Unang Bahagi: Korespondensya Opisyal

Ang mga Batas kaugnay sa Wikang Filipino at Korespondensya Opisyal

Ang Konstitusyon ng 1987 ng Republika ng Pilipinas Artikulo XIV seksyon 6-9
Sek. 6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay
dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso,
dapat magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang
paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa
sistemang pang-edukasyon.

Sek. 7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng
Pilipinas ay Filipino at, hangga't walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles.
Ang mga wikang panrehyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehyon at
magsisilbi na pantulong na mga wikang panturo roon. Dapat itaguyod ng kusa at opsyonal ang
Kastila at Arabic.

Sek. 8. Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin sa mga
pangunahing wikang panrehyon, Arabic, at Kastila.

Sek. 9. Dapat magtatag ng Kongreso ng isang komisyon ng wikang pambansa na binubuo

ng mga kinatawan ng iba't ibang mga rehyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at
magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang
pagpapaunlad, pagpapalaganap, at pagpapanatili.

Atas Tagapagpaganap Bilang 335

Malacañang
Inilagda ng Pangulo ng Pilipinas
Atas Tagapagpaganap Blg. 335

Nag-aatas sa lahat ng mga kagawaran/ kawanihan/ opisina/ ahensya/ instrumentaliti ng

pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang na kailangan para sa layuning magamit ang Filipino
sa opisyal na mga transaksyon, komunikasyon at korespondensya.

SAPAGKAT itinadhana ng Konstitusyon ng 1987 na “ang wikang pambansa ng Pilipinas

ay Filipino”; na “samantalang nalilinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa
umiiral na wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika”; at ukol sa “mga layunin ng komunikasyon
at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at hangga’t walang itinatadhana ang
batas, Ingles”; at
 SAPAGKAT sa pamamagitan ng puspusang paggamit ng wikang Filipino sa opisyal na
mga transaksyon, komunikasyon at korespondensya sa mga opisina ng pamahalaan ay lalong
mauunawaan at mapapahalagahan ng sambayanang Pilipino ang mga programa, proyekto at mga
gawain ng pamahalaan sa buong bansa, at sa gayon ay magsisilbing instrumento ng pagkakaisa at
kapayapaan para sa pambansang kaunlaran.

DAHIL DITO, AKO, SI CORAZON C. AQUINO, Pangulo ng Pilipinas, ay nag-aatas sa lahat ng

mga kagawaran/ kawanihan/ instrumentality ng pamahalaan na magsasagawa ng mga sumusunod
na hakbang:

1. Magsakatuparan ng mga hakbang para sa paggamit ng Filipino sa opisyal na

komunikasyon, transaksyon at korespondensya sa kani-kanilang opisina, maging nasyonal at local;
2. Magtalaga ng isa o higit pang tauhan, ayon sa pangangailangan, sa bawat tanggapan
upang mangasiwa sa mga komunikasyon at korespondensya na nasusulat sa Filipino;
3. Isalin sa Filipno ang mga pangalan ng opisina, gusali at edipisyong publiko, at mga
karatula ng lahat ng opisina at mga dibisyon nito o instrumentaliti ng mga iyon at, kung nanaisin,
ilagay sa ibaba nito sa maliliit na letra ang tekstong Ingles;
4. Isa-Filipino ang “Panunumpa sa Katungkulan” ng lahat ng mga pinuno at tauhan ng
pamahalaan;
5. Gawing bahagi ng programa ang mga pagsasanay ukol sa pagpapaunlad pantauhan ng
bawat opisina ang kasanayan sa paggamit ng Filipino sa mga komunikasyon at korespondensya
opisyal.

