Rregullat me te mira ne esmau ue sifat

‫بسم هللا الرحمن الرحيم‬

Falenderimi i takon vetëm Allahut. Atë falenderojmë, Atij i kërkojmë ndihmë, falje, tek Ai
pendohemi dhe i kërkojmë mbrojtje prej të këqijave të veteve tona dhe punëve tona . Atë që e
udhëzon Allahu nuk ka kush e humb dhe atë që e humb Allahu nuk ka kush e udhëzon .

Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër veç Allahut të vetëm pa shok dhe dëshmoj se Muhamedi
është rob dhe i dërguar i Tij. Lavdërimi dhe paqja qoftë mbi të, familjen e tij, shokët e tij dhe mbi
ata te cilet e ndoqën ate me bamirësi !

Emrat dhe cilësitë e Allahut janë prej shtyllave të besimit në Te dhe ato janë :

1. Besimi në ekzistencën e Allahut .

2. Besimi në rububijen e Tij .

3. Besimi në uluhijen e Tij dhe

4. Besimi në emrat dhe cilësitë e Tij .

Vlera e njohjes së emrave dhe cilësive të Allahut në fenë Islame .

Njësimi i Allahut në emrat dhe cilësitë e Tij është një prej llojeve të njësimit . Llojet e njësimit
janë :

1. Teuhidi rububije . ( njësimi i Allahut në veprat e Tij )

2. Teuhidi uluhije . ( njësimi i Allahut në adhurim )

3. Teuhidi esmau ue sifat . ( njësimi i Allahut në emrat dhe cilësitë e Tij )

Pra grada e këtij njësimi në fe është e lartë dhe rëndësia e tij është e madhe .

Askush nuk ka mundësi ta adhurojë Allahun në mënyrën më të përsosur pa njohur emrat dhe
cilësitë e Tij ( prandaj duhet ti mësojë ato ) që ta adhurojë Ate me dije . Thotë Allahu i
Madhëruar : "Allahu ka emrat më të mirë prandaj lutjuni Atij me to " [ A'raf 180 ]

Kjo lutje përfshin : lutjen kërkesë dhe lutjen adhurim .

Në lutjen këkesë kjo gjë ( te njesuarit e Tij ne emrat dhe cilesite e Tij )është që para se ti
kërkosh Allahut atë që dëshiron të përmendësh ato emra të Tij që i përshtaten kërkesës psh të
thuash : O Falës më fal, O Mëshirues më mëshiro, O Ruajtës më ruaj etj, ndërsa në lutjen
adhurim kjo gjë është që ta adhurosh Ate në bazë të kuptimeve që përmbajnë këto emra psh :
Të pendohesh sepse Ai është "Pranuesi i teubes" , ta kujtosh atë me gojë sepse Ai është
"Dëgjuesi" , ta adhurosh Atë me gjymtyrët e tua sepse Ai është "Shikuesi" , ta kesh frikë në
vetmi sepse Ai është "Mirënjohësi e të fshehtave" etj .

Prandaj për shkak të vlerës që ka ky teuhid dhe për shkak se njerëzit flasin rreth tij herë me të
drejtë dhe herë pa të drejtë si rezultat i pa dijes dhe fanatizmit vendosa të shkruaj rreth tij disa
rregulla duke shpresuar prej Allahut që ta bëjë punën time për hir të Tij, në përputhje me
kënaqësinë e Tij dhe të dobishme për robërit e Tij .

E titullova : "Rregullat më të mira rreth cilësive të Allahut dhe emrave të Tij të bukur" .

Tema e parë :

Rregulla në lidhje me emrat e Allahut të Madhëruar .

Rregulli i parë : Emrat e Allahut janë të gjithë të bukur .

Rregulli i dytë : Emrat e Allahut përveç qënies së tyre emra përmbajnë në vetvete edhe cilësi .

Rregulli i tretë : Emrat e Allahut të Madhëruar nëse përmbajnë cilësi kalimtare përfshijnë tre
gjëra dhe nëse përmbajnë cilësi jo kalimtare përfshijnë dy gjëra .

Rregulli i katërt : Emrat e Allahut janë tregues për qenien e Tij dhe cilësitë e Tij në mënyrë të
përputhur , në mënyrë përfshirëse dhe në mënyrë rrjedhimore .

Rregulli i pestë : Emrat e Allahut janë teukifije nuk ka vend për të ndërhyrë me llogjikë në to.

Rregulli i gjashtë : Emrat e Allahut nuk janë të kufizuara me numër .

Rregulli i shtatë : Mohimi në emrat e Allahut është të devijosh nga obligimi ( që ka njeriu )
kundrejt tyre .

Rregulli parë :

Emrat e Allahut janë të gjithë të bukur .

Dmth kanë arritur gradën më të lartë në mirësi .

Thotë Allahu i Madhëruar : " Të Allahut janë emrat më të mirë " . Kjo gjë vjen sepse emrat e Tij
përmbajnë cilësi të plota të cilat nuk ka të meta nga asnjë aspekt, as të mundshme dhe as të
përfytyruar.

Psh : " I Gjalli " është një nga emrat e Allahut të Madhëruar i cili përmban kuptimin e jetës së
plotë që nuk ka pasur fillim dhe as nuk mund të mbarojë . ( Ky emër përmban kuptimin e jetës
së plotë ) prej së cilës rrjedhimisht dalin në pah cilësi të plota si dija , mundësia , dëgjimi

shikimi etj .

Shembull tjetër : " I Ditur " është një prej emrave të Allahut që përmban dijen e plotë para së
cilës nuk ka pasur padije dhe nuk pasohet me harresë.

Thotë Allahu i Madhëruar : " Dija rreth tyre është tek Zoti im në një libër nuk humbet Zoti im dhe
nuk harron " kjo dije e gjerë ka përfshirë gjithçka në mënyrë të përgjithshme dhe të detajuar
qoftë e lidhur me veprat e Tij apo me veprat e krijesave të Tij .

Thotë Allahu i Madhëruar : Ai ka depot e dijes, nuk i di ato askush veç Tij. ( Ai )di çka në tokë
dhe në det , çdo gjethe që bie , Ai e di çdo farë që ndodhet në errësirat e tokës dhe çdo të
njomë apo të thatë , i ka në një libër të qartë

[En'am 59]

" Cdo gjë që shkel në tokë tek Allahu e ka rrizkun e saj. Ai e di vend qëndrimin e saj (gjatë jetës
së saj ) dhe vendqëndrimine saj ( pas vdekjes ) dhe çdo gjë është e shkruar në Libër të Qartë " .
[ Hud 6 ] .

" Ai di çka në qiej dhe në tokë , di atë që e fshihni dhe atë që e shfaqni . Allahu është i Ditur për
atë që ndodhet në gjokse " . [ Tegabun 4 ] .

Shembull i tretë : " Mëshirues " është një prej emrave të të Allahut që përmban ( kuptimin ) e
mëshirës së plotë për të cilën ka thënë profeti salallahu alejhi ue selem : “Allahu është më i
Mëshirshëm për robërit e Tij se kjo (nënë) për fëmijën e vet “ .

Kishte për qëllim nënën e një fëmije, e cila e gjeti fëmijën e saj ndër robërit e fituar në luftë , e
mori atë e afroi pranë vetes dhe filloi t'i jepte gji .

Ky emër përfshin gjithashtu mëshirën e gjerë, për të cilën ka thënë Allahu i Madhëruar : "
Mëshira ime ka përfshirë çdo gjë " [ A'raf 156 ] Gjithashtu na ka treguar për duanë që bëjnë
melaiket për besimtarët

" Zoti jonë ke përfshirë çdo gjë me mëshirë dhe dije " [ Gafir 7 ] .
Cilësia e bukurisë është për çdo emër të Allahut në veçanti, gjithashtu është duke e bashkuar
atë me një emër tjetër të Tij dhe me anë të këtij bashkimi arrihet një e plotë mbi të plotën .

Shembull për këtë kemi : " Krenar , I Urtë " . Allahu i Madhëruar i ka bashkuar këta dy emra në
Kur'an shumë . Çdo njëri prej tyre tregon për qenien e kësaj cilësie të plotë siç tregon krenaria
tek emri Krenar dhe gjykimi e urtësia tek emri I Urtë .

Ndërsa bashkimi ndërmjet të dyjave tregon për një cilësi tjetër të plotë , kjo është : se krenaria e
Tij është e shoqëruar me urtësi prandaj nuk vjen perj saj padrejtësi apo veprim i keq , siç ndodh
me njerëzit krenarë . Ndonjërin prej tyre mund ta shtyjë krenaria e tij për të bërë gjynahe dhe
kështu bie në padrejtësi dhe në veprime të këqia .

Gjithashtu gjykimi i Allahut dhe urtësia e Tij janë të shoqëruar me krenarinë e tij të plotë ndërsa
gjykimi dhe urtësia e krijesave mund të mos jenë ( të shoqëruara ) me krenari .

Rregulli i dytë :

Emrat e Allahut përveç qënies së tyre emra të përveçëm , përmbajnë në vetvete edhe cilësi .

Janë emra të përveçëm nga ana e tregimit të tyre për një qenie të vetme .

Janë cilësi nga ana e kuptimeve që përmbajnë .

Nga ana e parë që thamë ato janë sinonime përshkak se ato tregojnë për një qenie të vetme e
kjo qenie është Allahu i Madhëruar ,ndërsa në aspektin e dytë ato nuk janë sinonime për shkak
se çdo njëri prej tyre ka kuptimine tij të veçantë .

Si " I Gjallë " , " I Ditur " , " Mundësiploti " , " Dëgjues " , " Shikues " " Mëshirues " , "
Mëshirbërës " , " Krenar " , " I Urtë " , të gjithë këta janë emra të një qenieje dmth të Allahut të
Madhëruar . Mirpo kuptimi i emrit " I Gjallë ndryshon nga kuptimi i emrit " I Ditur " dhe nga
kuptimi i emrit " Mundësiploti " e kështu me rradhë .

Ne thamë që ato janë emra të përveçëm dhe cilësi sepse Kurani ka treguar për këtë .

Siç thotë Allahu i Madhëruar : " Ai është Falësi Mëshiruesi " . [ Ahkaf 8 ]

Gjithashtu thotë : " Zoti yt është Falës , Poseduesi i mëshirës " [ Kehf 58 ]

Ajeti i dytë na tregon se Mëshiruesi është Ai që ka cilësinë e mëshirës .

Gjithashtu kanë rënë dakord dijetarët e gjuhës dhe kështu është e njohur nga të gjithë se nuk i
thuhet " i ditur " atij që nuk ka dije por i thuhet atij që ka dije . Gjithashtu "dëgjues " nuk i
thuhet atij që nuk dëgjon , por atij që dëgjon . Gjtithashtu " shikues " nuk i thuhet atij që nuk
shikon por atij që shikon .

Kjo çështje është aq e qartë sa nuk ka nevojë për argument .

Me anë të kësaj që thamë kuptohet humbja e atyre që ua hoqën emrave të Allahut kuptimet e
tyre duke thënë : Allahu është " Dëgjues " por nuk dëgjon , "Shikues " por nuk shikon , " Krenar
" pa krenari e kështu me rradhë .

E justifikuan këtë që thanë duke shtuar se : pranimi cilësive na detyron të pranojmë se ka

shumë të pa fillimtë ( dmth ka shumë zotëra pa fillim siç është Allahu pa fillim ) .

Ky arsyetim është i sëmurë ose më mirë i vdekur dhe argument për këtë gjë janë Kurani, suneti
dhe llogjika ( e shëndoshë ) .

Nga Kurani dhe Sunneti :

Allahu i Madhëruar e ka përshkruar veten e Tij me shumë cilësi mgjth se Ai është Një I vetëm .
Thotë Allahu i Madhëruar : " Dënimi i Zotit tënd është i rreptë . Ai i fillon ( krijimin e krijesave )
dhe i rikthen . Ai është Falësi I Dashur , Poseduesi i arshit, Madhështori . Është veprues i asaj
që dëshiron" . [Buruxh 12 – 16] .

Thotë Allahu i Madhëruar : "Lavdëroje emrin e Zotit tënd të Lartë, I Cili krijoi dhe rregulloi , I Cili
caktoi dhe udhëzoi , I Cili nxorri kullotat e më pas i bëri të thata të ndryshuara " [ E'ala 1-5 ] .

Në këto ajete na tregohen shumë cilësi që i dedikohen vetem një të Cilësuari e mgjth nuk u
detyruam prej tyre që të pranojmë shumë zotëra pa fillim .

Nga ana llogjike :

Cilësitë nuk janë gjëra që ekzistojnë të ndara nga i cilësuari, kështu që nuk rrjedh nga pohimi
tyre pohimi i shumë zotrave . Ato janë cilësi të atij që përshkruhet me to dhe tek Ai qëndrojnë .
Çdo gjë që ekziston duhet që patjetër të ketë një numër cilësish . Në të gjendet cilësia e
domosdoshmërisë së ekzistencës ose mundësisë së ekzistencës dhe qenia e tij trup që nuk
qendron mbi diçka ose cilësi që qëndron mbi diçka.

Kuptohet prej kësaj ( që thamë ) se " koha " (ed-Deher) nuk është prej emrave të Allahut të
Madhëruar , sepse ai është emër i ngurtë i cili nuk përmban cilësi që t'ia bashkangjisim emrave
të Allahut të Madhëruar dhe sepse ai është emër (zamanit) i kohës (i viteve dhe shekujve që
kalojnë).
Na ka treguar Allahu i Madhëruar për mohuesit e ringjalljes duke thënë : " thanë : nuk ka jetë
përveç jetës së kësaj bote dhe nuk na shkatërron gjë tjetër veç dehrit (kohës) " . [ Xhathije 24 ] .
Kanë për qëllim kalimin e ditëve dhe netëve .

Ndërsa fjala e profetit salallahu alejhi ue selem : " Ka thënë Allahu i Madhëruar : Më mundon
biri i Ademit kur shan kohën se Unë jam koha , në dorën time është çështja , ndërroj natën dhe
ditën "(Buhariu Dhe Muslimi), nuk tregon se koha është një prej emrave të Allahut. Arsyeja
është sepse ata që shajnë kohën nuk kanë për qëllim Allahun por kanë për qëllim kohën gjatë
së cilës ndodhin gjërat . Kështu që kuptimin e fjalës : " Unë jam koha " e shpjegoi me fjalën : "
në dorën Time është çështja , ndërroj natën dhe ditën " Allahu i Madhëruar është krijuesi i
kohës dhe çdo gjëje që është në të dhe na tregoi se Ai e ndërron natën dhe ditën e ato të dyja
janë koha . E nuk ka mundësi të jetë ndërruesi vet i ndërruari . Kështu bëhet e qartë se është e
pamundur që të jetë koha në këtë hadith Allahu i Madhëruar .

Rregulli i tretë :

Emrat e Allahut të Madhëruar nëse përmbajnë cilësi kalimtare përfshijnë tre gjëra : 1. Qënien e
këtij emri një nga emrat e Allahut të Madhëruar . 2. Pohimin e cilësisë që përmban ky emër . 3.
Pohimi e gjykimit që rrjedh prej këtij emri .

Prandaj dijetarët morën si argument për rënien e dënimit prej atij që grabit njerëzit nëse
pendohet me ajetin Kuranor [ në suren Maide ] ku thotë Allahu i Madhëruar : Shpërblimi i atyre
që luftojnë Allahun dhe të dërguarin e Tij e bëjnë shkatërrim në tokë është, që të vriten, ose të
kryqëzohen, ose tu priten duart dhe këmbët në të kundërt, ose të përzihen nga vendi . Ky është
për ta poshtërim në këtë botë dhe në ahiret për ta ka dënim të madh . Përveç atyre që
pendohen përpara se ti kapni dhe dijeni se Allahu është Falës Mëshirues " . Sepse si rrjedhojë
e këtyre dy emrave kuptohet që Allahu i ka falur ata dhe i ka mëshiruar duke ua larguar
dënimin ( ndaj tyre në këtë jetë ) .

Shembull për këtë rregull kemi edhe emrin " Dëgjues " . I cili përmban : 1.Qenien e këtij emri një
nga emrat e Tij. 2. pranimi i cilësisë që përmban ky emër . 3. pranimi i gjykimit që rrjedh prej
këtij emri , që dmth se Ai e dëgjon të fshehtën . Siç thotë Allahu i Madhëruar : " Allahu e dëgjon
bisedën tuaj . Allahu është Dëgjues Shikues " [ Muxhadele 1 ] . Emrat e Allahut nëse përmbajnë
cilësi jo kalimtare përfshijnë dy gjëra : 1. Qënien e këtij emri një nga emrat e Allahut të
madhëruar . 2. Pohimin e cilësisë që përmban ky emër .

Shembull për këtë : " I Gjalli " përfshin : qenien e këtij emri një nga emrat e Allahut dhe përfshin
pohimin e cilësisë jetë të Allahut të Madhëruar .

Rregulli i katërt :
Emrat e Allahut janë tregues për qenien e Tij dhe cilësitë e Tij në mënyrë të përputhur , në
mënyrë përfshirëse dhe në mënyrë rrjedhimore.

Shembull për këtë kemi emrin " Krijues " i cili tregon për qenien e Tij dhe për cilësinë e krijimit
në mënyrë të përputhur . Tregon për qenien e Tij në vetmi dhe cilësinë e krijimit në vetmi në
mënyrë përfshirëse dhe tregon për cilësinë e dijes dhe mundësisë në mënyrën e rrjedhimore.

Prandaj Allahu i Madhëruar pasi përmendi krijimin e qiejve dhe të tokës thotë : " që ta dini se
Allahu është për çdo gjë i Mundësiplotë dhe Allahu e ka përfshirë çdo gjë me dijen e Tij " .
[ Talak 12 ] .

Argumentimi me mënyrën rrjedhimore, është shumë i dobishëm për nxënësin e dijes nëse ai
përpiqet të meditojë ( rreth kuptimeve të emrave të Allahut ) dhe i jep Allahu sukses për ta
kuptuar këtë lloj mënyre . Sepse me anë të kësaj mënyre ka mundësi ta përdorë një argument
për shumë çështje .

Dije se kuptimi rrjedhimor në fjalën e Allahut dhe të dërguarit të Tij salallahu alejhi ue selem
nëse është me të vërtetë kuptim që rrjedh ( nga fjala e Allahut dhe të dërguarit të Tij ) atëherë ai
është hak, sepse fjala e Tij dhe të dërguarit të Tij është hak dhe prej hakut rrjedh vetëm hak.
( Kjo )sepse Allahu e di se ç,mund të nënkuptohet nga fjala e Tij dhe e te dërguarit të Tij,
prandaj ky nënkuptim është i qellimte.

Ndërsa kuptimet që rrjedhin nga fjala e njerëzve ndahen ne tre lloje :

Lloji i parë : Është që t'ia përmendësh folësit kuptimin që rrjedh prej fjalës së tij dhe ta pranojë
se ai e kishte për qëllim këtë kuptim .

Si psh ti thotë ai që mohon cilësitë e Allahut që janë veprime, atij që i pohon ato : “Del si
rrjedhojë e këtij pohimit tend që disa prej cilësive të Allahut të jenë të reja (ndërkohë që Allahu
është pafillim)”! Thotë pohuesi : - Po, unë e pranoj këtë ide që kuptohet prej këtij pohimi, sepse
Allahu i Madhëruar ka vepruar pa fillim dhe vazhdon të veprojë atë që dëshiron nuk kanë fund
fjalët dhe veprat e Tij .

Siç thotë i Madhëruari : " Thuaj nëse do ishte deti bojë për ( të shkruar ) fjalët e Zotit tim do
mbaronte deti para se të mbaronin fjalët e Zotit tim edhe sikur të sillnim si ai të tjerë " [ Kehf
109 ] . Thote i Madhëruari : " Sikur të gjitha pemët e tokës të ishin lapsa dhe deti ( ishe bojë dhe
) ti shtoje shtatë dete nuk do mbaronin fjalët e Allahut , Allahu është Krenar I Urtë " . [ Lukman
27 ] .

Te vepruarit e ndonje gjeje nga ana e Tij në veçanti nuk sjell si rrjedhoje asgjë te mangët në
lidhje me Te .

Lloji i dytë : Është që t'ia përmendësh folësit kuptimin që rrjedh prej fjalës së tij dhe të mos e
pranojë (duke thënë) se ai nuk e kishte për qëllim këtë kuptim .
Psh : I thotë mohuesi i cilësive atij që i pohon ato : -rrjedh prej pohimit tënd që Allahu i
Madhëruar t’i ngjajë krijesave të Tij !

Thotë pohuesi: -nuk rrjedh prej pohimit tim kjo gjë, sepse cilësitë e Krijuesit i janë atribuar Atij e
nuk janë përmendur të pa atribuara tek dikush që të thuash se u ngjajnë cilësive të krijesave .
Prandaj ato janë të veçanta për Të dhe i përshtaten madhështisë së Tij . Siç e pohon ti mohues
i cilësive se Allahu ka qenie, por jo si e krijesave. Themi : ç'dallim ka ndërmjet qenies dhe
cilësive të Tij? Kështu që kuptimi që (pretendohet se) rrjedh në këto dy raste (Të cilësive dhe
Qenjes) është i qartë (që është gabim).

Lloji i tretë : Është që të mos i përmendësh folësit kuptimin që rrjedh prej fjalës së tij.

Në këtë rast nuk mund tia dedikosh atij kuptimin që rrjedh prej fjalës së tij, sepse ka mundësi që
po t'ia përmendësh këtë kuptim , të mos e pranojë e të thotë që nuk rrjedh prej asaj që thashë
ky kuptim dhe ka mundësi që ta pranojë këtë kuptim dhe të thotë po ky kuptim rrjedh prej fjalës
time dhe ta kuptojë që ai është gabim dhe të largohet nga ky gabim.

Ngaqë kuptimi I gabuar që rrjedh prej një fjale tregon që ajo fjalë është gabim. Për këto shkaqe
që përmendëm nuk mund të gjykojmë në këtë rast se kuptimi që rrjedh prej një fjale është
mendim i folësit .

Nëse dikush thotë : po qe se prej fjalës së folësit rrjedh një kuptim atëherë ky kuptim
konsiderohet fjalë e folësit . Sepse kështu ndodh në aspekt të përgjithshëm , sidomos kur
kuptimi që rrjedh prej fjalës së folësit është shumë i afërt me fjalën e tij .

Themi kjo nuk është e pranuar sepse njeriu si njeri kalon në gjendje të ndryshme shpirtërore
dhe rrethanore , të cilat e bëjnë që të mos e ketë për qëllim kuptim që rrjedh në mënyrë të
domosdoshme nga fjala e tij , sepse mund të harrojë , të shkujdeset ose ti bllokohet mendja
( për disa momente ) ose mund ta thotë fjalën gjatë ngushticave të dialogut pa e menduar se
çfarë mund të rrjedhi prej saj etj.

Rregulli i pestë :

Emrat e Allahut janë teukifije nuk ka vend për të ndërhyrë me llogjikë në to.

Prandaj duhet të ndalojmë aty ku na ka drejtuar Kurani dhe Suneti duke mos i shtuar ose
pakësuar ato . Sepse llogjika nuk ka mundësi ta kuptoje se cilat janë emrat që i meriton Allahu i
Madhëruar prandaj duhet qëndruar aty ku na ka udhëzuar Kurani dhe Suneti .

1. Allahu i Madhëruar ka thënë : " Mos ndiq atë gjë për të cilën ti nuk ke dije . Dëgjimi , shikimi
dhe zemra për të gjitha këto do pyetet ( njeriu ) " . [ Isra 36 ] .
2. Thotë Allahu i Madhëruar : " Thuaj : ka ndaluar Zoti im imoralitetin e dukshëm dhe të fshehtë ,
gjynahun , padrejtësinë , ti bëni shok Allahut pa ju zbritur fakte ( për këtë gjë ) dhe të thoni për
Allahun atë që nuk e dini " [ A'raf 33 ] .

3. Sepse ta emërtosh Allahun e Madhëruar me ato emra që Ai se ka emërtuar veten e tij me to

ose të mohosh ato emra me të cilët Ai ka emërtuar veten e Tij është krim ndaj Allahut të
Madhëruar . Prandaj duhet ndjekur mënyra e sjellshme në lidhje me këto gjëra dhe duhet që të
qëndrojmë aty ku na ka ndaluar argumenti .

Rregulli i gjashtë :

Emrat e Allahut nuk janë të kufizuara me numër .

Thotë profeti salallahu alejhi ue selem në hadithin e njohur : " Të lutem Ty me cdo emër tëndin
me të cilin Ti emërtove veten tënde ose e zbrite atë në librin tënd ose ia mësove atë ndonjërit
prej krijesave të tua ose e mbajte atë të fshehur në dijën e gajbit tënd ...

Transmeton Ahmedi , Ibn Hibani dhe Hakimi dhe është i saktë .

Ato emra që i ka fshehur Allahu në dijen e gajbit nuk ka mundësi askush që ti numërojë e as ti
përfshijë ( me dije ) .

Ndërsa fjala e profetit salallahu alejhi ue selem : " Allahu ka 99 emra 100 pa një kush i mëson
ato hyn në xhenet " , nuk tregon se emrat e Allahut janë të kufizuar me këtë numër .

Sikur të kishte për qëllim të tregonte se ato janë të kufizuar me këtë numër do thoshte : Emrat e
Allahut janë 99 kush i mëson ato hyn në xhenet ose ndonjë fjali të ngjashme me këtë .

Ky hadith tregon se këtë numër emrash kush e mëson hyn në xhenet .

Prandaj fjala e tij salallahu alejhi ue selem : kush i mëson ato hyn në xhenet " është fjali
plotësuese e asjë që kaloi dhe nuk është fjali më vete .

Shembull i kësaj gjëje është të thuash : kam 100 dirhem i kam pregatitur për sadaka . Kjo nuk
dmth që nuk kam të tjerë të cilët nuk i kam pregatitur për sadaka .

Nuk ka hadith të saktë nga profeti salallahu alejhi ue selem që i cilëson këto ( 99 ) emra .
Hadithi që është transmetuar për këtë, në të cilin janë cilësuar kush janë këta emra është i
dobët .
Thotë shejhul Islam Ibn Tejmije në el Fetaua 6/382: Cilësimi i tyre nuk është prej fjalëve të
profetit salallahu alejhi ue selem . për këtë gjë kanë rënë dakord dijetarët e hadithit .

Para kësaj fjale ka thënë : Uelidi ( një prej transmetuesve të këtij hadithit ) i ka përmendur ( keto
emra ) nga disa prej mësuesve të tij nga Shami. Kjo gjë ka ardhur e shpjeguar në disa rrugë
transmetimi .

Thotë Ibn Haxher El Askalani në librin e tij " Fet'hul Bari " 11/215 : Nuk është shkaku i dobësimit
të hadithit tek buhariu dhe muslimi te transmetuarit e këtij hadithi vetëm nga Uelidi por është
edhe se ai është hadith i luhatur ( nuk kanë rënë dakord transmetuesit e tij në një fjalë të vetme
por e kanë transmetuar në forma të ndryshme , gjë që e bën hadithin të dobët ) , e ka
transmetuar me tedlis ( duke mos u bërë të qartë se nga kush e ka marrë në të vërtetë këtë
hadith) dhe nga që ekziston mundësia e idraxhit (të ketë në të fjalë të shtuara veç fjalëve të
profetit pa u dalluar kush janë fjalët e tij dhe kush janë fjalët e të tjerëve ) .

Për arsye se nuk ka pasur hadith të saktë që i cilëson këto 99 emra janë transmetuar prej
selefëve në cilësimin e tyre gjëra të ndryshme .

Unë kam mbledhur 99 emra të cilët mu dukën si më të saktët prej Kuranit dhe Sunetit të profetit
salallahu alejhi ue selem .

Nga Libri i Allahut të Madhëruar (kam nxjerrë këto emra) :

(1. Allahu ‫هللا‬

2. I Vetëm . ‫االحد‬

Më i Larti ‫االعلى‬
●

(‫)األكرم‬. 5. Më Bujari

Adhuruar (‫)اإلله‬. 6.

I Pari (‫)األول‬. 7.

I Fundit (‫)اآلخر‬. 8.

I Dukshmi (‫)الظاهر‬. 9.

I Fshehti (‫)الباطن‬. 10.

Krijuesi (‫)البارئ‬. 11.

Mirëbërësi (‫)البر‬. 12.

Shikuesi (‫)البصير‬. 13.

Pranuesi i teubes (‫)التواب‬. 14.

Nënshtruesi (i çdo gjëje) (‫)الجبار‬. 15.

Mbrojtësi (‫)الحافظ‬. 16.

17)Llogaritësi (‫ )الحسيب‬.17.

18)Shumëmbrojtësi (‫ )الحفيظ‬18.

Bamirës ( që i përgjigjet lutjes së robit gjithmonë)(‫ )الحفي‬19.

I Vërteti (‫ )الحق‬20.
I Qarti (‫ )المبين‬21.
I Urti (‫ )الحكيم‬22.
I Buti (i le gabimtarët të pendohen dhe nuk i dënon menjëherë)(‫)الحليم‬. 23.
I Lavdëruari (‫ )الحميد‬24.)
I Gjalli (‫ )الحي‬25.
Ngritësi (me fuqinë e të cilit qëndron çdo gjë) (‫ )القيوم‬26.
I Mirënjohuri (‫ )الخبير‬27.
Krijuesi (‫ )الخالق‬28.
Shumë Krijuesi (‫ )الخالق‬29.
I Mëshirshmi ( (30‫الرؤوف‬.
I Gjithëmëshirshmi (‫ )الرحمن‬31.

