Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 220

Beknopte Bibliografie

van de

atijnse taal- en letterkunde

samengesteld door

M.G.M. van der Poel

vierde editie, Nijmegen 1996


Beknopte Bibliografie

van de

Latijnse taal- en letterkunde

samengesteld door

M.G.M. van der Poel

vierde editie, Nijmegen 1996


EX LIBRIS
UNIVG RSITATÎS
NOVI Q MAG E N 5 1S
S 530 ,
Dit is de vierde editie van de "Beknopte bibliografie van de Latijnse taai­
en letterkunde"; de eerste editie, verschenen in 1979, was een voortzetting van A.D.
Leemans "Bibliographia Latina Selecta", gepubliceerd in 1966.
De opzet van deze vierde editie verschilt niet van die van de voorafgaande
edities. Bij het samenstellen van deze editie is, naast YAnnée Philologique (tot 1992),
nu onder andere ook gebruikt gemaakt van de Nederlandse Centrale Catalogus, die
onderdeel is van De Digitale Bibliotheek.
Hieronder volgt een lijst van de gebruikte afkortingen, die voor het
merendeel overeenkomen met die uit Leemans oorspronkelijke bibliografie:

- Bibl.Ox. Oxford Classical Texts, Oxford. Tekst met kritisch apparaat.

- Teubner Bibliotheca Teubneriana, Leipzig (tot 1953); Leipzig /


Stuttgart (1953-1992); Stuttgart (vanaf 1992). Tekst met
kritisch apparaat.

- Budé Collection Guillaume Budé, Parijs. Tekst met (beperkt)


kritisch apparaat en Franse vertaling.

- Loeb Loeb Classical Library, London, Cambridge, MA. Tekst met


Engelse vertaling.

- Tusculum B. Tusculum-Bücherei, Mtinchen, Darmstadt. Tekst met Duitse


vertaling en notenapparaat.

- ed. teksteditie

- comm. commentaar

- transl. vertaling

- c.comm. teksteditie met commentaar

- c.annott. teksteditie met bondige aantekeningen

- c. transl. teksteditie met vertaling

- anthol. bloemlezing

- ed. recogn. herziene uitgave

De bewerker dankt prof.dr. J.H. Brouwers voor een aantal correcties en


aanvullingen, en houdt zich ten zeerste aanbevolen voor correcties en aanvullingen
van de gebruikers.

Nijmegen, juli 1996 M.v.d.P.


WBUOGRAPHICA

Th.F. Dibdin, An Introduction to the Knowledge o f Rare and Valuable Editions o f the
Greek and Latin Classics, Londen 1827 (Hildesheim 1977).

F.L.A Schweiger, Bibliographisches Lexicon der gesamten Literatur der Römer,


Leipzig 1834 (Amsterdam 1962).

C. Bursian, Jahresbericht über die Fortschritte der classischen Altertumswissenschaft,


Berlijn-Leipzig 1873-1955.

W. Engelmann - E. Preuss, Bibliotheca scriptorum classicorum (1700-1878), vol. 2,


Scriptores latini, Leipzig 1880 (Hildesheim 1959).

R. Klussmann, Bibliotheca scriptorum classicorum (1878-1896), 2 voll., Leipzig 1909-


1913 (Hildesheim 1976).

A Geerebaert, Lijst van de gedrukte Nederlandse vertalingen der oude Griekse en


Latijnse schrijvers, Gent 1924.

J. Marouzeau, Dix années de bibliographie classique (1914-1924), 2 voll., Parijs 1927-


1928.

J. Marouzeau - J. Ernst, L ’année philologique (1924-...), Parijs 1928-...

A Hulshof - J.H. Jongkees, Klassieke bibliografie, Utrecht 1930-1950 (De libris et


periodicis bibliothecarum batavarum 1929-1950), Utrecht 1930-1950.

Microform Abstracts. A Collection of Abstracts o f Doctoral Dissertations which are


Available in Complete Form on Microfilm, vol. 1 (1938) - vol. 11 (1951);
Dissertation Abstracts. Abstracts o f Dissertations and Monographs in
Microform, vol. 12 (1952) - vol. 26 (1966); Dissertation Abstracts. Abstracts
of Dissertations Available in Microform or as Xerographic Reproductions, vol.
27 (1966-1967) - vol. 29 (1968-1969); Dissertations Abstracts International.
Abstracts o f Dissertations Available in Microform or as Xerographic
Reproductions, vol. 30 (1969-1970) - ..., Ann Arbor, Michigan. Vanaf 1988
op CD-Rom raadpleegbaar.

N.I. Herescu, Bibliographie de la littérature latine, Parijs 1943.

J. v. Ooteghem, Bibliotheca graeca et latina, Brussel 1946, 19673.

H. Fuchs, Rückschau und Ausblick im Arbeitsbereich der Lateinischen Philologie, in:


Museum Helveticum IV (1947), pp. 147-198.

1
K. Büchner - J.B. Hofmann, Lateinische Literatur und Sprache in der Forschung seit
1937, Bern 1951.

J. Cousin, Bibliographie de la langue latine (1880-1948), Parijs 1951.

S. Lambrino, Bibliographie classique 1896-1914, 1 (auteurs et textes), Parijs 1951; 2


(matières et disciplines), Parijs 1966.

M. Platnauer, Fifty Years of Classical Scholarship, Oxford 1954.

H.J. Mette - A Thierfelder, Lustrum. Internationale Forschungsberichte aus dem


Bereich des klassischen Altertums, Göttingen 1956-....

J. v. IJzeren, Lijst van Nederlandse vertalingen van Griekse en Latijnse niet-christelijke


dichters en prozaschrijvers, Zwolle 1958. Suppl.: Hermeneus 30, p. 143; 31, p.
159; XXXII, p. 186 sqq.; 33, p. 201 sqq.; 34, p. 239 sqq.

A. Welkenhuysen, Bibliografie van Nederlandse vertalingen van Griekse en Latijnse


schrijvers (1966-1967), in: Hermeneus 39, pp. 14-16.

J. Beylsmit - P. Claes, id. (1967-1970), in: Hermeneus 42, pp. 377-384; id. (1971-
1973), in: Hermeneus 46, pp. 42-47; id. (1974-1976), in: Hermeneus 50, pp.
119-125; id. (1977-1979), in: Hermeneus 53, pp. 46-52.

P. Claes - R. v.d. Paardt, id. (1980-1981), in: Hermeneus 54, pp. 215-220; id. (1982-
1983), in: Hermeneus 56, pp. 323-330; id. (1984-1986), in: Hermeneus 59, pp.
38-45; id. (1987-1989), in: Hermeneus 62, pp. 315-324; P. de Rynck-R. v.d.
Paardt, id. (1990-juli 1992), in: Hermeneus 64, pp. 325-338; P. de Rynck, id.
(aug. 1992 - okt. 1994), in: Hermeneus 67, pp. 35-46.

C.J. Ruijgh - P.G. v.d. Nat - L.F. Janssen, Lampadion. Orgaan van de
wetenschappelijke sectie van het Nederlands Klassiek Verbond, Zwolle 1960-
1968.

J.A Nairn - B.H. Blackwell, Classical Handlist, Oxford 1960.

E. Norden, Römische Literaturgeschichte. Abschnitt I I I : Moderne Literatur. Bearb. v.


H. Fuchs, Leipzig I9606.

R.J. Tarrant, Greek and Latin Poetry in Translation, Urbana, Illinois, 1972.

J.H. Dee, A Survey of Recent Bibliographies o f Classical Literature, in: The Classical
World 73 (1979-1980), pp. 275-290.

H. Quellet, Bibliographia indicum, lexicorum et concordantiarum auctorum latinorum.

2
Répertoire bibliographique des index, lexiques et concordances des auteurs
latins, Hildesheim 1980.

Th. P. Halton - S. O’Leary, Classical Scholarship. An Annotated Bibliography, White


Plains 1986.

P. de Rynck - A Welkenhuysen, De oudheid in het Nederlands: repertorium en


bibliografische gids voor vertalingen van Griekse en Latijnse auteurs en
geschriften, Baarn 1992.

F. Maier e.a., edd., Bibliographie für den Lateinunterricht (Clavis didactica Latina),
Bamberg 1994.

ENCYCLOPAEDIAE

C. Daremberg - E. Saglio, Dictionnaire des antiquités grecques et romaines, 9 voll.,


Paris 1878-1918 (Graz 1962).

W.H. Roscher, Ausführliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie, 6


voll., Leipzig 1884-1937 (Hildesheim 1963).

A Pauly - G. Wissowa e.a., Real-Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft,


Stuttgart 1873-..., I-XXIV : A - Quosenus (1963); la - IXa : R - Vulca;
Suppl. I-XV (1978).

J. Murphy, Index: To the Supplement and Supplement Volumes of Paüty-


Wissowa ’s Realencyclopädie, Chicago 1976.

K. Ziegler - W. Sontheimer, Der kleine Pauly, 5 voll., Stuttgart-München


1964-1975 (München 1979).

J.E. Sandys, A Companion to Latin Studies, Cambridge 1910, 19213 (1968).

F. Lübker, Reallexikon des klassischen Altertums, Leipzig 19148.

A. Gercke - E. Norden e.a., Einleitung in die Alterumswissenschaft, 3 voll., Leipzig


1921-19543'5.

H. Lamer - E. Bux - W. Schöne, Wörterbuch der Antike, Stuttgart 1933, 19636.

J. Marouzeau, Lexique de la terminologie linguistique, Paris 1933, 19513.

M. Cary - J.D. Denniston e.a., The Oxford Classical Dictionary, Oxford 1949, 19702
(edd. N. Hammond - H. Scullard).

3
J.B. Hofmann - H. Rubenbauer, Wörterbuch der grammatischen und metrischen
Terminologie, Heidelberg 1950.

T. Klauser e.a., Reallexicon für Antike und Christentum, Stuttgart 1950-... (Bd. 13,
Gütergemeinschaft - Heilgötter, 1986).

P. Grimai, Dictionnaire de la mythologie grecque et romaine, Paris 1951, 19694 {The


Dictionary o f Classical Mythology, Oxford 1985).

P. Lavedan, Dictionnaire illustré de la mythologie et des antiquités grecques et


romaines, Paris 19523.

L. Laurand - A- Lauras, Manuel des études grecques et latines. Fase. IV. Géographie,
histoire, institutions romaines, Paris 1955; Fase. V. Littérature latine, Paris
1955.

H. Hunger, Lexicon der griechischen und römischen Mythologie, Wenen 19595, 1969 6
(1980).

O. Hiltbrunner, Kleines Lexicon der Antike, Bern 19613.

H. Morier, Dictionnaire de rhétorique et de poétique, Paris 1961.

C. Andresen e.a., Artemis-Lexikon der alten Welt, Zürich 1965 (= DTV-Lexicon der
Antike, 13 voll., München 1970-1977.

G. Bartelink e.a., Woordenboek der oudheid, 3 voll., Bussum 1976-1986.

D. Bryant, Ancient Greek and Roman Rhetoricians. A Biographical Dictionary,


Columbia 1968.

P. Kroh, Lexicon der antiken Autoren, Stuttgart 1972.

N. Hammond - H. Scullard, The Oxford Classical Dictionary, ed. 2. recogn., Oxford


1979.

M. Grant, Greek and Latin Authors, 880 BC - AD 1000. A Biographical Dictionary,


New York 1980.

W. Buchwald e.a., Tusculum-Lexikon griechischer und lateinischer Autoren des


Altertums und des Mittelalters, ed. 3. recogn., Darmstadt 1982.

L. La Rue, Clavis scriptorum graecorum et latinorum, 4 voll., Trois-Rivières 1985.

M. C. Howatson, Reclams Lexikon der Antike, Stuttgart 1996.

4
LEXICA

A. Forcellini (- J. Facciolati), Totius latinitatis lexicon, 4 voll., Padua 1771; ed. 2


recogn., 4 voll., Padua 1805; ed. 3. recogn. J. Furlanetto, 4 voll., Padua
1827-1831; ed. 3. corr. & auct. (= ed. 1. in Germania), 4 voll., Schneeberg
1831-1835; post. ed. 3. cur. V. De-Vit, 10 voll., Prato 1861-1887; ed. 4., edd.
F. Corradini - J. Perin, 6 voll., Padua 1864-1926 (1940).

W. Freund, Lateinisches Wörterbuch, Leipzig 1834-1845.

K.E. Georges, Ausführliches Deutsch-Lateinisches Handwörterbuch, 2 voll., Leipzig


18827.

K.E. Georges, Lexicon der lateinischen Wortformen, Leipzig 1890 (Hildesheim 1967).

Thesaurus linguae latinae, I (a-Amyzon, 1900-1905); II (an - Byzeres, 1901-1906); III


(c - comus, 1907-1912); IV (con-cyulus, 1906-1909); V, 1 (d-dze, 1910-1934);
V, 2 (e-ezoani, 1931-1953); VI, 1 (f-gemo, 1913-1927); VI, 2 (gemo-gytus,
1929-1934); VI,3 (h-hystrix, 1936-1947); VII,1 (i-intervulses, 1934-1965);
VII,2 (intestabilis-lyxipyretos, 1956-1979); VIII (m-myzon, 1936-1966); IX,2
(o-ozynosus, 1969-1981); X,1 (p-porrum; fase. 1-9 (ca. periratus) 1982-
1995); X,2 (porta-pyxis; fase. 1-9 (ca. probo) 1980-1996).

Supplementum: Onomasticon (nomina propria Latina), voll. 1-3 (A-Dzoni),


1909-1923.

Index librorum scriptorum inscriptionum ex quibus exempla afferuntur, 1904;


ed. ait. 1990.

Praemonenda de rationibus et usu operis, 1990.

J.Ph. Krebs - J.H. Schmalz, Antibarbarus der lateinischen Sprache, Basel 1905-1907
(Darmstadt 1984).

KLE. Georges - H.Georges, Ausführliches Lateinisch-Deutsches Handwörterbuch, 2


voll., Hannover 1913-19188 (Darmstadt 1985).

L. Quicherat, Thesaurus poeticus linguae latinae ou dictionnaire prosodique et


poétique de la langue latine, Parijs 1922 (Hildesheim 1967).

