Univerzitet u Sarajevu

Akademija scenskih umjetnosti Sarajevo

Odsjek za glumu

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA ELEMENTI FILMA II

TEMA: LARS VON TRIR- DOGVIL : CIVILIZACIJA U MALOM

Profesor: van. prof. mr.Faruk Lončarević

Asistent: ass. mr. Tina Šmalcelj

Student: Zoran Dragićević

Sarajevo, 2020.
 1. Uvod

Film DOGVIL ( 2003) dio je nezavršene „Američkre trilogije“ Larsa Von Trira uz film
Manderlej, i nikada završeni Vašington. Iako je ovaj prvijenac trilogije osmišljen kao
parabola o nastanku Amerike, ovo je zapravo film o nastanku cijele kapitalističke ideologije
zasnovane na robovlasništvu. Međutim, ovo nije prča o američkom društvu per se- ovo je
priča o tekovinama civilizacije u malom, priča koja govori o životu u društvu kao takvom,
kroz priču o veoma specifičnim ljudima u malom mjestu i njihovim odnosima. Pitanje da li je
civilizacija takva kakva je jer su ljudi takvi kakvi su, ili je ona oblikovala ljude, pitanje je koje
ostaje neodgovoreno, jer kod Trira ništa nije crno i bijelo. I dok se Dogvil može tumačiti kao
univerzalna priča o iskonskom ljudskom zlu, takođe je priča koja veoma uvjerljivo objašnjava
kako do zla dolazi. Trir kao jedan od najvećih pesimista filmske umjetnosti generalno, ne
ostavlja puno prostora svojim junacima. Niko se niće pokazati kao nevin i neiskvaren, ali na
samom kraju Trir nas pita da li je to ikome uopšte potrebno kad postoje jednostavnija sredstva
za zadovoljenje pravde, kao što je veoma brutalna, ali sasvim jednostavna- osveta. Što se tiče
Dogvila, režiser zaključuje, jedini koji zaslužuje milost je pas. A u ljudskom rodu, nema
mjesta za oproštaj, a i zašto bi, primoran je da se pita gledalac- kad je već čovjek čovjeku vuk,
zar i ne treba da se ponaša u skladu sa time? Grejsin otac, gangster govori u poslednjoj sceni:
„ako mu oprostiš sve, ponižavaš svoga sapatnika- čovjeka. Ako odbiješ da ga smatraš
odgovornim i umjesto toga mu pripisuješ dobronamjernost koju ni sama nemaš- to je
arogancija.“

Procesom stvaranja ovog filma, Trir otvara pitanje kako smo stigli ovdje gdje jesmo. Amerika
kao zemlja koja je glavni predstavnik kapitilističkog sistema simbol je za pravac kojim cijeli
svijet ide, a kapitalistički sistem, nije samo sistem pohlepe i potražnje moći, već prije svega
robovlasnički sistem, gdje će neko debelo da plati. Ili će možda ipak svi da plate?

