KAPELLETJES Inventariseren

Waarderen
Behoud & beheer

IN DE LAGE KEMPEN. Ontsluiten

 ZIJN KAPELLEN ERFGOED?
De talrijke kapelletjes die in het verleden werden opgericht uit
dankbaarheid of als gelofte zijn sterk verbonden met verhalen en
gebeurtenissen van lokale families, buurten en wijken. Hoewel het
devotie-aspect sterk geminderd is, worden ze plaatselijk vaak nog
erg gewaardeerd.
Talloze ‘Kapellekesroutes’ van heemkringen en de typische wit-
blauwe versieringen in de meimaand zijn hier het bewijs van. Deze
kleine landschapselementen worden nu ook gebruikt als rustplek
voor wandelaars of fietsers, ze zijn een herkenningspunt, bepalen
mee het karakter van de omgeving of buurtbewoners ontfermen
zich over ‘hun’ kapelletje als plek om samen te komen. De kapellen
zijn dus niet zomaar opgericht en hebben vaak ook vandaag nog
een actuele betekenis en maatschappelijke relevantie.
Als al deze kleine landschapselementen zouden verdwijnen dan
zouden we geen representatie meer hebben van volksdevotie, zoals
dit vandaag de dag bijna niet meer gebeurd. Kapellen zijn
erfgoed.
AFBAKENING: WAT VERSTAAN WE ONDER KAPELLETJES?
Kapellen zijn bescheiden gebouwtjes of constructies, opgericht door een geloofsgemeenschap of een privé-
persoon uit devotie voor Christus, Maria of een heilige. Voornamelijk ter bescherming, om genezing af te smeken,
of uit dank. Deze kapellen komen vaak voor langs de openbare weg, maar kunnen ook in een veld, bos, of op een
privédomein of erf gelegen zijn. – Thesaurus Onroerend Erfgoed

Kapellen kunnen worden benoemd op basis van hun locatie (boskapel, veldkapel, ...), op basis van de heilige
waaraan ze zijn gewijd (Mariakapel), op basis van het motief van hun oprichting (beschermkapel, dankkapel, ...) of
op basis van hun vormgeving. – Thesaurus Onroerend Erfgoed

In het kader van dit project wordt kapel onderverdeel op basis van vormgeving. We onderscheiden daarbij 7
soorten kapellen. Toevoegingen of aanpassingen zijn uiteraard mogelijk.
7 SOORTEN KAPELLEN
Niskapel
Pijlerkapel
Staakkapel
Boomkapel
Grot
Grote kapel (betreedbaar)
Kleine kapel (niet betreedbaar)
SOORTEN KAPELLEN:
(GEVEL)NISKAPEL
Specifieke vormen van niskapellen, ingewerkt in de
gevel van een woonhuis, stal of schuur;
respectievelijk ter bescherming van de bewoners,
het vee of de oogst of uit dankbaarheid of
toewijding voor een heilige. Vaak wordt het beeld
afgeschermd door glas of doorzichtige kunststof.
SOORTEN KAPELLEN:
PIJLERKAPEL
Specifieke vormen van niskapellen, ingewerkt in een
gemetste pijler die doorgaans wordt afgedekt door
een zadeldakje. De nis wordt vaak afgeschermd
door tralies, soms ook glas of doorzichtige kunststof.
SOORTEN KAPELLEN:
STAAKKAPEL
Specifieke vormen van kastkapellen, bevestigd op
een staak.
SOORTEN KAPELLEN:
KASTKAPELLEN OF BOOMKAPELLEN
Kastjes met een heiligenbeeld in, afgesloten door
glas of door doorzichtige kunststof. Deze kastjes
zijn bevestigd tegen een gevel (kastkapel) of aan
een boom (boomkapel).
SOORTEN KAPELLEN:
GROTE KAPEL
Kapellen als betreedbare gebouwtjes. De
plattegrond is vaak rechthoekig met een vlakke,
halfronde of veelhoekige achterzijde, maar ook
kapellen met een centrale plattegrond (rond of
achtzijdig) komen voor. In de grotere versies staan
stoelen of banken.
SOORTEN KAPELLEN:
KLEINE KAPEL
Niet betreedbare kapellen, die groter zijn dan een
pijlerkapel of een bijzondere vorm hebben (geen
‘pijler’)
SOORTEN KAPELLEN:
GROT
Zowel grote, toegankelijke grotconstructies als zeer
bescheiden kapellen in grotvorm vallen onder de
term "mariagrotten".

