ARALIN 6 - PAGSULAT SA LARANGAN NG HUMANIDADES: PAGBUO NG
LAKBAY-SANAYSAY epekto, at lohika ng may-akda.
HUMANIDADES
 Pag-unawa sa Tao at sa Mundo
 Ang layon ng Humanidades ay ang gawin tayong tunay na tao sa
pinakamataas na kahulugan nito. - J. Irwin Miller
 Sana’y mapagtanto natin na ang edukasyon at ang Humanidades ay
dapat pahalagahan sa pagpapaunlad ng ating mgs isipan at ng
lipunan sa kalahatan, at di lamang para magkaroon ng karera sa
hinaharap - Newton Lee
 Hindi kung ano ang gagawin ng tao, kundi kung paano maging tao.
REAKSIYON SA ISKOLASTISISMO
 Ang larangan ng Humanidades ay umusbong bilang reaksiyon sa
iskolastisismo sa panahon ng mga Griyego at Romano kung saan
inihahanda ang tao na maging doktor, abogado, at sa mga kursong
praktikal, propesyonal, at siyentipiko
 Ang larangan ng Humanidades ay higit na nauna kaysa sa Agham
Panlipunan.
 Sa panahon ng Renasimyento o Renaissance, dumami ang mga
iskolastiko, iskolar, at alagad ng sining.
 Ilan sa mga kilalang mga humanista sina Pope Pius II, Giovanni
Boccaccio, Niccolo Machiavelli ng Italya, Thomas Moore ng
Britaniya, George Buchanan ng Scotland at iba pa.
Petrarch - Ama ng Humanismo
Erasmus - Prinsipe ng Humanismo
METODOLOHIYA AT ESTRATEHIYA
 Gumagamit ng lapit na analitikal, kritikal, at ispekulatibo ang
Humaniades.
Analitikal na lapit - ang ginagamit sa pag-oorganisa ng mga impormasyon
sa mga kategorya, bahagi, grupo, uri, at mga pag-uugnay ng mga ito sa
isa’t isa.
Kritikal na lapit - ginagawan ng interpretasyon, argumento, ebalwasyon,
at pagbibigay ng sariling opiniyon sa ideya.
Ispeklutibong lapit - pagkilala ng mga senaryo, mga estratehiya o
pamamaraan ng pagsusuri, pag-iisip at pagsulat.
a. Deskripsiyon o Paglalarawan
b. Paglilista
c. Sanhi at Bunga
d. Pagkokompara
e. Epekto
PAGSULAT SA HUMANIDADES / MGA ANYO NG SULATIN
A. Impormasyonal – paktuwal na impormasyon bilang backgtound gaya
ng talambuhay o maikling bionote tungkol sa may-akda o libro sa pabalat,
artikulo sa kasaysayan ng mga bagay, at iba pa.
 Paglalarawan – nagbibigay ito ng detalye, mga imahe na
dinedetalye sa isispan ng mambabasa, sinasabayan ng kritikal na
pagsusuri na karaniwan ay isinasagawa sa mga akdang
pampanitikan gaya ng kritisimo, tula, kuwento, nobela, at iba pa.
 Proseso - ninubuo ito ng paliwanag kaugnay ng teknik, paano
isinagawa, at ang naging resulta na kadalasa’y ginagawa sa sining
at musika.
B. Imahinatibo - binubuo ng malikhaing akda gaya ng piksyon (nobela,
dula, maikling kwento) sa larangan ng panitikan at pagsusuri dito.
 Ang apela ay sa imahinasyon at emosyon; sinusuri ayon sa estilo,
 Sa pagsusuri ay kailngan ang analitikal at kritikal na ebalwasyon ng
katangian, kahulugan at kabuluhan ng akda at mga elemento nito:
tauhan, aksiyon, tagpuan, banghay, tema, wika
C. Pangungumbinse - pangganyak upang mapaniwala o di-mapaniwala
ang bumabasa, nakikinig at nanonood sa teksto o akda.
 Subhetibo kaya't mahalagang ang opinyon ay kaakibat sa
ebidensiya at kayuwiran o argumento.
 Makikita sa kritisismo o rebyu ng libro, pelikula, dula, sining,
musika, at iba pa.