2. Fabula i likovi

Pojavom lijepa i nježna Grejs (milost) dolazi u napušteni gradić Dogvil, bježeći od gangstera.
Tom, lokalni intelektualac i pisac u pokušaju, privučen i njenom ljepotom, a i činjenicom da
grad nikad nema posjetilaca, nalazi da je Grejs idealan „događaj“ za ustajali, monotoni život
zajednice i put koji će ih uzdići iz njihovih učmalih života i „proširiti“ ih kao moralna bića.
Zato on ubjeđuje stanovike da prihvate Grejs i tako joj pomognu u skrivanju od zla koje joj
prijeti od gangstera, a zauzvrat ona će pokazati svoju dobru volju da se uklopi time što će
pomagati svakoj kući u poslovima. Na početku sumnjičavi i uplašeni građani prihvataju da joj
daju šansu, što se uspostavlja kao veoma lijep susret i za Grejs i za svakog građanina. Od
nepovjerenja, stanovici počinju da razvijaju interesovanje i druželjubivost. Oni su nam u datoj
okolnosti prikazani kao veoma dopadljivi i simpatični- njihovo nepovjerenje, a zatim
druželjubivost nalikuju dječjem, kao i njihovo postepeno otvaranje. U ovom djelu, prikazana
je najljepša strana njihove ljudskosti- sposobnost za uzajamno otvaranje i bliskost. Grejs
takođe uživa u datoj ulozi. Ona je poput dobre vile koje zna kako da se postavi prema
svakome i kako da izvuče ono najbolje iz njih. Ona vjeruje da radi dobro i čini svijet boljim
mjestom svojim postupcima, te se s toga osjeća ispunjenom. Iako smo poput likova u filmu,
kao gledaoci zavedeni njome, ne možemo da se ne zapitamo nije li ovo upravo zametak te
arogancije o kojoj će kasnije pričati otac. Jer, mada stanvnici Dogvila ne znaju to, Grejs je
moćnija od njih i ona je samo i za tu poziciju znala do dolaska u gradić. Mještani to ne znaju-
Ona je za njih potencijalna žrtva gangstera i osoba koju doživljavaju ugroženijom od sebe,
čim traži pomoć od njih, stanovnika jednog takvog mjesta. U ovom dijelu filma, stanovnici
odbijaju Grejsinu pomoć, a i zaista je vide kao nepotrebnu, te ona uglavnom radi
„simbolične“ stvari. Do kraja filma, ona postaje njihov potpuni rob, o čijoj sudbini
nemilosrdno odlučuju. „ Nikol Kidman, sa svojim anđeoskim licem, plavom kosom i čistim,
1
prodirujućim očima, postaje simbolično žtrveno jagnje kapitalizma.“ U svijetu ovakvom
kakvim ga znamo, izgleda ne može se dobiti nešto ni za šta. Na početku se čini da je Grejs
upravo to uspijela da dobije. Idiličan odnos između nje i stanovnika, koji njoj maltene čine
uslugu time što joj dozvoljavaju da nešto uradi za njih, je upravo to- ideal, koji ne može da
potraje. U tom smislu, ovaj film je parabola o odnosima među ljudima- bezuslovna milost i
dobrota ne postoje, treba ih platiti. A i kad su plaćene, ljudima čini se više priliče neki niži
porivi od toga da budi dobri jedni prema drugima. Grejs je vrlo svijesna da ona na neki način
treba da „plati“ svoj dolazak. Simboli fer isplate i kupovine svoga mjesta u društvu postaju za
nju porcelanske lutkice iz jedine prodavnice u mjestu. Njen status upravo će biti potpuno
opozvan kada Vera nemilosrdno polomi te figurice. U ovoj sceni, Vera, izazvana saznanjem
da je Čak imao seksualne odnose sa Grejs, bez preispitivanja prirode tih odnosa, odlučna je da
kazni Grejs. Dok je Liz i Marta čvrsto drže za ruke, Vera joj nudi mogućnost- ako uspije da

1
Bonassia, Matia. Dogville: Meaning and Analysis of Lars Von Trier’s Masterpiece. Auralcare.com.
https://auralcrave.com/en/2019/01/15/dogville-meaning-and-analysis-of-lars-von-triers-
masterpiece/ posjet 25. avgust 2020.
ne zaplače kad joj slomi prve dvije figurice, neće razbiti ostale. Međutim, ako zaplače,
slomiće ih sve. Ovo je igra mučenja i igra pokazivanja nadmoći. Liz i Marta je mirno i čvrsto
drže za ruke, potvrđujući da treba da bude kažnjena. One predstavljaju i javno mnjenje. Nije
samo Vera ta koja je ljuta- ljut je cio grad, i Grejsin položaj je, od trenutka, sve gori i gori.

