KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE

5. PREDAVANJE

IZVOĐENJE I KONTROLA KVALITETA

IZVEDENIH ASFALTNIH RADOVA

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 1

 Vrste asfaltnih mješavina prema načinu proizvodnje
 Po vrućem postupku
- AB, SMA
- BNS
- DBNS
- Liveni asfalt
 Asfaltne mješavine po toplom i polu toplom postupku
(WMA – Warm Mix Asphalt & Half-Warm MA)
 Po hladnom postupku (vezivo: razrijeđeni bitumen ili bitumenska emulzija)
- Mikro-asfalt, površinske obrade
- Masa za krpljenje udarnih rupa
- Zastor za niže kategorisane puteve ili preventivno održavanje

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 2

 Asfaltne baze
 Asfaltne baze mogu biti:
- Mobilne
- Stacionarne

 Podjela po načinu proizvodnje:

 Sa diskontinualnim procesom proizvodnje
- Doziranje i miješanje u prekidima, po “mešunzima”
 Sa kontinualnim procesom proizvodnje
- Sa sistemom za rasijavanje, vrućim bunkerima i mješalicom (klasičan tip)
- Bez sistema za rasijavanje, vrućih bunkera i mješalice, gdje se vrši zagrijavanje agregata,
dodavanje veziva i miješanje obavlja u jednom bubnju

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 3

 Asfaltne baze
 Osnovna funkcija:
Proizvesti kvalitetnu asfaltnu mješavinu koja sadrži odgovarajuće količine bitumena i
mineralnog materijala i zadovoljava tehničke uslove

 Osnovni djelovi:
- Deponije za agregat - Bubanj za sušenje
- Cistijerne za bitumen - Sistem za otprašivanje
- Silosi za kameno brašno - Sita
- Predozatori - Mješalica
- Doziranje: - Bunkeri
+ struganog asfalta
+ aditiva KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 4
 Tipovi asfaltnih baza
Sa diskontinualnim Sa kontinualnim
procesom proizvodnje procesom proizvodnje

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 5

Asfaltna baza sa diskontinualnim procesom
proizvodnje – tipična organizacija

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 6

Asfaltna baza sa kontinualnim procesom
proizvodnje – tipična organizacija

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 7

 Proizvodni proces u asfaltnim bazama
 Lagerovanje bitumena
 Deponovanje agregata
 Predoziranje
 Zagrijavanje i sušenje agregata
 Otprašivanje
 Prosijavanje
 Prihvat vrućih frakcija
 Odmjeravanje i miješanje kamenog materijala i bitumena
 Lagerovanje asfaltne mješavine

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 8

Deponovanje agregata

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 9

 Predozirnje

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 10

Predoziranje

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 11

Zagrijavanje i sušenje agregata

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 12

 Otprašivanje
 Od ukupne mase min. materijala u bubnju za sušenje ima do 8% zrna < 0,5 mm – povratno
kameno brašno
 Ne smije se ispustiti u atmosferu !
 Otprašivanje – postupak uklanjanja i skladištenja sitnih čestica pomoću kolektora prašine
 Vrste kolektora:
- Ciklonski - konusni
- Kolektor po vlažnom postupku
- Fabrički filter kolektor

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 13

Otprašivanje

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 14

 Otprašivanje
 Postupak otprašivanja
- jednostepeni
- višestepeni

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 15

 Prosijavanje
 Vibracioni sistem sa 3-5 sita
 Broj bunkera = broju sita = broju frakcija
 Sita na bazi imaju veći otvor zbog nagiba i kretanja agregata po situ

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 16

Prosijavanje

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 17

Prosijavanje, vaganje i miješanje

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 18

 Distribucija asfaltne mješavine

Direktno iz mješalice
Iz silosa

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 19

Komandni centar – kontrola procesa proizvodnje

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 20

 Transport, ugrađivanje i zbijanje asfaltne mješavine
 Različiti tipovi kamiona za transport

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 21

Temperatura igra glavnu ulogu !

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 22

Ugrađivanje pomoću finišera

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 23

Ugrađivanje pomoću finišera

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 24

Tok mješavine kroz finišer

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 25

 Zbijanje
 Potrebna je dobra zbijenost
- Da bi se spriječilo dalje zbijanje
- Da bi se obezbijedila čvrstoća na smicanje i otpornost na kolotrage
- Da bi se obezbijedila vodonepropusnost
- Da bi se spriječilo pretjerano starenje – oksidacija bitumen

 Faktori koji utiču na zbijanje

- Faktori okoline
- Karakteristike mješavine
- Faktori vezani za izgradnju

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 26

 Zbijanje
Faktori okoline Karakteristike mešavine Faktori vezani za izgradnju
- Temperatura podloge - Agregat  Valjci
- Temperatura vazduha - Granulometrijski sastav - Tip i broj valjaka
- Maksimalna veličina zrna - Brzina i pravovremenost valjanja
- Vjetar
- Oblik - Broj prelaza
- Osunčanost
- Procenat izlomljenih zrna - Debljina sloja
- Zapremina  Karakteristike gradilišta
- Vezivo - Temperatura spravljanja
mješavine
- Hemijske karakteristike
- Transportna daljina i vrijeme
- Fizičke karakteristike
- Nosivost podloge
- Količina