BUOD NG ARALING 6
 Ang Humanidades ay nagbibigay ng kasnayan sa masining na
paggamit ng wika, ng karanasan sa pagtatasa ng opinyon ng ibang
tao, ng kakayahang suriin hindi lamang ang mensahe ng akda kundi
ang nakapailalim nitong kahulugan, at hindi lang kung ano ang
sinasabi kundi bakit ito sinasabi.
 Tunay na ang larangan ng Humanidades ay isang karunungang
mag-aambag sa ikakayaman ng kaisipan at kasanayan anuman ang
iyong piniling karera.
ARALIN 7- PAGSULAT SA LARANGAN NG AGHAM PANLIPUNAN:
PAGKIKRITIK
 Ang pundamental na konsepto ng Agham Panlipunan ay
KAPANGYARIHAN na pareho ng esensiya ng ENERHIYA na
pundamental na konsepto ng Pisika. - Bertrand Russel
 Ang Agham Panlipunan ay nagbibigay ng pangakong kalagayan ng
tao; ang buhay natin ay lubhang mapauunlad ng mas malalim na
pag-unawa sa indibidwal at sa kolektibong asal at kilos. - Nicholas
A. Christakis
 Kilala sa larangan ng Agham Panlipunan sina Diderot, Rousseau,
Francis Bacon, Rene Descartes, John Locke, David Hume, Isaac
Newton, Benjamin Franklin, Thomas Jefferson, gayundin sina Karl
Marx, Max Weber, Emilie Durkheim, at marami pang iba.
 Ang Agham Panlipunan ay isang larangang akademiko na
pumapaksa sa tao - kalikasan, mga gawain at pamumuhay nito,
kasama ang mga implikasyon at bunga ng mga pagkilos nito bilang
miyembro ng lipunan.
 Tumatalakay sa mga sinaunang kaugalian at sa katangian ng tao
bilang nilalang at indibidwal
HUMANIDADES VS. AGHAM PANLIPUNAN
Humanidades
 Tao at kultura ang sakop ng pag-aaral at paksa.
 Ispekulatibo, analitikal, kritikal at deskriptibo ang lapit.
 Gumagamit ng sarbey, obserbasyon, pananaliksik at mga datos na
sekondaryo
Agham Panlipunan
 Tao at kultura ang sakop ng pag-aaral at paksa.
 Ttinuturing na isang uri ng siyensiya o agham,
 Lapit-siyentipiko, Dayakroniko (historikal) at sinkroniko
(deskriptibo) ang pagsusuri o metodolohiya
 Nagsimula sa kanlurang pilosopiya noong ika-18 hanggang ika-19
na siglo.
 Itinuturing na moral na pilosopiya ng panahon.
 Malaki ang naging impluwensiya ng Rebolusyong Pranses at
Rebolusyong Industriyal sa pagkakabuo ng larangan nito.
MGA DISIPLINA SA LARANGAN NG AGHAM PANLIPUNAN
 Sosyolohiya - pagaaral ng kilos at gawa ng mga tao sa lipunan, ang
mga pinagmulan, pag-unlad at pagkabuo ng mga samahan at
institusyong panlipunan upang makabuo ng mga kaalaman tungkol
sa kaayusan at pagbabago sa lipunan. Gumagamit ito ng emperikal
na obserbasyon, kuwalitatibo, at kuwantitatibong metodo.
 Sikolohiya - pagaaral ng kilos, pag-iisip at gawi ng tao. Gumagamit
din ito ng emperikal na oberbasyon.
 Lingguwistika - pag-aaral ng wika bilang sistema kaugnay ng
kalikasan, anyo, estruktura at baryasyon nito. Bahagi ng pag-aaral
ang ponetika, ponolohiya, morpolohiya, sintaks at gramatika.
Deskriptibo o pagpapaliwanag sa katangian ng wika ang ginagamit
lapit na sa pag-aaral ng katangian ng wika, gayundin ng historikal
na lapit o pinagdaanang pagbabago ng wika.
 Antropolohiya - pag-aaral ng mga tao sa iba't ibang panahong ng
pag-iral upang maunawaan ang kompleksidad ng mga kultura at
gumagamit ng participant-observation o ekspiryensiyal na
imersyon sa pananaliksik.
