺳﺎن ﺑﻠﻜﻞ واﺿﺢ ﻧﻤﻮﻧﻲ اﻫﻮ ﺑﻴﺎن ﻛﺮي ﭼﻜﺎ آﻫﻴﻮن ﺗﻪ ‘ﺳﺮ‬
‫‪ .1‬ﭘﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﭘﻨﮅان‪ ،‬ﻣﻮﻧﮑﻲ ﺟﻲ ﺟﮭﻠﻴﻨﺪﻳﻮن‪ ،‬ﺳﻲ ﻧﻪ ﭘﭵﻨﺪﻳﻮن‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي’ ۾ ﺳﻤﻨﮉ ﺟﻲ ذرﻳﻌﻲ واﭘﺎر ﻛﻨﺪڙ ۽ وﮢﺠﺎرن ﺟﻲ وﻧﻴﻦ ﺟﻲ اﻧﺪر ﺟﻲ اڌﻣﻦ‬
‫‪ .2‬ﺗﺎن ﻛﻴﻦ واس وﻫﺎﺋﻴﻮ‪ ،‬ﭔﺎروﭼﻲ ﻣﻼ‪ ،‬ﺳﻲ ﻧﻪ ﭘﭵﻨﺪﻳﻮن‪.‬‬ ‫ﺟﻲ ﭼﭩﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ آﻫﻲ‪ .‬اﺳﺎن اﻫﻮ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ ﺗﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺧﻴﺎﻟﻦ ﺟﺎ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ‬
‫‪ .3‬ﺗﺎن ﻛﻴﺌﻦ ڏوﻧﮕﺮ ڏورﻳﺎن‪ ،‬ﺟﺎن ﻛﺮﻫﻪ اﻧﺪر ﺳﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺳﻲ ﻧﻪ ﭘﭵﻨﺪﻳﻮن‪.‬‬ ‫ﭤﻴﻨﺪا آﻫﻦ ۽ ﻋﺎﺷﻖ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻋﻤﻠﻦ ﺟﺎ‪ .‬اﻫﻮ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ‬
‫‪ .4‬اﺋﻴﻦ ﻣﻮﻧﮑﻲ زور م ﺟﮭﻠﻴﻮ ﺟﻴﮇﻳﻮن!‬ ‫ﺧﻴﺎﻟﻦ ﺟﻲ اڏام ۽ وﮢﺠﺎرن ﺟﻲ ﻋﺸﻖ ﺟﻮ ﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﻪ اﻇﻬﺎر ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ۽ ﻋﺎﺷﻖ‬
‫‪ .5‬وو‪ !‬آ‪ ‬وﻳﻨﺪي ﻫﻮت ڏي‪.‬‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺧﻴﺎﻟﻦ ﮐﻲ اﻧﻬﻲ ﮐﺎن ﺑﻪ ﻣﭥﻲ آزاد رﮐﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ وﮢﺠﺎرن ﺟﻲ وﻧﻲ‬
‫‪ .6‬ﻫﺎڻ ﻧﻪ ﺟﻴﺎن ﺟﻴﮇﻳﻮن! آ‪ ‬ﻛﭡﺲ ﻛﻮﻫﻴﺎري‪،‬‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي ﻃﺮح ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﺎﻧﮅ ﺟﻲ ﭘﭡﻴﺎن ﻧﭥﻲ وﭸﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻫﻮ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺧﻴﺎﻟﻦ ۽‬
‫‪ .7‬وو‪ !‬آﺋﻮن ﻫﻠﻨﺪي ﻫﻮت ڏي‪.‬‬ ‫اڏاﻣﻦ ۾ رﻫﻲ ﻛﺮي اﻫﮍن ﺧﻴﺎﻟﻦ ﺟﻮ اﻇﻬﺎر ﻛﺮي ﭤﻲ‪ .‬ﻫﻮ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﺎﻧﮅ ﮐﻲ ﻣﺎﮢﮡ‬
‫‪ .8‬ﻛﺮﻫﻞ ﭘﺎﺋﻲ ﻟﭳ‪ُ ،‬‬
‫ﻛﮧ ﻧﻪ وﺋﻴﻦ ان ﺳﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﻻ‪ ‬ﻫﺮﻫﺮ ﭘﻮﻳﺎن وﭸﮡ ﺟﺎ اڌﻣﺎ رﮐﻲ ﭤﻲ ۽ اﻧﻬﻦ اڌﻣﻦ ﺟﻮ اﻇﻬﺎر اﺟﮭﻮ ﻫﻴﺌﻦ ﻛﺮي ﭤﻲ‪:‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 205‬‬
‫“ﭘﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﭘﻨﮅان‪ ،‬ﻣﻮن ﮐﻲ ﺟﻲ ﺟﮭﻠﻨﺪﻳﻮن‪ ،‬ﺳﻲ ﻧﻪ ﭘﭵﻨﺪﻳﻮن”‬
‫ﻣﭥﺌﻴﻦ راﻳﻲ ﺳﺎن اﺗﻔﺎق ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ۽ اﻫﻮ ﻣﻤﻜﻦ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‬
‫اﻫﮍا وﮢﺠﺎري ﺟﻲ وﻧﻲ‪ ‬ﺟﺎ اڌﻣﺎ ﻫﺠﻦ‪ .‬ﭘﺮ ﻣﺎن ﻫﺘﻲ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ واﺿﺢ ﻛﻨﺪو ﻫﻼن ﺗﻪ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﺎ ﻛﺮدار ﻟﻮڪ ﻛﻬﺎﮢﻴﻦ ﺟﮭﮍا ﺑﻠﻜﻞ ﻧﺎﻫﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ‬
‫ﻛﺮدارن ﮐﺎن اﻫﮍا ﻛﻢ ﺑﻠﻜﻞ ﻧﭥﻮ وﭠﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ اﺳﺎن ﻟﻮڪ ﻛﻬﺎﮢﻴﻦ ۾ ﮔﺮڙ ﭘﮑﻲ ۽‬
‫دﻳﻮن ﮐﺎن وﭠﻮن ﭤﺎ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﺎ ﻛﺮدار ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺟﻲ داﺋﺮي ۾ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻮ‬
‫آﺋﻴﻨﻮ آﻫﻦ ۽ ﺳﻨﺪس ﺟﻲ ﻫﺮ ﺑﻴﺖ ﻣﺎن اﺋﻴﻦ ﻣﺤﺴﻮس ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﭴﮡ ﭘﺎڻ اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪي ﻣﺎن ﮔﺬرﻳﻮ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﻛﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪي ﺳﺎن ﭨﻤﭩﺎر آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﺳﺎن ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﭥﻴﻦ ﺳﭧ ﮐﻲ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻏﻮر ﺳﺎن ﭘﮍﻫﻮن ۽ ﭘﮍﻫﮡ‬
‫ﮐﺎﻧﭙﻮ‪‘ ‬ﺳﺮ ﺳﺴﺌﻲ’ ﺟﻮ داﺋﺮي ۾ رﻫﻲ ﻛﺮي اﮔﺮ ﺳﻮﭼﻴﻮن ﺗﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﻬﺘﺮ رﻫﻨﺪو‬
‫ﺑﻨﺴﺒﺖ ‘ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي’ ﺟﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻧﻜﺘﻲ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ڏﺳﻮ ﺗﻪ ‘ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي’‬
‫۾ ﻛﻴﺘﺮﻳﻦ واﻳﻦ ۾ وﮢﺠﺎرن ﺟﻲ وﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻛﺎﻧﮅ ﭘﭡﻴﺎن وﭸﮡ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‬
‫ﺟﻴﻜﺎ ﻣﻮﺿﻮع ۽ ﻣﻀﻤﻮن ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻧﻪ ﭠﻬﻜﻨﺪڙ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ذ ‪:‬‬ ‫ﺌرو ۽‬
‫ﺑﻠﻮچ ﻗﻮم ﮐﻲ ‘ﭔﺮوچ’ ﺑﻪ ﺳﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ ۽ اوﭠﺎڙﻳﻦ ﮐﻲ ‘ﺟﺖ’ ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺳﺮ ۾ اﻧﻬﻦ ﺷﻴﻦ ﺟﻮ رﮐﮡ ﮐﻞ ﺟﮭﮍي ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ اﻫﻲ ﻟﻔﻆ ﺻﺎف ‘ﺳﺮ‬
‫ﺳﺴﺌﻲ’ ﺟﺎ آﻫﻦ ۽ اﺗﻲ ﺋﻲ ﭠﺎﻫﻮﻛﺎ ﭤﺎ ﻟﮙﻦ‪ .‬ﻛﺠﮫ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ ﺧﻴﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ اﻫﻲ ﻟﻔﻆ‬
‫ﻋﻼﻣﺘﻲ آﻫﻦ ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺳﻲ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ۾ ﻛﻮ ﻋﻴﺐ ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﺣﺎﻻﻧﻜﻪ اﻫﺎ‬
‫ﮘﺎﻟﻬﻪ اﺋﻴﻦ ﺻﺤﻴﺢ ﭤﻴﻨﺪي ﺗﻪ ﺟﮇﻫﻦ اﺳﺎن ﻛﻨﻬﻦ ﺳﺮ ﺟﺎ روﺣﺎﻧﻲ راز ﮘﻮﻟﻴﻮن ﭤﺎ ﺗﻪ اﻧﻬﻲ‬
‫ﺳﺮ ﺟﺎ ﻛﺮدار اﺳﺎن ﮐﻲ ﻋﻼﻣﺘﻲ ﻟﮙﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﭔﺌﻲ ﺳﺮ ﻻ‪ ‬ﻋﻼﻣﺖ ﻃﻮر اﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﻛﻴﻞ ﻧﭥﺎ ﻟﮙﻦ‪ .‬اﺳﺎن اﻧﻬﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ ﻣﻮﻧﺠﮭﺎري ۾ ﮀﻮ وﺟﮭﻮن ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ اﻫﻲ ﻟﻔﻆ ۽‬
‫ﺟﻤﻠﻦ ﺟﺎ ﭨﻜﮍا ﺳﮅاﺳﻨﻮان ﺳﺮ ﺳﺴﺌﻲ ﺳﺎ واﺑﺴﺘﻪ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺌر ذ ‪:‬‬ ‫)‪ (3‬ڏو ۽‬
‫ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ۾ ﻣﭡﻲ ۽ ﮐﺎري ﺟﻮ ذﻛﺮ ڏاڍو وﮢﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ڏوﻧﮕﺮ ۽‬
‫ﻛﻮﻫﻴﺎر ﺗﻲ دل ﻧﭥﻲ ﭘﻮي‪ .‬اﻫﻮ ﺻﺎف ﻛﻨﻦ ﺗﻲ ﭘﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ ﺳﺴﺌﻲ ﭜﭩﻜﻨﺪي رڙﻧﺪي ۽‬
‫| ‪206‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫رﻟﻨﺪي ﺟﮇﻫﻦ ﻛﻮﻫﻴﺎر ﺟﺎ وڻ ڏﺳﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﺗﺴﻠﻲ ڏﻳﻨﺪي دﻋﺎ ﻛﺮي‬
‫ﭤﻲ ﺗﻪ‪:‬‬
‫“ڏﭠﺎ وڻ ﻛﻮﻫﻴﺎر ﺟﺎ وﻳﺌﻲ اڃ ﻟﻬﻲ”‬
‫۽ا‬ ‫ا۾‬ ‫و‬ ‫۽ وﮡ ﺌري‬ ‫ذ‬ ‫)‪(4‬‬
‫ڻ‪:‬‬
‫اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ اﻋﺘﺮاض ﺟﻮﮘﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻟﻔﻆ ‘ﺟﻴﮇﻳﻦ’ ﻳﺎ ‘ﺟﻴﮇﻳﻮن’ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ‘ﺳﺮ ﺳﺴﺌﻲ’ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‬
‫۾ اﻫﮍن ﻟﻔﻈﻦ ﮐﻲ ﭨﺒﻨﮡ ﻧﺎ اﻧﺼﺎﻓﻲ ﭤﻴﻨﺪي‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﺳﺎن اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ ﻗﺒﻮل‬
‫ﻛﺮﻳﻮن ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ وﮢﺠﺎري ﺟﻲ وﻧﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻴﻦ ﺟﻴﮇﻳﻦ ﺳﺎن ﻣﺨﺎﻃﺐ ﭤﻮ‬
‫ﻛﺮاﺋﻲ ﺗﻪ اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل رﻫﻨﺪي ﮀﺎﻛﺎڻ ﺟﻮ ﺻﺮف اﻧﻬﻲ ﻫﻚ وﮢﺠﺎري‪ ‬ﺟﻮ‬
‫ﻛﺎﻧﮅ واﭘﺎر ﺗﻲ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﻮ‪ ‬ﭔﻴﻦ ﺳﺮﺗﻴﻦ ﮐﻲ ﻣﻴﺎرون ڏي ﺗﻪ‪:‬‬
‫“اﺋﻴﻦ اﭼﻲ ﭘﺴﻮ ﺟﻴﮇﻳﻮن” ﻳﺎ “ﻫﺎﮢﻲ ﭤﻴﻮن ﻫﺴﻮ”‬
‫ﻣﭥﻴﻦ ﭔﻦ ﻣﺜﺎﻟﻦ ﻣﺎن اﻫﻮ ﺻﺎف ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ وﮢﺠﺎرن ﺟﻲ ﭘﺎڙي ۾ ﻛﻲ ﻛﻲ‬
‫)‪(2‬‬ ‫واﭘﺎر ﺗﻲ وﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﻲ ﻛﻲ ﻧﻪ وﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي اﻫﺎ ﻋﻮرت ﺟﻨﻬﻨﺠﻮ ور‬
‫وﮀﮍﻳﻞ آﻫﻲ ﺳﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺮ ﺗﻲ ﭼﻮي ﭤﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻴﻦ اﭼﻲ ﻣﻮن ﮐﻲ ڏﺳﻮ‪ ،‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﺣﺎل‬
‫ڏس ﺗﻪ ﻣﺎن ﻛﻬﮍن ﺳﻮرن ۾ آﻫﻴﺎن‪ ،‬ﻳﺎ وري ﭼﻮي ﭤﻲ ﺗﻪ ﻣﺎن ﺑﻠﻜﻞ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺮت ﻳﺎ‬
‫ﻋﻘﻞ ۾ ﻧﺎﻫﻴﺎن‪ ،‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺤﺒﻮب ﺟﻲ وﮀﻮڙي ﻣﻮﻧﮑﻲ ﭼﺮي ﻛﺮي وڌو آﻫﻲ ۽ ﺗﻮﻫﺎن‬
‫ﺟﺎ ﻣﮍس ﺗﻮﻫﺎن ﺳﺎڻ آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ ﭤﻴﻮن ﺗﻮﻫﺎن ﮐﻠﻮ ۽ ﺧﻮش ﭤﻴﻮ ۽ ﻣﻮﻧﺘﻲ ﭠﭡﻮﻟﻴﻮن‬
‫ﻛﺮﻳﻮ‪.‬‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﭥﻲ ﺑﻪ واﺿﺢ ﻧﺎﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻚ وﮢﺠﺎري‪ ‬ﮐﻲ ﻛﺎ ﭔﻲ‬
‫ﻋﻮرت روﻛﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﭨﻮﻛﻲ ﭤﻲ ﻳﺎ اﻧﻬﻲ ﺟﻲ ﺣﺎل ﺗﻲ ﮐﻠﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ اﺳﺎن ﮐﻲ‬
‫“ﺳﺮ ﺳﺴﺌﻲ” ۾ ﺻﺎف ﻧﻈﺮ اﭼﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ذ ‪:‬‬ ‫)‪ (5‬راﺊ‬
‫‘ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي’ ۾ ﭘﺎﮢﻲ ۽ ﭘﺎﮢﻲ ﺟﻲ ﮀﻮﻟﻴﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﭠﻬﻲ ﭤﻮ ﻣﮕﺮ راﺋﻲ ﺟﻮ‬
‫ذﻛﺮ ﺑﻠﻜﻞ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ آﻫﻲ‪ ،‬راﺋﻮ ﺗﻪ اﻧﻬﻦ رﻳﮕﺴﺘﺎﻧﻦ ۽ وارﻳﺎﺳﻦ ﻳﺎ ﭘﭥﺮﻳﻠﻦ ﭘﭩﻦ ۾‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 207‬‬ ‫| ‪208‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭰﮍو ﺑﻪ ﻧﺎﻫﻲ ﻫﻮﻧﺪو‪ ،‬ﺟﻴﺌﻦ ﺳﺴﺌﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺳﺮﺗﻴﻦ ﮐﻲ‬ ‫ﭼﻮڻ ﺳﺎن ﮔﮇ ﭔﻴﻦ ﭔﻮﻟﻴﻦ ﺗﻮﮢﻲ ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺎﺿﻲ ﺟﻲ ﻳﺎ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺐ ﭤﻴﻨﺪي ﺳﻤﺠﮭﺎﺋﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‪:‬‬ ‫ﻫﻤﻌﺼﺮن ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﺣﻀﻮر ۾ آﻻﭘﻴﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ اﺛﺮ ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﺳﺮﺗﻴﻮن ﺳﭵﻲ ﺳﭷ‪ ،‬ﻣﺘﺎن ﻛﺎ ﻣﻮن ﺳﻴﻦ ﻫﻠﻲ‪،‬‬ ‫ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺗﻲ ﭘﻴﻮ ۽ ﺻﺎف ﻧﻈﺮ اﭼﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻫﺮ ﺳﭧ ﮐﻲ‬
‫ﭘﺎﮢﻲ ﻧﺎﻫﻲ ﭘﭩﻦ ۾‪ ،‬راﺋﻮ ﺳﺠﮭﻲ رڃ‪،‬‬ ‫ﺟﺘﻲ ﺑﻪ آﻻﭘﺠﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ ﺟﻲ ﭘﺎڻ ﻣﺎﻟﻚ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﻋﻈﻴﻢ ﻛﻮي‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﻣﺘﺎن ﻣﺮي اڃ‪ ،‬ڏي ﭘﺎراﺗﻮ ﭘﻨﻬﻮن ﮐﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﻮﻳﺘﺎ ۾ ﺟﻴﻜﺎ اﻧﻔﺮادﻳﺖ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﺎ ﺋﻲ ﻳﻘﻴﻨﻲ اﻧﻔﺮادﻳﺖ ﺷﺎﻫﻬﻪ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪‬‬
‫۾ ﺟﺮﻛﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﻧﻔﺮادﻳﺖ ﺟﻲ ﺋﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻲ آﺳﻤﺎن ﺗﻲ ﺳﻮرج‬
‫ﺟﻴﺎن ﭼﻤﻜﻲ ﭤﻮ ۽ ﭘﻴﺎر ۽ اﻣﻦ ﺟﺎ ﺗﺮورا ﭨﻤﻜﺎﺋﻲ ﭤﻮ ۽ اﻧﻬﻦ ﺗﺮورن ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﺸﺶ‬
‫ﮢ ﮭ ﺌﺐ ‪:‬‬ ‫۽ ﻟﻄﻒ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﭗ ﮐﻲ آﻻﭘﻲ ﭤﻮ ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ اﻧﺪر ﺟﻲ اڌﻣﻦ‬
‫ﭘﺎﮢﻲ ﻧﺎﻫﻲ ﭘﻨﮅ ﮔﮭﮣﻮ‪ ،‬رﮘﻮ راﺋﻮ رڃ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﻛﮃي ﭤﻮ‪ .‬اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﺌﻮ ﺳﻴﻜﮍو درﺳﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﺮ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ذﻫﻨﻲ‬‫ﺗﺤﺖ ٰ‬
‫ﻣﺘﺎن ﻣﺮي اڃ‪ ،‬ﻛﺎ ڏﺋﻲ ﭘﺎراﺗﻮ ﭘﻨﻬﻮن‪ ‬ﮐﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺟﻲ دور ۾ اﭼﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺗﮇﻫﻦ ﺗﻪ اﻫﻮ ﺑﻪ ﺳﺌﻮ ﺳﻴﻜﮍو ﻣﻤﻜﻦ ﭤﻲ‬ ‫ٰ‬ ‫داﺋﺮي ﺗﺤﺖ‬
‫اﻧﻬﻲ ﮐﺎن ﻋﻼوه ﭠﺎﭠﺎرو‪ ،‬ﻫﻮت‪ ،‬ﭤﺮس ﭤﺴﻮ‪ ،‬ڏﻳﺌﻲ ﺗﻦ ﺗﺴﻮ‪ ،‬رڙﻫﻮ ﺗﻪ رﺳﻮ‬ ‫ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﺌﻮ ﺳﻴﻜﮍو ﻏﻠﻂ راﻳﻮ ڏﻳﻨﺪڙ ﻫﺠﺎن‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ذﻫﻨﻲ‬
‫وﻏﻴﺮه وﻏﻴﺮه‪ .‬اﻫﻲ ﺳﭛ اﻫﮍا ﻟﻔﻆ آﻫﻦ ﺟﻦ ﮐﻲ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ۾ رﮐﮡ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﭥﻮ‬ ‫داﺋﺮو ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ رد ﻧﭥﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ ،‬۽ ﻧﻪ ﺋﻲ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺴﺌﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺻﻼح ڏﻳﻨﺪي ﭼﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ “ﻛﺮﻫﻞ ﭘﺎﺋﻲ‬ ‫ﻟﮙﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﻫﻨﮅ َ‬
‫اﻫﻮ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻣﺎن ﺟﻮ ﭼﻮان ﭤﻮ ﺑﻠﻜﻞ ﻟﻮﻫﻪ ﺗﻲ ﻟﻜﻴﺮ آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﻟﭳ‪ ،‬ﻛﻮﻫﻪ ﻧﻪ وﺋﻴﻦ‪ ‬ان ﺳﻴﻦ؟” ﻛﺮﻫﻞ اٺ ﮐﻲ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اٺ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﺳﺮ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺑﻴﺘﻦ ﻻ‪ ‬ﻛﺠﮫ اﻫﮍو راﻳﻮ ڏي ﭤﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ۾‪ !!...‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ ﺻﺎﺣﺐ ‘ﻛﺮﻫﻞ’ ﺟﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ‘ﮔﺮﻫﮍ’ ﻟﻔﻆ‬ ‫ﺟﻲ ﺗﻮن ﺑﻴﺖ ﭜﺎﺋﻴﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻲ آﻳﺘﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺎﻫﻲ ڏﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي اﻫﻮ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﭥﻮ‬
‫ٰ‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ اﻧﻬﻲ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬ ‫ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺳﭝﻨﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺟﺎ ﻟﮏ ﻻﺋﻖ‪ ،‬ﻟﮏ ﭤﻮرا ﺟﻮ اﻧﻬﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ‬
‫ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ اﻧﻬﻦ واﻳﻦ ﮐﻲ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺎن ﭠﻬﻜﺎﺋﮡ ﻻ‪‬‬ ‫ﭘﻴﺎرن ﻧﻴﮣﻦ ﮐﻲ اوﺟﺎﮘﺎ ڏﺋﻲ‪ ،‬ﻧﻮر ﻧﭽﻮﺋﻲ‪ ،‬رت وﻟﻮڙي‪ ،‬اﻫﮍو اﻧﻤﻮل ﻫﻴﺮو اﺻﻞ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺟﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺖ‪ ،‬ﻫﻮت ۽ ﭔﺎروﭼﻲ ﺟﮭﮍا ﻟﻔﻆ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﺎ آﻫﻦ اﺗﻲ ‘ﭘﺮﻳﻦ’ وﻏﻴﺮه ﺟﺎ ﻟﻔﻆ‬ ‫۾ ﭘﻬﭽﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ اﺳﺎن ﻓﺨﺮ ﻛﺮﻳﻮن ﭤﺎ اﻫﺎ اﺳﺎن ﺟﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ‬
‫وڌا آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﺎﮢﻲ ﺳﻮال اﻫﻮ ﭤﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ﮀﺎ اﺋﻴﻦ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﺎ ﻟﻔﻆ ﻣﭩﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﺠﻦ ﭤﺎ؟‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬اﺳﺎن ﺟﻲ وڏاﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻋﻼﻣﺖ آﻫﻲ‪ ،‬اﺳﺎن زﻧﺪﻫﻪ ﻗﻮم آﻫﻴﻮن ﺟﻴﻜﺎ ﻫﻚ‬
‫ﺑﺎوﺟﻮد اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﻪ ﻣﭥﻴﻦ اﻋﺘﺮاض ﺟﻮﮘﻴﻦ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﮐﻲ ﭼﭩﻲ ﻃﺮح‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮ ﺳﺎن روﺷﻨﺎس ﭤﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬اﺳﺎن ﮐﻲ ﺟﮙﺎﺋﻲ ﺗﻪ ﺻﺮف ﻋﻘﻴﺪن ﺟﻲ ڏاوﮢﻦ‬
‫واﺿﺢ ﻧﭥﻮ ﻛﺮي‪.‬‬ ‫ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ ﭘﻴﺮن ﻣﺎن ﻛﮃي ﺣﻘﻴﻘﺖ ۽ ﺳﭽﺎﺋﻲ ﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﻬﺎن ﻛﻮﻳﻦ‬
‫اﻫﻮ ﻣﺴﺌﻠﻮ ﻧﻪ ﺻﺮف ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﻲ واﻳﻦ ﺳﺎن آﻫﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ۽ ﭘﺮاون ﺟﻲ دﻟﻴﻦ ۾ ﺟﺎ‪ ‬ڏﻳﻮن ۽ اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻛﻮﻳﺘﺎﺋﻦ ۾ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﺟﻮ ﺳﭵﻮ رﺳﺎﻟﻮ اﻫﮍن ﻣﺴﺌﻠﻦ ﮐﺎن اﭸﺎن ﺗﺎﺋﻴﻦ آﺟﻮ ﻧﺎﻫﻲ ﭤﻴﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﻣﺤﻨﺖ ۽‬ ‫ﻣﻮﻧﺠﮭﺎرن ﺟﻲ ﺳﭽﺎﺋﻲ‪ ‬ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻬﭽﻮن ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ روح ﮐﻲ آرام ڏﻳﻮن‪ .‬ﻣﻮن ﺗﻪ ﺑﻬﺮﺣﺎل‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﻛﻼم ﻛﮇﻫﻦ‪ ،‬ﻛﻴﺌﻦ ۽ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻫﻨﺪي‪ ،‬ﻓﺎرﺳﻲ ۽ ﻋﺮﺑﻲ‬ ‫اﻫﮍي ﻛﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺎﻫﻲ ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬۾ ﭘﭥﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﻫﻲ ﻫﻨﻴﻮ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ ﮐﮑﺮن ۾ ﮐﮍو‬