Upang maisakatuparan ang gayong mga layunin, inaatasan ang Linangan ng mga Wika sa
Pilipinas na bumuo at magsagawa ng programa at mga proyekto na sumasaklaw sa: 1) kampanyang
pang-impormasyon tungkol sa kahalagahan at kabuluhan ng wikang Filipino bilang epektibong
instrumento ng pambansang pagkakaisa at pagpapaunlad, 2) Pagsasalin sa Filipino ng Atas
Tagapagpaganap na ito, gayundin ng mga katawagang pampamahalaan upang maging
sangguniang babasahin ng lahat ng opisina, 3) pagsasanay ng lahat ng mga pinuno at tauhan ng
pamahalaan, 3) pagmomonitor ng implementasyon ng Atas na ito at pagrereport sa pana-panahon
ng progreso ng implementasyon sa Tanggapan ng Pangulo ng Pilipinas, sa pamamagitan ng
Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports, at 5) pagsasagawa ng iba pang mga istratehiya para
sa puspusang implementasyon ng mga layunin at Atas na ito.

Kaugnay nito, inaawtorisahan ang Linangan ng mga Wika sa Pilipinas na sangguniin at

hingan ng suporta ang lahat ng mga kagawaran/ kawanihan/ opisina/ ahensya/ instrumentaliti ng
pamahalaan, nasyonal at local.
 Pinawawalang-bisa ng Atas Tagapagpaganap na ito ang Atas Tagapagpaganap Blg. 187 na
may petsang Agosto 6, 1969.

Inilagda sa Lungsod ng Maynila, ngayong ika-25 ng Agosto sa taon ng Ating Panginoon,

labinsiyam na raan at walumpu’t walo.

(Lgd) CORAZON C. AQUINO

Pangulo ng Pilipinas

1. Pagsulat ng Liham
Ang pagsulat ng liham ay isang paraan ng pakikipagtalastasan na isinagawa sa
pamamagitan ng limbag na mga salita.

Ang isang liham ay katulad din ng personal na pakikipag-usap na nababakasan ng tunay

na personalidad ng taong sumusulat. Mababatid din sa liham kung ang sumusulat ay matamng nag-
isip at malinaw nakapagpahayag ng kanyang tunay na damdamin sa pamamagitan ng mapitagan
at magagalang na pananalita.
Maganda ang impresyon ng liham kapag ang sumusulat ay gumagamit ng wastong pahayag
ng kanyang ideya, pumili ng makabuluhang pananalita, nagpamalas ng sapat na kaalaman sa bagay
nan ais niyang ihatid, at gumamit ng sariling istilo sa pagsulat na madaling maunawaan ng
bumabasa.
Ang pagsulat ng liham ay isa sa mga di-maiwasang aktibidad sa negosyo at
pangangailangang personal. Ang korespondensyang pampamahalaan at liham-pangalakal at iba
pang kauring liham at dapat ng may kapormalan. Hinahanap sa ganitong uri ng mga
korespondensya ang pagiging kahika-hikayat at nakakumbinsi sa bumabasa o pinadadalhan.

Karaniwang Mungkahi Tungo sa Mahusay na Pagsusulat

1. Ituon ang pag-iisip. (Center your thinking)
2. Organisahin ang iyong pag-iisip. (Organize your thinking)
3. Tiyakin ang iyong iniisip. (Specify your thinking)
4. Ilahad nang malinaw ang iyong mga ideya o kaisipan. (Present your thoughts clearly.

2. Mga Katangian ng Liham

Madaling makapaghanda ang sinuman ng isang liham, maging ito’y liham na pormal o di-
pormal, subalit iilan lamang ang mapipili at maituturing na mahusay ang pagkakahanda. Ang
pangunahing dahilan nito ay ang kakulangan sa bisa ng liham.
 Mahalagang isiping kailangang laging pormal at mabisa ang pagsulat ng liham
pantanggapan. Nangangailangan ito ng pagiging maayos ng ideyang nais ipahatid sa sinusulatan.

Upang maging matagumpay ang isang liham, inilalahad ditto ang ilang elementong dapat
taglayin kasama ang pabuod na paliwanag sa bawat isa.