 Kasaysayan - pag-aaral ng nakaraan o pinagdaanang pag-iral ng
mga grupo, komunidad, lipunan at ng mga pangyayari upang
maiugnay ito sa kasalukuyan, ginagamit ang lapit-naratibo upang
mailahad ang mga pangyayaring ito.
 Heograpiya - pag-aaral sa mga lipunang sakop ng mundo upang
maunawaan ang masalimuot na mga bagay kaugnay ng katangian,
kalikasan at pagbabago rito kasama na ang epekto nito sa tao,
metodong kuwantitatibo at kuwalitatibo ang ginagamit sa mga
pananaliksik dito.
 Agham Pampolitika - pag-aaral sa bansa, gobyerno, politika at mga
patakaran, proseso at sistema ng mga gobyerno, gayundin ang
kilos-politikal ng mga institusyon, gumagamit ito ng analisis at
empirikal na pag-aaral.
 Ekonomiks - pag-aaral sa mga gawaing kaugnay ng mga proseso ng
produksyon, distribusyon at paggamit ng mga serbisyo at produkto
sa ekonomiya ng isang bansa. Pinaniniwalaang ang mga kalagayang
pang-ekonomiya ng isang bansa ay may epekto sa krimen,
edukasyon, pamilya, batas, relihiyon, kaguluhan at mga
institusyong panlipunan, empirikal na imbestigasyon ang lapit sa
pag-aaral dito.
 Area Studies - interdisiplinaryong pag-aaral, kaugnay ng isang
bansa, rehiyon, at heyograpikong lugar, kuwalitatibo, kuwalitatibo,
at empirikal na obserbasyon at imbestigasyon ang lapit sa
pananaliksik dito.
 Arkeolohiya - pag-aaral ng mga relikya, labi, artifact at monument
kaugnay ng nakaraang pamumuhay at gawain ng tao.
 Relihiyon - pag-aaral ng organisadong koleksiyon ng mga
paniniwala, sistemang kultural at mga pananaw sa mundo kaugnay
ng sangkatauhan at sangkamunduhan (uniberdo) bilang nilikha ng
isang superyor at superhuman na kaayusan.
PAGSULAT SA AGHAM PANLIPUNAN
 Ito ay simple, impersonal, direkta, tiyak na tinutukoy,
argumentatibo, nanghihikayat at naglalahad.
 Di-piksyon ang anyo ng mga sulatin sa larangang ito na madalas ay
mahaba dahil sa presentasyon ng mga ebidensya ngunit sapat
upang mapangatuwiranan ang katuwiran o tesis.
MGA ANYO NG SULATIN
 Karaniwang mga sulatin nito ang report, sanaysay, papel ng
pananaliksik, abstrak, artikulo, rebyu ng libro o artikulo,
niyograpiya, balita, editorial, talumpati, adbertisment, proposal sa
pananaliksik, komersiyal sa telebisyon, testimonyal at iba pa.
ARALIN 8 - PAGSULAT SA LARANGAN NG SIYENSA AT TEKNOLOHIYA:
PAGBUO NG PANANALIKSIK
Siyensiya/Agham (tawag ng mga Pilipino) - galing sa salitang latin na
scientia, ibig sabihin ay karunungan
Likas na Siyensiya ( Natural Science) - ang larangang nagtutuon sa pag-
aaral ng mga penomenang liksa sa mundo.
Likas na Penomenon - dala ng kalikasan na umiiral nang walang
interbensiyon ng tao.
Siyensiyang Panlipunan - lipunan ng mga tao, umiiral dulot ng
interbensyon at interaksyon ng mga tao sa lipunan.
Tao - ang nakikinabang, gumaganap, at nabubuhay sa mga elemento ng
kalikasan, at tao rin ang bumubo sa lipunan.
Karl Marx - ayon sa kanya ay darating ang panahaon na magiging bahagi
ng siyensiyang pantao ang likas na siyensiya at ang siyensiyang pantao ay
magiging bahagi ng likas na siyensiya.
Teknolohiya - ay kaakibat ng siyensiya. Ito ang praktikal na aplikasyon ng
mga impormasyon at teoryang pansiyensiya.Galing ang salitang
teknolohiya sa salitang Griyego na teknologia na pinagsamang techne
(sining) at logos (salita), ibig sabihin ay sistematikong paggamit ng
sining, binuong bagay o teknik.