‫ﺷﺎﻋﺮن ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﺎ ﭨﻜﺮا ﮔﮇوﭼﮍ ﭤﻲ ﭘﻴﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﭥﻲ ڏﻧﻞ آﻫﻲ ۽ واﺿﺢ‬ ‫ﻫﻨﻴﻮ اﭤﻢ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺗﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫آﻫﻲ ۽ اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ اﻫﻮ ﺋﻲ ﻋﻘﻴﺪو رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺳﻤﺎع ۾ ﮔﻮﻳﺎ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﺎ ﺷﻌﺮ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 209‬‬ ‫| ‪210‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﻫﻠﻨﺪو اﭼﻲ ۽ ﻫﻠﻨﺪو ﭤﻮ رﻫﻲ‪ .‬ﺻﺮف اﻳﺘﺮو ﺿﺮور ﭼﻮﻧﺪس ﺗﻪ‬ ‫ﻟﻔﻈﻦ ۽ ﺳﭩﻦ ﺟﻲ ور ﭼﮍﻫﻴﻞ آﻫﻦ ﺟﻮ ﺻﺮف ﭔﻪ ﭨﻲ واﻳﻮن ﺧﺎص اﻧﻬﻲ ﺳﺮ ﺟﻮن آﻫﻦ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺳﺎﻟﻜﻦ ﮐﻲ ۽ ﺟﻦ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﺎ رﺳﺎﻻ’ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻧﺎ آﻫﻦ ﺗﻦ ﻣﺎن ﺟﻴﻜﻲ ﺣﺎل‬ ‫ﺑﺎﻗﻲ ﺗﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺮ ﺟﻮن ﻟﮙﻦ ﺋﻲ ﻧﭥﻴﻮن ۽ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻪ ﮔﺎڏڙ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺣﻴﺎت آﻫﻦ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ اﻫﻞ ﻧﻤﺎﮢﻲ ﮔﺬارش ﻛﻨﺪس ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺤﻨﺖ ﺗﻲ ﻧﻈﺮﺛﺎﻧﻲ ﻛﻦ‪،‬‬ ‫“ﺳﺎﻣﻮﻧﮉﻳﻜﻮ ﺳﮛ‪ ،‬آﻫﻲ ﮔﻮﻧﺪر ﮔﺎڏﺋﻮن‪،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ ﺗﻪ ﮐﻴﻦ ﻛﻲ ﻣﻮﻧﺠﮭﺎرا ﻧﻈﺮ اﭼﻦ ۽ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﻠﺠﮭﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻦ‪.‬‬ ‫اﻧﮕﻦ ﭼﺎڙﻫﻲ اﻧﮛ‪ ،‬وﺋﻮ وﮢﺠﺎرو اوﻫﺮي‪”.‬‬
‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﻈﺮ ﺗﻲ ﺟﻴﻜﻲ ﺑﻪ رﺳﺎﻻ ﭼﮍﻫﻴﺎ ﺗﻦ ﻣﺎن ﺻﺮف ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ۽ ڊاﻛﭩﺮ‬
‫ﺑﻠﻮچ ﺟﻦ داد ﺟﺎ ﺣﻘﺪار آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﻲ ﺳﭻ ﺗﻪ ڏﻧﺪﻳﻦ آﮜﺮﻳﻮن اﭼﻴﻮ وﭸﻦ‪ ،‬ﭘﺮ‬
‫ﭔﻴﺎ ﺗﻪ ﻫﮍﺋﻲ رﺳﺎﻻ ﭴﮡ ﻫﻜﭕﺌﻲ ﮐﻲ ڏﺳﻲ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﺻﺮف اﻳﺘﺮو ﻛﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻴﺖ ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ داﺳﺘﺎن ۾ رﮐﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻛﻨﻬﻦ واﺋﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ‬
‫داﺳﺘﺎن ۾‪ ،‬ﻫﻴﮇاﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﺑﻴﺖ ﻫﻮڏاﻧﻬﻦ ﻛﺮي ۽ ﻫﻮڏاﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﺑﻴﺖ ﻫﻴﮇاﻧﻬﻦ ﻛﺮي ﻳﺎ‬
‫ﻛﺠﮫ ﺑﻴﺘﻦ ﺟﻲ ﺳﭩﻦ ۾ ﭤﻮري ﮔﮭﮣﻲ ﭰﻴﺮﭰﺎر ﻛﺮي رﺳﺎﻻ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﭤﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻣﺎن اﻧﻬﻦ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺟﻲ ﺑﺎري ۾ ﻏﻠﻂ راﻳﻮ ڏﺋﻲ وﻳﻮ ﻫﺠﺎن‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﻮﻧﮑﻲ ﺟﻮ‬
‫ﻛﺠﮫ ﻣﺤﺴﻮس ﭤﻴﻮ آﻫﻲ ﺳﻮ ﻣﻮن ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن اﺋﻴﻦ ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻮ ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ ﻫﻚ‬
‫ﺋﻲ ﺳﭧ ۾ ﻳﺎ ﺑﻴﺖ ۾ ﭔﻦ ﺳﺮن ﺟﻮن ﮘﺎﻟﻬﻴﻮن ﭘﻴﻮن ﭤﻴﻦ‪ ،‬اﻫﻮ ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ اﻫﮍو ﭨﻜﺮو‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﻳﺎ ﻛﻨﻬﻦ ﭔﺌﻲ ﺑﻴﺖ ﺟﻲ رﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﭤﻮ ﻛﺮي‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﮐﻲ اﻧﻬﻲ ﺳﺮ‬
‫ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻴﺖ ﺳﺎن ﭜﻴﭩﻲ ڏﺳﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻛﭥﻲ ﭤﻮ ﭘﻮرو ﻟﻬﻲ ۽ ﭔﺌﻲ ﭨﻜﺮي ﮐﻲ ﭔﺌﻲ ﺳﺮ‬
‫ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻴﺖ ﻳﺎ واﺋﻲ ﺳﺎن‪ ،‬ﺟﮭﮍوڪ‪.‬‬
‫ﻛﺮﻫﻞ ﭘﺎﺋﻲ ﻟﭳ‪ ،‬ﻛﻬﻪ ﻧﻪ وﺋﻴﻦ‪ ‬ان ﺳﻴﻦ؟‬
‫ڌڄ‪.‬‬ ‫ڏﺋﺎرﻳﺎﺋﻮن‬ ‫اوﻟﻴﻮن‪،‬‬ ‫اﺟﺎرﻳﺎﺋﻮن‬
‫ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﻲ اﻧﻬﻲ واﺋﻲ ۾ ﻣﭥﻴﻦ ﺳﭧ ﺳﺮ ﺳﺴﺌﻲ ﺟﻲ ﻟﮙﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‬
‫ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺳﭧ ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﻣﻮﻧﺠﮭﺎري ﮐﻲ اﻛﻼﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﻣﭥﻴﻦ ﺳﭧ ﮐﻲ ‘ﺳﺮ‬
‫ﺳﺴﺌﻲ’ ﺟﻲ ﺑﻴﺘﻦ ﺳﺎن ۽ واﻳﻦ ﺳﺎن ﭜﻴﭩﺠﻲ ﺗﻪ ﻣﺘﺎن اﻫﺎ اﺗﻲ ﻛﭥﻲ ﭠﻬﻜﻲ ﺗﻪ اﻫﺎﺋﻲ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻲ ﻧﭥﻲ ﭠﻬﻜﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ اﻫﺎ ﺳﭧ ﻳﺎ ﭼﻮڻ ﻛﻨﻬﻦ ﭔﺌﻲ ﺷﺎﻋﺮ‬
‫ﺟﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﮍي ﮀﻨﮉ ﮀﺎڻ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬اﻫﻮ ﭘﺘﻮ ﭘﺌﺠﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ اﻫﻮ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺳﭧ ﻳﺎ واﺋﻲ‬
‫ﻛﻬﮍي ﺳﺮ ﺟﻲ آﻫﻲ ۽ ﻛﭥﻲ ﻫﺌﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ ،‬ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﻮن واﻳﻮن اﻳﺘﺮو ﺗﻪ ڌارﻳﻦ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 211‬‬ ‫| ‪212‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬

‫ﺌب‪:‬‬ ‫دي‬
‫ﮔﻨﺞ ﺷﺮﻳﻒ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.1‬‬
‫ﻛﻠﻴﺎڻ آڏواﮢﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.2‬‬
‫ﻋﻼﻣﻪ آ‪ .‬آ‪ .‬ﻗﺎﺿﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.3‬‬
‫اض‪2 :‬‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫يﮭ‬ ‫ﺌ‬ ‫ُ‬
‫ﺷﻮﻗﻴﺮام ﺗﺎراﭼﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.4‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.5‬‬ ‫ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻲ ﻛﻼم ﻣﺘﻠﻖ اﻫﻮ ﻋﺎم آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎڻ ﭼﻮﻧﺪو رﻫﻨﺪو ﻫﻮ ۽‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.6‬‬ ‫ﺳﻨﺪس ﻓﻘﻴﺮ ﻳﺎد ﻛﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ ،‬۽ اﻧﻬﻲ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬اول ﻗﻠﻤﻲ ﻧﺴﺨﺎ وﺟﻮد ۾ آﻳﺎ‪ ،‬۽ ﭘﻮ‪‬‬
‫ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.7‬‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮀﺎﭘﺎ ﺳﺎﻣﻬﻮن آﻳﺎ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻣﮍﻧﻲ ﻣﺎن اﺳﺎن ﺟﻨﻬﻦ ﮀﺎﭘﻲ ﮐﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﻤﺠﮭﻮن ﭤﺎ‪،‬‬
‫ﭔﺎﻧﻬﻮن ﺧﺎن ﺷﻴﺦ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.8‬‬
‫ﺳﻮ آﻫﻲ ﺑﻤﺒﺌﻲ وارو ﮀﺎﭘﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺘﻌﻠﻖ ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ ﺟﻮ ﭼﻮڻ آﻫﻲ ﺗﻪ‪“ :‬ﻋﺎم ﻃﻮر‬
‫ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺎﻫﻮاﮢﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.9‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﻋﻠﻲ اﻧﺼﺎري‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.10‬‬
‫اﺋﻴﻦ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ‘ﺑﻤﺒﺌﻲ ﮀﺎﭘﻮ’ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﻣﺎن ﮀﭙﻴﻞ رﺳﺎﻟﻮ‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻗﺎﺳﻤﻲ‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻋﻼﻣﻪ ﻏﻼم‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬ ‫‪.11‬‬ ‫اﺻﻠﻮﻛﻮ ﺻﺤﻴﺢ رﺳﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﺎ ﭴﺎڻ ﺑﻪ ﻛﻦ ﭤﻮرن ﮐﻲ رﻫﻲ ﺗﻪ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﻣﺎن ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ‬
‫ﺑﻮﻟﭽﻨﺪ آڏواﮢﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮن واﻳﻮن‬ ‫‪.12‬‬ ‫رﺳﺎﻟﻮ’ ﻫﻚ ﭜﻴﺮو ﻧﻪ ﭘﺮ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﭜﻴﺮا ﮀﭙﻴﻮ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻪ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﮀﺎﭘﻮ ﻛﻮ‬
‫ﺗﻨﻮﻳﺮ ﻋﺒﺎﺳﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‬ ‫‪.13‬‬ ‫‘ﻫﻚ ﮀﺎﭘﻮ’ ﻛﻮﻧﻪ ﻫﻮ ﭘﺮ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﻣﺎن رﺳﺎﻟﻲ ﺟﺎ اٺ _ ﻧﻮ ﮀﺎﭘﺎ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﺎ‪ .‬۽ وري اﻫﻲ‬
‫ﺣﻤﻴﺪه ﻋﺒﺎﺳﻲ‪.‬‬ ‫ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‬ ‫‪.14‬‬ ‫ﮀﺎﭘﺎ ﻛﻨﻬﻦ ﺳﺎﮘﺌﻲ ﻗﻠﻤﻲ رﺳﺎﻟﻦ ﺗﺎن ﻧﻘﻞ ﻛﺮي ﻛﻴﻦ ﮀﭙﺎﻳﺎ وﻳﺎ‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﻚ ﮐﺎن وڌﻳﻚ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺟﻨﺮل‪.‬‬ ‫ﻛﻼﭼﻲ‬ ‫‪.15‬‬
‫ﻗﻠﻤﻲ رﺳﺎﻟﻦ ﺗﻮڙي ﺷﺮوﻋﺎﺗﻲ ﮀﺎﭘﻦ ﺗﺎن اﺗﺎرﻳﺎ وﻳﺎ‪ .‬ﭔﻴﻮ وري ﺟﻦ ﻗﻠﻤﻲ رﺳﺎﻟﻦ ﺗﺎن‪،‬‬
‫ﻧﺌﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ )رﺳﺎﻟﻮ(‬ ‫‪.16‬‬
‫ﺳﻮﺟﮭﺮو )رﺳﺎﻟﻮ(‬ ‫‪.17‬‬
‫ﺑﻤﺒﺌﻲ ﮀﺎﭘﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﻴﺎ وﻳﺎ‪ ،‬ﺳﻲ ﻛﻲ ‘اﺻﻠﻮﻛﺎ’ ﻳﺎ ‘ﺑﻠﻜﻞ آﮘﺎﭨﺎ’ ﻳﺎ ‘ﺑﻠﻜﻞ ﺻﺤﻴﺢ’‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺣﺴﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ۽ ﺳﻨﮅ‬ ‫‪.18‬‬ ‫ﻟﮑﻴﻞ رﺳﺎﻻ ﻛﻴﻦ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﭘﺮ اﻫﻲ ﮔﮭﮣﻮ ﭘﻮ‪‘ ‬راﮘﻨﺎﻣﻲ’ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﺎ وﻳﺎ‪.‬‬
‫ﺑﺪر اﺑﮍو‪.‬‬ ‫ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫‪.19‬‬ ‫اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ‘ﺑﻤﺒﺌﻲ ﮀﺎﭘﻲ’ ﮐﻲ ‘اﺻﻠﻮﻛﻮ رﺳﺎﻟﻮ’ ﻳﺎ ‘ﺻﺤﻴﺢ رﺳﺎﻟﻮ’ ﺳﮇڻ‬
‫ﻣﻮﻻﻧﺎ دﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ وﻓﺎﺋﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ‬ ‫‪.20‬‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو‪(1) ”.‬‬
‫ﻣﻮﻻﻧﺎ دﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ وﻓﺎﺋﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻄﻴﻒ ﻟﻄﻴﻒ‬ ‫‪.21‬‬ ‫ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ‪“ :‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺑﻴﺘﻦ ۽ واﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ﺟﻦ‬
‫ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻛﻠﻴﺎڻ ﺑﻮﻟﭽﻨﺪ آڏواﮢﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮن واﻳﻮن‬ ‫‪.22‬‬
‫ﮐﻲ ‘رﺳﺎﻻ’ ﺳﮇﺟﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻦ ﻣﺎن ﺳﻮا‪ ‬اﻫﮍن ﻣﺠﻤﻮﻋﻦ ﺟﻲ ﺟﻴﻜﻲ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺗﺎن ﻧﻘﻞ‬
‫ﭤﻴﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﭔﻴﺎ ﺳﭛ ﻫﻜﭕﺌﻲ ﮐﺎن ﭤﻮرو ﮔﮭﮣﻮ ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻫﻦ‪ .‬اﻫﻮ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﺘﻦ ۽‬
‫واﻳﻦ ﺟﻲ ﺳﭩﻦ ﺟﻲ ﭘﮍﻫﮣﻲ ﺗﻮڙي ﺑﻴﺘﻦ ۽ واﻳﻦ ﺟﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ۾ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن‬
‫ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻛﻼم ﺟﺎ اﻫﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻮﻋﻴﺖ ﺟﺎ آﻫﻦ‪ .‬ان ﻣﺎن ﻇﺎﻫﺮ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﻛﻼم ﻣﺨﺘﻠﻒ وﻗﺘﻦ ﺗﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺨﺼﻦ ﺟﻮﮔﮇ ﻛﻴﻞ ۽ ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻲ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻪ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 213‬‬ ‫| ‪214‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺳﭵﻲ ﻛﻼم ﺟﻮ ﻛﻮ ﺳﺎﮘﻴﻮ ‘ﻫﻚ رﺳﺎﻟﻮ’ ﻛﻮﻧﻬﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﮔﮭﮣﺎ ﺋﻲ رﺳﺎﻻ‬ ‫‪ .1‬ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮي ُاﻫﺎ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﮘﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻪ ُاﻫﻮ ﺷﺎﻋﺮ ﻋﻈﻴﻢ‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻫﺮ ﻫﻚ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎﻧﺴﻮا‪ ‬ﭔﻴﻦ ﻛﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﺗﻮڙي ﻏﻴﺮ‬ ‫آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻫﺮ ﻫﻚ ﺳﭧ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻟﺒﺎس ۾ ﭘﻴﺶ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺎﻋﺮن ﺟﻮ ﻛﻼم ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﮔﮭﮣﻲ ۾ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﻼم ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ‬ ‫‪ .2‬ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮي ُاﻫﺎ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ اﺻﻼح ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪس‬
‫ﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬اﮘﻴﻦ ﺗﻮڙي ﭘﻮﻳﻦ ﻗﻠﻤﻲ ﺗﻮڙي ﮀﺎﭘﻲ رﺳﺎﻟﻦ ﻣﺎن ﻛﻮﺑﻪ ﻫﻚ اﻫﮍو ﻛﻮﻧﻬﻲ‬ ‫ﺷﻌﺮ ﺟﻲ ﻫﻚ ﺳﭧ ﺗﻪ ﮀﺎ ﻫﻚ ﻟﻔﻆ ﺑﻪ ﺑﺪﻻﺋﮡ ﺳﺎن ﻧﻪ ﺻﺮف اﻧﻬﻲ ﺟﻮ ﻇﺎﻫﺮي‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ۾ رﮘﻮ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﻛﻼم ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﭔﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ۾ اﻳﺌﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ‘ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫ڍاﻧﭽﻮ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺪروﻧﻲ ﭘﮡ ۽ ان ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ ﺗﺮﻧﻢ ۽ ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺖ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺟﺎ رﺳﺎﻻ’ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ﻛﻼم ﺟﻮ اﻫﮍو ﻣﺠﻤﻮﻋﻮ ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺻﺤﻴﺢ ٰ‬ ‫ﭘﮡ ﻣﺠﺮوح ﭤﺌﻲ‪.‬‬
‫“ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ” ﺳﮇﺟﻲ ﺳﻮ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ آﻫﻲ”‪(2) .‬‬ ‫ُ‬
‫‪ .3‬ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮي ﻳﺎ ﺷﺎﻋﺮ اﻫﻮ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ وٽ ﭔﻮﻟﻲ ﺗﻤﺎم ﺳﭡﻲ ۽ ﻟﻔﻆ ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﭥﻲ واﺿﺢ ﻛﻴﻞ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻲ ﭘﮍﻫﻨﺪڙن ﮐﻲ ﭜﻠﻲ‪‬‬ ‫ﮔﮭﮣﻲ اﻧﺪاز ۾ ﻣﻠﻦ‪.‬‬
‫ﭜﺖ ﺧﺒﺮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻫﺘﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﻣﻘﺼﺪ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﭘﺎرﮐﻮ‪ ‬۽ ﻋﺎﻟﻢ دوﺳﺖ ﻋﺎﻟﻢ‬ ‫اﻫﻲ ﻣﻌﻴﺎر ﭘﻴﺶ ﻛﺮڻ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻗﺎﺿﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻣﮍﻧﻲ‬
‫ﻣﺤﺘﺮم ﻋﻼم آ‪ ‬آ‪ ‬ﻗﺎﺿﻲ ﺟﻲ ﻣﻘﺮر ﻛﻴﻞ ﻣﻌﻴﺎرن ﮐﻲ ﺑﻪ ﭘﺮﮐﮡ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮن ﻣﺎن ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ُاﻫﻮ واﺣﺪ ﺷﺎﻋﺮ آﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﻣﭥﻴﻦ ﭨﻨﻬﻲ ﻣﻌﻴﺎرن‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻮ ﭜﺮا‪ ‬ﭘﮡ‪.‬‬ ‫ﺗﻲ ﭘﻮرو ﻟﻬﻲ ﭤﻮ‪”.‬‬
‫ﻋﻼﻣﻪ آ‪ ‬آ‪ ‬ﻗﺎﺿﻲ ﻫﻚ وڏو ﻋﺎﻟﻢ ۽ ﭴﺎﮢﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﻣﻐﺮب ﻣﺎن ﺗﻌﻠﻴﻢ‬ ‫ﻫﺎڻ اﺳﺎن ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻛﻼم ﻣﺘﻌﻠﻖ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ ﺟﻲ را‪‬‬
‫اﻋﻠﻲ ۽ ﻣﻌﻴﺎري ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺟﻲ اﺻﻮﻟﻦ ﮐﻲ ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ۾ ﭘﮡ راﺋﺞ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺌﻲ ۽ اﻧﻬﻲ ٰ‬ ‫ﺳﺎﻣﻬﻮن رﮐﻨﺪي اﻧﻬﻦ ﭨﻨﻬﻲ ﻣﻌﻴﺎرن ﺗﻲ ﺳﻮﭼﻴﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ اﺳﺎن ﮐﻲ ﭘﻬﺮﻳﺎن ﭔﺌﻲ ﻣﻌﻴﺎر‪،‬‬
‫ﻛﺮڻ ﺟﻮن ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ ﻛﻮﺷﺸﻮن ورﺗﻴﻮن‪ .‬اﻧﻬﻦ ﻛﻮﺷﺸﻦ ﻣﺎن ﻫﻚ اﻫﺎ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ‬ ‫واﻗﻌﻲ ﺳﻮﭼﮡ ﺗﻲ ﻣﺠﺒﻮر ﻛﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ‪:‬‬
‫ﻫﻦ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﻛﻼم’ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻧﻮ ﺟﻴﻜﻮ ﻫﻚ ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺪاز ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﺻﺎﺣﺐ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ‬ ‫‪ .1‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﺳﺎن وٽ اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’ ﻧﺎﻟﻲ ﻛﻮ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻛﻼم‬
‫ﻛﻼم’ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻲ دؤرن ۽ ﻛﻴﻔﻴﺘﻦ ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻧﻮ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﺋﻲ ﻧﺎﻫﻲ ۽ ﺑﻴﺖ ۽ واﻳﻮن ﮔﮇ وﭼﮍ ﻟﮙﻴﻮن ﭘﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﻛﭥﻲ ﻛﭥﻲ‬
‫ﻗﺎﺿﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻪ ﺻﺮف ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ ﻋﻠﻤﻦ ﺟﻮ ﭴﺎﮢﻮ ﻫﻮ ﺑﻠﻜﻪ‪ ،‬اﺳﺎن ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺳﺎن‬ ‫ﺗﻪ ﺧﻮد واﻳﻦ ۽ ﺑﻴﺘﻦ اﻧﺪر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺿﻮﻋﻦ ﺟﻮن ﺳﭩﻮن وﻏﻴﺮه ﻣﻠﻲ ﺟﻠﻲ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﻋﻠﻢ ﺟﮭﮍوڪ ﺗﺼﻮف‪ ،‬راڳ‪ ،‬ﭔﻮﻟﻲ ۽ ﺻﻮﻓﻴﺎﻧﻪ ﻛﻼم ۽ اﻧﻬﻲ ﻛﻼم ۾‬ ‫وﻳﻮن آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻦ ۾ ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺖ ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻲ ﻫﻚ ﺋﻲ ﻟﺌﻲ ۽ ﻫﻚ ﺋﻲ ُﺳﺮ ۾‬
‫ﻣﻮﺟﻮد رﻣﺰن ﺗﻲ ﺑﻪ ﺳﭡﻲ دﺳﺘﺮس ﻫﺌﺲ‪ .‬ﻫﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻘﻴﺪت ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺟﺬﺑﻲ ﺟﻲ‬ ‫ﺑﺮﻗﺮار رﮐﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ )اﻧﻬﻲ ﻣﻌﻴﺎر ﮐﻲ اﮘﺘﻲ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ‬
‫زﻧﺠﻴﺮن ﮐﻲ ﭨﻮڙﻳﻨﺪي دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﺟﻲ ﻃﺌﻲ ﺷﺪه ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﭨﻲ‬ ‫ﺳﺎن وڌﻳﻚ واﺿﺢ ﻛﺒﻮ(‪.‬‬