1. Malinaw (Clear)
Una sa lahat, hatiin ang mga pahayag ng mga bagay-bagay na hangad ipabatid sa liham.
Iplano ang pagkakasunod-sunod ng mga ideang ipapaloob. Pagkatapos ay suriin kung mahusay
ang pagkakapahayag ng bawat idea. Ito ay di dapat maging mahaba o maligoy. Higit na epektibo
ang maiikling pangungusap. Tandaan na ang kasimplihan ay daan ng madaling pag-unawa.

2. Wasto (Correct)
Laging isaisip na ang ano mang liham na nangangailangan ng katugunan ay dapat
magtaglay ng lahat ng angkop at tiyak na impormasyon. Bago sumulat, dapat alamin ang mga
kailangan at ihanda ang mga ito nang naaayon sa kani-kanilang priyoridad. Tiyaking wasto ang
bawat pahayag o sasabihin lalo na ang mga impormasyon bago ito isulat. Ang wastong
pagpapahayag, pagbaybay, at balarila ay napakapundamental sa kapuri- puring pagsulat ng liham
o ano mang uri ng akda. Mahalaga ring isaalang- alang ang tamang pagbabantas.

3. Buo ang kaisipan (Complete Idea)

Pagsama-samahin ang lahat ng kailangang impormasyon sapagkat kapag nakaligtaang itala
ang isang bagay na kailangan ng sumulat, lalabas na kapos o depektibo sa pangunahing sangkap
ang liham. Upang maging kasiya-siya ang tugon ng sinulatan, dapat na unang-unang nakasisiya o
sapat ang isinasaad sa liham ng sumulat.

4. Magalang (Courteous)
Napakahalaga ng himig (tone) ng pagpapahayag. Kasinghalaga ito ng wika. Hindi dapat
mabakas sa sulat ang pagkabigla, pagkamagalitin, o pagkawala ng kagandahang asal.
Nakatatawag-pansin ang pagkamagalang, kaya’t agad nakukuha ang tugon o reaksiyon sa liham.
Naipapakita at naipadarama ng mga Pilipino ang iba’t ibang uri ng pagiging magalang nila sa
pamamagitan ng kanilang pananalita.

5. Maikli (Concise)
Sikapin na ang bawat isusulat ay makatutulong sa pagpapabatid ng nais sabihin sa
nilalaman. Iwasan ang paglalakip ng mga detalyeng walang kabuluhan. Ito ay isa lamang pag-
aaksaya ng panahon at nakapapawi ng interes ng nilihaman.

6. Kombersasyonal (Conversational)
 Masasabing mahusay ang pagkakapaghanda ng isang liham kapag ang bumabasa nito ay
parang personal na kausap ng sumulat. Sabihin sa natural na pamamaraan ang nais iparating nang
sa gayon ay higit na maging epektibo ang pagkakaunawaan. Gumamit ng sariling pananalita at
iwasan ang pagkamaligoy.

Ilahad nang makatotohanan ang mga ideya at paniniwala. Iwasan ang pagkamotono sa
paggamit ng panghalip na “Ako” na karaniwang ipinoposisyon sa simula ng pangungusap.

7. Mapitagan (Considerate)
Pakatimbangin ang ano mang nais ipahayag ng sumulat. Bigyan-diin ang mensaheng
nagbibigay-interes sa sinulatan o bumabasa. Sikaping maging mapagbigay sa lahat ng pagkakataon
nang sa gayon ay maipadama ang pagtitiwala at kabutihang loob. Mapagsaalang-alang
(Considerate) Pakatimbangin ang ano mang nais ipahayag ng sumulat. Bigyan-diin ang mensaheng
nagbibigay-interes sa sinulatan o bumabasa. Sikaping maging mapagbigay sa lahat ng pagkakataon
nang sa gayon ay maipadama ang pagtitiwala at kabutihang loob.