F. Muller, Altitalisches Wörterbuch, Göttingen 1926.

J. v. Wageningen - F. Muller, Latijnsch woordenboek, Groningen 19294 (1965).

E. Benoist - H. Goelzer, Nouveau dictionnaire Latin-Frangais, Parijs 1934.

5
A. Walde - J.B. Hofmann, Lateinisches etymologisches Wörterbuch, Heidelberg 19664.

J.F.L. Montijn - H. Vroom, Nederlands-Latijns woordenboek, Zwolle 19393.

A. Ernout - A Meillet, Dictionnaire étymologique de la langue latine; histoire des


mots, 2 voll., Parijs 1959-19603; ed. 4. recogn. J. André 1980.

J.F. Aerts - K. v. Genechten, Nederlands-Latijns lexicon, Turnhout 19614.

F. Muller - E.H. Renkema, Beknopt Latijns-Nederlands Woordenboek, ed. 11. A.


Leeman, Groningen 1967; ed. 12. A Leeman, Groningen 1970; ed. 13. A.
Leeman, Groningen 1995.

P.G. Glare, ed., Oxford Latin Dictionary, Oxford 1982(1985).

J. Morwood, ed., The Pocket Oxford Latin Dictionary, Oxford 1995.

ARS GRAMMATICA

bibl. J. Cousin, Bibliographie de la langue latine, Parijs 1951.

F. Cupaiuolo, Bibliografia della lingua latina (1949-1991), Napels 1993.

generalia

R. Kühner - C. Stegmann, Ausführliche Grammatik der lateinischen Sprache. I.


Elementar-, Formen und Wortlehre, ed. F. Holzweissig, Hannover 19122
(Darmstadt 1989); II. Satzlehre, 2 voll., ed. A Thierfelder, Hannover 19553,
19765 (Darmstadt 1988).
G. Schwarz - R. Wertis, Index locorum zu Kühner-Stegmann, "Satzlehre",
Darmstadt 1980.

J. Marouzeau, Le latin. Dix causeries, Parijs 1923.


transí.: Chr. Mohrmann, Inleiding tot het Latijn, Amsterdam 1948.

J. Woltjer, Latijnsche grammatica, Groningen 19246.

F. Stolz - J. Schmalz - M. Leumann - J.B. Hofmann - A. Szantyr, Lateinische


Grammatik. Vol. 1, München 19285 (1969); vol. 2, München 1965 (c. corr.
1972); vol. 3, edd. S. Radt - AG. Westerbrink, Stellenregister und Verzeichnis
der nichtlateinischer Wörter, München 1979.

C.D. Buck, Comparative Grammar o f Greek and Latin, Chicago 1933 (1962).

6
A. Meillet - J. Vendryes, Traité de grammaire comparée des langues classiques, Parijs
I9603.

P.H. Matthews, Inflectional Morphology. A Theoretical Study Based on Aspects of


Latin Verb Conjugation, Cambridge 1972.

historica

bibl. O. Hiltbrunner, Bibliographie zur lateinischen Wortforschung, Band 1: A-


Acutus, Bern-München 1981; Band 2: Adeo-Atrocitas, Bern-München 1984.

W. Studemund, Studien auf dem Gebiete des archaischen Lateins, 2 voll., Berlijn
1873-1891 (Hildesheim 1972).
U. Reinhard, Register, Hildesheim 1972.

W.M. Lindsay, The Latin Language, Oxford 1894 (New York 1963).

W.M. Lindsay, A Short Historical Latin Grammar, Oxford 19152 (1937).

E. Bourciez, Eléments de linguistique romane, Parijs 19232 (1946).

E. Kieckers, Historische lateinische Grammatik, 2 voll., München 1931 (1960).

G. Devoto, Storia della lingua di Roma, Bologna 1940.


transi.: I. Opelt, Geschichte der Sprache Roms, Heidelberg 1968.

E.H. Sturtevant, The Pronunciation of Greek and Latin, Philadelphia 19402.

F. Altheim, Geschichte der lateinischen Sprache von den Anfängen bis zum Beginn der
Literatur, Frankfurt a.M. 1951.

H.H. Janssen, Historische grammatica van het Latijn, vol. 1, de klanken, Den Haag
1952; vol. 2, de vormen, Den Haag 1957.

A. Meillet, Esquisse d ’une histoire de la langue latine, Parijs 19526, 1966 (cum bibl.).

A Ernout, Morphologie historique du latin, Parijs 19533.

L.R. Palmer, The Latin Language, Londen 1954 (1974).

J. Marouzeau, La prononciation du latin, Parijs 19554.

M. Niedermann, Précis de phonétique historique du latin, Parijs 19594.

7
C. Tagliavini, Le origini delle lingue neolatine, Bologna 1959.

F. Stolz - A. Debrunner, Geschichte der lateinischen Sprache, Berlijn 19654.

W.S. Allen, Vox latina. A Guide to the Pronunciation o f Classical Latin, Cambridge
1968, 19782 (1989).

J. Safarewicz, Historische lateinische Grammatik, Halle (Saale) 1969.

P. Monteil, Eléments de phonétique et de morphologie du latin, Parijs 1973.

M. Hammond, Latin. A Historical and Linguistic Handbook, Cambridge (Mass.) -


Londen 1976.

W. Mâncsak, Le latin classique, langue romane commune, Warschau 1977.

F. Sommer - R. Pfister, Handbuch der lateinischen Laut- und Formenlehre. Vierte,


neubearbeitete Auflage. Band I: Einleitung und Lautlehre, Heidelberg 1977.

T. Jansen, Mechanisms of Language Change in Latin, Stockholm 1979.

J. Kaimio, The Romans and the Greek Language, Helsinki 1979.

F. Cupaiuolo, Problemi di lingua latina: appunti di grammatica storica, Napels 1991.

H. Pinkster, ed., Latin Linguistics and Linguistic Theory: Proceedings o f the first
international colloquium on Latin linguistics, Amsterdam April 1981,
Amsterdam 1983.

G. Calboli, Subordination and Other Topics in Latin: Proceedings of the third


colloquium on Latin linguistics, Bologna, 1-5 April 1985, Amsterdam 1989.

R. Coleman, New Studies in Latin Linguistics: Selected papers from the fourth
international colloquium on Latin linguistics, Cambridge, April 1987,
Amsterdam 1991.

J. Herman, ed., Linguistic Studies on Latin: Selected papers from the 6th international
colloquium on Latin linguistics (Budapest, 23-27 March 1991), Amsterdam
1994.

svntactica et stvlistica

bibl. R. Roenkae, ed., Verba Latina: Latin Aspect, Aktionsart and Tense: a
bibliography for theyears 1846-1990, Turku 1991.

8
K.F. von Nägelsbach - I. Müller, Lateinische Stilistik, Neurenberg 19059 (Darmstadt
1980).

C.E. Bennett, Syntax o f Early Latin, 2 voll., Boston 1910-1914 (Hildesheim 1966).

J. Wackemagel, Vorlesungen über Syntax, 2 voll., Basel 1926-19282.

E. Löfstedt, Syntactica, vol. 1, Ueber einige Grundfragen der lateinischen


Nominalsyntax, Lund 19422 (1956); vol. 2, syntaktisch-stilistische
Geschichtspunkte und Probleme, Lund 1933 (1956).

A Ernout - F. Thomas, Syntaxe latine, Parijs 19532 (1964).

J. Marouzeau, Traité de stylistique latine, Parijs 1935 (1970).

O. Schönberger, Lateinische Phraseologie, Heidelberg 19582.

H. Menge - O. Schönberger, Lateinische Synonymik, Heidelberg 19595, 1977 6.

E. C. Woodcock, A New Latin Syntax, Londen 1959.

H. Menge, Repetitorium der lateinischen Syntax und Stilistik, München I96013.

O. Schönberger, Uebungsbuch des lateinischen Stils, Heidelberg I9602.

K. Strunk, ed., Probleme der lateinischen Grammatik, Darmstadt 1973.

W.A. Scherer, Handbuch der lateinischen Syntax, Heidelberg 1975.

W. Ax, Probleme des Sprachstils als Gegenstand der lateinischen Philologie,


Hildesheim 1976.

F. Charpin, L ’idée de la phrase grammaticale et son expression en latin, Parijs 1977.

J. André, Les mots à redoublement en latin, Parijs 1978.

G. Serbat, ed., Le sens du parfait en latin. (Colloque de Morigny, 2 déc. 1978), Parijs
1978.

A. Bolkestein, Problems in thè Description o f Modal Verbs. An Investigation o f Latin,


Assen 1980.

M.E. Hoffman, Negatio Contrarii: A Study o f Latin Litotes, Assen 1987.

H. Pinkster, Latijnse syntaxis en semantiek, Amsterdam 1987; ed. recogn. Lateinische


Syntax und Semantik, Tübingen 1988; ed. recogn. Latin Syntax and
Semantics, Londen 1990; Sintassica e semantica latina, Turijn 1991; Sintaxis
y semantica del latin, Madrid 1995.

R. Risselada, Imperatives and other Directive Expressions in Latin: a study in the


pragmatics of a dead language, Amsterdam 1993.

M. Kroon, Discourse Particles in Latin: a study o f nam, enim, autem, vero and at,
Amsterdam 1994.

P. Cuzzolin, Sull’origine della costruzione "dicere quod": aspetti sintattici e semantici,


Florence 1994.

G. Serbat, ed., Grammaire fondamentale du latin: le signifié du verbe, Leuven 1994.

C. Touratier, Syntaxe latine, Louvain-la-Neuve 1994.

lingua vulgaris

H. Schuchart, Vokalismus des Vulgärlateins, 3 voll., Leipzig 1866-1868 (Darmstadt


1965).

C.H. Grandgent, An Introduction to Vulgär Latin, Boston 1907 (New York 1962).

D. Norberg, Syntaktische Forschungen auf dem Gebiete des Spätlateins und des frühen
Mittellateins, Uppsala 1943.

D. Norberg, Beiträge zur spätlateinischen Syntax, Uppsala 1944.

K. Vossler - H. Schmeck, Einführung ins Vulgärlatein, München 1954.

J.B. Hofmann, Lateinische Umgangssprache, ed. 2. recogn., Heidelberg 1936 (1978).

E. Löfstedt, Late Latin, Oslo 1959.

R.A Haadsma - J. Nuchelmans, Précis de latin vulgaire, Groningen 1963.

U. Väänänen, Introduction au latin vulgaire, ed. 3. recogn., Parijs 1981.

J. Herman, ed., Actes du 1er colloque international sur le latin vulgaire et tardif (Pecs,
2-5 sept. 1985), Tübingen 1987.

G. Calboli, ed., Actes du Ile colloque international sur le latin vulgaire et tardif
(Bologna, 29 août-2 sept 1988), Tübingen 1990.

10
4

M. Iliescu - W. Marxgut, edd., Actes du Ille colloque international sur le latin vulgaire
et tardif (Innsbruck, 2-5 sept. 1991), Tübingen 1992.

L. Callebat, ed., Actes du IVe colloque international sur le latin vulgaire et tardif
(Caen, 2-5 sept. 1994), Hildesheim 1995.

linguae italicae

Th. Mommsen, Die unteritalische Dialekte, Leipzig 1850.

P. Huschke, Die oskischen und sabellischen Sprachdenkmäler. Sprachliche und


sachliche Erklärung, Grammatik und Glossarium, Elberfeld 1856 (Wiesbaden
1979).

K. von Planta, Grammatik der oskisch-umbrischen Dialekte, 2 voll., Strassburg 1892-


1897.

R. Conway, The Italic Dialects, 2 voll., Cambridge, Mass., 1897 (Hildesheim 1967).

C.D. Buck, A Grammar o f Oscan and Umbrian, ed. 2. recogn., Boston 1928.

R. Conway - J. Whatmough - S. Johnson, The Prae-Italic Dialects o f Italy, 3 voll.,


Londen 1933 (Hildesheim 1967).

H.H. Janssen, Oscan and Umbrian Inscriptions, Leiden 1949.

E. Vetter, Handbuch der italischen Dialekte, vol. 1, Heidelberg 1953.

E. Pulgram, The Tongues o f Italy, Cambridge, Mass., 1958.

J.W. Poultney, The Bronze Tables of Iguvium, Baltimore 1959.

A. Ernout, Le dialecte ombrien (Tables Eugubines et inscriptions), Parijs 1961.

V. Pisani, Le lingue dell’Italia antica oltre il Latino, 4 voll., Turijn 1953-19642.

ARS METRICA

bibl. Ph.W. Harsh, ’Early Latin Metre and Prosody 1904-1955’, in: Lustrum 3
(1958), pp. 215-250.

R.J. Getty, ’Classical Latin Metre and Prosody 1935-1962’, in: Lustrum 8
(1963), pp. 104-160.

11
L. Ceccarelli, ’Prosodia e metrica latina arcaica 1956-1990’, in: Lustrum 33
(1991), pp. 227-400.

S. Winbolt, Latin Hexametric Verse, Londen 1903 (New York 1978).

T. Zielinski, Das Clausulgesetz in Cicero’s Reden, Berlijn 1904.

T. Zielinski, Der konstruktive Rhythmus in Cicero’s Reden, Berlijn 1914.

A W. de Groot, A Handbook o f Antique Prose Rhythm, Groningen 1919.

W. Hardie, Res metrica, Londen 1920 (New York 1978).

A. W. de Groot, Der antike Prosarhythmus, Groningen 1921.

W.M. Lindsay, Early Latin Verse, Oxford 1922 (1968).

AW. de Groot, La prose métrique des anciens, Parijs 1926.

E. Fraenkel, Iktus und Akzent im lateinischen Sprechvers, Berlijn 1928.

H. Hagendahl, La prose métrique d ’A möbe, Göteborg 1937.

M. Lavarenne, Initiation à la métrique et à la prosodie latines, Parijs 1948.

W. Baere, Latin Verse and European Song. A Study in Accent and Rhythm, Londen
1957.

F. Crusius - H. Rubenbauer, Römische Metrik, München I9605.

J. Halporn - M. Ostwald - T. Rosenmeyer, The Metres o f Greek and Latin Poetry,


Londen 1963 (Westport, Connecticut, 1978).

W.J.W. Koster, Traité de métrique grecque, suivi d ’un précis de métrique latine, ed. 4.
recogn., Leiden 1966.