‫ﻣﻌﻴﺎر اﺳﺎن ﮐﻲ ﭔﮅاﻳﺎ ۽ اﻧﻬﻦ ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﻌﻴﺎرن ﺳﺎن ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻲ‬ ‫‪ .2‬ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻴﻜﺎ ﭔﺌﻲ ﻣﻌﻴﺎر ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺳﺎﻣﻬﻮن اﭼﻲ ﭤﻲ ﺳﺎ اﻫﺎ ﺗﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺗﻮرﺗﻚ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﭔﻴﻦ ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮن ﺳﺎن ﭜﻴﭧ‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ﻫﻚ ﺳﭧ ﺗﻪ ﮀﺎ ﻫﻚ ﻟﻔﻆ ﺑﻪ ﻫﻴﮇاﻧﻬﻦ ﻫﻮڏاﻧﻬﻦ‬
‫ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﮐﻲ ﻋﻠﻴﺤﺪه ۽ ﻣﻨﻔﺮد ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪي ﮐﻴﺲ ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮ ﻃﻮر ﺳﺎﻣﻬﻮن‬ ‫ﻧﭥﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ اﻫﻮ ﻫﻴﮇاﻧﻬﻦ ﻫﻮڏاﻧﻬﻦ ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ‬
‫آﻧﺪو‪ .‬ﺳﻨﺪس ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ﻣﻌﻴﺎرن ﮐﻲ ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﮔﮭﮣﻮ ورﺟﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻫﺘﻲ‬ ‫ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ ﺳﺎﻣﻬﻮن اﻳﻨﺪڙ ﭘﻬﺮﺋﻴﻦ رﺳﺎﻟﻲ ﮐﺎن وﭠﻲ اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﺎري آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻃﻮر ورﺟﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪:‬‬ ‫ﭜﺎﻧﺌﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻋﻼﻣﻪ آ‪ ‬آ‪ ‬ﻗﺎﺿﻲ ﻛﺠﮫ ﻣﺨﺼﻮص ﻛﻼم ﮐﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن رﮐﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 215‬‬
‫اﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻣﻨﻈﺮ ﻋﺎم ﺗﻲ آﻧﺪي ﻳﺎ وري ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺋﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﭤﻴﻞ رﺳﺎﻟﻲ ﮐﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن‬
‫رﮐﻴﺎﺋﻴﻦ ﻳﺎ وري ﻛﻲ ﭔﻴﺎ ﺳﺒﺐ ﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬اﺳﺎن ﭤﻮرو اﮘﺘﻲ وڌﻧﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﮐﻲ ﭘﺮﮐﮡ ﻻ‪ ‬ﺟﻤﻠﻲ اٺ ﻣﻌﻴﺎر ﺳﺎﻣﻬﻮن رﮐﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺳﻲ ﭘﮡ‬
‫ﻧﻈﺮ اﻳﻨﺪا ﺗﻪ‪:‬‬
‫‪ .1‬رﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﺗﻌﺪاد ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر‪.‬‬
‫‪ .2‬رﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﻗﺪاﻣﺖ ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر‪.‬‬
‫‪ .3‬رﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر‪.‬‬
‫‪ .4‬ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر‪.‬‬
‫‪ .5‬ﺷﺎﻋﺮي ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر‪.‬‬
‫‪ .6‬ﺑﻴﺎن ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۽ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫‪.7‬‬
‫اﻋﻠﻲ ﻓﻬﻢ ۽ ﻓﻜﺮ و ﻣﻌﻴﺎر‪.‬‬‫ٰ‬ ‫‪.8‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ ﺻﺎﺣﺐ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﻣﭥﻴﺎن ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ‬
‫ﻣﻌﻴﺎر ﻻﮘﻮ ﻛﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬۽ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻣﭥﻴﻦ ﻣﻌﻴﺎرن ﻣﺎن ﻛﻮﺑﻪ ﻫﻚ ﻣﻌﻴﺎر ﭼﭩﻲ ﻃﺮح‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﺖ ﻳﺎ واﺋﻲ ﺗﻲ ﻻﮘﻮ ﻧﭥﻮ ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ان ﮐﻲ ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ڌارﻳﻮن ﻛﻼم ﺳﮇﻳﻮ‬
‫آﻫﻲ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻞ ﺟﻠﺪ ﻧﻤﺒﺮ ڏﻫﻪ ۾ ‘رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﻛﻼم’ ﭼﺌﻲ اﻟﮗ ﻛﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻣﭥﻴﺎن ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ﻣﻌﻴﺎر اﻧﺪروﻧﻲ ﻃﺮح ﻫﻜﭕﺌﻲ ﺳﺎن ڏاڍا ﮘﺘﻴﻞ آﻫﻦ‪ ،‬۽‬
‫ﻫﻜﭕﺌﻲ ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬اﮢﭙﻮرا آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﭔﻴﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﻣﻌﻴﺎرن ﮐﻲ ﭤﻮرو ﭘﺎﺳﻴﺮو ﻛﻨﺪي اﺳﺎن ﺻﺮف ﺑﻴﺎن ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر ۽‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر _ ﺻﺮف ﭔﻪ ﻣﻌﻴﺎر ﺑﺤﺚ ﻫﻴﭟ آﮢﻴﻨﺪاﺳﻴﻦ‪‘ .‬ﺑﻴﺎن ﺟﻲ ﻣﻌﻴﺎر’ ﺟﻲ‬ ‫ٰ‬
‫وﺿﺎﺣﺖ ﻛﻨﺪي ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺿﺮوري آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﺮ ﺳﭧ ﺗﻮڙي ﺳﭵﻲ ﺑﻴﺖ‬
‫۾ ﺳﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺎن ﻣﻌﻴﺎري ﻫﺠﻲ‪.‬‬
‫اﻋﻠﻲ ﻣﻌﻴﺎر اﻧﻬﻲ ۾ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺑﻴﺎن رس ﭜﺮﻳﻮ ﻫﺠﻲ‪ .‬ان ۾ ﻟﻄﻒ ۽‬
‫‘ﺑﻴﺎن’ ﺟﻮ ٰ‬
‫ﻟﺬت ﻫﺠﻲ‪ .‬ﺑﻴﺖ )ﻳﺎ واﺋﻲ( ﻣﺤﺾ ﺑﻴﺎﻧﻲ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ان ۾ ﺳﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺎن ۾ ﺧﻮﺑﻲ ﻫﺠﻲ‪.‬‬
‫| ‪216‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫اﻫﮍو ﺑﻴﺖ ﺟﻨﻬﻦ ۾ رﮘﻮ ﺑﻴﺎن آﻫﻲ ﻳﻌﻨﻲ رﮘﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻮ ﻣﺤﺾ ﺑﻴﺎﻧﻲ آﻫﻲ‪ ،‬۽‬
‫اﻋﻠﻲ ﺑﻴﺎن ﺟﻲ ﻣﻌﻴﺎر ۾ ﮔﮭﭧ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎري ﺑﻴﺎن ﺟﻲ ﭔﻲ ﺧﺎص وﺻﻒ اﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ان‬ ‫ٰ‬
‫ﺟﻲ اﺳﻠﻮب ۽ اداﺋﮕﻲ‪ ‬۾ ﺳﻼﺳﺖ ۽ رواﻧﻲ ﻫﺠﻲ ۽ اﻫﮍا ﻟﻔﻆ آﻧﺪل ﻧﻪ ﻫﺠﻦ ﺟﻮ اﭨﻚ ﻳﺎ‬
‫ﻫﭕﻚ ﻣﺤﺴﻮس ﭤﺌﻲ‪ .‬ﺻﻔﺖ ۽ ﻣﻮﺿﻮف ﺟﻲ ﺳﭩﺎ ﻳﺎ ﻓﺎﻋﻞ ۽ ﻣﻔﻌﻮل ﺟﻲ ﺑﻴﻬﻚ ۾ اڳ‬
‫اڳ ڍار ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﺳﻮﻟﻮ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ .‬ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ﺳﭩﺎ‪ ‬۾ ﺟﮭﻮل‬ ‫ﭘﻮ‪ ‬ﻳﺎ َ‬
‫ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﺟﻮ ﮀﻚ ۽ ﭤﻞ ﻣﺤﺴﻮس ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻮﺿﻮع ﮐﺎن ﻫﭩﻴﻞ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﭘﺮ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﺟﻲ ﭨﺎﮢﻦ اﻫﭹﺎﮢﻦ ﺳﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ رﮐﻨﺪڙ ﻫﺠﻲ‪”.‬‬
‫“‪...‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬ﺟﻲ رواﺗﻴﻦ ﮐﺎن ﺑﺨﻮﺑﻲ واﻗﻒ ﻫﻮ‪،‬‬
‫اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻛﻼم ۾ ﺳﻤﺎﻳﻞ ﭨﺎﮢﺎ ۽ اﻫﭹﺎڻ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﺎم ﻣﻘﺒﻮل ۽ ﻣﭹﻴﻞ‬
‫رواﻳﺘﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﺪل آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ ﺑﻴﺘﻦ ۾ ﺳﻤﺎﻳﻞ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺎم ﻣﺸﻬﻮر رواﻳﺘﻲ ﺗﺎﮢﻦ ۽‬
‫اﻫﭹﺎﮢﻦ ﺟﻲ ﺑﺮﻋﻜﺲ آﻫﻲ‪ُ ،‬اﻫﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﺎ ﭼﻴﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺎﻫﻦ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ‘ﺳﺮ ﺳﻬﮣﻲ’ ﺟﻮ‬
‫ﻫﻚ ﺑﻴﺖ‪:‬‬
‫ﺗﻮڏي ﭘﻴﺌﻲ ﺗﺎر ۾‪ ،‬ﺳﻨﮉ ﻧﻪ ﮐﻨﻴﺎﺋﻴﻦ ﺳﺎڻ‪،‬‬
‫ﻛﺎري ﻛﺎروﻧﭝﺎر ۾‪ ،‬ﭘﺌﻲ ﭘﺘﺎڙي ﭘﺎڻ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻮ ﺟﻲ ﻣﻬﺮاڻ‪ ،‬ﺳﻬﮣﻲ ُﺳﻜﻮ ﭜﺎﻧﺌﻴﻮ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﻫﻚ ﺑﻴﺖ ‘ ُﺳﺮ ﺳﻬﮣﻲ’ ﺟﻮ‪:‬‬
‫ﺳﻚ ﺗﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﭙﺮﻳﻦ‪ ،‬ﭜﻴﺮي ﻫﻨﻴﺲ ُﭜﻮن‪،‬‬
‫َﻣﻨﺎن ﻻﭤﻮ ﻣﻮن‪ ،‬ﺳﻨﺪو ﺟﻴﮡ آﺳﺮو‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ﺟﻲ اﻧﻬﻦ ﻧﻜﺘﻦ ﮐﻲ وﺿﺎﺣﺖ ڏﻳﻨﺪي اﻫﻲ ﺑﻴﺖ‬
‫اﻧﻬﻦ ﻣﻌﻴﺎرن ﺗﻲ ﭘﺮﮐﻲ ڏﺳﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﺪس ﮘﺎﻟﻬﻴﻮن ﺳﻤﺠﮫ ۾ اﻳﻨﺪﻳﻮن ﺗﻪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﮔﮭﮣﻮ ﺗﮣﻮ ﺷﻌﺮ روﻣﺎﻧﻮي ﻗﺼﻦ ۾ ﺗﻤﺜﻴﻠﻲ ﮘﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ۾‪:‬‬
‫)اﻟﻒ( ﻫﺮ ﻗﺼﻲ ۾ ﻫﻚ ﻣﺨﺼﻮص آﮐﺎﮢﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫)ب( ﻫﺮ ﻗﺼﻲ ۾ ﻣﺨﺼﻮص ﻛﺮدار آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﺻﺮف اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻗﺼﻲ‬
‫ﺳﺎن ﺋﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 217‬‬ ‫| ‪218‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫)ج( ﻫﺮ ﻗﺼﻲ ﺟﻲ اﻧﺪر ﭨﺎﮢﻦ ﺟﻮ اﻧﻬﻲ ﻛﺮدار ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺋﻲ ذﻛﺮ ﻣﻠﻲ‬ ‫ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺳﮅو ﺳﻨﺌﻮن ﻧﭥﻮ ﭜﻴﭽﺠﻲ‪ .‬۽ ﭔﻴﻮن ﺳﭛ ﺳﭩﻮن ۽ ﭤﻞ ﭘﮡ ﻫﻦ ُﺳﺮ ﺳﺎن‬
‫ﭤﻮ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻧﭥﻴﻮن ﻟﮙﻦ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﻛﺮي ﺟﻴﺌﻦ اﺳﺎن ﮐﻲ‬ ‫ٰ‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻇﺎﻫﺮي‬
‫)د( ﻫﺮ ﻗﺼﻲ ۾ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﻛﮇﻫﻦ ﻛﺮدار ﮐﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ اڌﻣﺎ ﮘﺎراﺋﻲ ﭤﻮ‪،‬‬ ‫ﭘﻬﺮﻳﺎن ﭔﻪ ﺑﻨﺪ ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﺗﻲ ُﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﺎ ﻧﭥﺎ ﻟﮙﻦ ﺗﻴﺌﻦ ﺳﺴﺌﻲ ﺳﺎن ﺑﻪ ﺳﮅا‬
‫ﺗﻪ ﻛﮇﻫﻦ ﺧﻮد ﺗﻨﺒﻴﻬﻪ ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﻛﮇﻫﻦ راﻫﻪ ڏﺳﻴﻨﺪي‪ ،‬ﻛﮇﻫﻦ واﮐﺎڻ ﻛﻨﺪي‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﻃﻮر ﻫﻨﻦ ﺑﻨﺪن ﮐﻲ ﺳﺴﺌﻲ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻨﻮان ﻧﭥﺎ ﭠﻬﻜﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ اﻧﺪروﻧﻲ ٰ‬
‫ﺗﻪ ﻛﮇﻫﻦ وري ﺳﻨﺪس ﻛﺮدار ﺟﻲ ﻏﻠﻄﻴﻦ ﺗﻲ ﺗﻨﺒﻴﻬﻪ ﻛﻨﺪي ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﭼﻲ‬ ‫ﻗﺒﻮل ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ اِﻫﻮ وﭸﻲ ﭤﻴﻮ ﺗﻪ ﻫﻲ‪ ‬ﺳﭵﻲ ﺟﻲ ﺳﭵﻲ واﺋﻲ‬
‫ﭤﻮ‪.‬‬ ‫ﺑﻐﻴﺮ ﻛﻨﻬﻦ ﻫﻴﺮ ﭰﻴﺮ ﺟﻲ ﺳﺴﺌﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﭘﮍﻫﺠﻲ ۽ ﮘﺎﺋﺠﻲ ﺗﻪ وڌﻳﻚ ﺳﭡﻲ‬
‫ﻣﭥﻴﻦ ﻧﻜﺘﻦ ﻣﺎن ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﻫﻚ ﻗﺼﻲ ﺟﻲ واﻗﻌﻦ‬ ‫ﻟﮙﻨﺪي‪.‬‬
‫ﺟﻲ ﻣﻨﻈﺮ ﻛﺸﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﻗﺼﻲ ﺟﻲ ﻛﺮدارن ﺟﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﺋﻲ اﻇﻬﺎر آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ‬ ‫اﻧﻬﻲ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬اﺳﺎن ﺟﻨﻬﻦ واﺋﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺳﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎن ﻛﮃڻ ﺳﺎن‬
‫ﻛﺮدار ﻳﺎ ﻣﻨﻈﺮ ﻗﺼﻲ ﮐﺎن ﭔﺎﻫﺮ ﻧﺎﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﮔﮇوﮔﮇ دل ۾ اﺗﺎرڻ ﺑﻪ ﺿﺮوري آﻫﻲ‪:‬‬
‫ﻣﭥﻴﻦ ﺳﭵﻲ وﺿﺎﺣﺖ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬اﺳﺎن ﮐﻲ ﺟﻴﻜﻲ ‘ ُﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ’‬ﺟﻮن‬ ‫‪ .1‬آﺋﻴﻦ ﻣﻮﻧﮑﻲ زور َم ﺟﮭﻠﻴﻮ ﺟﻴﮇﻳﻮن!‬
‫واﻳﻮن ڏﺳﮣﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ڏﺳﮡ وﻗﺖ ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ﻫﺮ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ ذﻫﻦ ۾ رﮐﮣﻮ‬ ‫‪ .2‬وو‪ !‬ﻫﻠﻨﺪي ﻫﻮت ڏي‪،‬‬
‫آﻫﻲ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﭘﻬﺮﺋﻴﻦ ۾ ﻫﻴﭡﻴﻦ واﺋﻲ ﻣﻠﻲ ﭤﻲ‪:‬‬ ‫‪ .3‬اوﻧﻬﻲ وﺋﮍا اوﻫﺮي‪ ،‬ﺗﺮازون ﺗﺎري‪،‬‬
‫ﭘﺮﻳﻦ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﻨﮅا‪ ،‬ﻣﻮﻧﮑﻲ ﺟﻲ ﺟﮭﻠﻨﺪﻳﻮن‪ ،‬ﺳﻲ ﻧﻪ ﭘﭵﻨﺪﻳﻮن‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺮي رﻫﻨﺪس ﻣﺎﮘﻬﻢ‪ ،‬ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﺳﺎري‪،‬‬
‫‪ .1‬ﭜﻠﻲ ﻛﺮي آﻳﻮ‪ ،‬ﭠﺎﭠﺎرو ڏﻳﻬﺎ‪،‬‬ ‫‪ُ .5‬ﺳﻮر ﺗﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﭙﺮﻳﻦ! ﻣﻮن ﻣﻌﺬور ﮐﻲ ﻣﺎري‪،‬‬
‫ﻛﭧ ﺳﭵﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﻟﭥﻲ ﺟﺎڪ ﮘﺮا‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﭜﮙﻲ ُ‬ ‫‪ .6‬ﻫﺎڻ ﻧﻪ ﺟﻴﺌﺎن ﺟﻴﮇﻳﻮن!‪ ،‬آﺋﻮن ﻛﭡﻴﺲ ﻛﻮﻫﻴﺎري‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺳﺮﺗﻴﻦ ﺳﻮر ﭘﺮاﺋﻴﺎ‪ ،‬ﻫﺎﮢﻲ ﻫﻦ ﻫﻨﮅا‪،‬‬ ‫ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ ﻫﻦ واﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭤﻞ ﮐﻲ ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ڊاﻛﭩﺮ‬
‫‪ .4‬ﺗﺎن ﻛﻴﻦ واس‪ ،‬وﻫﺎﺋﻴﻮ‪ ،‬ﭔﺎروﭼﻲ ُﻣﻼ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ ﮐﻮﻟﻲ ُﺳﺮ ﺳﺴﺌﻲ آﺑﺮي‪ ‬واري ُﺳﺮ ﺟﻲ اﺑﻴﺎت ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ۾ ڏﻧﻞ‬
‫ﻛﺮﻫﻪ اﻧﺪر ﺳﺎﻫﻪ‪.‬‬‫‪ .5‬ﺗﺎن ﻛﻴﻦ ڏوﻧﮕﺮ ڏورﻳﺎن‪ ،‬ﺟﺎن ُ‬ ‫ﺑﻴﺖ ۽ واﻳﻮن ﭘﮍﻫﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ ﻫﻚ واﺋﻲ اﻫﮍي ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﻨﺪي ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﭤﻞ ﻛﺠﮫ ﻫﻴﺌﻦ‬
‫‪ .6‬ﻣﺘﻴﻮن ﻣﻮﭨﮡ ﺳﻨﺪﻳﻮن‪ ،‬ﺗﻮن ﻫﮇ آڇ َم ﻣﺎ‪.‬‬ ‫آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻦ واﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺑﻨﺪ ۾ ‘ﭠﺎﭠﺎرو’ ﻟﻔﻆ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬ ‫ﭘﺎﺋﻴﻮ‪،‬‬ ‫َم‬ ‫َ‬
‫ﺟﮭﻞ‬‫َ‬ ‫ﺗﺎن‬ ‫ﮐﻲ‬ ‫ﻣﻮن‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ ﺑﻪ ﻟﻜﻴﻞ‬
‫ٰ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﻋﺎﻟﻤﻦ ‘ﭜﮙﻞ ﺑﺎﺳﮡ ﺳﭵﺎ ﻛﻨﺪڙ’ ﭔﮅاﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‬ ‫ٰ‬ ‫وو! ﺟﻴﮇﻳﻮن! آﺋﻮن ﻫﻠﻨﺪي ﻫﻮت ڏي‪.‬‬
‫ﭔﮅاﺋﻴﻨﺪي ﻋﺎﻟﻢ ﭼﻮن ﭤﺎ ﺗﻪ ﻫﻲ اﻫﻮ ﭠﺎﭠﺎرو آﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺤﺒﻮب ﺟﻲ ﭜﮙﻞ دل ﮐﻲ ﺳﭵﻮ‬ ‫اِﻫﺎ ﭜﻴﭧ ﻛﺮڻ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻛﻬﮍي ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﭼﺌﺒﻮ ﺗﻪ وﮢﺠﺎري ﺟﻲ وﻧﻲ ۽‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۽ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﭘﻬﺮﺋﻴﻦ ﺑﻨﺪ ﺟﻲ ﻛﮍي‪ ‬ﺳﺎن ﻣﻠﻴﻞ‬ ‫ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬۽ ﭔﻴﻮ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ٰ‬ ‫ﺳﺴﺌﻲ‪ ‬۾ ﻓﺮق آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﺌﻦ ﺑﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﭤﻞ ﻫﻚ ﺋﻲ ﻫﺠﻲ ﺑﺲ ﻫﻚ ﭔﻦ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﭔﺌﻲ ﺑﻨﺪ وﮢﺠﺎري ﺟﻲ واﭘﺲ اﭼﮡ ﺗﻲ وﮢﺠﺎري ﮐﻲ ﭠﺎﭠﺎرو ﻟﻔﻆ ﻣﻬﻞ‪،‬‬ ‫ﻟﻔﻈﻦ ﮐﻲ ﻫﻴﮇاﻧﻬﻦ ﻫﻮڏاﻧﻬﻦ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬اﻫﻮ راﻳﻮ رﮐﻨﺪي ڊاﻛﭩﺮ آ‪ ‬آ‪ ‬ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺎﺣﻮل‪ ،‬ﻛﺮدارن ﺟﻲ زﻧﺪﮔﻲ ۽ ﺣﺎﻻت ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ۽ ُﺳﺮ ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫اﻋﻠﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﻣﺎن ﻫﻚ ﻟﻔﻆ ﺑﻪ ﻫﻴﮇاﻧﻬﻦ‬
‫ﺟﻲ ﻣﻌﻴﺎر ﮐﻲ ﺑﻪ ذﻫﻦ ۾ رﮐﮣﻮ آﻫﻲ )ﺗﻪ ٰ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻫﻮڏاﻧﻬﻦ ﻧﭥﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ (.‬ان ﻛﺮي ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﺧﻴﺎل ﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﻛﺎ‬
‫ﻫﻚ واﺋﻲ ﺟﻮڙي ﻫﻮﻧﺪي ۽ اﻧﻬﻲ واﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭤﻞ اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻛﻮ ﻫﻚ ﺋﻲ آﻫﻲ ۽ اِﻫﻮ ﺑﻪ‬
‫ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﺳﭩﻮن ﭤﻮرﻳﻮن ﭤﻮرﻳﻮن ﻫﻴﺮ ﭰﻴﺮ ۾ ﻫﺠﻦ ۽ اﻫﮍي ﻃﺮح ﭔﻪ اﻟﮗ اﻟﮗ‬
‫ﺳﭩﻮن ﭠﻬﻲ ﭘﻴﻮن ۽ وﻗﺖ ﺟﻲ ﻋﺎﻟﻤﻦ ۽ ﮘﺎﺋﮣﻦ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ اﻟﮗ اﻟﮗ ﺷﻴﻮن ﻣﭹﻲ ﺑﻪ ورﺗﻮ ۽‬
‫راڳ ﺑﻪ اﻟﮗ ﻣﻘﺮر ﭤﻲ وﻳﺎ‪.‬‬
‫۽ وري ُﺳﺮ دﻳﺴﻲ ۾ ﺑﻪ ﺑﻠﻜﻞ اﻫﮍي ﺋﻲ ﻫﻚ واﺋﻲ ﻣﻠﻲ ﭤﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﭤﻞ ﺑﻪ‬
‫ڏﺳﺒﻮ ۽ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫ُ‬
‫‪ .1‬ﻫﻴﻨﺌﮍو ﭤﻮ ﻫﻦ ﺳﺎري‪ ،‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﺎﻫﻪ ﺳﻴﺪ ﮐﻲ ﭤﻮ ﺳﺎري‪،‬‬
‫‪ .2‬ﺟﻴﮇﻳﻮن! آﺋﻮن ﻫﻠﻨﺪي‪ ،‬وﻳﻨﺪي ﻫﻮت ڏي‪،‬‬
‫‪ .3‬ﺳﺮﺗﻴﻮن! آﺋﻮن ﻛﻬﻨﺪي وﻳﻨﺪي ﻛﻴﭻ ڏي‪.‬‬
‫ﻛﻴﺮ ﮔﮭﮍي ﻫﺖ ﮔﮭﺎري؟‬‫ﻫﻮﺗﻦ ﻫﻠﮡ ﻣﻦ ۾‪َ ،‬‬‫ِ‬
‫آﮢﻴﻦ واري‪،‬‬ ‫‪ .5‬آﺳﺮ ﭜﺮي آﻫﻴﺎن‪َ ،‬‬
‫ﻣﺎن واﺣﺪ ِ‬
‫‪ .6‬ﭘﻨﮅ اڙاﻧﮕﺎ َﭘﭩﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮن ﮐﻲ ﻛﻮﻫﻴﺎر ﭤﻮ ﻛﺎري‪،‬‬
‫‪ .7‬ﺳﭽﻮ ﺳﺨﻦ ﺳﭙﺮﻳﻦ‪َ ،‬‬
‫ﻣﺎن ﭘﻨﻬﻞ ﭘﻬﺠﻮﭘﺎري!‬
‫‪ .8‬ﭴﻴﺮو اﻧﺪر ﭴﻨﺪڙي‪ ،‬وﺋﻮ ﭔﺎروﭼﻞ ﭔﺎري!‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻫﻦ واﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ وراﮢﻲ ﻣﭥﻴﻦ ﭔﻨﻬﻲ واﻳﻦ ﺟﻲ وراﮢﻴﻦ ﺳﺎن ﻣﻠﻨﺪڙ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻫﻲ‪ ‬وراﮢﻲ اﻟﮗ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ واﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﭩﻦ ﻃﺮف اﭼﻮن ﺗﻪ‬
‫واﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﭔﻪ آﺧﺮي ﺳﭩﻮن‪:‬‬
‫ﺳﻮر ﺗﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﭙﺮﻳﻦ! ﻣﻮن ﻣﻌﺬور ﮐﻲ ﻣﺎري‪،‬‬
‫ﻛﭡﻴﺲ ﻛﻮﻫﻴﺎري‪.‬‬ ‫ﻫﺎڻ ﻧﻪ ﺟﻴﺎن ﺟﻴﮇﻳﻮن! آ‪ُ ‬‬
‫اﻫﻲ ﻣﭥﻴﻦ واﺋﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﺑﻨﺪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ رﻫﻴﺎ ﭔﻪ ﭘﻬﺮﻳﺎن ﺑﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺎري‪،‬‬ ‫ﺗﺮازون‬ ‫اوﻫﺮي‪،‬‬ ‫وﺋﮍا‬ ‫اوﻧﻬﻲ‬
‫ﺳﺎري‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‬ ‫ﻣﺎﮘﻬﻢ‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ﻣﺮي رﻫﻨﺪﻳﺲ‬