Mëshirëploti (‫ )الرحيم‬32.
Furnizuesi (‫ )الرزاق‬33.
Vrojtuesi (‫ )الرقيب‬34.
Paqedhënësi (‫ )السالم‬35.
Dëgjuesi (‫ )السميع‬36.
Mirënjohësi (‫ )الشاكر‬37.
Shumë Mirënjohësi (‫ )الشكور‬38.
Dëshmuesi (‫ )الشهيد‬39.
I Ploti (të cilit i drejtohen të gjitha krijesat për nevjat e tyre) (‫ )الصمد‬40.
I Dituri (‫ )العالم‬41.
I Krenari (Pathyeshmi)(‫ )العزيز‬42.
Madhështori (‫ )العظيم‬43.
Mëkat Falësi(‫ )العفو‬44.
I Shumë Dituri (‫ )العليم‬45.
I Larti (‫ )العلي‬46.
Shumë Falësi (‫ )الغفار‬47.
 Shumë Falësi (‫ )الغفور‬48.
I Pasuri (nuk ka nevojë për krijesat përkundrazi ata kanë nevojë për të)
(‫ )الغني‬49.
Zgjidhjedhënësi (‫ )الفتاح‬50.
I Fuqishmi (për të bërë çdo gjë)(‫)القادر‬
51. Mposhtësi (i gjithçkaje)(‫ )القاهر‬52.
I Pastri ( prej çdo të mete) (‫ )القدوس‬53.
Mundësiploti (‫ )القدير‬54.
I Afërti (‫ )القريب‬55.
I Plotfuqishmi (‫ )القوي‬56 .
Shumë Mposhtësi (I gjishçkaje(57‫القهار‬.
I Madhi (‫ )الكبير‬58.
Bujari (‫ )الكريم‬59.
I Dituri i të fshehtave dhe të imtav(‫ )اللطيف‬. 60.
Siguruesi (i robërve të Tij nga dënimi i Tij)(‫ )المؤمن‬61.
I Lartësuari (‫ )المتعال‬62.
Madhëruari (‫ )المتكبر‬. 63.
I Fuqishmi (‫ )المتين‬64.
Pranuesi i lutjes (‫ )المجيب‬. 65.
I Lavdishmi (‫)المجيد‬. 66.
Përfshirësi (i gjithçkaje me dijen dhe fuqinë e Tij)(‫ )المحيط‬67.
Formëdhënësi (‫ )المصور‬. 68.
I Gjithëmundësishmi (‫ )المقتدر‬69.
I Plotëfuqishmi (‫ )المقيت‬70.
Mbreti (‫ )الملك‬71.
Sunduesi (‫)المليك‬. 72.
Përkrahësi (‫)المولى‬. 73.
Gjithëpërfshirësi (‫ )المهيمن‬. 74.
Ndihmuesi (në sprova)(‫)النصير‬. 75.
Njëshi (‫ )الواحد‬. 76.
Trashëguesi (‫ )الوارث‬77.
I Madhi (‫)الواسع‬. 78.
I Dashuri (‫ )الودود‬. 79.
Përkujdesësi (‫ )الوكيل‬80.
Përkrahësi (‫ )الولي‬81.
Dhuruesi (‫)الوهاب‬.

Ndërsa nga suneti i profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem kemi nxjerrë këto emra që vijojnë .

82. I Bukuri (‫)الجميل‬. 83.

Mirëbërësi (‫)الجواد‬. 84.
Gjykuesi (‫ )الحكم‬. 85.
I Turpshmi (‫)الحيي‬. 86.
Zoti (igjithçjaje) (‫)الرب‬. 87.
 I Buti (‫ )الرفيق‬. 88.
I Pastri (nga çdo e metë që ka të bëjë me qenien e Tij I Adhuruar)
(‫)السبوح‬. 89.
Drejtuesi (që i takon paria e çdo gjëje) (‫ )السيد‬90.
Shëruesi (‫)الشافي‬. 91.
I Miri (‫)الطيب‬. 92.
Shtrënguesi (I Cili kap dhe shtrëngon me dorën e Tij të nderuar dhe i ndalon kujt të dojë çfarë të
dojë)
(‫)القابض‬. 93.
Shtrirës (që e shtrin dorën e tij dhe i jep kujt të dojë sepse Ai ka në dorën e tij çdo gjë) (‫)الباسط‬. 9
4.
Përparuesi(‫)المقدِم‬. 95.
Paslënësi (‫ )المؤخر‬96.
Bamirësi (‫ )المحسن‬97.
Dhënësi (‫)المعطي‬. 98.
Dhënësi (i mirësive i pari) (‫)المنان‬. 99. Teku (‫)الوتر‬.

Këto ishin emrat që zgjodhëm gjatë kërkimit të tyre . Në librin e Allahut 81 emra dhe në sunetin
e profetit salallahu alejhi ue selem 18 .

Mgjth se jam në dyshim për emrin El Hafij ( Bamirësi që I përgjigjet gjithmonë lutjeve ) sepse ai
ka rdhur në Kuran I veçantë tek fjala e Allahut për Ibrahimin : " Ai ishte ndaj meje Bamirës ( I
përgjigjet lutjes time sa herë që I lutem ) " [ Merjem 47 ] !!

Gjithashtu dyshoj për emrin Bamirës (el Muhsin) sepse nuk I kam parë transmetuesit e hadithit
tek libri I Taberanit e mgjth e ka përmendur Shejhul Islam ndër emrat e Allahut .

Gjithashtu për emrat që janë të bashkangjitur si : Sunduesi I pushtetit dhe Zotëruesi I bujarisë
dhe madhështisë .

Rregulli i shtatë :

Mohimi në emrat e Allahut është të devijosh nga obligimi ( që ka njeriu ) kundrejt tyre .

Ai është disa lloje :

I pari : është të mohosh qoftë edhe një pjesë të tyre ose të mohosh cilësit dhe rrjedhojat që
nxirren prej tyre .

Siç vepruan grupet mohuese si Xhehmijet etj .

Konsiderohet ky mohim devijim sepse është detyrë ti besosh ato dhe të besosh ato rrjedhojat
dhe cilësitë që dalin prej tyre te cilat I përshtaten Madhështisë së Allahut . Kështu që mohimi
qoftë edhe I një pjese prej tyre konsiderohet devijim nga obligimi që kemi kundrejt tyre .
I dyti : është që nxjerrësh prej tyre cilësi që u ngjajnë cilësive të krijesave . Siç bënë grupet e
përngjasuesve .

(Konsiderohet ky përngjasim devijim) sepse përngjasimi është një kuptim i kotë (në lidhje me
Allahun e Madhëruar) dhe është e pamundur që argumentet të tregojnë për një gjë të tillë .
Përkundrazi ato tregojnë për kotësinë e tij . Kështu që të nxjerrësh prej tyre cilësi që u ngjajnë
krijesave, konsiderohet devijim nga obligimi që kemi kundrejt tyre .

I treti : është ta emërtosh Allahun me ato emra që se ka emërtuar Ai veten e Tij . Siç e quajtën
krishterët me emrin "Ati" dhe siç e quajtën filozofët me emrin "Shkaku veprues " .

( Ky emërtim konsiderohet devijim në këtë cështje ) sepse emrat e Allahut janë teukifije ( dmth
duhet qëndruar aty ku na ka drejtuar Kurani dhe suneti ) Emërtimi i Allahut me emra që Ai nuk e
ka quajtur veten e Tij me to konsiderohet devijim nga obligimi që kemi kundrejt tyre .

Këto emra me të cilat ata kanë emrëtuar Allahun e Madhëruar janë të kota është I pastër Allahu
prej tyre .

I katërti : është të nxjerrësh nga emrat e Allahut emra për idhujt . Siç bënë mushrikët , të cilët
nxorrën ( emrin ) Uza nga El Aziz dhe Lat nga El Ilah në një prej dy mendimeve ( që kanë
dijetarët në prejardhjen e këtyre emrave ) dhe emrëtuan me to idhujt e tyre . Ky emërtim
konsiderohet devijim sepse emrat e Allahut janë të veçantë vetëm për Të . Sepse Allahu I
Madhëruar thotë : të Allahut janë emrat e bukur prandaj lutjuni me to " . [ A'raf 180 ]

Gjithashtu thotë : " Nuk ka të adhuruar tjetër veç Allahut , të tijët janë emrat e bukur " . { Ta ha
8}.

Gjithashtu thotë : “ Të tijët janë emrat e bukur , e lavdëron Atë çka në qiej e në tokë . [ Hashr
24 ] .

Siç I takon vetëm Atij adhurimi dhe lavdërimi qe i ben çdo gjë që është në qiej e tokë , ashtu I
takojnë vetëm Atij emrat e Tij të bukur .

Prandaj emërtimi I ndonjë gjëje tjetër me emrat që I takojnë vetëm Allahut është devijim I tyre
në obligimin që kemi kundrej tyre . Disa prej tyre janë shirk ose kufr në bazë të asaj që tregojnë
argumentet .

Kapitulli i dytë .

Rregulla në lidhje me cilësitë e Allahut të Madhëruar .

Rregulli i parë : Cilësitë e Allahut janë të gjitha të plota dhe nuk kanë mangësi në asnjë aspekt .

Rregulli i dytë : Tema e cilësive është më e gjerë se tema e emrave .

Rregulli i tretë : Cilësitë e Allahut ndahen në dy lloje : të pohuara dhe të mohuara .

Rregulli i katërt : Cilësitë e pohuara janë cilësi lavdërimi dhe të plota.

Rregulli i pestë : Cilësitë e pohuara ndahen në dy lloje : cilësi të qenies dhe cilësi veprimi .

Rregulli i gjashtë : është e domosdoshme në pohimin e cilësive të largohesh nga dy gjëra të

ndaluara të mëdha : 1. përngjasimi . 2. dhënia formë cilësive .

Rregulli i shtatë : Cilësitë e Allahut të Madhëruar janë teukifije , nuk ka vend për llogjikën në to .

Rregulli i parë :

Cilësitë e Allahut janë të gjitha të plota dhe nuk kanë mangësi në asnjë aspekt .

Si jeta , dija , fuqia , dëgjimi , shikimi , mëshira , Krenaria , urtësia , lartësia , madhështia etj .

Për këtë kemi argument nga Kurani, Sunneti, llogjika dhe natyra ( e pastër njerëzore në të cilën
ka krijuar Allahu krijesat e Tij ) .

Nga Kurani : Prej këtyre argumenteve kemi fjalën e Allahut të Madhëruar : " Për ata që nuk
besojnë ahiretin është shembulli I keq dhe për Allahun është shembulli më I lartë " [ Nahl 60 ] .
Shembulli më I lartë është përshkrimi më I lartë .

Nga llogjika : Çdo gjë që ekziston me te vertete duhet të ketë patjetër cilësi qofshin të plota apo
të mangëta dhe e dyta nuk është e vërtetë në lidhje me Allahun , I cili është I plotë dhe meriton
adhurimin . Prandaj Allahu na ka treguar kotësinë e adhurimit të idhujve ngaqë ata kanë cilësi të
mangëta dhe janë të pa mundur ( të bëjnë gjë ) .

Thotë Allahu I madhëruar : " Kush është më I humbur se ai që lut veç Allahut atë që nuk I
përgjigjet deri në ditën e Kijametit dhe është I shkujdesur nga lutja e tij ( lutësit ) " . [ Ahkaf 5 ] .

Thotë Allahu I Madhëruar : Ata të cilët I lusin veç Allahut nuk krijojnë gjë përkundrazi janë të
krijuar . Janë të vdekur jo të gjallë dhe nuk e dinë kur do ringjallen " . [ Nahl 20 ] .

Tregon Allahu I Madhëruar për Ibrahimin kur po dialogonte me të atin " O babai im mos adhuro
atë që nuk dëgjon , nuk shikon dhe nuk të bën ty dobi për asgjë " . [ Merjem 42 ] .
Gjithashtu I thotë popullit të tij : " A po adhuroni veç Allahut atë që nuk ju bën dobi e as dëm , uf
me ju dhe me ata që adhuroni veç Allahut . A nuk llogjikoni " . [ Enbija 66 – 67 ] .

Është vërtetuar me anë të realitetit që shikohet dhe perceptohet me shqisa se krijesa ka disa
cilësi të plota e ato ia ka dhënë Allahu I Madhëruar . Kështu që dhënësi I të plotës është më
primar që ta ketë atë .

Nga natyra : Shpirti I pastër është krijuar që ta dojë Allahun ta madhërojë Atë dhe ta adhurojë
Atë . Por a mund të duhet madhërohet dhe adhurohet dikush tjetër veç Atij që ti e di se ai I ka
cilësitë e plota të cilat I përshtaten rububijes dhe uluhijes së Tij ( dmth qeines së Tij Krijues ,
Furnizues , Rregullues dhe i Adhuruar ) .

E nëse ndonjë cilësi është e mangët dhe nuk eshte e plote atëherë ajo është e pamundur të
jetë cilësi e Allahut si : vdekja , injoranca , harresa , pamundësia , verbëria , mos dëgjimi etj .

Sepse Allahu i Madhëruar thotë : " Mbështetju të Gjallit që nuk vdes " [ Furkan 58 ] .

Fjala e Tij që na tregon për Musën : " Dija e tyre është tek Zoti im në një libër nuk humbet Zoti
im e as nuk harron " . [ Taha 52 ] .

Thotë Allahu i Madhëruar : Asgjë nuk mund ta bëjë Allahun të pamundur në qiej e as në tokë Ai
është i Ditur i Fuqishëm " . [ Fatir 44 ] .

Thotë Allahu i Madhëruar : " A mendojnë se Ne nuk i dëgjojmë të fshehtat dhe bisedat e tyre
( të fshehta me njëri tjetrin) . Përkundrazi të dërguarit tanë janë tek ta dhe shkruajnë " . [Zuhruf
80]

Thotë profeti salallahu alejhi ue selem për dexhalin : Ai shikon vetëm me njërin sy ndërsa Zoti
juaj nuk shikon vetëm me njërin sy . [ Transmeton Buhariu dhe Muslimi ] .

Gjithashtu ka thënë : o ju njerëz ulini zërat tuaj se ju nuk po i luteni atij që nuk dëgjon dhe as
Atij që nuk është me ju .

Allahu i madhëruar i ka ndëshkuar ata që i kanë mveshur Atij cilësitë e mangëta . Thotë Allahu i
Madhëruar : " Thanë çifutët : dora e Allahut është e mbyllur , u mbyllshin duart e tyre dhe
qofshin të mallkuar për atë që thanë . Përkundarzi duart e tij janë të hapura shpenzon si të dojë
".

[ Maide 64 ] .

Thotë Allahu i Madhëruar : " E dëgjoi Allahu fjalën e atyre që thanë : Allahu është i varfër dhe
ne jemi të pasur , do ta shkruajmë atë që thanë dhe vrasjen e tyre të profetëve pa të drejtë dhe
do u themi shijojeni dënimin djegës " . [ Ali Imran 181 ] .
E ka pastruar veten e tij nga cilësitë e mangëta që i kanë mveshur ku thotë : “ I pastër është Zoti
yt Zoti i krenarisë nga ajo që i përshkruajnë . Paqja qoftë mbi profetët dhe lavdërimi i takon
Allahut Zotit të botërave ” { Es-saf-fat 180 – 182 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : " Nuk ka Allahu fëmijë dhe as nuk ka të adhuruar tjetër me të ,nëse
do të kishte do merrte çdo i adhuruar atë që ka krijuar dhe do përpiqeshin të sundonin mbi njëri
tjetrin . I pastër është Allahu nga ajo që i mveshin " . [ Mu'minun 91 ] .

Nëse një cilësi është e plotë në disa anë dhe e mangët në disa anë ,nuk është e lejuar për
Allahun dhe as e ndaluar në mënyrë të plotë . Nuk i atribohet në mënyrë të plotë dhe nuk
mohohet në mënyrë të plotë prej Tij , por duhet shpjeguar ( si vijon ) : lejohet në rast kur ajo
cilësi konsiderohet e plotë dhe është e ndaluar kur është e mangët si mashtrimi , etj . Këto cilësi
janë të plota kur vijnë si shpërblim ndaj atyre që i kanë këto cilësi , sepse në këtë rast ato
tregojnë se vepruesi është i zoti ti përgjigjet armikut me të njëjtin veprim që u soll ai ose me një
veprim më të rëndë . Ndërsa në raste të tjera është cilësi e mangët , prandaj nuk ia ka atribuar
Allahu këto cilësi vetes së vet në mënyrë të plotë , por ka treguar se ato janë cilësi të Tij vetem
në rastin kur ky veprim është shpërblim ndaj atyre që veprojnë me Allahun ose të dërguarit e Tij
këto veprime . Siç thotë Allahu i Madhëruar : " Ata mashrojnë e Allahu mashtron dhe Allahu
është më i miri Mashtrues " . [ Enfal 30 ] .

Gjithahstu thotë Allahu i Madhëruar : " Ata të cilët i përgënjeshtruan argumentet Tona do ti
degradojmë ( duke u hapur rrizkun e kësaj bote që të mashtrohen me të dhe më pas i dënojmë
papritmazi ) nga nuk e kuptojnë . Unë i vonoj ata ( i le të jetojnë ) dhe dredhia Ime është e fortë
" . [ A'raf 182 - 183 ] .

Gjithashtu thotë : " Munafikët duan të mashtrojnë Allahun por Allahu i mashtron ata " . [ Nisa
143 ] .

Gjithashtu thotë : " thanë : ne jemi me ju , ne ishim vetëm duke u tallur ( me besimtarët ) . Allahu
tallet me ta " . [ Bekare 14 – 15 ] .

Allahu i madhëruar nuk ka përmendur se ai tradhëton ata që e tradhëtojnë ( sepse ajo nuk
është si cilësitë e mësipërme , por është cilësi e mangët në të gjitha rastet ) . Thotë Allahu i
Madhëruar : “ nëse duan të të tradhëtojnë ty ( dije se ata ) kanë tradhëtuar Allahun më parë ,
por Allahu ta mundësoi të dalësh fitimtar ndaj tyre . Allahu është I Ditur ,I Urtë “ . [ Enfal 71 ] .

Tha : “ ta mundësoi të dalësh fitimtar ndaj tyre “ dhe nuk tha : dhe Allahu i tradhëtoi ata . Sepse
tradhëtia është mashtrim në momentin kur njeriu është i sigurt dhe kjo gjë është cilësi e mangët
gjithmonë .

Kështu që kuptohet që fjala e njerëzve që thonë : e tradhëton Allahu atë që tradhëton është gjë
shumë e keqe prandaj është detyrë të ndalohet prej saj .
Rregulli i dytë :

Tema e cilësive është më e gjerë se tema e emrave .

Sepse çdo emër përmban cilësi , siç u sipërpërmend tek rregulli i tretë në rregullat e emrave
dhe sepse një pjesë e cilësive kanë të bëjnë me veprat e Allahut të Madhëruar dhe veprimet e
Tij nuk kanë të mbaruar , sic nuk kanë të mbaruar fjalët e Tij .

Thotë Allahu i Madhëruar : “Sikur të gjitha pemët e tokës të ishin lapsa dhe deti ( të ishte bojë
dhe ) ti shtoje shtatë dete nuk do mbaronin fjalët e Allahut , Allahu është Krenar I Urtë .
[ Lukman 27 ] .

Shembull është se , prej cilësive të Allahut është ardhja , dënimi , mban , veprimi me dorë etj .

Siç thotë Allahu i Madhëruar : “ erdhi Zoti yt “ [ El Fexhr 22 ] . Gjithashtu thotë Allahu i
Madhëruar : “ a presin tu vijë ( gjë tjetër )veç Allahut me retë që bëjnë hije “ [ Bekare 210 ] .
Gjithashtu thotë : “ I mori Allahu ( me dënimin e Tij ) për shkak të gjynaheve të tyre . [ Ali Imran
11 ] . Thotë : “ Ai e mban qiellin që të mos bjerë mbi tokë vetëm nëse dëshiron Ai “ [ Haxh 65 ] .
Thotë : “ Me të vërtetë dënimi i Zotit tënd është i rreptë “ [ Buruxh 12 ] . Thotë : “ Allahu do për
ju lehtësim dhe nuk do vështirësim “ [ Bekare 185 ] .

Thotë profeti salallahu alejhi ue selem : Zbret Zoti jonë në qiellin e dynjasë ...

Kështu që ne e përshkruajmë Allahun e Madhëruar me këto cilësi siç kanë ardhur dhe nuk
nxjerrim prej tyre emra për Të . Prandaj nuk themi Ardhësi , Dënuesi , Mbajtësi , Dënuesi ( me
dorën e Tij ) , Dëshiruesi , Zbritësi etj mgjth se ne i tregojmë këto veprime të Tij dhe e
përshkruajmë me to .

Rregulli i tretë :

Cilësitë e Allahut ndahen në dy lloje : të pohuara dhe të mohuara .

Cilësitë e pohuara janë ato cilësi që i ka pohuar Allahu i Madhëruar për veten e Tij në librin e Tij
ose me anë të profetit të Tij salallahu alejhi ue selem . Të gjitha këto cilësi janë të plota dhe nuk
përmbajnë mangësi në as një aspekt . Si jeta , dija , fuqia , qëndrimi mbi Arsh , zbritja në qiellin
e dynjasë , fytyra , duart etj .

Duhen ti atribohen ( dhe pohohen ) këto cilësi Allahut të Madhëruar siç i takon madhështisë së
Tij me argumentet e dëgjuara dhe llogjike .

Nga argumentet e dëgjuara kemi :

Fjalën e Allahut të Madhëruar : “ O ju që keni besuar besojeni Allahun , të dërguarin e Tij , librin
që i zbriti të dërguarit të tij dhe librin që e zbriti më parë . Kush mohon Allahun , melaiket e Tij ,
librat e Tij , të dërguarit e Tij dhe ditën e fundit , ka humbur në një humbje të largët “ [ Nisa 136 ]
. Besimi në Allahun përfshin besimin në cilësitë e Tij , besimi në librin që i zbriti të dërguarit të
Tij përfshin besimin në cilësitë e Allahut që janë treguar në të . Gjithashtu qenia e Muhamedit
profet i Tij përfshin besimin në çdo gjë që na ka treguar nga Dërguesi i tij i Cili është Allahu i
Madhëruar .

Nga ana llogjike :

Allahu na ka terguar për veten e Tij dhe ai e njeh veten e Tij me mirë se cdo kush tjetër .
Gjithashtu fjala e Tij është më e vërteta dhe më e mira . Prandaj është vaxhib të pranohen pa
hezitim ato cilësi ( që na i ka treguar për veten e Tij ) siç na i ka treguar . Sepse hezitimi në
pranimin e lajmit vjen kur lajmi buron nga ai që lejohet të jetë i pa ditur ose të gënjejë ose që
nuk ka mundësi ta shprehë qartë atë që do të thotë . e që të treja këto cilësi është e pamundur ti
ketë Allahu i Madhëruar . Prandaj është detyrë pranimi i lajmit të Tij . Kështu themi edhe përcka
na ka treguar profeti salallahu alejhi ue selem për Allahun e Madhëruar . Sepse profeti salallahu
alejhi ue selem është njeriu më i ditur për Zotin e tij , më i vërteti , më i pastërti në qëllim , dhe
më i qarti në fjalët që thotë . Prandaj është detyrë të pranohen lajmet e tij siç janë .

Cilësitë e mohuara janë ato cilësi që i ka mohuar Allahu i Madhëruar prej vetes së Tij në librin e
Tij ose me anë të profetit të Tij dhe të gjitha këto cilësi janë cilësi të mangëta . Si vdekja , gjumi ,
padija , pamundësia dhe lodhja .

Prandaj duhet mohuar që këto cilësi janë të Allahut të Madhëruar dhe duhet pohuar e kundërta
e tyre në mënyrën më të plotë . Sepse ato cilësi që i mohoi Allahu qenien e tyre cilësi të Tij , i
mohoi me qëllim që të bëhet e qartë se ato nuk janë cilësi të Allahut që të pohohet e kundërta e
tyre e plotë e jo për vetë mohimin në vetvete . Ngaqë vet mohimi nuk është gjë e plotë veç nëse
përmban ndonjë cilësi të plotë . Mohimi është mos ekzistencë dhe mos ekzistenca nuk është
gjë e jo më që të jetë cilësi e plotë .Gjithashtu mohimi mund të bëhet për shkak se gjëja që
duhet cilësuar nuk e pranon këtë lloj cilësie kështu që nuk mund të jetë plotësim . Si të
thuash psh : muri nuk bën padrejtësi . Gjithashtu mohimi ( i një cilësie ) mund të vijë si rezultat i
pamundësië së kryerjes së atij veprimi ( si rrjedhjë e së cilit mund ti mvishet kjo cilësi ) dhe kjo
është mangësi .

Siç thotë një poet :

(Ata janë ) një fis I vogel që nuk tradhëtojnë kur japin besën dhe nuk i bëjnë padrejtësi njerzve
as sa një kokrrizë e vogël .

Thotë një tjetër :

Mirpo fisi im megjithëse kanë pozitë të lartë nuk bëjnë keq qoft edhe nëse është një diçka e
vogël .

Psh : Fjala e Allahut të Madhëruar : “ Mbështetju të Gjallit që nuk vdes ” [ Furkan 58 ] , mohimi i
vdekjes përfshin jetën e Tij të plotë .

Shembull tjetër : është fjala e Allahut të Madhëruar : “ Nuk i bën padrejtësi Zoti yt askujt “ .
[ Kehf 49 ] . Mohimi i padrejtësisë prej Tij përmban pohimin e drejtësisë së Tij të plotë .

Shembull i tretë : Fjala e Allahut të Madhëruar : “Asgjë nuk mund ta bëjë Allahun të pamundur
në qiej e as në tokë “ . { El fatir 44 } Mohimi I pamundësisë përmban pohiimin e dijes dhe fuqisë
së Tij të plotë për këtë arsye thotë ( në mbyllje të ajetit ) " Ai është I Ditur I Fuqishëm " Sepse
pamundësia vjen për shkak të mos njohjes së shkaqeve të sjelljes së diçkaje në ekzistencë ose
për shkak mangësie në fuqi . Allahu i Madhëruar ngaqe e ka dijen dhe fuqinë e plotë nuk mund
të jetë për të asgjë e pa mundur në qiej apo në tokë .

Kështu kuptohet se cilësitë e mohuara mund të përmbajnë më shumë se një cilësi të plotë .

Rregulli i katërt :

Cilësitë e pohuara janë cilësi lavdërimi dhe të plota.

Prandaj sa më të shumta të jenë ato dhe sa më të shumllojshme të jenë kuptimet e tyre ( të cilat
përmbajnë cilësi të tjera të plota ) aq më shumë del në pah qenia e të përshkruarit , i plotë ( I
Cili është Allahu i Madhëruar ) .

Për këtë arsye cilësitë e pohuara të cilat na i ka treguar Allahu për veten e Tij janë më shumë se
cilësitë e mohuara .

Ndërsa cilësitë e mohuara nuk janë përmendur në shumicën e rasteve vetëm se për shkaqet që
vijojnë :

1. Për të treguar që Ai është i plotë nga të ghitha anët . Siç thotë Allahu i Madhëruar : “ Nuk ka
si Ai asgjë “ [ Shura 11 ] . “ Nuk është i barabartë me të askush “ [ Ihlas 4 ] .

2. Për të mohuar atë që pretenduan gënjeshtarët se është cilësi e Tij . Siç thotë Allahu i
Madhëruar : “ pretenduan se Mëshiruesi kishte fëmij por nuk i takon Mëshiruesit të ketë fëmij “ [
Merjem 91 – 92 ] .

3. Për të larguar hamendjen për ndonjë cilësi të mangët që mund të mendohet në një çështje të
veçantë . Siç thotë Allahu i Madhëruar : “ Nuk i krijuam qiejt dhe tokën dhe çka mes tyre për të
luajtur “ . [ Duhan 38 ] . Gjithashtu fjala e Allahut të Madhëruar : “ I kemi krijuar qiejt dhe tokën e
çka ndërmjet tyre për gjashtë ditë dhe nuk na kapi lodhja “ [ Kaf 38 ]

Rregulli i pestë :

Cilësitë e pohuara ndahen në dy lloje : cilësi të qenies dhe cilësi veprimi .

● Cilësitë e qenies janë ato cilësi që i ka pasur pa fillim dhe vazdon ti ketë pa mbarim si : “ dija
“ , “ fuqia “ , “ dëgjimi “ , “ shikimi “ , “ Krenaria “ , “ urtësia “ , “ lartësia “ , madhështia “ .

Disa prej tyre janë dhe cilësitë e lajmëruara . Si “ fytyra “ , “ duart “ , “ sytë “ .

● Cilësitë e veprimit janë ato cilësi që kanë të bëjnë me dëshirën e Allahut , nëse dëshiron i
vepron dhe nëse dëshiron nuk i vepron si “ qëndrimi mbi Arsh “ dhe “ zbritja në qiellin e dynjasë
“.

●Mund të jetë një cilësi edhe e qenies edhe e veprimit në dy aspekte të ndryshme si “ e folura
“ : Në aspekit e origjinës kjo cilësi është cilësi e qenies . Sepse Allahu i Madhëruar e ka pasur
pa fillim dhe vazhdon pa mbarim ta ketë cilësinë e të folurit . Ndërsa nga ana e veprimit të të
folurit ( në kohë të ndryshme ) kjo cilësi konsiderohet cilësi veprimi sepse e folura ka lidhje me
dëshirën e Tij . Flet kur të dojë thotë cfarë të dojë siç thotë Allahu i Madhëruar : “ Cështja e Tij
nëse dëshiron diçka është se i thotë bëhu dhe ajo bëhet “ . [ Jasin 82 ] . Cdo cilësi që ka lidhje
me dëshirën e Tij mvaret nga urtësia e Tij . Kjo urtësi mund të jetë e njohur për neo se mund të
jetë e pamundur njohja e saj për ne . Mirpo ne e dimë në mëyrë të sigurt se Allahu i Madhëruar
dëshiron vetëm ato gjëra që janë në përputhje me urtësinë e Tij . Siç kuptohet nga fjala e Tij : “
Ju nuk dëshironi vetëm nëse dëshiron Allahu . Me të vërtetë Allahu është I Ditur I Urtë “ . [ Insan
30 ] .

Rregulli i gjashtë :

Është e domosdoshme në pohimin e cilësive të largohesh nga dy gjëra të ndaluara të mëdha :

1. përngjasimi . 2. dhënia formë cilësive .