L. Nougaret, Traité de métrique latine classique, ed. 3. recogn., Parijs 1963 (1977).

L.P. Wilkinson, Golden Latin Artistry, Cambridge 1963.

D.S. Raven, Latin Metre. An Introduction, Londen 1965.

H. Drexler, Einführung in die römische Metrik, Darmstadt 1967 (1987).

G.B. Pighi, Studi di ritmica e metrica, Turijn 1970.

12
H. Drexler, Die Iambenkürzung, Hildesheim 1969.

M. Platnauer, Latin Elegiac Verse. A Study o f Metrical Usages of Tibullus, Propertius


and Ovid, Hamden, CT, 1971.

W.S. Allen, Accent and Rhythm. Prosodie Features o f Latin and Greek : A Study in
Theory and Reconstruction, Cambridge 1973.

J. Park Poe, Caesurae in the Hexameter Line o f Latin Elegiac Verse, Wiesbaden 1974.

K. Thräde, Der Hexameter in Rom. Verstheorie und Statistik, München 1978.

H. Aili, The Prose Rhythm o f Sallust and Livy, Stockholm 1979.

O. Schumann, ed., Lateinisches Hexameter-Lexicon. Dichterisches Formelgut von


Ennius bis zum Archipoeta, 6 voll., München 1979-1983.

J. Gérard, La ponctuation trochaïque dans l ’hexamètre latin dEnnius à Juvénal.


Recherches sur les modalités de l’accord entre la phrase et le vers, Parijs 1980.

R. Grotjahn, ed., Hexameter Studies, Bochum 1981.

G. Möhler, Hexameterstudien bei Lukrez, Vergil, Horaz, Ovid, Lukan, Silius Italiens
und der Ilias Latina, Frankfurt a.M. 1988.

J. Soubiran, Essai sur la versification dramatique des Romains: sénaire iambique et


septénaire trochaïque, Parijs 1988.

HISTORIA LITTERARIA

generalia

R. Pichon, Histoire de la littérature latine, ed. 8. recogn., Parijs 1921.

W.S. Teuffel - W. Kroll - F. Skutsch, Geschichte der römischen Literatur, Leipzig,


vol. 1, 19166; vol. 2, 1920 7; vol. 3, 19136 (Aalen 1964-1965).

M. Schanz - C. Hosius - G. Krüger, Geschichte der römischen Literatur, München,


vol. 1 (respubl.) 19274 (1966); vol. 2 (Aug.-Hadr.) 19354 (1967); vol. 3
(Hadr.-Const.) 1922 3 (1969); vol. 4, 1-2 (Const.-Justin.) 19142-1920 (1970-
1971).

P.J. Enk, Handboek der Latijnsche letterkunde, 2 voll., (usque ad Plautum), Zutphen
1928-1937.

13
J. Bayet, Littérature latine, Parijs 1934; ed. 3. recogn. L.Nougaret, 1969.

E. Bignone, Storia della letteratura latina, 3 voll., (usque ad Ciceronem), Florence


19452-1950.

H. Bardon, La littérature latine inconnue, 2 voll., Parijs 1952-1956.

J. Wight Duff, A Literary History o f Rome from the Origins to the Close o f the Golden
Age, Londen 19533 (1962, ed. AM. Duff).

H.J. Rose, A Handbook o f Latin Literature, Londen 19543 (1966, cum bibl.).

P.J. Enk, Geschiedenis van de Latijnse letterkunde, ed. 4. recogn., Groningen 1956.

H.H. Janssen, Latijnsche letterkunde, Haarlem 1956 (s.l. (Utrecht) 1979).

E. Norden - H. Fuchs, Die römische Literatur, ed. 6. recogn., Leipzig 1961.

K. Büchner, Römische Literaturgeschichte, ed. 3. recogn., Stuttgart 1962 (1980).

J. Wight Duff - AM. Duff, A Literary History of Rome in the Silver Age, ed. 3.,
Londen 1964 (1979).

L. Bieler, Geschichte der römischen Literatur, 2 voll., ed. 4. recogn., Berlijn 1980.

R. Senoner, ed., Die römische Literatur. Ein Ueberblick über Autoren, Werke und
Epochen von den Anfängen bis zum Ende der Antike, München 1981.

E. Kenney - W. Clausen, edd., The Cambridge History o f Classical Literature, vol. 2,


Latin Literature, Cambridge 1982 (5 voll., 1983).

T. Frank, Life and Literature in the Roman Republic, Berkeley, California, 19573.

J.P. Cèbe, La caricature et la parodie dans le monde romain antique des origines à
Juvénal, Parijs 1966.

R. Rieks, Homo, humanus, humanitas. Zur Humanität in der lateinischen Literatur


des ersten nachchristlichen Jahrhunderts, München 1967.

M. Fuhrmann, ed., Römische Literatur, Frankfurt a.M. 1974.

G. Williams, Change and Decline. Roman Literature in the Early Empire, Berkeley-
Los Angeles-Londen 1978.

K. Quinn, Texts and Contexts. The Roman Writers and Their Audience, Londen 1979.

14
D. West - T. Woodman, edd., Creative Imitation and, Latin Literature, Cambridge
1979.

R.M. Ogilvie, Roman Literature and Society, Sussex-New Jersey 1980.

R. Martin - J. Gaillard, Les genres littéraires à Rome, 2 voll., Parijs 1981.

J.P. Sullivan, Literature and Politics in the Age of Nero, Ithaca-Londen 1985.

R. Herzog - P.L. Schmidt, edd., Handbuch der lateinischen Literatur der Antike, vol.
5, Restauration und Erneuerung: Die lateinische Literatur von 284 bis 374 n.
Chr., München 1989.

M. von Albrecht, Geschichte der römischen Literatur, 2 voll., ed. 2. recogn., München
1994.

R.R. Nauta, Poetry for Patrons. Literary Communication in the Age o f Domitian, diss.
Leiden 1995.

collectanea

C. Cichorius, Römische Studien, Leipzig 1922 (Darmstadt 1964).

W. Kroll, Studien zum Verständnis der römischen Literatur, Stuttgart 1924


(Darmstadt 1964).

R. Heinze, Vom Geist des Römertums, Stuttgart 1938; ed. 4. recogn. E. Burck,
Darmstadt 1972.

H. Wagenvoort, Studies in Roman Literature, Culture and Religion, Leiden 1976


(New York 1978).

K Büchner, Humanitas romana, Heidelberg 1957.

F. Leo, Ausgewählte kleine Schriften, ed. E. Fraenkel, 2 voll., Rome 1960.

F. Klingner, Römische Geisteswelt. Essays über Schrifttum und geistiges Leben im


alten Rom, München 19614, 19655 (1979).

K. Büchner, Studien zur römischen Literatur, 10 voll., Wiesbaden 1962-1979. 1.


Lukrez und Vorklassik, 1964; 2. Cicero, 1962; 3. Horaz, 1962; 4. Tacitus und
Ausklang, 1964; 5. Vom Bildungswert des Lateinischen, 1965; 6. Resultate
römischen Lebens in römischen Schriftwerken, 1967; 7. Griechisches und
Griechisch-römisches, 1968; 8. Werkanalysen, 1970; 9. Römische Prosa, 1978;

15
10. Römische Dichtung, 1979.

K. Quinn, Latin Explorations. Critical Studies in Roman Literature, Londen 1963.

F. Klingner, Studien zur griechischen und römischen Literatur, Zürich 1964.

T. Dorey, ed., Latin Historians, Londen 1966.

T. Dorey, ed., Latin Biography, Londen 1967.

D. Korzeniewski, ed., Die römische Satire, Darmstadt 1970.

D. Dudley, ed., Neronians and Flavians. Silver Latin I, Londen 1972.

E. Lefevre, ed., Die römische Komodie : Plautus und Terenz, Darmstadt 1973.

T. Wiseman, Cinna the Poet and Other Roman Essays, Leicester 1974.

T. Woodman - D. West, edd., Quality and Pleasure in Latin Poetry, Cambridge 1974.

T. Dorey, ed., Empire and Aftermath. Silver Latin II, Londen 1975.

J.H. Waszink, Opuscula selecta, Leiden 1979.

W. Haase, ed., Aufstieg und Niedergang der römischen Welt, II, 30, 1-3 (Sprache und
Literatur: Literatur der augusteischen Zeit, allgemeines, einzelne Autoren),
Berlijn-New York, 1982-1983; II, 31, 1-4 (id., Fortsetzung), 1980-1981; II,
32, 1-5 (Sprache und Literatur: Literatur der Julisch-Claudischen und der
Flavischen Zeit), 1984-1986; II, 33, 1-6 (Sprache und Literatur: allgemeines
zur Literatur des 2. Jahrhunderts und einzelne Autoren der Trajanischen
und Frühhadranischen Zeit), 1989-1992; II, 34, 1-2 (Sprache und Literatur;
einzelne Autoren seit der hadrianischen Zeit und allgemeines zur Literatur
des 2. und 3. Jahrhunderts), 1993-1994.

W. Anderson, Essays on Roman Satire, Princeton, New Jersey, 1982.

J. den Boeft - A Kessels, edd., Actus. Studies in Honor of H.L.W. Nelson, Utrecht
1982.

H. Drexler, Ausgewählte kleine Schriften, Hildesheim-New York 1982.

AD. Leeman, Form und Sinn : Studien zur römischen Literatur (1954-1984),
Frankfurt a.M.-New York 1985.

W. Wimmel, Collectanea: Augusteertum und späte Republik, Wiesbaden 1987.

16
A.J· Boyle, ed., The Imperial Muse: Ramus essays on Roman literature of the empire.
To Juvenal through Ovid, Berwick 1988.

F.D.R. Goodyear, Papers on Latin Literature, ed. K.M. Coleman e.a., Londen 1992.

R.G.M. Nisbet, Collected Papers on Latin Literature, ed. S.J. Harrison, Oxford 1995.

R. Risselada e.a., On Latin: linguistic and literary studies in honour o f Harm Pinkster,
Amsterdam 1996.

specialia

prosa oratio

K. Nitzsch, Die römische Annalistik, Berlijn 1873 (Hildesheim 1974).

F. Leo, Die griechisch-römische Biographie nach ihrer literarischen Form, Leipzig 1901
(Hildesheim 1965).

G. Misch, Geschichte der Autobiographie. I. Das Altertum, 2 voll., Frankfurt a.M.


1949-19503.

R. Helm, Der antike Roman, Göttingen 1956.

T. Janson, Latin Prose Prefaces. Studies in Literary Conventions, Stockholm 1964.

P.G. Walsh, The Roman Novel, the "Satyricon" of Petronius and the "Metamorphoses"
of Apuleius, Cambridge 1970.

A J. Woodman, Rhetoric in Classical Historiography: Four Studies, Londen 1988.

H. Hofmann, ed., Groningen Colloquia on the Novel, 6 voll., Groningen 1988-1995.

poetica

bibl. Th.J. Sienkewicz, The Classical Epic: An Annotated Bibliography, Pasadena


1991.

W.Y. Sellar, The Roman Poets o f the Augustan Age. Virgil, ed. 3. Oxford 1908 (New
York 1965); Horace and the Elegiac Poets, Oxford 1892 (New York 1965).

W.Y. Sellar, The Roman Poets of the Republic, ed. 3. recogn., Oxford 1889 (New
York 1965).

17
H. Butler, Post-Augustan Poetry, Oxford 1909 (New York 1978).

B. Lier, Ad topica carminum amatoriorum symbolae, Stettin 1914.

M. Crump, The Epyllion from Theocritus to Ovid, Oxford 1931 (New York 1978).

A Day, The Origins o f Latin Love-Elegy, Oxford 1938 (Hildesheim 1972).

L. Richardson, Poetical Theory in Republican Rome, New Haven, Connecticut, 1944


(New York 1978).

J. Cousin, Etudes sur la poésie latine : nature et mission du poète, Parijs 1945 (New
York 1978).

R. Müller, Motivkatalog der römischen Elegie. Eine Untersuchung zur Poetik der
Römer, Zürich 1952.

F.O. Copley, Exclusus Amator. A Study in Latin Love Poetry, Atlanta, GA, 1956
(1981).

G. Luck, The Latin Love Elegy, Londen 1959.

W. Wimmel, Kallimachos in Rom. Die Nachfolge seines apologetischen Dichtens in


der Augusteerzeit, Wiesbaden 1960.

E. Burck, Römische Liebesdichtung, Kiel 1961.

S. Lilja, The Roman Elegists Attitude towards Women, Helsinki 1965 (New York
1978).

C. Mendell, Latin Poetry, the New Poets and the Augustans, New Haven,
Connecticut-Londen, 1965.

C. Mendell, Latin Poetry, the Age o f Rhetoric and Satire, Hamden, Connecticut 1967.

J.H. Brouwers, Horatius en Propertius over epiek en lyriek, diss. Nijmegen 1967.

G. Williams, Tradition and Originality in Roman Poetry, Oxford 1968.

W. Hübner, Dirae im römischen Epos, Hildesheim 1970.

Th. Walter, Vergil und Horaz. Zu einer Antinomie der Erlebensform, Bern 1970.

W. Stroh, Die römische Liebeselegie als werbende Dichtung, Amsterdam 1971.

18
D. Ross, Jr., Background to Augustan Poetry : Gallus, Elegy and Rome, Cambridge-
New York-Melbourne 1975.

K. Büchner, Die römische Lyrik, Stuttgart 1976.

R. Haussier, Studien zum historischen Epos der Antike.


vol.l. Von Homer bis Vergil, Heidelberg 1976.
vol.2. Das historische Epos von Lucan bis Silius und seine Theorie;
geschichtliche Epik nach Vergil, Heidelberg 1978.

J. Hoffmann, Poeta und Puella. Zur Grundkonstellation der römischen Liebeselegie,


diss. Erlangen 1976.

P. Grimal, Le tyrisme ä Rome, Parijs 1978.

E. Burck, ed., Das römische Epos, Darmstadt 1979.

V. Pöschl, Kunst und Wirklichkeitserfahrung in der Dichtung. Abhandlungen und


Aufsätze zur römischen Poesie. Kleine Schriften I, ed. W. Liebermann,
Heidelberg 1979.