‫اِﻫﻲ ﭔﺌﻲ ﺳﭩﻮن ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﺟﻮن ﻟﮙﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺑﻠﻜﻞ اﻫﮍا ﺋﻲ ﭔﻪ ﺑﻴﺖ ﺳﺮ‬
‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﻣﺎن اﺳﺎن ﮐﻲ ﻛﺠﮫ ﻫﻴﺌﻦ ﻣﻠﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫‪| 219‬‬ ‫| ‪220‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺟﻨﺪڙو‪،‬‬ ‫ﻣﺎ‪ !‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ‬ ‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﺳﺎري‪،‬‬
‫ڏﻳﻨﻬﮍا‪.‬‬ ‫ﻻﻳﺎ‬ ‫وﭸﻲ‬ ‫وﻳﭽﺎري‪،‬‬ ‫ﺑﻨﺪر‬
‫‪----‬‬
‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﺳﺎري‪ ،‬ﻣﭥﻲ ﺗﮍ ﮔﺬارﻳﺎن‪،‬‬
‫ﻣﻮن ﮐﻲ ﻣﺎري‪ ،‬اﻧﻴﻦ ﺳﻨﺪي ﮘﺎﻟﻬﮍي‪.‬‬
‫ﻫﺎڻ اﺳﺎن اﻧﻬﻦ ﺑﻴﺘﻦ ﮐﻲ ﭘﮍﻫﻮن‪ ،‬ﭘﺮ ﭘﻬﺮﻳﻦ ُاﻫﻲ ﭔﻪ ﺳﭩﻮن ﺟﻴﻜﻲ ﺳﺮ‬
‫ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﺟﻲ واﺋﻲ ﻃﻮر ڏﻧﻞ آﻫﻦ اﻫﻲ ﭘﮍﻫﻮن ۽ ﭘﻮ‪ ،‬ﻫﻴﭟ ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻞ ﭔﻪ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻮ‪‬‬
‫وارﻳﻮن ﺳﭩﻮن ﺑﻪ ﻫﻚ اﻟﮗ ﺑﻴﺖ ﭤﻲ ﭘﻮن ﭤﻴﻮن ۽ ان ﺟﻲ آﺧﺮ ۾ اﻳﻨﺪڙ “ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‬
‫ﺳﺎري” ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ورﺟﺎ‪ ‬ﻃﻮر اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮي ﭔﻦ ﭔﻴﻦ ﺑﻴﺘﻦ ۾ ﭘﮡ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ‬
‫۽ اِﻫﻮ ﻓﻦ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﺧﻮب اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪.4‬‬ ‫اﻧﻬﻲ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺟﻴﻜﺎ ﭔﻲ واﺋﻲ اﻋﺘﺮاض ﺟﻮﮘﻲ آﻫﻲ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﭔﺌﻲ ۾ ﭔﺌﻲ‬
‫ﻧﻤﺒﺮ ﺗﻲ رﮐﻴﻞ واﺋﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﺎ ﻫﻴﭟ ڏﺟﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﻛﻬﻪ ﻧﻪ وﺋﻴﻦ‪ُ ‬ان ﺳﻴﻦ؟‬
‫‪ .1‬ﻛﺮﻫﻞ ﭘﺎﺋﻲ ﻟﭳ‪ُ ،‬‬
‫‪ .2‬اﺟﺎرﻳﺎﺋﻮن اوﻟﻴﻮن‪ ،‬ڌﺋﺎرﻳﺎﺋﻮن ڌڄ‪،‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺘﺎن وﻫﻴﻦ وﻳﺴﺮي! اﭤﻲ ﭜﻮرل ﭜﭳ‪،‬‬
‫‪ .4‬ﺳﻴﮣﻦ ﺳﺎﺟﮭﺮ ﻟﮇﺋﻮ‪ ،‬ﺗﻮن آﺋﻲ ﻧﻬﺎرﻳﻦ اڄ‪،‬‬
‫‪ .5‬ﻛﺎل ﺳﺒﺎﻳﺌﻲ‪ ‬ﻛﻨﺠﺮو‪ ،‬اﻧﮕﺌﻮن ﭘﺎﺗﺌﻲ اڄ‪،‬‬
‫‪ .6‬ﻛﻴﺮ ﺳﮣﻴﻨﺪو ﺗﻨﻬﻨﺠﻴﻮن‪ ،‬ادوراﺋﻮن اڄ‪.‬‬
‫ﻫﻦ واﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻀﻤﻮن ﻣﺎن ﺻﺎف ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﺳﻮرﻣﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﺳﻮال ﻣﭥﺎن ﺳﻮال ﻛﺮي‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﻛﺎﻫﻠﻲ‪ ‬ﺟﻮ اﺣﺴﺎس ڏﻳﺎري رﻫﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ ﭤﻞ ﮐﻲ ڏﺳﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻮرﻣﻲ‪ ‬ﮐﺎن‬
‫ﻣﺎﺿﻲ ﺟﻲ ﭤﻴﻞ واﻗﻌﻲ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻮال ﻛﻨﺪي ۽ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻛﻨﺪي ﭼﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺗﻮن اٺ‬
‫ﻣﭥﺎن ﻟﭳ )ﺟﮭﻮل ‪ /‬وڏو ﻛﭙﮍو( ﭘﺎﺋﻲ ُان ﺳﺎن ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺤﺒﻮب ﺳﺎن ﮀﻮ ﻧﻪ وﺋﻴﻦ؟”‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺷﺮم ﻟﮑﻲ آﻫﻲ ﺳﺎن ﺑﻪ ﺗﻜﻲ ﭤﻲ ﻟﮙﻲ‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ‬ ‫ٰ‬ ‫)ﻛﺠﮫ ﻋﺎﻟﻤﻦ ﻟﭳ ﺟﻲ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ‘ﻛﺮﻫﻞ’ ﺟﻲ ﺑﺠﺎ‪‘ ‬ﮔﺮﻫﮍ’ ﻟﻔﻆ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 221‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻪ ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻟﻔﻆ ﺳﺎن ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ اﻻﺋﺠﻲ ﻛﻬﮍي‬ ‫ٰ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻫﭣ ﻛﺮڻ ﺟﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻠﻲ‬‫ٰ‬ ‫ﻣﺮاد آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻮن ڏاڍي ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ ﻫﻦ ﻟﻔﻆ ﺟﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﻲ‪ (.‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺳﭧ ﺗﻲ ﻧﻈﺮ رﮐﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺗﻪ اِﻫﺎ ﺗﻪ وري ﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‬
‫ﺟﻲ ﻟﮙﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﭔﻲ ﺳﭧ ۾ ﻟﻄﻴﻒ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻮرﻣﻲ‪ ‬ﮐﻲ وﻳﺴﺮي ﭼﺌﻲ‪ ،‬وﻳﻬﮡ ﮐﺎن ﻣﻨﻊ‬
‫ﻛﺮي ﭜﭵﮡ ﻻ‪ ‬آﻣﺎده ﭤﻮ ﻛﺮي‪ .‬ﻫﺎڻ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اِﻫﺎ ﺳﻮرﻣﻲ وﮢﺠﺎري ﺟﻲ وﻧﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﭘﻮ‪ ‬ﻫﻮ ﭜﭵﻲ وﭸﻲ ﻛﻴﮇاﻧﻬﻦ؟ ﺳﻮﭼﮡ ﺟﮭﮍي ﮘﺎﻟﻬﻪ اﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭜﭧ ڌﮢﻲ اﻫﮍي ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻮ‬
‫ﺻﻼح ڏﻳﺌﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺗﻌﻤﻴﻞ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺟﻴﻜﺎ ﺳﭧ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ُﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻴﺘﻦ ﺟﻲ ﻛﺠﮫ ﺳﭩﻦ ﺳﺎن ﻛﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭔﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﻨﻈﺮ ﺳﺎﻣﻬﻮن اﻳﻨﺪا‪.‬‬
‫‪ .1‬اﻟﻮڙڻ ﻧﻪ ڏﺋﻲ‪ ،‬ور وڌاﺋﻴﻦ وﻧﺠﮫ ﮐﻲ‪،‬‬
‫ُ‬
‫ﺟﻴﻜﺲ ﻧﭕﺮﻧﻴﻬﻪ ﺳﻨﺪوم‪ِ ،‬ﺟﻦ‪ ‬ﻣﻮن اﭜﻲ‪ ،‬ﻫﻦ ﭤﻴﻠﺌﻮ‪،‬‬‫ُ‬
‫‪ .3‬ﻣﻮن اﭜﻲ ﺗﮍ وٽ‪ ،‬ﭘﺮﻳﻦ ﭘﮙﻪ ﮀﻮڙﻳﺎ‪.‬‬
‫‪ .4‬اﻧﮕﻦ ﭼﺎڙﻫﻲ اﻧﮓ‪ ،‬وﺋﻮ وﮢﺠﺎرو اوﻫﺮي‪.‬‬
‫اﻫﮍي ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ ﺳﭩﻮن ﻣﻠﻨﺪﻳﻮن ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺘﻦ ۾ ﭘﻮﺋﻴﻞ آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﺟﻦ ﻣﺎن ﻣﻮﻛﻼﺋﮡ ﺟﻮ ﻣﻨﻈﺮ اﮐﻴﻦ اﮘﻴﺎن ﺗﺮي اﭼﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﭘﺮ‪،‬‬
‫“ﺳﻴﮣﻦ ﺳﺎﺟﮭﺮ ﻟﮇﺋﻮ‪ ،‬ﺗﻮن آﺋﻲ ﻧﻬﺎرﻳﻦ اڄ”‬
‫ﺟﻮ ﻣﻨﻈﺮ ﺋﻲ ﭰﺮي ﭤﻮ وﭸﻲ‪ ،‬وﮢﺠﺎرن ﺟﻲ ﭘﻮري ﺳﻔﺮ ۾ ﻛﭥﻲ ﺑﻪ اﻫﻮ ﻧﻪ‬
‫ڏﻳﮑﺎرﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻛﻮ ُﻫﻮ ﻟﻜﻲ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻮ وﻧﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺧﺒﺮ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬۽‬
‫وري ‘ﻛﺎل ﺳﺒﺎﻳﺌﻲ‪ ‬ﻛﻨﺠﺮو‪ ،‬اﻧﮕﺌﻮن ﭘﺎﺗﺌﻲ‪ ‬اڄ’ ﺟﮭﮍي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ‬
‫وﮢﺠﺎري‪ ‬ﮐﻲ ﮀﻮ ﭘﻴﻮ ﭔﮅاﺋﻲ؟ ﺑﺎﻗﻲ آﺧﺮي ﺳﭧ ۾ داﻧﻬﻮن ﭔﮅڻ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ‬
‫اڄ ﺗﻨﻬﻨﺠﻮن اِﻫﻲ ﻛﻮﻛﻮن ﻛﻴﺮ ﭔﮅﻧﺪو‪ ،‬ﺳﺎ وﮢﺠﺎري ﺟﻲ وﻧﻲ‪ ‬ﺳﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﭼﺌﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اِﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﺴﺌﻲ ﺟﻲ واﺗﺎن ﺳﮣﺎﺋﺠﻲ ﺗﻪ وڌﻳﻚ وزﻧﺪار ﭤﻲ‬
‫ﭘﻮﻧﺪي‪ .‬اﻧﻬﻲ ﮐﺎن ﻋﻼوه ﺟﻴﻜﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﻦ واﺋﻲ‪ ‬۾ ﻧﻈﺮ اﭼﻲ ﭤﻲ ﺳﺎ اﻫﮍي آﻫﻲ ﺟﻴﻜﺎ‬
‫ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﻃﺮﻓﺎن ﭤﻴﮡ‪ ،‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻣﭹﮡ ۾ ﺑﻪ ﻧﭥﻲ اﭼﻲ‪ ،‬ﺳﺎ اﻫﺎ ﺗﻪ واﺋﻲ ﺟﻲ آﺧﺮي ﭨﻨﻬﻲ‬
‫ﺳﭩﻦ ۾ ﺳﺎﮘﻴﻮ ﺟﻮ ﺳﺎﮘﻴﻮ ﻟﻔﻆ ﻗﺎﻓﻴﻲ ﻃﻮر اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻞ آﻫﻲ ﻳﻌﻨﻲ ‘اڄ’ _ ۽ ﭔﻴﻮ‬
‫| ‪222‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫“اﺟﺎرﻳﺎﺋﻮن اوﻟﻴﻮن‪ ،‬ڌﺋﺎرﻳﺎﺋﻮن ڌڄ” واري ﺳﭧ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻃﺮح واﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭔﻴﻦ ﺳﭩﻦ‬
‫ﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﺎﺋﭗ ﺟﻮ رﺷﺘﻮ ﻧﭥﻲ ڏﻳﮑﺎري‪ .‬ﺳﻮ اِﻫﻮ ﺗﻤﺎم ﻛﭡﻦ ﻛﻢ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﻛﺠﻲ ﺗﻪ اِﻫﻲ ﺳﭩﻮن ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﮔﮭﮡ رﺧﻲ ﻋﻠﻢ ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﻦ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺳﺎﮘﺌﻲ داﺳﺘﺎن ﺟﻲ ﭨﺌﻴﻦ ﻧﻤﺒﺮ واري واﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻼﺧﻄﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻮ‪:‬‬
‫‪ .1‬وﻳﻨﺪي آﺋﻮن ﻫﻮﺗﻦ وٽ‪ ،‬ﻣﻮن وه وﮢﺠﺎرن ﺳﻴﻦ‪،‬‬
‫‪ .2‬ﭘﮙﻬﻪ ﮐﮡ َم ﭘﺎﺗﮣﻲ! ﺟﺎﻧﻲ! ﻣﻮن ﻻ‪ ‬ﺟﭧ‪،‬‬
‫‪ .3‬واﻳﻮن وﮢﺠﺎرن ﺟﻮن‪ ،‬ادﻳﻮن! اڄ ﻧﻪ ﻫﭧ‪،‬‬
‫‪ .4‬ﮘﺮﻫﻴﺎن ﺳﻮر ﺳﻔﺮ ﺟﻮ‪ ،‬ﻫﻠﻲ ﭘﻬﭽﻲ ارٽ‪،‬‬
‫‪ .5‬ﭘﻮرﻳﻨﺪس ﭘﺮﻳﻦ ڏي‪ ،‬ﻛﺎﻧﻪ ﻛﺮﻳﻨﺪﻳﺲ ﮔﻬﭧ‪،‬‬
‫‪.2‬‬ ‫‪ .6‬ڏﻳﺌﻲ ِﺳﮍﻫﻪ ﺳﻴﺮ ﭤﺌﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺮ ﻧﻪ ﻻﺋﻴﻮن ﭘﭧ‪.‬‬
‫‘ﻫﻮت’ ﻟﻔﻆ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﭘﻨﻬﻮن‪ ‬ﻻ‪ ‬اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ۾ وﮢﺠﺎري ﻻ‪ ‬ﭼﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﺠﻲ!! ﭘﺮ ﺟﻲ ﻫﺘﻲ‬‫اﻫﻮ ﺑﻪ ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﺟﻲ ٰ‬
‫ﺑﻪ اﺳﺎن ﭼﺌﻮن ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻮن‪ ‬ﻻ‪ ‬ﺋﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭤﻞ ﺟﻲ ﭔﺌﻲ ﭘﺪ ۾ وري ﻟﻔﻆ‬
‫‘وﮢﺠﺎرن’ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬وري اﺋﻴﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ ‘وﮢﺠﺎرو’ ﻟﻔﻆ ﭘﻨﻬﻮن‪ ‬ﻻ‪ ‬ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻮن ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﺗﻲ ﻛﻴﭻ ﻣﻜﺮان ﺟﻮ‬
‫ﺳﻮداﮔﺮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺳﻮداﮔﺮ ﮐﻲ وﮢﺠﺎرو ﭼﻮڻ ﻛﺎ وڏي ﻧﺎاﻧﺼﺎﻓﻲ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪي‪ .‬اﻫﻮ اﻧﻬﻲ ﻛﺮي‬
‫ﻛﻴﻮ ﭘﻴﻮ وﭸﻲ ﺟﻮ ﻫﻦ ﭤﻞ ﺟﻲ ﺳﭧ ۾ ﺑﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻮرﻣﻲ‪ ‬ﺟﻲ واﺗﺎن‬
‫ﭼﻮراﺋﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪‘ ،‬وﻳﻨﺪي آﺋﻮن’ ﻳﻌﻨﻲ آﺋﻮن وﻳﻨﺪﻳﺲ‪ ،‬اﻫﮍي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﺴﺌﻲ ﮐﻲ‬
‫ﺋﻲ ﺳﻮﻧﻬﻲ ﭤﻲ‪ .‬اﻫﮍي ﻃﺮح ﭤﻮرو ﻏﻮر و ﻓﻜﺮ ﻛﺮڻ ﺳﺎن ﺳﭛ ﺳﭩﻮن ﺳﺴﺌﻲ ﺳﺎن‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺳﻮا‪ ‬ﭔﻲ ۽ ﭘﻨﺠﻴﻦ ﺳﭧ ﺟﻲ‪ .‬ﻫﺎڻ اﻧﻬﻦ ﭔﻨﻬﻲ ﺳﭩﻦ ﮐﻲ‬
‫ﮐﮣﻲ اﺋﻴﻦ ﻳﺎ وري آﺧﺮي ﺳﭧ ﺟﻲ ﭤﻮري ﭼﺮﮢﻦ ﺟﻲ ﺟﮙﻬﻪ ﻣﭩﺎﺋﮡ ﺳﺎن ﻫﻚ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﺖ ﭠﻬﻲ ﭤﻮ ﭘﻮي‪.‬‬
‫واﻳﻮن وﮢﺠﺎرن ﺟﻮن‪ ،‬ادﻳﻮن! اڄ ﻧﻪ ﻫﭧ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺮن ﻻﺋﻴﻮ ﭘﭧ‪ ،‬ڏﻳﺌﻲ ِﺳﮍﻫﻪ ﺳﻴﺮ ﭤﺌﺎ‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 223‬‬ ‫| ‪224‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم‪،‬‬
‫ٰ‬ ‫آﺧﺮ ۾ ﺟﻦ ﭔﻦ واﻳﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻨﺪاﺳﻴﻦ ﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎن‪،‬‬ ‫ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻮن آﻫﻦ ﻳﺎ ﻛﻨﻬﻦ ﭔﺌﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻮن‪ .‬اﮔﺮ ﭜﭧ ڌﮢﻲ ﺟﻮن آﻫﻦ ﺗﻪ ﭘﻮ‪‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﺮدار ﺟﻲ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻛﻨﺪي ُﺳﺮ ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻞ‬ ‫اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺟﮙﻬﻪ ﻛﭥﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ اﺗﻲ ﺋﻲ آﻫﻲ ﺟﺘﻲ ﭘﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ﮀﻮ آﻫﻲ؟‬
‫ﺳﺴﺌﻲ ﺟﻲ ُﺳﺮ ﺟﻮن ﻟﮙﻦ ﭤﻴﻮن‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻗﻲ ﻫﻦ ﺳﭵﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻳﺎ ﻣﺴﺌﻠﻲ ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ﺟﻴﺘﺮو ﻣﻮن ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮫ ۾ آﻳﻮ‬
‫)‪(1‬‬ ‫آﻫﻲ ﺳﻮ آﻫﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ‘ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺖ’‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺖ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻛﻼم ﺟﻮ ﭴﮡ ﻻزﻣﻲ ﺟﺰ‬
‫‪ .1‬آﺋﻴﻦ اﭼﻲ ﭘﺴﻮ‪ ،‬ﺟﻴﮇﻳﻮن! وو‪ ‬ﺟﻮوه ﻣﻬﺠﻲ ﭴﻨﺪڙي‪،‬‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﭘﻚ ﺳﺎن وﺟﺪاﻧﻲ ﻃﻮر اﻫﺎ اﻧﻔﺮادﻳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺟﻴﺌﻦ ﺳﻨﺪس‬
‫‪ .2‬ﭘﺎﺋﻲ وﺋﮍا ﭘﻴﺮ ۾‪ ،‬ﻣﻨﺠﮭﺎ ﮐِ َ‬ ‫ﺑﻴﺖ ۽ واﻳﻮن ﺟﺎن َو دل ﺟﻲ ﮔﮭﺮاﻳﻦ ۾ ﻟﻬﻲ وﭸﻦ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ اِن اﻣﺮ ﺟﻮ ادارڪ‬
‫ﺮس ﮔﺴﻮ‪،‬‬
‫رﮐﻨﺪو ﻫﻮ ﺗﻪ ﻫﻮ ﺟﻴﻜﻲ ﻛﺠﮫ ﭼﺌﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ُ ،‬اﻫﻮ ﺻﺮف اڄ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﻧﺎﻫﻲ‪،‬‬
‫‪ .3‬ڏﻳﺌﻲ وﻳﺌﮍا ڏاﻫﻪ ﮐﻲ‪ ،‬ﺳﻮرن ﺟﻮ ﺳﺮﺳﻮ‪،‬‬
‫‘آﺋﻨﺪه’ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ رﻫﻨﺪو‪ ،‬۽ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ آﺋﻨﺪه ﺟﻲ ﻛﺎ ﺣﺪ ﻧﺎﻫﻲ ﻫﻮﻧﺪي ﺳﻮ ﻫﻦ‬
‫‪ .4‬آﺋﻮن ڏورﻳﻨﺪي ان ﮐﻲ‪ ،‬ڏﻳﺌﻲ ﺗﻦ ﺗﺴﻮ‪،‬‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ﺳﺎن ﮔﮇ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻮ اﻫﺘﻤﺎم ﻛﻴﻮ‪ُ .‬ﻫﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻼم ﺟﻲ ﻫﺮ‬
‫‪ .5‬ﺳﺎ‪ ‬ﻧﻪ آﻳﺎن ﺳﻮر ﺟﻮ‪ ،‬ﻫﺎﮢﻲ ﭤﻴﻮن ﻫﺴﻮ‪،‬‬ ‫ﺣﺼﻲ ﮐﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ اﻋﺘﺒﺎر ﮐﺎن ﻫﻚ ﻧﺌﻴﻦ ﺣﻴﺜﻴﺖ ڏﻧﻲ‪ُ .‬ﻫﻦ ﻛﻼم ﮐﻲ اﻇﻬﺎر‬
‫‪ .6‬ﻣﺘﺎن ِوﻫﻮ‪ ،‬وﻳﺴﺮﻳﻮن! رڙﻫﻮ ﺗﻲ رﺳﻮ‪،‬‬ ‫ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻧﻪ ﺻﺮف ﻣﺨﺘﻠﻒ راﮘﻦ ۾ ورﻫﺎﻳﻮ آﻫﻲ ﺑﻠﻚ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮوﺟﻪ راﮘﻦ ۾ ﺷﺎﻋﺮي‬
‫‪ .7‬ﻣﺪاﺋﺘﻲ ﻣﻴﻬﻪ ﺟﻦ‪ ،‬وﻳﺮو ﺗﺎر وﺳﻮ‪.‬‬ ‫ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬۽ وري ﻧﻪ ﺻﺮف ﻣﺮوﺟﻪ راﮘﻦ ﮐﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ اﭤﺲ‪ ،‬ﺑﻠﻚ ﻧﻮان راڳ‬
‫)‪(2‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺮاﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬۽ ان ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻧﺌﻮن ﺳﺎز ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﻴﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ُﺳﺮ‪،‬‬
‫‪ .1‬ڏک ﻻﻫﻴﻨﺪم ڏوﻧﮕﺮ وو‪!‬‬ ‫راڳ‪ ،‬راﮘﮣﻴﻮن‪ ،‬ﻟﺌﻲ‪ ،‬ﻃﺮز‪ ،‬ڌن‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﮐﻲ ﭘﺎڻ ۾ ﺧﻮب ﻣﻼﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ۾‬
‫‪ .2‬ﻣﺎ‪ !‬ﭘﺮﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻨﮑﻲ ﺳﭝﺌﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﻮﺑﻪ ﺷﻚ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻮال اﻫﻮ ﭘﻴﺪا ﭤﻮ ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﺎﻫﺮ‪،‬‬
‫ﭔﻮﻟﻲ ﺟﻮ ﺧﻠﻘﻴﻨﺪڙ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺬﻳﺐ ۽ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ ﭴﺎﮢﻮ‪ ،‬ﺳﻨﺪس ﺑﻴﺘﻦ‬
‫‪ .3‬ﺟﻮ َﭘﺴﺎن ﺳﻮ ﭜﺎﺋﻴﺎن‪ ،‬ﭘﺮﻳﺎن ﺟﻮ َﭘﻬﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫۾ واﻗﻊ ﻧﮕﺎري ۾ ﻣﻨﻈﺮﻧﮕﺎري ۾ ﭴﮡ ﻣﺼﻮر‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﺟﻲ اﻧﺪاز ۾ ﺻﺎف ۽ ﭼﭩﻮ‪،‬‬
‫‪ .4‬ڏاڍي ذات ﺟﺘﻦ ﺟﻲ‪ ،‬وﻳﺌﻲ ڏﻳﻞ ڏﻫﻲ‪،‬‬
‫۽ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻮڙي ﻓﻜﺮ ۾ واﺿﺢ _ ﺷﺎﻋﺮ ﻫﺠﮡ ﺟﻲ ﻫﺮ ﺷﺮط ۾ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن ﻣﭥﺎﻧﻬﻮن‪.‬‬
‫‪ .5‬آﺋﻮن ڏورﻳﻨﺪي ُان ﮐﻲ‪ ،‬ﻻﺋﻲ رات رﻫﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﭜﻼ ﻛﻬﮍي ﺿﺮورت‪ ،‬ﺟﻮ اﻫﮍي ﻗﺴﻢ ﺟﻮ ﻛﻼم ﭼﺌﻲ ﺟﻮ ﻫﻚ ﻛﺮدار ﭔﺌﻲ‬
‫‪ .6‬ڏﭠﺎ وڻ ﻛﻮﻫﻴﺎر ﺟﺎ‪ ،‬وﺋﻲ اڃ ﻟﻬﻲ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﻬﻦ ﺟﺎ اڌﻣﺎ ﮘﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ُﻫﻦ ﻛﮇﻫﻦ اﻫﮍو ﭘﻞ ﺑﻪ ﻧﻪ ﺳﭡﻮ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﺗﻲ‬
‫آﺧﺮ ﻫﻚ ﮔﺬارش ﻛﻨﺪس ﺗﻪ ﻫﻲ‪ ‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻢ ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﻣﺎرﺋﻲ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻟﻴﻼن ﻛﻴﺌﻦ ﭤﻲ ﮘﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﺳﻮ ﻫﺘﻲ ﺑﻪ ‘ﺳﺮ رﻳﮃو ۽ ڌڙ ﭔﺎﻛﺮو’‬
‫۽ ﻣﺸﺎﻫﺪي ﺟﻲ ﮐﻮٽ ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ ﻧﻪ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬آﺋﻮن ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر‬ ‫وارو ﻗﺼﻮ ﭤﻮ ﻟﮙﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻴﺎل ۾ ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎﺋﻴﻦ اﻫﮍي ﻏﻠﻄﻲ ﭘﻚ ﺳﺎن ﻧﭥﻮ ﻛﺮي‬
‫ﺟﻲ ﭘﺎرﮐﻮﺋﻦ ﺟﻲ ﻃﺮﻓﺎن رﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﺟﻮ ﻣﻨﺘﻈﺮ رﻫﻨﺪس‪ ،‬۽ اﻣﻴﺪ ﭤﻮ ﻛﺮﻳﺎن ﺗﻪ ﭘﻚ ﺳﺎن‬ ‫ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻲ ﻛﻼم ﮐﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻳﮡ ﺟﻲ ﻣﺮﺣﻠﻲ ۾ اﻳﻨﺪڙ‬
‫ﻛﻮ ﮐﺎﻫﻮڙي ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ آﮜﺮ ﺟﮭﻼﺋﻴﻨﺪو _ ۽ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻮ اﻳﺌﻦ ﭤﻮ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﺗﻪ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻫﻜﭕﺌﻲ ﺟﺎ ﭘﻴﺮ ﮐﮣﻲ ﻫﻠﻨﺪڙ ﻋﺎﻟﻤﻦ ۽ ﮘﺎﺋﮣﻦ ﺟﻲ ﻏﻠﻄﻲ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‬
‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﺻﺤﻴﺢ آﻫﻲ ۽ اﻫﻮ رﺳﺘﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﺎڳ ﺗﻲ ﺿﺮور وﭸﻲ دﻧﮓ‬ ‫ﭤﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺳﮅي ﻛﺮي ﺑﻴﻬﺎرڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻣﺤﻨﺖ ۽ ﮀﻨﮉﮀﺎڻ‬