Deze grotten waren vooral populair in de eerste

helft van de 20ste eeuw, en waren bedoeld om de
verschijning van Maria in Lourdes (Frankrijk,1858)
te herdenken.
WERKWIJZE KAPELLENPROJECT
1) Inventariseren
2) Waarderen
3) Acties rond behoud/beheer
4) Ontsluiting
 INVENTARISEREN (1/3)
De eerste stap naar het valoriseren en beheren van erfgoed is het
in kaart brengen ervan.
We vertrekken daarbij vanuit de bestaande inventarissen die we
samenvoegen tot één lijst om deze vervolgens te gaan actualiseren.
Samenwerken met lokale besturen, erfgoedverenigingen en
kerkfabrieken is hiervoor belangrijk. Zij beschikken over de
noodzakelijke informatie: exacte locatie, historiek, eigenaar,
actuele functie/betekenis, etc.
Inventariseren gebeurt op basis van een bepaalde doelstelling of
doelstellingen. We beslissen dus eerst wat we waarom precies in
kaart brengen en passen de inventarisatietools (bv. vragen in de
fiches) daarop aan.
Bestaande inventarissen
KADOC - Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving: verzameling
foto’s van Kapelletjes in Vlaanderen door Clauwaert en Van Heukelom. Limburg: 1999-2001.
Kapelletjesroutes en gelijkaardige publicaties van heemkringen en erfgoedverenigingen
Inventaris Onroerend Erfgoed
INVENTARISEREN (2/3)
200

180

160

140 90

120 niet gevonden

beschermd als monument
100
1
2 vastgesteld bouwkundig erfgoed
80 niet op inventaris OE