Pangkalahatang uri ng liham/korespondensya

Liham Pantanggapan at Liham Pangangalakal

Ang liham pantanggapan ay tumutukoy sa mga liham na ginagamit sa tanggapang

pampamahalaan at/o pribado na ang paksa ay hinggi sa anumang transaksyon o mga isyu sa loob
at labas ng mga tanggapang nabanggit.
Ang liham pangangalakal ay tumutukoy sa sa mga ugnayang pasulat sa pagitan ng mga
establisyemento pangkalakalan, publiko man o pribado.

Bahagi ng Liham

May pitong bahagi ang isang liham: 1) pamuhatan, 2) patunguhan, 3) bating pambungad,
4) katawan ng liham, 5) bating pangwakas, 5) lagda, 7) mga karagdagang bahagi.

1. Pamuhatan- Ang bahaging ito ay binubuo ng pangalan at tirahan ng nagpapadala ng liham.

Kasama rin ang petsa. May dalawang uri ang pamuhatan.
a) makaluma o kumbensyubal at b) makabago.
Ang dalawang layunin nito ay
1) Magbigay ng kumpletong adres ng sumusulat at 2) magpatalastas ng petsa
ng pagkakasulat.
Ang makalumang pamuhatan ay nagsisimula sa 3 o 4 na espasyo mula sa pinajamataas ng
istesyunari sa gawaing kanan. Kung tahasang tuwd ang palugit ang gagamitin, inienkowd ito sa
gawing kaliwa at ang unang titik sa unang linya ang magiging gabay sa pinakalinya ng kabuuan
ng liham. Kung nakapasok na palugit naman na palugit ang gagamitin, tigtatatlo ang pasok ng
bawat linya mula sa unang linya.
Ang makabagong pamuhatan ay binubuo ng ulong-pagkilala at ng petsa. Ang ulong
pagkilala ay kadalasang matatagpuan sa dulong itaas ng gitna ng istesyunari. Mula rito ay 2 o 4 na
espasyo bago ang petsa.
Ang unang linya ay binubuo ng bilang ng bahay at ngalan ng kalye. Ang unang bahay
nakasulat ng tambilang. Ang bilang ng kalye ay isinusulat ng buo.
Ang pangalawang linya ay binubuo ng baryo, bayan at lalawigan, distrito, sona at bansa.
Kuwit ang ginagamit upang paghiwalayin ang bawat yunit.
Ang petsa ang bumubuo sa huling linya ng pamuhatan. Maari itong isulat na una ang
buwan, araw, at taon o araw, buwan at taon. Kung una ang araw walang kuwit ang gagamitin sa
pagitan nito at ng buwan at taon.

Mga Halimbawa:
Makaluma

322 Homesville Subdivision 45 Laong-laan Street 64 Plaridel Street

Stewart Stree Caloocan City Guinto Subdivision
Makati, Metro Manila Philippines Galas, Quezon City-2801
Abril 1, 1989 Abril 3, 1985 28 Setyembre 1985

Halimbawa ng makabagong paraan

SMJ- Iligan Vinyl Corporation

Your Choice of the Best Vinyl Products
Tibanga National Highway, Iligan City
Tel No. (063) 227- 1222; Fax. (063) 227- 4888

