Sektörel Görünüm

Perakende

Ekim - 2020

Slayt1/53
HİZMETE ÖZEL
Kişisel Veri İçermez
Sektörel Görünüm
Perakende
Perakende sektörü, milli hasılada sahip olduğu önemli pay ile imalat ve lojistik gibi bir çok
faaliyet kolunu etkilerken doğrudan ve dolaylı olarak yarattığı vergi geliri ve istihdamla birlikte
ekonomik büyüme için kritik bir konumdadır.

Türkiye genç nüfusu, artan kentleşme oranı ve gelir seviyesindeki iyileşmenin etkisiyle
perakende sektörünü beslemeye devam etmekte. Ancak yüksek seyreden enflasyon ve kur, bir
yandan maliyetleri artırarak arz tarafını baskılarken diğer yandan fiyatlardaki artış ile tüketim
harcamalarını da aşağı çekiyor.

Perakende sektörü, her ne kadar 2020 yılına güçlü başlamış olsa da ülkemizde etkilerini Mart
ayından itibaren gösteren koronavirüs salgınıyla birlikte derinden etkilenmiştir. Riskler ve
belirsizlik, tüketimi zorunlu harcamalarla sınırlandırmaya iterken mağazaların kapanması ile
fiziksel alışverişin önemli bir kısmı e–ticarete kaymış durumda. Hem küreselde hem de yurt
içinde her geçen gün artan ürün ve hizmet yelpazesi ile internet üzerinden gerçekleştirilen
alışverişler, kullanıcı sayısında salgından sonra yüksek bir ivme yakaladı. Bu dönemde özellikle
fizikselin daha dirençli olduğu gıda – süpermarket alanında online alışverişin hızla yükselmesi
sektör adına köklü bir değişikliğin göstergesi.

Bir yandan pandeminin harcama alışkanlıklarını kalıcı olarak değiştirmesi endişesi sürerken
özellikle AVM ve turist ziyaretlerinin eski seviyelerine dönüşünün yavaş olması sektör üzerinde
risk oluşturmaktadır. Ancak Türkiye, gerek kriz sonrası döneme hızlı ayak uydurması gerek
büyüme potansiyeliyle önümüzdeki dönemde perakende ticarette umut vadediyor.

Slayt2/53
HİZMETE ÖZEL
Kişisel Veri İçermez
Türkiye – Hanehalkı Harcamaları

GSYH’deki %60’lar seviyesindeki payı ile büyüme performansında belirleyici olan özel
sektör tüketiminin çoğunluğunu temel harcamalar oluşturuyor.

Ekonomik Büyümeye Katkı Hanehalkı Harcamaları

% Ha rca ma Bi leş en l e ri , Yı llık Büyümeye Ka tkı (%) Ha rca ma Da ğılımla rı, % Pa y
12
10
8 Türkiye
21,8% 27,1% 15,1%
(2010)
6
4
2
0
Türkiye
-2 %20,8% 24,1% 16,4%
(2019)
-4
-6
-8
-10 -9,9
AB
13,1% 23,5% 13,1%
-12 (2018)
-14
-16 %
06/14

03/19

12/19
03/14

09/14
12/14
03/15
06/15
09/15
12/15
03/16
06/16
09/16
12/16
03/17
06/17
09/17
12/17
03/18
06/18
09/18
12/18

06/19
09/19

03/20
06/20
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Özel Sektör Tüketimi Stoklar* Gıda Ve Alkolsüz İçecekler Mobilya ve Ev Aletleri Eğlence Ve Kültür
Kamu Harcamaları Net İhracat Alkollü İçecekler Ve Tütün Sağlık Eğitim
Yatırımlar GSYİH Giyim Ve Ayakkabı Ulaştırma Lokanta Ve Oteller
Konut Harcamaları Haberleşme Çeşitli Mal Ve Hizmetler

* Stoklar ve zincir endeks yapısından kaynaklanan istatistiki sapmayı kapsamaktadır.