R.O.AM. Lyne, The Latin Love Poets from Catullus to Horace, Oxford 1980.

G. Williams, Figures of Thought in Roman Poetry, New Haven, Connecticut-Londen


1980.

R. Thomas, Lands and Peoples in Roman Poetry. The Ethnographical Tradition,


Cambridge 1982.

G. Williams, The Nature o f Roman Poetry, Oxford 1983 (1984).

G. Maurach, Enchiridion Poeticum. Hilfsbuch zur lateinischen Dichtersprache,


Darmstadt 19892.

N. Holzberg, Die römische Liebeselegie: eine Einführung, Darmstadt 1990.

F. Montanari, ed., La poesia latina: forme, autori, problemi, Rome 1991.

M. Fuhrmann, Die Dichtungstheorie der Antike: Aristoteles, Horaz, ’Longin’: eine


Einführung, Darmstadt 1992.

AJ. Boyle, ed., Roman Epic, Londen 1993.

D.F. Kennedy, The Arts o f Love: Five Studies in the Discourse of Roman Love Elegy,
Cambridge 1993.

19
G. Maurach, Lateinische Dichtersprache, Darmstadt 1995.

S. Goldberg, Epic in Republican Rome, Oxford 1995.

scaenica

bibl. W. Donlan, ed., The Classical World Bibliography of Roman Drama and
Poetry and Ancient Fiction. With a new introduction, New York-Londen
1978.

P.W. Harsh, A Handbook of Classical Drama, Berkely, California, 1944, 19652.

W. Beare, The Roman Stage. A Short History o f Latin Drama in the Time o f the
Republic, ed. 3. recogn., Londen 1968.

Ch. Garton, Personal Aspects o f the Roman Theatre, Toronto 1972.

E. Lefövre, ed., Das römische Drama, Darmstadt 1978.

O. Ribbeck, Die römische Tragödie im Zeitalter der Republik, Leipzig 1875


(Hildesheim 1968).

K. Preston, Studies in the Diction o f the Sermo Amatorius in Roman Comedy,


Chicago, Illinois, 1916.

A. Spies, Militat omnis amans, Tübingen 1930.

[Preston 1916 + Spies 1930 = 1 vol., New York 1978]

B. Brotherton, The Vocabulary of Intrigue in Roman Comedy, Menasha, Wisconsin,


1926.

H. Law, Studies in the Songs of Plautine Comedy, Menasha, Wisconsin 1922.

[Brotherton 1926 + Law 1922 = 1 vol., New York 1978]

G.E. Duckworth, The Nature of Roman Comedy, Princeton, New Jersey, 1952
(1971).

D. Konstan, Roman Comedy, Ithaca-Londen 1983 (1986).

G. Aricö, ed., Atti del I. seminario di studi sulla tragedia romana (Palermo 26-27
ottobre 1987), Palermo 1987.

20
satvrica

bibl. W. Anderson, Recent Work in Roman Satire (1937-1955), in: The Classical
Weekly 50 (1956-1957), pp. 33-40; Recent Work in Roman Satire (1955-
1962), in: The Classical World 57 (1963-1964), pp. 193-228; id., Recent Work
in Roman Satire (1962-1968), in: Id. 63 (1969-1970), pp. 181-194; 199; 217-
222; Recent Work in Roman Satire (1968-1978), in: Id. 75 (1981-1982), pp.
' 273-299.

J.W. Duff, Roman Satire, its Outlook on Social Life, Berkeley, California, 1936
(Hamden, Connecticut, 1964).

U. Knoche, Die römische Satire, Göttingen 1957 (1982).

G. Highet, Anatomy o f Satire, Princeton, New Jersey, 1963.

C.A v. Rooy, Studies in Classical Satire and Related Literary Theory, Leiden 1956.

C.H. Witke, Latin Satire. The Structure o f Persuasion, Leiden 1970.

M. Coffey, Roman Satire, Londen-New York 1976.

W.S. Anderson, Essays on Roman Satire, Princeton, New Jersey, 1982.

J. Adamietz, Die Römische Satire, Darmstadt 1986.

N. Rudd, Themes in Roman Satire, Norman 1986.

S.H. Braund, Satire and Society in Ancient Rome, Exeter 1989.

rhetorica, paedagogica, critica litteraria

bibl. S. F. Bonner, Roman Oratory, in: Platnauer 1954 (vide s.v.: bibliographica).

V. Pöschl - H. Gärtner - W. Heyke, Bibliographie zur antiken Bildersprache,


Heidelberg 1964.

W. Donlan, ed., The Classical World Bibliography o f Philosophy, Religion and


Rhetoric. With a New Introduction, New York, 1978.

A Berger - V. Cucheval, Histoire de l ’éloquence latine depuis l’origine de Rome


jusqu’à Cicéron, Parijs 1872.

R. Volkmann, Die Rhetorik der Griechen und Römer in systematischer Uebersicht

21
dargestellt, ed. 2., Leipzig 1885 (Hildesheim 1987).

V. Cucheval, Histoire de l’éloquence latine depuis la mort de Cicéron jusqu’à Hadrien,


Parijs 1893.

G. Saintsbury, A History of Criticism and Literary Taste, 3 voll., Edinburgh 1922-


1929.

E. Norden, Die antike Kunstprosa vom VI Jahrhundert bis in die Zeit der Renaissance,
2 voll., Leipzig 19234 (Darmstadt 1983).

A. Gwynn, Roman Education from Cicero to Quintilian, Oxford 1926 (1964).

J.F. D’Alton, Roman Literary Criticism, Londen 1931 (1963).

A Warren - R. Wellek, Theory o f Literature, Londen 1949, 19633 (1980).

J.W.H. Atkins, Literary Criticism in Antiquity, 2 voll., Londen 19522 (Gloucester,


Massachusetts, 1961).

M.L. Clarke, Rhetoric at Rome, Londen 1953 (1963); ed. recogn. D.H. Berry, 1996.

D.L. Clark, Rhetoric in Greco-Roman Education, New York 1957.

H. Lausberg, Handbuch der literarischen Rhetorik, 2 voll., München 1960.

H. Lausberg, Elemente der literarischen Rhetorik, München 1963(1982).

AD. Leeman, Orationis Ratio. The Stylistic Theories and Practice o f the Roman
Orators, Historians and Philosophers, Amsterdam 1963 (1986).

H.I. Marrou, Histoire de l ’éducation dans l’antiquité, Parijs 19656.

M. Glück, Priscians Partitiones und ihre Stellung in der spätantike Schule, Hildesheim
1967.

M.L. Clarke, Higher Education in the Ancient World, Londen 1971.

G. Kennedy, The Art of Rhetoric in the Roman World 300 BC - AD 300, Princeton,
New Jersey, 1972.

M.L. Bäumer, ed., Toposforschung, Darmstadt 1973.

M. Fuhrmann, Einführung in die antike Dichtungstheorie, Darmstadt 1973.

22
W. Eisenhut, Einführung in die antike Rhetorik und ihre Geschichte, Darmstadt 1974,
19823.

J. Martin, Antike Rhetorik Technik und Methode, München 1974.

S.F. Bonner, Education in Ancient Rome, from the Elder Cato to the Younger Pliny,
Londen 1977.

E. Eyben, De jonge Romeinen volgens de literaire bronnen der periode ca 200 v.C. tot
ca. 500 n.C., Brussel 1977.

G. Kennedy, Classical Rhetoric and its Christian and Secular Tradition from Ancient
to Modem Times, Londen 1980.

L. Holtz, Donat et la tradition de l’enseignement grammatical : étude sur l’Ars Donati


et sa diffusion (TVe - Die siècle) et édition critique, Parijs 1981.

D. Russell, Criticism in Antiquity, Berkeley-Los Angeles, California, 1981.

M. Erren, Einführung in die römische Kunstprosa, Darmstadt 1983.

M. Fuhrmann, Die antike Rhetorik, München-Zürich 1984, 19872.

AD. Leeman - AC. Braet, Klassieke retorica, Groningen 1987.

G A Kennedy, The Cambridge History of Literary Criticism, vol. 1 Classical Criticism,


Cambridge 1989 (1993).

G.A Kennedy, A New History of Classical Rhetoric, Princeton 1994.

G. Ueding - B. Steinbrink, Grundriss der Rhetorik Geschichte, Technik, Methode, ed.


3. recogn., Stuttgart-Weimar 1994.

G. Ueding, Klassische Rhetorik, München 1995.

IUS ROMANUM

bibl. L. Caes, Collectio bibliographica operum ad ius Romanum pertinentium. Ser.


Ia, vol. 25, Brussel 1978.

J.E. Spruit, Bibliografie Romeins recht. Wegwijzer tot de bronnen,


hulpmiddelen en literatuur, Zutphen 1988.

M. Sargenti e.a., Operum ad ius romanum pertinentium quae ab anno

23
MCMXL usque ad annum MCMLXX édita sunt index modo et ratione
ordinatus, 3 voll., Milaan 1978-1982.

M. Sargenti e.a., Operum ad ius romanum pertinentium quae ab anno


MCMLXXI usque ad annum MCMLXXX edita sunt index modo et ratione
ordinatus, 3 voll., Milaan 1988-1991.

fontes

F.P. Bremer, Iurisprudentiae antehadrianae quae supersunt, 3 voll., Teubner 1896-


1901 (1985).

P.E. Huschke - E. Seckel - B. Kübler, Iurisprudentiae anteiustinianae quae supersunt,


3 voll., Teubner 1908-1927 (2 voll., 1988).

Corpus iuris civilis, vol. 1, ed. P. Krüger, Institutiones·, edd. Th. Mommsen - P.
Krüger, Digesta, Berlijn 190811 (1988); vol. 2, ed. P. Krüger, Codex
Justinianus, Berlijn 1954 (1989); vol. 3, edd. R. Schöll - G. Kroll, Novellae,
19285 (1988).
Digesta, edd. Th. Mommsen - P. Krüger, transi. A Watson, 4 voll.,
Philadelphia 1985.
Justinianus, ed. P. Krüger, transi., P. Birks - G. McLeod, Ithaca, N.Y., 1987.

P.F. Girard - F. Senn, Textes de droit romain, publiés et annotés, Parijs 19376.

Fontes iuris Romani antejustiniani, Florence 1941-1943.


vol. 1, ed. S. Riccobono, Leges; vol. 2, edd. J. Baviera - J. Furiani, Auctores·,
vol. 3, ed. V. Arangio Ruiz, Negotia.

AC. Oltmans, De Instituten van Justinianus, transi., Haarlem 1946.

J. Reinach, Gaius, Institutes, Budé 1950; ed. 4. recogn. M. Ducos, 1991.

M. David - H. Nelson, edd., Gai Institutionum commentarii TV, 1. 1-2, c. comm., 6


voll., Leiden 1954-1968.

AC. Oltmans, De Instituten van Gaius, transi., Haarlem 1958.

AC. Johnson - P.R. Coleman-Norton - F.R. Bourne, Ancient Roman Statutes. A


Translation with Introduction, Commentary, Glossary and Index, Austin,
Texas, 1961.

M. David, Gai Institutiones, ed. minor, Leiden 19642.

J. Thomas, The Institutes o f Justinian. Text, Translation and Commentary, Amsterdam

24
1975.

J. Simon, ed., Fontes minores, 3 voll., Frankfurt 1976-1980.

L. Huchthausen, Römisches Recht. Zwölftafelgesetz. Gaius. Aus den Digesten, transl.


& comm., Berlijn 1976.

D. Liebs, Lateinische Rechtsregeln und Rechtssprichwörter. Unter Mitarbeit von H.


Lehmann end G. Strobel, transl. & comm., München 19832.

J. Spruit - K. Bongenaar, De Instituten van Gaius, transl., ed. 2. recogn., Zutphen


1994.

W.M. Gordon - D.F. Robinson, Gaius. The Institutes, c. transl., Londen 1988.

H. Nelson - U. Manthe, Gai Institutiones III, 1-97: Intestaterbfolge und sonstige Arten
von Gesamtnachfolge, c. comm., Berlijn 1992.

D. Flach, Die Gesetze der frühen römischen Republik. Text und Kommentar,
Darmstadt 1994.

Corpus iuris civilis: tekst en vertaling, edd. J.E. Spruit - R. Feenstra - K. Bongenaar,
vol. 1, Instituten, Zutphen-’s Gravenhage 1993; vol. 2, Digesten 1-10,
Zutphen-’s Gravenhage 1994.

Corpus iuris civilis: Texte und Uebersetzung, auf der Grundlage der von Th. Mommsen
und P. Krüger besorgten Textausgaben, ed. O. Behrends e.a., vol. 1,
Institutionen, Heidelberg 1990; vol. 2, Digesten 1-10, Heidelberg 1995.

studia docta

A Berger, Encyclopedic Dictionary o f Roman Law, Philadelphia 1953.

L. Wenger, Die Quellen des römischen Rechts, Wenen 1953.

A. Berger, Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953.

B.D.H. Hermesdorf, Schets der uitwendige geschiedenis van het Romeins recht,
Nijmegen 1961.

F. Schulz, Geschichte der römischen Rechtswissenschaft, Weimar 1961.

AM. Honoré, Gaius, Oxford 1962.

25
W. Kunkel, Römische Rechtsgeschichte. Eine Einführung, Keulen-Graz 19644; transi.
J.M. Kelly, An Introduction to Roman Legal and Constitutional History. 2nd
Edition, based on the 6th German edition, Oxford 1973.

M. Kaser, Römische Rechtsgeschichte, Göttingen 19652.

B. Nicholas, An Introduction to Roman Law, Oxford 1975.

R.G. Böhm, Gaiusstudien, 7 voll., Freiburg 1968-1977.

G. Dolezalek, Verzeichnis der Handschriften zum römischen Recht bis 1600.


Materialsammlung System und Programm für elektronische Datenverarbeitung.
Materialaufbereitung, 4 voll., Frankfurt 1972.

A Watson, Law Making in the Later Roman Republic, Oxford 1974.

A Watson, Rome of the X II Tables. Persons and Property, Princeton 1975.

H. Temporini, ed., Aufstieg und Niedergang der römischen Welt, II. Principat 13
(1980): Recht (Normen, Verbreitung, Materien)·, II. Principat 14 (1982): Recht
(Materien, Fortsetzung)·, II. Principat 15 (1976): Recht (Methoden, Schulen,
einzelne Juristen).