‫ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪ .‬اِﻫﻮ ﻛﻢ ﻫﻚ ﻓﺮد ﺟﻮ ﻧﺎﻫﻲ ﺑﻠﻚ ﻫﻲ ﻫﻚ ﮔﮭﮡ رﺧﻮ ﻛﻢ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﻛﻨﺪو‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﺑﻪ ﻋﺮض ﻛﻨﺪس ﺗﻪ ﻣﻮن ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ ﺳﭩﻮن ﺻﺮف اﮘﻴﺎن رﮐﻴﻮن‬
‫ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﮔﮭﮡ رﺧﻲ ﻣﺤﻨﺖ ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ۽ ﻣﺸﺎﻫﺪي ﺟﻲ‬
‫آﻫﻦ ﺗﻦ ﺟﻲ ﻛﺎ ﺟﮙﻬﻪ ﻣﻘﺮر ﮐﮣﻲ ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﺳﭩﻦ ﺟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮀﺎ آﻫﻲ‪ ،‬آﻳﺎ اﻫﻲ ﺳﭩﻮن‬
‫ﮔﮭﺮاﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻫﺠﮡ ﻻزﻣﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 225‬‬ ‫| ‪226‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬

‫ﺌب‪:‬‬ ‫دي‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ )ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻠﺪ(‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫‪.1‬‬
‫ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﺳﻨﮅ‪1993 ،‬ع‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬روﺷﻨﻲ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ ﻛﻨﮉﻳﺎرو‪1993 ،‬ع‪.‬‬ ‫‪.2‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ﻋﻼﻣﻪ آ‪ ‬آ‪ ‬ﻗﺎﺿﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅي ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ ﭴﺎﻣﺸﻮرو‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﺳﻨﮅ‪،‬‬ ‫‪.3‬‬
‫‪1986‬ع‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ _ ﭼﻮﻧﮉ ﻣﻀﻤﻮن‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ‬ ‫‪.4‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺑﻠﻮچ‪ .‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪2003 ،‬ع‪.‬‬ ‫‪.5‬‬
‫اﻟﻤﻮﻟﻲ ‪1962‬ع‪.‬‬
‫ٰ‬ ‫اﻟﻤﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺰم ﻃﺎﻟﺐ‬
‫ٰ‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺪوم ﻃﺎﻟﺐ‬ ‫‪.6‬‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ﻧﺌﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺳﻴﭙﭩﻤﺒﺮ ‪1990‬ع‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﺗﻮ‪،‬‬ ‫‪.7‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 227‬‬
‫ﻛﻦ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻫﻮﻧﺪي ﺑﻪ ﻗﻠﻴﭻ ﺟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﮀﺎ ﻣﻬﺎﻧﺘﺎ آﻫﻲ؟ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻘﺎﻟﻲ‬
‫ﺌم‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌت ۾ زا‬
‫ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﻧﺜﺮ ﺟﻮ اﺑﻮ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ادب ۾ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ اواﺋﻠﻲ ﺗﻮڙي ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺻﻨﻔﻦ )ﻧﺜﺮ ﺗﻮڙي ﻧﻈﻢ ﺟﻲ ﺻﻨﻔﻦ( ﺟﻮ ﺑﺎﻧﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻗﻠﻴﭻ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻪ ﺻﺮف ﺗﺮﺟﻤﻦ‪،‬‬
‫ﺻﻒ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻘﻲ ۽ ﺗﺨﻴﻠﻲ ﻟﮑﮣﻴﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﺳﺮﻓﻬﺮﺳﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻚ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻣﻴﺪان ۾ ﭘﮡ ِ‬
‫اول ۾ ﻧﻄﺮ اﭼﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﭘﻮري ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻛﻢ ﻣﺎن ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﭤﻴﻞ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﻤﺎم اﻫﻢ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﺣﻴﺎت‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‬
‫ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮڻ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻲ ﻓﻦ ۽ ﻓﻜﺮ ﺗﻲ ﻟﮑﮡ ۽ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻛﻼم‬
‫ﻣﺎن ڏﮐﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ﻟﻐﺖ ﺟﻮڙڻ اﻫﻢ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻛﻼم ﺟﺎ ﻗﻠﻤﻲ ﺗﻮڙي ﮀﺎﭘﻲ ﻧﺴﺨﺎ ﻗﻠﻴﭻ ﮐﺎن اڳ ۾ اﭼﻲ ﭼﻜﺎ‬
‫ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﻗﻠﻴﭻ ﺟﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻞ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻫﻦ وﻗﺖ ۽ اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻛﻬﮍي اﻫﻤﻴﺖ ۽ اﻓﺎدﻳﺖ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬دﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ وﻓﺎﺋﻲ ‘ﻟﻄﻒ اﻟﻠﻄﻴﻒ’ ۾ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪”،‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﺳﻦ ‪1913‬ع ۾ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺟﺎﻣﻊ ﻧﺴﺨﻮ ﺟﻤﻊ ﻛﻴﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪس ارادو ﻫﻮ ﺗﻪ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺴﺨﻦ ۾ ﺟﻴﻜﻲ ﮔﮭﭧ وڌ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﭘﺮاﻳﺎ ﺷﻌﺮ آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻫﻨﮅ‬
‫ﮔﮇ ﻛﺮي ﮀﮇي‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻫﻦ دﻧﻴﺎ ۾ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﺎ ﺳﻤﻮرا ﻧﺴﺨﺎ ﮐﮣﻲ ﮔﻢ ﭤﻲ وﭸﻦ ﺗﻪ‬
‫ﺑﻪ‪ ،‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ وارو رﺳﺎﻟﻮ ﺳﭝﻨﻲ ﺟﻮ ﻛﻢ ڏﻳﺌﻲ ۽ اﻳﻨﺪڙ زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﺪڙ ﻻ‪‬‬
‫در ﮐﻠﻴﻮ رﻫﻲ‪”.‬‬
‫ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ اﻫﻮ ارادو ۽ وﻓﺎﺋﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﺳﻬﻤﺖ ﭤﻴﮡ ﻛﻴﺘﺮي ﻗﺪر‬
‫ﺻﺤﻴﺢ آﻫﻲ ۽ اﻫﻮ ﮐﻠﻴﻞ در اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﻻ‪ ‬ﻛﻴﺘﺮي ﻗﺪر ﻻﭜﺎﺋﺘﻮ ﭤﻴﻮ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪‬‬
‫ﺳﻮال ﺟﻮ ﺟﻮاب ﮘﻮﻟﻬﮡ ۽ ﻗﻠﻴﭻ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺎران ﺟﻮڙﻳﻞ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﺣﻴﺎت‬
‫ﻛﻴﺘﺮي ﻗﺪر ﻣﺴﺘﻨﺪ آﻫﻲ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﺟﺎ ﻣﺤﻘﻖ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ آڌار ﺗﻲ اﻧﻬﻦ ﻣﺎن‬
‫ﻛﻴﺘﺮي ﻗﺪر ﻣﺴﺘﻔﻴﺪ ﭤﻴﺎ آﻫﻦ ۽ ﻛﻴﺘﺮﻳﻦ ۽ ﻛﻬﮍﻳﻦ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ۽ ﻧﻜﺘﻦ ﺗﻲ اﺗﻔﺎق ﻧﭥﺎ‬
‫| ‪228‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﺟﻮ ﻣﺮﻛﺰي ﺧﻴﺎل اﻫﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻏﻮاﺻﻦ‪ ،‬ﺟﺌﻦ ﺳﻤﻨﮉ ﺳﻮﺟﮭﺌﺎﺋﻮن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ﮔﺖ‬
‫ِ‬ ‫ا َِي‬
‫ﻣﺎﮢﻚ ﻣﻴﮍﺋﺎﺋﻮن‪،‬‬‫َ‬ ‫َ‬
‫ﭘﺎﺗﺎر ۾‪،‬‬ ‫ﭘﻴﻬﻲ ﻣﻨﺠﮫ‬
‫آﮢﻲ ڏﻧﺎﺋﻮن‪ ،‬ﻫﻴﺮو ﻻل ﻫﭥﻦ ﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺲ اﻟﻌﻠﻤﺎ‪ ‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﻋﻤﺮي‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻦ ﺟﻲ ﺗﻔﺼﻴﻞ ۽‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺧﺪﻣﺘﻦ ﺟﻲ اﺣﻮاﻟﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﺮي‪ ،‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ادﺑﻲ ﻗﺪ‬
‫ﻛﮁﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮڻ ﺑﺠﺎ‪ ،‬آﺋﻮن ﺳﮅو ﺳﻨﺌﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ اﻳﻨﺪس‪.‬‬
‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ‪ ،‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ۽ ﻛﻢ ﺟﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻠﻬﻮﺋﻦ ﺗﻲ اﻟﮗ اﻟﮗ‬
‫ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ُﭘﺮﻣﻐﺰ ۽ ﺟﺎﻣﻊ ﻣﻘﺎﻻ ﻫﻦ ﻛﺎﻧﻔﺮﻧﺲ ۾ ﭘﻴﺶ ﭤﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺳﻮ ﭔﺌﻲ ﺟﻲ‬
‫ﻛﻢ ۾ ﻫﭣ ﻧﻪ وﺟﮭﺒﻮ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ دؤر ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﭘﻴﺎر ﻛﻨﺪڙن‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ‬
‫ﺳﻨﮅي ادب ۾ آﺑﻴﺎري ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻚ ﻃﺮف اﻧﻬﻦ ﻣﮍﻧﻲ ادﻳﺒﻦ‪ ،‬ﻟﻴﮑﻜﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮن ۽‬
‫داﻧﺸﻮرن ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻓﻦ ۽ ﻓﻜﺮ ﺟﻲ ﺗﺎرون ﺗﺎر ﺗﺮاﺋﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﺳﮅي ﻳﺎ اڻ ﺳﮅي‪‬‬
‫ﻃﺮح ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﻦ ۽ ﻣﻦ ﺟﻲ ﺗﺸﻨﮕﻲ ﮐﻲ اﺟﮭﺎﺋﮡ ﺑﺠﺎ‪ ،‬ﭴﮡ ﺗﻪ اڃ ﺳﺎن اڃ اﭤﻴﺎري آﻫﻲ ۽‬
‫ﺳﻨﮅي ادب ﺟﻲ آﺳﻤﺎن ﺗﻲ روز روﺷﻦ ﺳﺘﺎرا ﺟﺮﻛﺎﻳﺎ آﻫﻦ؛ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺗﺨﻠﻴﻘﻲ ادب‬
‫ﺟﻲ ﻛﺎروان ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ ﺗﻨﻘﻴﺪي ۽ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺷﺮوع ﻛﻴﺎﺋﻮن‪ .‬ﺳﻨﮅي ادب ﺟﻲ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻲ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬اﺋﻴﻦ ﭤﻮ ﻟﮙﻲ ﭴﮡ‪ ،‬ادﺑﻲ ﺗﻨﻈﻴﻤﻦ ۽ ادارن ﮐﻲ اﻫﻮ‬
‫ﻗﺎﻋﺪو‪ /‬اﺻﻮل ﻃﺌﻲ‪ ‬ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻗﻠﻤﻜﺎر ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻛﻼم ﺗﻲ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺌﻲ ﻫﺌﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺋﻲ ادﻳﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻟﻴﮑﻚ ﻳﺎ ﻣﺤﻘﻖ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ وﭸﻲ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺨﻴﻞ ﮐﻲ ﭜﻠﻲ ﻛﺎﺋﻨﺎت ﺗﺎﺋﻴﻦ ﮐﮣﻲ وﭸﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ‪ ،‬ﭘﻮري‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ اﻧﺪر ﺳﺮﺟﻨﺪڙ ﻓﻠﺴﻔﻲ ۽ ادب ﮐﺎن ﻟﻄﻴﻔﻲ ﻓﻜﺮ )ﺟﻴﻜﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫ﺧﻤﻴﺮ ۾ آﻫﻲ( اﭸﺎ ﺑﻪ اﮘﭝﺮو آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺲ اﻟﻌﻠﻤﺎء ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﻧﻪ ﺻﺮف ﻣﭥﺌﻴﻦ اﺻﻮل ﺗﻲ ﭘﻮرو ﻟﻬﻲ ﭤﻮ‪،‬‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﻨﻴﺎد ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ رﮐﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﺻﺮف ﻟﻄﻴﻔﻲ ﻓﻜﺮ ﺳﺎن‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت ۾ ِ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 229‬‬ ‫| ‪230‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺨﻴﻞ ﮐﻲ ﻋﺮوج ﺑﺨﺸﻴﻮ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻓﻦ ﺟﻲ ﭘﻴﺮوي ﻛﺮڻ ﺳﺎن‬ ‫‪ .5‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻛﻨﺠﻲ‪.‬‬
‫ﮔﮇوﮔﮇ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻛﻼم ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﮘﻮڙﻫﻦ ُﻧﻜﺘﻦ‪ ،‬ﻓﻦ ۽ ﭔﻮﻟﻲ ۽ ﺳﻨﺪس ﺳﻮاﻧﺢ‬ ‫‪ .6‬ﺳﺮ ﺳﻬﮣﻲ ﺟﻲ ﺷﺮح‬
‫ﮐﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ ۽ ﻣﻔﺼﻞ ﻟﮑﻲ ﻋﺎم ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﭘﮡ وڌو‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﺳﺮ ﺳﺴﺌﻲ ﺟﻲ ﺷﺮح‬
‫ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺳﺎن ﻣﺤﺒﺖ ۽ ﻋﻘﻴﺪت ﺟﻲ ﺑﺎري ۾ ڊاﻛﭩﺮ ﻧﻮاز‬ ‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺟﻲ وﻳﺐ ﺳﺎﺋﻴﭧ ﺗﻲ ﻫﻴﭡﻴﺎن ﻛﺘﺎب ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺷﻮق ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ “ﻫﻲ‪ ‬ﻫﻚ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺲ اﻟﻌﻠﻤﺎء ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ‬ ‫ﺟﻴﻜﺎ ﻟﺴﭧ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺮزا اﻋﺠﺎز ﺑﻴﮓ ﺗﻴﺎر ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪:‬‬
‫ﺑﻴﮓ ﮐﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺎن ﺑﻴﺤﺪ ﻋﻘﻴﺪت ۽ ﻣﺤﺒﺖ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫‪1. Life and Commentaries of Shah Latif Bhittai‬‬
‫وڏي ﻣﺤﻨﺖ ﻛﺮي ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﻮ‪) ”.‬ﭨﻤﺎﻫﻲ ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻗﻠﻴﭻ‬ ‫’‪2. A complete ‘Shah Jo Risalo‬‬
‫ﻧﻤﺒﺮ‪1998 ،‬ع‪ ،‬ص‪(55:‬‬ ‫‪3. Life of shah Abdual Latif Bhitai‬‬
‫ﺷﻮق ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺑﻠﻜﻞ ﺻﺤﻴﺢ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ آﺋﻮن اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ ﻫﻴﺌﻦ‬ ‫‪4. Shah Sahib Alim‬‬
‫ﭼﻮﻧﺪس ﺗﻪ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت ﻫﻚ اﻫﮍو ﻣﻮﺿﻮع آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﻗﻠﻢ ﮐﮣﻲ‪ ،‬اﻫﻞ ﻗﻠﻢ ﭴﮡ‬ ‫)‪5. Sur-Suhuni Ji Sharah (Commentary‬‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﭘﮍﻫﻨﺪڙ ﻣﺎن ﻟﮑﻨﺪڙ ﺟﻲ ﺳﻨﺪ ﭤﻮ ڏﺋﻲ‪ .‬ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﻟﻄﻴﻒ اﻫﮍو ﺳﺮﭼﺸﻤﻮ‬ ‫)‪6. Sur-Sasui Jay Sharah (Commentary‬‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﺎن ﺳﭝﻨﻲ ﺗﺨﻠﻴﻘﻜﺎرن‪ ،‬ﻓﻦ‪ ،‬ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺧﻴﺎل‪ ،‬ﭘﻴﺸﻜﺶ وﻏﻴﺮه ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ‬ ‫)‪7. Sur Siri Raag Ji Sharah (Commentary‬‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻮاﻟﻦ ﺳﺎن‪ ،‬ﺳﮅو ﻳﺎ اﮢﺴﮅو اڃ ﺿﺮوري اﺟﮭﺎﺋﻲ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺨﻠﻴﻘﻲ‬ ‫’‪8. Famalair Quotations from ‘Shah Jo Risalo‬‬
‫ﭘﺮواز ﮐﻲ ﭘﺮ ﻟﮙﺎﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺳﺎﮘﺌﻲ وﻗﺖ اﻫﻮ ﻣﻮﺿﻮع ڏاڍو ﺳﻨﺠﻴﺪه ۽ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻃﻠﺐ ﭘﮡ‬ ‫’‪9. A key to ‘Shah Jo Risalo‬‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻛﻴﺘﺮن ﻣﺤﻘﻘﻦ ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮي‪ ،‬ﭜﭩﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻓﻦ ۽ ﻓﻜﺮ ﻣﺎن وﻧﮉ‬ ‫‪10. Notes on Some surs of Shah jo Risalo.‬‬
‫وﭠﻲ‪ ،‬ﻫﻚ اﻟﮗ ﺳﭹﺎﮢﭗ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺌﻲ‪ .‬اﻫﮍي ﻃﺮح ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻪ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﻻت ﺟﻲ ﻻﻻڻ ۾‬ ‫)‪(www.usindh.edu.pk/mkbc‬‬
‫رﻧﮕﺠﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ ﭠﺎﻫﻲ‪ .‬ﺗﻮڙي ﺟﻮ ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺟﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ ﺟﺎ ﭔﻴﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﭵﺎ ﺳﺎرا ڏﻫﻪ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺋﻲ ﻗﻠﻴﭻ ﮐﻲ ﻫﻚ اﻟﮗ‬
‫ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺳﺒﺐ ۽ ﺣﻮاﻻ آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ ﻫﻦ ﻣﺎﻧﺎﺋﺘﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻫﻲ ﭘﺎﺳﻮ ﺑﻪ ﻣِﺲ )‪ (Miss‬ﻧﻪ ﻛﻴﻮ‬ ‫ﺣﻴﺜﻴﺖ ۽ ﻣﻘﺎم ﺑﺨﺸﮡ ﻻ‪ ‬ﻛﺎﻓﻲ آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد ﻫﻦ ﺗﻪ ﻋﻠﻢ ۽ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﺎ‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬ ‫واﻫﮍ وﻫﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﺎ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ ﭘﮡ ادب ﺳﺎن ﺋﻲ ﮘﻨﮃي ﭤﻮ‪ .‬ﻫﻚ ﺷﻌﺮ‬
‫۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺑﺎري ۾ ﻫﻮ ﻫﻴﺌﻦ ﭤﻮ ﭼﻮي‪:‬‬
‫ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﺎ ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت ﺟﻲ ﻣﻴﺪان ۾ ﻫﻴﭡﻴﺎن ﺷﺎﻫﻜﺎر ﻛﺎرﻧﺎﻣﺎ آﻫﻦ‪:‬‬
‫ﭘﭧ آﺋﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﻨﺪ ﺟﻮ آﻫﻴﺎن ۽ ﻧﺴﺐ ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ادب‪،‬‬
‫‪ .1‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮڻ‪.‬‬
‫ﭘﻮ‪ ‬ﻋﺠﺐ ﻣﺎن ﻣﺮ ُﻫﺠﺎن آﺋﻮن ﻳﺎ ُﻫﺠﺎن آﺋﻮن ﺧﻮد ﻋﺮب‪،‬‬
‫‪ .2‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﺣﻴﺎت ‘اﺣﻮال ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ رح’‬ ‫ﻣﺮد ﺳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭼﻮي ﺟﻮ ﻫﻬﮍو ﻫﻬﮍو آﻫﻴﺎن آﺋﻮن‪،‬‬
‫اﻧﮕﺮﻳﺰي ۽ ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﻟﮑﮡ‪.‬‬ ‫ﻣﺮد ﺳﻮ ﻧﺎﻫﻪ‪ ،‬ﭼﻮي ﺟﻮ ﻫﻬﮍو ﻫﻬﮍو ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ادب‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻟﻐﺎت ﻟﻄﻴﻔﻲ‪.‬‬
‫ﺌﺊ و‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺌﺐ‬
‫‪ .4‬ﻟﻄﻴﻔﻲ ﻻت‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪:‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 231‬‬ ‫| ‪232‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﭤﻴﻞ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻣﻨﮃ ۾ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪”،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ‬ ‫ڊاﻛﭩﺮ ﺷﻮق ﺻﺎﺣﺐ ﭼﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﻨﺪس رﺳﺎﻟﻲ ﮐﻲ ﻫﻚ ‘ﭔﻴﻮ ﮔﻨﺞ’ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ‬