Kaynak : TÜİK, Eurostat
Perakende - Büyüme

İmalat sanayinin ardından milli gelire en çok katkı sağlayan toptan ve perakende ticaret
sektörü son yıllarda GSYH’den daha fazla büyüyor.
GSYH İçindeki Pay Büyüme Oranları
Önde Gele n Sektö rle r % Değişim, Z incirl e n miş Ha cim Endeksi
%
15,9
16 16
15 14
14 12
13 12,3 10
12
8
11
10 6
9 4
8 2 1,20
7 0 0,92
6 -2
5
-4
4
-6
3
2 -8
1 -10
0 -12
Toptan ve Perakende Ticaret
İnşaat

2012
2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019
İmalat Sanayi

Eğitim
Gayrimenkul Faaliyetleri

Kamu yönetimi ve savunma

Finans ve Sigorta Faaliyetleri
Tarımve Ormancılık

Ulaştırma ve Depolama

Toptan ve Perakende Ticaret

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla

Kaynak : TÜİK
Perakende - İstihdam

2014’ten bu yana imalat ve tarımdaki düşüşün aksine istihdamdaki payını artırmayı

başaran toptan ve perakende ticaret sektörü, pandemi döneminde görece az hasar gördü.
İstihdam Payı İstihdam
Önde Gele n İktisadi Faaliyet Kolları, % Pay Yıllık % Büyüme
% %
22 6
5
20
4
18 3
2
16 1
13,96 0
14
-1
12 -2
-3
10
-4
8 -5
-6 -6,37
6 -7 -6,95
4 -8 -8,17
-9
2 -10
-11
0

01/20

02/20

03/20

04/20

05/20

06/20
2015

2016

2017

2018

2019
İmalat Tarım ve Toptan ve Kamu Eğitim Konaklama İnşaat
Ormancılık Perakende Yönetimi Ve Yiyecek
Ticaret Ve Hizmeti
Savunma Faaliyetleri

İstihdam
Toptan Ve Perakende Ticaret
2014 2018 2019 Hizmet

Kaynak : TÜİK
Perakende – Yabancı Yatırım

Geçtiğimiz yıllarda Türkiye’ye giren yabancı yatırımda düşüş yaşanırken toptan ve

perakende ticaret payını korumayı başardı.
Sektörel Güven Endeksleri Doğrudan Yabancı Yatırımı
Endeks , M evs i ms el lik t e n Arındırı lm ış % Yıllık, %, Milyo n $ Milyon $
17 2.200
115 16
110 2.000
15
105 14 1.800
102
100 13
93 12 1.600
95
90 11 1.400
85 83 10
9 1.200
80
8 1.000
75 75
7 870
70 7,0
6 800
65
5
60 600
4
55 3 400
50 253
2
200
45 1
40 0 0

06/20

2020/7
03/15
06/15
09/15
12/15
03/16
06/16
09/16
12/16
03/17
06/17
09/17
12/17
03/18
06/18
09/18
12/18
03/19
06/19
09/19
12/19
03/20

09/20

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019
Hizmet Sektörü Güven Endeksi
İnşaat Sektörü Güven Endeksi Pay Akım-sağ-
Perakende Ticaret Sektörü Güven Endeksi

Kaynak : TÜİK, TCMB

Perakende – Satış ve Ciro

.Ağustos 2018 sonrasında düşüşe geçen perakende satışları sene başında toparlanmıştı.
Salgınla birlikte dibi gören endeks, Temmuz’da eski seviyelerine ulaştı.
Perakende Sektörü Satış Hacmi Perakende Sektörü Ciro Endeksi
Endeks , Mevs i ms el lik t e n Arındırı lm ış Endeks, Mevsimsel lik t e n Arındırı lm ış

Endeks Endeks
130 240
125 +3,7% 230
120 120 220
118 210 206
115 208
110 200
190 +17,5%
105
180
100
170
95
160
90
150 148
85 85 140
80 130
75 120
70 110
65 100

10/17
01/16
04/16
07/16
10/16
01/17
04/17
07/17
10/17
01/18
04/18
07/18
10/18
01/19
04/19
07/19
10/19
01/20
04/20
07/20

01/16
04/16
07/16
10/16
01/17
04/17
07/17

01/18
04/18
07/18
10/18
01/19
04/19
07/19
10/19
01/20
04/20
07/20
Perakende Ticaret Gıda, içecek ve tütün Gıda dışı

Kaynak : TÜİK
Perakende – Sektör Hacmi

Vergi gelirlerinde önemli paya sahip olan perakende ticarette 2019’da 653 Milyar TL net
satış gerçekleşti.
Perakende Ticaret
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 (Mo to rlu ka ra ta şıtla rı ve mo to siklet l e r ha riç)
% Milyar TL
Finansal Hizmet 20,5 700 6 6,0
Toptan Ticaret 13,2 650 5,5
600 5,0
Taşımacılık ve Depolama 5,8
550 4,5
Perakende Ticaret 5,6 500
4,0
450
Bina Dışı Yapı İnşaatı 4,1 3,5
400
Kurumla r Vergisi 3,0
350
653 2,5
300
2,0
250
200 1,5
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
% 150 1,0
Gayrimenkul Faaliyetleri 42,2 100 0,5
50 0,0
Hukuki Ve Muhasebe Faaliyetleri 10,4
0 -0,5