A Schiller, Roman Law. Mechanisms of Development, Den Haag-Parijs-New York


1978.

H. Wagner, Studien zur allgemeinen Rechtslehre des Gaius. lus gentium und ius
naturale in ihrem Verhältnis zum ius civile, Zutphen 1978.

J. Gaudemet, Etudes de droit romain. I. Sources et théories générales du droit. II.


Institutions et doctrines politiques. III. Vie familiale et sociale, edd. L.
Labruna - 1. Buti - F. Salerno, Napels 1971.

J. Ankum - A Hartkamp, Romeinsrechtelijk handwoordenboek, Zwolle 1973.

A Magdelain, La loi à Rome. Histoire d ’un concept, Parijs 1979.

F. Casavole, Giuristi adrianei, con note di prosopografia e bibliografia sui giuristi del
II. sec. d.C. di G. Cristofaro, Napels 1980.

A Söllner, Einßhrung in die römische Rechtsgeschichte, ed. 2. recogn., München


1980.

R. Hausmaninger - W. Selb, Römisches Privatrecht, Wenen 1980.

26
H. Nelson - M. David, Ueberlief'erung Aufbau und Stil von Gai Institutiones, Leiden
1981.

G. Diósdi, Contract in Roman Law: From the Twelve Tables to the Glossators,
Budapest 1981.

T. Honoré, Ulpian, Oxford 1982.

p. Joers - W. Kunkel - L. Wenger, Römisches Recht, ed. quarta, edd. H. Honsell -


Th. Mayer-Maly - W. Selb, Berlijn-Heidelberg 1987.

C. de Köninck, Glossarium van Latijnse en Romeinse rechtstermen, Apeldoorn 1993.

J. Filip-Fröschl - P. Mader, Latein in der Rechtssprache: ein Studienbuch und


Nachschlagewerk, ed. 2. recogn., Wenen 1993.

A Lewis - D. Ibbetson, edd., The Roman Law Tradition, Cambridge 1994.

PALAEOGRAPHIA ARS CRITICA

Th. Birt, Das antike Buchwesen in seinem Verhältnis zur Literatur, Berlijn 1882
(Aalen 1959).

W.M. Lindsay, An Introduction to Latin Textual Emendation Based on the Text o f


Plautus, Londen 1896.

F. Steffens, Proben aus Handschriften lateinischer Schriftsteller (24 tab.), ed. 2.


recogn., Trier 1909.

S. de Vries, Album palaeographicum, tab. LTVselectae cod. gr. et lat., Leiden 1909.

L. Havet, Manuel de critique verbale appliquée aux textes latins, Parijs 1911 (1967).

E.M. Thompson, A Handbook of Greek and Latin Palaeography, Oxford 1903 (1975).

E.M. Thompson, An Introduction to Greek and Latin Palaeography, Oxford 1912


(1964).

W.M. Lindsay, Notae Latinae. An Account o f Abbreviations in Latin MSS of the Early
Minuscule Period (c. 700-850), Cambridge 1915 (Hildesheim 1972).

W.M. Lindsay, Palaeographia Latina, 6 voll., Londen 1912-1929 (1 vol., Hildesheim


1974).

27
F. Steffens, Lateinische Palaeographie (125 tab.), ed. 2. recogn., Berlijn 1929 (1964).

F. Ehrle - P. Liebaert, Specimina codicum latinorum vaticanorum (50 tab.), Berlijn


1932*

E.A Lowe, Codices Latini Antiquiores. A Palaeographical Guide to Latin Manuscripts


Prior to the Ninth Century, 12 voll., Oxford 1934-1966; vol. 2, ed. 2. recogn.,
Oxford 1972.

F. della Corte, La filologia latina dalle origine a Vairone, Florence 1937, 19812.

J. Mallon - C. Perrat - R. Marichal, L ’écriture latine de la capitale à la minuscule,


Parijs 1939.

V. Buescu, Problèmes de critique et d ’histoire textuelle, Bukarest-Parijs 1942


(Hildesheim 1973).

G. Batelli, Lezioni di paleografia, ed. 3 recogn., Città del Vaticano 1949.

F.G. Kenyon, Books and Readers in Ancient Greece and Rome, ed. 2. recogn., Oxford
1951.

J, Mallon, Paléographie romaine, Madrid 1952.

G. Pasquali, Storia della tradizione e critica del testo, ed. 2. recogn., Florence 1952.

A Capelli, Dizionario di abbreviature latine ed italiane, Leipzig 19545 (Milaan 1973);


A Pelzer, Abréviations latines médiévales. Supplément au Dizionario di
abbreviature latine ed italiane de A. Capelli, ed. 2., Leuven 1966.

H. Dahlmann - R, Merkelbach, Studien zur Textgeschichte und Textkritik, Opladen


1959.

P. Maas, Textkritik, Leipzig I9604.

H. Hunger - O. Stegmüller e.a., Geschichte der Textüberlieferung der antiken und


mittelalterlichen Literatur Vol. 1, Ueberlieferungsgeschichte der antiken
Literatur, Zürich 1961.

B.A v. Groningen, Traité d ’histoire et de critique des textes, Groningen 1963.

W. Schubart, Das Buch bei den Griechen und Römern, Heidelberg 19623.

R. Merkelbach - H. v. Thiel, Lateinisches Leseheft zur Einführung in die Paläographie


und Textkritik, Göttingen 1969.

28
J. Willis, Latin Textual Criticism, Urbana, Illinois, 1972.

E. Wingo, Latin Punctuation in the Classical Age, Den Haag-Parijs 1972.

E. Kenney, The Classical Text. Aspects o f Editing in the Age of the Printed Book,
Berkeley-Los Angeles-Londen 1974.

A. Dain, Les manuscrits, ed. 3. recogn., Parijs 1975.

G. Cambier e.a., edd., Lettres latines du Moyen Age et de la Renaissance, Brussel


1978.

G. Alberti, Problemi di critica testuale, Florence 1979.

F. Paschke, ed., Ueberlieferungsgeschichtliche Untersuchungen, Berlijn 1981.

J. Zetzel, Latin Textual Criticism in Antiquity, New York 1981.

HISTORIA PHILOLOGIAE

L. Müller, Geschichte der klassischen Philologie in den Niederlanden, Leipzig 1839.

J.E. Sandys, A History of Classical Scholarship, vol. 1, ed. 3. recogn., Cambridge


1921; voll. 2-3, Cambridge 1921 (1967).

A Gudeman, Grundriss der Geschichte der klassischen Philologie, Leipzig 19092.

W. Kroll, Geschichte der klassischen Philologie, ed. 2. recogn., Berlijn 1919.

F. della Corte, La filologia latina dalle origini a Varrone, Turijn 1937, ed. 2. recogn.,
Florence 1981.

F.W. Hall, A Companion to Classical Texts, Hildesheim 1968.

R. Pfeiffer, History of Classical Scholarship: From the Beginnings to the End of the
Hellenistic Age, Oxford 1968; History of Classical Scholarship from 1300 to
1850, Oxford 1976 (Geschichte der Klassischen Philologie. Von den Anfängen
bis zum Ende des Hellenismus, München 1978; Die Klassische Philologie von
Petrarca bis Mommsen, München 1982).

L. Reynolds - N. Wilson, Scribes and Scholars. A Guide to the Transmission o f Greek


and Latin Literature, Oxford 1968, ed. 2. recogn. 1974; ed. 3. recogn. 1991.
Transi. D Homère à Erasme. La transmission des classiques grecs et latins,
edd. C. Bertrand - P. Petitmengin, Parijs 1984.

29
A Hentschke - U. Muhlack, Einführung in die Geschichte der klassischen Philologie,
Darmstadt 1972.

G. Jäger, Einführung in die klassische Philologie, München 1975.

W. den Boer, ed., Les études classiques aux XIXe et XXe siècles; leur place dans
l’histoire des idées, Genève 1979.

H. Flascher - K. Gründer - A Horstmann, edd., Philologie und Hermeneutik im 19.


Jahrhundert. Zur Geschichte und Methodologie der Geisteswissenschaften,
Göttingen 1979.

S. Kresic, ed., Contemporary Literary Hermeneutics and Interpretation o f Classical


Texts, Ottawa 1981.

L.D. Reynolds - N.G. Wilson, Texts and Transmission: A Survey o f the Latin Classics,
Oxford 1983.

O. Pecere, ed., Itinerari dei testi antichi, Rome 1991.

ANTIOUITAS SUPERSTES

G. Highet, The Classical Tradition. Greek and Roman Influence on Western


Literature, Oxford 1949 (1977).

R.R. Bolgar, The Classical Heritage and Its Beneficiaries, Cambridge 1954 (1977).

H. Hagendahl, Latin Fathers and the Classics, Göteborg 1958.

R. Newald, Nachleben des antiken Geistes im Abendland bis zum Beginn des
Humanismus, Tübingen 1960.

E. R. Curtius, Europäische Literatur und lateinisches Mittelalter, Bern 19634.

F. Wehrli, ed., Das Erbe der Antike, Zürich-Stuttgart 1963.

R.R. Bolgar, Classical Influences on European Culture AD 500-1500, Cambridge


1971.

H. Oppermann, ed., Humanismus, ed. 2. recogn., Darmstadt 1977.

K. Büchner, Latein und Europa. Traditionen und Renaissancen, Stuttgart 1978.

R.R. Bolgar, Classical Influences on Western Thought, Cambridge 1979.

30
Ch. Martindale, Redeeming the Text: Latin poetry and the hermeneutics o f reception,
Cambridge 1993.

rOLLECTANEA ET FRAGMENTA

J.G. Schneider, Scriptores rei rusticae, 4 voll., Leipzig 1794-1797.

H. Keil, Grammatici latini, 8 voll., Leipzig 1855-1923 (Hildesheim 1961).


V. Lomanto - N. Marinone, Index grammaticus. An Index to the Latin
Grammarians, 3 voll., Hildesheim 1989.

C. Halm, Rhetores latini minores, Leipzig 1863 (Frankfurt 1964).

A Bahrens, Poetae latini minores, 5 voll., Leipzig 1879-1883; iterum ed. F. Vollmer,
voll. 1, 2, 5, 1911-1935.

G. Lowe - G. Gotz, Corpus glossariorum latinorum, 7 voll., Leipzig 1888-1923


(Amsterdam 1965).

D.R. Shackleton Bailey, Anthologia latina, vol. 1, fasc. 1 (Libri Salmasiani


aliorumque carmina), Teubner 1982.

F. Biicheler - A Riese - E. Lommatzsch, Anthologia latina, vol. 2 (Carmina Latina


epigraphica ), 3 voll., Teubner 1895-1926 (Amsterdam 1964; Teubner 1982).

O. Ribbeck, Scaenicae Romanorum poesis fragmenta, vol. 1, Tragicorum fragmenta,


Leipzig 1897; vol. 2, Comicorum fragmenta, Leipzig 1898 (Hildesheim 1962).

H. Peter, Historicorum Romanorum reliquiae, c. comm., vol. 1, ed. 2. recogn., Leipzig


1914; vol. 2, Leipzig 1906 (1993).

G. Funaioli, Grammaticae Romanae fragmenta, vol. 1, Teubner 1907 (Rome 1964;


Teubner, Stuttgart 1969).

W.M. Lindsay - J.F. Mountford e.a., Glossaria latina, 4 voll., Parijs 1926-1930.

J. Wight Duff - AM. Duff, Minor Latin Poets, Loeb 1934, ed. recogn. 1935.

A Klotz, Scaenicorum Romanorum fragmenta, vol. 1, Tragicorum fragmenta,


Mtinchen 1953.

P. Frassinetti, Fragmenta fabularum Atellanarum, Turijn 1955.

M. Bonaria, Mimorum Romanorum fragmenta, 2 voll., Genua 1955.

31
H. Malcovati, Oratorum Romanorum fragmenta, 2 voll., ed. 2. recogn., Turijn 1955
(1976-1979).

A Mazzarino, Grammaticae Romanae fragmenta aetatis Caesareae, vol.l, Turijn


1955.

W. Speyer, Epigrammata Bobiensia, Leipzig 1963.

M. Bonaria, Romani mimi, Rome 1965.

A Daviault, Comoedia togata. Fragments, Budé 1981.

W. Morel, Fragmenta poetarum latinorum epicorum et lyricorum praeter Ennium et


Lucilium, Teubner, ed. 2. recogn. C. Büchner 1982; ed. 3. recogn. J.
Blänsdorf, 1995.

E. Courtney, The Fragmentary Latin Poets, c. comm., Oxford 1993.

LITTERAE ARCHAICAE

generalia

E.H. Warmington, Remains o f Old Latin, 4 voll., Loeb; vol. 1, Ennius, Caecilius
(1935); vol. 2, Livius Andronicus, Naevius, Pacuvius, Accius (1936); vol. 3,
Lucilius, X II Tabulae (1938); vol. 4, Inscriptiones (1940).

A. Ernout, Recueil de textes latins archaïques, ed. recogn., Parijs 1957 (1973).

studia docta

F. Leo, Geschichte der römischen Literatur. Vol.l, Die archaische Literatur, Berlijn
1913 (Darmstadt 1966).

P. Lejay, Histoire de la littérature latine des origines à Plaute, Parijs 1924.


y
H. Haffter, Untersuchungen zur altlateinischen Dichtersprache, Zürich 1934 (1974).

W. Sürbaum, Untersuchungen zur Selbstdarstellung älterer römischer Dichter, Livius


Andronicus, Naevius, Ennius, Hildesheim 1968.

F. Marx, Aufsätze zur frühlateinischen Dichtung, Darmstadt 1969.

I. Tar, Ueber die Anfänge römischen Lyrik, Szeged 1975.

32
G. d’Anna, Problemi di letteratura latina arcaica, Rome 1976.

G. Radke, Archaisches Latein. Historische und sprachgeschichtliche Untersuchungen,


Darmstadt 1981.

A Kessissoglu, Das elevatische Adjektiv in der fruhlateinischen Literatur, Frankfurt


a.M.-Bern 1982.