24 Pebrero 2009

2. Patunguhan – Nilalaman ng bahaging ito ang kumpletong pangalan, katungkulan, at

tanggapan ng taong padadalhan ng liham at tirahan ng indibidwal o establisyemento na
padadalhan ng liham. Ingat ang kailangan sa gagamiting pagkakakilanlan o identidad ng
padadalhan ng liham. Ang liham na ipadadala sa isang tao’y kailangan magtaglay ng tama
nitong titulo, eksaktong pangalan, inisyal sa panggitnang apelyido at apelyido. Ang isang
liham na ipinadala sa isang organisasyon ay kailangang malimbag nang kumpleto sa nasa
wastong baybay.
Kung maikli nang kaunti ang liham, ang espasyo sa pagitan at patunguhan ay
maaring luwagan sa hanggang 8 espasyo.
 Kadalasa’y tatlong linya ang sinasaklaw ng patunguhan. Ang unang linya ay
naglalaman ng pangalan at titulo; ang ikalawa’y ang bilang ng kalye at sona o distrito at
ang ikatlo’y ang bayan, lalawigan at bansa.
Dahil sa tradisyon, ang mga sumusunod ay nakamihasnan nang gamitin sa liham
pangangalakal:
1. Ginoo, Ginoong _________, G. ________, - ginagamit kung tumutukoy sa
isang lalaki, may asawa o wala, walang ibang natatanging titulo o kaya’y hindi
alam ng sumusulat ang tiyak na titulo ng lalaking sinusulatan. Sa isang bansang
malaya, ito ang pinakamataas na uri ng paggalang, samantala’y Esquire naman
ang pinakamataas na pawang s Yuropa.
2. Binibini- tumutukoy sa isang dalaga na hindi tiyak ang titulo.
3. Ginang- tumutukoy sa isang isang may-asawa at walang tiyak na titulong pang-
akademiko o inaangkop sa kanyang propesyon.
4. Dr. isang pagdadaglat sa sinuman, babae o lalaki, na nakatapos ng pinakamataas
na digri ng edukasyon sa medisina o panitik at sining. Ito ang taguri sa pagiging
espesyalista sa alinmang larangan ng siyensya, sining at pangkatauhan.
5. Propesor, Prop., - tumukukoy sa sinumang guro, babae o lalaki sa isang
Pamantasan, kolehiyo o unibersidad. Maari itong daglatin kung buong pangalan
ang babanggitin ngunit dapat itong isulat nang buo kung apelyido lamang ang
isusulat na kasama nito.
6. Kagalang-galang, Kgg.- tumutukoy sa apelyido ng opisyal. Kung buing
pangalan ang babanggitin, maaari itong daglatin. Kung apelyido lamang ang
isusulat, kailangang isulat nang buo na may kasamang panangdang “ang”.
Maaari ring ilakip ang iba pang titulo.
7. Pastor, Ministro, Reberendo- tumutukoy sa isang lider ng isang sekta o Iglesya.
Pastor ang tawag sap uno ng sektang Protestante. Ministro ang tawag sa puno
ng mga Iglesya ni Kristo at Reberendo ang tawag sap uno ng mga sektang
Aglipay at Katoliko.
Mga Halimbawa:

Jose S. Sarmiento- binata

Ginoong Sarmiento – hindi kasali ang pangalan
Bb. Purita B. Purification – dalaga
Binibini Purification – hindi kasali ang pangalan
Gng. Meriam V. Santos – babae, may-asawa
Ginang. Santos – hindi kasali ang pangalan
Prop. Corazon G. Flores – guro sa MSU
Propesor Flores - hindi kasali ang pangalan.
Dr. Jesusa T. Blanco – siruhano
Teofisto V. Blanco, Ph. D. – Tiyak na titulo
 Kgg. Mario Madlang-awa – senador sa Bulacan
Pastor Teoderico Salvio – Baptist
Ministro Daniel Tanoy – Iglesia ni Kristo
Ang Kagalang-galang Dr. Colmenares – hindi kasali ang pangalan.

3. Bating Panimula – ito ay pagbati sa liham na wari’y nagsasabing “Kumusta ka” o

“Magandang umaga”. Ito rin ang naghuhudyat kung kailangan magiging pormal o di-
pormal ang bating pangwakas. Inienkowd to dalawang espasyo mula sa huling linya ng
patunguhan. Tutuldok na ginagamit na bantas upang maghimig pormal. Ngunit kuwit
naman ang ginagamit kung pamilyar ka sa iyong sinusulatan.