‫رﺳﺎﻟﻲ ﺟﺎ ﺟﮭﻮﻧﺎ ﭔﻪ ﮀﺎﭘﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻜﮍو ﺑﻤﺒﺌﻲ وارو رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ‪1866‬ع ۾ ﮀﭙﻴﻮ ۽ ﭔﻴﻮ‬ ‫ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﭨﺮﻣﭗ ﺻﺎﺣﺐ وارو‪ ،‬ﺟﻮ ﭘﮡ ﺳﺮﻛﺎر ﺳﺎﮘﺌﻲ ﺳﺎل ۾ ﮀﺎﭘﺎﻳﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﺮﻛﺎر‬ ‫ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت ﺟﻲ ﻣﻴﺪان ۾‪ ،‬ﭤﻴﻞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﺤﺘﺮم ڊاﻛﭩﺮ اﻟﻴﺎس‬
‫ﭜﭧ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺗﺎن ﻧﺌﻮن ﮀﺎﭘﻮ ﺳﻦ ‪1900‬ع ۾ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﮐﺎﺗﻲ ﻻ‪ ‬ﮀﺎﭘﺎﻳﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﮀﺎﭘﻦ ﻣﺎن‬ ‫ﻋﺸﻘﻲ ﺻﺎﺣﺐ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﻣﺤﻘﻖ‪ :‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ’ ﺟﻲ ﻋﻨﻮان‬
‫ﭘﻬﺮﻳﻦ ﭔﻦ ۾ ﺻﻮرﺗﺨﻄﻲ اﮘﺌﻴﻦ وﻗﺖ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺎ ﭘﮍﻫﮡ ۾ ﻣﻮﻧﺠﮭﺎري ﺟﮭﮍي آﻫﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﻴﭟ ﻫﻚ ُﭘﺮ ﻣﻐﺰ ﻣﻘﺎﻟﻮ ﻟﮑﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﻣﻬﺮاڻ ‪ 1987_1‬۾ ﮀﭙﻴﻮ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅ‬
‫ﭘﻮﺋﻴﻦ ﮀﺎﭘﻲ ۾ ﺻﻮرﺗﺨﻄﻲ ﻫﺎﮢﻮﻛﻲ آﻫﻲ ۽ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺮي ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺗﮇﻫﻦ‬ ‫ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﻨﮅي ﺷﻌﺒﻲ ﺟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺟﺮﻧﻞ ﻛﻴﻨﺠﮭﺮ ﻧﻤﺒﺮ ‪ ،7‬ﺷﻤﺲ اﻟﻌﻠﻤﺎء‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺠﮭﺲ ﮔﮭﮣﻴﻮن ُﭼﻜﻮن آﻫﻦ ۽ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﺑﻴﺖ ۽ واﻳﻮن اﺻﻞ ﮀﮇي ڏﻧﻞ آﻫﻦ‪) ”.‬ص‬ ‫ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﻧﻤﺒﺮ ‪1999‬ع ۾ ﮀﭙﻴﻮ‪ .‬ﻋﺸﻘﻲ ﺻﺎﺣﺐ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﻘﺎﻟﻲ ۾ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ‬
‫‪ ،07‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ‪ ،‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ‪2007،SLA‬ع(‬ ‫اﻫﻢ ﻧﻜﺘﻦ ﻃﺮف اﺷﺎرو ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﺳﻮال اﭤﺎرﻳﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎدي ۽ اﻫﻢ ﻣﻘﺼﺪ اﻫﻮ‬
‫اﮘﻲ ﮀﭙﻴﻞ رﺳﺎﻟﻦ ۾ اﻫﻲ ﻛﻲ اوﮢﺎﻳﻮن ﻧﻈﺮ اﭼﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻴﻜﺎ‬ ‫آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت ۾ ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻮن ﻣﺤﻘﻖ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ‬
‫ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻣﺤﺴﻮس ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬را‪ ‬ڏﻳﻨﺪي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻮ‬ ‫ﭘﻮﺋﻴﻦ دؤر ﺟﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ اﻻﺋﻲ ﮀﻮ ﻧﻪ ﻗﺒﻮﻟﻴﻮ آﻫﻲ؟ ﺧﺎص ﻛﺮي ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‬
‫ﻛﻼم ﭘﮅرو ﻛﺠﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ ﺿﺮوري آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﻫﻦ ﺟﻮ ﺳﭵﻮ ﺋﻲ ﻛﻼم ڏﺟﻲ ۽‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ!‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ڏﺟﻲ‪) ”.‬ص ‪2007،SLA ،07 :‬ع(‬ ‫ڊاﻛﭩﺮ ﻋﺸﻘﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻋﺎم ﻃﻮر ﺳﺎن ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻴﻞ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﻛﻬﮍﻳﻮن ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻮن ۽ ﺳﮅارا آﻧﺪا ۽‬ ‫رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ان ﺟﻲ ﺳﺮن ﺟﻲ ﺳﻤﺠﮭﺎﮢﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻛﻼم ﺟﻲ ﻓﻨﻲ‬
‫ﻛﭥﺎن ﻛﭥﺎن ﻣﺪد ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺌﻲ ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻣﻮن ﭘﻮﺋﻴﻦ ﮀﺎﭘﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺎري‪‬‬ ‫اﭘﭩﺎر‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ ۽ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺟﻮ ﻛﻢ ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﺎﺋﻴﻦ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‬
‫ﮐﻲ ﻗﺎﺋﻢ رﮐﻲ‪ ،‬ﺳﭛ ﻛﻨﻬﻦ ﺻﻔﺤﻲ ﺟﻲ ﻫﻴﭡﻴﺎن ﺑﻤﺒﺌﻲ واري رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮن ﭘﮍﻫﮣﻴﻮن‬ ‫۽ ﺑﻴﺸﻚ ﻫﻦ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﮐﻲ ﻧﺌﻴﻦ ﺳﺮ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮي وڏو ﻛﻢ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ڏﻧﻮ‬
‫ڏﻧﻴﻮن آﻫﻦ ۽ ﺟﻴﻜﻲ ﺑﻴﺖ وﻏﻴﺮه ﻧﻪ ﻫﺌﺎ‪ ،‬اﻫﻲ ﺑﻪ اﻧﻬﻦ ﻫﻨﮅن ﺗﻲ ﻟﮑﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺑﻴﺘﻦ ﺟﻮ‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺳﭝﻨﻲ ﺳﺮن ۽ راﮘﻦ ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ روﻣﺎﻧﻮي داﺳﺘﺎﻧﻦ ﺟﻮ ﺑﻴﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﺒﺮ ﺳﺮﻛﺎري رﺳﺎﻟﻲ وارو ﻗﺎﺋﻢ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺟﻴﻜﻲ ﻧﻮان ﺑﻴﺖ ﻟﮑﻴﺎ وﻳﺎ‬ ‫ﻛﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ‪ ‬ﺳﭻ ﭘﭻ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﻮﮘﻮ ﻛﻢ آﻫﻲ‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ان رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﺟﻮ ﻧﻤﺒﺮ ﻫﻚ ﻫﻚ ﻓﺼﻞ ﻻ‪ ‬ڌار ﭔﻦ ڏﻧﮕﻴﻦ ۾ ڏﻧﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪) ”.‬ص‪(07 :‬‬ ‫ﻛﻢ ۾ ﺗﻌﺎون ﻻ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺷﺎﮔﺮدن ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ داﺋﻮد ﭘﻮﭨﻲ ۽ ﻏﻼم دﺳﺘﮕﻴﺮ‬
‫ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻣﺤﻨﺖ ﺟﻮ ﺛﻤﺮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ﺳﻨﺪس رﺳﺎﻟﻲ ۾‬ ‫ﭘﺎﻧﮅﻳﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﭤﻮرا ﻣﭹﻴﺎ آﻫﻦ ۽ ﺟﻴﻜﻮ ﻛﻢ ﻫﻨﻦ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ان ﺟﻮ اﻋﺘﺮاف ﻛﻴﻮ‬
‫“ﻧﻮان ﺑﻴﺖ ﻣﮍﻳﺌﻲ ‪ 846‬۽ ﭔﻴﻮن واﻳﻮن ‪ 15‬آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻲ ﺳﺮﻛﺎري رﺳﺎﻟﻦ ۾ ﻧﻪ آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺖ‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ‪ ‬ان ﺟﻲ وڏي ﻣﺤﻘﻖ ۽ اﺳﻜﺎﻟﺮ ﻫﺠﮡ ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ﺗﻌﺠﺐ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ‬
‫ﺟﻮن ﻛﻲ ﻓﺎﻟﺘﻮ ﻣﺼﺮاﻋﻮن ﻳﺎ اﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﭜﺎﮜﺎ اﻧﻬﻦ ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻲ ﭘﮡ ڏﻧﮕﻴﻦ ۾ ڏﻧﻞ‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ان ﻛﺎرﻧﺎﻣﻲ ‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ’ ﺟﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﺧﻴﺎﻟﻦ ﻻ‪،‬‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬ﻛﻲ ﺑﻴﺖ ﭔﻨﻬﻲ رﺳﺎﻟﻦ ۾ اﮘﻲ ﭘﻮ‪ ‬آﻫﻦ؛ ﭘﺮ اﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﻛﻮ ﺑﻪ وﻳﭽﺎر ﻧﻪ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‬ ‫اﺣﻮال ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ‬
‫ﺟﻮ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺗﺠﺰﺋﻲ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ اڄ ‘ ِ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﭨﺮﻣﭗ واري رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮن ﭘﮍﻫﮣﻴﻮن ﻣﻘﺎﺑﻠﻲ ۾ ﮀﮇي ڏﻧﻴﻮن وﻳﻮن آﻫﻦ ﺟﻮ اﻫﻲ‬ ‫ﭜﭩﺎﺋﻲ’ ﺟﻲ ﻧﺎﺋﻴﻦ ۽ ڏﻫﻴﻦ ﺑﺎﺑﻦ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﭤﻮرا ﻣﭹﮡ ﺗﻪ وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ‬
‫اﻛﺜﺮ ﻏﻠﻂ ﻣﻌﻠﻮم ﭤﻴﻮن‪) ”.‬ص ‪2007،SLA ،07 :‬ع(‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻦ ﺻﺎﺣﺐ اﻋﺘﺮاف ﺟﻮ ﻫﻚ ﻟﻔﻆ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬رواﺟﻲ ﻃﻮر رﮘﻮ اﻳﺘﺮو ﻟﮑﻴﻮ‬
‫ﺳﻨﺪس ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻴﻞ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﻛﻞ ‪ 4163‬ﺑﻴﺖ ۽ ‪ 240‬واﻳﻮن آﻫﻦ؛ ﺟﻨﻬﻦ ﻛﺮي‬ ‫آﻫﻲ ﺗﻪ‪“ ،‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﻣﺼﻨﻒ ﺑﻪ ﻫﻦ ﻛﻢ ﮐﻲ راس‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 233‬‬
‫ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﺮ ﻃﺮح ﻫﻤﺖ اﻓﺰاﺋﻲ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ ۽ ﺷﺎه ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻛﻴﻞ‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻦ ﻣﺎن ﻣﺪد وﭠﮡ ﺟﻲ ﻓﺮاﺧﺪﻟﻲ‪ ‬ﺳﺎن اﺟﺎزت ڏﻧﻲ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬آﺋﻮن ﺳﻨﺪس‬
‫ﮔﮭﮣﻮ ﺷﻜﺮ ﮔﺬار آﻫﻴﺎن‪) ”.‬ﻛﻴﻨﺠﮭﺮ )‪ ،(7‬ﺳﻨﮅي ﺷﻌﺒﻮ ﺳﻨﮅ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪1999 ،‬ع‪،‬‬
‫ص‪(9 .‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﻋﺸﻘﻲ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ دﻋﻮيٰ ﺟﻲ دﻟﻴﻞ ﻃﻮر ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ‬
‫ﺟﺎﺋﺰي ۽ رﭤﺎ ﺟﻮ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺧﻼﺻﻮ ڏﻳﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻫﻴﭡﻴﺎن ﻧﻜﺘﺎ ﻛﮃﻳﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫“ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻠﻜﻞ ﺳﺎﮘﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﺟﻲ ۽ ان ﺟﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ۾ ﺗﻤﺎم ﭤﻮرو ﻓﺮق آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﻦ رﻳﺖ آﻫﻲ‪ .‬اﻳﺘﺮي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻓﺮق‬
‫ﺳﺎن ﺗﺮﺗﻴﺐ ۾ ﻛﻮ ﺗﻔﺎوت ﻧﻈﺮ ﻧﭥﻮ اﭼﻲ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬ﺳﻬﮣﻲ ﻣﻴﻬﺎر ﺟﻲ ﻗﺼﻲ ﺟﻮن ﭔﻪ رواﻳﺘﻮن )ﺳﻨﮅي ۽ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ(‬
‫ﺑﻴﺎن ﻛﺮي ﭤﻮ ۽ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ﭔﻴﻦ داﺳﺘﺎﻧﻦ ﺟﻲ ﻫﻴﭟ آﻳﻞ داﺳﺘﺎﻧﻦ ﺟﻮن‬
‫ﺟﻴﺘﺮﻳﻮن رواﻳﺘﻮن ﻣﻠﻲ ﺳﮕﮭﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻛﺮي ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن‬
‫‪ .2‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ رﺳﺎﻟﻮ ﮔﮇ ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻪ ان ﺳﺎن ﮔﮇ ڏﮐﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ٰ‬
‫ﻛﺌﻲ‪ ،‬۽ ﭘﻮ‪ ‬ﻟﻐﺎت ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺟﺪا ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮي ﮀﭙﺎﻳﻮ‪ .‬ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻫﺮ ﺳﺮ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ڏﮐﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻮن ﻣﻌﻨﺎﺋﻮن ڏﻧﻴﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺼﻠﻦ ﻣﺘﻌﻠﻖ راﮘﻦ ﺟﻮ ﺑﻴﺎن ﺗﻪ ﻧﻪ ڏﻧﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ راڳ ﺟﻲ‬
‫ﺑﺎري ۾ ﻛﺘﺎب ﺟﻲ ﭘﮁﺎڙي‪ ‬۾ ﺿﻤﻴﻤﻲ ‘د’ ﻫﻴﭟ راﮘﻦ ﺟﻮ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻫﺮ ﺳﺮ ﻫﻴﭟ ﭘﻬﺮﻳﻦ راڳ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺳﻤﺠﮭﺎﮢﻲ ڏﺋﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺑﻤﺒﺌﻲ واري ﺳﻨﮕﻲ ﮀﺎﭘﻲ واري رﺳﺎﻟﻲ ۽ ﭔﻴﻦ ﺟﮭﻮﻧﻦ ﻧﺴﺨﻦ‬
‫ﺟﻲ آڌار ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۽ ﺟﺎﺋﺰي ۾ ﮀﭩﻴﻬﻪ ﺳﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ رﮘﻮ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﭼﻴﻞ ﺳﺮن ﮐﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﺟﻴﻜﻮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﭼﻴﻞ ﻛﻮﻧﻬﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺧﺎرج ﻛﺮي‬
‫ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ان ﻛﺮي ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﻞ ﭨﻴﻬﻪ ﺳﺮ ﭼﻮﻧﮉﻳﺎ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﭘﺮ رﺳﺎﻟﻮ‬
‫ﻣﻜﻤﻞ ﻧﻪ ﭤﻴﻮ‪.‬‬
‫| ‪234‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫‪ .5‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ رﺳﺎﻟﻲ ۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎن ﺳﻮا‪ ‬ﭔﻴﻦ ﻛﻴﺘﺮن ﺷﺎﻋﺮن ﺟﻲ‬
‫ﻛﻼم ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ۽ رﺳﺎﻟﻲ ﺳﺎن اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ڌار ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﺧﻴﺎل ﺑﻪ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﻛﻴﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﭘﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ﺟﻴﺘﺮﻳﻘﺪر ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬اﻫﮍو ﻛﻼم‬
‫ﺧﺎرج ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺑﻠﻚ ﻛﺠﮫ ﻛﻼم ﺷﺎه ﺟﻮ ﺑﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺷﺒﻬﻲ ۾ ﻛﮃي ﮀﮇﻳﻮ‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .6‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﭨﺮﻣﭗ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻧﻨﮃن ﺳﺮن‪ ،‬آﺑﺮي‪ ،‬ﮀﻮﭨﻜﻲ ۽ ﺑﺮوي‬
‫ﮀﻮﭨﻜﻲ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ۽ اﻫﮍو ﺑﻴﺎن ﻛﺮڻ ﺳﺎن رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻛﻴﺘﺮن‬
‫ﻧﺴﺨﻦ ﺟﻲ ﭜﻴﭩﮡ ﺟﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻚ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ۾ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﮐﺎﺗﻲ واري ﺗﺎراﭼﻨﺪ ﺷﻮﻗﻴﺮام ۽ ﭔﻴﻦ‬
‫رﺳﺎﻟﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ‬
‫ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺟﻠﺪ ۾ ﭼﺎر‪ ،‬ﭔﺌﻲ ﺟﻠﺪ ۾ ﭘﻨﺞ ۽ ﭨﺌﻴﻦ ﺟﻠﺪ ۾ ﮀﻬﻦ رﺳﺎﻟﻦ ﮐﻲ ﭜﻴﭩﻲ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻧﺴﺨﻮ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭨﻨﻬﻲ ﺻﺎﺣﺒﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ اﻧﺪاز ۾ ﭘﮍﻫﮣﻴﻦ‬
‫ﮐﻲ درﺳﺖ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪) ”.‬ص‪(13 :‬‬
‫ﭔﻨﻬﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺳﺮ ﻛﻴﮇارو ﭘﮡ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ ﺧﺒﺮ‬
‫ﻫﺌﻲ ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﺮ ﻛﻴﮇارو ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﭼﻴﻞ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺑﺤﺚ ﺟﻲ‬
‫ﺷﺮوﻋﺎت ﻣﻴﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎﻟﺢ ﭜﭩﻲ ﻫﺎﻻ وارو ﻛﺮي ﭼﻜﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻫﻚ ﻛﺘﺎب ﭘﮡ‬
‫ﻟﮑﻴﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺳﺮ ﻛﻴﮇاري ﺟﻲ ﻛﻼم ﮐﻲ ﺳﻬﻴﮍي‪ ،‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ‪ ،‬راﻳﻮ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻣﻮﻛﻠﻴﻮ ﻫﻮ‪) .‬اڄ ﺟﺎ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺮ ﻛﻴﮇاري ﮐﻲ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ‬
‫ﺳﺮ ﻣﭹﻴﻦ ﭤﺎ‪(.‬‬
‫ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺳﭵﻲ ﺑﺤﺚ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ ڏﻳﻨﺪي‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻋﺸﻘﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ‬
‫ﺗﻪ‪“ ،‬ان ﺳﭵﻲ اﺧﺘﻼف ۾ اﺻﻞ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ۽ ان ﺗﻲ ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ‬
‫ﺑﻴﮓ ﺟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻛﻢ ﺟﻲ اﺛﺮ ﺑﺎﺑﺖ ﻫﺌﻲ ۽ ﻛﻨﻬﻦ ادﻳﺐ ﻫﻚ ﺳﭧ ﺑﻪ ان ﺑﺎﺑﺖ ﻧﻪ ﻟﮑﻲ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﺧﻴﺎل ﭘﻴﺪا ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭠﻬﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺟﮇﻫﻦ ﻫﻲ‪ ‬ادﺑﻲ‬
‫ﻣﻌﺮﻛﻮ ﻫﻠﻴﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ اﺳﺎن ﺟﺎ ﻧﻘﺎد ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺟﻲ ﻛﺘﺎﺑﻦ ﺟﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ ﮔﮭﭧ‬
‫ﻛﻨﺪا ﻫﺌﺎ ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ اﻧﻬﻲ‪ ‬دور ۾ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ۽ ڊاﻛﭩﺮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ واري ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 235‬‬ ‫| ‪236‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺎن ﭘﻮرو‬ ‫ﻛﻨﻬﻦ ﻫﻜﮍي ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺑﻪ اﻧﺼﺎف ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﻪ ﻛﺌﻲ ۽ ﻧﻪ وري اﺻﻞ ِ‬ ‫ﺳﮕﮭﺠﻲ‪.‬‬
‫اﻧﺼﺎف ﻛﻴﻮ‪ ،‬ﺣﺎﻻﻧﻚ ﻫﻲ‪ ‬ﻫﻚ اﻫﮍي ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﺎن اﻧﻜﺎر ﻧﭥﻮ ﻛﺮي‬ ‫‪ .1‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﺣﻴﺎت ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﺬﻛﺮا ۽ اﺷﺎرا ﺳﭛ ﮐﺎن‬
‫ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ ،‬ان ﻛﺮي ﺟﻮ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﺎ ﭨﻲ ﭜﺎﮜﺎ ﺳﻨﻪ ‪1923‬ع‪1924 ،‬ع ۽‬ ‫ﭘﻬﺮﻳﺎن ﺳﻨﺪس ﻫﻤﻌﺼﺮ ادﻳﺐ ۽ ﻣﺆرخ ﻣﻴﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﺷﻴﺮ ﻗﺎﻧﺢ ﭠﭩﻮي ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ‬