○ Përngjasimi është të besojë ai që i pohon cilësitë se cilësitë që ka pohuar Allahu për veten e
Tij janë njësoj si cilësitë e krijesave . Ky lloj besimi është i kotë në bazë të argumenteve të
dëgjuara dhe llogjike .

- Argumentet e dëgjuara :

1. Fjala e Allahut të Madhëruar : “ Nuk ka si Ai asgjë “ . [ Shura 11 ] .

2. Fjala e Allahut të Madgëruar : “ A është ai që nuk krijon si Ai që krijon a nuk po kujtoheni “ .
[Nahl 17 ].

3. Fjala e Allahut të Madhëruar : “ A di për Të ndonjë adash “ . [ Merjem 65 ] .

4. Fjala e Allahut të Madhëruar : “ Nuk është i baranartë me të askush “ . [ Ihlas 4 ] .

- Nga ana llogjike :

1. Është e njhur në mënyrë të domosdoshme se ndërmjet Krijuesit dhe krijesës ka dallim në

qenien e secilit nga tjetri .dhe kjo bën të domosdoshme që të ketë dallim ndërmjet tyre edhe në
cilësi sepse cilësia e cdo të cilësuari i përshtatet atij siç duket qartë kjo gjë tek cilësitë e
krijesave të cilat kanë dallim në trup nga njëra tjetra . Se fuqia e milingonës psh nuk është si
fuqia e devesë . Kur është kaq i qartë dallimi ndërmjet krijesave mgjth se të gjitha kanë cilësi të
përbashkëta si mundësia e ekzistencës dhe ardhja e tyre në ekzistencë pasi nuk ekzistonin ,
atëherë dallimi ndërmjet krjesës dhe krjuesit është më e qartë dhe më i fortë .

2. Themi : si mund të jetë Zoti që është Krijues dhe i Plotë nga të gjitha aspektet , i ngjashëm në
cilësitë e Tij me krijesën e mangët e të nevojshme për atë që e plotëson . Ky lloj besimi dmth që
të mos i japësh krijuesit hakun ( madhërimit ) që i takon . Sepse përngjasimi i Të Plotit me të
mangëtin e bën Atë të mangët .

3. ne shohim tek krijesat që mund të përputhen në emra dhe të ndryshojnë në realitet dhe në
formë .psh shohim se njeriu ka dorë jo si dorën e elefantit dhe ka forcë jo si forcën e devesë .
mgjth se emrat janë njësoj , kjo është dorë dhe kjo dorë e kjo është fuqi dhe kjo fuqi por ndëmjet
tyre ka dallim në formë dhe përshkrim . Kështu që kuptohet me anë të kësaj gjëje se përputhja
në emër nuk do të thotë se ato dy ghëra përputhen dhe në realitet . Termi “Përngjasim”
(teshbih) është si termi “barazimim” (temthil). Mund të bëhet dallim ndërmjet tyre se barazimi
është në të gjitha cilësitë ndërsa përngjasimi në shumicën e cilësive. Mirpo përdorimi i barazimit
për të mohuar ekzistencën e tij është më primar sepse ky është termi që ka përdorur Kurani
“Nuk ka të barabartë me Të asgjë “ . [ Shura 11 ] .

○ Dhënia formë cilësive: të besojë ai që i pohon cilësitë se forma e cilësive të Allahut është
kështu apo ashtu pa i përngjasuar ato me ndonjë gjë të veçantë . Ky lloj besimi është i kotë në
bazë të argumenteve të dëgjuara dhe llogjike :

Argumentet e dëgjuara :

Fjala e Allahut të Madhëruar : “Nuk mund ta përfshijnë me dije” [ Taha 110 ] .

Fjala e Allahut Të madhëruar : “Mos ndiq atë që nuk e di . Sepse dëgjimi , shikimi dhe zemra
për të gjitha këto do pyetet ( njeriu )” [ el-Isra 36].
Është e njohur se ne nuk e dimë formën e cilësive të Zotit tonë . Sepse Ai na ka teguar për
cilësitë e Tij dhe nuk na ka terguar për formën e tyre . kështu që kur ne tregojmë një formë të
caktuar të cilësive të Allahut kemi mdjekur atë që se dimë dhe kemi folur pa dije.

Argumentet llogjike :

* Është e pamundur të njohësh formën e cilësive të diçkaje vetëm nëse njeh formën e trupit dhe
qenies së saj ose njeh atë gjë që është e ngjashme me tëo se duke të të treguar për të dikush
që është besnik . të gjitha këto rrugë janë të pa arritshme për njohjen e formës së cilësive të
Allahut të Madhëruar . Prandaj kjo formë-dhënie është e kotë .

* Gjithashtu themi : Çfarë forme do i japësh cilësive të Allahut ?

Çfarë do lloj forme që do përfytyrosh në mendjen tënde , dije se Allahu është më madhështor se
aq dhe cdo formë që do përfytyrosh për cilësitë e Allahut të Madhëruar dije se je gënjeshtar
sepse ti nuk i njeh ato ( dmth cilësitë e Tij sic janë në të vërtetë prandaj dhe përfytyrimi yt është i
gënjeshtërt ) . Për këtë arsye duhet që të ndalojë njëriu dhe të mos i japi formë cilësive me
mendje ose gojë ( duke thënë që ato kanë këtë apo atë formë ) ose me shkrim .

Kur u pyet Imam Maliku rahimehullah për fjalën e Allahut të Madhëruar : “ Mëshiruesi mbi Arsh
qëndroi “ [ Taha 5 ] . Si qëndroi ? Uli kokën sa i dolën djersët më pas tha : Qëndrimi nuk është i
panjohur , forma është e pakonceptueshme , besimi në të është vaxhib dhe pyetja për të është
bidat .

Është transmetuar gjithashtu nga profesori i tij Rabia ( se ka thënë ): Qëndrimi nuk është i
panjohur , forma është e pakonceptueshme . E dijetarët pas tyre kanë ecur me këtë peshore .

Mqs forma nuk konceptohet dhe as nuk është transmetuar në sheriat që dmth se nuk ka më
argumente as të dëgjuara dhe as llogjike atëherë duhet të largohemi prej saj .

Ki kujdes prej formëdhënies dhe përpjekjes që të çon për tek ajo . Sepse nëse ti e bën një gjë të
tillë ke rënë në një shkretëtirë ( të pa fund ) që ske mundësi të shpëtosh prej saj . E nëse ta
hedh shejtani në zemrën tënde dije se kjo është prej ngacmimeve të tij , prandaj srtehohu tek
Zoti yt . Sepse Ai është Mbrojtësi yt dhe bëj atë që të ka urdhëruar sepse Ai është Doktori yt .

Thotë Allahu i Madhëruar : “Nëse të ngacmon shejtani me ndonjë ngacmim kërkoi mbrojte
Allahut .Ai është Dëgjuesi , I Dituri”. [ Fusilet 36 ] .

Rregulli i shtatë :

Cilësitë e Allahut të Madhëruar janë teukifije , nuk ka vend për llogjikën në to .

Kështu që nuk duhen pohuar vetëm se ato cilësi që janë pohuar në Kuran dhe sunet .

Thotë Imam Ahmedi rahimehullah teala : Nuk duhet përshkruar Allahu vetëm se me ato cilësi që
e ka përshkruar Ai veten e Tij ose që e ka përshkruar profeti i Tij salallahu alejhi ue selem dhe
s’duhet kaluar Kurani dhe hadithi . ( Shiko rregullin e pestë tek emrat ) .

Kurani dhe Suneti e kanë treguar pohimin e një cilësie në një prej tre mënyrave ( që vijojnë ) .

E para : E tregojnë në mënyrë të qartë si Krenaria , forca , mëshira , veprimi me dorë , fytyra ,
duart etj .

E dyta : Duke përmendur emrin që e përmban atë ( cilësi ) , si ( emri ) “Falës” përmban
( cilësinë ) e faljes , Dëgjues përmban cilësinë e dëgjimit etj . ( shih rregullin e tretë tek emrat ) .

E treta : Duke treguar në formë të qartë një veprim ose përshkrim që tregon për të . Si qëndrimi
mbi Arsh , zbritja në qiellin e dynjasë , ardhja për të gjykuar ndërmjet krijesave ditën e Kijametit
ose hakmarrja (dënimi) i kriminelëve. Argumentet janë si vijon sipas radhës :

Allahu i Madhëruar ka thënë : “Mëshiruesi mbi Arsh qëndroi” [ Taha 5 ] Profeti sal-l Allahu alejhi
ue sel-lem ka thënë “Zbret Zoti jonë në qiellin e Dynjasë...”. Allahu I Madhëruar ka thënë : “Erdhi
Zoti yt dhe Melaiket të rrshtuar në safe” [ EL Fexhr 22 ] Gjithashtu ka thënë : “Ne do hakmerremi
mbi kriminelët” [ Es-sexhdeh 22 ]

Kapitulli i tretë :

Rregulla në lidhje me argumentet e emrave dhe cilësive të Allahut .

Rregulli i parë : Argumentet me anë të së cilave pohohen ( dhe njihen ) emrat e Allahut të
Madhëruar dhe cilesitë e Tij janë Kurani dhe Suneti i profetit të Tij salallahu alejhi ue selem .

Rregulli i dytë : Është detyrë që argumentet e Kuranit dhe Sunetit të merren në kuptimin e tyre
të dukshëm siç janë pa bërë devijim sidomos në argumentet e cilësive në të cilat s’ka vend për
mendjen .

Rregulli i tretë : Kuptimi i dukshëm i argumenteve të cilësive është i njohur për ne në një aspekt
dhe i panjohur në një aspekt tjetër .

Rregulli i katërt : Kuptimi i dukshëm i argumenteve është ai kuptim që të vjen menjëherë ndër
mend dhe ai ndryshon në bazë të fjalisë dhe në bazë të fjalëve ku mbështet .
Rregulli i parë :

Argumentet me anë të së cilave pohohen ( dhe njihen ) emrat e Allahut të Madhëruar dhe
cilesitë e Tij janë Kurani dhe Suneti i profetit të Tij salallahu alejhi ue selem .

Kështu që :

- Nuk pohohen emrat e Allahut dhe cilësitë e Tij me gjë tjetër veç atyre të dyve .

- Çdo cilësi që është pohuar në Kuran dhe sunet është detyrë të pohohet .

- Çdo cilësi që është mohuar në Kuran dhe sunet është detyrë të mohohet dhe të pohohet e
kundërta e saj e plotë .

- Çdo cilësi që nuk është pohuar dhe as mohuar në Kuran dhe Sunet është detyrë të ndalojmë
dmth mos e pohojmë dhe as mos e mohojmë atë term . për shkak se një gjë e tillë nuk është
transmetuar . Ndërsa kuptimi ( që mban kjo fjalë ) duhet shpjeguar : Nëse kihet për qëllim një
gjë që është e vërtetë për Allahun dhe i përshtatet Atij atëherë pranohet dhe nëse kihet për
qëllim një gjë që nuk i përshtatet ( madhështisë së ) Allahut është detyrë që të mos pranohet .

* Prej cilësive të pohuara për Allahun e Madhëruar : janë ato cilësi që janë treguar në emrat e
Allahut të Madhëruar në formë të përputhur ose përfshirëse ose me kuptimin rrjedhimor .

* Prej cilësive të pohuara kemi gjithashtu : çdo cilësi për të cilën ka treguar një nga veprat e
Allahut të madhëruar si qëndrimi mbi Arsh , zbritja në qiellin e dynjasë , ardhja për të gjykuar
ndërmjet krijesave ditën e gjykimit etj veprime të Tij të cilat nuk numurohen llojet e tyre e jo më
vet veprimet “Vepron Allahu ç’të dojë” [ Ibrahim 27 ] .

* Prej tyre janë dhe “fytyra” , “dy sytë” , “dy duart” etj .

* Prej tyre janë “e folura” , “dëshira” dhe vullneti me dy llojet e tij , i ekzistencës dhe i sheriatit .
Vullneti i ekzistencës ka kuptimin e dëshirës ndësa i sheriatit ka kuptimin e dashurisë .

* Prej tyre janë edhe “kënaqja” , “dashuria” , “zemërimi” , “urrejtja” etj.

* Prej cilësive që janë mohuar nga Allahu i Madhëruar duke pohuar të kundërtën e plotë për
shkak se Ai i ka mohuar janë : vdekja , gjumi , përgjumja , pamundësia , lodhja , padrejtësia ,
shkujdesja ndaj veprave të robërve , të barabartë me Të etj .

* Prej cilësive që nuk kanë ardhur të pohuara dhe as të mohuara është fjala “anë” .

Nëse dikush pyet dhe thotë : A e pranon që Allahu është në një anë ?
I themi : Termi “anë” nuk është transmetuar në Kuran dhe as në Sunet e pohuar dhe as e
mohuar dhe mjafton në vend të saj ajo që është transmetuar në sunet që Allahu i Madhëruar
është në qiell . Ndërsa kuptimi : Mund të jetë me qëllim drejtimi poshtë ose drejtimi lart por që e
përfshin Allahun ose drejtimi lart që nuk e përfshin Allahun .

Kuptimi i pare : nuk është i saktë sepse bie në kundërshtim me cilësinë e lartësisë së Allahut të
Madhëruar që është transmetuar në në Ku’ran , sunet , e ka pranuar llogjika , natyra njerëzore
dhe kanë rënë dokord të gjithë .

Kuptimi i dytë : është i pasaktë gjithashtu , sepse Allahu është aq Madhështor sa nuk mund ta
përfshijë asnjë prej krijesave të Tij .

Kuptimi i tretë : është i saktë , sepse Allahu i Madhëruar është I Larti mbi të gjitha krijesat dhe
nuk e rrethon Atë asnjë nga krijesat e Tij .

Argument për këtë rregull kemi nga dëgjimi dhe llogjika .

Nga dëgjimi kemi si vijon :

Fjala e Allahut të Madhëruar : “ Ky libër që e kemi zbritur është i begatshëm prandaj ndiqeni atë
dhe bëhuni të devotshëm që të mëshiroheni ” . { En’am 155 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ besojeni Allahun dhe resulin e Tij profetin analfabet , i cili e beson
Allahun dhe fjalët e Tij dhe ndiqeni atë që të udhëzoheni ” { A’raf 158 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ç’tu japë i dërguari merreni dhe ç’tu ndalojë lereni ” . { El Hashr
7}.

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Kush i bindet të dërguarit i është bimdur Allahut dhe kush kthen
shpinën , ne s’të kemi dërguar ty kujdestar për ta ” . { En-nisa 80 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Nëse bini në kontradiktë për diçka kthejeni atë tek Allahu dhe i
dërguari i Tij , nëse besoni Allahun dhe ditën e fundit Kjo është më e mira ( për ju ) dhe më i miri
përfundim ” . { En-nisa 59 } Thotë Allahu i Madhëruar : “ Gjyko ndërmjet tyre me atë që të ka
zbritur Allahu dhe mos ndiq dëshirat e tyre ” .{ El Maide 49 } .

Etj argumente të cilat tregojnë se është detyrë që të besojmë atë që na tregohet në kuran dhe
sunet .

Çdo argument që tregon se është detyrë të besohen ato gjëra që janë treguar në Kuran tregon
gjithashtu se është detyrë të besosh ato gjëra që janë transmetuar në sunet . Sepse një prej
urdhrave që është në Kuran është urdhëri për të ndjekur profetin salallahu alejhi ue selem dhe
të kthehemi tek ai në kontradikta . Kthimi tek ai kur ishte gjallë dhe tek suneti i tij pas vdekjes së
tij . Ku e ka besimin në Kuran ai që tregon mendjemadhësi ndaj ndjekjes së profetit salallahu
alejhi ue selem mgjth është urdhëruar për këtë gjë në Kuran .

Ku e ka besimin në Kuran ai që nuk kthehet tek profeti salallahu alejhi ue selem kur bie në
kotradikta kur Allahu e ka urdhëruar për këtë në Kuran .

Ku është besimi tek profeti salallahu alejhi ue selem për të cilin ka urdhëruar Kurani kur nuk e
pranon sunetin e tij . Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ne t’a zbritëm librin shpjegues për çdo gjë ” .
{ En-nahl 89 } .

Siç dihet shumë gjëra të sheriatit qoftë dije apo pune janë sqaruar në sunet Kështu që sqarimi i
tyre me anë të sunetit hyn tek sqarimi i Kuranit .

Ndërsa për argumentin nga llogjika themi :

Të sqarosh ato që janë detyrë të pohoen për Allahun ,ato që lejohen për Të dhe ato që janë të
ndaluara është prej çështjeve të gajbit të cilat nuk mund të njihen me llogjikë . Prandaj është
detyrë që të kthehemi tek Kurani dhe suneti për ti njohur ato .

Rregulli i dytë :

Është detyrë që argumentet e Kuranit dhe Sunetit të merren në kuptimin e tyre të dukshëm siç
janë , pa bërë (tahrif) devijim , sidomos në argumentet e cilësive në të cilat s’ka vend për
mendjen .

Argument për këtë kemi nga nga dëgjimi dhe llogjika .

Nga dëgjimi kemi si vijon :

Thotë Allahu i Madhëruar : “ E zbriti atë shpirti besnik , në zemrën tënde që të jesh prej
paralajmëruesve , në gjuhë të qartë arabe ” .{ Esh-shuara 193 – 195 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ne zbritëm atë Kur’an arabisht që ju ta kuptoni ” . { Jusuf 2 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ne e bëmë atë Kur’an arabisht që ju ta kuptoni ” . { Ez-zuhruf 3 } .

Këto tregojnë se është detyrë të kuptohet siç është në pamjen e tij të jashtme të gjuhës arabe ,
vetëm nëse e ndalon këtë gjë ndonjë argument i sheriatit .

I ka qortuar Allahu çifutët për devijimin që bënin dhe ka treguar se devijim i tyre i ka bërë që të
jenë nga njerëzit më të larguar nga besimi . Thotë Allahu i Madhëruar : “ A shpresoni që tju
besojnë juve kur një grup prej tyre e dëgjonin fjalën e Allahut dhe më pas e devijonin atë pasi e
kuptonin dhe e dinin ( çfarë ishin duke bërë ) ” . { El Bekare 75 } . Gjithashtu thotë Allahu i
Madhëruar : “ Disa prej çifutëve i devijojnë fjalët nga kuptimet e tyre dhe thonë dëgjuam dhe
kundërshtuam ” . { En-nisa 46 } .

Ndërsa nga ana llogjike themi :

Folësi i këtyre fjalëve ( dmth Allahu i Madhëruar dhe i dërguari i Tij ) e di më mirë qëllimin e tij
dhe na është drejtuar me një gjuhë të qartë arabe prandaj është detyrë të pranohet siç është në
pamjen e jashtme sepse në të kundërt do të ndryshonin mendimet ( në shpjegimin e fjalëve të
Tij ) dhe do përçahej umeti .

Rregulli i tretë :

Kuptimi i dukshëm i argumenteve të cilësive është i njohur për ne në një aspekt dhe i panjohur
në një aspekt tjetër .

Nga aspekti i kuptimit janë të njohura dhe nga aspekti i formës janë të pa njohura .

Argument për këtë kemi nga dëgjimi dhe llogjika .

Argumentet e dëgjimit :

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ky është një libër i begatshëm që ta kemi zbritur për të medituar në
ajetet e tij dhe për tu përkujtuar të zotët e mendjeve ” . { Sad 29 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ne e bëmë atë Kur’an arabisht që ju të kuptoni ” . { Ez-zuhruf 3 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ne ta zbritëm ty “Dhikrin” (shpalljen) që tu bësh të qartë njerëzve

atë që u zbriti atyre që ata të mendojnë ” . { En-nahl 44 } .

Meditimi nuk mund të jetë vetëm se në atë gjë që arrin ta kuptojë ( njeriu ) që të ketë mundësi ta
rikujtojë atë që kuptoi ( e ky është meditimi ) .

Qenia e Kur’anit arabish që ta kuptojë atë kush e kupton arabishten tregon se kuptimi i tij është i
njohur sepse për ndryshe nuk do kishte dallim nëse do të ishte në gjuhën arabe apo në ndonjë
gjuhë tjetër . Shpjegimi që i ka bërë Kuranit profeti salallahu alejhi ue selem për njerëzit përfshin
shpjegimin e fjalëve dhe kuptimeve .

Ndërsa nga ana llogjike themi :

Është e pamundur që të zbresë Allahu i Madhëruar një libër ose që profeti i Tij të flasë një fjalë
qëllimi i së cilës të jetë udhëzimi i krijesave e mgjth atë të lejë gjërat më të mëdha dhe më të
domosdoshme të pa njohura në gradën e shkronjave të alfabetit prej të cilave nuk mund të
kuptohet gjë . Sepse kjo gjë është mendjelehtësi dhe urtësia e Allahut të Madhëruar nuk e
pranon këtë gjë . Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ky është një libër ajetet e së cilit janë bërë të
prera dhe më pas janë shpjeguar prej Të Urtit , Të Mirënjohurit ” . { Hud 1 }

Këto ishin argumentet nga dëgjimi dhe llogjika që tregojnë se ne i njohim kuptimet e
argumenteve të cilësive . Ndërsa argumentimi i dëgjimit dhe llogjikës për atë që ne nuk e njohim
formën e cilësive u përmend më sipër në rregullin e gjashtë tek rregullat e cilësive . Me sa u
përmend bëhet e qartë kotësia e medhhebit të mufeuidave të cilët e kthejnë njohjen e kuptimit
të argumenteve të cilësive tek Allahu dhe pretendojnë se ky është medhhebi i selefëve . Selefët
janë të pastër nga ky medhheb .

Janë transmetuar shumë fjalë prej tyre ku ( duket qartë ) pranimi i kuptimeve të këtyre
argumenteve në mënyrë të përgjithshme dhe të detajuar dhe ( janë transmetuar gjithashtu
shumë fjalë prej tyre ku duket qartë ) se selefët ia dedikonin Allahut njohjen e formës së cilësive
të Tij .

Thotë Shejul Islami Ibn Tejmije në librin e tij “ Llogjika dhe e transmetuara ” f 116 , v 1 i cili është
botuar bashkë me librin “ Rruga e sunetit profetik ” : Në lidhje me tefuidin ( themi ) : Dihet se
Allahu na ka urdhëruar që të meditojmë në leximin e Kur’anit dhe na ka nxitur që ta kuptojmë
atë , atëherë si lejohet që të kërkohet prej nesh që të largohemi nga të kuptuarit e tij dhe nga
njohja e tij (e të themi ne ia lemë njohjen e kuptimeve të Kuranit Allahut ) .

Më pas thotë : kështu që ( nëse themi se duhet it bëjmë tefuid kuptimeve të Kur’anit ) del se të
gjitha cilësitë me të cilat ka cilësuar Allahu veten e Tij në Kur’an ose shumicën e tyre nuk ia
ditkan kuptimin as profetët dhe fjalët që thonë ata ( në lidhje me cilësitë e Allahut ) nuk i
kuptokan as vetë.

Por siç dihet ky është cënim ndaj Kur’anit dhe profetëve. Sepse Allahu e zbriti Kur’anin dhe na
ka treguar se e ka bërë atë udhëzim dhe sqarues për njerëzit dhe e urdhëroi profetin që ta
transmetojë atë në mënyrë të qartë , tu sqarojë njerëzve atë që u zbriti atyre . Gjithashtu
urdhëroi për të mendituar në leximin e Kur’anit dhe për ta kuptuar atë dhe gjëja më e lartë që na
ka treguar Allahu në të janë cilësitë e Tij. E mgjth askush nuk e ditka kuptimin e tyre dhe askush
nuk e kuptoka dhe askush nuk mund të meditoka në leximin e Kur’anit dhe as profeti nuk paska
sqaruar gjë . Në bazë të këtij arsyetimi mund të thotë çdo mohues dhe bidatçi : E vërteta në
realitet është ajo që kam unë në mendjen time dhe nuk ka asnjë argument që ma kundështon
këtë sepse argumentet nuk janë të qarta dhe askush nuk e di kuptimin e tyre të vërtetë dhe për
deri sa askush nuk ia di kuptimin e vërtetë nuk lejohet të përdoren si argumente . Kështu kjo ide
mbyll portën e udhëzimit dhe sqarimit nga ana e profetëve dhe hap portën e atyre që i
kundështojnë ata të cilët thonë : udhëzimi dhe sqarimi është tek rruga jonë jo tek rruga e
profetëve . sepse ne e dimë se çfarë themi dhe e bëjmë të qartë atë me argumunte llogjike ,
ndërsa profetët nuk e kanë ditur se çfarë thoshin e jo më tua bënin të qartë njerëzve se ku e
kishin qëllimin . kështu që bëhet e qartë se ndjekësit e tefuidit të cilët pretendojnë se ndjekin
sunetin dhe rrugën e selefëve thonë një nga fjalët më të këqia që mund të thonë bidatçinjtë dhe
mohuesit . Mbaroi fjala e shejhut Islam .

Kjo është një fjalë e qëlluar prej një personi me mendim të udhëzuar dhe nuk kam gjë për ti
shtuar . Allahu i Mdhëruar e mëshiroftë atë me mëshrën e Tij të gjerë dhe na bashkoftë me të
në xhenetet e mirësive.

Rregulli i katërt :

Kuptimi i dukshëm i argumenteve është ai kuptim që të vjen menjëherë ndër mend dhe ai
ndryshon në bazë të fjalisë dhe në bazë të fjalëve ku mbështet .

Një fjalë e vetme mund të ketë një kuptim në një fjali dhe një kuptim tjetër në një fjali tjetër .
Gjithashtu lidhja e në fjale në fjali tregon një kuptim të veçantë në një aspekt dhe një kuptim
tjetër në një aspekt tjetër . Fjala fshat psh ndonjëherë kuptohet prej saj banorët e fshatit dhe
ndonjëherë kuptohet prej saj shtëpitë e fshatit .

Shembull për kuptimin e parë është fjala e Allahut të Madhëruar : “ Të gjitha fshatërat ne do ti
shkatërrojmë para ditës së Kijametit ose do ti dënojmë me dënim të rreptë ” . { El Isra 58 } .

Shembull për kutimin e dytë është fjala e Allahut kur na tregon për melaiket që ishin miq tek
Ibrahimi alejhi selam : “ Ne do ti shkatërrojmë banorët e këtij fshati ” . { El Ankebut 31 } .

Ti mund të thuash e bëra këtë gjë me dorën time e mgjth nuk është kjo dorë si ajo që ka
përmendur Allahu i Madhëruar në fjalën e Tij : “ … atë që krijova me dorën Time ” . { Sad 75 } .
Sepse dora tek shembulli kthehet tek njeriu prandaj është e përshtatshme për të ndërsa në ajet
kthehet tek Krijuesi prandaj është e përshtatshme për të . Askush që e ka natyrën e pastër dhe
llogjikën e shëndoshë nuk mendon se dora e Krijuesit është si dora e krijesës ose të kundërtën .

Mund të thuash nuk ndodhet tek ti veçse Zejdi dhe nuk ndodhet Zejdi veçse tek ti . Vetëm se
prej fjalisë së dytë kuptohet diçka tjetër që nuk kuptohet nga fjalia e parë mgjth se fjalët janë të
njëjta por vendndodhja e tyre ndryshoi dhe si rezultat ndryshoi kuptimi .

Kështu që : Ana e jashtme e argumenteve që flasin për cilësitë është ai kuptim që vjen me një
herë në mendje ( gjatë leximit të tyre ) .

Në lidhje me këtë njerëzit u ndanë në tre gupe :

Grupi i parë : Ata të cilët e konsideruan kuptim të dukshëm atë kuptim të vërtetë që i përshtatet
Allahut të Madhëruar dhe nuk I devijuan kuptimin argumenteve.
Këta janë selefët të cilët u bashkuan në rrugën që ka qenë profeti salallahu alejhi ue selem dhe
shokët e tij dhe vetëm atyre u përputhet emri Ehli suneti dhe xhemati .

Ata kanë rënë dakord për këtë gjë , siç e ka transmetuar Ibn Abdulberr ku thotë : Ehli suneti
kanë rënë dakord në pranimin e cilësive që janë transmetuar në Kur’an dhe sunet , në besimin
e tyre duke mos i konsideruar ato kuptime figurative por të vërteta . Vetëm se ata nuk i japin
formë cilësive të Allahut dhe nuk I kufizojnë ato me kufinj.

Thotë Kadi Ebu Ja’la në librin “ Zhvleftësimi i devijimit ” : është I ndaluar refuzimi i këtyre
lajmeve dhe as devijimi i kuptimve të tyre . Por është detyrë që të lihen në kuptimin e dukshëm
që kanë dhe se ato janë cilësi të Allahut , nuk i ngjajnë cilësive të krijesave që i kanë këto cilësi .
Nuk duhet besuar se ato i ngjajnë ( cilësive të krijesave ) . por besohen siç është transmetuar
nga imam Ahmedi dhe dijetarët e tjerë .

E ka transmetuar fjalën e Ibn Abdberrit dhe Kadiut Shejhul Islam Ibn Tejmije në ( librin ) “ Fetua
El hameuije ” f 87 – 89 v 5 nga libri Mexhu’ul Fetaua që e mblodhi Ibnul Kasim .

Ky është medhhebi i saktë dhe rruga e drejtë dhe e qëlluar për dy arsye :

E para : Sepse me anë të kësaj rruge mund ti zbatosh në mënyrë të plotë argumentet e Kur’anit
dhe sunetit që tregojnë se është detyrë të pranohen emrat dhe cilësitë që tregohen në to . Këtë
gjë mund ta marrë vesh ai që ndjek këtë rrugë me dije dhe me drejtësi.

E dyta : është se e vërteta ndodhet ose tek fjala e selefëve ose tek fjala e të tjerëve . e dyta
është e kotë . Sepse del se selefët qoftë sahabet apo ndjekësit e tyre në të mira kanë folur
gabim në mënyrë të qartë ose me sa duket në pamje të jashtme dhe nuk kanë folur asnjëherë
në mënyrë të qartë ose me sa duket të vërtetën që duhet besuar . Që dmth se ata ose nuk e
dinin të vërtetën ose e dinin por e fshehën e që të dyja janë të kota . Kotësia e kësaj rrjedhoje
tregon kotësine e asaj prej të cilës ka rrjedhur kështu që ngelet të themi se e vërteta është ajo
që kanë thënë selefët e jo të tjerët .