Livius Andronicus

M. Lenchantin de Gubernatis, Livii Andronici fragmenta, ed., Turijn 1937.

S. Mariotti, Livio Andronico e la tradizione artistica, c.fragm., Milaan 1952 (1986).

U. Carratello, Livio Andronico, con traduzione dei frammenti dell’Odusia & delli altri
frammenti, Rome 1979.

index

A Cavazza - A. Resta Barrile, Lexicon Livianum et Naevianum, Hildesheim 1981.

studium doctum

G. Broccia, Richerche su Livio Andronico epico, Padua 1974.

Ennius

J. Vahlen, Ennianae poesis reliquiae, Teubner 19032 (1928) (Amsterdam 1963).

P. Magno, Quinto Ennio. I. La vita di Ennio. Introduzione alla sua arte. II. Valore
estetico della poesia di Ennio. III. Le opere di Ennio. Append. Nuovi
frammenti e testimonianze enniane. Ennio nel medioevo. I giudizi del Petrarca,
c. transl., Fasano 1979.

Annales L. Valmaggi, Q. Ennio, i frammenti degli annali, c. comm, Turijn


1900 (1947).

E.M. Steuart, The Annals of Quintus Ennius, c. comm., Cambridge


1925 (Hildesheim 1976).

P. Frassinetti, Gli annali di Ennio, c. transl. & comm., Genua 1975.

O. Skutsch, c. comm., Oxford 1985.

33
M. Bandiera, I frammenti de libro I degli Annales di Q. Ennio, c.
comm., Florence 1978.

Tragoediae H.D. Jocelyn, The Tragedies o f Ennius, the Fragments, c. comm.,


Cambridge 1967.

studia docta

E. Norden, Ennius und Vergilius, Leipzig 1915 (Darmstadt 1965).

S. Mariotti, Lezioni su Ennio, Florence 1951 (1963).

O. Skutsch, Studia enniana, Londen 1968.

O. Skutsch, ed., Ennius. Sept exposés suivis de discussions, Genève 1972.

E. Bettini, Studi e note su Ennio, Pisa 1979.

R. Reggiani, I proemi degli Annales di Ennio. Programma letterario e polemica, Rome


1979.

R.A. Brooks, Ennius and Roman Tragedy, New York 1981.

Naevius

E.V. Marmorale, Naevius poeta, c. comm., Florence 1950 (1967).

S. Mariotti, Il Bellum poenicum e l ’arte di Nevio, c. fragni., Rome 1955.

L. Strzelecki, Naevii Belli punici carminis quae supersunt, Breslau 1959 (Teubner
1964).

A Mazzarino, Belli poenici carminis fragmenta, ed., Messana 1973.

index i

vide s.v.: Ennius.

studia docta

M. Barchiesi, Nevio epico, Milaan 1962.

M. Barchiesi, La Tarentilla rivisitata. Studi su Nevio comico, Pisa 1978.

34
T.ucilms

F. Marx, Lucilius, 2 voll., Teubner 1904-1905 (Amsterdam 1963).

N. Terzaghi - I. Mariotti, C. Lucilii Saturarum reliquiae, ed., Turijn 1934


(Hildesheim 1979).

W. Krenkel, Satiren, c. transl., 2 voll., Berlijn 1969 (Leiden 1970).

F. Charpin, Satires, 3 voll., Budé 1978-1991.

index

L. Berkowitz - Th. Brunner, Index lucilianus, Hildesheim 1968.

studia docta

C. Cichorius, Untersuchungen zu Lucilius, Berlijn 1908 (1964).

M. Piwonka, Lucilius und Kallimachos, diss. Zürich-Frankfurt 1949 (New York, New
Yprk 1978).

I. Mariotti, Studi luciliani, Florence 1961.

J. Christes, Der frühe Lucilius, Heidelberg 1971.

B. Zuchelli, L ’independenza di Lucilio, Florence 1977.

Pacuvius

G. d’Anna, Fragmenta, ed., Rome 1967.

P. Magno, M. Pacuvio, i frammenti con introduzione, traduzione, commento, Milaan


" 1977.

studia docta

M. Valsa, M. Pacuvius, poète tragique, Parijs 1957.

I. Mariotti, Introduzione a Pacuvio, Urbino 1960.

35
Inscriptiones, leges

Th. Mommsen - E. Lommatzsch, Corpus inscriptionum latinarum, pars I, 2 voll.,


Berlijn 19182.

E. Norden, Aus altrömischen Priesterbüchem, Lund 1939 (Darmstadt 1961).

E. Diehl, Altlateinische Inschriften, ed. 5., Berlijn 1964.

R. Düll, Zwölftafelgesetz, Tusculum B. 1959 (1995).

R. Wächter, Altlateinische Inschriften: sprachliche und epigraphische Untersuchungen


zu der Dokumenten bis etwa 150 v. Chr., Bern 1987.

PLAUTUS

bibl. J.P. Hughes, A Bibliography o f Scholarship on Plautus, Amsterdam 1975.

D. Fogazza, Plauto 1935-1975, in: Lustrum XIX (1976), pp. 79-296.

J.A. Hanson, Scholarship on Plautus, in: The Classical World 59 (1965-1966),


pp. 103-107; 126-129; 141-148.

E. Segal, Scholarship on Plautus, 1965-1976, in: The Classical World 74


(1980-1981), pp. 353-433.

F. Ritschl - G. Götz - G. Löwe - F. Schöll, ed., Leipzig 1871-1894.

J.L. Ussing, c. comm., 7 voll., Copenhagen 1875-1892 (cum A. Thierfelder, 2 voll.,


Hildesheim 1966, 1972).

F. Leo, 2 voll., ed., Berlijn 1895-1896 (1958).

W.M. Lindsay, 2 voll., Bibl. Ox 1904-1905.

P. Nixon, 5 voll., Loeb 1916-1938.

A. Ernout, 7 voll., Bud6 1932-1940; vol. 1 ed. 9. recogn. J.-Chr. Dumont 1989; vol. 2
ed. 6. recogn. J.-Chr. Dumont 1989; vol. 3 1936 (1973); vol. 4 1936 (1972);
vol. 5 1937, ed. 3. recogn. 1970; vol. 6 1938 (1972); vol. 7 1940, ed. 2.
recogn. 1961.

J. Hemelrijk, transl., 10 voll., Hilversum-Antwerpen 1964-1969 (1 vol., Baarn 1992).

36
W. Binder -W. Ludwig, Plautus und Terenz, 2 voll., transl., Darmstadt 1973.

Amph. L. Havet, c. comm., Parijs 1895.

E. Paratore, c. transl., Florence 1958.

W.B. Sedgwick, c. comm., Manchester 1960.

P. Roche, Amphitryo, Miles gloriosus, Captivi, transl., New York


1968.

J. Nyenhuis - T. Cutt, c. comm., Detroit, Michigan 1970.

W. Hofmann, Amphitruo, Aulularia, Mostellaria, transl., Leipzig


1971.

J. Blänsdorf, c. transl. & annott., Stuttgart 1979.

Aulul. K. Kunst, c. comm., Wenen 1923.

W. Hofmann, vide s.v.; Amph.

R. Westendorp Boerma, c. comm., Leiden 1972.

W. Wagner, c. comm., Cambridge 1876 (New York 1979).

W. Stockert, c. comm., Teubner, Stuttgart 1983.

H. Rädle, c. transl. & annott., Stuttgart 1985.

Asin. F. Bertini, c. comm., 2 voll., Genua 1968.

Bacch. A. Ernout, c. comm., Parijs 1935.

J. Barsby, c. comm. & transl., Warminster 1986.

Capt. W.M. Lindsay, ed. maior, c. comm., Londen 1900 (1962) (New
York 1979).

J.P. Waltzing, c. comm. & transl., Luik-Parijs 1920.

W.M. Lindsay, ed. minor, c. comm., Oxford 1924 (Bristol 1981).

J. Brix - M. Niemeyer - O. Kohler - F. Conrad, c. comm., Leipzig


19307.

37
P. Roche, vide s.v.: Amph.

Cas. E. Paratore, c. transl., Florence 1959.

W. MacCary - M. Willcock, c. comm., Cambridge 1976.

Cure. E. Paratore, c. transl., Florence 1959.

J. Collart, c. comm., Parijs 1962 (New York 1979).

J. Wright, c. comm., Chico, CA., 1981.

Epid. G.E. Duckworth, c. comm., Princeton, New Jersey, 1940.

B.R. Reece, transl., Greenville 1967.

Menaech. J. Brix - M. Niemeyer - O. Köhler - F. Conrad, c. comm., Leipzig


19296.

N. Moseley - M. Hammond, c. comm., ed. 9. recogn., Cambridge,


Massachusetts, 1975.

R. Westendorp Boerma, c. annott., ed. recogn., Leiden 1971.

H. Rädle, c. transl. & annott., Stuttgart 1980.

A S. Gratwick, c. comm., Cambridge 1993.

Mercat. P.J. Enk, 2 voll., c. comm., Leiden 1932 (New York 1979).

Miles AO.F. Lorenz, c. comm., ed. 2. recogn., Berlijn 1886 (1966).

J. Brix - M. Niemeyer - O. Köhler - F. Conrad, c. comm., Leipzig


19164 (1964).

E. Paratore, c. transl., Florence 1959.

M. Hammond - A Mack - W. Moskalew, c. comm., Cambridge,


Massachusetts, 1963, 19702.

P. Roche, vide s.v.: Amph.

AJ. Kleywegt, c. transl., Amsterdam 1992.

Mostell. AO.F. Lorenz, c. comm., Berlijn 18832 (1966).

38
E.A. Sonnenschein, c. comm., Oxford 19072 (1954).

W. Hofmann, vide s.v.: Amph.

J. Collart, c. comm., Parijs 1970.

E. Paratore, ed., Rome 1972.

H.J. Glücklich, c. comm., Göttingen 19842.

Persa E. Woytek, c. comm., Wenen 1982.

Poen. G. Maurach, c. comm., Heidelberg 1975; ed. recogn. 1988.

Pseud. AO.F. Lorenz, c. comm., Berlijn 1876 (1966).

H. Sturtevant e.a., c. comm., New Haven, Connecticut, 1932 (New


York 1979).

M.M. Willcock, c. comm., Bristol 1987.

Rudens A Sonnenschein, c. comm., Oxford 1891 (New York 1979).

F. Marx, c. comm., Leipzig 1928 (Amsterdam 1959).

H.C. Fay, c. comm., Bristol 1983.

Stichus H. Petersmann, c. comm., Heidelberg 1973.

Trinumm. J. Brix - M. Niemeyer - O. Köhler - F. Conrad, c. comm., Leipzig


19316.

Trucul. P.J. Enk, 2 voll., c. comm., Leiden 1953 (New York 1979).

Vidul. R. Calderan, c. comm., Palermo 1982.

Pseudo-Plautus L. Braun, Scenae suppositiciae oder der falsche Plautus, c. comm. &
transl., Göttingen 1980.

editio codicis

W. Studemund, Fabularum reliquiae Ambrosianae, Berlijn 1889 (Hildesheim 1972).

39
indices

G. Lodge, Lexicon Plautinum, Leipzig 1924-1933 (Hildesheim 1962, 1971).

A Maniet, Lexique inverse. Listes grammaticales. Relevés divers, Hildesheim 1969.

A Maniet - A Paquot, Amphitryon. Index verborum, lexiques inverses, relevés lexicaux


et grammaticaux, Hildesheim 1970.

A Maniet, Asinaria. Index verborum, lexiques inverses, relevés lexicaux et


grammaticaux, Hildesheim 1992.

studia docta

F. Ritschl, Parerga zu Plautus und Terenz, Berlijn 1845 (Amsterdam 1965).

C. Müller, Plautinische Prosodie, Berlijn 1869 (Hildesheim 1971).

P. Langen, Plautinische Studien, Berlijn 1886 (Hildesheim 1970).

W.M. Lindsay, Syntax o f Plautus, Oxford 1907 (1936).

F. Léo, Plautinische Forschungen, Berlijn 19122 (Darmstadt 1966).

G. Michaut, Histoire de la comédie romaine II, 2 voll., Parijs 1920.


V
E. Fraenkel, Plautinisches im Plautus, Berlijn 1922 (1966).

W.M. Lindsay, Early Latin Verse, Oxford 1922 (1968).

P. Lejay, Plaute, 2 voll., Parijs 1924-1925.

E. Fraenkel, Iktus und Akzent im lateinischen Sprechvers, Berlijn 1928.

A Thierfelder, De rationibus interpolationum Plautinarum, Leipzig 1929 (Hildesheim


1969).

G. Jachmann, Plautinisches und Attisches, Berlijn 1931.

H. Drexler, Plautinische Akzentstudien, 2 voll., Breslau 1932-1933 (Hildesheim 1967).

R. Peraa, L ’originalità di Plauto, Bari 1955.

G.L. Müller, Das Original des plautinischen Persa, diss. Frankfurt a.M. 1957.

40
P.P. Spranger, Historische Untersuchungen zu den Sklavenfigur des Plautus und Terenz,
Wiesbaden 1961.

J. Blänsdorf, Archaische Gedankengänge in den Komödien des Plautus, Wiesbaden


1967.

C. Questa, Introduzione alia metrica di Plauto, Bologna 1967.

M. Snyczer, Les passages puniques en transcriptions latines dans le Poenulus de


Plaute, Parijs 1967.

E.W. Segal, Roman Laughter. The Comedy of Plautus, Cambridge 1968, ed. 2.,
Oxford 1987.

B. Bader, Szenentitel und Szeneneinteilung bei Plautus, diss. Tübingen 1970.

L. Braun, Die Cantica des Plautus, Göttingen 1970.

E. Lefövre, ed., Die römische Komödie. Plautus und Terenz, Darmstadt 1973.

V. Pöschl, Die neueren Menanderpapyri und die Originalität des Plautus, Heidelberg
1973.

E. Schuhmann, Die soziale Stellung der Frau in den Komödien des Plautus, diss.
Leipzig 1975.

L. Schaaf, Der Miles Gloriosus des Plautus und sein griechisches Original. Ein Beitrag
zur Kontaminationsfrage, München 1977.

G. Chiarini, La recita. Plauto, la farsa, la festa, Bologna 1979.

M. Forer, Die Selbstkritik bei Plautus und Terenz (mit Berücksichtigung Menanders),
diss. Innsbrück 1979.

N. Zagagi, Tradition and Originality in Plautus. Studies of the Amatory Motifs in


Plautine Comedy, Göttingen 1980.