60
93 4
40 10 5
2 0
2
1 3
16
20 34 39
20
0
HOUTHALEN H E U S D E N - Z O L D ER ZONHOVEN LEOPOLDSBURG
 INVENTARISEREN (3/3)
‘Niet gevonden’ betekent niet meteen dat deze kapellen
verdwenen zijn. Vaak zijn deze kapellen niet zichtbaar
van op de openbare weg of niet gevonden vanwege een
te vage omschrijving qua locatie. Daarom is een
samenwerking met lokale vrijwilligers heel belangrijk!
Hoewel dit sterk per gemeente verschilt zijn de meeste
kapellen niet opgenomen in de inventaris onroerend
erfgoed, wat niet betekent dat er lokaal geen
waardering voor is en/of een beleid voor kan worden
uitgewerkt.
Daarom werkten we een waarderingskader uit.
 WAARDEREN
Een inventaris is een instrument dat waardering toelaat en aan de
basis kan liggen van een actieplan met concrete maatregelen.
Inventariseren biedt een uitgelezen kans voor de lokale overheden
om het erfgoed dat zij belangrijk vinden mee te nemen in hun
ruimtelijke planning, in het beleid dat ze voeren om de omgeving
te verbeteren, in het cultuurbeleid, in het toeristisch beleid en op
zovele andere vlakken.
Bij de actualisatie van de bestaande inventaris(sen) werd er
daarom ook een waarderingskader uitgewerkt op basis enkele
waarderingscriteria.
Dat waarderingskader deelt de kapellen in vier verschillende
categorieën; dit kan als uitgangspunt dienen voor beheer,
onderhoud en eventueel ontsluiting.
Het is een werkinstrument om de betekenis en het belang van
deze landschapselementen over te brengen.
Het waarderingskader is niet af! Het dient te worden
aangevuld, vervolledigd met actuele informatie vanuit
verschillende hoeken (gemeente, buurtwerking, kerkfabrieken,
vrijwilligers, heemkringen,…)
 komt overeen met de mate waarin een relict de grotere
ruimtelijke structuur ondersteunt of een bepalend deel is
van een groter kwalitatief geheel (gebouwenensemble,
WAARDERINGSCRITERIA: erfgoedgeheel, consistent straatbeeld,
Deze waarde moet noodzakelijk in relatie met de
etc.).
LOCUSWAARDE omgeving worden geëvalueerd. (1/6)
Kapellen die zijn opgericht op kruispunten/rondpunten, beeldbepalende elementen
zijn in een straatbeeld/dorpsgezicht, horend bij een historische
hoeve/kasteeldomein,…
 Erfgoed met een historische waarde heeft de eigenschap
dat het aspecten van de geschiedenis belicht en tot leven
WAARDERINGSCRITERIA: brengt. (2/6)
HISTORISCHE WAARDE Kapellen die ook al staan ingetekend op de Ferrariskaart, waarnaar verwezen wordt
in historische documenten, … verregaander dan volkskundige waarde vanwege
ouderdom.
 Erfgoed heeft een onderzoekswaarde als het potentieel
heeft om nieuwe informatie aan het licht te brengen en
onderzoeksvragen te beantwoorden. Doorgaans zijn het
historici of academici die zich over deze waarde kunnen
uitspreken, wat niet wil zeggen dat zij niet van lokale
kennis zullen gebruikmaken. Erfgoed heeft een hoge
onderzoekswaarde als het potentieel er is om er veel
WAARDERINGSCRITERIA: historische informatie uit te halen, door gebruik van
archeologische technieken en kunst- of bouwhistorische
ONDERZOEKSWAARDE onderzoeksmethoden. Het is een belangrijke bron en is
soms nog onzichtbaar. Er is een groot potentieel voor
verder onderzoek. (3/6)
Zijn er bepaalde aspecten verbonden aan (het verhaal) rond deze kapel die verder
kunnen onderzocht worden? Welke onderzoeksvragen kunnen gesteld worden?
Welke bronnen zijn er nog te raadplegen?
 wordt bepaald door de mate waarin een relict, geheel
of landschap een waardevol beeld biedt. Maar ook
door de wijze waarop het relict, geheel of landschap als
WAARDERINGSCRITERIA: een beeld wordt ervaren. (4/6)
BELEVINGSWAARDE Sommige kapellen hebben een uitzonderlijke belevingswaarde vanwege hun locatie (in
het groen, op een heuvel,…), hun inrichting (bankjes, aanplant van bloemen), hun
omgeving (langs een wandel- of fietsroute,). Indien de kapel een hoge
belevingswaarde heeft, is de kans groot dat ze een actuele functie heeft als rustplek
of buurtplek.
 heeft betrekking op de mate waarin het relict aan
actuele gebruiksvragen kan beantwoorden
(programma’s, activiteiten, infrastructuren, verwachtingen
WAARDERINGSCRITERIA: met betrekking tot comfort, …). (5/6)
GEBRUIKSWAARDE
Wordt de kapel nog gebruikt voor vieringen? Vinden er nog processies plaats? Wordt
de kapel jaarlijks nog versierd? Worden er kaarsjes gebrand?
Daarnaast kunnen er ook aanwijzingen zijn dat de kapel ook nog een andere invulling
heeft gekregen: heeft de buurt de kapel ingericht als plek om samen te komen?
 Erfgoed dat zeldzaam is, is waardevol. Iets over de
zeldzaamheid zeggen kan alleen door een vergelijking
met andere erfgoedgehelen en objecten. Iets is
bijvoorbeeld uniek omdat het één van de laatst
WAARDERINGSCRITERIA: overgebleven voorbeelden van z’n soort is. Iets kan uniek
ZELDZAAMHEID zijn op lokaal niveau, maar op regionaal niveau veel
voorkomend. (6/6)
Bijvoorbeeld de typische ‘mijnlampkapellen’ in de mijngemeenten, maar bijvoorbeeld
ook ‘de enige boomkapel’ binnen een gemeente of de grootste Lourdesgrot zijn
voorbeelden van kapellen met een zeldzaamheidheidswaarde.
 CONDITIE/TOESTAND (1/2)
De mate waarin het erfgoed in een goede materiële toestand is. Een hoge
gaafheid betekent dat het in een perfecte conditie is en alle onderdelen nog
aanwezig zijn. Dat verhoogt vaak het belang van een object, zeker als de
andere gelijkaardige objecten in een minder goede toestand verkeren.
Indien een kapel op verschillende waarderingscriteria zeer hoog scoort,
maar wel in erbarmelijke toestand is kan dit een signaal zijn om dringend
actie te ondernemen.
Goed: voor een goede instandhouding zijn geen onmiddellijke ingrepen
vereist.
Redelijk: de vastgestelde onvolkomenheden zijn nog niet acuut. Wel is een
verhoogde waakzaamheid geboden om zo nodig tijdig te kunnen ingrijpen.
Matig: plaatselijke gebreken werden vastgesteld. Zij moeten tijdig hersteld
worden.
Slecht: een snelle, grondige ingreep dringt zich op.
Deze afweging wordt gemaakt op basis van een kort plaatsbezoek.
Hierbij komt geen uitgebreide analyse aan te basis of onderzoek naar de
stabiliteit. Gebreken en onvolkomheden worden vastgesteld ‘met het blote
oog’. Alvorens men effectief overgaat tot restauratiewerken werken we
meestal op basis van een inspectieverslag van Monumentenwacht.
Voorbeelden uit inspectieverslag van Monumentenwacht
Op basis hiervan kunnen offertes worden aangevraagd, subsidies ‘Klein Historisch Erfgoed’ bij de provincie worden
aangevraagd, periodiek onderhoud worden ingepland,…
 EIGENAAR
De gemeente beschikt over de juiste kanalen om te achterhalen
wie de eigenaar van een bepaalde kapel is. Het is daarom
belangrijk dat zij deze informatie aanleveren en dit om niet
alleen duidelijkheid te scheppen in welke kapellen in eigendom
zijn van de gemeente, maar ook om het veelal complexe verhaal
van particuliere kapellen uit te klaren.
Voor objecten vastgesteld met openbaar onderzoek (inventaris
bouwkundig erfgoed Limburg) geldt voor administratieve
overheden een bijkomende zorg- en motiveringsplicht.

