Aralin 2.

Alpabeto ng Cebuano (Mga patinig, Mga katinig at Mga

diin at tuldik )

Gawain: Ibigay ang hinihingi sa loob ng kahon sa ibaba

Sampung PANGNGALANG SALITA Sampung PANG-URING SALITA sa

sa Cebuano na nagsisimula sa letrang Cebuano na nagsisimula sa letrang G
G

1. Gahapon 1. Gagnay

2. Gahilak 2. Gahi

3. Gahom 3. Gihapon

4. Gakos 4. Gikapoy

5. Gidugayon 5. Ginpanlimutan

6. Ginama 6. Gubot

7. Ginikanan 7. Gulang

8. Gugma 8. Guot

9. Gukdanay 9. Gwapa

10. Gum-os 10. Guba

 Hanapin at Basahin!

https://www.slideshare.net/juntariman/cebuano-alphabet

http://consortiacademia.org/wpcontent/uploads/IJRSE/IJRSE_v8i4/07_4902_ijrse
_final.pdf

1. Ano-ano ang katangian ng alpabetong Cebuano?

*Mayroong labing apat na katinig kumpara sa alpabetong Filipino na mayroong labing anim.
*Labindalawa ang hindi kasaling letra sa alpabeto
*labing siyam ang orihinal na alpabeto nito

2. Ano-ano ang pagkakapareho at pagkakaiba ng mga letra sa wikang Cebuano at Filipino?

Pagkakaiba

* Ang letrang E sa tagalog ay pinapalitan ng letrang I sa Cebuano kapag ito ay ginagamit na sa

pangungusap.

* lamang ng bilang ng katinig ang alpabetong Filipino kaysa sa Cebuano

* Dagdag na titik sa Alpabetong FILIPINO-C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z

*Dagdag na titik sa Alpabetong Cebuano- C, H, F, J, LL, Ph, Q, RR, V, X, Z

Pagkakapareho

* parehong inuuna ang letrang U sa O kapag ginagamit na sa pangungusap

* Parehong humihiram ng mga banyagang letra at salita

* parehong pinapalitan ng B ang letrang V

* pinapalitan ng KS ang X

* Ang Z ay pinapalitan ng S

* ang CH ay pinapalitan ng TS

* Ang F ay pinapalitan sa P

* Ang J ay pinapalitan ng H

3. Sa palagay mo, bakit sinasabing mas mahirap matutunan ang pagsasalita sa Cebuano kaysa

Fililpino? Pangatwiranan.

Para sa akin, kaya siguro ganoon ang naging perspektiba ng nakararami dahil nga mas kilala ang

Filipino at gamit ito saan mang sulok ng ating bansa, kumpara sa Cebuano na sa Visayas at

iilang lugar ng Mindanao lamang ito nagagamit. Base sa aking naranasan, sa simula lang naman

talaga mahirap matutunan ang anumang diyalekto/wika gaya ng Cebuano. Maliban na lamang sa

tagalog na siyang pangunahing diyalekto sa ating bansa.

Iyong Basahin at Alamin

Ang wikang Cebuano ay mayroong limang patinig na kung tawagin sa kanilang wika ay

patingog at labinlimang katinig o katingog. Makikita sa unang tsart sa ibaba ang mga patinig ng

wikang Cebuano at ng wikang Filipino

Patingog/ Patinig sa Wikang Patinig sa Wikang Filipino

Cebuano
a---- apa a-----apa
e---- eroplano e----eroplano
i----itik i----itak
o---okra o---okra
 u---ulan/uwan u---ulan
Makikita naman sa pangalawang tsart ang mga katinig ng wikang Cebuano.