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 27

 Temperatura igra glavnu ulogu !
 Suviše hladna masa – nemoguće zbijanje zbog velikog viskoziteta mješavine (otpora)
 Suviše topla masa – nemoguće valjanje
 BIT 60
- 155-160 oC – proizvodnja asfaltne mase
- 120 – 150 oC – inicijalno zbijanje
- 100 – 120 oC – dodatno zbijanje
- 80 – 100 oC – završna obrada

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 28

 Valjci
 Podjela po vrsti pneumatika i načinu rada
- Vibracioni
- Pneumatski
- Glatki
 Podjela po masi

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 29

 Valjci
 Vibracioni
- Inicijalno zbijanje
- Dva moda rada:
+ Statički (masa valjka i točkova)
+ Dinamički (pomoću ekscentričnog opterećenja montiranog u točkovima)

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 30

 Valjci
 Pneumatski
- Srednji, između vibracionih i glatkih valjaka
- 4-5 glatkih guma na osovini
- Sila zbijanja je funkcija:
+ Opterećenja točkova (min. 15 t)
+ Pritiska i vrste guma (4 - 8,5 MPa)
+ Dubine utiskivanja guma u asfaltni sloj

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 31

 Valjci
 Glatki (za završnu fazu valjanja)
- Čelični točkovi, najčešće 2 ili 3
- Opterećenje 3 – 12 t

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 32

 Inteligentno zbijanje

 Vibracioni valjci sa mjerenjem zbijenosti sloja /

sistemom za kontrolu zbijenosti i sa sistemom
povezanim sa GPS -om
 Podešava nivo zbijanja u zavisnosti od izmjerene
krutosti zbijenog sloja
 Registruje krutost na mapama u boji primjenom
GPS tehnologije

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 33

Inteligentno zbijanje

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 34

 Promjena efekata zbijanja
 Mijenja pravac vibracija, a amplituda ostaje konstantna

Maksimum Minimum

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 35

Primjena GPS - a

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 36

 Mješavine po toplom postupku

 Warm Mix Asphalt (WMA) – mješavine po toplom postupku

- Temperatura miješanja i ugrađivanja 110 – 130 oC

 Half Warm Mix Asphalt

- Temperatura miješanja i ugrađivanja < 100 oC

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 37

 Warm Mix Asphalt - WMA
 Početak razvoja krajem XX veka (1997.)
 Snižavanje viskoziteta bitumena u dodiru sa agregatom primjenom aditiva
 Aditivi
- Na bazi stvaranja penušavog bitumen
- Advera
- Aspha min
- WAM Foam BP
- ...
 Hemijski modifikatori
- Evoterm (Mead/Westvaco)
- Rediset (Akzo Nobel)
- Sasobit (Sasol)
- ...

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 38

Warm Mix Asphalt - WMA

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 39

 Prednosti WMA

 Manje isparenja(30 – 90 %)
 Manja potršnja energije (do 30 %)
 Manje habanje asfaltnog postrojenja
 Usporeno starenje veziva
 Ranije puštanje u saobraćaj
 Asfaltiranje po hladnom vremenu
 Pomaže zbijanju krutih mješavina

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 40

Smanjenje isparenja - WMA

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 41

Smanjenje isparenja - WMA

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 42

 Smanjenje isparenja - WMA

WMA Advera T = 120 oC

Kontrolna (standardna) mješavina T = 160 oC

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 43

 Kontrola kvaliteta

 Tekuća kontrola
 Super kontrola
 Kontroliše se :
- Debljine slojeva
- Zbijenosti i sadržaja šupljina
- Sadržaja i vrste veziva
- Granulometrijski sastav

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 44

Vađenje kernova iz gotovog kolovoza

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 45

 Kontrola zbijenosti i zaostalih šupljina

 Procenat zaostalih šupljina – izuzetno značajan parametar za trajnost kolovoza

 Svaki procenat šupljina iznad 7-8% - umanjenje trajnosti za 10 %
 Mješavine po principu asfalt-betona: 3 – 8 % šupljina

gdje je:
SZ – stepen zbijenosti, %
Zm,is – zapreminska masa zbijenog sloja (kg/m3)
Zm – zapreminska masa uzorka po Maršalu, (kg/m3)
KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 46
 Određivanje zbijenosti sloja na terenu
Uređaj baziran na mjerenju prostiranja Uređaj zasnovan na mjerenju
radioaktivnih „gama“ zraka kroz izvedeni sloj dielektrične konstante
(odnos između gustine i jačine električnog polja)

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 47

 Određivanje zbijenosti sloja laboratorijskim
ispitivanjem
 Stepen zbijenosti

gdje je:
SZ – stepen zbijenosti, %
Zm,is – zapreminska masa zbijenog sloja (kg/m3)
Zm – zapreminska masa uzorka po Maršalu, (kg/m3)

 Kriterijum po MESTU-u: 95 – 98 %

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 48

IZVOĐENJE I KONTROLA KVALITETA
IZVEDENIH ASFALTNIH RADOVA

Pitanja ?
KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE - 5. predavanje 49