Gemeenten moeten zo veel mogelijk zorg in acht nemen voor

vastgestelde inventarisitems. Voor alle eigen werken of
activiteiten moeten ze onderzoeken of ze een directe impact
hebben op geïnventariseerd erfgoed.
WERKWIJZE KAPELLENPROJECT: TOOLS
1) Inventariseren
2) Waarderen
3) Acties rond behoud/beheer
4) Ontsluiting
Voor het inventariseren en waarderen van de kapellen werken we samen met de
gemeente en vrijwilligers de geschikte tools uit. Alle informatie wordt daarna
samengebracht in:
1) Kaart waarop alle kapellen in de gemeente staan aangeduid
2) Waarderingskader waarin alle kapellen worden ingedeeld in 4 categorieën als
richtlijn naar behoud en beheer toe
Voorbeelden van inventarisatietools: Google my maps

wordt gebruikt om de locatie, foto’s en informatie over kapellen toe te voegen. Uiteindelijk bekomt men een overzichtskaart waarop de
verschillende kapellen per soort zijn aangeduid. Het is ook een toegankelijk medium dat vlot op websites kan worden gedeeld
(voorbeeld op webpagina RLLK: https://www.rllk.be/inventarisatie-kapelletjes-nl).

Het is mogelijk rechtstreeks via een app van ‘google my maps’ informatie toe te voegen of gebruik te maken van een invulfiche en achter
alles via de computer in te voeren.
Voorbeelden van inventarisatietools: Google Formulieren
Google Formulieren kan gebruikt worden als inventarisatie- en waarderingstool. De lijst kan aangepast
worden naargelang het soort informatie die de gemeente/kerkfabriek/heemkring wenst te
verzamelen. Voorbeeld van een invulformulier:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSed3Awh8XwN7WqJ8SBDlpcpYAofSu3nHIleVLVWhQ0uTYwd7
w/viewform
Voorbeeld van een waarderingskader uitgewerkt in een Excel
Inventariseren doe je niet zomaar. Dit leidt tot een waardering met categorisatie, waaraan dan bepaalde
acties kunnen worden gekoppeld.

De kapellen indelen in categorieën gebeurt het best op basis van een zo volledig mogelijk ingevuld
waarderingskader. Het is daarom belangrijk dat het kader wordt aangevuld met alle beschikbare
informatie (gemeente, heemkringen,…). Het is namelijk een tijdrovende bezigheid om per kapel het
volledige verhaal te achterhalen, maar dit is wel noodzakelijk om het object in een juiste categorie in te
delen op basis van een sterke en beredeneerde argumentatie.