2009

2010

2012

2013

2015

2016

2017

2018

2019
2011

2014
Perakende Ticaret 8,8

Finans ve Sigorta 6,9

Toptan Ticaret 4,0

Net Satışlar
Gelir Vergisi Dönem Net Kar/Zarar (Sağ)

Kaynak : TÜİK, TCMB

Perakende – Sektör Kimliği

Büyük ölçekli firmaların net satışları, sektörün %46,5’ini oluştururken sektörün sağladı
976 bin kişilik istihdamın yarısı büyük ölçekli firmalarda çalışıyor.
Perakende Ticaret Net Satışlar Perakende Sektörü Firma Sayısı
2 0 1 9 , F i rma Ölçeğin e Gö re Da ğılım 2 0 1 9 , F irma Ölçeğin e Gö re Da ğılım
Milyar TL
320 304,0
300
280 19.210
260
240
220
398 2.146
200
183,7
180
160 54.195

140
120 Mikro
104,0
100 Küçük
80
61,6
Perakende Sektörü Çalışan Sayısı Orta
60 2 0 1 9 , F irma Ölçeğin e Gö re Da ğılım Büyük
40
20 128.333
(13,1%)
0
Mikro Küçük Orta Büyük

485.291 226.527
(49,7%) (23,2%)

136.534
(14,0%)
Kaynak : TCMB
Perakende – Pazar Payları

Türkiye’de perakende sektörünün büyük kısmı geleneksel perakendecilikte . Son

yıllarda AVM sayılarındaki artış hız kesmiş durumda.
Toplam Perakendecilik AVM Sayısı

500
453 454
450

400
Organize Perakende
33,0% 350

300 +309

250

200

67,0% 150
Geleneksel Perakende
100

50

0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Kaynak : TA MPF, A YD
Perakende – E–Ticaret

Türkiye’de e-ticaretin payı ve insanların e-ticarete adaptasyonu hızlı bir şekilde

artıyor.
İnternet Üzerinden Alışveriş
İnternet Üzerinden Alışveriş Her 100 kişi için % Pay
Kişi Mal ve Hizmet Türleri – Her 100 kişi için
70 67 40

65
35
60
30
55

50 25 23,9
45
20
40
15
35
32
30 10
8,7
25
5
20 3,8
0
15 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Gıda Giyim Son üç ay içinde

Ev Eşyası Seyahat Üç ay ile bir yıl arasında
Bir yıldan önce

Kaynak : TA MPF, A YD
Perakende – Şirketler

Yüksek indirim marketleri Türkiye perakende sektörünün en önemli oyuncuları.

En Büyük 10 Perakende Şirketi Dünyanın En Büyük 250 Perakende Şirketi

Türki ye, 2 0 1 9 Ciro la rı ile 2 0 1 8 Ciro la rı ile

BİM 40.212

A101 24.285
BİM, 6,6 Milyar $ ciro ile 156.sırada

Migros 23.191

LC Waikiki 22.600 A101, 4,13 Milyar $ ciro ile 241. sırada

Şok 16.052

CarrefourSA 6.386

DeFacto 4.564
Dünyanın En Hızlı Büyüyen 50 Perakende Şirketi
Bizim Toptan 4.521 2 0 1 3 – 2 0 1 8 Yılla rı Ara sı

TeknoSA 4.137
A101 %43,6’lık büyüme ile 5. sırada
Koton 3.903

Milyon TL

BİM %22,2’lik büyüme ile 14. sırada

Kaynak : Capita l , Fortune , Deloitte

Perakende - Borçluluk

Temmuz 2020 itibariyle perakende sektörü toplam nakdi kredileri 140 milyar TL
düzeyinde gerçekleşti. Sektöre verilen nakdi kredilerin %27’si kısa vadeli.
Sektör Bazında Nakdi Krediler Perakende Sektörü Nakdi Kredi
Mi lya r TL Mo to rlu Ara çla r ve Ya kıtla r Ha riç
Milyar TL Milyon TL %
800 150.000 7,0
750 140.000
6,5
700 130.000
650 120.000 6,0
600
110.000 5,5
550 +39,5%
100.000
500 5,0
90.000
450
80.000 4,5
400
70.000 4,0
350
300 60.000
3,5
250 50.000
200 40.000 3,0
150 30.000 2,5
100 20.000
2,0
50 10.000
0 0 1,5
İmalat Toptan ve İnşaat Elektrik Taşımacılık Emlak Diğer