‫اﺣﻮال‬
‫‪1931‬ع ۾ ﮀﭙﺠﻲ ﭘﮅرو ﭤﻴﺎ ﻫﺌﺎ ۽ ان ﺟﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠﻲ ۾ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﻛﺘﺎب ‘ ِ‬ ‫ﺗﺼﻨﻴﻔﻦ ﺗﺤﻔﺔ اﻟﻜﺮام‪ ،‬ﻣﻘﺎﻻت اﻟﺸﻌﺮاء ۽ ﻣﻌﻴﺎر ﺳﺎﻟﻜﺎن ﻃﺮﻳﻘﺖ ۾‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ’ ﺟﻮ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﮀﺎﭘﻮ ﺳﻦ ‪1905‬ع ۾ آﻳﻮ ﻫﻮ ۽ ان ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭨﻦ‬ ‫ﻗﻠﻤﺒﻨﺪ ﻛﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭘﻮﻳﻦ ﺳﻮاﻧﺢ ﻧﮕﺎرن ﻻ‪ ‬ﻣﮑﻴﻪ ﻣﺎﺧﺬ ﺑﻨﻴﺎ‪.‬‬
‫اﻳﮉﻳﺸﻨﺲ ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻲ ﭼﻜﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ ﺟﮭﮍي اﺳﻜﺎﻟﺮ ۽ ﻣﺤﻘﻖ ﺟﻲ‬ ‫‪‘ .2‬ﻗﺎﻧﺢ’ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬اﻧﮕﺮﻳﺰ ﻋﺎﻟﻢ رﭼﺮڊ ﺑﺮﭨﻦ ﺳﻦ ‪1830‬ع _ ‪1850‬ع واري‬
‫اﮢﻮاﻗﻒ ﻫﺌﮡ ﺟﻮ ﺳﻮال ﺋﻲ ﭘﻴﺪا ﻧﭥﻮ ﭤﺌﻲ‪ ،‬ان ﻛﺮي ﺟﻮ ڊاﻛﭩﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ رﺳﺎﻟﻲ‬ ‫ﻋﺮﺻﻲ ۾ ﺣﻀﺮت ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻌﻴﺎر ﺳﺎﻟﻜﺎن ﻃﺮﻳﻘﺖ‬
‫ﺟﻲ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺟﻠﺪ ۾ ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺟﻲ ﻛﺘﺎﺑﻦ ﻣﺎن ﻓﺎﺋﺪو وﭠﮡ ﺟﻮ ﭘﺎڻ اﻋﺘﺮاف ﻛﻴﻮ‬ ‫ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻫﻚ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﺬﻛﺮو ﻟﮑﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﻦ ‪1851‬ع ۾ ﺳﻨﺪس‬
‫آﻫﻲ‪ .‬اﻫﮍي ﺣﺎﻟﺖ ۾ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ان ﺑﺎﻛﻤﺎل ﻣﺆﻟﻒ ﺟﻲ ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ‬ ‫ﺗﺼﻨﻴﻒ ‘ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅو ﻣﺎﭤﺮي ۾ رﻫﻨﺪڙ ﻗﻮﻣﻮن’ ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﻮ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺎﻫﻞ ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ ﺗﻲ ﺗﻌﺠﺐ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ‬
‫ِ‬ ‫ﺟﻲ ﺟﺎﺋﺰي ۽ ﺗﺪوﻳﻦ ﺟﻲ رﭤﺎ ﺳﺎن‬ ‫‪ .3‬ﺟﮇﻫﻦ ﺳﺮ ﺑﺎرﭨﻞ ﻓﺮﻳﺌﺮ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻛﻤﺸﻨﺮ )‪1851 _56‬ع( ۽ ‪1857 _59‬ع(‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺘﺎب ﺟﻮ ﭘﻨﺠﻮن ۽ آﺧﺮي ﮀﺎﭘﻮ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺎران ‪1972‬ع ۾‬ ‫ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ ﻫﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﭔﻮﻟﻲ ۽ ادب ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺣﻀﺮت ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﮀﭙﺠﻲ ﭘﮅرو ﭤﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ڏﺳﻲ ﻫﺮ ﻛﻮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺣﺎل ﮐﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻛﺮي‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ۽ ﺳﻮاﻧﺢ ﺑﺎﺑﺖ‪ ،‬وڌﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﻟﮑﮡ ۽ ﺷﺎﻳﻊ ﻛﺮڻ‬
‫ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪) ”.‬ص‪ 17 :‬۽ ‪(18‬‬ ‫ﮐﻲ ﻫﻤﭥﺎﻳﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻧﻴﺎﮢﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﻨﮅ ﺑﺎﺑﺖ ﻫﻚ ﻛﺘﺎب ﻟﮑﮡ ﭤﻲ‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺣﺎل ﺣﻴﺎت ﻣﺤﻘﻘﻦ ﮐﻲ‬ ‫ﭼﺎﻫﻴﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﺣﻀﺮت ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺣﻴﺎت ﺑﺎﺑﺖ رواﻳﺘﻮن ﮔﮇ‬
‫ﻗﻠﻴﭻ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﭘﻮرﻫﺌﻲ ﺟﻮ اﻋﺘﺮاف ۽ ﺗﺮدﻳﺪ ﻛﻨﺪي‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻋﺸﻘﻲ‪ ‬ﺟﻲ دﻋﻮيٰ‬ ‫ﻛﺮي ﺳﻨﮅي ۾ ﻫﻚ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺳﻮاﻧﺢ ﺣﻴﺎت ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺌﻲ‪ .‬ان ﺟﻮ اﻧﮕﺮﻳﺰي‬
‫ﺳﺎن ﺳﻬﻤﺖ ﭤﻴﻨﺪي‪ ،‬را‪ ‬درج ﻛﺮاﺋﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﺟﻴﺌﻦ ﻗﻠﻴﭻ ﺟﻲ ﭘﻮرﻫﺌﻲ ﺳﺎن‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻮ ﭘﻮ‪ ‬ﺳﺮﻛﺎري ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ ،‬ڊﺑﻠﻴﻮ ﺳﺎﺋﻮدي ) ‪ W. SOUTYEY) 2‬ﻧﻮﻣﺒﺮ‬
‫اﻧﺼﺎف ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬ ‫‪1870‬ع ڌاري ﻛﻴﻮ ﺟﻮ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﺗﺮﺟﻤﻮ ﻣﺮﺣﻮم‬
‫ﺌﺊ ‪:‬‬ ‫ال ﺌ ﺑ ا‬ ‫ِ‬ ‫‪ .2‬ا‬ ‫ڊاﻛﭩﺮ داﺋﻮد ﭘﻮﭨﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﻴﻮ‪ .‬ان ﺟﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ﻣﺎن ﻣﻌﻠﻮم ﭤﻴﻨﺪو‪ ،‬ﺗﻪ‬
‫اﺳﺎن ﻣﭥﻲ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﺮي آﻳﺎ آﻫﻴﻮن ﺗﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ‬ ‫ﻫﻲ ﺗﺬﻛﺮو اﻛﺜﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻋﻠﻤﻲ رواﻳﺘﻦ ﺗﻲ ﭔﮅل آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺣﻴﺎت ﻟﮑﮡ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﻋﺎﻟﻢ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺷﺎه ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ‬ ‫‪ .4‬ﺳﺮﺑﺎرﭨﻞ ﺟﻲ دؤر ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬وارن ﺳﻮرﻫﻦ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﻦ ﺟﻲ ﻋﺮﺻﻲ ۾ ﺟﺮﻣﻦ‬
‫ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﺣﻴﺎت ‘اﺣﻮال ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ’ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﻟﮑﻲ‪ .‬ڊاﻛﭩﺮ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ ارﻧﻴﺴﭧ ﭨﺮﻣﭗ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﺷﺎه ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‬
‫ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ‘اﺣﻮال ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ’ ﺟﻲ ﭼﻮﭤﻴﻦ ﮀﺎﭘﻲ ﺟﻲ ﻣﻬﺎڳ ۾‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻛﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻃﻮر ‘ ُﺳﺮ ﺳﻮرٺ’ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻨﺪس ﻣﻘﺎﻟﻲ ۾ ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺟﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻲ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺣﻀﺮت ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﺣﻴﺎت‬ ‫ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ )‪1866‬ع( ﺟﻲ ﻣﻬﺎﮘﻦ ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﺎ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺟﻦ ادﻳﺒﻦ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻦ آﮘﺎﭨﻲ وﻗﺖ ﮐﺎن وﭠﻲ ﻗﻠﻢ ﮐﻨﻴﻮ ﺗﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﺠﻲ ﭤﻮ‪،‬‬ ‫‪ .5‬دﻳﻮان ڏﻳﺎرام ﮔﺪو ﻣﻞ ‘ﺳﮕﻤﺎ’ ﻋﺮف ﺟﻴﺠﻲ ﺳﺎن ﺳﻨﮅ ﺑﺎﺑﺖ اﻧﮕﺮﻳﺰي‪ ‬۾‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﺗﻪ اﻧﻬﻲ ﺳﻠﺴﻠﻲ ۾ ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ﺟﻲ اﻫﻤﻴﺖ ۽ اﻓﺎدﻳﺖ ﺟﻮ اﻧﺪازو ﻟﮙﺎﺋﻲ‬ ‫ﻫﻚ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻛﺘﺎﺑﮍو ﻟﮑﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺟﻤﻠﻲ ﺻﻔﺤﻦ ﻣﺎن ﭼﺎﻟﻴﻬﻦ ﺻﺤﻔﻦ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 237‬‬ ‫| ‪238‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫۾ ﺣﻀﺮت ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﻟﮑﻴﺎﺋﻴﻦ‪ .‬ﻫﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮﺑﺎرﭨﻞ ﻓﺮﻳﺌﺮ‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم ﺳﺎﻧﮕﻲ ﺻﺎﺣﺐ ۽ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻟﮑﻴﻞ ﺑﻨﻴﺎدي ۽ ﻣﻔﺼﻞ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ‬
‫ﺟﻲ ﻧﻴﺎﮢﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻟﮑﺎﻳﻞ ﺳﻮاﻧﺢ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﻨﺪي‪ ،‬ان ﮐﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﭴﺎﮢﺎﻳﻮ‬ ‫ﺳﻮاﻧﺢ ﺣﻴﺎت ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫۽ ﭘﺎڻ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺟﻲ ﺑﻨﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﺑﺎوﺟﻮد ﻫﻚ ﭼﮝﻲ‬ ‫ﺑﺎوﺟﻮد اڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﺪس ﺳﻮاﻧﺢ ﺟﺎ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﭘﺎﺳﺎ ﺳﻮاﻟﻴﻪ ﻧﺸﺎن ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﮭﮍوڪ‪:‬‬
‫اﺑﺘﺪاﺋﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﺟﻲ‪ ،‬ان ۾ ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ اوﮢﺎﻳﻮن رﻫﺠﻲ وﻳﻮن‪ ،‬ﺟﻦ ﺗﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ وﻻدت ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ۽ ﺟﺎ‪.‬‬
‫ﭘﻮ‪ ‬ﻟﻴﻼرام وﻃﮡ ﻣﻞ ﺑﺠﺎ ﻃﻮر ﺗﻨﻘﻴﺪ ﻛﺌﻲ‪) ”.‬ڊاﻛﭩﺮ ﺑﻠﻮچ‪ ،‬اﺣﻮال ﺷﺎﻫﻪ‬ ‫‪ .2‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﺳﻴﺮ و ﺳﻔﺮ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ )ﻣﻬﺎڳ( ‪1972‬ع‪ ،‬ص ‪(.3_1‬‬ ‫‪ .3‬ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ۽ ﻣﺴﻠﻚ وﻏﻴﺮه‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﺣﻴﺎت ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﭥﻲ ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ اواﺋﻠﻲ ﻛﻮﺷﺶ‬ ‫ﻣﭥﻴﻦ ۽ اﻫﮍن ﭔﻴﻦ ﺳﻮاﻟﻦ ﺟﻲ ﺟﻮاب ﻃﻮر ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ‬
‫ﻣﻔﺼﻞ ﻛﻮﺷﺸﻮن ﭤﻴﻮن‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ‬ ‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﻪ ۽ ّ‬ ‫وٽ ﻛﺠﮫ اﺷﺎرا ۽ ﺷﺎﻫﺪﻳﻮن ﻣﻠﻦ ﭤﻴﻮن‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﻛﻮﺷﺶ ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﺧﺎن ‘ﺳﺎﻧﮕﻲ’ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻛﻴﺘﺮي وﻗﺖ ﮐﺎن‬ ‫ﻧﻪ ﻣﭹﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺻﺤﻴﺢ ﺟﻮاب ﮘﻮﻟﻬﮡ ﻻ‪ ‬اﭸﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺳﻠﺴﻠﻲ ۾ ﻣﻮاد ﭘﺌﻲ ﺳﻬﻴﮍﻳﻮ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺋﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ۾ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﭘﮡ اﻧﻬﻲ ﭘﻮرﻫﺌﻲ‬ ‫ت‪:‬‬ ‫‪.3‬‬
‫۾ رڌل ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻮاد ﻛﭡﻲ ﻛﺮي ﺳﺎﻧﮕﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎن ﺑﻪ اڳ ۾ ﭘﻬﺮﻳﻦ اﻧﮕﺮﻳﺰي‪ ‬۾‬ ‫ﺟﻴﻜﻲ ﺷﺎﻋﺮ ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﻴﺪاﺋﺶ ﻫﻮﻧﺪا آﻫﻦ ۽ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﻫﺮ اﺳﺮار ﺗﻲ‬
‫۽ ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺳﻮاﻧﺢ ﺣﻴﺎت ﻟﮑﻲ ۽ ﮀﭙﺮاﺋﻲ‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻲ‬ ‫اک ﻫﻮﻧﺪي اﭤﻦ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۽ ﻓﻜﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺎج ﻣﺎن ﺋﻲ ﺟﮍﻧﺪو آﻫﻲ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ڏاﻫﭗ‬
‫ﺛﺎﺑﺘﻲ ‘ﺳﺎﻧﮕﻲ’ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﺎن ﻣﻠﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‪”،‬ﻫﻦ ﮐﺎن ﮘﭻ ﺳﺎل اڳ درﮔﺎﻫﻪ‬ ‫ﮐﻲ اﻫﮍي ﺗﻪ ﺧﻮﺑﺼﻮرت ﻓﻦ ۾ ﭘﻴﺶ ﻛﻨﺪا آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻮ اﻧﻬﻦ ﺟﻮن‪ ،‬ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ ﺳﭩﻮن‬
‫ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺎ ﭘﻴﺮﺳﻦ ﻓﻘﻴﺮ ۽ دروﻳﺶ ﺟﻴﻜﻲ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺳﺎﻟﻚ ۽ روﺣﺎﻧﻲ ﻋﺎرف ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻦ‬ ‫ﻋﺎم ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭔﻮﻟﻬﻪ ۾ راﺋﺞ ﭤﻲ وﻳﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬اﻫﺎ ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺎن ﺟﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ‬
‫ﮐﻲ ﺣﻀﺮت ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﺎ ﻛﺮاﻣﺖ ﭜﺮﻳﺎ داﺳﺘﺎن ﻳﺎد ﻫﺌﺎ‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺳﺎن ﻣﻼﻗﺎﺗﻲ ﭤﻴﺲ ۽‬ ‫ﻛﻼم ۾ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﻓﺮدن ﻗﺒﻮل ﻛﺌﻲ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻦ ﮐﺎن اﻫﻲ داﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﭔﮅم‪ ،‬ﭘﺮ ﺟﻮاﻧﻲ دﻳﻮاﻧﻲ ﺟﻲ دؤر ۾ ﻛﺎ ﻛﻞ ﻛﺎﻧﻪ ﭤﻲ ﭘﻮي‪،‬‬ ‫ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﮇﻫﻦ ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬ﺟﻮن ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺋﻲ‬
‫ﭘﺮ ان ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد ﺣﻀﺮت ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺎﺑﺖ ﻛﻮ ﻧﻜﺘﻮ ﻣﻠﻴﻮ ﭤﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﻟﮑﻨﺪو وﻳﻨﺪو‬ ‫ﻣﺼﺮاﻋﻮن ﻋﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ ۾ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪي ﭔﮅﻳﻮن‪ ،‬ﺗﻪ اﻧﻬﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﻲ ﻧﻮٽ ﻛﺮي‪ ،‬ﻫﻚ‬
‫ﻫﻮس‪ .‬آﺧﺮ اﻫﻮ اﭸﺎ اﮢﭙﻮرو رﺳﺎﻟﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ﻣﻴﺮ ﮔﻞ ﺣﺴﻦ ﺧﺎن ﺑﻬﺎدر وٽ ﭘﻬﺘﻮ ۽ اﺗﺎن‬ ‫اڳ ﻟﮑﻴﻞ ﻛﺘﺎب ‘ﻟﻄﻴﻔﻲ ﻻت’ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ‪1912‬ع ۾ ﮔﮇ ﻛﻴﻮن‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺳﭝﻨﻲ‬
‫اﻫﻮ ﺑﺮﻛﺖ ﭜﺮﻳﻮ رﺳﺎﻟﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ واﺳﻄﻲ ﻣﻴﺮ اﻣﻴﺮ ﻋﻠﻲ ﺧﺎن ﮐﻨﻴﻮ‪ .‬ﮘﭻ وﻗﺖ ﮐﺎن ﭘﻮ‪‬‬ ‫ﺳﺮن ﻣﺎن ﭨﻲ ﺳﺌﻮ ﻣﺼﺮاﻋﻮن آﻫﻦ‪ :‬ﺟﻴﻜﻲ ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ۾ آﻳﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ﺟﻲ‬
‫ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﻓﺮﻳﺪون ﺑﻴﮓ ﮐﻲ ﺣﻀﺮت ﺷﺎﻫﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺎﺑﺖ رﺳﺎﻟﻲ ﭠﺎﻫﮡ ﺟﻮ ﺷﻮق‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ‬
‫ٰ‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ اﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﭛ ﭘﻬﺎﻛﺎ ۽ اﺻﻄﻼح ُﺳﺮ وار ڏﻧﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻪ ڏﮐﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ‬
‫ﭤﻴﻮ‪ .‬اﻫﻮ ﭔﮅي راﻗﻢ ﮐﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻲ ﺧﻮﺷﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﺧﺒﺮون ﻣﻮن وٽ‬ ‫ﭘﮡ ﺣﺎﺷﻴﻲ ۾ ڏﻧﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﻛﺘﺎب ﺟﻲ ﻣﻨﮃ ۾ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪“ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﻛﮇﻫﻦ‬
‫ﮔﮇ ﭤﻴﻞ ﻫﻴﻮن‪ ،‬ﺳﻲ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻲ ﭘﻬﭽﺎﻳﻢ‪ .‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﭼﻮﻧﮉ ﻛﺮي ۽‬ ‫ﻛﻨﻬﻦ ﻣﻠﻚ ﻳﺎ ﻗﻮم ۾ ﻛﻮ ﻣﺸﻬﻮر ﺷﺎﻋﺮ ﻳﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﭤﻲ ﮔﺬرﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﭤﻮري ﺗﻲ اﻛﺘﻔﺎ ﻛﺌﻲ ۽ ﭼﻴﺪا ﻧﺴﺨﺎ‪ ،‬ﻫﻜﮍو اﻧﮕﺮﻳﺰي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ﭔﻴﻮ ﺳﻨﮅي زﺑﺎن ۾‪،‬‬ ‫ﻛﻼم ﺟﻮ ﻧﻪ رﮘﻮ اﻧﻬﻲ ﻣﻠﻚ ﻳﺎ ﻗﻮم ﺗﻲ اﺛﺮ ﭤﻮ ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ ﺗﻲ ﺑﻪ اﺛﺮ ﭤﻮ‬
‫ﺗﻴﺎر ﻛﻴﻮ‪) ”.‬ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﺳﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬ﻟﻄﺎﺋﻒ ﻟﻄﻴﻔﻲ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ‬ ‫ﭤﺌﻲ ۽ اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﺑﻴﺸﻤﺎر ﺷﻌﺮ ﻳﺎ ﮔﻔﺘﺎ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ﮔﮇﺟﻲ ﻫﻚ ﭤﻲ وﭸﻦ ﭤﺎ ۽ ﮔﻔﺘﮕﻮ ۾‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ‪1986‬ع‪ ،‬ص‪(01 :‬‬ ‫ﺗﻮڙي ﻟﮑﭙﮍﻫﻪ ۾ اﻫﻲ ﭘﻬﺎﻛﻦ ﻳﺎ ﻣﺜﺎﻟﻦ واﻧﮕﻲ ﻛﻢ اﻳﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﺟﮭﮍي‪ ‬ﻃﺮح‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 239‬‬ ‫| ‪240‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫اﻧﮕﺮﻳﺰي‪ ‬۾ ﺷﻜﺴﭙﻴﺌﺮ ﻗﺪﻳﻢ ۽ ﻣﮑﻴﻪ ﺷﺎﻋﺮ آﻫﻲ‪ .‬اﺳﺎن ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ﻣﻠﻚ ﻻ‪ ‬اﻫﮍو‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬اﻣﻴﺪ ﺗﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺧﻮﺷﻨﺼﻴﺐ اداري ﭘﺎران ﻫﻲ‪ ‬ﻛﺘﺎب ﺟﻠﺪ ﮀﭙﺠﻲ ﭘﮅرو‬
‫ﻫﻜﮍو ﺋﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻛﻼم ﻧﻪ رﮘﻮ ﺳﺎري ﺳﻨﮅ‬ ‫ﭤﻴﻨﺪو‪) ”.‬ﺷﻮق‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ ‪1977‬ع‪ ،‬ص‪ 59 :‬۽ ‪.(60‬‬
‫۾ ڏاڍي ﺳﻮز ﺳﺎن ﭘﮍﻫﺒﻮ ۽ ﮘﺎﺋﺒﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻲ ﺟﺎ ﭼﮝﺎ ﭼﮝﺎ ﺑﻴﺖ ﻳﺎ ﺑﻴﺘﻦ ﺟﺎ ﭜﺎﮜﺎ‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ -5‬ﺌت‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻦ ۽ ﭘﻬﺎﻛﻦ واﻧﮕﻲ ﻛﻢ اﻳﻨﺪا آﻫﻦ‪ .‬ﭼﮝﺎ ﺑﻴﺖ ﺗﻪ ﺑﻴﺸﻤﺎر آﻫﻦ‪ .‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﻛﻼم ﮐﻲ ﻋﺎم و ﺧﺎص ﺟﻲ رﺳﺎﺋﻲ‪ ‬ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻬﭽﺎﺋﮡ‬
‫ﻻ‪ ‬ﻛﺘﺎب ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺟﻲ ﻣﺼﺮاﻋﻮن اﻛﺜﺮ ﭘﻬﺎﻛﻦ ﻳﺎ ﭼﻮﮢﻴﻦ واﻧﮕﻲ ﻛﻢ ۾ اﭼﻦ‬ ‫ﻻ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻮﺷﺸﻮن ﻛﻴﻮن‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻣﭥﻲ ﻛﺮي آﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﻣﺎن‬