Aan de 4 categorieën waarin kapellen kunnen worden ingedeeld kunnen vervolgens concrete acties worden
gekoppeld m.b.t. behoud en beheer, maar ook ontsluiting.
CATEGORIEËN OP BASIS VAN WAARDERING ALS
RICHTLIJN VOOR BEHOUD, BEHEER, ONTSLUITING
1) Object scoort zeer hoog op verschillende waarderingscriteria
 vastgesteld erfgoed, beschermd erfgoed, lokaal erg gewaardeerd. Vaak historische en/of zeldzame kapellen. Meestal publiek
toegankelijk en/of zichtbaar van op de openbare weg.
 Inzetten op behoud en beheer, ontsluiting

2) Object scoort hoog op minstens 2 waarderingscriteria

 lokaal erg gewaardeerd, maar niet opgenomen in inventaris onroerend erfgoed. Vaak ‘recentere’ kapellen die beeldbepalend zijn voor
omgeving en/of gewaardeerd omdat ze verbonden zijn met lokale verhalen, gebeurtenissen, verenigingen,… Meestal publiek toegankelijk
en/of zichtbaar van op de openbare weg.
 Stimuleren van behoud en beheer, mogelijk ook ontsluiting

3) Object scoort matig op de waarderingscriteria of slechts hoog op één criterium

 Vaak opgericht door particulieren. Waardering door kleine groepen of individuen vanwege emotionele betekenis.
 Mogelijke ondersteuning bij vraag naar behoud en beheer indien hier vraag naar is door gemeenschap rond kapel? Slopen van kapel
is een optie wanneer (lokale) waardering is weggevallen en de erfgoedwaarde laag is.

4) De erfgoedwaarde is zeer beperkt aanwezig of nagenoeg verdwenen.

Indien er een sloopaanvraag ingediend zou worden kan dit overwogen worden.
 CATEGORIE 1
Kapellen die zeer hoog scoren op basis van verschillende waarderingscriteria
komen in categorie 1. Bijvoorbeeld: zeldzame kapellen omwille van een
bepaalde vorm (vb. ‘mijnlampkapel), kapellen met een zeer hoge historische
waarde (‘de oudste kapel van…’), kapellen die een hoge gebruiks- en
belevingswaarde hebben (langs fietsroutes, waar nog vieringen worden
georganiseerd,…). Doorgaans, maar niet noodzakelijk gaat het hier om al
oudere kapellen.
Het gaat om vastgestelde, beschermde kapellen of lokaal erg gewaardeerde
objecten. Indien deze objecten (nog) niet zijn opgenomen in de Inventaris
Onroerend Erfgoed dient er minstens een lokaal (erfgoed)beleid voor te worden
uitgewerkt (gaande van uitschrijven van een visie tot het verankeren in een RUP).
Deze kapellen hebben een zeer hoge tot hoge erfgoedwaarde.
Conditie/toestand van deze kapellen dient nauwgezet te worden opgevolgd.
Plan uitwerken rond behoud en beheer + indien nodig restauratiedossier
opstarten. Wij adviseren deze kapellen aan te sluiten bij Monumentenwacht ivm
monitoring. Eventueel op zoek te gaan naar een peter/meter voor de kapel in de
buurt of door de heemkring indien deze er nog niet is.
Vaak hebben deze kapellen ook veel potentieel naar ontsluiting toe: fietsroute,
publicatie, processie, lezingen, ErfgoedApp, toerisme,…
 CATEGORIE 2
Kapellen die hoog scoren op basis van minstens 2 waarderingscriteria komen in categorie 2.
Meestal, maar niet noodzakelijk, zijn dit kapellen die zichtbaar zijn van op de openbare
weg en op die manier beeldbepalend voor de omgeving en/of lokaal uitzonderlijk
gewaardeerd worden.
Bijvoorbeeld: kapellen op een kruispunt, de ‘mooiste’ kapel van…, opgericht door nog
actieve verenigingen of ter nagedachtenis van personen of gebeurtenissen,…
Doorgaans, maar niet noodzakelijk, gaat het hier om ‘recentere’ kapellen die lokaal erg
gewaardeerd worden vanwege de daaraan verbonden verhalen en/of omdat ze een
actuele functie als buurtplek, rustplekje voor wandelaars hebben.
Deze kapellen zijn niet opgenomen in de Inventaris Onroerend Erfgoed, maar worden lokaal
wel als erg belangrijke kapellen beschouwd. Deze kapellen hebben een hoge tot
gemiddelde erfgoedwaarde.
De conditie/toestand van deze kapellen dient daarom te worden opgevolgd. Vaak is er
lokaal al een peter/meter of groep die zich om het onderhoud van de kapel bekommert,
maar is er financiële ondersteuning nodig voor een grotere restauratie of opwaardering van
de site. Wij adviseren ook deze kapellen aan te sluiten bij Monumentenwacht en/of lokaal
een erfgoedbeleid rond uit te werken in samenspraak met de gemeenschap betrokken bij de
kapel.
Vanwege de locale waardering hebben ook deze kapellen veelal potentieel om rond
ontsluiting te gaan werken: fietsroute, publicatie, processie, lezingen, ErfgoedApp,
toerisme,…
 CATEGORIE 3
Kapellen die matig scoren op de waarderingscriteria of slechts hoog op één
criterium komen in categorie 3. Meestal, maar niet noodzakelijk, zijn dit kapellen
op particuliere eigendom of opgericht door een particulier op openbare
eigendom.
Ze worden vooral gewaardeerd door individuen of kleine groepen vanwege de
emotionele waarde die ze hieraan hechten. Bijvoorbeeld: kapellen opgericht uit
dankbaarheid voor een geboorte, genezing van ziekte,…
Deze kapellen zijn niet opgenomen in de Inventaris Onroerend Erfgoed en
worden voornamelijk door een kleine groep mensen erg gewaardeerd (familie,
buurt,…). Ze hebben een matige tot lage erfgoedwaarde.