Iako iznenađujući, obrt u tretmanu Grejs od strane stanovnika nije nešto što ne dolazi iz
njihovih likova. Na početku nam je jasno da je to jedna letargična sredina, a likovi su različite
vrste očajnika : agresivni radnik Čak, njegova bolećiva žena, lokalni vozač Ben koji je
pijanica i redovni posjetitelj prostitutki, slijepi Mekkej koji ne izlazi iz kuće jer ne želi da
prizna da je slijep (mada to svi znaju), sarkastična i na jeziku okrutna Liz. Oni su podozrivi,
sumnjičavi ljudi i na početku nam izgleda kao da je ovo film ispitivanja povjerenja. Kada se
oni otvore za Grejs, mi smo kao gledaoci zadovoljni- eksperiment je uspio! Oni, izgleda mogu
biti dobri ljudi koji održavaju harmonične odnose. Čini se da sva opasnost koja prijeti, dolazi
od spolja, od misteriozne Grejsine prošlosti i gangstera, koje niko više ne pominje.

Čak je i Tom prikazan kao lik vrijedan podsmijeha. Njegove mane, kao nekog ko je glavni
sporedni lik, i uslovno rečeno heroj, pozitivac, stalno nam se iznova predočavaju,
podsjećajući nas na njegove poprilično ljudske, ali jednog heroja ne baš vrijedne osobine.
Prije svega on je arogantan- i stalo mu je da u zajednici očuva svoj status intelektualca,
odnosno poziciju moći. Obzirom da jedini nije radnik, on je taj koji se bavi politikom, on je
vođa zajednice, i ta uloga će se kasnije uspostaviti važnija za njega, nego što možemo
predpostaviti. On se zabavlja smišljanjem taktika da Grejs osvoji stanovnike, pa čak i kad
ostane samo jedan koji nije zadovoljan njenim prisustvom- Čak. On je voljan da smisli taktiku
mamljenja, i govori o „trojanskom konju“ kojeg mu treba postaviti, što zbunjuje Grejs, koja
opet, možda vođena sopstvenom arogancijom koju izdaje za plemenitost insistira da Čak ima
pravo na sopstveno mišljenje. Mada naizgled, dijametralno suprotni, nisu li možda Grejs i
Tom sličniji nego što se čini? Kada se jednom nađe u poziciji moći, Grejs postpupa brutalnije
i hladnokrvije nego hiperintelektualni Tom toliko udaljen od svojih emocija.

Tomov hiperintelektualni i logički pristup životu dijametralno je suprotan onome od Grejs,

zbog čega se on i zaljubljuje u nju. Njegov pokušaj objelodanjivanja te ljubavi takođe je
veoma komičan- on mučno filozofira o toj „čudnoj pojavi“ – zaljubljivanju i pokazuje se
nevješt kada je u pitanju ljubavna komunikacija. Iako na početku njegove inteligentne ideje
pomažu Grejs, on je osoba bez stvarne ljudske topline. Njegovo poznavanje ideaja i koncepata
pokazuje se potpuno nepotrebno u međuljudskim odnosima. Ljudska širina i moral o kojima
toliko propovijeda stanovnicima uspostavljaju se kao potpuno strane katergorije za njega,
apstraktne ideje kojima je valjalo ubijati vrijeme. Na djelu, pokazuje se nemoralan kao i svi
ostali stanovnici. On nije voljan da odustane od svoje uloge po bilo koju cijenu, pa čak ni po
cijenu ljubavi sa Grejs. Kada ne otrkiva stanovnicima da je ukrao pare za Grejs, već im govori
da ih je ukrala ona- pokazuje se njegovo krajnje licemjerje. On pokušava da balansira između
stanovnika i Grejs, ubjeđujući je da je njen položaj robinje najbolji za nju u datim
okolnostima. Zapravo, uspostavlja se da i Tom čeka svoju nagradu- kada Grejs pokaže
nezainteresovanost za seksualne odnose sa njim Tom odlučuje da pozove gangstere. Njegova
sujeta ne može da podnese to poslednje odbijanje. Takođe on ne može da podnose da bude
kao ostali stanovnici, koji bezdušno siluju Grejs. Sa ovog aspekta, ispituje se i priroda ljubavi.
Da li ljubav može da bude bezuslovna, ili i za nju mora da se plati?