Grupi i dytë : Ata të cilët e konsideruan kuptim të dukshëm atë kuptim të kotë që nuk I
përshtatet Allahut të Madhëruar dhe që është përmgjasim nuk i devijuan kuptimin
argumenteve.

Këta janë përngjasuesit . Medhhebi i tyre është i kotë dhe haram nga disa aspekte .

I pari : Sepse ai është krim kundrejt argumenteve dhe largim nga qëllimi i tyre . e si mund të jetë
qëllimi i tyre përngjasimi . Kur Allahu i Madhëruar thotë : “ Nuk ka si Ai asgjë ” { Shura 11 } .

I dyti : llogjika ka treguar se krijuesi është ndryshe nga krijesat në qenien dhe cilësitë e Tij ,
kështu që si mund të thuhet se kuptimi i argumenteve është përgjasim ndërmjet tyre . ( dmth
Krijuesit dhe krijesës ) ?
I treti : ky kuptim që nxorrën përngjasuesit nga argumentet është kundërshtim me atë që kanë
nxjerrë selefët prandaj është i kotë .

Nëse thotë përngjasuesi : unë nuk kuptoj nga zbritja e Allahut dhe nga dora e tij vetëm se si atë
të krijesave dhe Allahu na ka folur me atë që ne e njohim dhe e kuptojmë ?

Përgjigja është në tre pika :

E para : Se ai që na ka folur me atë që kuptojmë është po Ai që ka thnë për veten e Tij : “ Nuk
ka si Ai asgjë ” { Esh-shura 11 } .

I ndaloi robërit e Tij që të sjellin për të shembuj dhe që ti bëjnë Atij shok ku thotë : “ Mos sillni
për Allahun shembuj Allahu di ndërsa ju nuk dini ” { En-nahl 74 } . Gjithashtu thotë : “ Mos i bëni
Allahut shok kur ju e dini ( që Ai s’ka shok ) ” . { El Bekare 22 } . Fjalët e Allahut janë të gjitha të
vërteta , vërtetojnë njëra tjetrën dhe nuk bien në kontradiktë me njëra tjetrën .

E dyta : I thuhet : A nuk e llogjikon ti se si Allahu ka qenien e Tij që nuk i ngjan asnjë qenieje ?
do të thotë sigutish . Atëherë i thuhet : Kështu llogjiko që Ai ka cilësi që nuk i ngjajnë cilësive
sespe të folurit për cilësitë është si të flasësh për qenien dhe kush bën dallim ndërmjet tyre ka
rënë në kontradiktë .

E treta : I thuhet : nuk shikon që disa krijesa përputhen në emër dhe ndryshojnë në realitet dhe
në formë . Do thotë sigurisht . Atëherë i thuhet : Kur ti e kupton dollimin ndërmjet krijesave si
nuk arrin ta kuptosh dallimin ndërmjet Krijuesit dhe krijesve mgjth se dallimi ndërmjet Krijuesit
dhe krijesave është më i madh , jo vetë kaq por ngjashmëria ndërmjet Krijuesit dhe krijesës
është e pa mundur siç u përmend në rregullin e gjashtë tek rregullat e cilësive .

Grupi i tretë : Ata të cilët e konsideruan kuptim të dukshëm atë kuptim të kotë që nuk I
përshtatet Allahut të Madhëruar dmth përngjasimin ( menduan se kuptimi I dukshëm të con në
përngjasim ) dhe për këtë shkak i mohuan kuptimet e sakta që tregoheshin në këto argumente
të cilat i përshtaten Allahut .

Këta janë mohuesit ( e cilësive ) ,qoftë mohimi i tyre i përgjithshëm për të gjithë emrat dhe
cilësitë apo i veçantë në të dyja ose në njërën prej të dyjave . Këta i larguan argumentet nga
kuptimet e tyre të dukshme dhe u vendosën atyre disa kuptime me mendjet e tyre . Mirpo u
luhatën shumë në përcaktimin e këtyre kuptimeve . E quajtën këtë gjë shpjegim por ai në të
vërtetë është devijim .

Medhhebi i tyre është i kotë nga disa anë :

E para : Sepse ( ky lloj trajtimi i argumenteve ) është krim . ngaqë menduan se argumentet
tregojnë ide të kota që si përshtaten Allahut dhe që nuk janë për qëllim .
E dyta : Kjo mënyrë është largim i fjalës së Allahut dhe të dërguarit të Tij nga kuptimi i
dukshëm . Ndërkohë që Allahu u është drejtuar njerëzve më një gjuhë të pastër arabe që ta
kuptojnë fjalën e tij siç e kërkon kjo gjuhë dhe profeti salallahu alejhi ue selem u ka folur në
mënyrën më elokuente të gjuhës . prandaj është detyrë të lihet fjala e Allahut dhe të dërguarit të
Tij siç është në pamjen e jashtme e cila kuptohet me anë të gjuhës arabe . Por duhet mborjtur
nga formë dhënia dhe përngjasimi i Allahut të Madhëruar ( me krijesat ) .

E treta : largimi i fjalës së Allahut dhe të dërguarit të tij nga kuptimi i dukshëm në një kuptim
tjetër konsiderohet se po thua për Allahun atë që nuk e di dhe kjo është e ndaluar . Sepse
Allahu i Madhëruar thotë : “ Thuaj Zoti im ka ndaluar imoralitetin e dukshëm dhe të fshehtë
gjynahun , padrejtësinë , ti bëni Allahut shok pa ju zbritur argument dhe të thoni për Allahun atë
që nuk e dini ” . { El A’raf 33 } . Gjithashtu thotë Allahu i Madhëruar : “ Mos ndiq atë që ti nuk e
di . Me të vërtetë për dëgjimin, shikimin dhe zemrën ( njeriu ) do pyetet ” { El Isra 36 } . Ai që e
largon fjalën e Allahut dhe të dërguarit të Tij nga kuptimi i dukshëm në një kuptim tjetër që bie
ndesh me të në të vërtetë ka ndjekur atë që ai nuk e di dhe ka folur për Allahun pa dije në dy
aspekte .

I pari : Sepse ai pretendoi se ky kuptim nuk është ai që ka dashur të thotë Allahu dhe I dërguari
I Tij edhe pse ai kuptim është I dukshëm

I dyti: Sepse pretendoi se qëllimi i fjalës së Allahut dhe të dërguarit të tij është një kuptim që bie
ndesh me kuptimin e dukshëm. Nëse një fjali përmban dy kuptime dhe asnjëri nuk është më I
dukshëm se tjetri nuk lejohet të përcaktohet një prej këtyre dy kuptimeve (e të thuhet ky apo ai
është qëllimi I fjalisë) madje konsiderohet përcaktimi I njërit prej këtyre dy kuptimeve ndjekje e
asaj që nuk e di. Po atëherë kur njëri kuptim është më I dukshëm se tjetri?! Atëherë përcaktimi I
kuptimit jo të dukshëm konsiderohet ndjekje më e madhe e asaj që nuk e di.

Shembull për këtë kemi fjalën e Allahut të Madhëruar ku I drejtohet Iblisit : “ Ctë ndaloi t’i biesh
në sexhde atij që krijova me dy duart e mija ” { Sad 75 } .

Nëse dikush e largon këtë ajet nga kuptimi i tij i dukshëm dhe thotë : nuk ka për qëllim me fjalën
“ dy duart ” duart e vërteta por ka për qëllim këtë apo atë kuptim …

I themi : ku e ke argumentin për këtë që mohove dhe ku e ke argumentin për atë që pohove
dhe nëse nuk sjell argument – dhe nuk ka mundësi të sjellë – ka folur për Allahun atë që nuk e
di në mohimin dhe pohimin që bëri

Ana e katërt që hedh poshtë medhhebin e mohuesëve : largimi i argumenteve nga kuptimet e
tyre të dukshme bie në kundërshtim me qëndrimin e profetit salallahu alejhi ue selem , shokëve
të tij, selefëve dhe dijetarëve të këtij umeti kundrejt argumenteve . kështu që kjo gjë është e
kotë pa dyshim . Sepse e vërteta ka qenë me profetin salallahu alejhi ue selem , shokët e tij
selefët e këtij umeti dhe dijetarët e tij .

Ana e pestë :
I thuhet mohuesit : A ti e njeh Allahun më mirë seç e njeh Ai veten e Tij Do të thotë : jo .

I thuhet Ajo që na ka treguar Allahu për veten e Tij a është e vërtetë dhe e saktë ? Do thotë : po
.

I thuhet A di ndonjë fjalë më elokuente dhe më të qartë se fjala e Allahut të Madhëruar ? Do

thotë : jo .

I thuhet : A mendon se Allahu i Madhëruar donte që tua fshihte të vërtetën krijesave në këto
argumente që ta nxirrnin me llogjikat e tyre ? Do thotë : jo . kjo i thuhet në lidhje me Kuranin .

Ndërsa në lidhje me sunetin i thuhet : A ti e njeh më mirë Allahun se i dërguari i Tij salallahu
alejhi ue selem ? Do thotë jo .

I thuhet : Ç’na ka treguar profeti salallahu alejhi ue selem për Allahun a janë të gjitha të vërteta
dhe të sakta ? Do thotë : po .

I thuhet : A di ndonjë person që është më elokuent dhe flet më qartë se profeti salallahu alejhi
ue selem ? Do thotë : jo .

I thuhet : A di ndonjë person që i do të mirën njerëzve më shumë se profeti salallahu alejhi ue

selem ? Do thotë : jo .

I thuhet : Nëse ti i pranon këto gjëra përse nuk ke guxim ato që ka pohuar Allahu i Madhëruar
për veten e Tij dhe që i ka pohuar për Të profeti i Tij salallahu alejhi ue selem siç janë në realitet
dhe siçduken në pamjen e jashtme që i përshtatet Allahut ? Si ke guxim që të mohosh këtë të
vërtetë dhe të nxjerrësh argumentet nga kuptimi i tyre i dukshëm pa dije ? Çfarë të dëmton ty po
të pohosh atë që ka pohuar Allahu për veten e Tij në librin e Tij ose në sunetin e profetit të Tij
salallahu alejhi ue selem siç i përshtatet Atij dhe ( çfarë të dëmton ty ) po të besosh atë që është
në Kur’an dhe sunet e pohuar dhe e mohuar ?

A nuk është kjo më e sigurt për ty dhe më e drejtë kur të pyetesh ditën e gjykimit “ me çfarë i
jeni përgjigjur profetëve ” { El Kasas 65 } A nuk është largimi i argumenteve nga kuptimi i tyre i
dukshëm dhe përcaktimi I një kuptimi tjetër një lloj aventure sepse mbase qëllimi ( i
argumentit ) – nëse do ta lejonim këtë gjë – nuk është ai që caktove ti .

Ana e gjashtë që tregon kotësinë e medhhebit të mohuesve : është se rrjedhin prej tij disa ide të
kota . E kotësia e këtyre rezultateve tregon kotësinë e ideve prej të cilave kanë rrjedhur .

Prej këtyre rrjedhojave të kota mund të përmendim :

Së pari : Shkaku që i shtyu mohuesit që ti largojnë argumentet nga kuptimi i tyre i dukshëm
ishte se ata menduan se prej tyre kuptohet përngjasimi i Allahut të Madhëruar me krijesat . E
përngjasimi i Allahut të Madhëruar me krijesat është kufër sepse është përgënjeshtrim i fjalës
së Allahut të Madhëruar : “ Nuk ka si Ai asgjë ” { Esh-shura 11 } .

Thotë Nuajm Ibn Hamad El Huzai një nga mësuesit e Buhariut – Allahu i mëshiroftë : Kush e
përngjason Allahun me krijesat e Tij ka bërë kufr . Kush mohon cilësitë që ka cilësuar me to
Allahu veten e Tij ka bërë kufr dhe nuk është përngjasim cilësimi i Allahut për veten e Tij dhe as
cilësimi i profetit të Tij salallahu alejhi ue selem .

Siç dihet një nga gjërat më të kota është ta konsiderosh kuptimin e dukshëm të fjalës së Allahut
të Madhëruar dhe të fjalës së profetit salallahu alejhi ue selem përngjasim ose kufër ose që
mund të kuptohet një gjë e tillë prej tyre .

Së dyti : Del se në librin që e zbriti Allahu i Madhëruar sqarim për çdo gjë , udhëzim për
njerëzit , shërim për zemrat , dritë të qartë dhe dallues të të vërtetës nga e kota nuk ka sqaruar
atë që është detyrë për robërit në lidhje me emrat dhe cilësitë e Tij . Por ia la këtë gjë mendjeve
të tyre që të pohojnë për Allahun ç’të duan dhe të mohojnë ç’të duan . E kjo duket qartë që
është e kotë .

Së treti : Del se profeti salallahu alejhi ue selem , hulefat e drejtë , shokët e tij ,selefët e këtij
umeti dhe dijetarët e tij nuk e kanë njohur mirë se cilat ciësi janë detyrë , cilat janë të lejuara dhe
cilatjanë të ndaluara për Allahun ose e kanë lënë mangut sqarimin e tyre . Sepse nuk është
trransmetuar prej tyre asnjë shkronjë në përputhje me atë që thonë mohuesit në lidhje me
cilësitë e Allahut të Madhëruar të cilët e quajnë ( mohimin e cilësive ) shpjegim .

Atëherë profeti salallahu alejhi ue selem , hulefat e drejtë , selefët e këtij umeti dhe dijetarët nuk
i kanë ditur këto ( që i thonë mohuesit ) sepse kanë qenë të pa ditur dhe nuk kanë mundur ti
njohin ose e kanë lënë mangët sqarimin e këtyre gjërave për umetin dhe që të dyja mundësitë
janë të kota .

Së katërti : Del se fjala e Allahut dhe e të dërguarit të Tij nuk është referencë për njerëzit në
lidhje me besimin që duhet të kenë për Zotin e tyre dhe të Adhuruarin e tyre mgjth se njohja e
Tij është një nga gjërat më të rëndësishme të cilat i kanë sjellë sheriatet dhe ajka e revelatave .
Përkundrazi referencë janë ato mendjet e luhatura dhe kontradiktore . E çdo gjë që i
kundërshton , ato e përgënjeshtrojnë nëse kanë mundësi dhe nëse jo ia devijojnë kuptimin dhe
e quajnë atë shpjegim .

Së pesti : Del se lejohet të mohosh atë që ka pohuar Allahu dhe i dërguari i Tij salallahu alejhi
ue selem . Kështu që thuhet psh tek fjala e Allahut të Madhëruar : “ erdhi Zoti yt ” { El Fexhr
22 } Ai nuk vjen . ose tek fjala e profetit salallahu alejhi ue selem : Zbret Zoti jonë në qiellin e
dynjasë . Ai nuk zbret sepse lidhja e fjalës ardhje dhe zbritje me emrin e Allahut është lidhje
figurative për ta ( që quhet alegori ) .

Një nga shenjat më të dukshme të alegorisë – tek ata që e besojnë atë - është se lejohet ta
mohosh atë që ka pohuar Allahu dhe i dërguari i Tij dhe kjo është një nga gjërat më të kota dhe
nuk mund të largohen dot prej kësaj duke e shpjeguar ardhjen e tij duke thënë kuptimi është :
urdhëri i Tij, Sepse nuk ka argument në kontekst që tregon për të . Disa prej mohuesve e
përdorën këtë rregull tek të gjitha cilësitë ose edhe tek emrat . Ndërsa disa të tjerë u treguan
kontradiktorë duke e përdorur atë në disa cilësi dhe në të tjerat jo si esh’arijet dhe maturidijet . I
pohuan ato cilësi që pohuan me justifikim se llogjika tregon për to dhe mohuan ato që mohuan
me justifikim se llogjika e mohon dhe nuk tregon për to .

U themi atyre : Ajo që mohuat ju me argument se llogjika nuk tregon për të mund ta pohojmë
me anë të llogjikës , me të cilën pohuat ato që pohuat. Siç mund ta pohojmë dhe me anë të
argumenteve të dëgjuara.

Shembull për këtë është se ata pohuan cilësinë e dëshirës dhe mohuan cilësinë e mëshirës . E
pohuan cilësinë e dëshirës duke u bazuar tek dëgjimi dhe llogjika .

Nga argumentet e dëgjimit kemi ndër të tjera , fjalën e Allahut të Madhëruar : “ … mirpo Allahu
bën ç’të dojë ” { El Bekare 253 } .

Nga argumentet llogjike kemi : se ndryshimi i krijesave dhe veçimi i çdo njërës me vecori që nuk
i ka tjetra qoftë në trup apo cilësi tregon për dëshirën .

E mohuan mëshirën duke thënë se kuptohet prej saj butësia e mëshiruesit dhe dobësia e tij dhe
kjo është e pamundur për Allahun e Madhëruar . Si rezultat i shpjeguan të gjitha argumentet e
dëgjuara që tregojnë për mëshirën duke thënë se kuptimi i tyre është ose veprimi ose dëshira
për të vepruar . Kështu thanë se mëshirues dmth veprues i të mirës ose dëshirues i saj .

Prandaj u themi atyre : mëshira është cilësi e Allahut të Madhëruar e vërtetuar me argumentet
e dëgjuara . Të cilat janë më shumë se argumentet që tregojnë për dëshirën .

Ajo është transmetuar në formë emri si : “ Mëshirëgjeri Mëshirëploti ” { El Fatiha 1 } . Është

transmetuar në formën e cilësisë si : “ Zoti yt është Falësi , Zotëruesi i mëshirës ” { El Kehf 58 }
dhe në formën e veprimit si : “ mëshiron kë të dojë ” { El Ankebut 21 } .

Gjithashtu mund ta pohojmë atë cilësi me anë të llogjikës . Sepse mirësitë që i vijnë njerëzve
nga çdo anë dhe dënimet që u largohen në çdo kohë tregojnë për ekzistencën e mëshirës së
Allahut të Madhëruar dhe ky lloj argumenti është më i qartë dhe më i dukshëm se argumenti
llogjik i dëshirës sepse kjo gjë është e qartë për të gjithë . Ndërsa argumentimi llogjik për
dëshirën nuk është i qartë vetëm se për një grup njerëzish . Kurse për mohimin e saj me
justifikimin se kuptohet prej saj butësia dhe dobësia themi : nëse ky justifikim do ishte i saktë
atëherë do lejohej edhe mohimi dëshirës me anë të tij . Duke thënë : dëshira është animi i atij
që e ka këtë dëshirë drejt asaj të mire që shpreson të arrijë ose drejt asaj të keqe që shpreson
të largojë dhe kjo tregon për ekzistencën e nevojës ndërkohë që Allahu është i pastër nga ajo .
Nëse dikush thotë se kjo është dëshirë e krijesës i përgjigjemi me të njëjtën gjë për mëshirën
duke i thënë se mëshira që rrjedh prej saj mangësi është mëshira e krijesës . Me anë të kësaj
bëhet e qartë kotësia e atyre që mohojnë ( cilësitë ) qoftë ky mohim i përgjithshëm apo i veçantë
. Gjithashtu kuptohet se me anë të mënyrës dhe argumenteve që përdorën esharijet dhe
maturidijet në emrat dhe cilësitë e Tij nuk mund të largoheshin dyshimet e mu’tezileve dhe
xhehmijeve për dy arsye :

E para : Sepse është mënyrë bidat që nuk e ka përdorur profeti salallahualejhi ue selem ,
selefët e këtij umeti dhe dijetarët e tij . E bidati nuk largohet me bidat por largohet me sunet .

E dyta : Sepse mu’tezilet dhe xhehmijet mund të përmendin për atë që mohojnë të njëjtat
argumente që përmendin esharijet dhe maturidijet kundër ehli sunetit për mohimin e tyre .

E u thonë : ju ia lejuat veteve tuaja të mohoni ato cilësi që mohuat me disa argumente që
pretenduat se janë argumente llogjike dhe i devijuat argumentet e dëgjuara . Prandaj përse na e
ndaloni ne të mohojmë ato cilësi që mohuam me argumentet llogjike që shohim ne dhe ti
devijojmë argumentet e dëgjuara . Ne kemi llogjikë siç keni dhe ju llogjikë . Nëse llogjikat tona
kanë gabuar si mund ta kenë llogjikat tuaja të saktë . Nëse llogjika juaj qënka e saktë si mund të
jetë llogjika jonë e gabuar kur ju nuk keni argument për këtë mohim kundër nesh veç ndjekjes
së dëshirave dhe gjykimit pa argument .

Ky është një argument i saktë dhe një detyrim i saktë i mu’tezileve dhe xhehmijeve ndaj
esh’arijeve dhe maturidijeve . Që nuk kanë mundësi ta hedhin poshtë dhe as të largohen prej
tij . Vetëm nëse kthehen tek rruga e selefëve të cilët kanë një qëndrim të vetëm në këtë temë .
Pohojnë emrat dhe cilësitë që I ka pohuar Allahu për veten e tijnë librin e Tij ose me anë të
profetit të Tij salallahu alejhi ue selem duke mos i përngjasuar dhe as duke i dhënë formë dhe e
kanë pastruar ( nga çdo e metë ) pa mohuar dhe pa devijuar . “ Atij që nuk i jep Allahu dritë nuk
ka dritë për të ” { En-nur 40 } .

Duhet vënë re se :

U kuptua nga ajo që kaloi se çdo mohues është përngjasues dhe çdo përngjasues është
mohues . Mohimi i mohuesit është i qartë . Ndërsa përngjasimi i tij është në atë se ai mohoi për
shkak se besoi se pohimi i cilësive të çon në përngjasim .Kështu që ai përngjasoi një herë dhe
më pas mohoi dhe në të njëjtën kohë ai me mohimin e tij e përngjasoi Atë me të mangëtit .

Gjithashtu përngjasimi i përngjasuesit është i qartë . Ndërsa mohimi i tij është në tre aspekte .

I pari : Sepse ai mohoi argumentin me të cilin pohoi cilësinë sepse e bëri atë argument për
përngjasimin mgjth se ai nuk tregon për një gjë të tillë . por tregon për cilësinë e Allahut siç i
përshtatet Allahut të Madhëruar .

I dyti : Mohoi çdo argument që tregon se Allahu nuk i ngjan krijesave të Tij .

I treti : Mohimi i tij atë që ishte detyrë të besonte se Allahu është i plotë duke e përngjasuar me
krijesat e Tij .
Kapitulli i katërt :

Dyshime dhe përgjigja ndaj tyre .

Shembulli i parë : Guri i zi është e djathta e Allahut në tokë .

Shembulli i dytë : Zemrat e robërve janë ndërmjet dy prej gishtave të Mëshiruesit .

Shembulli i tretë : Unë e gjej nefesin e Mëshiruesit nga ana e Jemenit .

Shembulli i katërt : fjala e Allahut të Madhëruar : “më pas synoi qiellin”

Shembulli i pestë : fjala e Allahut të Madhëruar : Ai është me ju kudo që të jeni ”

Shembulli i gjashtë : fjala e Allahut të Madhëruar : “ as më pak e as më shumë vetëm se Ai

është me ta ”

Shembulli i shtatë : fjala e Allahut të Madhëruar : “ Ne jemi më afër tij se damari i qafës ”

Shembulli i tetë : fjala e Allahut të Madhëruar : “ Ne jemi më afër tij se ju ”

Shembulli i nëntë : fjala e Allahut të Madhëruar : “ Lundron në sytë Tanë ….”

Shembulli i dhjetë : fjala e Tij : “ Që të rritesh në sytë e Mi ”

Shembulli i njëmbëdhjetë : fjala e Tij “ … vazhdon robi të afrohet tek Unë me nafile ”

Shembulli i dymbëdhjetë : fjala e Tij “ Kush afrohet tek unë një pëllëmbë afrohem tek ai një
parakrah .

Shembulli i trembëdhjetë : fjala e Tij “ A nuk e kanë parë se Ne kemi krijuar për ta nga ato që i
kanë bërë duart Tona ” .

Shembulli i katërmbëdhjetë : fjala e Tij “ Ata që të japin besën ty i japin besën Allahut ” .

Shembulli i pesëmbëdhjetë : “ fjala e Tij : O biri i Ademit u sëmura dhe nuk më vizitove .

Me emrin e Allahut Të Gjithëmëshirshmit Mëshirëplotit .

Dije se disa prej devijuesve ( të argmenteve të cilësive ) hodhën një dyshim kundër ehli sunetit
dhe xhematit në lidhje me argumentet e Kuranit dhe sunetit në temën e cilësive . Pretenduan se
ehli suneti i nxorri ato nga kuptimi i tyre i dukshëm , që ti detyronin ata të mërputheshin me ta në
devijimin e tyre ose tua mbulonin gabimet në lidhje me këtë temë dhe thanë : Si na qortoni ne
për shpjegimin ( që u bëjmë argumenteve ) kur ju vetë e keni bërë një gjë të tillë .

Ne i përgjigjemi me ndihmën e Allahut këtij dyshimi me dy përgjigje , të përgjithshme dhe të

detajuar .

Përgjigja e përgjithshme është në dy pika :

Pika e parë : Ne nuk biem dakord që shpjegimi i selefëve ( që i kanë bërë argumenteve ) është
nxjerrje e argumenteve nga kuptimi i tyre i dukshëm Sepse kuptimi i dukshëm është ai kuptim
që të vjen në mend me njëherë ( nga leximi i një fjalije ) dhe ai ndryshon sipas fjalisë dhe
vendodhjes së fjalës Sepse fjalëve u ndryshon kuptimi në varësi të formulimit të fjalisë . E një
fjalim është i ndërtuar nga fjalë dhe fjali që kuptimi i tyre del në pah pas bashkimit të tyre më
njëra tjetrën .

Pika e dytë : Nëse ne e pranojmë se shpjegimi i tyre i nxjerr argumentet nga kuptimi i tyre i
dukshëm themi se ata kanë argumente nga Kurani dhe suneti ose të lidhura ose të ndara . Nuk
e bëjnë këtë gjë për disa dyshime që i mendon ai që i përdor se ato janë argumente të prera me
anë të të cilave arrin të mohojë cilësi që ka pohuar Allahu për veten e Tij në librin e Tij ose me
an ëtë profetit të Tij salallahu alejhi ue selem .

Ndërsa në mënyrë të detajuar kemi përgjigje për çdo argument që pretenduan se selefët e kanë
nxjerrë atë nga kuptimi i dukshëm . Do sjellim shembujt e mëposhtëm duke filluar me atë që ka
treguar Ebu Hamid El Gazali se një prej hambelijve ka thënë : se imam Ahmedi nuk ka pas
devijuar as një argument përveç tre argumenteve : 1. Guri i zi është e djathta e Allahut në tokë .
2. Zemrat e robërve janë ndërmjet dy prej gishtërinjve të Mëshiruesit. 3. Unë e gjej nefesin e
Mëshiruesit nga ana e Jemenit . E ka treguar këtë fjalë shejhul Islam Ibn Tejmije në “
Mexhmu’ul Fetaua ” f 398 v 5 dhe tha : Kjo fjalë është shpifje për Ahemdin .

Shembulli i parë :

Guri i zi është e djathta e Allahut në tokë .

Përgjigja për të është se ky hadith është i kotë nuk është i saktë transmetimi i tij nga profeti
salallahu alejhi ue selem . Ka thënë Ibnul Xheuzi në librin “El-Ilel El Mutenahije ” : Ky është
hadith i pa saktë . Ka thënë Ibnul Arabi : Ky është hadith i kotë prandaj nuk merret për bazë .
Thotë shejhul Islam ibnu Tejmije : Është transmetuar nga profeti salallahu alejhi ue selem me
një zinxhir transmetimi të pa saktë .
Kështu që nuk ka nevojë që të futemi në shpjegimin e kuptimit të tij .

Mgjthatë ka thënë shejhul Islam Ibnu Tejmije : Ajo që është e njohur është se ky është fjalë e
Ibn Abasit , ka thënë : Guri i zi është e djathta e Allahut në tokë , kush e takon atë dhe puth
sikur ka takuar Allahun dhe ka puthur të djathtën e Tij . Kush e vëren fjalën që është
transmetuar i bëhet e qartë se nuk ka asnjë problem në të . Sepse ai tha : E djathta e Allahut
“në tokë” dhe nuk e tha të pa kufizuar dmth : e djathta e Allahut dhe fjala e kufizuar ndryshon
nga fjala pa kufizuar . Më pas tha : kush e takon atë dhe e puth sikur ka takuar Allahun dhe ka
puthur të djathtën e Tij . Nga kjo duket qartë se ai që e takon atë nuk ka takuar të djathën e
Allahut fare . Por e ka përngjasuar atë me atë që takon Allahun . Kështu që fillimi i hadithit dhe
fundi i tij tregojnë se ky gur nuk është nga cilësitë e Allahut të Madhëruar gjë që është e ditur
për çdo person të llogjikshëm . mb Mexhu’ul Fetaua f 398 v 6 .

Shembulli i dytë :

Zemrat e robërve janë ndërmjet dy prej gishtërinjve të Mëshiruesit .

Përgjigja është se ky hadith është i saktë . E ka transmetuar Muslimi në kapitullin e dytë të

temës së kaderit , nga Abdullah Ibn Amër Ibnul As se e ka dëgjuar profetin salallahu alejhi ue
selem të thotë : “ Të gjitha zemrat e bijve të Ademit janë ndërmjet dy prej gishtërinjve të
Mëshiruesit si një zemër e vetme i drejton nga të dëshirojë “ . Më pas tha : O Allah O Drejtues i
zemrave drejtoi zemrat tona për nga bindja jote ” .

Selefët e pranuan këtë hadith siç ishte në pamjen e tij të dukshme dhe thanë : Allahu i
Madhëruar ka gishtërinj me të vërtetë , e pohojmë këtë gjë siç e ka pohuar profeti salallahu
alejhi ue selem . Nuk dmth qënia e zemrave të robërve ndërmjet dy gishtërinjve të Tij që ato
preken që të thuhet se prej hadithit kuptohet se Allahu është brenda krijesave të Tij , prandaj
duhet nxjerrë nga kuptimi i dukshëm .