May iba’t ibang paraan ng pagbati:

Ukol sa Lalaki

Ginoo
Mahal kong Ginoo
Mga Kaginoohan

Ukol sa Babae

Binibini/Ginang
Mahal kong Binibini/ Ginang
Mga Binibini/ Ginang
 Ang pinakapormal na anyo ay Ginoo: Binibini: o Ginang: Kung nais mong mabawasan ang
pinakapormal na himig, maaring sabihing Mahal kong Binibining _______: o Ginoong_______:
Ngunit kung ayaw mong banggitin pa ang apelyido, sabihin na lamang na Mahal na Ginoo;, Mahal
na Binibini;, o Mahal na Ginang:. Ang pangmaramihan nito ay ang paggamit ng mga sa unahan.
Mapupuna ang paggamit ng”Mga Kaginoohan” sa tatlong dahilan. Una, ito ay sapagkat di-tiyak
ang mga taong nais tukuyin ng liham. Ikalawa, sa batas ng liham, kapita-pitagan ang kasariang
panlalaki, at ikatlo, kung alinlangan ang sumusulat sa tiyak na taong padadalhan ng liham.
4. Ang katawan ng liham – ang katawan ay naglalahad ng / o nagsasalaysay tungkol sa paksa
ng isang liham at matatagpuan ang aktuwal na mensahe. Ang bahaging ito ay matatagpuan
sa pagitan ng bating pambungad at bating pangwakas. Ito ang kalatas na ipinahahatid sa
sinusulatan. Una sa lahat, kailangang ang liham ay maging malinaw na malinaw at hindi
dapat lumikha ng anumang alinlangan sa pinapadalhan o babasa nito. Kailangang ito ay
madaling basahin at unawain. Nagsisimula ito sa dalawang espasyo nuhat sa bating
panimula at nagwawakas na may dalawang bago ang batibg pangwakas. Kailangang pantay
ang kaliwang palugit sa linya ng patunguhan. Ang kaliwang palugit ay hindi nararapat
kumulang sa isa at kalahating dali 1 ½ ang lapad.
Isang espasyo lamang ang pagitan ng mga pangungusap sa isang talata, dalawang espasyo
naman sa pagitan ng talata.
Karamihan sa liham pangangakal ay hindi lumalampas sa isang pahinang papel, ngunit
hindi ito nararapat makasagabal sa mensaheng nais iparating ng sumulat kaya’t kung kakailangan,
gumamit ng karagdagang pahina.
Nasa katawan ng liham ang pinakamahalagang bahagi nito. Naririto ang pangunahing
impormasyong inihahatid para sa sinusulatan.
Kung tayo ay magbabasa ng mga sulat na inihanda ng mga sanay na mga ganitong gawain,
mapapansin natin ang tatlong bahagi ng diwang isinasaad sa katawan ng liham:
a. Ang panimula na naglalaman ng maikling pahayag sa layon o pakay ng liham.
b. Ang katawan na naglalaman ng detalyeng paliwanag hinggil sa pakay ng liham.
 c. Ang dulong bahagi na karaniwang huling talataan na nagsasaad kung ano ang inaasahang
aksyon sa ipinadalang liham. Dahil ditto, madalas nating napapansin ang pagkakaroon ng
tatlong talataan kahit na maikli ang liham.
Narito ang ilang katangian ng isang mabisang katawan ng liham. Halaw sa aklat nina Matienzo at
Matienzo (2000).
1. Dapat na maging magalang ang unang pangungusap.
2. Dapat na ipakilala nito ang punong diwa ng liham.
3. Dapat ipakita nito ang petsa ng naunang sulat (kung mayroon ) upang msi-refer ito sa
bumabasa sa kinauukulang file.
4. Dapat magpakita ng aksyon para sa kabutihan ng sinusulatan.