Da li je ljudskom rodu imantetna potreba da porobljava druge, da bude iznad njih? Čak i
Grejs, koja ima niže kriterijume za stanovnike nego za sebe i sprmna je da oprosti, čak
opravda, svaku njhovu manu, uzdiže upravo time sebe iznad njih, a da toga nije ni svjesna.
Igre moći prikazane su i kroz isprepletenost seksualnosti i moći. Čak su i djeca svjesna ove
veze što vidimo još u sceni u kojoj Grejs čuva Džejsona, dječaka u predpubertetu, koji kasnije
zahtijeva od nje da ga istuče, što mu očigledno donosi seksualno uzbuđenje. Džejson je
podmuklo dijete, sklono psihološkim „igricama“ sa Grejs. On je prvi stanovnik Dogvila, kod
kojeg se vidi želja za nadmoći i porobljavanjem Grejs. Zapravo, on je samo daleko iskreniji u
toj namjeri od odraslih, i prilikom prvog susreta joj govori da „ako želi da joj njegova majka
pomogne, samo treba da bude dobra prema njemu.“ Kasnije, on je ucjenjuje: ili će ga istući i
kazniti, ili će on reći majci da je ona to uradila. Pored toga, on prijeti da će povrijediti brata
koji je još beba, i reći majci da je to njena krivica. Grejs ga, iznervirana udari blago po
zadnjici, ali on zahtijeva jače udarce. Nakon toga, ona je vidno uznemirena, dok je Džejson,
naizgled naivno pita, „treba li da osjeća stid i da stoji u ćošku.“

Interesantan je duh zajedništva Dogvila naspram Grejs. Upravo ovaj duh, zajednica i grad
sam, glavni su anatagonisti. Oni su ujedinjeni prvo u svojoj podozrivosti, zatim pozitivnim
osjećanjima prema Grejs, do osjećanja bijesa, nadmoći i želje za iskaljivanjem nad njom. U
tom smislu oni pokazuju da društvo i zajedništvo zapravo savršeno funkcionišu. Zajednica
štiti svoje interese, čak i kad su oni naopaki i nemoralni. Tako žene štite i pravdaju svoje
muževe, kažnjavajući Grejs jer ih je zavela, iako je i njima samima jasno da je Grejs silovana.
Dakle zajednica je zlo, ali za druge, za autsajdere. To nam se potvrđuje povratkom gangstera,
koji su voljni da štite Grejs i daju joj počasni status, ali jasno je da stvari kojima se bave
oštećuju mnoge. Nakon razgovora sa ocem, nešto se mijenja kod Grejs. Ona konačno želi
osvetu. Trir poručuje, da je teško odoljeti zasluženoj osveti, bez obzira na ideološke principe.
Tako je Grejs sposobna za krajnje brutalnan čin osvete, iako možda opravdava svoju potrebu
za osevetom, time što govori da će „svijet biti bolje mjesto bez Dogvila.“ Ona poručuje
gangsterima, da natjeraju Veru da gleda kako joj ubijaju djecu, i da joj obećaju da neće ubiti
ostale, ako na prva dva ubistva ne pusti suzu. Ovim nam se pokazuje koliko poniženje boli i
koliko Grejs želi da kazni stanovnike za poniženja koja je trpjela. Nije joj dovoljno da ih
jednostavno smakne sa lica zemlje. Iz istog razloga, sama ubija Toma. Tako se i ovog puta
Trir pokazuje kao režiser brutalnih istina- on uzima ono najljudskije u čovjeku i pokazuje
cijelu mračnu istinu njegovog bića.