Reja psh qëndron ndërmjet qiellit dhe tokës e mgjth nuk e prek as qiellin e as tokën . Gjithashtu
thuhet Bedri është ndërmjet Mekës dhe Medines me gjithë largësinë që ndodhet ndërmjet tyre .
Kështu zemrat e robërve janë ndërmjet dy prej gishtërinjve të Mëshiruesit e mgjth nuk kuptohet
prej kësaj as prekje dhe as hyrje brenda .

Shembulli i tretë :

Unë gjej nefesin e Mëshruesit nga ana e Jemenit .

Përgjigja është se këtë hadith e ka transmetuar Imam Ahmedi në Musnedin e tij ndër hadithet e
Ebu Hurejres se profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë : Besimi është nga Jemeni , urtësia
është nga Jemeni dhe unë e gjej nefesin e Mëshiruesit nga ana e Jemenit . Ka thënë ( Hejthemi
) në Mexhmauz-zeuaid : transmetuesit e tij janë transmetuesit e haditheve të sakta ( që i
transmeton Buhariu dhe Muslimi ) përveç Shebibit mgjth ai është besnik . Kështu ka thënë edhe
( Ibn Haxheri ) në Tekrib Et-tehdhijb për Shebibin : Është besnik. Gjithashtu e ka transmetuar
Buhariu ( këtë hadith ) në formë të ngjashme me këtë në ( librin ) Et-tarih El Kebir .

Ky hadith merret në pamjen e tij të dukshme siç është . Fjala nefes dmth largimi i vështirësivë ,
kështu kanë thënë dijetarët e gjuhës si psh në ( librin ) En-nihaje , El Kamus dhe Mekais El-
lugati .

Ka thënë ( Ibnul Faris ) në Mekais El-lugati : nefes quhet çdo gjë me anë së së cilës largohen
vështirësitë . Kështu që kuptimi i hadithit është : Allahu do ta largojë vështirësinë nga besimtarët
me anë të banorëve të Jemenit .

Thotë shejhul Islam Ibn Tejmije : Ata i luftuan njerëzit që lanë fenë ( në atë kohë ) dhe çlituan
vendet ..me anë të tyre ua largoi vështirësitë Mëshiruesi besimtarëve . mb shih Mexhu’ul Fetaua
të shejhul Islamit f 398 v 6 të cilat i mblodhi Ibnul Kasim .

Shembulli i katërt :

Fjala e Allahut të Madhëruar : “ më pas synoi qiellin ”

Përgjigja është se ehli suneti në tefsirin e këtij ajeti ka dy mendime : Mendimi i parë është : se
kuptimi ajetit është : qëndroi mbi qiell . Këtë mendim e zgjodhi Ibn Xheriri . Ka thënë në tefsirin e
tij mbasi tregoi që ka kontradikta ndërmjet dijetarëve në shpjegimin e tij : kuptimi më i parësor
për fjalën e Allahut të Madhëruar : “‫ ” ثم استوى إلى السماء‬është u lartësua dhe qëndroi mbi to , i
rregulloi ato me fuqinë e Tij dhe i bëri shtatë qiej . mb Këtë mendim e ka treguar edhe Begauiu
në tefsirin e tij nga Ibni Abasi dhe shumica e dijetarëve të tefsirit . E dhanë këtë shpjegim për të
qenë sa më të shtrënguar pas kuptimit të dukshëm të fjalës “ ‫ ” استوى‬dhe për tia lënë Allahut të
Madhëruar realitetin e formës së këtij lartësimi .

Mendimi i dytë është se “ ‫ ” استوى‬këtu vjen me kuptim synimi i plotë . me këtë mendim është Ibn
Kethiri ( siç shikohet ) në tefsirin e sures Bekare , dhe Begauiu në tefsirin e sures Fusilet .

Ka thënë Ibn Kethiri : dmth synoi qiellin . Fjala “ ‫ ” استوى‬këtu ka përfshirë kuptimin e synimit dhe
drejtimit për nga diçka sepse u shoqërua nga fjala “ ‫ ” إلى‬për tek . Thotë Begauiu : dmth synoi
dhe u drejtua për të krijuar qiellin . mb

Ky mendim nuk është nxjerrje e argumentit nga kuptimi i tij i dukshëm Sepse folja “ ‫ ” استوى‬u
shoqërua nga një fjalë që tregon përfundimin ( e diçkaje ) . Kështu që mori kuptimin që i
përshtatet asaj fjale që e shoqëroi .
A nuk e ke parë fjalën e Allahut të Madhëruar : “ një burim që pijnë me të robërit e Allahut ” i cili
e ka kuptimin ngopen me të robërit e Allahut . Sepse folja “ ‫ ” يشرب‬pi u shoqërua nga shkronja “
‫“ ” ب‬me” dhe mori kuptimin që i përshtatet asaj dmth kuptimin ngopet .

Kështu folja merr kuptimin që i përshtatet shkronjës që lidhet me të që të përshtat kuptimi .

Shembulli i pestë dhe i gjashtë :

Fjala e Allahut të Madhëruar në suren El Hadid nr 4 “ Ai është me ju kudo që të jeni ” dhe fjala
e Allahut të Madhëruar në suren El Muxhadeleh nr 7 “ as më pak se kaq e as më shumë
vetëm se Ai është me ta kudo që të jenë ” .

Përgjigja është se fjala në këto dy ajete është e vërtetë siç duket në pamjen e dukshme . Por
kush është e vërteta dhe pamja e dukshme ? A mund të thuhet se në pamjen e dukshme dhe
në të realitet Allahu është me krijesat e Tij dmth i përzier me ta dhe i futur në vendet e tyre .
Apo thuhet se në pamjen e dukshme dhe në të realitet Allahu është me krijesat e Tij që dmth se
i ka përfshirë ata me dijen , fuqinë , dëgjimin , shikimin , rregullimin dhe pushtetin e Tij e të tjera
kuptime të rrububijes së Tij e me gjithë këtë Ai është lart mbi arshin e Tij sipër të gjitha krijesave
?

Nuk ka dyshim se ajetet nuk tregojnë për mundësinë e parë në asnjë aspekt . Sepse “ ‫” المعية‬
qënia me dikë i është atribuar Allahut këtu . Ai është aq madhështor sa nuk mund ta përfshijnë
Atë krijesat . Ngaqë “ qënia me dikë ” në gjuhën arabe në të cilën zbriti Kurani nuk merr
kuptimin e përzierjes ose të të qenurit në një vend . Por tregon për një lloj shoqërimi të pa
kufizuar . Më pas shpjegohet sipas vendit ku ndodhet .

● Shpjegimi i qenies së Allahut me krijesat e tij në atë mënyrë që rrjedh prej saj se Allahu është
futur dhe përzier me krijesat është i kotë për disa arsye :

E para : Sepse është në kundërshtim me ixhmaun e selefëve . Asnjë prej tyre nuk e ka
shpjeguar meijen në këtë formë . Përkundrazi ishin të gjithë kundër atij shpjegimi .

E dyta : Sepse ky shjegim bie ndesh me lartësinë e Allahut që është vërtetuar me anë të Kuranit
, sunetit , llogjikës natyrës së patër njerëzore dhe ixhmait të selefëve . E çdo gjë që bie ndesh
me një çështje të vërtetuar me argument konsiderohet e kotë edhe me vet argumentin e saj .

Prandaj shpjegimi i qenies së Allahut me krijesat e tij me futjen dhe përzierjen ( e Krijuesit me
krijesat ) është i kotë në bazë të Kuranit , Sunetit , llogjikës , natyrës së pastër njerëzore . dhe
ixhmaut të selefëve .

E treta : Prej këtij shpjegimi rrjedhin ide të kota që nuk i përshtaten Allahut të Madhëruar .
Është e pa mundur për atë që e njeh Allahun , e vlerëson Atë siç e meriton dhe e njeh kuptimin
e meijes në gjuhën arabe në të cilën zbriti Kurani që të thotë : e vërteta e meijes është që Allahu
është i përzier me krijesat ose i futur në vendet e tyre e jo më të thotë që kjo rrjedh në mënyrë
të domosdoshme nga meija . Këtë gjë e thotë vetëm një person që nuk e njeh gjuhën arabe dhe
nuk e njeh madhështinë e Allahut të Madhëruar .

Pasi u bë e qartë kotësia e këtij mendimi ngelet që e vërteta është tek mendimi i dytë i cili
thotë : Allahu është me krijesat e Tij në atë mënyrë që i ka përfshirë me dijen , fuqinë ,
dëgjimin , shikimin , rregullimin , pushtetin e Tij e me të tjera cilësi të rrububijes së Tij e me
gjithë këtë Ai është mbi Arsh sipër gjithë krijesave të Tij .

Ky është kuptimi i dukshëm i të dy ajeteve sepse ato janë hak dhe kuptimi i dukshëm i hakut
nuk mund të jetë vetëm se hak . Është e pamundur që të jetë e kota kuptim i dukshëm i
Kuranit .

Thotë shejhul islam Ibn Tejmije në ( librin ) El Fetua El Hameuije f 103 v 5 brenda Mexhu’ul
Fetaua i mbledhur nga Ibnul Kasim : Meija ndryshon sipas vendit ku është përmendur . Fjala e
Allahut të Madhëruar : “ Ai di çka hyn në tokë dhe çka del prej saj ” deri tek fjala “ dhe Ai është
me ju kudo që të jeni ” { El Hadid 4 } . Tregon kuptimi i dukshëm i ajetit se ajo që rrjedh prej
kuptimit të meijes është se Ai ju vrojton ju është Dëshmitar për atë që bëni dhe I Ditur rreth
jush . Ky është dhe kuptimi i fjalës së selefëve “ është me ta me dijen e Tij ” . Ky është kuptimi i
dukshëm i ajetit dhe e vërteta rreth tij . Kështu është dhe fjala e Allahut : “ Në çdo bisedë të
fshehtë ndërmjet tre vetave Ai është i Katërti ” deri tek fjala Tij “ Ai është me ta kudo që të jenë ”
{ El Muxhadele 7 } . Gjithashtu kur i tha profeti salallahu alejhi ue selem shokut të tij në shpellë :
“ mos u mërzit me të vërtetë Allahu është me ne ” kjo ishte e vërtetë në pamjen e saj të
dukshme . Gjendja e tyre tregoi se meija në këtë rast ishte meije vrojtimi ndihme dhe përkrahje .

Më pas tha : Fjala meije është përdorur në Kuran dhe në sunet në raste të ndryshme dhe në
çdo rast merr një gjykim që se ka në rastin tjetër . Prandaj ose kuptimi i saj ndryshon nga njëri
vend në tjetrin ose është një pjesë e kuptimit e përbashkët në të gjitha vendet ku është
përmendur mgjth se cdo vend ka veçorinë e vet . Në Cdo njërin prej këtyre dy kuptimeve nuk
kuptohet prej saj se Allahu është i përzier me krijesat që të thuhet se ne e nxorrëm nga kuptimi i
saj i dukshëm . mb

Gjithashtu prej gjërave që tregojnë se nuk nënkuptohet prej saj se Allahu është i përzier me
krijesat është se : Allahu i Madhëruar e ka përmendur atë ndërmjet dijes së tij të përgjithshme
në fillimin dhe fundin e ajetit ku thotë : “ A nuk e di ti se Allahu di çka në qiej e në tokë . Në çdo
bisedë ndërmjet tre ( vetave ) Ai është i Katërti dhe pesë ( vetave ) Ai ëshë i gjashti , qofshin më
pak apo më shumë Ai është me ta kudo që të jenë . Më pas u tregon atyre atë që kanë vepruar
ditën e Gjykimit . Allahu për çdo gjë është I Ditur ” { El Muxhadele 7 } . Kështu që kuptimi i
dukshëm i ajetit është se prej kësaj meije kuptohet dija e Tij për robërit e Tij dhe që Atij nuk i
fshihet asnjë punë e tyre . E nuk kuptohet prej saj se Ai është i përzier me ta dhe as se Ai është
me ta në tokë . Ndërsa para ajetit të sures Hadid Allahu i Madhëruar ka përmendur qëndrimin e
Tij mbi Arsh , dijen e Tij të përgjithshme duke e pasuar me sqarimin se Ai është Shikues i
veprave të robërve . Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ai ka krijuar qiejt dhe tokën për gjashtë ditë
më pas qëndroi mbi arsh . Ai di çka hyn në tokë dhe çka del prej saj , çka zbret prej qielli dhe
çka ngjitet në të . Ai është me ju kudo që të jeni . Allahu është Shikues për atë që punoni ” { El
Hadid 4 } .

Kuptimi i dukshëm i ajetit është se prej meijes nënkuptohet dija e Tij për robërit dhe shikimi i
punëve të tyre me gjithë lartësinë e Tij dhe qëndrimin e tij mbi Arsh . Nuk nënkuptohet se Ai
është i përzier me ta dhe as se Ai është me ta në tokë . Sespe nëse do ishte kështu do binte në
kundërshtim fundi i ajetit me fillimin e tij , i cili tregon për larëtsinë e Tij dhe qëndrimin e Tij mbi
arsh .

Mbasi u bë e qartë kjo gjë kuptojmë se ajo që nënkuptohet prej meijes është se Allahu i
Madhëruar i di gjendjet e tyre , i dëgjon fjalët e tyre , i sheh veprat e tyre , i rregullon çështjet e
tyre . U jep jetë , i vdes , i pasuron i varfëron . I jep pushtet kujt të dojë ia merr pushtetin kujt të
dojë , ngre lart këtë dojë , poshtëron kë të dojë e të tjera gjëra që rrjedhin nga rrububija e Tij dhe
sundimi i Tij i plotë . Asgjë se pengon atë nga krijesat e Tij . Përderisa kjo është gjendja e Tij
atëherë Ai është me të vërtetë me krijesat e tij mgjth se është sipër tyre mbi arshin e Tij në
realitet .

Ka thënë shejhul Islam Ibn Tejmije në librin El Akidetul Uasitije f 142 v 3 në Mexhu’ul Fetaua që
e ka mbledhur Ibnul Kasim në temën që flet për meijen : Të gjitha fjalët që ka përmendur Allahu
i Madhëruar se Ai është mbi Arsh dhe se është me ne janë të vërteta siç janë në realitet nuk ka
nevojë që ne ti devijojmë ato ( nga kuptimi i tyre i dukshëm ) . Por duhet larguar nga mendimet
e gënjeshtërta . mb

Gjithashtu ka thënë në Fetual hameuije f 102 – 103 v 5 në Mexhu’ul Fetaua : në mënyrë të

përmbledhur themi se : Prej Kuranit dhe Sunetit merr udhëzim dhe dritë ai që mediton në to , ka
për qëllim që të ndjekë të vërtetën dhe largohet nga devijimi i fjalëve nga kuptimi që kanë , nga
mohimi në emrat e Allahut dhe argumentet e Tij .të mos mendojë njeri se ato ( argumentet e
Kuranit dhe Sunetit ) kundërshtojnë njëra tjetrën , kurrë . Siç mund të thotë ndonjë : Qëndrimi i
Allahut mbi arsh që është përmendur në Kuran dhe Sunet bie në kundërshtim me fjalën e
Allahut të Madhëruar : “ Ai është me ju ” { El Hadid 4 } dhe me fjalën e profetit salallahu alejhi
ue selem : Kur ngrihet ndonjëri prej jush për tu falur Allahu i qëndron para fytyrës së tij . etj . Ky
është gabim sepse Allahu është me ne me të vërtetë dhe është mbi arsh me të vërtetë siç i ka
treguar së bashku këto dy gjëra Allahu i Madhëruar në fjalën e Tij ku thotë : “ Ai ka krijuar qiejt
dhe tokën për gjashtë ditë , më pas qëndroi mbi arsh . Ai di çka hyn në tokë dhe çka del prej saj
çka zbret nga qielli dhe çka ngjitet në të dhe Ai është me ju kudo që të jeni . Allahu është
Shikues i asaj që veproni ” { El Hadid 4 } . Na tregoi se është mbi arsh , di gjithçka dhe është me
ne kudo që të jemi . Siç ka thënë profeti salallahu alejhi ue selem në hadithin e cjapave : Allahu
është sipër arshit dhe e di gjendjen tuaj . mb

Dije se shpkegimi i meijes në kuptimin e saj të dukshëm siç është në të vërtetë dhe siç i
përshtatet Allahut të Madhëruar nuk bie në kundërshtim me qenien e Allahut lart mbi arshin e
Tij . Për tre arsye :
E para : është se Allahu i ka bashkuar këto dy gjëra në librin e Tij të qartë që në të nuk ka
kontradikta . Kështu që ato gjëra që i ka treguar bashkë Allahu në librin e Tij nuk mund të jenë
kontradiktore . Çdo gjë që është në Kuran dhe mendohen se është kontradiktore me sa të duket
, medito në të deri sa të të bëhet e qartë . Sepse Allahu i Madhëruar thotë : “ A nuk meditojnë
( në leximin ) e Kuranit , sikur të ishte prej dikujt tjetër përveç Allahut do gjeje në të shumë
kontradikta ” { En-nisa 82 } . nëse nuk të bëhet e qartë atëherë ndiq rrugën e njerëzve që janë të
pa tundur në dije të cilët thonë :“ e besuam atë .Të gjitha janë prej Zotit tonë ”{ Ali Imran 7 }.
Lerja çështjen në dorë Atij që e zbriti I Cili e di atë dhe dije se mangësia është tek dija dhe
kuptimi yt . Ndërsa Kurani nuk ka kontradikta . Këtë ka pasur për qëllim Shejhul Islam Ibnu
Tejmije në fjalën që përmendëm më sipër : Siç i ka bashkuar Allahu ato të dyja (qëndrimin mbi
Arsh dhe meijen).

Një gjë të tillë e ka përmendur edhe Ibnul Kajim në përmbledhjen e librit Es-sauaikul Murseleh
të cilin e ka përmbledhur Ibnul Meusili . Në shembullin e nëntë për të cilin është thënë se është
alegori thotë : Na ka treguar Allahu se Ai është me krijesat e Tij mgjth se është mbi arsh dhe i
ka bashkuar këto dy gjëra siç ka thënë – dhe përmendi ajetin e sures El Hadid – më pas tha :
kështu AI na tregoi se ka krijuar qiejt dhe tokën , se Ai është mbi arsh dhe se Ai është me
krijesat e Tij shikon punët e tyre nga sipër arshit të Tij siç është përmendur në hadithin e
cjapëve : Allahu është mbi arsh shikon atë që bëni ju . Lartësia e Tij nuk bie në kundërshtim me
meijen e Tij dhe as meija e Tij nuk bie në kundërshtim me larëtsinë e Tij . Përkundrazi të dyja
janë të vërteta .

E dyta : është se meija nuk bie në kundërshtim me lartësinë . Bashkimi ndërmjet atyre të
dyjave është i mundur edhe tek krijesat . Sepse mund të thuash : Vazhdojmë të ecim dhe hëna
është me ne . Askush nuk e konsideron këtë gjë kontradiktore dhe askush nuk kupton prej saj
se hëna ka zbritur në tokë . kur kjo gjë qënka e lejuar tek krijesat , po për Krijuesin që ka
përfshirë çdo gjë ! ajo është më primare me gjithë se Ai është lartë (mbi gjithçka). Sepse nuk
është e domosdoshme për meijen bashkimi në një vend .

Këtë gjë e ka treguar Shejhul Islam Ibn Tejmije në Fetua El hameuije f 103 , v 5 në Mexhu’ul
Fetaua të mbledhur nga Ibnul Kasim ku thotë : … sepse fjala meije në gjuhën arabe nëse
përdoret e pa kufizuar me diçka në pamjen e dukshme merr vetëm kuptimin e shoqërimit të pa
kufizuar me ndonjë cilësi tjetër . pa qenë e domosdoshme që të ketë ndërmjet këtyre dy gjërave
prekje ose të jenë paralel nga e djathta ose e majta . Nëse kufizohet me ndonjë kuptim të
vecantë atëherë merr kuptimin e shoqërimit duke i bashkangjitur këtë kuptim ( që
përmendëm ) . Psh mund të thuhet : vazhdojmë të ecim dhe hëna ose ylli vazhdon të jetë me ne
. Gjithashtu mund të thuhet : Këto plaçka janë me mua , sepse ato janë bashkë me ty edhe
nëse janë sipër kokës tënde . Kështu edhe Allahu është me krijesat e Tij me të vërtetë dhe sipër
arshit të Tij me të vërtetë . mb

Tha të vërtetën Ibn Tejmija Allahu i Madhëruar e mëshiroftë . Sepse Ai që e di shumë mirë
gjendjen tënde , të shikon ty , të ka përfshirë nga të gjitha aspektet , e dëgjon atë që thua , e
shikon atë që vepron i rregullon të gjitha çështjet e tua Ai me të vërtetë është me ty mgjth se
është mbi arshin e Tij . Sepse për ekzistencën e meijes nuk është i domosdoshëm bashkimi në
një vend .

E treta : se edhe sikur të jetë i pa mundur bashkimi i meijes dhe lartësisë për krijesën nuk është
e domosdoshme që të jëtë i ndaluar edhe për Krijuesin . I cili na ka treguar se i ka bashkuar për
veten e Tij këto dy gjëra . Sepse Allahut nuk i ngjan asgjë nga krijesat e Tij . Siç thotë në suren
Esh-shura 11 : “ Nuk ka si Ai asgjë . Ai është Dëgjuesi dhe Shikuesi ” . Këtë gjë e ka treguar
Shejul Islam në Akiden Uasitije f 143 , v 3 në Mexhu’ul Fetaua ku ka thënë : Argumentet e
Kur’anit dhe Sunetit që tregojnë për afërsinë dhe meijen e Tij nuk bien në kundërshtim me
argumentet që tregojnë për lartësinë e Tij . Sepse asgjë nuk është si Allahu në ndonjë prej
cilësive të Tij . Ai është I larti me afërsinë e Tij dhe I Afërti me lartësinë e Tij . mb

Plotësim .

Njerëzit janë dnarë në tre grupe në lidhje me qenien e Allahut me krijesat e Tij :

Grupi i parë thotë : Prej qenies së Allahut me krijesat e Tij kuptohet dija e tij dhe përfshirja në
meijen e përgjithshme dhe kuptohet ndihma dhe përkrahja në meijen e veçantë me gjithë
pranimin se Ai është lart me qenien e Tij mbi arshin e Tij . Ky grup është grupi i selefëve . Ruga
e tyre është e vërteta siç e kemi sqaruam më sipër .

Grupi i dytë thotë : Qenia e Allahut me krijesat e Tij dmth që Ai është me ata në tokë dhe ( ky
grup e ) mohon qenien e Allahut lart mbi arsh . Këta janë hululijet të cilët janë nga më të
vjetërit e xhehmijeve dhe nga të tjera grupe . Medhhebi i tyre është i kotë dhe i keq . Për këtë
gjë kanë rënë dakord të gjithë selefët siç e kemi përmendur edhe më sipër .

Grupi i tretë thotë : se qenia e Allahut me krijesat e Tij dmth se Ai është me ta në tokë dhe e
pranojnë që Allahu është lart mbi arsh . E ka treguar këtë gjë shejhul Islam Ibn Tejmije në
Mexhu’ul Fetaua f 229 , v 5 .

Këta pretendojnë se i kanë marrë argumentet siç janë në pamjen e jashtme në lidhje me
lartësinë dhe meijen . Por kanë gënjyer dhe prandaj humbën . Sepse prej argumenteve të
meijes nuk kuptohet hululi që pretendojnë ata . ngaqë ai është i kotë dhe është e pamundur të
jetë kuptimi i dukshëm i fjalës së Allahut dhe të dërguarit të Tij.

Vini re :

Shpjegimi i selefëve që i kanë bërë qenies së Allahut me krijesat e Tij se kuptimi është që Ai
është me ta me dijen e Tij , nuk dmth vetëm kaq , por prej meijes kuptohet gjithashtu se Ai i ka
përfshirë ata me dëgjimin shikimin fuqinë rregullimin e të tjerëa kuptime të rrububijes së Tij .

Vini re :
Kam treguar më sipër se qenia e Allahut lart është vërtetuar me Kur’an , Sunet , llogjikë , natyrë
dhe Ixhma .

Nga Kur’ani :

Argumentet e kur’anit për këtë gjë janë të shumë llojshme . Ai herë herë e ka shprehur atë me
fjalën lartësi herë herë me fjalën sipër , herë herë me fjalën qëndroi mbi arsh dhe herë herë me
fjalën që Ai është në qiell .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ai është I Larti I Madhi ” { El Bekare 255 } .

“ Ai është Nënshtruesi sipër robërve të Tij ” { El En’am 18 } .

“ Mëshiruesi mbi arsh qëndroi ” { Ta ha 5 } .

“ A u siguruat që Ai që është në qiell nuk jua fundos tokën me gjithë ju ” { El Mulk 16 } .

Nga njëherë përmend ngjitjen e gjërave tek Ai .

Si psh fjala e Allahut të Madhëruar : “ Tek Ai ngrihet fjala e mirë ” { El Fatir 10 } .

“ Tek Ai ngjiten melaiket dhe shpirti ( i shenjtë ) ” { El Mearixh 4 } .

“ ( Kujtohu ) kur Allahu tha : O Isa Unë po të marr dhe po të ngre tek vetja Ime ” { Ali Imran 55 } .

Nga njëherë vjen me fjalën zbresin gjërat prej Tij .

Siç thotë Allahu i Madhëruar : “ thuaj e zbriti shpirti i shenjtë prej Zotit tënd ” { En-nahl 102 } .

“ I rregullon çështjet nga qielli …….? ” { Es-sexhdeh 5 } .

Nga Suneti :

Argumentet nga suneti janë të të gjitha llojeve të sunetit : fjalë vepra pohim në shumë hadithe
që arrijnë gradën e haditheve muteuatire dhe tregojnë në shumë aspekte :

Si psh : fjala e profetit salallahu alejhi ue selem që thoshte në sexhde : I pastër është nga çdo e
metë Zoti im që është më I Larti .

Fjala e profetit salallahu alejhi ue selem : Allahu mbasi mbaroi krijimin shkruajti mbi arsh :
Mëshira Ime e ka kaluar zemërimin Tim .

Fjala e tij salallahu alejhi ue selem : A nuk më besoni kur unë jam besniku i Atij që është në qiell
.
Gjithashtu është transmetuar në hadithe të sakta se profeti salallahu alejhi ue selem ka ngritur
duart ditën e xhuma mbi mimber dhe ka thënë : O Allah na jep shi .

Ka ngritur dorën gjithashtu ditën e arafatit kur ishte duke mbajtur hytbe mbasi thanë njerëziët :
dëshmojmë se transmetove e cove në vend (amanetin) dhe këshillove . Tha : O Allah dëshmo .

I tha robëreshës së vogël : ku është Allahu ? tha : në qiell . E ai e pohoi këtë gjë . I tha zotërisë
së saj : liroje se ajo është besimtare .

Nga llogjika :

Na ka treguar llogjika se është detyrë që Allahu të ketë cilësitë e plota dhe ta pastrojmë atë nga
cilësitë e mangëta . Lartësia është cilësi e plotë ndërsa e poshtmja është cilësie mangët .
kështu që është detyrë që Allahu të përshkruhet me cilësitë e plota dhe të pastrohet nga cilësitë
e mangëta Nga natyra :

Ka treguar natyra e pastër njerëzore në mënyrë të domosdoshme për qenien e Allahut lart . cdo
person që lutet ose që ka frikë nga Zoti i tij e gjen në zemrën e tij domosdoshmërinë për tu
drejtuar lart , as djathas e as majtas . Pyet ata që falen kur thonë në sexhde “ I pastër është Zoti
im që është më I Larti ” nga u drejtohen zemrat në atë moment? !!!

Nga ixhmau :

Kanë rënë dakord sahabet tabi’inët dhe dijetarët se Allahu është sipër qiejve mbi arsh . Fjalët e
tyre janë të njohura në të këtë çështje të cilat tregojnë për të në mëyrë të prerë dhe në kuptimin
e dukshëm .

Thotë Euzai : Në kohën kur kishte shumë tabi’inë thoshim : Allahu – e lartësuar qoftë përmendja
e Tij – është mbi arshin e Tij dhe i besojmë cilësitë që janë transmetuar në sunet . E ka
transmetuar ixhmaun në këtë çështje disa dijetarë .

Është e pamundur që të ketë kontradikta në çështje të tilla . Kur janë përputhur për vërtetësinë
e asaj çështjeje këto argumente kaq të mëdha të cilat nuk i mohon askush veç atij që do të
tregohet mendjemadh , të cilit i është mbyllur zemra dhe e kanë larguar shejtanët nga natyra e
tij e pastër. Lusim Allahun të na shpëtojë .

Lartësia Allahut në qenien dhe cilëitë e tij është një nga gjërat më të qarta nga ana e argumentit
dhe më të vëreta nga ana e realitetit .

Vini re :

O lexues i nderuar i shkruajta disa nxënësve atë që kam folur në disa mexhelise në lidhje me
qenien e Allahut me krijesat e Tij .
Ndër të tjera kam përmendur në të se : Besimi jonë është se Allahu ka meije të vërtetë që ka të
bëjë me dhatin e Tij . I përshtatet Atij dhe dmth që Ai ka përfshirë çdo gjë me dijen , fuqinë ,
dëgjimin , shikimin , pushtetin dhe rregullimin e Tij . Nuk është i përzier me krijesat dhe as nuk
është futur në vendet e tyre . Përkundrazi Ai është i lartë me dhatin e Tij dhe cilësitë e Tij .
Gjithashtu lartësia është një prej cilësive të pa ndashme të dhatit të Tij . Ai është mbi arsh siç i
përshtatet madhështisë së Tij dhe e gjithë kjo nuk bie në kudërshtim me meijen . Sepse Allahu i
Madhëruar thotë : “ Nuk ka si Ai asgjë . Ai është Dëgjuesi , Shikuesi ” { Esh-shura 11 } .