5. Ang Bating Pangwakas - ito ay tradisyonal pamamaalam ng sumulat. Isinusulat ito pagkatapos
ng dalawang espasyong agwat mula sa huling linya ng huling talata. Simulang enkowd ito
kapantay ng linya ng pamuhatan. Hindi ito nararapat lumampas sa itinakdang palugit sa gawing
kanang ng papel.
Ang bating pangwakas ay sumusunod sa himig ng bating pambungad. Kuwit ang ginagamit
pagkatapos itong isulat o makinilyahin/ makinilya.
Mga Halimbawa:
Bating Pambungad Bating Pangwakas
Ginoo: Lubos na gumagalang,
Binibini: Taos-pusong sumasainyo,
Ginoong _________: Sumasainyo ng lubusan,
Mahal na Ginoo: Lubos na gumagalang,
Mahal na Ginoong _________: Gumagalang nang labis,
Mahal na Binibini: Sumasainyo,
Mahal na Ginoong Reyes: Tapat na sumasainyo,
Mahal kong Bibining Uy: Matapat na sumasainyo,
Mahal na Ginoong Rodriguez: Sumasainyo,

6. Ang Lagda – Ang lagda ay nagpapakilala ng kung sino ang sumulat. Kaya masasabing
kasingkahalaga ito ng alin mang bahagi ng sulat. Itinatagubilin na ang lagda ng lumiham ay lagyan
ng minakinilyang pangalan at kailangang sa tinta ang lagda. Ito’y nagpapakilalang kapangyarihan
at pananagutan niya sa nilalaman ng liham. Ang layunin nito’y magpatunay sa lahat ng pahayag
na napapaloob sa isang liham. Nagtakda ito ng tungkuling nararapat niyang panindigan ng lahat
ng mga mababasa roon. Ito ang isinusulat pagkatapos ng apat na espasyong pagitan mula sa bating
pangwakas.
Binubuo ito ng dalawa o tatlong linya. Ang unang linya ay ang lagda ng sumulat, ang
ikalawa ay ang pamakinilyang pangalan na pawang nasa malalaking titik at ang linyang nagsasaad
ng katungkulan ng sumulat sa ibaba.
 Samantala’y mayroon ding apating linya sa lagda. Ito ay kung isasama ang pangalan ng
kumpanya. Samakatuwid, ang unang linya’y binubuo ng pangalan ng kumpanya na pawang nasa
malalaking titik, ang pangalawa’y ang lagdang panulat, ang ikatlo’y ang palimbag na pangalan ng
lumagda at ang ikaaapat ay ang katungkulan niyang ginagampanan. Tandaan na kailangan
nakalimbag sa malaking titik ang pangalan ng sumulat.
Ilang mga halimbawa:
Lubos na sumasainyo,
(Lgd.)
MARIANO F. ALAGAR
Pangulo, Sangay Promosyon

Tapat na sumasainyo,

(Lgd.)
VIVENCIO T. AGAPAY
Tagapangulo, Sangay Pananaliksik

Gumagalang,

(Lgd.)
VICTORIO D. MAUNAT
Tagapamasid Pampurok ng Rizal
Kung may kalakip pang ibang papel ang liham, binabanggit ito sa pamamagitan ng
paggamit ng inisyal na inilalagay sag awing kaliwang ibaba ng papel.

Mga Halimbawa:

MCF: TV MCF: tv MCF: rb

MCF:/TV MCF/tv Kal: tseke
Kard
Kontrata
May pagkakataong tatlong katao ang kasangkot sa pagbuo ng liham. Ang lalagda, ang
nagdikta at ang diktahan. Samakatuwid, ang unang inisyal ay sa lalagda, ang ikalawa’y sa nagdikta
at ang ikatlo’y sa diktahan, kaya,
MCR: FR: ST o MCF: PR: ST
Ang inisyal na nasa malaking titik ang siyang diniktahan o siyang nagmakinilya.
samantalang ang unang malalaking titik na inisyal ay ang lalagda at ang ikalawang inisyal ay ang
nagdikta.