3. Stil i koncept

„Tu se samo nalazi crni pod, traje tri sata, ništa se nedesi, ishod je grozan. Niko ne sme da
kaže da nije bio upozoren“ ( Lars Von Trir o Dogvilu) 2

Stilski, Dogvil je veoma specifičan film. Zbog minimalizma, samo-objašnjavanja i čak

političke poruke, film inkorporia neke od osnova Brehtovog političkog teatra. Film počinje
totalom snimanom gornjim rakursom i vidimo mizanscen- gradić Dogvil, predstavljen crnom
scenom na kojoj su kredom obilježeni prostori različitih mjesta u gradu, praveći tako veoma
jednostavnu mapu. Scenogragfija je krajnje minimalna i svodi se na ono što je isključivo
neophodno. Ovakvim, naglašeno pozorišnim mizanscenom, Trir kreira kod gledaoca svijest o
gledanju filma, o nerealnosti onog što gledamo. Ovaj Brehtovski efekat opojmljivanja onog
što je na sceni, doveden je do maksimuma u ovom „pozorišnom filmu“. Umjesto četvrtog,
otovrenog zida crne kutije- pozornice, stoji ekran. Upečatljiva karakteristika je i ton
sveznajućeg pripovjedača, koji nas tradicionalnim pripovijedanjem uvodi u svako od devet
poglavlja. I pored toga, svako poglavlje je naslovljeno onim što će se u njemu desiti, čime se
dodatno pojačava samoreferentnost djela. Dakle, upotrebom filmskih, književnih i pozorišnih
sredstava Trir stvara djelo , koje neprestalno opominje gledaoca da je samo to- umjetničko
djelo, što stvara Brehtovski otklon od poistovjećivanja sa onim što gledamo, i mogućnost
intelektualne obrade same ideje. Kamera i montaža su takođe urađene specifičnim stilom,

2
Jevtić, Ivan. Pornografija duše, Vreme, 31. mart 2004
koji ciljano djeluje diletantski, doprinoseći sveukupnom utisku „gledanja filma“, a ne
stvarnog života. Tako je skoro cijeli film snimljen slobodnom kamerom, koja vidno
podrhtava i slobodno „šeta“ od lica do lica glumca, približavajući se, i udaljavajući, gotovo
proizvoljno.

Montaža je nelinearna, uz upotrebu mnogobrojnih skokovitih rezova, što naročito doprinosi

svijesti o gledanju filma. Tako u sceni gdje Tom izjavljuje ljubav Grejs, dok je ona umorna i
pospana nakon svog prvog zaista napornog radnog dana, Grejs čas leži, čas sjedi, nekad je sa
glavom na Tomovom krilu, a u sledećem trenutku su joj noge u njegovom krilu, a da ne
vidimo kako se ta promjena dešava. Stvara se utisak da je snimljeno nekoliko prilično sličnih
scena, ili jedna veoma dugačka, a onda su djelovi u montaži iskombinovani, bez fokusa na
linearnost. Dijalog se odigrava u sličnom maniru. U istoj sceni Grejs i Tom razgovaraju o
svom odnosu, ali nismo sigurni da li gledamo cijelokupan dijalog ili samo njegove isparčane
djelove. Trir radije „markira“ dešavanje nego što ga detaljno prikazuje, držeći nas na distanci,
opominjući nas da se ne prepuštamo, već, prije, zauzmemo stav o onome što se dešava.
Međutim, ono što se snažno ističe jeste veoma realistična gluma, jakog emocionalnog naboja.
Ova gluma je tipično pozorišna, ali poigravanje sa filmskim kadrom proizvodi veoam jasnu
emociju. Tako su nam Tomovi seksualni motivi, i njegovo razočaranje kad ga Grejs odbija
veoma jasni. Trir sjecira njegove izraze lica, kombinujući krupne kadrove i detalje. Gledaocu
je jasno da je on razočaran, iako to ne pokazuje Grejs. Zahvaljujući ovom namjernom
predočavanju, maltene „crtanju“ za gledaoca, stvara se veoma jak efekat jasnoće onog što se
ne kuminicira, što dolazi isključivo iz dubinske psihologije lika. Tako, kada Grejs odbije
Toma, govoreći mu da „imaju cijeli život pred sobom“, Tom odgovara da će „čežnja samo
dodatno uljepšati stvari“, zbog predočavanje njegovih izraza lica, potpuno nam je jasno da
Tom sumnja u ono što govori. Zapravo, u ovoj sceni nam se prilično jasno nagovještava da će
razlog definitivne Tomove odluke u vezi sa Grejs, biti duboko povezan sa neostvarenim
seksualnim motivom.