De conditie/toestand wordt meestal door de gemeenschap rond de kapel

opgevolgd. Indien de kapel in slechte staat is, dient bekeken te worden of het
nog gewenst is de kapel te behouden. Zijn er nog mensen die hier waarde aan
hechten en is het een kwestie van financiële ondersteuning en/of een nieuwe
peter/meter zoeken voor het onderhoud?
Een andere belangrijke factor om hierin mee in overweging te nemen is of de
kapel zichtbaar is van op de openbare weg en beeldbepalend voor de
buurt/wijk/dorpsgezicht. Wanneer een kapel zich bijvoorbeeld in de achtertuin
bevindt van een woning die pas nieuwe eigenaars heeft gekregen en er verder
geen nabestaanden vragen om het behoud van dit object is een sloop een
denkbare optie.
 CATEGORIE 4
Kapellen die laag scoren op de waarderingscriteria komen in categorie
4. Meestal, maar niet noodzakelijk, zijn dit kapellen:
 Die eerst tot categorie 3 behoorden, maar niet meer onderhouden worden omdat er
niemand nog een waarde aan hecht. Bij gebrek aan gemeenschap die hierrond werkt zijn
deze kapellen vaak in slechte staat en/of niet meer in gebruik.
 Die een herbestemming hebben gekregen. Vaak bijvoorbeeld als elektriciteitscabine.
Meestal is de erfgoedwaarde bij deze kapellen dan volledig verdwenen (let op bij
nevenbestemmingen, waarbij de kapel ook nog een kapel is).
 Kastkapellen, staakkapellen en boomkapellen met een zeer lage of afwezige historische
waarde. Het gaat om ‘recente’ exemplaren die eigenlijk gemakkelijk kunnen verwijderd
worden (roerend goed). Opgelet voor boomkapelen die wél een historische waarde
hebben (ouderdom, verhalen en rituelen,…)
 Niskapellen in gevels van particuliere woningen zonder beeld. Vaak worden deze niet
meer onderhouden door ‘nieuwe’ eigenaars en/of dichtgemetst bij verbouwingen. Ze
behoren tot categorie indien de eigenaars deze wel nog onderhouden.

Deze kapellen hebben geen erfgoedwaarde (meer).