E. Lefövre, Maccus vortit barbare. Vom tragischen Amphitryon zum tragikomischen


Amphitruo, Wiesbaden 1982.

O. Zwierlein, Zur Kritik und Exegese des Plautus, vol. 1, Poenulus, Curculio, Mainz
1990; vol. 2, Miles gloriosus, 1991; vol. 3, Pseudolus, 1992; vol. 4, Bacchides,
1992.

41
TERENTIUS

bibl. H. Marti, Terenz 1909-1959, in: Lustrum VI (1961), pp. 114-238; VIII
(1963), pp. 5-102; 244-247.

L. Perelli, Rassegna di studi terenziani (1968-1978), in: Bolletino di studi


latini IX (1979), pp. 281-315.

S. Goldberg, Scholarship on Terence and the Fragments o f Roman Comedy


1959-1980, in: The Classical World 75 (1981-1982), pp. 77-115.

G. Cupaiuolo, Bibliografia terenziana (1470-1983), Napels 1984.

S.G. Ashmore, The Comedies, c. comm., Oxford 1908 (New York 1965).

J. Sargeaunt, 2 voll., Loeb 1912.

R. Kauer - W.M. Lindsay, ed. 2., Bibl. Ox. 1959.

J. Marouzeau, 3 voll., Bud6 1942-1949; vol.l, 19633.

V. von Marnitz, Die Komödien, transl., Stuttgart 1960.

J. Hemelrijk, Het meisje van Andros en alle overige bewaarde toneelstukken, transl.,
Hilversum-Antwerpen 1968 (Baam 1993).

W. Binder - W. Ludwig 1973, vide s.v.: Plautus.

Adelphoe K. Dziatzko - R. Kauer, c. comm., Leipzig 19032 (Amsterdam


1964).

A Spengel, c. comm., Berlijn 19052.

P. Hoekstra, c. comm., Haarlem 1941s.

H. Rädle, c. transl. & annott., Stuttgart 1977.

R.H. Martin, c. comm., Cambridge 1976.

AS. Gratwick, c. comm. & transl., Warminster 1987.

H.-J. Glücklich, c. comm., Göttingen 1987.

Andria A Spengel, c. comm., Berlijn 18882.

42
r

P. Hoekstra, Andria-Heautontimoroumenos, c. comm., Haarlem


19213.

G.P. Shipp, c. comm., Londen I9602 (New York 1979).

A. Thierfelder, ed., Heidelberg 1960.

T. Lothar Wullen, c. transl. & annott., Stuttgart 1972 (1979).

Eunuchus P. Fabia, c. comm., Parijs 1895.

A Thierfelder, c. transl. & annott., Stuttgart 1986.

L. Tromaras, c. comm., Hildesheim 1994.

Heautontimor. P. Hoekstra, vide s.v.: Andria.

K. Lietzmann, c. comm., 2 voll., Münster 1974.

A Thierfelder, c. transl. & annott., Stuttgart 1981.

A J. Brothers, c. comm. & transl., Warminster 1988.

Hecyra P. Thomas, c. comm., Parijs 1887.

T.F. Carnery, c. comm., Pretoria 1963.

S. Ireland, c. comm. & transl., Warminster 1990.

Phormio A. Sloman, c. comm., Oxford 1887 (Chicago s.a.).

K. Dziatzko - E. Hauler, c. comm., Leipzig 19134.

P. Hoekstra, c. comm., Haarlem 1937s.

R.H. Martin, c. comm., Londen 1959.

E. Coury, c. comm., Chicago 1982.

R. Maltby, c. comm. & transl., Warminster 1996.

commentarii antiqui

P. Wessner, Aelii Donati commentum Terenti; Eugraphi commentarii; Scholia

43
Bembina, 3 voll., Teubner 1902-1908 (1966).

H.T. Karsten, Commenti Donatiani scholia genuina et spuria, 2 voll., Leiden 1912-
1913.

indices

E.B. Jenkins, Index verborum Terentianus, Chapel Hill 1932 (Hildesheim 1962).

P. McGlynn, Lexicon Terentianum, 2 voll., Londen-Glasgow 1963-1967.

studia docta

P. Fabia, Les prologues de Térence, Parijs 1888.

W.A Laidlaw, The Prosody o f Terence, Oxford 1938.

E. Bigott, Die Komposition der Andria des Terenz, diss. Keulen 1939.

E. Reitzenstein, Terenz als Dichter, Amsterdam 1940.

H. Haffter, Terenz und seine künstlerische Eigenart, Basel 1953 (Darmstadt 1967).

P.P. Spranger 1961, vide s.v.: Plautus.

E. Bianco, Terenzio, Problemi i aspetti dell’originalità, Rome 1962. V

O. Rieth, Die Kunst Menanders in den Adelphen des Terenz, Hildesheim 1964.

B. Denzler, Der Monolog bei Terenz, diss. Zürich 1968.

E. Lefèvre, Die Expositionstechnik in den Komödien des Terenz, Darmstadt 1969.

B.A. Taladoire, Térence, un théâtre de la jeunesse, Parijs 1972.

K Büchner, Das Theater des Terenz, Heidelberg 1974.

V. Pöschl, Das Problem der Adelphen des Terenz, Heidelberg 1975.

M. Forer 1979, vide s.v.: Plautus.

S.M. Goldberg, Understanding Terence, Princeton, N.J., 1986.

44
J. Grant, Studies in the Textual Tradition of Terence, Toronto 1986.

CATO

H.H. Jordan, Catonis praeter librum De re rustica quae extant, c. comm., Teubner
1860 (1967).

O. Schönberger, Cato. Vom Landbau. Fragmente. Alle erhaltenen Schriften, Tusculum


B. 1980.

Origines H. Peter 19142-1906 (1965), vide s.v.: Collectanea et fragmenta.

W.A Schröder, Das erste Buch der Origines. Fragmente, ed.,


Meisenheim am Glan 1971.

M. Chassignet, Budé 1986.

Orationes H. Malcovati 19673, vide s.v.: Collectanea et fragmenta.

G. Calboli, Oratio pro Rhodiensibus, c. comm. & transí., Bologna


1978.

M. Sblendorio Cugusi, Orationum reliquiae. Vol.l. Testimonia et


fragmenta, Cagliari 1981.

M. Sblendorio Cugusi, c. comm., Turijn 1982.

De agri
cultura J.G. Schneider 1794-1797, vide s.v.: Collectanea et fragmenta.

H. Keil, De Agricultura liber (et Varronis Rerum rusticarum libri III),


ed., Leipzig 1882-1891; R. Krumbiegel, c. comm. & indice, 1902.

H. Keil - G. Götz, Teubner 19222.

E. Bréhaut, transí., New York 1933.

W.D. Hooper - H.B. Ash, Loeb 19352.

G.B. Pighi, Appunti per un commento al libro di Catone


suirAgricultura, praef., comm. c. 1-10, Como 1944.

A. Mazzarino, Teubner, ed. 2. 1982.

45
P. Thielscher, c. comm. & transí, Berlijn 1963.

R. Goujard, c. comm. & transí., Budé 1975.

V. Hunink, Goed boeren, transí., Amsterdam 1996.

index

W.W. Briggs _ T.R. White, Concordantia in Catonis librum de agä cultura,


Hildesheim 1983.

G. Purnelli, De agñ cultura fragmenta omnia servata: index verborum, listes de


fréquences, relevés grammaticaux, Luik 1988.

studia docta

H. Gummerus, Der römische Gutsbetrieb als wirtschaftlicher Organismus nach den


Werken des Cato, Varro und Columella, Leipzig 1906 (Aalen 1979).

J. Hörle, Catos Hausbücher, Paderborn 1929.

R. Till, Die Sprache Catos, Leipzig 1935.

A Mazzarino, Introduzione al De agä cultura di Catone, Rome 1952.

D. Kienast, Cato der Zensor, Heidelberg 1954 (Darmstadt 1979, 1982). V

F. della Corte, Catone censore. La vita e la fortuna, ed. recogn., Florence 1969.

S. Boscherini, Lingua e scienze greca nel De agä cultura di Catone, Rome 1971.

N.W. Forde, Cato the Censor, Boston 1975.

A Astin, Cato the Censor, Oxford 1978.

W. Kaltenstadler, Arbeitsorganisation und Führungssystem bei den römischen


Agrarschäftstellem (Cato, Varro, Columella), Stuttgart 1978.

W. Richter, Gegenständliches Denken, archaisches Ordnen. Untersuchungen zur Anlage


von Catos De agäcultura, Heidelberg 1978.

M. Oehme, Die römische Villenwiäschaft: Untersuchungen su den Agrarschäften Catos


und Columellas und ihrer Darstellung bei Niebuhr und Mommsen, Bonn 1988.

46
r

AUCTOR AD HERENNIUM

F. Marx, ed. maior, Leipzig 1894 (Hildesheim 1965).

F. Marx, ed. minor, Teubner 1923 (W. Trillitzsch, 1964).H. Caplan, Loeb 1954.

G. Calboli, c. comm., Bologna 1969. 1

G. Calboli, transi., Bologna 1969.

G. Achard, Bud6 1989.

Th. Niisslein, Tusculum B. 1994.

studia docta

G. Calboli, Comificiana, l’autore e la tendenza politica della Rhetorica ad Herennium,


Bologna 1965.

S.M. Karaus, Selections from the Commentary o f Bartolinus de Benincasa de Canulo


on the Rhetorica ad Herennium, New York 1970.

CICERO

bibl. W. Allen, Jr., A Survey o f Selected Ciceronian Bibliography, 1939-1953, in:


The Classical Weekly 48 (1954-1955), pp. 121-125.

S.E. Smethurst, Cicero’s Rhetorical and Philosophical Works: A


Bibliographical Survey, in: The Classical World 51 (1957-1958), pp. l-4;24;
32-41; id., Cicero’s Rhetorical and Philosophical Works, 1957-1963, in: id., 58
(1964-1965), pp.36-45; id., Cicero’s Rhetorical and Philosophical Works,
1964-1967, in: Id. 61 (1967-1968), pp. 125-133.

R.J. Rowland, Jr., A Survey o f Ciceronian Bibliography, 1953-1965, in: The


Classical World 60 (1966-1967), pp. 51-65; 100-115; id., A Survey of Selected
Ciceronian Bibliography (1965-1974), in: Id. 71 (1977-1978), pp. 289-327.

L. Perelli, Rassegna di studi sul pensiero politico ciceroniano (1970-1984), in:


Bolletino di Studi Latini XV (1985), pp. 51-84.

47
opera omnia

J.C. Orelli - J.G. Baiter - C. Halm, 8 voll.; voll. 1-4, ed.; vol.5, Scholiastae\ voll.6-8,
Onomasticon Tullianum, ed. 2. recogn., Zürich 1845-1861 (voll. 6-8,
Hildesheim 1965).

orationes

Loeb : 1. Pro Quinctio, Pro Roscio Amerino, Pro Roscio comoedo, De lege agraria,
ed. J.H. Freese, 1930.
2. Verrinae, 2 vols., ed. L. Greenwood, 1928-1935.
3. Pro lege Manilia, Pro Caecina, Pro Cluentio, Pro Rabirio, ed. H. Grose
Hodge, 1927.
4. In Catilinam, Pro Murena, Pro Sulla, Pro Flacco, ed. C. Macdonald, 1976.
5. Pro Archia, Post reditum in Senatu, ad Quirites, De domo sua, De
haruspicum responsis, Pro Plancio, ed. N.H. Watts, 1923.
6. Pro Sestio, In Vatinium, ed. R. Gardner, 1958.
7. Pro Caelio, De provincibus consularibus, Pro Balbo, ed. R. Gardner, 1958.
8. Pro Milone, In Pisonem, Pro Scauro, Pro Fonteio, Pro Rabirio, Pro
Marcello, pro Ligario, Pro rege Deiotaro, ed. N.H. Watts, 1931, ed. recogn.
1953. ,
9. Philippicae, ed. W. Ker, 1926.

Bud6: 1. Pro Quinctio, Pro Roscio Amerino, Pro Roscio Comoedo, edd. H. de la
Ville de Mirmont-J. Humbert, 1921 (1973).
2. Pro Tullio, In Caecilium, Verrinae I, II, 1, ed. H. de la Ville de Mirmont,
1922, ed. 4. recogn. 1984.
3. Verrinae II, 2, ed. H. de la Ville de Mirmont, 1922, ed. 2. 1960.
4. Verrinae II, 3, edd. H. de la Ville de Mirmont - J. Martha, 1925, ed. 3.
1960.
5. Verrinae II, 4, edd. H. Bornecque - G. Rabaud, 1927, ed. 7. recogn. Ph.
Moreau 1991.
6. Verrinae II, 5, edd. H. Bornecque - G. Rabaud, 1929 (1970).
7. Pro Fonteio, Pro Caecina, De imperio Cn. Pompei, ed. A Boulanger, 1929
(1973).
8. Pro Cluentio, ed. P. Boyanc6, 1953 (1974).
9. De lege agraria, Pro Rabirio, ed. A. Boulanger, 1932, ed. 2. 1960.
10. In Catlinam, edd. H. Bornecque - E. Bailly, 1926 (1985).
11. Pro Murena, Pro Sulla, ed. A. Boulanger, 1943 (1968).
12. Pro Archia, Pro Flacco, edd. F. Gaffiot - A Boulanger, 1938, ed. 5.
recogn. Ph. Moreau 1989.
13. 1. Post reditum in senatu, Post reditum ad Quirites, De domo sua, ed. P.
Wuilleumier, 1952.
13, 2. De responso haruspicum, edd. P. Wuilleumier - AM. Tupet, 1966.

48
14. Pro Sestio, In Vatinium, ed. J. Cousin, 1965 (1981).
15. Pro Caelio, De prov. cons., Pro Balbo, ed. J. Cousin, 1962, ed. 2. recogn.
1969.
16. 1. In Pisonem, ed. P. Grimal, 1966.
16. 2. Pro Plancio, Pro Scauro, ed. P. Grimal, 1976.
17. Pro Rabirio, Pro Milone, ed. A. Boulanger, 1949 (1978).
18. Pro Marcello, Pro Ligario, Pro rege Deiotaro, ed. M. Lob, 1952 (1968).
19-20. Philippicae, ed. P. Wuilleumier, 1959, ed. 4. recogn. 1972 - 1960
(1973).