U svakom trenutku imamo pregled scene, i atmosferu blizine drugih stanovnika i kuća, a ne
samo onih koje u datom trenutku gledamo, čime je voajerska pozicija dovedene do
maksimuma. Zajednica malih gradova je tradicionalno intrigantna zajednica, iza čije se
površine krije svašta. Trir, u tom smislu, ruši površinu, i gledalac je odmah u prvoj sceni
doveden u samu suštinu grada. Ovim rušenjem granica, brišu se ne samo granice između
samih stanovnika, koji su do kraja filma vođeni jednoobraznim duhom mjesta, i pomamnim
strastima, prije nego bilo kakvom individualnošću, već ukazuje na brisanje granica između
„pristojnosti i pritvornosti, humanosti i koristi, dobročinstva i iskorištavanja, ponude i ucjene,
pomoći i manipulacije.“ 3

Analizom scene u kojoj je Grejs po prvi put silovana, prikazaćemo filmske elemente i opisati
cjelokupan stil. Uvod u scenu počinje u kada se Čak dolazi kući ranije nego inače što ukazuje
da se desilo nešto neuobičajno. Dramaturški, Grejs je već u psihološki iziritiranom stanju,
obzirom da ju je desetogodišnji Džejson upravo primorao da ga kazni, udaranjam, što ga
očigledno seksualno uzbuđuje. Sveznajući pripovjedač nas odmah upučuje u situaciju,
nadjačavajući zvukove na sceni, objašnjavajući da je u gradić ponovo došla policija. Kamere
se udaljava od Grejs i Čaka, prikazujući cijelu scenu, i sve stanovnike grada, kao i policijska
kola. Kao i u ostalim scenama, za vrijeme dijaloga između likova, vidimo u pozadini druge
stanovnike grada u svojim „kućama“ ili na ulici. Čak pokušava da ucijeni Grejs, i da je natjera
da ga „poštuje“, ali i kad to ne funkcioniše, on je siluje. U trenutku kada joj se približi, i počne
da je dodiruje, kamera se udaljava i prikazuje Toma, koji usamljen šeta, i „razmišlja“, čime
reditelj naglašava njegovu suštinsku nesposobnost da zaštiti Grejs.Kada počne sam čin
seksualnog odnosa, zvuk biva prigušen, i prikazuju nam se kadrovi ostalih likova u svojim
prostorima, kao i policijska kola. Svi su očigledno fokusirani na ponovni dolazak policije i
potjernicu za Grejs. Vidimo da su zabrinuti za svoju bezbjednost, ali u svakoj od ovih
kadrova, negdje u pozadini vidi se čin silovanja, što zapravo govori o Grejsinoj položaju
žrtve, a položaju grada, kao zlotvora. Ovo je veoma snažan nagovještaj odvijanja dalje radnje.
Cijela ova scena snimljena je kamerom iz ruke, veoma slobodnim stilom. Međutim kraj scene,
snimljen je statičnom kamerom, koristeći tipično filmske elemente. Grejs leži na podu, i kadar
se udaljava dok ne dođe do ptičje perspektive, postepeno prikazujući cijelu scenu, odnosno
gradić. Ovo je praćeno filmskom muzikom i glasom sveznajućeg pripovjedača.

Muziku Trir koristi samo na vrlo specifičnim mjestima u filmu- obično kada preuzima
statičnu kameru koja snima iz ptičje perspektive, na kraju ili početku poglavlja. U scenama
slobodne kamere, zvuk je sasvim pozorišni, i odgovara onome što se dešava i kaže na sceni.
Jedini zvuci koji su „dodati“ su oni koji nedostaju zbog nedostatka elemenata u samoj
scneografiji. Tako je svako otvaranje vrata označeno zvukom otvaranja, i imitacijom pokreta
otvaranja na mjestu gdje su predpostavljena vrata. Pas je naznačen crtežom i čuje se njegovo
lajanje, u poslednjoj sceni gdje samo on ostaje živ.