Kisha për qëllim me fjalën dhat ( që është e nënvizuar ) përforcimin e vërtetësisë së meijes së
Allahut të Madhëruar dhe nuk kisha për qëllim se Ai është me krijesat e Tij në tokë . Sepse
unë kam thënë në të njëjtin shkrim siç e shikon se Allahu nuk është i përzier me krjesat dhe as
nuk është i futur në vendet e tyre . Përkundrazi Ai është i lartë me dhatin e Tij dhe cilësitë e Tij .
Gjithashtu lartësia është një prej cilësive të pa ndashme të dhatit të Tij . Gjithashtu kam thënë
në të : Besojmë se ai që pretendon se Allahu është me dhatin e Tij në çdo vend është
mosbesimtar ose i humbur nëse e beson këtë gjë dhe gënjeshtar nëse ia atribuan këtë gjë
selefëve ose diejtarëve . mb

Është e pamundur që një person i llogjikshëm që e ka njour Allahun dhe e ka vlerësuar siç e
meriton që të thotë se Allahu është me krijesat e Tij në tokë . Gjithmonë e kam kundërshtuar
dhe kundërshoj këtë ide në cdo mexhelis që flitet për të .

Lus Allahun e Madhëruar që të më forcojë mua dhe vëllezërit e mi me fjalën e patundur në këtë
jetë dhe në jetën tjetër .

Më pas shkruajta një fjalë që u botua në revistëne e daues e cila del në Rijadh ditën e hënë të
javës së fundit të muajit Muharram të vitit 1404 h , nr 911 .

Vendosa në të atë që ka vendosur Shejhul Islam Ibn Tejmije e cila është si vijon :

Qenia e Allahut të Madhëruar me krijesat e Tij është e vërtetë siç është në realitet . Por kjo nuk
dmth që Allahu të jetë futur ose përzier me krijesat e jo më që kjo të jetë një kuptim i
pandashëm nga kjo ide .

E pashë detyrë që të hiqet fjala dhat ( kur thua që Allahu është me krijesat e Tij me dhatin e
Tij ) .

Sqarova në të mënyrat e përputhjes së idesë që Allahu është lart dhe idesë së meijes se vërtetë
.

Dije se çdo fjalë që rrjedh prej saj se Allahu i Madhëruar është në tokë ose i përzier me krijesat
e Tij ose mohon lartësinë e tij dhe qëndrimin mbi arsh etj gjëra që nuk i përshtaten Allahut të
Madhëruar ato janë fjalë të kota duhet kundërshtuar thënësi i tyre kush do qoftë dhe si do
qofshin ato fjalë .
Çdo fjalë që mund të sjellë iluzjone - qoftë edhe tek disa prej njerëzve – me gjëra që nuk i
përshtaten Allahut të Madhëruar është detyrë të mënjanohen , që të mos mendohet për
Allahun ndonjë gjë e keqe . Mirpo ato fjalë që i ka pohuar Allahu për veten e Tij në librin e Tij
ose me anë të profetit të Tij është detyrë që të pohohen dhe të bëhen të qarta kotëstë e
iluzioneve rreth tyre të cilat nuk i përshtaten Allahut të Madhëruar .

Shembulli i shtatë dhe shembulli i tetë:

Fjala e Allahut të Madhëruar : “ Ne jemi më afër tij se damari i qafës ” dhe fjala e Allahut të
Madhëruar : “ Ne jemi më afër tij se ju ”

Përgjigja është se shpjegimi i qenies afër në këto dy ajete me qenien e melaikeve ( afër ) nuk
është nxjerrje e argumentit nga kuptimi i tij i dukshëm për atë që mediton në të .

Ajeti i parë : Afrimi në të është përmendur i kufizuar me diçka që tregon për këtë ( që po
themi ) : ku thotë “ Ne e kemi krijuar njeriun dhe e dimë çfarë pëshpërit në veten e tij . Ne jemi
më afër tij se damari i qafës . Kur e presin dy melaike……

Fjala : “ kur e presin “ tregon se qëllimi është afërsia e dy melekëve që presin të shkruajnë
( çfarë thotë dhe vepron ) .

Ajeti i dytë : Afrimi në të është i kufizuar me momentin e vdekjes . Ata që i vijnë atij që vdes në
momentin e vdekjes janë melaiket . Sepse Allahu thotë : “ Deri sa kur ndonjërit prej tyre i vjen
vdekja ia marrin shpirtin të dërguarit tanë dhe ata nuk e lenë mangët ( detyrën e tyre ) ” . { El
En’am 61 } . Fjala e Tij “ por ju nuk shikoni ” { El uakia 85 } tregon qartë se ata janë melaiket .
Sepse ajeti tregon se ky i afërt është në të njëjtin vend , por ne nuk e shikojmë atë . Kjo gjë e
cakton që qëllimi është afërsia e melaikeve . Sepse kjo është e pa mundur për Allahun e
Madhëruar .

Del pyetja : Përse Allahu ia atribuoi afërsinë vetes së Tij dhe a është treguar në ndonjë vend
tjetër një frazë e tillë ku qëllimi në të janë melaiket ?

Përgjigja është se Allahu i Madhëruar ia atribuoi afrimin e melaikeve Vetes së Tij sepse afrimi i
tyre është me urdhërin e Tij dhe ata janë ushtria dhe të dërguarit e Tij . Një frazë e tillë si kjo ,
ku qëllimi është për melaiket fjala e Allahut të Madhëruar : “ dhe kur ta lexojmë ti ndiq leximin e
tij ” { El Kijameh 18 } . Qëllimi këtu është që Xhibrilit i lexonte Kur’anin profetit salallahu alejhi ue
selem mgjth se Allahu ia dedikoi leximin vetes së Tij . Por Xhibrili ia lexonte Kuranin profetit
salallahu alejhi ue selem me urdhërin e Allahut prandaj ishte e saktë ti dedikohej leximi Allahut
të Madhëruar .
Gjithashtu një gjë e tillë është treguar edhe tek fjala e Allahut të Madhëruar : “ Kur i iku
Ibrahimit frika filloi të dijalogonte me Ne për popullin e Lutit ” { Hud 74 } . në të vërtetë ibrahimi
po dijalagonte me melaiket të cilët ishin të dërguarit e Allahut të Madhëruar .

Shembulli i nëntë dhe shembulli i dhjetë :

Fjala e Allahut të Madhëruar : “ Lundron në sytë Tanë …” dhe fjala e Tij : “ Që të rritesh në
sytë e Mi ” .

Përgjigja është se kuptimi në të dyja ajetet është në pamjen e tij të dukshme dhe në kuptimin e
tij të vërtetë ( jo figurativ ) . Mirpo kush është kuptimi i dukshëm i ajeteve dhe kush është kuptimi
i tyre i vërtetë ?

A mund të thuhet se kuptimi i tyre i dukshëm është se anija lundron brenda syrit të Allahut ose
se Musa alejhi salatu ue selam u rrit brenda syrit të Allahut të Madhëruar . Apo duhet thënë se
kuptimi i dukshëm është se anija lundron dhe syri i Allahut e ruan atë edhe për Musën dmth se
ai rritej dhe syri i Allahut e ruante .

Nuk ka dyshim se mendimi i parë është i kotë nga dy aspekte :

I pari : Sepse kjo ide nuk kuptohet nga kjo fjali në bazë të gjuhës arabe dhe Kur’ani ka zbritur
në gjuhën e arabëve .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Ne e zbritëm Kur’anin arabisht që ju të kuptoni ” { Jusuf 2 } .

Gjithashtu thotë : “ E zbriti atë shpirti besnik në zemrën tënde që të jesh prej paralajmëruesve
në gjuhë arabe të qartë ” .{ Esh-shuara 193 – 195 }.

Askush nuk kupton prej fjalës : filani ecën në syrin tim , se ai ecën brenda syrit të tij . As prej
fjalës : filani doli nga syri im , se ai doli mbasi kishte hypur mbi syrin e tij .

Nëse dikush do të pretendonte se ky është kuptimi i dukshëm i këtyre frazave do qeshnin me të

mendjelehtët e jo më të mençurit .

I dyti : Kjo është në gradën më të lartë të pamundësisë . nuk është e mundur që ai që e njeh
Allahun dhe e vlerëson Atë siç e meriton që të kuptojë këtë gjë për Allahun e Madhëruar .
Sepse Allahu i Madhëruar është mbi arshin e Tij i ndarë nga krijesat e Tij . Nuk hyn në Të asnjë
nga krijesat e Tij dhe as Ai nuk hyn në krijesat e Tij . Është i pastër Allahu nga kjo gjë dhe
shumë larg saj .

Mbasi u bë e qartë kotësia e këtij mendimi nga ana e fjales dhe kuptimit ngelet që kuptimi i
dukshëm të jetë mendimi i dytë që : anija lundron dhe syri i Allahut e ruan atë dhe Musa rritet
dhe syri i Allahut e ruan atë . Ky është kuptimi i fjalës së disa selefëve ( në shpjegimin e ajetit ,
dmth ) “ në shikimin Tim ” . Sepse Allahu i Madhëruar përderisa e ruan atë me syrin e Tij rrjedh
prej kësaj që Ai e shikon dhe kjo rrjedhojë që nxirret prej kuptimit të saktë është pjesë e tij . Kjo
gjë dihet ngaqë kuptimi i fjalës mund të jetë në përputhje ose në mënyrë përfshirëse ose në
mënyrën e rrjedhimore .

Shembulli i njëmbëdhjetë :

Fjala e Tij “ … vazhdon robi të afrohet tek Unë me nafile deri sa ta dua atë . E kur ta dua atë
Unë do jem dëgjimi i tij me të cilin dëgjon , shikimi i tij me të cilin shikon , dora e tij me të cilën
vepron dhe këmba e tij me të cilën ecën . Nëse më kërkon do ti jap dhë nëse më kërkon
mbrojtje do ta mbroj ” .

Përgjigja është se ky hadith është i saktë . E ka transmetuar Buhariu në temën e tridhjetë e

tetë , modestia në kapitullin e Errikak .

Selefët dhe ehli suneti dhe xhemati e kanë marrë për bazë kuptimin e dukshëm të këtij hadithi
dhe e besuan siç ishte në vërtetësinë e tij . Por kush është kuptimi i dukshëm i këtij hadithi ?

A mund të thuhet se kuptimi i tij i dukshëm është se Allahu i Madhëruar është dëgjimi ,
shikimi , dora , dhe këmba e robit të Tij ? Apo duhet thënë se kuptimi i tij i dukshëm është se
Allahu i Madhëruar e ndihmon atë që të jetë i saktë në dëgjimin , shikimin , dorën dhe këmbën
e tij që të jetë të kapurit me anë të shqisave ( të dëgjimit dhe shikimit ) dhe të punuarit e tij për
Allahun , me ndihmën e Tij dhe sipas sheriatit të Tij .

Nuk ka dyshim se mendimi i parë nuk është kuptimi i dukshëm i hadithit dhe as nuk kuptohet një
gjë e tillë prej tij nëse mediton në të . Sepse në hadith ka dy gjëra që e bëjnë të pamundur këtë
kuptim .

E para : se Allahu i Madhëruar thotë ( në të ) : vazhdon robi të afrohet tek Unë me nafile deri sa
ta dua atë . Gjithashtu ka thënë : Nëse më kërkon do ti jap dhë nëse më kërkon mbrojtje do ta
mbroj ” . Tregoi që ka rob dhe Zot , afrues dhe të afruar , atë që do dhe atë që duhet , lutësin
dhe të luturin , dhënësin dhe marrësin , kërkues mrojtjeje dhe atë që prej tij kërkohet mbrojtja ,
brojtësin dhe të mbrojturin .

Hadithi tregon për dy të veçuar nga njëri tjetri çdo njëri prej tyre nuk është tjetri . Kështu që
është e pamundur që njëri të jetë cilësi e tjetrit ose pjesë e tij .

E dyta : është se dëgjimi i robit , shikimi , dora dhe këmba e tij janë cilësi ose pjesë të krijesës
që doli në ekzistencë mbasi nuk ekzistonte Prandaj është e pamundur për një person me
llogjikë që të kuptojë se Krijuesi që është I Pari para të cilit ska asgjë është dëgjimi shikimi ,
dora dhe këmba e krijesës . Jo vetëm kaq , por prej këtij kuptimi të rrënqethet mishi dhe
ndalohet gjuha prej shprehjes së kësj gjëje qoftë edhe në formë përfytyrimi të thjeshtë.

Kështu që si lejohet të thuhet se ky është kuptimi i dukshëm i këtij hadithi kudsi dhe se ju e keni
nxjerrë nga kuptimi i tij i dukshëm .

I pastër je ti o Allah të lavdërojmë ty dhe nuk i llogarisim lëvdatat e tua . Ti je siç e ke lavdëruar
veten Tënde .

Mbasi u bë e qartë kotësia e mendimit të parë dhe pamundësia e tij ngelet që mendimi i dytë
( të jetë i saktë ) i cili thotë : se Allahu i Madhëruar e ndihmon atë që të jetë i saktë në dëgjimin ,
shikimin dhe punën e tij . Ngaqë të kapurit me anë të ( shqisës së ) dëgjimit dhe shikimit dhe
puna me anë të dorës dhe këmbës janë vetëm për Allahun me sinqeritet , me ndihmën e Tij dhe
sipas sheriatit të Tij . Kështu i plotësohet njeriut sinqeriteti , kërkimi ndihmë dhe ndjekja dhe këto
janë grada më e lartë e suksesit .

Ky është shpjegimi i selefëve i cili është në përputhje me anën e jashtme të hadithit dhe me të
vërtetën e tij duke e nxjerrë nga vetë ndërtimi i fjalive . Ky nuk është devijim dhe as nxjerrje e
fjalës nga kuptimi i saj i dukshëm . Falenderimi dhe mirësitë i dedikohen vetëm Allahut .

Shembulli i dymbëdhjetë :

Fjala e Tij “ Kush afrohet tek unë një pëllëmbë afrohem tek ai një parakrah dhe kush afrohet tek
unë një parakrah afrohem tek ai një pashë dhe kush vjen tek unë duke ecur i vij atij duke
vrapuar .

Ky është hadith i saktë . E transmeton Muslimi në kapitullin e dhikrit dhe lutjes në hadithin e Ebu
Dherrit radiallahu anhu . Është transmetuar i ngjashëm me të edhe nga Ebu Hurejre . Gjithashtu
e ka transmetuar Buhariu të ngjashëm em të nga Ebu Hurejre radiallahu anhu në kapitullin e
teuhidit në temën nr pesëmbëdhjetë .

Ky hadith si të tjera argumente tregon për verpimet e Allahut që kanë të bëjnë me dëshirën e Tij
dhe që Allahu vepron çtë dojë .

Kjo gjë është vërtetuar nga Kur’ani dhe Suneti :

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Kurt ë të pyesin robërit e Mi për Mua , Unë jam afër i përgjigjem
lutjes të lutësit kur më lutet ” { El Bekare 186 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ Erdhi Zoti yt dhe melaiket të rreshtuar në safe ” { El fexhr 22 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : “ A presin gjë tjetër veç se tu vijnë melaiket ose tu vijë Zoti yt ose tu
vijnë disa argumente të Zotit tënd ” { El En’am 158 } .
Thotë Allahu i Madhëruar : “ Mëshiruesi mbi arsh qëndroi ” { Ta ha 5 } Thotë profeti salallahu
alejhi ue selem : Zbret Zoti ynë në qiellin e dynjasë kur ngelet një e treta e fundit e natës .

Thotë profeti salallahu alejhi ue selem : Çdo kush që jep sadaka nga e mira ( hallalli ) e Allahu
nuk pranon veç të mirën , e merr atë Mëshiruesi me të djathtën e Tij .

E të tjera e të tjera ajete dhe hadithe që tregojnë për veprat e Allahut që lidhen me dëshirën e
Tij .

Fjala e Allahut të Madhëruar në këtë hadith ( kudsi ) : afrohem tek ai një parakrah dhe i vij atij
duke vrapuar është në të njëjtën temë ( me argumentet që përmendëm më sipër ) .

Selefët dhe ehli suneti dhe xhemati i marrin këto argumente në kuptimin e tyre të dokshëm dhe
në kuptimin e trye të vërtetë që i përshtatet Allahut të Madhëruar pa i dhënë formë dhe pa i
përngjasuar .

Thotë Shejhul Islam Ibn Tejmije në shpjegimin e hadithit të zbritjes f 466 , v 5 në Mexhu’ul
Fetaua : Ndërsa afërsinë e Tij pranë disa robërve të Tij e pranojnë ata që pranojnë veprimet e
Allahut që lidhen me dëshirën e Tij , si ardhjen e Tij ditën e gjykimit , zbritjen e Tij , qëndrimin e
Tij mbi arsh . E ky është medhhebi i dijetarëve të selefëve , dijetarëve të njohur të Islamit dhe
dijetarëve të hadithit . Fjalët e tyre janë transmetuar në formë muteuatire . mb

Përse është e pamundur të thuash se Allahu afrohet pranë robit të Tij si të dëshirojë e mgjth
këtë Ai është lart . Përse është e pamundur që Allahu të vijë siç dëshiron pa i dhënë formë dhe
pa e përngjasuar . Kjo nuk është gjë tjetër veç se gjë e plotë , që Allahu të veprojë atë që
dëshiron siç i përshtatet Atij .

Disa njerëz ishin të mendimit se fjala e Allahut të Madhëruar në hadithin kudsi : “ i vij atij duke
vrapuar ” ka për qëllim , pranimin e shpejtë nga ana e Allahut të Madhëruar dhe daljen përpara
robit të Tij që afrohet tek Allahu me zemrën dhe gjymtyrët e tij dhe se shpërblimi i Allahut për
punuesin është më i plotë se puna e tij .

U argumentuan për këtë që thanë se Allahu i Madhëruar tha : “ kush më vjen duke ecur ” .
Sepse siç dihet ai që kërkon të afrohet tek Allahu dhe të arrijë tek Ai nuk i kërkon këto gjëra
vetëm duke ecur . Por ndonjëherë duke ecur për në xhami , ndonjëherë duke kryer veprimet e
haxhit , ndonjëherë duke marrë pjesë në xhihad në rrugë të Allahut etj . Ndonjëherë duke bërë
ruku ose sexhde etj . Kjo gjë është transmetuar nga profeti salallahu alejhi ue selem se ka thënë
: Robi është më afër Zotit të tij kur është në sexhde .

Jo vetëm kaq por afrimi tek Allahu i Madhëruar dhe kërkimi për të arritur tek Ai mund të jetë
edhe kur robi është i shtrirë . Siç thotë Allahu i Madhëruar : “ …. Ata të cilët e kujtojnë Allahun
në këmbë , ulur dhe shtrirë ” { Ali Imran 191 } .
Profeti salallahu alejhi ue selem i tha Umran Ibn Husejnit : falu në këmbë , nëse nuk mundesh
falu ulur dhe nëse nuk mundesh , shtrirë .

Me që qënka kështu qëllimi i hadithit është të sqarojë shpërblimin që i jep Allahu robit për punën
e Tij dhe se kush është i vërtetë në kthimin e tij tek Zoti i tij edhe nëse është i ngadalët e
shpërblen Allahu me një shpërblim më të plotë se puna e tij e më të mirë .

Kështu që ky është kuptimi i dukshëm i hadithit në bazë të argumentit shoqërues që kuptohet

nga ndërtimi i fjalisë .

Me që ky qënka kuptimi i dukshëm i fjalisë në bazë të argumentit shoqërues nuk mund të

konsiderohet ky shpjegim nxjerrje e argumentit nga kuptimi i tij i dukshëm dhe as devijim si
devijimi i atyre që mohojnë cilësitë . Kështu që ky shpjegim nuk është argument kundër ehli
sunetit dhe xhematit dhe falenderimi i takon Allahut për këtë .

Mendimi që përmendëm më sipër ka një farë saktësie por mendimi i parë është më i dukshëm
më I sigurt dhe më i përshtatshëm për ehli sunetin dhe xhematin .

Përgjigja për argumentin e tij se afrimi tek Allahu dhe kërkimi për të arritur tek Ai nuk arrihet
vetëm me ecjen është se hadithi ka përmendur ecjen si shembull , jo për ta kufizuar afrimin
vetëm tek ecja . Kështu që kuptimi është , kush vjen duke ecur për në një adhurim që ka nevojë
për ecje , aq sa nuk bëhet adhurimi pa të si , shkuarja në xhami për namaz ose kur ecja është
pjesë e adhurimit si në tavaf ose sa’j . Së fundi Allahu e di më mirë .

Shembulli i trembëdhjetë :

Fjala e Tij “ A nuk e kanë parë se Ne kemi krijuar për ta bagëti nga ato që kanë bërë duart Tona
” . { Jasin 71 } .

Përgjigja është që tu thuhet kush është kuptimi i dukshëm i ajetit dhe e vërteta e tij që të thuhet
pas saj që është nxjerrë nga kuptimi i tij i dukshëm.

A mund të thuhet se kuptimi i dukshëm është se Allahu i ka krijuar bagëtitë me dorën e Tij siç ka
krijuar Ademin ?

Apo duhet thënë se kuptimi dukshëm është se Allahu i Madhëruar i ka krijuar bagëtitë siç ka
krijuar krijesat e tjera . Nuk i ka krijuar me dorë . Ndërsa dedikimi i krijimit tek dora qëllimi i tij
është I Zoti i dorës . Kjo gjë është e njohur në gjuhën arabe në të cilën zbriti Kur’ani .

Mendimi i parë nuk është kuptimi i dukshëm i ajetit për dy arsye :

E para : është se në gjuhën arabe nuk kuptohet prej kësaj fjale ( kjo gjë ) në të cilën zbriti
Kur’ani . A nuk e ke vënë re fjalën e Allahut të Madhëruar : “ Çdo fatkeqësi që bie është për
shkak të asaj që kanë fituar duar tuaja ” { Esh-shura 33 } , fjalën e Tij : “ U shfaq shkatërrimi në
tokë dhe det për shkak të atyre që kanë punuar duart e njerëzve që tua japi të shijojnë një pjesë
të asaj që kanë punuar që të kthehen ” { Err-rrum 41 } dhe fjalën e Tij : “ Kjo është për shkak të
asaj që kanë bërë duart tuaja ” { Ali Imran 182 } . Qëllimi është ajo që kanë punuar njerëzit
mgjth se mund ta bëjë me diçka tjetër veç dorës . Ndërsa po të thoshte e kam bërë me duart e
mia është ndryshe . Siç ka thënë Allahu i Madhëruar : “ Mjerë për ata që e shkruajnë librin me
duart e tyre më pas thonë : ky është prej Allahut ” { El Bekare 79 } . Në këtë rast tregohet qartë
se kjo gjë është bërë me dorë .

E dyta : është se sikur të ishte qëllimi që Allahu i ka krijuar bagëtitë me dorën e Tij do të ishte
ajeti në forëm që vijon : “ kemi krijuar për ta me duart Tona bagëti ”

Siç ka thënë Allahu i Madhëruar për Ademin : “ Ç’të ndaloi ty ti biesh në sexhde atij që e kam
krijuar me dy duart e Mia ” { Sad 75 } . Sepse Kur’ani zbriti për të bërë të qartë ( të vërtetën ) e
jo për të verbuar ( njerëzit që mos e gjejnë të vërtetën ) . Sepse Allahu i Madhëruar thotë : “ Ne
ta zbritëm ty librin për të sqaruar çdo gjë ” { En-nahl 89 } .

Për derisa u bë e qartë kotësia e mendimit të parë ngelet që të jetë mendimi i dytë mendimi i
saktë dmth mendimi që thotë se : kuptimi i dukshëm i fjalisë është se Allahu i ka krijuar bagëtitë
siç ka krijuar edhe krijesat e tjera dhe nuk i ka krijuar me dorën e Tij . Mirpo dedikimi i punës tek
dora është si tia ketë dedikuar vetes së tijë në bazë të gjuhës arabe . Është ndryshe kur i
dedikohet vepra vetes dhe më pas i bashkangjitet parafjala “me“ fjalës dorë (në të njëjtën fjali) .
Prandaj ki vemendje tek ky dallim . Sepse vërejtja e dallimit ndërmjet gjërave të ngjashme është
një nga llojet më të mira të dijes me anë të së cilës bëhen të qarta shumë dyshime .

Shembulli i katërmbëdhjetë :

Fjala e Tij “ Ata që të japin besën ty i japin besën Allahut dora e Allahut është sipër duarve të
tyre ” .

Përgjigja është se ky ajet ka përfshirë dy fjali . Fjalia e parë është fjala e Allahut të Madhëruar :
“Ata që të japin besën ty i japin besën Allahut ” { El Fet’h 1 } . Selefët dhe ehli suneti e kanë
marrë atë në pamjen e tij të jashtme dhe në vërtetësinë e tij . Në të duket qartë se sahabet
radiallahu anhum i jepnin besën vet profetit salallahu alejhi ue selem . Siç thotë Allahu i
Madhëruar : “ U kënaq Allahu me besimtarët kur të jepnin ty besën nën pemë ” { El Fet’h 18 } .

Askush nuk mund të kuptojë prej fjalës Allahut të Madhëruar : “ … i japin besën Allahut ” se ata
i japin besën vet Allahut dhe as nuk mund të pretendohet se ky është kuptimi i dukshëm i
fjalisë , sepse bie në kundërshtim me fillimin e ajetit , me realitetin dhe me atë se kjo gjë është e
pamundur të bëhet me Allahun e Madhëruar .

Allahu i Madhëruar e konsideroi bësen që i jepet profetit besë të dhënë Atij sepse ai është i
dërguari i Tij . Sahabet i dhanë besën atij për të luftuar në rrugë të Allahut të Madhëruar . Besa
e dhënë të dërguarit për të luftuar në rrugën e Atij që e ka dërguar konsiderohet besë e dhënë
Atij që e ka dërguar sepse ai është i dërguar prej Tij dhe transmetues i fjalës së Tij .
Siç konsiderohet bindja ndaj profetit bindje ndaj Atij që e ka dërguar . Allahu i Madhëruar thotë :
“ Kush i bindet të dërguarit i është bindur Allahut ” { En-nisa 80 } .

Atribuimi i besëdhënjes së profetit salallahu alejhi ue selem tek Allahu i Madhëruar është nderim
për profetin salallahu alejhi ue selem , përkrahje , përfrocim i kësaj besëdhënjeje , ngritje e
vlerës së saj dhe të atyre që e dhanë këtë besë . Kjo gjë është aq e qartë sa nuk mund ti fshihet
askujt .

Fjalia e dytë është fjala e Allahut të Madhëruar : “ dora e Allahut është sipër duarve të tyre ” { El
Fet’h 10 } . Kjo fjali gjithashtu është në kuptimin e saj të dukshëm dhe në kuptimin e saj të
vërtetë ( jo figurativ ) . Dora e Allahut është sipër duarve të atyre që dhanë besën . Sepse dora
e Tij është prej cilësive të Tij dhe Ai është sipër tyre mbi arshin e Tij . Kështu që dhe dora e TIj
është sipër duarve të tyre . Ky është kuptimi i dukshëm i fjalisë dhe e vërteta e saj . Për të
përforcuar idenë që besa e dhënë profetit është besë e dhënë Allahut të Madhëruar dhe nuk
dmth që dora e Allahut të Madhëruar ka prekur duart e tyre . A nuk e ke vënë re se mund të
thuash : qielli është sipër nesh mgjth se ai është i veçuar nga ne larg nesh . Kështu që edhe
dora e Allahut të Madhëruar është sipër duarve të atyre që i dhanë besën profetit salallahu
alejhi ue selem mgjth se Ai është i veçuar nga krijesat dhe është lart tyre .

Askush nuk mund të kuptojë nga fjala e Tij : “ dora e Allahut është sipër duarve të tyre ” { El
Fet’h 10 } se ajo është dora e profetit salallahu alejhi ue selem dhe as të pretendojë se ky është
kuptimi i dukshëm i ajetit . Sepse Allahu ia atribuoi dorën vetes së Tij dhe tregoi që ajo është
sipër duarve të tyre . Ndërsa dora e profetit salallahu alejhi ue selem kur u mori besën
sahabeve nuk ishte sipër duarve të tyre Porkundrazi ai ua shtrinte dorën dhe ua shtrëngonte
duart si ai që të takon . Pra dora e tij ishte me duart e tyre dhe jo sipër duarve të tyre .

Shembulli i pesëmbëdhjetë :

Fjala e Tij : O biri i Ademit u sëmura dhe nuk më vizitove . deri në fund të hadithit .

Këtë hadith e ka transmetuar Muslimi në temën : Mirësia e vizitës së të sëmurit , në kapitullin : e

bamirësisë , vizitës dhe edukatës nr 43 , f 1990 sipas rradhitjes së Muhamed Fuad Abdul Baki .

E transmeton Muslimi nga Ebu Hurejre se profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë : “ Thotë
Allahu i Madhëruar ditën e gjykimit : O biri i Ademit , u sëmura dhe s’më vizitove . Thotë : O Zoti
im si të të vizitoj kur Ti je Zoti i botëve ? Thotë : A nuk e more vesh se robi im filan u sëmur dhe
ti nuk e vizitove . A nuk e di ti që po ta vizitoje do më gjeje Mua tek ai . O biri i Ademit të kërkova
ushqim dhe nuk më ushqeve . Thotë : O Zot si të të ushqej kur Ti je Zoti i botëve ? : Thotë : A
nuk e more vesh se robi Im filan të kërkoi ushqim dhe ti nuk e ushqeve . A nuk e di ti se nëse ti
do ta ushqeje atë do ta gjeje atë tek Unë . O biri i Ademit të kërkova të pi dhe nuk më dhe të pi .
Thotë : O Zot si të të jap të pish kur Ti je Zoti i botëve ? Thotë : Të kërkoi të pijë robi Im filan
dhe nuk i dhe të pijë . Sikur ti kishe dhënë të pijë do e gjeje atë tek Unë ” .
Përgjigja është se selefët e pranuan këtë hadith dhe nuk e devijuan kuptimin e tij të dukshëm
sipas dëshirave të tyre . Ata ( dmth selefët ) e shpjeguan atë me shpjegimin e vet folësit . Fjalën
e Allahut : u sëmura … të kërkova ushqim … të kërkova të pi e shpjegoi Ai vetë aty ku thotë : A
nuk e more vesh se robi Im filan u sëmur … të kërkoi ushqim robi Im filan … të kërkoi të pijë
robi Im filan .