2020/7
2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019
Sanayi Perakende Gaz ve Su Sektörler
Ticaret Kaynakları

Takipteki Kredi Oranı

07/19 Takipteki Krediler
12/19 Kısa Vadeli Krediler
07/20 Orta ve Uzun Vadeli Krediler

Kaynak : BDDK
Koronavirüs – Krediler

Ertelenmiş talebin de etkisiyle kredi kartlı harcamalar salgın öncesi seviyesini aşarken
Mart başından bu yana tüketici kredileri yüzde 32 büyüdü.
Bireysel Kredi Kartları Tüketici Kredileri
Milyon TL Sto k (Sa ğ) – Yı llık % Değişim 1 3 Ha fta lık Ha reket li Orta la ma , Yıllık % Değişim
%
75.000 17 %
16 160
70.000 15
140
14
65.000 13 120
12 118
60.000 11 100
10
80
55.000 9
8 60
50.000 7
6 40 31
45.000 5
4 20
40.000 3
0
2
-1
35.000 1 -20
0
30.000 -1 -40
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52
01/18

05/18

09/18

01/19

05/19

09/19

01/20

05/20

Taksitli (Stok) 2018

Takitsiz (Stok) 2019
Yıllık Büyüme Oranı 2020

Kaynak : BDDK
Koronavirüs – E-Ticaret

Pandemiyle birlikte internet üzerinden gerçekleştirilen harcamaların genel ticaretteki

payı atağa geçti. Bu süreçte internet satışları en çok gıda, yazılım ve beyaz eşyada arttı.
E-Ticaret Pazar Hacmi E-Ticaret Pazar Hacmi
En ço k a rtış/ a za lış gö steren sektö rle r
Büyüklük (s o l) – Genel Tica ret ha cmine o ra nı
Milyar TL % Milyar TL
20 18,4 19 +91,5%
12,0
18 2019 İlk 6 Ay
17 10,5 2020 İlk 6 Ay

15 16
9,0
15 +6,7 +45,1% -42,7%
14
7,5
13 +59,5%
10 +110,5%
11,7 12 6,0
17,5
-50,0%
11
4,5
10
5 9 3,0 +445,5%
8
-44,4%
7 1,5 -5,0% -7,1%
0 6
0,0
1.02.2020
1.03.2020
1.01.2019
1.02.2019
1.03.2019
1.04.2019
1.05.2019
1.06.2019
1.07.2019
1.08.2019
1.09.2019
1.10.2019
1.11.2019
1.12.2019
1.01.2020

1.04.2020
1.05.2020
1.06.2020

Giyim
Ev Bahçe

Seyahat
Gıda Süpermarket

Yazılım

Eğlence Sanat

Havayolları
Elektronik

Araç Kiralama
Beyaz Eşya

Konaklama
E-Ticaret Hacmi
E-Ticaret / Genel Ticaret

Kaynak : T.C. Ticaret Bakan l ığ ı

Koronavirüs - AVM

Doluluk oranı salgın öncesinin altında kalan AVM’lerde, metrekare verimliliğinde tüm
kategorilerde gerileme yaşanırken teknolojideki %42’lik artış öne çıkıyor.
Metrekare Verimlilik Endeksi*
Endeks
Ziyaret Sayısı Endeksi Endeks Ka tego ri Ba zında , Türkiye

400 42%
120
110 -6%
350 -3%
-40% -36%
100
90 300
-7%
80
-36% 250
70
59,0
60 200

50
150
40
30 100

20
50
10
5,5
0 0
Genel Teknoloji Ayakkabı Diğer Giyim Hipermarket Yiyecek
07/18
01/18

03/18

05/18

09/18

11/18

01/19

03/19

05/19

07/19

09/19

11/19

01/20

03/20

05/20

07/20
İçecek

Temmuz 2018
Temmuz 2019
Temmuz 2020
*Sektöre ait ciro endeksi, Anadolu ve İstanbul'un kiralanabilir alan büyüklükleri ağırlıklandırarak
hesaplanmıştır.