Layunin ng Siyensiya - maparami at mapalawak ang datos upang
makapagbuo ng teorya. Pag-alam o pag-intindi ang tinutumbok.
Layunin ng Teknolohiya - gumagamit sa mga datos at teoryang upang
makabuo ng produkto. Pag-alam o pag-intindi ang tinutumbok ng
teknolohiya at siyensiya.
Sining - ay walang tiyak na layunin. Ang sining siya mismong obheto o
layunin nito. Emosyon ang nililikha ng sining.
Elbert Hubbard - ayon sa kanya, magagawa ng isang makina ang gawain
ng 50 ordinaryong tao. Walang makinang makagagawa ng gawain ng
isang ekstraordinaryong tao.
DISIPLINA SA LARANGAN NG SIYENSIYA AT TEKNOLOHIYA
 Biyolohiya - ito ay nakatuon sa mga bagay na buhay. ang
estruktura, pinagmulan, gamit, ebolusyon, gamit, distribusyon, at
paglawak ng mga ito.
 Kemistri - nakatuon sa komposisyon ng mga substance properties
at mga reaksyon at interaksyon sa enerhiya at sa sarili ng mga ito.
 Pisika - nakatuon sa mga property at interaksyon ng panahon,
espayo, enerhiya at matter. Mula ito sa Griyego na phusike o
kaalaman sa kalikasan.
 Heolohiya - sistema ng planetang daigdig sa kalawakan, klima,
pangkaragatan, planeta, bato at iba pa. pang pisikal na elemento
kaugnay ng pagbuo, estruktura at mga penomena nito.
 Astronomiya - pag-aaral ito ng mga bagay selestiyal mga kometa,
planeta, galaxy, bituin, at penomenang pangkalawakan
 Matematika - siyensiya ukol sa sistematikong pag-aaral sa lohikal
na may ugnayan sa numero, pigura, anyo, espasyo, kantidad, at
estruktura na ipinahahayag sa pamaamgitan ng mga simbolo.
 Information Technology (IT) - pag-aaral at gamit ng teknolohiya
kaugnay ng pagbibigaynat paglilipat ng impromasyon datos at
pagproproseso. Ito rin ang pag-unawa, pagpaplano, pagdidisenyo,
pagbuo, distribusyon, pagpoprograma, suporta, solusyon, at
operasyon ng mga software at kompyuter.
 Inhinyeriya - Arnakatuon sa aplikasyon ng mga prinsipyong
siyentipiko at matematikong upang bumuo ng disenyo,
magpatakbo at mapagana ang mga estruktura, makina, proseso at
sistema
 Arkitektura - kabilang sa teknolohiya, pisikal na estraktura,
ibinibilang din ito sa larangan ng sining.
 Aeronautics - teoryal at praktis ng pagdidisenyo, pagtatayo
matematika at mekaniks na nabigasyon sa kalawakan
PAGSULAT AT METODO NG PANANALIKSIK SA SIYENSIYA AT
TEKNOLOHIYA
Metododng siyentipiko - ang ginagamit na proseso sa pag-aaral at
pananaliksik sa siyesiya.
Hipotesis - isang pamamalagay, paliwanag, interpretasyon, pahayag, at  Metodong IMRaD sa Siyensiya at Teknolohiya

prediksiyon sa maaaring mangyari sa isinasagawang pananaliksik. I - Introduksiyon - problema, motibo, layunin, background, at

 Graphic Organizer para sa Metodong Siyentipiko pangkalahatang pahayag.

M - Metodo - mga modelo at panukat na gagamitin, ano, kailan, saan,
paano, gagamitin ang materyal.
R - Resulta - resulta ng ginawang empirikal na pag-aaral. Ipapakita ito sa
pamamagitan ng mga tsart, graph, plot, at iba pang graphic organizer,
a - Analisis - Analisis ng isinagawang pag-aaral batay sa resulta.
D - Diskusyon - kongklusyon ito sa isnigawang pag-aaral.

 Graphic Organizer para sa Pananaliksik sa Teknolohiya