7. Ilang karagdagang bahagi – ang mga ito ay ang mga sumsunod:

 a. Linya nh panawag pansin/ Attention line
b. Linya ng paksa/ Topic Line
c. Linya ng sanggunian / Reference line
d. Linya ng Tagapamagitan

a. Linya ng panawag pansin

Kung minsan, ang isang liham na ipinadadala sa isang kumpanya ay ipinatuturol lamang
sa isang partikular na tao. Sa mga ganitong pagkakataon, ginagamit ang linya ng mga panawag
pansin.
Higit itong mainam kaysa ipadala ang liham sa mismong tao gayong hindi siguradong
agad niya itong matatanggapsanhi ng kanyang padesti-destinongnong trabahon sa iba’t ibang
pook. Kung ang liham ay ipadadala sa pangalan ng kumpanya, kahit wala ang taong pinag-
uukulan niyon ay magagawan agad ito ng aksyon ng ibang taong pansamatalang tumutupad sa
kanyang katungkulan.
Sa isang banda, kahit ang liham ay inilalaan sa isang tao, nararapat pa ting gamitin ang
bating “Mga Kaginoohan” sapagkat ang liham ay naka-adres sa pangalan ng kumpanya.
Ang linya ng panawag pasin ay binubuo ng pangalan at katungkulan ng taong
pinatutungkulan nito.

Ang linya ng panawag pansin ay maaaring ilagay sa:

a. Ibabaw ng papel at pamuhatan,
b. Kalagitnaang bahagi sa pagitan ng ulong pagkilala at pamuhatan. Dalawang espasyo ang
pagitan sa magkabilang bahaging nabanggit.
c. Kahanay ng bating panimula,
d. Dalawang espasyo mula sa ibaba ng bating panimula, at
e. Sa pagitan ng pamuhatan at patunguhan.
Mga Halimbawa:
a.
Tinatawag ng pansin si G Arthur Z. Ruegr, Tagapangulo
Hunyo 5, 2010
S ang S Associates
4 D. Tuazon Street
Cubao, Quezon City
Philippines.
b.
Hulyo 18, 2010
Philippine Education Company
1104 Castillano Extension
Quiapo, Manila
Mga Kaginoohan: Tinatawag-pansin si G. Arthur F. Uy
Tagapangulo

c.
 Hulyo 18, 1980
Philippine Education Company
1104 Castillano Extension
Quiapo, Manila
Mga Kaginoohan:
Tinatawag-pansin si G. Rey T. Uy
Pangalawang Tagapangulo

b. Linya ng Paksa
Ito ay ginagamit tukuyin ang dahilan o paksa ng pagkasulat. Ang paggamit nito ay
nakababawas sa tungkulin ipaliwanag sa unang panmulang talata ang dahilan ng pagkakasulat ng
liham.

Ang linya ng paksa ay maaaring ilagay sa:

a. Dalawang espasyo mula sa ibabaw ng patunguhan,
b. Dalawang espasyo mula sa huling linya ng patunguhan sa gitna ng papel,
c. Kahanay ng bating pambungad, at
d. Dalawang espasyo pagkatapos ng bating pambungad.
c,. Linya ng Sanggunian
Mayroong pagkakataong mahalagang banggitin ang mga bilang sa mga talata. Ito ay
upang mapadali ang paghahanap ng mga kaso o kagyat na makatugon sa isang limiham na
humihingi ng sangguniang bilang o record ng isang produkto o pananaliksik. Sa halip ng linya ng
paksa ang gamitin, mas kapaki-pakinabang ang mga sumusunod:

Sa inyong pagtugon, sanggunian ninyo ang file B-33457.

Kung mayroong ikalawa at ikatlong kopya ang ginawang liham, nararapat itong banggitin
sa dulong kaliwa ng liham bago ang palugit:

Kopya:
Orihinal
Duplikado
Ikatlong Kopya

d. Linya ng Tagapamagitan
Isinaalang-alang ang “tagapamagitan” o tsanel bilang protocol o sunod-sunod ang
daluyan ng komunikasyon.