Kaynak : A YD, A kademe tr e Research

Koronavirüs - Turizm

Perakende başta olmak üzere bir çok sektör gelirini etkileyen turizm rakamları henüz
toparlanabilmiş değil.
Turizm Gelirlerinin GSYH’ye Katkısı Turizm İstatistikleri
2019 GSYH, % To pla m ziya retçi (üst) – Turizm Gelir l er i(a l t )

Milyon Kişi
%
22 7 7
20,8 2018 (Toplam Ziyaretçi)
Toplam
20 6
Doğrudan 2019 (Toplam Ziyaretçi)
5 2020 (Toplam Ziyaretçi) 6
18
16,5 4
16
14,5 3
14 13,0 2
2
12 11,3 1
10 9,0 9,0 0
8,5
8,0
8 7,0 Milyar $
6,0 6,0 6,0
6 6
4,5 4,7
4,0 2018
4 3,5
3,0 5 2019
2,0
2 1,5 2020
4
0
3
Portekiz

Türkiye
Birleşik Krallık
Belçika

Almanya

Fransa
Hollanda

İspanya

Yunanistan
İtalya

-53,3%
2

Temmuz

Aralık
Nisan
Mart

Eylül

Kasım
Haziran

Ekim
Ocak

Şubat

Mayıs

Ağustos
Kaynak : WTTC, TÜİK
Türkiye – Perakende Sektörü Genel Görünüm

2020’de tüm sektörlerde olduğu gibi perakende de gerileme yaşanmasına karşın

organize pazardan e-ticarete geçiş yeni büyüme alanları yaratıyor.

GÜÇLÜ ZAYIF
Büyük iç pazar ve dirençli talep Satın alma gücündeki düşüş
Yüksek genç nüfus Maliyetlerdeki artış
Organize perakende potansiyeli İndirim marketlerinin yerel marketlere
E–Ticaret büyüme hızı GÜÇLÜ
baskı oluşturması
ZAYIF

FIRSAT
FIRSAT
RİSK
RİSK
Yurt dışı pazarların varlığı
Jeopolitik gerilimler
Küresel yatırım iştahı
Krizin harcama kapasitesini düşürmesi
Alışveriş turizmi
Turizm ve AVM’lerdeki düşüşün
devam etmesi

Kaynak : A lbar a k a Banknot HİZMETE ÖZEL

Kişisel Veri İçermez
Türkiye – Sonuç ve Beklentiler

Perakende sektörü, pazar payı ve büyüme potansiyeli ile gelecek vaat ediyor.
Sonuç ve Beklentiler
Pazar Payı  Büyük iç pazar ve yüksek genç nüfus, perakende sektörü için büyük potansiyel oluşturuyor.

Covid-19  2020’de mağazaların kapanması ve sosyal mesafe tedbirleri neticesinde hasar gören perakendenin toparlanma hızında kriz sonrası dönemde
zorunlu olmayan harcamalardaki düşüşün kalıcılığı etkili olacak.
Organize
Perakende  Organize perakendenin gelenekselden pazar payı kazanmasıyla sektörde verimlilik artışı yaşanacaktır.

E- Ticaret  Salgınla birlikte gıda alışverişi gibi dirençli alanlarda da yaygınlık kazan e-ticaret hacminin yakaladığı ivmeyi artırarak devam ettirmesi ve
harcama kanallarında yapısal dönüşümlerin yaşanması ön görülüyor.

Turizm
 Türkiye’de giderek yaygınlaşan alışveriş turizminin ekonomik büyümeye katkısı, önemli bir fırsat olarak öne çıkıyor.

İstanbul
Havaalanı
 Tüm dünyada hızla büyüyen havaalanı perakendeciliğinde, geniş perakende alanıyla İstanbul Havalimanı’nın önemli katkı sağlaması bekleniyor.

Kaynak : A lbar a k a Banknot HİZMETE ÖZEL

Kişisel Veri İçermez
 Teşekkürler..
ekonomikarastirmalar@albarakaturk.com.tr

Burada belirtilen bilgiler güvenilirliğine ve doğruluğuna inanılan kaynaklardan, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla
derlenmiştir. Resmi kaynaklardan alınan bilgilere dayalı yapılan yorumlar ve tahminler, o tarihteki kanımızı
yansıtmaktaysa da bu bilgiler, hiçbir şekilde yatırım danışmanlığı faaliyeti olarak değerlendirilemeyecektir. Söz
konusu kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve bu bilgilerin kullanılmasından doğabilecek zararlardan dolayı,
Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş. hiçbir sorumluluk kabul etmez. İşbu rapor içerisindeki bilgilere ait telif hakkı
Bankamıza ait olup, üçüncü kişilerce izinsiz kullanılamaz, çoğaltılamaz veya kopyalanamaz.

Slayt20/53
HİZMETE ÖZEL
Kişisel Veri İçermez