Aty tregohet qartë se qëllimi është që u sëmur një prej robërve të Allahut i kërkoi të hajë një prej
robërve të Allahut dhe i kërkoi të pijë një prej robërve të Allahut . Ai që e dha këtë shpjegim
ishte vet Allahu folësi i atyre fjalëve ( të para ) dhe Ai e di më mirë ( nga çdo kush tjetër ) atë që
ka dashur të thotë. Nëse ne themi që shpjegimi i sëmurjes që iu atribua Allahut , kërkimi i
ushqimit dhe pirjes është për robin , nuk e nxjerrë argumentin nga kuptimi i tij i dukshëm .
Sepse ky është shpjegimi i vet folësit dhe është njësoj sikur ta kishte thënë atë gjë që në fillim .

Allahu ia atribuoi këto gjëra vetes së Tij për të nxitur ( njerëzit për të kryer këto punë të mira ) .
Siç ka thënë : “ Kush është ai që i jep hua Allahut ” { El Bekare 245 } .

Ky hadith është një nga argumentet më të mëdhaja që i kundërshton ata që i shpjegojnë

argumentet e cilësive duke ua devijuar kuptimin e tyre të dukshëm pa pasur argument nga
Kur’ani ose Suneti i profetit salallahu alejhi ue selem . Por i shpjegojnë duke u bazuar në
dyshime të kota në të cilat ata janë në kontradiktë ( me njëri tjetrin ) dhe të luhatur . Sepse po të
ishte qëllimi i fjalisë një kuptim jo i dukshëm që pretendojnë ata do ta kishte shpjeguar Allahu i
Madhëruar dhe i dërguari i Tij salallahu alejhi ue selem e po të ishte kuptimi i dukshëm i hadithit
një kuptim që nuk lejohet për madhështinë e Allahut siç pretendojnë këta do ta kishte sqaruar
Allahu i madhëruar dhe i dërguari i Tij salallahu alejhi ue selam sic e sqaroi në këtë hadith.

Edhe sikur të ishte kuptimi i dukshëm i ( argumenteve të cilësive ) jo i lejuar për madhështinë e
Allahut , do të kishte në Kur’an dhe Sunet një numër të madh i cili do të ishte i vështirë për t’u
llogaritur cilësitë të cilat nuk lejohen për Allahun . Por kjo është e pamundur .

Po mjaftohemi me këto shembuj dhe le të jenë si dritë për ( shpjegimin e dyshimeve ) të tjera .
Mgjth se rregulli tek ehli suneti dhe xhemati është i njohur ku thuhet : Duhen marrë ajetet dhe
hadithet e cilësive në kuptimin e tyre të dukshëm pa i devijuar , pa i mohuar , pa u dhënë formë
dhe pa i përngjasuar . Ky rregull është shpjeguar i plotë në rregullat për argumetet e cilësive .
Së fundi falenderimi i takon Allahut Zotit të botërave .

Mbyllje :

Kundërpërgjigje për esh’arijet dhe për ata që janë mashtruar prej tyre.

Nëse dikush thotë : E morëm vesh që medhhebi i atyre që i bëjnë te’uil në temën e cilësive
është i kotë . Mirpo siç dihet esh’arijet janë prej atyre që e përdorin te’uilin në shumicën e
cilësive . Kështu që si mund të jetë medhhebi i tyre i kotë kur ata përbëjnë 95 % të muslimanëve
sot ?

Si mund të jetë i kotë kur ata marrin si shembull Ebul Hasen El Esh’ariun

Si mund të jetë i kotë kur ndër ta është filani dhe filani , prej dijetarëve që njihen për sinqeritetin
e tyre ndaj Allahut librit të Tij profetit të tij dhe për këshillën ndaj të parëve të muslimanëve dhe
njerëzve të thjeshtë ?

Përgjigja për pyetjen e parë : se ne nuk biem dakord se përqindja e esh’arijeve në krahasim me
grupet e tjera musliman është kaq . Ky është një pretendim që ka nevojë për tu vërtetuar me
anë të llogaritjeve preçise .

Por edhe sikur t’a pranojmë që ata janë në këtë përqindje ose më shumë kjo nuk dmth se ata
janë të mbrojtur nga gabimi . Sepse të mbrojtur nga gabimi janë muslimanët kur bien të gjithë
dakord jo kur bie shumica .

Gjithashtu themi që ixhamau i muslimanëve ka ekzistuar që në kohët e vjetra në kundërshtim

me atë që janë sot ndjekësit e te’uilit . Sepse selefët e këtij umeti dmth sahabët të cilët janë
brezi më i mirë , ndjekësit e tyre në të mira dhe dijetarët e udhëzuar pas tyre kanë rënë dakord (
të gjithë ) për pranimin e atyre emrave dhe cilësive që i ka pohuar Allahu për veten e Tij ose që i
ka pohuar profeti salallahu alejhi ue selem për Të . (Gjithashtu kanë rënë të gjithë dakord ) që
argumentet duhen pranuar siç janë në kuptimin e tyre dë dukshëm që i përshtatet Allahut të
Madhëruar pa i devijuar , pa i mohuar , pa u dhënë formë dhe pa i përngjasuar . Ata janë brezat
më të mirë me vet fjalën e profetit salallahu alejhi ue selem dhe ixhmau i tyre është argument që
është detyrë të pranohet sepse ai është i bazuar në Kuran dhe Sunet . E treguam transmetimin
e ixhmaut prej tyre në rregullin e katërt në temën e rregullave të argumenteve të cilësive .

Përgjigja për pyetjen e dytë : është se Ebul Hasen El Esh’ariu dhe dijetarët e tjerë muslimanë
nuk pretendojnë se janë të pa gabueshëm . Përkundrazi ata e arritën gradën e dijetarit kur
njohën gradën e veteve të tyre dhe i dhanë atë vend që meriton . Ata kishin në zemrat e tyre
madhërim për Kur’anin dhe Sunetin aq sa për të e merituan të quhen dijetarë . Thotë Allahu i
Madhëruar : “ Ne bëmë prej tyre dijetrë udhëzojnë me urdhërin tonë kur duruan dhë ishin të
sigurtë në argumentet Tona ” { Es-sexhde 24 } .

Gjithashtu ka thënë për Ibrahimin : “ Ibrahimi ka qenë umet adhurues i Allahut i drejtë ( në
teuhid ) dhe nuk ka qenë prej mushrikëve . Ka qenë falenderues për mirësitë e Tij e zgjodhi
( Allahu ) dhe e udhëzoi në rrugën e drejtë ” { En-nahl 120 – 121 } .

Gjithashtu ndjekësit e tij nuk e kanë ndjekur siç duhet . Sepse ai ka kaluar në tre etapa në
çështjen e akides .
Etapa e parë : është etapa kur ai ka qenë në medhhebin e mu’tezileve . Ka qëndruar në
medhhebin e mu’tezileve 40 vjet , duke e mbështetuar dhe duke dijaloguar për të . më pas e la
atë medhhebdhe e tha qartë që ata janë të humbur dhe u është kundërpërgjigjur atyre në
mënyrë të rreptë .

Etapa e dytë : është etapa që ka qëndruar ndërmjet medhhebit të mu’tezileve dhe ndjekjes së
plotë të sunetit duke ndjekur rrugën e Ebu Muhamed Abdullah Ibn Seid Ibn Kulab . Thotë
shejhul Islam Ibn Tejmije në f 471 , v 16 të Mexhu’ul fetaua : Esh-shariu dhe të tjerë si ai kanë
qenë ndërmjet rrugës së selefëve dhe xhehmijeve morën prej këtyre mendime të sakta dhe prej
këtyre disa rregulla llogjike duke menduar se ishin të sakta , por ato ishin të kota .

Etapa e tretë : ka qenë atapa kur ai ndoqi rrugën e ehli sunetit dhe hadithit duke marrë si
shembull Imam Ahmed Ibn Hanbelin Allahu e mëshiroftë . Siç e ka treguar vet në librin “ El
Ibaneh an Usul Ed-dijaneh ” . Ky është nga librat më të fundit të tij ose i fundit . Ka thënë në
parathënien e tij : profeti salallahu alejhi ue selem na solli një libër të cilit nuk i vjen e kota as
nga para dhe as nga prapa . Është zbritur nga I Urti I Lavdëruari , në të është dija e të parëve .
Me anë të tij u plotësuan detyrat dhe feja . Ai është rruga e drejtë e Allahut dhe litari I Tij i fortë .
Kush kapet për të shpëton dhe kush e kundërshton humbet dhe bie në kshkatërrimin e
injorancës . na ka nxitur Allahu në librin e Tij që të kapemi për Sunetin e profetit të Tij . Thotë
Allahu i Madhëruar : Ç’ tu japë i dërguari merrni dhe ç’tu ndalojë largohuni prej saj . { El Hashr 7
} . ….

Më pas thotë : I urdhëroi ti binden ti binden profetit të Tij sic i urdhëroi Ti binden Atij . Gjithashtu
i urdhëroi të kapen për sunetin e profetit të tij siç i urdhëroi të punojnë sipas librit të Tij . Mirpo
shumë prej tyre që i mundi humbja e tyre dhe i mposhti shejtani e lanë sunetin e profetit të
Allahut pas shpine . U drejtuan për tek disa prej të parëve të tyre , i imituan ata në fenë e tyre ,
iu nënshtruan fesë së tyre dhe i hodhën poshtë sunetet e profetit salallahu alejhi ue selem . I
kundërshtuan ato dhe i mohuan duke shpifur kështu ndaj Allahut . Kështu ata humbën dhe nuk
u udhëzuan .

Më pas tregoi disa nga bazat e grupeve të humbura dhe tregoi anët e kotësisë së tyre . Më pas
tha : Nëse dikush thotë : Ju e hodhët poshtë fjalën e Mu’tezileve të xhehmijeve të harurijeve të
rafidave dhe të murxhijeve . Prandaj na tregoni fjalën tuaj dhe besimin tuaj që besoni . I thuhet :
Fjala jonë që themi dhe besimi jonë që besojmë është kapja për librin e Allahut Zotit tonë të
Madhëruar , pas Sunetit të profetit salallahu alejhi ue selem dhe pas asaj që është transmetuar
nga sahabet , tabi’inët dhe dijetarët e hadithit . Pas kësaj jemi të shtrënguar dhe atë që thoshte
Ebu Abdullah Ahmed Ibn Muhamed Ibn Hanbel themi .Allahu ia ndriçoftë fytyrën , ia ngritët
gradat dhe e shpërbleftë sa më shumë . Ndërkohë që jemi larg atyre që e kundërshtojnë fjalën e
tij . Sepse ai është imami i nderuar dhe drejtuesi i plotë .

Më pas e lavdëroi atë për shkak të të vërtetës që e shfaqi Allahu me anë të tij . Më pas
përmendi që duhen pohuar cilësitë ( e Allahut ) , përmendi disa cështje të kaderit , të shefatit
dhe disa cështje të dëgjuara . Më pas i mbështeti ato me argumente të transmetuara dhe
llogjike . ndjekësit e tij që erdhën më prapa ecën në bazë të etapës së dytë që kaloi ai në
çështjen e akides , ndoqën rrugën e devijimit në shumicën e cilësive dhe nuk pranuan vetëm se
shtatë cilësi .. Të cilat janë përmendur në vargjet e më poshtme :

Ai është I Gjallë I Ditur dhe fjala është cilësi e Tij ,

dëshira , gjithashtu dëgjimi dhe shikimi .

Mgjth se edhe në këto cilësi ka kontradiktë ndërmjet tyre dhe ehli sunetit dhe xhematit në
mënyrën e pranimit të këtyre cilëlsive .

Ka përmendur shejhul Islam Ibn Tejmije ç' ka është thënë për esh'arijet në f 359 , v 6 në
Mexhu'ul Fetaua të Ibnil Kasim ku thotë : Ata kanë për qëllim me esh'arijet ata që mohojnë
cilësitë e treguara . Ndërsa ata që ecin në bazë të asaj që thuhet në librin " Ibaneh " të cilin e
shkroi Esh'ariu në fund të jetës së tij dhe nuk është shfaqur prej tyre ndonjë mendim që e
kundërshton këtë konsiderohet prej ehli sunetit .

Më para kësaj tha : …. Ndërsa esharijet janë në të kundërtën e këtyre . mendimi i tyre do të
thotë mohim dhe se Allahu nuk është brenda krijesave dhe as jashtë tyre dhe se të gjitha fjalët e
Tij kanë një kuptim . Kuptimi i ajetit kursi , ajetit të borxhit , Teuratit dhe Inxhilit është një .
Kotësija e kësaj gjëje është e njohur në mënyrë të domosdoshme . mb

Thotë nxënësi i tij , Ibn Kajim El Xheuzije në ( vjershën e tij ) Nunije që e ka shpjeguar Herrasi :

Dije se rruga e tyre është në kundërshtim me rrugën e drejtë për atë që ka dy sy

Më pas thotë :

Çuditu prej të verbërve që shikuan se ai që imiton të tjerët , ai ka argumente .

E panë se ai me imitimin e tij ishte më primar ( për tu ndjekur ) se të tjerët .

Pa e shikuar dhe pa pasur argument ( për këtë që thanë ) .

U verbuan dhe nuk shikuan dy shpalljet ( Kur'anin dhe Sunetin ) ngaqë nuk i kuptuan . Çuditu
për këta ( njerëz ) të privuar (nga e mira) .

Thotë Shejh Muhamed El Emin Eshenkiti në tefsirin e tij Edua'ul Bejan f 319 , v 2 në shpjegimin
e ajetit të qëndrimit të Allahut mbi arsh që ndodhet në suren A'raf : Dije se një numër i madh
njerëzish në shekujt e fundit kanë gabuar në këtë ( gjë ) . Ngaqë kanë pretenduar se kuptimi i
dukshëm (nga argumentet) si psh qëndrimi ose dora në ajetet Kuranore është përngjasimi me
cilësitë e krijesave dhe thanë' e kemi për detyrë ti nxjerrim ato nga kuptimi i tyre i dukshëm me
ixhma .
Tha : Nuk mund të mos e kuptojë edhe njeriu me llogjikë më të dobët se kuptimi i kësaj fjale
është se Allahu e ka përshkruar veten e Tij në librin e Tij me ato gjëra që kuptimi i tyre i
dukshëm është mohim ndaj Allahut dhe përshkrim me ato gjëra që nuk i përshtaten Atij .

Gjithashtu profeti salallahu alejhi ue selem , të cilit i është thënë : " ne ta zbritëm përkujtimin që
ti bësh të qartë njerëzve atë që u është zbritur atyre " { En-nahl 44 } nuk ka bërë të qartë as
edhe një shkronjë të vetme mgjth se kanë rënë dakord të gjithë dijetarët – të cilëve u merret për
bazë fjala – se nuk lejohet që ai ta vonojë sqarimin ( e të vërtetës ) nga koha e saj e
nevojshme . Sidomos në çështjet e akides dhe sidomos në çështjet që mund të kuptohet në
anën e tyre të jashtme se përmbajnë kuptim kufri dhe humbjeje të qartë . Deri sa erdhën këta
injorantë të kohërave të fundit dhe pretenduan se Allahu e përshkroi veten e Tij me ato cilëisi
që kuptimi i tyre i dukshëm është i papërshtatshëm për Allahun dhe se profeti salallahu alejhi
ue selem e fshehu që kuptimi i tyre i dukshëm është kufër dhe humbje dhe duhen devijuar nga
kuptimi i tyre u dukshëm . E gjithë kjo është prej veteve të tyre jo e bazuar në Kur'an ose
Sunet . I pastër je ti o Allah kjo është shpifje e madhe . Dihet që këto fjalë janë humbja më e
madhe dhe shpifja më e madhe ndaj Allahut të madhëruar dhe profetit të Tij .

E vërteta në të cilën nuk dyshon askush që ka sado pak llogjikë , është se kuptimi i dukshëm i
çdo përshkrimi dhe ajo që kupton çdo person që ka në zemrën e tij sado pak besim , është se
përshkrimi me të cilin përshkroi Allahu veten e Tij ose e përshkroi me të profeti i Tij salallahu
alejhi ue selem është pastrim i plotë ( për Allahun ) nga përngjasimi me krijesat .

Më pas tha : A mund ta mohojë një njeri me llogjikë se ajo që kuptohet fillimisht në mendjen e
çdo njeriu me llogjikë , është mos përngjasimi i Krijuesit me krijesën në qenien dhe cilësitë e
Tij . Jo pasha Allahun , nuk mund ta mohijë atë vetëm se një person që është mendjemadh ose
injorant që shpif dhe pretendon se ajetet e cilësive nuk i përshtaten Allahut sepse ato
përmbajnë kufër dhe përngjasim . Atë e shtyu të thotë këtë gjë ngaqë zemra e tij ishte bërë pis
me pislliqet e përngjasimit të Krijuesit me krijesën . Kështu e çoi pasoja e përngjasimit tek
mohimi i cilëive të të Allahut të Madhëruar dhe mos besimi i tyre mgjth se Allahu e përshkroi
veten e Tij me to . kështu ky injorant përngjasoi në fillim më pas mohoi dhe besoi atë që nuk
përshtatet Allahut as në fillim dhe as në fund .

Sikur zemra e tij ta njihte Allahun siç duhet , ta madhëronte sicduhet , të ishte e pastër nga
pislliqet e përngjasimit do të kishte kuptuar në fillim se përshkrimi i Allahut është aq i plotë dhe
aq i madh sa pret iluzionet lidhëse të përngjasimit ndërmjet Tij dhe krijesave . Kështu zemra e tij
është e gatshme për të besuar cilësitë e plota dhe madhështore që janë vërtetuar në Kur'an dhe
Sunetin e saktë duke e pastruar Atë plotësisht nga përngjasimi me cilësitë e krijesave . siç thotë
Allahu i Madhëruar : " Nuk ka si Ai asgjë . Ai është Dëgjuesi , Shikuesi " { Esh-shura 11 } .
mbaroi fjala e tij , Allahu e mëshirofttë .

Ebul Hasen el Esh'ari - Allahu e mëshiroftë – në fundin e jetës së tij ishte në medhhebin e ehli
sunetit dhe hadithit i cili pohon ç'ka pohuar Allahu për veten e Tij në librin e Tij ose me anë të
profetit të Tij salallahu alejhi ue selem pa devijuar , pa mohuar , pa dhënë formë dhe pa
përngjasuar . medhhebi i çdo njeriu është ai që ndjek në fund të jetës së tij nëse e thotë qartë
një gjë të tillë ( dmth që ky është medhhebi im ) . Siç ka vepruar Ebul Hasen në librin El Ibaneh .

Për këtë arsye ndjekja e tij e plotë është të ndjekësh medhhebin e tij të fundit . I cili është
medhhebi i ehli sunetit dhe hadithit . Sepse ai është medhhebi i saktë që është detyrë të ndiqet
dhe të cilin e ndoqi Ebul Hasen .

Përgjigja e pyetjes së tretë .

Në dy aspekte :

I pari : E vërteta nuk njihet me burrat por burrat njihen me të vërtetën . Kjo është peshorja e
saktë , mgjth se gradat e tyre kanë ndikim në pranimin e fjalëve të tyre . Siç pranojmë lajmin e
besnikut dhe ndalohemi në pranimin e lajmit të atij që s'është besnik . Mirpo ky nuk është rregull
i tillë gjithmonë .Sepse njeriut mund ti iki një pjesë e mirë e dijes dhe të kuptuarit e mgjth atë ai
është i devotshëm me sjellje të mirë . Por është i mangët në dije ose në të kuptuar . Kështu i
ikën atij nga e vërteta në bazë të mangësisë së dijes dhe të kuptuarit që ka . Ose mund të jetë
rritur në një medhheb dhe nuk njeh tjetër veç tij dhe mendon se e vërteta është vetëm në të e
kështu me rradhë .

I dyti : Nëse ne do krahasonim burrat e medhhebit esh'ari me burrat e rrugës së selefëve do

vemë re se në të fundit ka burra më të mëdhenj , më të udhëzuar dhe më të drejtë se ata që
janë në rrugën e esh'arijeve . Psh katër dijetarët e medhhebeve nuk janë në rrugën e
esh'arijeve . Gjithashtu nëse ngjitesh më sipër , tek tabi'inët do vesh re se ata nuk janë në
rrugën e esh'arijeve . Gjithashtu nëse ngjitesh në brezin e sahabeve , të katër hulefave të drejtë
do vesh re se ata nuk janë në rrugën e esh'arijeve në lidhje me emrat e Allahut dhe cilësitë e Tij
dhe në të tjera çështje në të cilat esh'arijet kanë kundërshtuar rrugën e selefëve .

Ne nuk e mohojmë që disa dijetarë prej esh'arijve kanë një të kaluar të mirë në Islam , në lidhje
me mbrojtjen dhe kujdesin për librin e Allahut të Madhëruar , për sunetin e profetit salallahu
alejhi ue selem nga ana e transmetimit apo të kuptuarit dhe në lidhje me përfitimin e
muslimanëve dhe udhëzimin e tyre . Mirpo kjo nuk do të thotë se ata janë të ruajtur nga gabimet
, që duhet marrë prej tyre çdo fjalë që thonë dhe nuk na ndalon që të sqarojmë gabimet e tyre
dhe tu kundërpërgjigjemi atyre . Sepse kjo gjë është sqarim i të vërtetës për njerëzit dhe
udhëzim për ta në rrugën e drejtë . Gjithashtu nuk e mohojmë që disa prej tyre e ka pasur
qëllimin e mirë por nuk mundi ta njohë të vërtetën . Mirpo nuk mjafton pë ta pranuar fjalën e tyre
qëllimi i tyre i mirë . Përkundrazi duhet që të jetë kjo fjalë në përputhje me sheriatin e Allahut të
Madhëruar . Nëse ajo fjalë është në kundërshtim me të është detyrë që të mos pranohet e kujt
do qoftë ajo fjalë . Sepse profeti salallahu alejhi ue selem thotë : Kush bën një punë që është në
kundërshtim me urdhërin tonë , ajo është e pa pranar .

Më pas nëse thënësi i asaj fjale është i njohur për sinqeritetin dhe vërteësinë e tij në kërkimin e
vërtetës e justifikojmë për këtë fjalë që ka thënë kurse në të kundërt sillemi me të sic e meriton
për qëllimin e tij të keq dhe kundërshtimin e tij .
Gjykimi që kanë ndjekësit e te'uilit .

Nëse dikush thotë : A i bëni qafira ata që ndjekin te'uilin apo i konsideroni fasikë ?

Themi : Gjykimi me kufër dhe fisk nuk na takon ne , por i takon Allahut dhe të dërguarit të Tij .
Ky gjykim është një prej gjykimeve të sheriatit që orgjina e tyre kthehet tek Kur'ani dhe Suneti
.Prandaj duhet siguruar shume dhe nuk duhet bërë qafir dhe fasik vetëm se ai për të cilin na ka
treguar Kur'ani dhe suneti që është qafir ose fasik . Baza ( në këtë çështje është ) se muslimani
që është në pamje të jashtme i drejtë ngelet në islamin dhe drejtësinë e tij deri sa të sigurohemi
se këto cilësi janë larguar prej tij duke u bazuar në argumentin e sheriatit .

Nuk lejohet tolerimi në bërjen qafir ose fasik sepse në këtë çështje ka dytë këqia të mëdha :

E para : është se kjo gjë është shpifje ndaj Allahut të Madhëruar në gjykim dhe ndaj personit në
këtë cilësi që ia mveshi .

E dyta : është se ka rënë në atë cilësi që ia mveshi vëllait të tij nëse ai është i pastër prejj saj .
Transmetohet në Librin e saktë të Muslimit nga Abdullah Ibn Umer radiallahu anuma se profeti
salallahu alejhi ue selem ka thënë : nëse e bën qafir një person vëllain e e tij kjo do ti kthehet
njërit prej të dyve .

Në një transmetim thuhet : nëse nuk është siç thotë i kthehet atij . gjithashtu në librin e saktë të
muslimit transmetohet nga Ebu Dherri radiallahu anhu se profeti salallahu alejhi ue selem ka
thënë : Kush i mvesh një personi kufrin ose i thotë O armik i Allahut dhe ai nuk është i tillë i
kthehet atij .

Për këtë arsye duhet pasur parasysh para gjykimit të muslimanit me kufër ose fisk dy gjëra :

E para : Duhen parë argumentet e kur'anit dhe sunetit a tregojnë se kjo fjalë apo vepër është
kufër ose fisk .

E dyta : duhet parë a i përputhet ky gjykim folësit ose vepruesit në veçanti dmth që janë
plotësuar kushtet dhe janë larguar pengesat për ta bërë atë qafir ose fasik .

Prej kushteve më të rëndësishme kemi si vijon :

Të jetë i ditur në lidhje me kundërshtimin që bëri të domosdoshme ekzistencën e kufrit ose

fiskut. Sepse Allahu i madhëruar thotë : "Kush e kundërshton profetin pasi i është bërë i qartë
udhëzimi dhe ndjek rrugë tjetër veç asaj të besimtarëve ne i japim atë që mori dhe e fusim në
xhehenem . Sa vendkthim i keq është ai " . { En-nisa 115 } .

Gjithashtu thotë : " Nuk e humb Allahu një popull pas udhëzimit deri sa tu bëjë të qartë atyre
prej çfarë të ruhen . Me të vërtetë Allahu është për çdo gjë i ditur . Me të vërtetë Allahu ka
pushtetin e qiejve dhe të tokës jep jetë dhe vdes ( kë të dojë ) dhe ju nuk keni veç Allahut
Përkrahës dhe as Ndihmues " . { Et-teube 116 } .

Prandaj kanë thënë dijetarët që nuk bëhet qafir ai që është i ri në fe dhe mohon detyrat e fesë
deri sa ti mësohet ( kjo gjë ) .

Disa prej ndalesave

(që nuk e lenë njeriun të quhet qafir mgjth se biie në kufër) :

Të veprojë një gjë që është kufër ose fisk por pa e dëshiruar atë . Kjo ka disa forma :

Një prej tyre është kur njeriu imponohet për ta bërë atë . Pra e bën për shkak të imponimit jo se
është i kënaqur me të . Kështu që nuk bëhet qafir sepse Allahu i Madhëruar thotë : " kush bën
kufër pas besimit dhe zemrën e ka të hapur për kufrin për të është zemërimi i Allahut dhe për të
ka dënim të madh , veç atyre që janë të imponuar dhe zemrat i kanë të qeta me besim " . { En-
nahl 106 } .

Gjithashtu një prej ndalesave kemi kur njeriut i bllokohet mendja dhe nuk e di se ç'thotë nga
gëzimi i madh ose mërzia e madhe ose frika e madhe etj .

Argument për këtë kemi hadithin që e transmeton imam Muslimi nga Enesi Ibn Malik radiallahu
anhu se profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë : Allahu gëzohet më shumë me teuben e
ndonjërit prej jush kur pendohet se sa kur ndonjëri prej jush është me devenë e tij në një tokë të
shkretë dhe i iku atij ( deveja ) ku mbi të kishte ushqimin dhe pijen e tij . Aq sa i humbi shpresat
dhe shkoi tek një pemë dhe u shtri në hijen e saj i pezmatuar . ndërkohë kur ja deveja i vjen tek
këmbët . E merr atë për freri dhe thotë nga gëzimi i madh : O Allah ti je robi im dhe unë jam zoti
yt . gaboi nga gëzimi i madh .

Thotë shejhul Islam Ibn Tejmije Allahu e mëshiroftë në mexhu'ul fetaua v 12 , f 180 : Në lidhje
me tekfirin e sakta është se ai që përpiqet ( bën ixhtihad prej dijetarëve ) të umetit të
Muhamedit salallahu alejhi ue selem duke pasur qëllim të mirë por gaboi nuk bëhet qafir por i
falet gabimi i tij . Mirpo kur ti bëhet e qartë ajo që ka sjellë profeti salallahu alejhi ue selem dhe
më pas e kundërshton profetin pasi i është bërë e qartë e vërteta dhe ndjek rruge tjeter veç
asaj te besimtareve ai është qafir . Ndërsa ai që ndjek dëshirën e tij dhe e le mangët në
kërkimin e të vërtetës , më pas flet pa dije konsiderohet kundërshtues gjynahqar dhe mund të
jetë fasik e mund të ketë sevabe aq sa i mundin të këqiat e tij . mb

Ka thënë gjithashtu në mexhu'ul fetaua : Mgjth atë unë gjithmonë – siç e di këtë kushdo që ulet
me mua – kam qenë nga njerëzit që ndalonin më shumë që ti mvishet një personi të vecantë
kufri ose fisku ose gjynahu . Vetëm nëse merret vesh se atij i është bërë i qartë argumenti i
shpallur të cilin kush e kundërshton në disa raste është qafir , në disa raste fasik dhe në disa
raste gjynahqar . Gjithashtu Allahu i ka falur këtij umeti gabimet ( që bëhen pa dashje ) . Kjo
përfshin gabimet në çështjet e lajmëruara me fjalë dhe çështjet e punës . Selefët kanë pas rënë
në kontradikta në shumë prej këtyre çështjeve . Mgjth atë askush nuk e bëri tjetrin qafir ose
fasik ose gjynahqar . Më pas përmendi shembuj për këtë .

Më pas tha : Kam sqaruar gjithashtu se fjalët e përgjithshme që janë transmetuar prej selefëve
se kush bën kështu ose ashtu ai është qafir janë hak . Mirpo duhet bërë dallimi ndërmjet
ghykimit të përgjithshëm dhe të vecantë .

Më pas tha : ….. tekfiri hyn tek kërrcënimi . fjala ( që është kufër ) mgjth se është
përgënjeshtrim i fjalës së profetit salallahu alejhi ue selem , por personi mund të jetë i ri në islam
ose ka jetuar në një vend të largët ( që nuk u ka arritur islami . Një person i tillë nuk bëhet qafir
me mohimin që bën derisa ti bëhet e qartëe vërteta . Gjithashtu ky person mund të mos i ketë
dëgjuar ato argumente , ose i ka dëgjuar por për të nuk janë të sakta ose i është dukur se ato
bien në kundërshtim me argumente të tjera dhe prandaj i devijoi megjithëse mund ta ketë
gabim .