3
Skaramuš. Dogvil, Lars Fon Trir, Pulse.rs https://pulse.rs/dogvil-%E2%80%93-lars-fon-trir/ posjet 24.
avgust 2020.
Pored već navedenih elementa i kombinacije različitih umjetničkih izraza, možemo reći da je
Trirov stil na neki način dokumentaristički. Sveznajući pripovijedač u kadrovi snimljeni
statičnom kamerom kao da su poveznica sa našim svijetom i objašnjavaju šta gledamo, uvode
nas u jedan veoma specifičan svijet, o kojem nam se ne daje nikakovo objektivno mišljenje.
Ove scene pozivaju ne samo na dokumentarne filmove, već nalikuju i rijalitiju. Kamera kao
da ispituje, propituje šta se to krije na ovom mjestu. Skokoviti rez takođe doprinosi utisku
gledanja dokumentarca- kao da je ono što gledamo nešto što se neprekidno dešava, pa nije
tako ni važno uhvatiti svaki detalj, koliko samu suštinu. Tako se gledalac dovodi u
istraživačku poziciju, nekoga ko posmatra dokumentarac o ponašanju neke čudne životinjske
vrste, prije nego ljudi poput njega samog. Tom igrom, Trir nas tjera da prispitamo sami sebe.
Vidjevši tako isjecirane likove, ne možemo lako ni da ih osudimo, ni da ih opravdamo, već
smo primorani da preispitujemo svoju sopstvenu prirodu.

4. Zaključak

Ovo jeste priča na dvije razine- o društvu, ali i o čovjeku. Čovjek se u ovom filmu zaista
pokazuje kao političko, tj. društveno biće- biće zajednice, koje je toliko neodvojivo od nje, da
nije sposobni da se uzdigne iznad pravila po kojima ona funkcioniše. Ali nije li to upravo ono
što ga čini čovjekom, upravo ono što određuje njegovo individualno. Ti zakoni, čine se
neumoljivi poput bilo kog fizičkog zakona, a pokušaj zaobilaženja tih zakona- apsurdan je- u
najboljem slučaju to je arogancija, u najgorem- nehumano postupanje. Jer osveta je po Triru
zaista human čin. I mi kao gledaoci, ne želimo ništa drugo do dobru smišljenu, sočnu osvetu,
kao savršeno logičan nastavak dešavanja. Upravo ogoljenost sredstava koje reditelj koristi,
čine da dođemo do možda brutalne, ali ogoljene – istine. . Dakle, ako je ponašanje likova
problematično, to je stoga što je zajednica tako ustrojena, a ustrojena je po pravilima moći.
Seksualna eksploatacija kao glavni oblik ropstva, mučenja i naplate Grejs, poziva na svu
seksualnu eksploataciju cjelokupnog ženskog roda u ovoj „muškoj“ civilizaciji.

Dogvil navodi gledaoca da preispita sve svoje odnose, i zapita se o svojim stvarnim porivima,
koji su glavni vodiči bića, za razliku od marla kojim pokušavamo svjesno da se vodimo. Svaki
odnos između dva ljudska bića je, bez obzira na prirodu odnosa, i odnos moći, i upravo je ta
komponenta ona koja najviše diktira sam odnos. Gotovo da ne postoji civilizacija koja nije
imala neku vrstu hijerarhije i moći. Savremena zapadna civilizacija koja počiva na načelima
kapitalizma apsolutno počiva na istim tim principima koji su odvajkada vladali
čovječanstvom. Međutim problem je čini se, što se u savremenom društvu pravimo slijepi.
Možda je robovlasništvo na papiru ukinuto, ali zato je duhovno i duševno robovlasništvo na
vrhuncu svoje moći. Mi smo svi eksploatisani robovi, ali smo i sami eksploatatori, poručuje
nam Trir.