Mga Katingog/ Katinig sa wikang

Cebuano

B---/b/ (baka)

K--/k/ (kakak) Ng--/ng/ (ngipon)

D--/d/ (dunggan)) P--/p/ (pana)

G--/g/ (gatas) R--/r/ (relo)

H--/h/ (halas) S--/s/ (sabaw)

L--/l/ (lata) T--/t/ (tasa)

M--/m/ ( mata) W--/w/ (wati)

N---/n/ (nanay) Y--/y/ (yaya)

Pansinin na sa ikalawang tsart ay labinlimang katinig o katingog lamang ang makikita

dito dahil hindi kasali sa kanilang alpabeto ang mga letrang C, F, J, Ň, Q, V, X at Z. Mapapansin

din na wala sa wikang Cebuano ang mga kambala-katinig na Ch, Ll, Ph, at Rr. Ang letrang C ay

nagiging K kapag ang sinusundang letra nito ay A, at O/U kagaya na lamang sa mga salitang

Carro-Karo, Common-Komon at nagiging S naman ito kapag ang sinusundang salita ay E at I,

gaya ng mga salitang Centro-Sentro at Civil-Sibil. Ang Ch ay nagiging TS gaya ng China-Tsina,

ang F ay nagiging P gaya ng Filipinas – Pilipinas, ang J ay nagiging H sa mga salitang July-

Hulyo, Japanese-Hapones. Ang Ll ay nagiging LY sa Sello-Selyo, Cuchillo-Kutsilyo, ang Ň ay

nagiging NY sa Seňal-senyal at Seňor-Senyor at ang Q ay nagiging KI kapag ang sinusundan

mga letra ay UI gaya ng Mannequin-Manikin, Maquina-Makina at Taquilla-Takilya.

 Samantala, nagiging KE naman ang Q kapag ang sinusundan nito ay ang mga letrang UE

halimbawa sa mga salitang Plaque-Plake, Tanque-Tangke. Ang RR ay nagiging isang R na

lamang sa mga salitang Carrera-Karera, Correo-Koreyo at sa Arras-Aras na lamang. Ang V ay

nagiging B sa mga salitan Vino-Bino at Favor-Pabor. Ang X ay nagiging KS sa mga salitang

Exacto-Eksakto at ang Z ay nagiging S sa mga salitang Cruzada-Krusada, Lapiz-Lapis at Azul

-Asul.

Batay sa mga halimbawa ng mga sal ita, mapapansin na ang kanilang pagbaybay ay

kapareho lamang sa tuntunin ng pagbaybay na sinusunod sa wikang Filipino.

Gawin mo!
Tingnan ang binaligtad na mga titik sa bawat kahon. Hulaan mo kung anong salita ito sa
Cebuano gamit ang mga bahagi ng pananalita na nasa loob ng panaklong bilang palatandaan o
clue at pagkatapos ay isulat ito sa tapat ng bawat binaligtad na mga titik.

Binaligtad na mga letra Nabuong salita sa Cebuano

1. gilanbuan (pandiwa) Gibunalan
2. nakoka (panghalip) Kanako
3. umagh (pangngalan) Gahum
4. wanbug (pang-uri) Bugnaw
5. niksa (pang-abay) Kinsa
6. tislu (pandiwa) Tulis
7. yukgo (pandiwa) Kuyog

8. awandu (pangngalan) Duwaan

 9. tabung (pang-abay) Buntag
10. awlak (pandiwa) Lakaw
11.nitdon (pang-uri) Nindot
12. yuponag (pandiwa Nagpuyo
13.hanina (pangngalan) Inahan
14. lakganhi (pandiwa) Naghilak
15. yias (panghalip) Siya

Manood ka!
Panoorin ang video sa Youtube ng awit sa Cebuano na may pamagat na BAHALAG

DILI GWAPO ni Miga Ta Babes. Pagkatapos mapanood ang video sa link na ito,

https://www.youtube.com/watch?v=pyZoiaaRsK0, itala sa loob ng matrix sa ibaba ang mga

salita sa lyrics ng kanta batay sa mga bahagi ng pananalita na hinihingi dito.

Pangngalan Panghalip Pandiwa Pang-uri Pang-abay

Duha Kaayo Unya Gwapo Labi

Tulo Nako Manapat Kugihan Gyud

Batasan Nimo Paminawa Maayo Unsaon

Kana Mosayaw Humot Lagi

Uyab

Kaangkupan sa pagtugon sa bawat gawain--------------------- 30%

Angkop at wasto ang mga datos na ibinigay sa mga gawain- 30%
Orihinalidad at kasanayan sa paggamit ng wika –--------------30%
Pagpapahalaga sa Gawain-----------------------------------------10%
Kabuuan--------------------------------100%