Gjithmonë kam pas përmendur ( në këto lloj rastesh ) hadithin që është në dy librat e saktë për
atë burrin që tha : kur të vdes unë më digjni , më bëni pluhur dhe më pas më hidhni në det
sepse nëse Allahu do ketë mundësi të më ringjallë do më dënojë me një dënim që s'ka dënuar
asnjë krijesë në këtë botë . Bënë ashtu ( siç tha ) . Më pas i tha Allahu : ç'të shtyu ta bëje këtë .
Tha : frika nga Ti dhe ( Allahu ) e fali atë .

Ky person dyshoi në fuqinë e Allahut dhe në mundësinë e rikthimit të tij në se ai bëhej pluhur
dhe hidhej në det jo vetëm kaq por besoi se nuk mund ta rikthente Allahu . Kjo gjë është kufër
dhe për të kanë rënë dakord të gjithë muslimanët . mirpo ai ishte injorant nuk e dinte këtë gjë
dhe ishte besimtar , kishte frikë se Allahu mund ta dënonte . Prandaj Allahu ia fali atij për këtë
arsye . kështu që ai që është dijetar dhe kupton gabim një argument dhe është i kujdesshëm që
të ndjekë sunetin e profetit salallahu alejhi ue selem ëshët më primar për tu falur se sa ky . mb

Kështu që u kuptua dallimi ndërmjet fjalës dhe folësit dhe veprës dhe vepruesit . Jo çdo fjalë
kufri ose fisku i mvishet thënësit ose veprusit të tij .

Thotë shejhul Islam Ibn Tejmije – Allahu e mëshiroftë – në v 35 , f 165 të Mexhu'ul fetaua : …
Origjina e saj është se fjala që është kufër duke u bazuar në Kur'an , sunet dhe ixhma thuhet
ajo fjalë është kufër dhe përdoret siç tregohet në argumentet e sheriatit . Sepse besimi ëshët
një prej gjykimeve të marra prej Allahut dhe të dërgurit të Tij dhe nuk është prej gjykimeve që u
lejohet njerëzve të përdorin mendimet e tyre ( që nuk janë të sigurtë në to nga ana e sheriatit )
dhe as dëshirat e tyre . Gjithashtu nuk ëhstë detyrë që të gjykojmë për çdo person që e thotë
atë ( fjalën e kufrit ) në veçanti , se ai është qafir deri sa ti plotësohen kushtet e tekfirit dhe të
largihen prj tij ndalesat ( që nuk e lenë të bëhet qafir ) . Si psh kush thotë se alkooli ose kamata
janë hallall sepse mund të jetë fillestar në fe ose sepse ka jetuar në një vend të largët ( ku nuk
mundej ta mësonte këtë të vërtetë ) . Ose kur dëgjon ndonjë fjalë të cilën e mohon dhe nuk
beson se është prej Kur'anit dhe as prej haditheve profetike . Siç ka ndodhur me disa selefë që i
mohonin ekzistencën e disa fjalëve deri sa bindeshin se ajo ishte e vërtetë se profeti salallahu
alejhi ue selem e ka thënë atë .
Deri sa thotë : Këta nuk bëhen qafira deri sa tu bëhet i qartë argumenti profetik . Siç thotë
Allahu i Madhëruar : " që të mos kenë njerëzit përpara Allahut argument pas ( ardhjes së )
profetëve " { En-nisa 165 } . Gjithashtu Allahu ia ka falur këtij umeti gabimin ( pa dashje ) dhe
harresën . mb

Kështu u kuptua se fjala ose vepra mund të jetë kufër ose fisk dhe nuk është kusht që folësi ose
vepruesi i saj të jetë kafir ose fasik . Ose sepse nuk janë plotësuar kushtet për ta bërë kafir ose
fasik ose për shkak të ndonjë pengese nga ana e sheriatit që e ndalon këtë gjë .

Mirëpo kujt i bëhet e qartë e vërteta dhe më pas ngul këmbë në kundërshtimin e tij për shak të
ndonjë besimi që mund të ketë ose për shkak të ndonjë personi që ai e ndjek dhe e madhëron
ose për shkak të ndonjë dobie të kësaj jete që i jep përparësi atëherë ai meriton të bëhet kafir
ose fasik sipas llojit të kundërshtimit .

Duhet që besimtari ta ndërtojë besimin dhe punën e tij në bazë të Librit të Allahut të Madhëruar
dhe sunetit të profetit salallahu alejhi ue selem . Duke i bërë ato drejtues me anë të të cilëve
ndriçohet dhe ecën sipas rrugës së tyre . Sepse kjo është rruga e vërtetë për të cilën na ka
urdhëruar Allahu i Madhëruar aty ku thotë : " Kjo është rruga Ime e drejtë prandaj ndiqeni atë
dhe mos ndiqni rrugët ( e tjera ) se ju largojnë ju nga rruga e Tij . Për këtë ju këshillon që të
bëheni të devotshëm " { El En'am 153 } .

Duhet të ketë kujdes ( besimtari ) prej atyre rrugëve që ndjekin disa njerëz të cilët e ndërtojnë
besimin dhe punën e tyre në një medhheb të veçantë dhe nëse shikon se argumentet e Kur'anit
dhe sunetit e kundërshtojnë atë përpiqet që ti shpjegojë ato argumente që ti përputhen asaj
rruge me mënyra të stërmunduara . E bën Kur'anin dhe Sunetin ndjekës dhe jot ë ndejkur
ndërsa të tjerët drejtues jo ndjekës .

Kjo është një prej rrugëve të atyre që ndjekin dëshirat jo të atyre që ndjekin udhëzimin .

Allahu e ka qortuar këtë rrugë aty ku thotë : " Sikur të ndiqte e vërteta dëshirat e trye do të
shkatërroheshin qiejt dhe toka dhe kush është në to . përkundrazi ne u sollëm atyre atë që në të
ndodhet përkujtimi i tyre por ata janë të shkujdesur nga përkujtimi tyre " { El Mu'minun 71 } .

Ai i cili shikon rrugët që kanë ndjekur njerëzit në këtë temë shikon cudira dhe kupton nevojën e
madhe që ka njeriu për t'iu drejtuar Zotit të Tij dhe ti kërkojë Atij udhëzim , forcim në të vërtetë
dhe ti kërkojë ta mbrojë nga humbja dhe devijimi .

Kush i kërkon Allahut të Madhëruar me vërtetësi , duke ndjerë nevojë pë Të dhe duke e ditur se
Zoti i Tij nuk ka nevojë për të por ai ka nevojë për Allahun , e meriton që ti përgjigjet Allahuu
lutjes së tij .
Thotë Allahu i Madhëruar : " Kur të pyesin robërit e MI për Mua ( ta dinë se ) Unë jam afër i
përgjigjem lutjes së lutësit kur më lutet . Prandaj le të më kërkojnë mua tu përgjijem dhe të më
besojnë që të udhëzohen " . { El Bekare 186 } .

I lutemi Allahut të Madhëruar që të na bëjë prej atyre që e shohin të vërtetën të vërtetë dhe e
ndjekin atë dhe e shohin të kotën të kotë dhe largohen prej saj , të na bëjë udhëzues , të
udhëzuar , rregullues dhe të rregulluar , të mos na i humbi zemrat pas udhëzimit dhe të na
dhurojë mëshirë prej Tij . Ai është Dhuruesi .

Falenderimi i takon Allahut me mirësinë e të cilit mbyllen punët e mira . Lavdërimi dhe paqja
qoftë mbi profetin e mëshirës , udhëzuesit të umetit në rrugën e Krenarit , Të Lavdëruarit . Me
lejen e e Zotit të tyre dhe ( paqja qoftë mbi ) familjen e tij shokët e tij dhe ata që i ndoqën me
bamirësi deri ditën e shpërblimit .

‫بسم هللا الرحمن الرحيم‬

Falenderirmi i takon Allahut . E falenderojmë Atë , i kërkojmë ndihmë dhe falje . Atij i pendohemi
. Kërkojmë prej Allahut të na mrbrojë prej të këqijave të veteve tona dhe prej të këqijave të
punëve tona . Atë që e udhëzon Allahu nuk ka kush e humb dhe atë që e humb Allahu nuk ka
kush e udhëzon . Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër veç Allahut i vetëm pa shok dhe
dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij .Lavdërimet e Allahut qofshin mbi të mbi
familjen e tij , shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që i ndoqën me bamirësi dhe paqja qoftë mbi ta .

Ne folëm në disa mexhlise për qenien e Allahut me krijesat e Tij . disa njerëz kuptuan ca gjëra
që ne si kemi pasur për qëllim dhe as nuk i besojmë ato . Prandaj u shumuan pyetjet e njerëzve
në lidhje me çka thuhet për qenien e Allahut me krijesat e Tij ?

Ne :

1. Për arsye se mund të mendojnë ( disa njerëz )atë që është gabim me dashje ose pa dashje
në lidhje me meijen e Allahut çka nuk i përshtatet Atij .

2. Që të mos na mveshë ne njeri atë që se kemi thënë ose mund të kuptojë ndokush në atë që
kemi thënë atë që se kemi për qëllim .

3. Për ta bërë të qartë kuptimin e kësaj cilësije të madhe me të cilën përshkroi Allahu veten e Tij
në një numër ajetesh të Kur'anit dhe e ka përshkruar profeti salallahu alejhi ue selem për këto
arsye themi :
Së pari : Qenia e Allahut të madhëruar me krijesat e Tij është e vërtetuar me anë të Kur'anit
sunetit dhe Ixhamut të selefëve .

Thotë Allahu i Madhëruar : " Ai është me ju kudo që të jeni " . { El Hadid 4 } . Thotë Allahu i
Madhëruar : " Me të vërtetë Allahu është me ata që ishin të devotshëm dhe me ata që ishin
bamirësa " . { En-nahl 128 } . Gjithashtu i tha Allahu Musës dhe Harunit kur i dërgoi për tek
faraoni : Mos kini frikë , Unë jam me ju dëgjoj dhe shoh" . { Ta ha 46 } .

Gjithashtu thotë për profetin e Tij Muhamedin salallahu alejhi ue selem : " nëse nuk e ndihmoni (
dijeni se ) e ka ndihmuar Allahu kur e nxorrën ata që kanë mohuar veti i dytë , kur ishin në
shpellë e i thotë shokut të tij mos u mërzit se Allahu është me ne " { Et-teube 40 } .

Thotë profeti salallahu alejhi ue selem : Besimi më i mirë është ta dish se Allahu është me ty
kudo që të jesh . Shejhul Islam Ibn Tejmije në librin " Akidja Uasitije " ka thnë se ky është hadith
hasen . Ndërsa disa dijetarë kanë thënë se ky është hadith i dobët .

Mësipër e përmendëm se çka ka thënë Allahu për profetin e tij që ka pohuar meijen e Tij .

Kanë rënë dakord selefët për pohimin e meijes së Allahut me krijesat e Tij .

Së dyti : Kjo meije ëshët e vërtetë siç është në realitet por ajo është meije që i përshtatet Allahut
të madhëruar dhe nuk i ngjan meijes së krijesës me krijesën :

Sepse Allahu i Madhëruar thotë për veten e Tij : " Nuk ka si Ai asgjë . Ai është Dëgjuesi
Shikuesi " . { Esh-shura 11 } .

Thotë : " A i di ndonjë adash Atij " . { Merjem 65 } . Gjithashtu thotë : " Nuk është i barabartë me
të askush " { El Ihlas 4 } .

( Ajo është e vërtetë ) si çdo cilësi e Tij e pohuar në të vërtetë në atë mënyrë që i përshtatet Atij
dhe nuk i ngjan cilësive të krijesave .

Thotë Ibn Abdulberr : Ehli suneti kanë rënë të gjithë dakord për cilësitë që janë transmetuar në
Kur'an dhe Sunet , për besimin në to dhe për dhënien e tyre kuptimin e vërtetë jo alegorik .
Mirpo ata nuk i japin formë atyre dhe nuk i vendosin kufinj cilësive të Tij. mb

E ka transmetuar fjalën e tij shejhul Islam Ibn Tejmije në Akiden Hameuije që ndodhet në
Mexhu'ul fetaua f 87 ,v 5 .

Thotë Shejhul Islam në " Fetua El hameuije " f 102 në të njëjtin vëllim : të mos mendojë njeri se
ndonjë gjë prej tyre – cilësive që janë transmetuar në Kur'an dhe Sunet – është kontradiktore ,
kurrë . Siç mund të thotë dikush se cilësia e qëndrimit mbi arsh që ndodhet në Kur'an dhe Sunet
bie në kundërshtim me fjalën e Allahut : " Ai ëshët me ju kudo që të jeni " { El hadid 4 } dhe me
fjalën e profetit salallahu alejhi ue selem : Kur dikush prej jush ngrihet për tu falur Allahu është
para tij etj . Gjithë kjo është gabim .

Sepse Allahu është me ne me të vërtetë dhe është mbi arsh me të vërtetë . Siç i ka bashkuar
Allahu këto dy gjëra në fjalën i Tij " Ai krijoi qiejt dhe tokën për gjashtë ditë më pas qëndroi mbi
arsh . Di çka hyn në tokë dhe çka del prej saj , çka zbret prej qielli dhe çka ngjitet në të . Ai
është me ju kudo që të jeni . Allahu është Shikues i asaj që punoni " { El Hadid 4 } . Na tregoi se
është mbi arsh di çdo gjë dhe është me ne kudo që të jemi . Sic thotë profeti salallahu alejhi ue
selem në hadithin e cjapave : Allahu është mbi arsh dhe e di gjendjen tuaj .

Sepse fjala " me " në gjuhën arabe gjatë përdorimit të pa kufizuar merr vetëm kuptimin e
shoqërimit pa qenë e domosdoshme që të jetë me prekje ose duke qenë paralel në të djathë
ose të majtë . Por nëse kufizohet me ndonjë kuptim atëherë merr kuptimin e shoqërimit në atë
kuptim . Kështu mund të thuash : Ne vazhdojmë të ecim dhe hëna është me ne ose ylli është
me ne . Gjithashtu mund të thuhet : këto plaçka janë me mua sepse ato janë bashkë me ty
mgjth se ato mund të jenë sipër kokës tënde edhe Allahu është me krijesat dhe mgjth atë është
sipër arshit të tij me të vërtetë . mb

Së treti : Kjo meije përmban ( kuptimin e ) përfshirjes së krijesave me dije fuqi dëgjim shikim
sundim dhe rregullim ( dmth Allahu i ka përfshirë krijesat me këto cilësi ) dhe me të tjera cilësi të
rububijes së Tij kur kjo meije është e përgjithshme , e pa kufizuar me ndonjë person ose cilësi .

Siç thotë Allahu i Madhëruar : " Ai është me ju kudo që të jeni " { El Hadid 4 } .

Gjithashtu thotë : " Në çdo bisedë të fshehtë ndërmjet tre vetave Ai është i Katërti , ndërmjet
pesë veta Ai është i gjashti dhe në çdo ( numër ) më të vogël se ky dhe më të madh Ai është
me ta kudo që të jenë " { El Muxhadeleh 7 } .

Nëse veçohet për ndonjë person ose cilësi merr kuptimin e ndihmës , përkrahjes , suksesit.

Shembull kur ( meija ) është e veçantë për ndonjë person është fjala e Allahut për Musën dhe
Harunin " Unë jam me ju të dy dëgjoj dhe shikoj " { Taha 46 } .

Gjithashtu është fjala e Allahut për profetin salallahu alejhi ue selem : " Kur i thotë shokut të tij
mos u mërzit Allahu është me ne " { Et-teube 40 } .

Shembull kur ( meija ) është e veçantë për një cilësi . Thotë Allahu i Madhëruar : " Duroni se
Allahu është me durimtarët " { El Enfal 46 } . Të tilla në Kur'an janë të shumta .

Thotë shejhul Islam Ibn Tejmije në " Fetua el Hameuije " në f 103 , v 5 të Mexhu'ul fetaua :
Gjykimet që lidhen me meijen ndyrshojnë në bazë të fjalisë ku është përdorur . Psh kur thotë : "
Ai di atë që hyn në tokë dhe atë që del prej saj " { El Hadid 4 } deri ku thotë " dhe Ai është me ju
kudo që të jeni } , tregon kuptimi i dukshëm i ajetit se gjykimi që lidhet me këtë meije ( që është
përmendur në ajet ) dhe kuptimi i saj është se Allahu ju vështron dëshmon për atë që bëni dhe
ju ka përfshirë me dijen e Tij . Ky është edhe kuptimi i fjalës së selefëve : Ai është me ta me
dijen e Tij . Ky është kuptimi i dukshëm i ajetit dhe kuptimi i vërtetë i tij ( jo figurativ ) .

Thotë ( Ibn Tejmija ) : Gjithashtu kur I tha shokut të vet : " Mos u mërzit Allahu është me ne " kjo
ishte e vërtetë në kuptimin e dukshëm ( të fjalisë ) . Vetë gjendja na tregon se meija në këtë
raste ishte me kuptimin e mbikërqyrjes , ndihmës dhe përkrahjes . Gjithashtu edhe fjala e
Allahut : " Allahu është me ata që janë të devotshëm dhe me ata që janë bamirësa " { En-nahl
128 } Gjithashtu edhe fjala e Allahut për Musën dhe Harunin : " Unë jam me jut ë dy dëgjoj dhe
shikoj " { Taha 128 } . këtu meija është në kuptimin e dukshëm dhe kuptimi I saj në këto është
ndihma dhe përkrahja .

Më pas thotë : Kështu bëri dallim ndërmjet meijes dhe asaj që rrjedh prej saj . Në disa raste ajo
që rrjedh prej saj mund të jetë pjesë e kuptimit të saj në bazë të vendit ( ku përdoret ) .

Thotë Muhamed Ibn El Meusili në librin " Shpejtimi I rrufeve të lëshuara mbi xhehmijet dhe
mohuesit " ( I cili është përmbledhje e librit të Ibn Kajimit ) në shembullin e nëntë : Gjëja më e
shumtë që tregon ( fjala ) " me " është shoqërimi dhe përputhja në një çështje . Ky shoqërim në
cdo vend është I përshtatshëm për të dhe rrjedhin prej tij kuptime të përshtatshme me të .
Kështu nëse thua : Allahu është me krijesat e Tij , në mënyrë të përgjithshme , rrjedh prej saj që
Ai është I Ditur në lidhje me ta , I rregullon çështjet e tyre dhe është i Fuqishëm ndaj tyre .
Ndërsa kur kjo meije është e vecantë si në fjalën e Allahut ku thotë : " Allahu ëshët me ata që
janë të devotshëm dhe me ata që janë bamirësa " { En-nahl 128 } . Atëherë kuptohet prej saj
që Ai është me ta me ndihmën dhe përkrahjen e Tij . Kështu që meija e Allahut me robin e Tij
është dy lloje , e përgjithshme dhe e vecantë . Kur'ani i ka përmendur të dyja llojet . Kjo nuk
ndodh sepse fjala meije i përmban të dyja kuptimet ( dmth meijen e përgjithshme dhe të vecantë
) por sepse në të vërtetë kuptimi i saj është shoqërimi ( i pa kufizuar me cilësi të tjera ) sic u
përmend më sipër . mb

Ka treguar Ibn Rexhebi në shpjegimin e hadithit 29 te 40 hadithet e Neueuiut se meija e vecantë

përmban kuptimin e ndihmës përkrahjes dhe ruajtjes . Ndërsa e përgjithshmja përmban
kuptimin e dijes së Tij dhe vëzhgimit të Tij ndaj punëve ( të robërve ) .

Thotë Ibn Kethiri në tefsirin e ajetit të meijes në suren Muxhadele : Për këtë shkak kanë
transmetuar disa ( dijetarë ) ixhmaun se meija këtu është qenia e Tij me dijen e Tij .

Thotë gjithashtu : nuk ka dyshim që ky është kuptimi Mirpo dëgjimi i Tij dija e Tij dhe shikimi i Tij
depërton tek ta . Allahu i Madhëruar i vëzhgon krijesat e Tij nuk i fshihet Atij asgjë .

Së katërti : Kjo meije nuk dmth se Allahu i Madhëruar është i përzier me krijesat ose se ka hyrë
në vendet e tyre :

Meija nuk tregon për këtë në asnjë aspekt . Sepse ky është kuptim i kotë , i pamundur (i
papërshtatshëm) për Allahun e Madhëruar . Gjithashtu është e pamundur që kuptimi i fjalës së
Allahut dhe të dërguarit të Tij të përmbajë gjëra të papërshtatshme dhe të kota.
Thotë shejhul Islam Ibn Tejmije në akiden Uasitije f 115 botimi i tretë me shpjegimin e e
Muhamed Halil Herras : Nuk është kuptimi i fjalës së Tij : " AI është me ju " { El Hadid 4 } se Ai
është i përzier me krijesat sepse këtë gjë nuk kuptohet domosdoshmërisht nga gjuha ( arabe ) .
Psh hëna është një prej argumenteve të Allahut të Madhëruar dhe është një nga krijesat më të
vogla është e vendosur në qiell e mgjthse ajo është me udhëtarin edhe me njerëzit e tjerë kudo
që të jenë.

Nuk e ka besuar këtë kuptim të kotë askush veç hululijeve të cilët janë prej xhehmijeve të
hershëm dhe prej të tjera grupesh të cilët thanë se Allahu është me qenien e Tij në çdo vend .
Shumë i pastër është Allahu prej fjalës së tyre Fjalë e rëndë është ajo që nxorrën nga gojët e
tyre dhe nuk thonë vetëm se gënjeshtër .

E kanë kundërshuar këtë fjalë selefët dhe dijetarët që e arritën atë për shkak të rrjedhojave të
kota që rrjedhin prej saj të cilat përmbajnë në vetvete përshkrimin e Allahut me cilësi të mangëta
dhe mohimin e qënies së Tij sipër krijesave të Tij .

Si mund të thotë njeri që Allahu është me qenien e Tij në çdo vend dhe është i përzier me
krijesat kur " kursiji i Tij ka përfshirë qiejt dhe tokën " { El Bekare 255 } . " E gjithë toka është në
dorën e Tij ditën e Kijametit dhe qiejt të palosura në të djathën e Tij " { Ez-zumer 67 } .

Së pesti : Kjo meije nuk bie në kundërshtim me lartësinë e Tij dhe qëndrimin e Tij mbi arsh .

Është vërtetuar lartësia e apsolute e Allahut ( e cila përfshin ) lartësinë me qenien e tij dhe me
cilësitë e Tij .

Thotë Allahu i Madhëruar : " Ai është i Larti Madhështori " { El Bekare 255 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : " Lavdëroje emrin e Zotit tënd që është më i Larti " { El E'ala 1 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : " Allahut i takon shembulli më i lartë . Ai është krenari i Urti " { En-
nahl 60 } .

Argumentet që tregojnë për lartësinëë e Allahut nga Kur'ani Suneti Ixhmau , llogjika dhe fitra
janë të shumëta .

Argumentet e Kur'anit dhe Sunetit gati janë të pa numërta :

Si fjala e Allahut të Madhëruar : Gjykimi i takon Allahut , të Lartësuarit të Madhit " { El Gafir 12 } .

Thotë Allahu i Madhëruar : " Ai është Nënshtruesi sipër robërve të Tij " { El Enam 18 } .

Thotë gjithashtu : " A jeni të sigurt prej Atij që është në qiell se nuk ju dërgon një erë që mban
guralecë " { El Mulk 17 } .
Thotë : " ngjiten melaiket dhe shpitri ( i shenjtë ) tek Ai " { El Mearixh 4 } .

Thotë : " Thuaj e zbriti shpirti i shenjtë prej Zotit tënd " { En-nahl 102 } . E shumë e shumë ajete
të tjera .

Thotë profeti salallahu alejhi ue selem : A nuk më besoni kur unë jam besniku i Atij që është në
qiell .

Thotë porfeti salallahu alejhi ue selem : Arshi është sipër ujit dhe Allahu është sipër arshit .

Thotë profeti salallahu alejhi ue selem : Nuk ngjitet tek Allahu vetëm se e mira .

Gjithashtu e bëri me shenjë nga qielli ditën e Arafatit dhe tha : O Allah dëshmo dmth për
pohimin e sahabeve ( të cilët thanë dëshmojmë se e ke transmetuar shpalljen ) .

Pohimi i tij i robëreshës kur e pyeti : Ku është Allahu ? Ajo i tha : Në qiell . Tha : liroje se ajo
është besimtare . E shumë hadithe të tjera .

Nga ixhmau :

Shumë dijetarë kanë transmetuar se selefët kanë rënë të gjithë dakord se Allahu është lart

Nga ana llogjike :

Sepse lartësia është cilësi e plotë ndërsa të qenurit poshtë është cilësi e mangët . Allahu është i
përshkruar me cilësitë e plota dhe është i pastër nga të metat.

Ndërsa argumenti nga fitre (natyra njerzore):

Çdokush që i lutet Zotit të Tij e shikon te domosdoshme që të drejtohet lart pa lexuar asnjë libër
dhe pa mësuar me asnjë mësues .

Kjo larteësi e vërtetuar me këto argumente të prera nuk bie në kundërshtim me meijen .

Në disa aspekte :

Së pari : Sepse Allahu i Madhëruar i ka bashkuar këto dy cilësi për veten e Tij në librin e Tij të
qartë . I cili është i pastër nga kontradiktat . Sikur ato të ishin në kundërshtim me njëra tjetrën
nuk do ti kishte përmendur Allahu bashkë në Kur'an .

Çdo gjë që të duket kontradiktore në librin e Allahut shikoje përsëri deri sa të të bëhet e qartë.
Thotë Allahu i Madhëruar: " A nuk meditojnë në ( leximin e Kuranit ). Sikur të ishte prej dikujt
tjetër veç Allahut do gjenin në të shumë kontradikta" {En-nisa 82}.

Së dyti : Bashkimi i cilësisë së meijes dhe lartësisë është diçka e mundur për krijesën.

Sepse mund të thuash: Vazhdonim të ecnim dhe hëna ishte me ne. Kjo gjë nuk konsiderohet
kontradiktë. Siç dihet ata që ecin janë në tokë dhe hëna është në qiell. Kështu nëse kjo gjë
është e mundur për krijesën atëherë çmund të thuash për Krijuesin që ka përfshirë gjithshka .

Thotë Muhamed Halil Herras në f 115 në shpjegimin e tij të akides uasitije tek fjala e
shkrimtarit : Hëna është një prej argumenteve të Allahut të Madhëruar dhe një prej krijesave
më të vogla dhe mgjthatë ajo është me udhëtarin dhe me njerëzit e tjerë kudo që të jenë . Tha :
Solli si shembull hënën që është në qiell dhe ajo është me udhëtarin kudo që të jetë .

Vazhdoi duke thënë : Nëse kjo lejohet mgjth se hëna është një nga krijesat më të vogla të
Allahut të Madhëruar , a nuk u lejoka për Të Diturin e të fshehtave dhe Të Mirë Njohurin . I Cili i
ka përfshirë robërit e Tij me dijen dhe fuqinë e Tij . Gjithashtu Ai i vëzhgon ata, i dëgjon, i
shikon dhe e di të fshehtën e tyre dhe bisedat e fshehta . Jo vetëm kaq por e gjithë bota që nga
arshi dhe deri tek toka janë në dorën e tij siç mund të jetë një lajthi në dorën e ndonjërit prej
nesh . A nuk lejohet të thuhet për Atë që ka këto cilësi se Ai është me krijesat e Tij mgjth se
është sipër tyre i ndarë nga ta mbi arshin e Tij . mb

Së treti : themi se bashkimi i cilësisë së lartësisë dhe meijes edhe nëse themi se është e pa
mundur për krijesat nuk është e domosdoshme të jetë e pamundur edhe për Krijuesin . Sepse
Allahut nuk i ngjan asnjë prej krijesave të Tij . " Nuk ka si Ai asgjë . Ai është Dëgjuesi Shikuesi "
{ Esh-shura 11 } .

Thotë shejul Islam Ibn Tejmije : në Akide uasitije (f 116 në botimin e tretë bashkë me shpjegimin
e Herrasit) : "Cilësia e afërsisë dhe meijes që është përmendur në Kur'an dhe Sunet nuk bie në
kudërshtim me cilësinë e lartësisë sepse Allahut nuk i ngjan asgjë në asnjë prej cilësive të Tij .
Ai është i Lartë në afërsinë e Tij dhe I Afërt në lartësinë e Tij" . mb

Përmbledhja e asaj që themi në këtë temë ëshët si vijon :

1. Mejia ëshët e vërtetuar me Kur'an , Sunet dhe Ixhmaun e selefëve .

2. Ajo është e vërtetë në kuptimin e saj të vërtetë ( jo figurativ ) siç i përshtatet Allahut të
Madhëruar pa i ngjarë meijes së krijesave me njëra tjetrën .

3. Ajo dmth se Allahu i ka përfshirë krijest me dije fuqi dëgjim , shikim , sundim rregullim etj
kuptime të rrububijes , kur flitet për meijen e përgjithshme .

Gjithashtu kuptohet prej saj ndihma , përkrahja suksesi kryerja e punëve pa gabuar nëse fltitet
për meijen e veçantë .
4. Ajo nuk dmth se Allahu është i përzier me krijesat ose se ka hyrë tek vendet e tyre . Nuk
kuptohet prej saj në asnjë aspekt .

5. Po të meditojmë në sa u përmend kemi për ta kuptuar se nuk ka kontradikta ndërmjet meijes

së Allahut me krijesat e Tij dhe qenies së Tij në qiell mbi arsh me të vërtetë.

I pastër është Ai nuk ia llogarisim lavdërimet Ai ëshët siç e ka lavdëruar veten e Tij . Salavatet
dhe paqja qofshin mbi robin dhe të dërguarin e Tij Muhamedin dhe mbi familjen dhe të gjithë
shokët e tij .

Muhamed Ibn Salih El Uthejmin

1403 h , 11 , 27