Indien ze geen nieuwe functie krijgen (herbestemming) en in slechte
conditie verkeren kunnen ze afbreuk doen aan de omgeving (ontsieren
van buurt, aanzetten tot sluikstorten) of zelfs gevaarlijk zijn voor
passanten (instorten, omvallen). Opruimen is in deze gevallen de
aangewezen piste.
KANTTEKENINGEN CATEGORISATIE
WAARDERINGSKADER
De kapellen indelen in categorieën gebeurt het best op basis van een zo volledig mogelijk
ingevuld waarderingskader. Het is daarom belangrijk om samen te werken met de gemeente
en de lokale geïnteresseerden en andere belanghebbenden, zoals heemkringen,
kerkfabrieken, buurtbewoners, (erfgoed)verenigingen,… Op die manier zorgt het
waarderingsproces ook voor een draagvlak voor het behoud en beheer van dit klein
historisch erfgoed.
Dat draagvlak is noodzakelijk om over te gaan tot de volgende stap in het kapellenproject
en dus concrete acties te gaan koppelen aan de inventarisatie en waardering (waaruit de
categorisatie voortkomt).
WERKWIJZE KAPELLENPROJECT
1) Inventariseren
2) Waarderen
3) Acties rond behoud/beheer
4) Ontsluiting
Op basis van het uitgewerkt waarderingskader kunnen samen met de gemeente,
buurt, heemkringen, kerkfabrieken,… (participatie)trajecten rond het behoud en
beheer van klein historisch erfgoed worden uitgewerkt.

De IOED kan deze trajecten op verschillende manieren begeleiden en ondersteunen.

Draagvlak voor een dergelijk project is daarvoor het belangrijkste uitgangspunt.
 Behoud en beheer – Restauratie en opwaardering van kapellen
Subsidie ‘Klein Historisch Erfgoed’ via Provincie Limburg voor niet beschermd erfgoed
60 % van de onderhoud- en instandhoudingswerken met een maximum van 12000 euro.
Jong Redt Oud via Provincie Limburg
geen cofinanciering noodzakelijk, maximum 2500 euro. Samenwerken met een jongerengroep.
OE-erfgoedproject i.s.m. Regionaal Landschap Lage Kempen en Provincie Limburg.
70% van de werking met een maximum van 7000 euro.
Erfgoedpremie Vlaamse Overheid voor maatregelen, werken of diensten die noodzakelijk zijn voor het behoud of de
herwaardering van erfgoedkenmerken en -elementen van beschermd onroerend erfgoed.
40% tot 60% met een maximum van 25000 euro.
…

 De IOED kan ondersteuning bieden bij de

aanvraag van dergelijke subsidies, het begeleiden
van de werken (raamcontract RLLK), het opzetten
van een participatietraject met de buurt of
jongerengroep (Jong Redt Oud),…
Sensibilisering en ontsluiting
Infoavonden/lezingen/workshops organiseren in de gemeente, bijvoorbeeld over de inspecties van Monumentenwacht
Limburg, de werking van de ErfgoedApp
Bestaande kapelletjesroutes updaten , bijvoorbeeld via de ErfgoedApp, infoborden,…
Samenbrengen van bestaande informatie van kapellen op een webpagina/kaart als laagdrempelig platform
Kapellen in verbinding brengen met ander onroerend Erfgoed in de gemeente met bijvoorbeeld aandacht voor trage
wegen

 Neem contact op met IOED Lage Kempen en we bekijken samen wat er mogelijk is en werken een traject uit!
LITERATUUR
 RICHTLIJNEN EN ANDERE BRONNEN
Handboek ‘verankeren van erfgoed in ruimtelijk beleid’: https://publicaties.vlaanderen.be/download-file/16453

Handboek ‘Inventariseren van bouwkundig erfgoed’ : https://oar.onroerenderfgoed.be/publicaties/HAOE/3/HAOE003-001.pdf

Meer uitleg rond conditie: http://www.stappenplanreligieuserfgoed.be/controleer-de-inventaris

Richtlijn ‘Beoordelen van sloopaanvragen’:

https://www.onroerenderfgoed.be/sites/default/files/2018-09/richtlijn_beoordelen_sloopaanvragen.pdf