‫ﭤﻴﻮن‪ ،‬ﺳﻲ ُﺳﺮ وار ﮔﮇ ﻛﺮي ﻣﻮن ﻫﺘﻲ ڏﻧﻴﻮن آﻫﻦ؛ اﻫﻲ ﻗﺮﻳﺐ ﭨﻲ ﺳﺌﻮ آﻫﻦ‪ .‬اﻫﻲ ﻧﻪ‬ ‫اﻫﻢ ﻛﻮﺷﺶ ﺳﻨﺪس )ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ( ﻛﻼم ۾ ﻣﻮﺟﻮد ڏﮐﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ﻟﻐﺖ آﻫﻲ‪،‬‬
‫رﮘﻮ ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ اﻧﻬﻦ ۾ ﺑﻌﻀﻲ اﻫﮍا ﻋﻤﻴﻖ ﻧﻜﺘﺎ ۽ ﻋﺠﻴﺐ اﺷﺎرا آﻧﺪل‬ ‫ﺟﻴﻜﺎ ‪1913‬ع ۾ ‘ﻟﻐﺎت ﻟﻄﻴﻔﻲ’ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﮀﭙﺎﺋﻲ‪ .‬ان ﻛﺘﺎب ﺑﺎﺑﺖ ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺼﻴﺤﺘﻮن ڏﻧﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﭻ ﺳﻤﺠﮭﺎﻳﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻲ ﺳﻮﻧﻦ اﮐﺮن ۾ ﻟﮑﮡ ﺟﻲ ﻻﺋﻖ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ “ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﻋﺎﻟﻢ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﻟﮑﻲ”‪) .‬ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ص‪(28 :‬‬‫رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻫﺮ ﻫﻚ ﺷﻌﺮ ﺟﻲ ڏﮐﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ٰ‬
‫ﻫﻲ ﻛﺘﺎب ﭘﮡ ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت ۾ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﺷﺮوﻋﺎﺗﻲ ۽ اﻧﻮﮐﻮ‬ ‫ﻛﺎﻛﻮ ﭜﻴﺮو ﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻟﻐﺖ ﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎدو ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ ﺟﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن اﺳﻴﻦ ﻧﻪ ﺻﺮف ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي ﺳﻤﺠﮭﻲ ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ‪،‬‬ ‫اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﺪي ﻟﮑﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‪1905“ ،‬ع ۾ ﻣﻌﻠﻮم ﭤﻴﻢ ﺗﻪ‪ ،‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺻﺎﺣﺐ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻓﺮاﺧﺪﻟﻲ‪ ‬۽ وﺳﻌﺖ ﺟﻲ ﭘﮡ ﺧﺒﺮ ﭘﺌﻲ ﭤﻲ‪ .‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺘﺎب ﺟﻮ‬ ‫رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮن ﻣﻌﻨﺎﺋﻮن ﻟﮑﻲ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﭼﻮڻ ﺗﻲ ﭘﺎڻ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ ﻛﺮي ۽ ﻣﺼﺮاﻋﻦ ﺳﺎن‪ ،‬اﺳﻴﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ روزﻣﺮه ﺟﻲ ﮔﻔﺘﻮ ﮐﻲ ﭘﮡ ﺷﻴﺮﻳﻦ ۽‬ ‫وارﻳﻮن ﻣﻌﻨﺎﺋﻮن ﮀﺎﭘﺨﺎﻧﻲ ۾ ﻣﻮﻛﻠﮡ ﮐﺎن اڳ ۾ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮي ﻣﻮن ڏي ڏﻳﺎري‬
‫اﺛﺮاﺋﺘﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻛﻠﻴﻮن‪) ”.‬ﭜﻴﺮو ﻣﻞ‪ ،‬ص‪(5 :‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﻣﺎن ﻛﺠﮫ ﺳﭩﻮن‪ /‬ﭘﻬﺎﻛﺎ ﻫﻴﭟ ڏﺟﻦ ﭤﺎ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﻟﻐﺖ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻫﻲ ﻛﺘﺎب ﺑﻨﻴﺎدي ۽ اﻫﻢ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﻣﭥﻲ ﺟﮭﻮﭘﮍا‪ ،‬ﻣﻮرک اڃ ﻣﺮن‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﮐﻲ ﻋﺎم ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺟﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻟﻔﻆ ۽ وﺿﺎﺣﺘﻮن ﻣﺮزا‬ ‫ٰ‬ ‫ﭘﺮ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫‪ ‬ﻧﺎ اﻣﻴﺪي ﻧﻴﺞ‪ ،‬ﺗﻪ اوڏي ﭤﻴﻦ اﻣﻴﺪ ﮐﻲ‪.‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎن رﻫﺠﻲ وﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﺗﻲ ﭘﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻣﺤﻘﻘﻦ ﻧﻮر ﻧﭽﻮﻳﻮ آﻫﻲ‪،‬‬
‫‪ ‬ﻫﻮت ﺗﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﻨﺞ ۾‪ ،‬ﭘﮁﻴﻦ ﻛﻮه ﭘﺮﻳﺎن‪.‬‬ ‫اﻧﻬﻦ ﻣﺎن ڊاﻛﭩﺮ ﻫﻮﺗﭽﻨﺪ ﻣﻮﻟﭽﻨﺪ ﮔﺮﺑﺨﺸﺎﮢﻲ‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﭔﺎﻧﻬﻮن‬
‫‪ ‬ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ ڏﻳﺎن ڏوه‪ ،‬ﻣﻮن ﺳﻴﻦ اﻣﺮ اﻳﺌﻦ ﻛﻴﻮ‪.‬‬ ‫ﺧﺎن ﺷﻴﺦ‪ ،‬اﻟﻬﺪاد ﺟﻨﺠﮭﻲ ۽ ﻧﺌﻴﻦ ﭨﻬﻲ ﻣﺎن ﻣﺤﺘﺮم ج‪ .‬ع ﻣﻨﮕﮭﺎﮢﻲ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ اﻫﻢ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻲ ﺟﻲ ڊﻳﮕﮫ‪ ،‬ﺟﻮ ﺧﻴﺎل رﮐﻨﺪي ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺟﻮڙﻳﻞ ﻟﻐﺖ ﻣﺎن ُ‬
‫)ﺳﺮ‬
‫‪:‬‬ ‫ر ﺌ‬ ‫‪ -4‬ﺌ‬ ‫ﻣﺎرﺋﻲ ﻣﺎن( ﺻﺮف ﻫﻚ اﮐﺮ ‘ک’ ﺟﻲ ﻛﺠﮫ ﻟﻔﻈﻦ ۽ ﻣﻌﻨﺎﺋﻦ ﺟﻮ ﺟﺎﺋﺰو ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‬
‫“ﻫﻲ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﭴﮡ اﻧﮉﻳﻜﺲ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ ﻟﮑﻲ آﻫﻲ‪‘ :‬ﻣﻜﺎن ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ’‪.‬‬ ‫ٰ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﻛﺮﻳﺎن ﭤﻮ‪ .‬ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﻟﻔﻆ ‘ ُ‬
‫ﮐﺎﺋﺮ’ ﺟﻲ‬
‫ﻟﻔﻆ ڏﻧﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﻫﻚ ﻟﻔﻆ اﮘﻴﺎن ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ آﻫﻲ ﺗﻪ‪ ،‬اﻫﻮ ﻛﭥﻲ ﻛﭥﻲ ﻛﺘﺐ آﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬ ‫اﻫﻮ ﻣﻜﺎن ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻲ ﻫﻚ ﻋﻼﺋﻘﻲ ﺟﻮ )ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ( ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺳﺎﺋﻴﻦ‪ ‬ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ‪ ،‬ﮔﮭﺮﺑﻞ ﻟﻔﻆ ﺟﺎ ﺑﻴﺖ ﮘﻮﻟﻬﮡ واﺳﻄﻲ ﻫﻲ‪‬‬ ‫ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ اﻫﻮ واﺿﺢ ﻧﻪ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ اﻫﻮ ﻣﻜﺎن )ﻳﺎ ﻋﻼﺋﻘﻮ( آﻫﻲ ﻛﭥﻲ!؟ ُ‬
‫ﮐﺎﺋﺮ‪/‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﻣﺪدﮔﺎر ﺛﺎﺑﺖ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ .‬اﻓﺴﻮس ﻫﻬﮍو اﻫﻢ ﻛﺘﺎب اﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻗﻠﻤﻲ ﺻﻮرت ۾‬ ‫ﮐﺎﻫﮍ‪ ،‬ﭤﺮ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺣﺼﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭤﺮ ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺼﻦ ﺟﮭﮍوڪ ڍٽ‪،‬‬ ‫ُ‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 241‬‬ ‫| ‪242‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬
‫ﮐﺎﻫﮍ ﭘﮡ اﺋﻴﻦ ﺋﻲ ﭤﺮ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺣﺼﻮ‬ ‫ﮐﺎﺋﺮ‪ُ /‬‬
‫ﭘﺎﺋﺮ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺮوﭨﻲ وﻏﻴﺮه ۾ ورﻫﺎﻳﻞ آﻫﻲ‪ُ .‬‬ ‫ﭼﮝﺎ ﭜﻼ‪ ،‬راﺿﻲ ۽ ﺧﻮﺷﻲ‪ ‬۾‪(.‬‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬ ‫ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻛﻼم ﺟﻲ ﻟﻐﺖ ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ راﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻟﮑﻲ آﻫﻲ‪ :‬ﭘﺎﺳﻮ‪،‬‬‫ٰ‬ ‫ﭔﻴﻮ ﻟﻔﻆ ‘ﮐﮡ’ _ ‘ﮐﻮڻ’ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﭝﻨﻲ ﻟﻬﺠﻦ ۽ ﭘﺎڙﻳﺴﺮي ﭔﻮﻟﻴﻦ ﮐﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ‬
‫ﻃﺮف )ﻗﻠﻴﭻ‪ ،‬ﻟﻐﺎت ﻟﻄﻴﻔﻲ‪ ،‬ص‪ (334 :‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ‘ ُﮐﮡ‪ُ /‬ﮐﻮڻ’‪ ،‬ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻟﻔﻆ‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﭝﻨﻲ ﻟﻬﺠﻦ ﺟﻲ ﻣﺎﻫﺮن‪ ،‬ﺧﺎص ﻛﺮي ﮘﻮﭠﺎﮢﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ۽‬
‫ﻛﻨﮉ’‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ آﻫﻲ‪ُ ‘ ،‬‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ٰ‬ ‫ﭘﺎڙﻳﺴﺮي ﭔﻮﻟﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﺎﻫﺮن ﺟﻲ ﮔﮇﻳﻞ ﻣﺤﻨﺖ ۽ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺳﺎن ﺋﻲ‪ ،‬اﻫﺎ ﻟﻐﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪ ۽‬
‫ُ‬
‫ڍاﭨﻜﻲ‪ ‬۾ اﺳﺘﻌﻤﺎل‪ :‬ﻛﻮﭨﮍ ﮐﻮﮢﺎن ﻣﻴﻦ ﭜﻴﮍو ﻛﺮي ﻣﺎن رک‪ ،‬ﭘﺮﻫﻮ ﻧﺎﮐﻲ‬ ‫ﻣﻜﻤﻞ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫آ‪.‬‬ ‫اﻫﮍﻳﻮن اﻧﻔﺮادي ﻃﻮر ﻛﻮﺷﺸﻮن ﭤﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺮم ج‪ .‬ع ﻣﻨﮕﮭﺎﮢﻲ‬
‫ُ‬
‫)ﺗﺮﺟﻤﻮ‪ :‬ﮔﻨﺪ ﻛﻨﮉن ۾ ﮔﮇ ﻛﺮي ﻧﻪ رک‪ ،‬ﭘﺮي اﮀﻠﻲ اچ‪(.‬‬ ‫ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻟﻐﺖ ﻟﮑﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺤﺘﺮم ﺳﻌﺪﻳﻪ ﻣﻬﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ‬
‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ڍاﭨﻜﻲ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ڍٽ ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ ‪ Concept‬ﻳﺎ ﻫﺮ ﻃﺮف ﻻ‪‬‬ ‫ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ اﻧﻔﺮادي ﻟﻬﺠﻲ ﺟﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺟﻲ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎن ﻛﻢ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ﭰﻠﻮ‬
‫ﻫﻚ ﻛﻨﮉ ﺟﻮ آﻫﻲ‪ ،‬۽ زﻣﻴﻦ ﮐﻲ ﭼﺌﻦ ﻛﻨﮉن ﺟﻲ اﻧﺪر ﺳﻤﺠﮭﻦ ﭤﺎ )اﻫﮍو ﺧﻴﺎل اڄ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻴﮕﮭﻮاڙ )ﻣﻮن( ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۾ ڍاﭨﻜﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ اﭜﻴﺎس ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻋﻼﺋﻘﻲ ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ ۽ ﭔﻴﺎ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ اﮢﭙﮍﻫﻴﻞ رﮐﻦ ﭤﺎ ﺟﻴﻜﻲ زﻣﻴﻦ ﮐﻲ ﮔﻮل ﺑﺠﺎ‪‬‬ ‫اﻫﮍي ﻃﺮح ﻛﻨﻬﻦ اداري ﮐﻲ اﻫﻮ ﻛﻢ ﭘﺮاﺟﻴﻜﭧ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﻫﻼﺋﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ۽‬
‫ﭤﺎﻟﻬﻲ‪ ‬واﻧﮕﺮ ﺳﻤﺠﮭﻦ ﭤﺎ(‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻟﻄﻴﻒ ﺟﻮ اﻫﻮ ﻛﻤﺎل آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﻮ اﻫﮍن ‪Concepts‬‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻼﺋﻘﻦ ﺟﻲ ﻣﺎﻫﺮن ﺟﻲ ﻛﺎﻣﻴﭩﻲ ﺟﻮڙي‪ ،‬اﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻛﻢ ﺟﻲ ﺗﻘﺎﺑﻠﻲ اﭜﻴﺎس‬
‫ﮐﺎن ﺑﻪ واﻗﻒ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺧﺒﺮ ﻋﺎم ﻃﻮر ﺗﻲ ﺻﺮف اﺗﺎن ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬۽‬ ‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻫﻚ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻟﻐﺖ ﺗﻴﺎر ﻛﺠﻲ‪) .‬اﻫﻮ ﻛﻢ ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ ﭼﻴﺌﺮ‪،‬‬
‫ﻫﻮ اﻫﻮ ﻋﺎم ﻃﻮر ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻦ‪:‬‬ ‫ﻛﺮاﭼﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ ﮐﻲ ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪(.‬‬
‫)ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻬﮍي ﻛﻨﮉ‪ /‬ﻃﺮف وﻳﻮ‪(.‬‬
‫ٰ‬ ‫ﻛﻬﻲ ُﮐﻮڻ ﮔﻴﻮ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﺎ ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت ﺟﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ ﻟﮑﻴﻞ ﺑﺎﻗﻲ ﻛﺘﺎب‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻨﮉ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ ُﮐﻮڻ ﺟﻮ اﻫﮍو اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺟﻨﻬﻦ ۾‬ ‫ُﮐﻮڻ ﺟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً‬ ‫ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﻞ ﻧﺎﻫﻦ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ﻫﻴﭟ اﭼﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬اﻣﻴﺪ آﻫﻲ ﺗﻪ‪،‬‬
‫ٰ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺟﻮ ‪ Sense‬اﭼﻲ‪ ،‬ﺳﻮ ﻛﺎوڙ‪ ،‬ﺑﻴﺰاري ﻳﺎ ﭼﮍ ﺟﻲ اﻇﻬﺎر ﻻ‪‬‬ ‫ٰ‬ ‫ﻃﺮف ﻳﺎ ﭘﺎﺳﻲ ﺟﻲ‬ ‫ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﭼﻴﺌﺮ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ اﻧﻬﻲ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻲ ﮐﻲ ﻫﭣ ﻛﺮي ﺷﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﭘﺎﺳﻮ ﻳﺎ ﻃﺮف ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﻛﺒﻮ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ اﺻﻄﻼﺣﻲ ٰ‬ ‫ﻛﻨﺪي‪.‬‬
‫ﻌﻨﻲ رﻫﺎﺋﻲ ﮀﮇي‬ ‫اﻧﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﻋﻼوه ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﻟﻔﻈﻦ ﺟﻲ ﻣ ٰ‬ ‫ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﺎ ﻛﺘﺎب ﺗﻮڙي ﺟﻮ اواﺋﻠﻲ آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺮ اڄ ﺟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺳﺎن‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‪ُ :‬ﺳﺮ ﻣﺎرﺋﻲ‪ ‬۾ ﻫﻚ ﻟﻔﻆ آﻫﻲ‪‘ .‬ﮐﻴﻨﺌﻦ ‪ /‬ﮐﻴﻦ‪ .’‬اﻫﻮ ﭘﮡ ڍاﭨﻜﻲ‪‬‬ ‫)ﺗﻮڙي ﺟﻮ ﻋﻠﻢ ۽ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﺎ اﻧﺪاز ۽ ﺿﺮورﺗﻮن ﺑﺪﻟﺠﻲ وﻳﻮن آﻫﻦ( ﺑﺮاﺑﺮي رﮐﻦ ﭤﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ آﻫﻲ‪‘ ،‬ﺧﻮش’‪ ،‬اﻧﻬﻲ‪ ‬ﻟﻔﻆ ﮐﻲ ﻣﻘﺎﻣﻲ رﻫﺎﻛﻮ‬ ‫ٰ‬ ‫ﺟﻮ ﻟﻔﻆ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬ ‫‪ Scientific‬آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻛﺎﺑﻪ ﺷﻲ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﺟﻮد ۾ ﻣﻜﻤﻞ ۽ آﺧﺮي ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺧﺎص‬
‫ﮐﻴﻨﻜﺎر ۾ ﻫﻴﺌﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻦ ﭤﺎ‪.‬‬ ‫ﻛﺮي ﻋﻠﻤﻲ ۽ ادﺑﻲ ﺧﺰاﻧﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻨﻜﺮي ﻣﺮزا ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ۾ ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮاﺋﻲ ﮔﻮﺷﺎ‬
‫ﺳﺎﺋﻴﻦ! ﭘﺮﺳﻦ‪ ،‬ﭼﺎڪ ڏاﮢﻲ‪ ،‬ﻫﻮﻛﺎران ﻣﻴﻦ‪ ،‬ﮐﻴﻦ‪ ‬ﮐﻴﺮ‪ ،‬ﺳﺠﺎ ﺳﺎرا‪ُ ،‬رڙﻫﺎ‬ ‫اﭸﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻃﻠﺐ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ اڄ ﺑﻪ ﻫﻦ ﻧﺴﻞ ۽ اﻳﻨﺪڙ ﻧﺴﻠﻦ ﻃﺮف رﻫﻴﺎ آﻫﻦ ۽‬
‫ﭜﻼ‪ ،‬راﺟﻲ ُﮐﺴﻲ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺟﻲ دﻋﻮت ڏﻳﺌﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬اڄ ﺟﻲ ﻧﻮﺟﻮان ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻓﺮض ﻧﭝﺎﺋﮡ‬
‫)ﺗﺮﺟﻤﻮ‪ :‬ﺳﺎﺋﻴﻦ! راﺿﻲ‪ ،‬ﭠﻴﻚ ﭠﺎڪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻴﻦ ۾‪ ،‬ﺧﻮش ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳﭵﺎ ﺳﺎرا‪،‬‬ ‫ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺟﻲ ﻣﻨﺰل ﻻ‪.‬‬
‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬ ‫‪| 243‬‬ ‫| ‪244‬‬ ‫م‬ ‫ري‪ ،‬ﺌري ۽‬

‫ا ‪:‬‬ ‫ﺌب ۽‬ ‫دي‬

‫ﭨﻤﺎﻫﻲ ‘ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ’‪ ،‬ﺧﺎص ﻧﻤﺒﺮ ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪‘ ،‬ﻟﻄﻴﻔﻴﺎت’ ۾ ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﺟﻮ‬ ‫‪.1‬‬
‫ﺣﺼﻮ )ﻣﻘﺎﻟﻮ(‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﻮاز ﻋﻠﻲ ﺷﻮق‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺑﺎاﺧﺘﻴﺎر ادارو‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‬
‫ﺳﻨﮅ ‪1997‬ع‪.‬‬
‫‪www. Usindh.edu.pk/mkbc‬‬ ‫‪.2‬‬
‫‘ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻮ رﺳﺎﻟﻮ’‪ ،‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﻟﺌﻨﮕﻮﻳﺞ اﭤﺎرﭨﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﺳﻨﮅ‪2007 ،‬ع‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫‘ﻛﻴﻨﺠﮭﺮ )‪ ،’(7‬ﺷﻤﺲ اﻟﻌﻠﻤﺎء ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ ﻧﻤﺒﺮ‪‘ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﭘﻬﺮﻳﻮن‬ ‫‪.4‬‬
‫ﻣﺤﻘﻖ‪ :‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ’ )ﻣﻘﺎﻟﻮ( ڊاﻛﭩﺮ اﻟﻴﺎس ﻋﺸﻘﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﺷﻌﺒﻮ‪ ،‬ﺳﻨﮅ‬
‫ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ،‬ﭴﺎﻣﺸﻮرو‪1999 ،‬ع‪.‬‬
‫‘اﺣﻮال ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭩﺎﺋﻲ’‪ ،‬ﺷﻤﺲ اﻟﻌﻠﻤﺎء ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﭜﭧ‬ ‫‪.5‬‬
‫ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﭜﭧ ﺷﺎه‪ /‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﺳﻨﮅ‪1987 ،‬ع‪.‬‬
‫‘ﻟﻄﺎﺋﻒ ﻟﻄﻴﻔﻲ’‪ ،‬ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﺳﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻫﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻄﻴﻒ ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛﺰ‪،‬‬ ‫‪.6‬‬
‫ﭜﭧ ﺷﺎﻫﻪ‪ /‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻨﮅ ‪1986‬ع‪.‬‬
‫‘ﻟﻐﺎت ﻟﻄﻴﻔﻲ’ ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﮔﻠﺸﻦ ﭘﺒﻠﻴﻜﻴﺸﻦ‪ ،‬اﻳﭿ‪ .‬ﺳﻲ‪ .‬ﺑﻲ ‪ 1816‬ﻣﻤﺘﺎز‬ ‫‪.7‬‬
‫ﻛﺎﻟﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻘﻴﻮم روڊ‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﺳﻨﮅ‪1994 ،‬ع‪.‬‬
‫‘ﻟﻐﺎت ﻟﻄﻴﻔﻲ’‪ ،‬ﺷﻤﺲ اﻟﻌﻤﺎء ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺑﺎاﺧﺘﻴﺎر ادارو‬ ‫‪.8‬‬
‫ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﺳﻨﮅ‪1994 ،‬ع‪.‬‬
‫‘ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺧﺒﺮ ﻧﺎﻣﻮ’‪ ،‬ڊاﻛﭩﺮ ﻧﺒﻲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎن ﺑﻠﻮچ ﺟﻮﻻ‪ ،‬آﮔﺴﭧ‪ ،‬ﺳﻴﭙﭩﻤﺒﺮ‬ ‫‪.9‬‬
‫‪1994‬ع‪.‬‬
‫‘ﻏﺮﻳﺐ اﻟﻠﻐﺎب’‪ ،‬ﻛﺎﻛﻮ ﭜﻴﺮو ﻣﻞ ﻣﻬﺮ ﭼﻨﺪ آڏواﮢﻲ‪1907 ،‬ع‪.‬‬ ‫‪.10‬‬
‫‘ﻟﻐﺎت ﻟﻄﻴﻔﻲ’‪ ،‬ﻣﺮزا ﻗﻠﻴﭻ ﺑﻴﮓ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺑﺎاﺧﺘﻴﺎر ادارو‪ ،‬ﺣﻴﺪرآﺑﺎد‪.‬‬ ‫‪.11‬‬