Регеонализација

Општо за поимот регион и регионализација

Завиано од специфичностите просторот можеме да го поделиме на помали делови наречени

региони.Теријата на регионот може да се смета за дефинирана ако се докаже дека:

-регионот по својата локација се разликува од другите региони

-регионот е збир на усогласени карактеристики
- и самите карактеристики да произлегуваат од природно географските карактеристики

Причините за да се изврши регионализацијата на одреден простор се многубројни и

разновидни.Регионализацијата може да биде:географска,економска,политичка,социјална,етничка,културна и
др.

Изведување на регионализацијата

Регионализацијата на одреден простор може да се изврши со помош на следниве методи:метод на

дискрипција,метод на уникалност и метод на функционалитет.Според познатиот географ Баранов
регионализацијата на просторот се врши врз основа на следниве принципи:принцип на употребливост на
природните услови, принцип на хомогеност на стопанската структура, и принцип на функционалноста.

Во американската географска литература се издвојуваат следниве регионо:

Едно карактеристични,повеке карактеристични и комплексни.

Типови на региони

Денес во практиката се издвоени неколку типови на региони и тоа:

-хомогени(формални,униформални), нодални(функционални,полизерациски)

-плански(програмски)

Кога се врши дефинирање на просторот или негова регионализација најчесто се применуваат два пристапа и
тоа:аналитички и синтетички
 Хоногени региони

Разликуваме два основни типа на хомогени региони и тоа:природни и структурни.

Природните ги содржат следниве физишко географски елементи:рељеф,клима,води,почви и др. и на тој

начин станува збор за за рељефни,климатски,хидрографски,вегетациски и други видови на региони.

Структурните региони,регионализацијата се врши врз основа на само еден структурен белег на просторот
како на пример:шумски региони туристички региони,земјоделски региони и др.

Хомогеоната регионализација има важно просторно знашење бидејки ни дава можнос за увид во намена на
земјиштето,негово користење градба на инфраструктура(населби собраќајници)

Надолни(функционални)региони

Нодалниот регион претставува простор кој го зафаќа градот со негова околина што гравитира околу него,или
зафака една населба со сите околни помали населби кои гравитираат кон неа,и се заснова врз елементите
што го зафаќа градот.Надолниот регион според своите природни белези најчесто е хетороген а според
урбаниот и руралниот комплекс е многу разновиден, тоа е пред се од самиот град и неговото подрачје како и
односите што постојат меѓу нив.секој нодален систем се состои од: нод(јазол), нодално поле, дејности
темелени врз природните вредности.

Нод(јазол)

Произвотството на добрата во просторот се различно разместени, поради што луѓето мора да вршат движења
за да си ги задоволат потребите.Овие места каде се произведуваат многу добра добиваат обележје на
јазол.Градот е значаен носител на функции а функциите му даваат средична улога т.е. улога на нод
(јазол).Проучувањето на нодот и нодалноста значи и докажување што одвреме навреме му е одземено или
додадено на градот.Големината на градот исто така претставува важен елемент,односно фактор занодалноста
на градот.Многу важен елемент кој укажува на нодалноста на градот претставува и услужните дејности.
 НОДАЛНО ПОЛЕ

Во сите географски трудови преовладува мислењето дека не постои јасна граница на нодалното поле,бидејќи
сите елементи што го сочинуваат нодалното поле немаат ист интензитет и домет на влијание врз
просторот.Затоа научниците направиле многу истражувања,најмногу користени показатели за одредување на
нодалниот регион се:дневните миграции,дневното снабдување на населението,степенот на комуналната
опременост,густината на домувањето,урбаните карактеристики,снабдувањето на градот со одредени
производи(месо,градинарски култури,телефонски разговори,весници)и друго.

Според Бранислав Пиха,определувањето на нодалниот регион односно на зоните на градското влијание

значи утврдување на:

- Видот и карактерот на земјините влијанија

- Интезитетот и честината на тие влијаниа
- Формите во кои врските се остваруваат
- Големината на подрачјето на кое градот врши влијание
- Големината на подрчјето на кое градот трпи влијание и др

Зоните на грдското влијание се проучува со цел што порационално да се искористи просторот и да се уреди,
опреми и насочи развојот на градот.

Во секое градско граватационо подрачје постојат повеке зони.Познатиот ѓеограф Х.Рубиќ градското
граватационо подрачје го дели во три појаси и тоа:

- Појас формиран во подрачје каде луѓето секојдневно одат во град да најдат работа,
- Појас формиран во подрачје каде луѓето одат во град само по потреба,а не секој ден со цел да
задоволат одредени свои потреби
- Појас формиран во подрачје од каде луѓето ретко одат во град,само за исклучителни потреби

Хенерт и Шилер исто така разликуваат три појаси во градското граватационо подрачје и тоа:

- Појас на цврсти перманентни врски со градот

- Појас на помалку цврсти врски со градот
- Појас на исклуцителни врски со градот

Има многу познати ѓеографи кои кои ги одредуваат зоните на градското подрачје врз основа на еден или
повеке критериуми,на пример:

Ѓеографот Смолс издвојува 10 критериуми:средни училишта,болници,социјални установи,циркулација на

месни информации,постојан престој на работници,економски добра,посета на градот заради забава,сфера на
продажба наразни работи во градските продавници,бибиљотеки од каде сто се позајмуваат книги.

А овие критериуми К.Хаубнер ги распределува ви 5 групи и тоа:

- Демографска
- Социјално-економска
- Сообраќајна
- Социо-политичка и
- Карактеристики на населбата
Денес повеке се употребува нодално-функционалниот принцип,тоа значи регионот го опфаќа градот заедно
со околниот функционален поврзан простор ,во кој градот има централно значење:

Има многу модели и методи за негово одредување меѓу кио посебно се издвоени:

- Територијата на централните места,

- Правилото на ред според големината
- Моделот на гравитација
- Теоријата на Графи и др.

Меѓутоа има и поинакви размислувања.Според М.Вреск(1990)нодалната регионализација е од големо

значење за просторното планирање,бидејќи со неа и со анализата на надалните региони се постигнува
сознание за:

- Функционалната организација на просторот,

- Насоките и интезитетот на просторната циркулација,
- Значењето на оделните центри во функционалната организација и др.

ПЛАНСКИ РЕГИОНИ

Планските региони,како специфичен тип,можат да се издвојат сами од себе,но и во системот на плански

региони,каде постои хиерархски однос во смисла помалите региони да составуваат поголеми,а пак тие
националната територија.

Со регионализација на просторот може да се издвојат следниве типови на региони:

Структурни,квалитативни,динамички и просторни.

Во структурните може да се издвојат 2 типа и тоа:урални и рурални подрачја.

Квалитативните се определуваат врз основа на следните идикатори:работни места,стамбени услови

висина на диход и др.врз нивна основа се издвојуваат следните региони:проблематични,просперитетни и
заштитни региони.

Проблематичните региони се присутни во сите високо развиени подрачја каде што постои голема
концентрација на оделени точки:население,стопански капацитет,стопанска специјализација и др.

Во заштитните региони вклучени се :воздушните подрачја,заштита на природни реткости,национални

паркови и др.

Сите овие просторни региони се дефинираат со цел да се утврди просторот и неговате заштита потикнување
на економскиот развој и решавања на одредени социјални прашања.Значи преку просторното планирање
може да се сватат економските и еколошките барања на развојот на даден регион.