H. Kasten, Staatsreden, c. transl., 3 voll., Berlijn 1969-1970 (1987-1988).

M. Fuhrmann, Sämtliche Reden, transl., 7 voll., Zürich-München 1970-1982.

M. Fuhrmann, Meisterreden, anthol., transl., Zürich 1983.

G. Puccioni, Orationum deperditarum fragmenta, ed., Milaan 1963 (1972).

H. C. Gotoff, The Caesarian Speeches (Pro Marcello, Pro Ligario, Pro rege Deiotaro),
c. comm. & transl., Warminster 1991.

D.R. Shackleton Bailey, Cicero, Back from Exile: Six Speeches Upon his Return,
transl. & annott., Atlanta 1990.

M. Fuhrmann, Die politische Reden, 3 voll., Tusculum B. 1993.

Pro Quinctio T.E. Kinsey, c. comm., Sydney 1971.

M. Reeve, Teubner 1992.

Pro S. Roscio
Amerino K Halm e.a. 191012, vide s.v.: De imperio Cn. Pompeii.

C. Landgraf, comm., Leipzig 19142 (Hildesheim 1966).

H. Kasten, Teubner 1968.

G. Krüger, c. transl. & annott., Stuttgart 1976.

Pro Q. Roscio
comoedo J. Axer, Teubner 1976.

G. Krüger, c. transl. & annott., Stuttgart 1980.

49
Divinatio
in Caecilium K. Halm - G. Laubmann, In Q. Caecilium-Verrinae 2, 4-5, c. comm.,
Berlijn 190010.

G. Krüger, In Caecilium-In Verrem 1, c. transi. & annott., Stuttgart


1983.

Verrinae K. Halm e.a. 190010, vide s.v.: In Caecilium.

M. Fuhrmann, Tusculum B. 1995.

G. Krüger, 2, 1-3, 3 voll., c. transi. & annott., Stuttgart 1986-1990.

T.N. Mitchell, 2, 1, c. comm. & transi., Warminster 1986.

R.G.C. Levens, 2, 5, c. comm., Londen 1946 (Bristol 1980).

L. Piacente, 2, 5, ed., Milaan 1975.

De imperio
Cn. Pompeii K. Halm - G. Laubmann - W. Stemkopf, Pro Sexto Roscio-De
imperio Cn. Pompeii, c. comm., Berlijn 191012.

C. MacDonald, c. comm., Londen 1966 (Bristol z.j.).

O. Schönberger, c. transi. & annott., Stuttgart 1979.

Pro Cluentio W. Ramsay - G. Ramsay, c. comm., Oxford 1869 (1889).


V

H. Grose-Hodge, Murder at Larinum, anthol., c. comm., Cambridge


1932 (Bristol 1983).

De lege
agraria V. Marek, Orationes de lege agraria-Oratio pro C. Rabirio
perduellionis reo, Teubner, Leipzig 1983.

Pro Rabirio
perduellionis
reo W.M. Blake Tyrrell, A Legal and Historical Commentary to Cicero’s
Oratio pro C. Rabirio Perduellionis reo, comm., Amsterdam 1978.

V. Marek 1983, vide s.v.: De lege agraria.

In Catilinam K Halm e.a., vide s.v.: Pro Archia.

50
A. Haury, c. comm., Parijs 1969.

D. Klose - K. Büchner, c. transl. & annott., Stuttgart 1972.

J. Feix, c. comm., Paderborn 1979.

H.E. Gould - J.L. Whiteley, 1-2, c. comm., Londen 1943 (Bristol


1982).

E. de Laet 1979, vide s.v.: Sallustius.

E. van Leeuwen - J. van Leeuwen, transl., Baarn 1992.

Pro Murena K Halm - G. Laubmann, Pro Murena-Pro Sulla, c. comm., Berlijn


18935.

C. Macdonald, c. comm., Londen 1969 (Bristol 1982).

H. Kasten, Teubner, ed. 3., 1972.

A. Bürge, Die Juristenkomik in Ciceros Rede Pro Murena, transl. &


comm., Zürich 1974.

J. Adamietz, c. comm., Darmstadt 1989 (1996).

Pro Sulla K Halm e.a. 18935, vide s.v.: Pro Murena.

J.S. Reid, c. comm., Cambridge 1902.

H. Kasten, Pro Sulla, Pro Archia poeta, Teubner, ed. 3., 1966
(1993).

D.H. Berry, c. comm., Cambridge 1996.

Pro Archia
poeta K Halm - G. Laubmann - W. Sternkopf, In Catilinam-Pro Archia,
c. comm., Berlijn 191615.

O. Schönberger, c. transl. & annott., Stuttgart 1955.

H. Kasten, Teubner 1966, vide s.v.: Pro Sulla

H. Vretska - K. Vretska, Pro Archia poeta. Ein Zeugnis für den


Kampf des Geistes und seine Anerkennung, c. comm., Darmstadt
1979.

51
Cum senatui
gratias egit T. Maslowksi, Cum senatui gratias egit, De domo sua, Teubner 1981.

De domo sua R.G. Nisbet, c. comm., Oxford 1939 (New York 1979).

T. Maslowski 1981, vide s.v.: Cum senatui gratias egit.

De haruspicum
responsis J.O. Lenaghan, comm., The Hague 1969.

T. Maslowski 1981, vide s.v.: De domo sua.

Pro Sestio K. Halm - G. Laubmann, c. comm., Berlijn 18866.

G. Krüger, c. transl. & annott., Stuttgart 1980.

T. Maslowski, Teubner, Leipzig 1986.

In Vatinium L.G. Pocock, c. comm., Londen 1926 (Amsterdam 1967).

T. Maslowski, In P. Vatinium, Pro Caelio, Teubner 1995.

Pro Caelio J. v. Wageningen, c. comm., Groningen 1908.

R.G. Austin, c. comm., Oxford 1933 (1988).

M. Giebel, c. transl. & annott., Stuttgart 1994.

T. Maslowski 1995, vide s.v.: In Vatinium. \

De provinciis
consularibus H. Butler - M. Cary, c. comm., Oxford 1924 (New York 1979).

In Pisonem R.G. Nisbet, c. comm., Oxford 1961 (1987).

Pro Plancio E. Olechowska, Pro Cn. Plancio, Pro C. Rabirio Postumo, Teubner
1991.

Pro Scauro E. Olechowska, Teubner 1984.

Pro Rabirio
Postumo E. Olechowska, vide s.v.: Pro Plancio.

Pro Milone K. Halm e.a. 189910, vide s.v.: Pro Ligario.

52
F.H. Colson, c. comm., Londen 1893 (Bristol 1980).

AC. Clark, c. comm., Oxford 1895 (Amsterdam 1967).

A Poynton, c. comm., ed. 2. recogn., Oxford 1902 (1972).

P.J. Enk, c. comm., Leiden 1943.

M. Giebel, c. transl. & annott., Stuttgart 1972.

K. Ziegler, Pro T. Annio Milone, mit dem Kommentar des Asconius


Pedianus und ausgewählte Stücke aus den Bobienser Scholien, ed. 2.
recogn. H. Gärtner, Heidelberg 1977.

Pro Ligario K. Halm - G. Laubmann, Pro Milone-Pro Ligario-Pro rege Deiotaro,


Berlijn 189910.

N. Zink, c. comm., Frankfurt a.M. 1983.

Pro rege
Deiotaro K. Halm e.a. 189910, vide i.V.: Pro Ligario.

Philippicae P. Fedeli, Teubner 1982, ed. recogn. 1986.

D.R. Shackleton Bailey, c. transl., Chapel Hill 1986.

K. Halm - G. Laubmann, 1-2, c. comm., Berlijn 19058.

J.D. Denniston, 1-2, c. comm., Oxford 1926 (1978) (Bristol 1978).

M. Giebel, 1-2, c. transl. & annott., Stuttgart 1983.

W.K. Lacey, 2, c. comm.& transl., Warminster 1986.

K. Halm - G. Laubmann - W. Sternkopf, 3-6, c. comm., Berlijn


1912.

K. Halm - G. Laubmann - W. Sternkopf, 7-10, c. comm., Berlijn


1913.

commentarius antiquus

P. Hildebrandt, Scholia in Ciceronis orationes Bobiensia, Teubner 1907 (1971).


studia docta

P. Wessner, Rede für T. Annius Milo (mit dem Kommentar des Asconius und den
Bobienser Scholien), Bonn 1911.

J. Humbert, Les plaidoyers écrits et les plaidoiries réelles de Cicéron, Parijs 1925
(Hildesheim 1972).

L. Laurand, Etudes sur le style des discours de Cicéron, 3 voll., Parijs 1936-1938
(Amsterdam 1965).

D. Mack, Senatsreden und Volksreden bei Cicero, Würzburg 1937 (Hildesheim 1967).

F. Klingner, Ciceros Rede für den Schauspieler Roscius. Eine Episode in der
Entwicklung seiner Kunstprosa, München 1953 (vide Klingner 1964, s.v.;
Historia litteraria, collectanea).

P. Weische, Ciceros Nachahmung der attischen Redner, Heidelberg 1972.

E.J. Jonkers, Social and Economic Commentary on Cicero 's De lege agraria orationes
tres, Leiden 1973.

K A Geffcken, Comedy in the Pro Caelio. With An Appendix on the In Clodium e t{


Curionem, Leiden 1973.

G. Pepermans, Het procès tegen C. Rabirius. Interpretatie van een pleidooi, diss.
Nijmegen 1975.

W. Stroh, Taxis und Taktik. Die advokatische Disputationskunst in Ciceros (


Gerichtsreden, Stuttgart 1975.

D. Berger, Cicero als Erzähler. Forenzische und literarische Strategien in den


Gerichtsreden, Bern 1978.

C. Helm, Zur Redaktion der ciceronischen Konsulatsreden, diss. Göttingen 1979.

S. Rizzo, La tradizione manoscritta della Pro Cluentio di Cicerone, Genua 1979.

H.C. Goto ff, Cicero’s Elegant Style. An Analysis of the Pro Archia, Urbana 1979.

J. Axer, The Style and the Composition of Cicero’s Speech Pro Q. Roscio Comoedo.
Origin and Function, Warschau 1980.

G. Achard, Pratique rhétorique et idéologie politique dans les discours "Optimates" de


Cicéron, Leiden 1981.

54
M. Théoret, Les discours de Cicéron. La concurrence du tour casuel et du tour
prépositionnel, Montréal 1982.

C. Wooten, Cicero’s Philippics and Their Demosthenic Model The Rhetoric of Crisis,
Capel Hill 1983.

J. Crawford, M. Tullius Cicero: The Lost and Unpublished Orations, Gottingen 1984.

C.J. Classen, Recht-Rhetorik-Politik. Untersuchungen zu Ciceros rhetorischer Strategie,


Darmstadt 1985.

J.M. May, Trials of Character. The Eloquence of Ciceronian Ethos, Chapell Hill-
Londen 1988.

J. Wisse, Welsprekendheid en filosofie bij Cicero: studies en commentaar bij Cicero,


11De oratore" 3, 19-37a; 52-95, diss. Amsterdam 1995.

rhetorica

Loeb: 1. De inventione, De optimo genere oratorum, Topica, ed. H. Hubbell, 1949.


2. De oratore, De fato, Paradoxa Stoicorum, De partitione oratoria, 2 voll., ed.
H. Rackham, 1942.
3. Brutus, Orator, edd. G. Hendrickson-H. Hubbell, 1939, ed. recogn., 1962.

Bud6: 1. Brutus, ed. J. Martha, 1923 (1973).


2. De oratore, 3 voll., ed. E. Courbaud, vol. 3 c. H. Bornecque, 1922-1930.
3. De partitione oratoria, Topica, ed. H. Bornecque, 1921 (1990).
4. Orator, ed. A. Yon, 1964.
5. Paradoxa Stoicorum, ed. J. Molager, 1964.
6. De inventione, ed. G. Achard, 1994.

Brutus O. Jahn - W. Kroll - B. Kytzler, c. comm., Berlijn 19647.

A E. Douglas, c. comm., Oxford 1966.

E. Malcovati, Teubner, ed. 2., 1970.

B. Kytzler, Tusculum B. 1970, ed. 3. recogn., 1986 (1990).

De oratore KW. Piderit - O. Harnecker, c. comm., 3 voll., Leipzig 1886-18906


(Amsterdam 1965).

AS. Wilkins, c. comm., Oxford 1892 (Amsterdam 1961; Hildesheim

55
1965).

H. Merklin, c. transl. & annott., ed. 2. recogn., Stuttgart 1976.

E. Courbaud, 1. 1, c. comm., Parijs 1905.

K. Kumaniecki, Teubner 1969 (1995).

AD. Leeman - H. Pinkster, comm., vol. 1 (1. 1, 1-165); vol. 2, (1. 1,


166-265); 1. 2, 1-99, vol. 3 (1. 2, 100-290), Heidelberg 1981-1989.

Orator J. Sandys, c. comm., Cambridge 1885 (Hildesheim 1973; New York


1979).

O. Jahn - W. Kroll, c. comm., Berlijn 1913 (1964).

P. Reis, Teubner 1932 (1993).

O. Seel, c. praefatione et indicibus, Heidelberg 1952.

B. Kytzler, ed. 3. recogn., Tusculum B. 1988.

R. Westman, Teubner, Leipzig 1980.

Paradoxa
Stoicorum M.V. Ronnick, c. comm. & transl., Frankfurt a.M. 1991.

M.R. Wright, c. comm. & transl. (c. Laelio De amicitia),


Warminster 1991. V

R. Nickel, De legibus, Paradoxa Stoicorum, Tusculum B. 1994.

Partitiones
Oratoriae K Bayer - G. Bayer, Tusculum B. 1994.

Topica K Bayer, c. transl. & annott., Tusculum B. 1994.

studia docta

H.K Schulte, Orator. Untersuchungen über das ciceronianische Bildungsideal,


Frankfurt a.M. 1935.

A Michel, Rhétorique et philosophie chez Cicéron, Parijs 1961.

56
G. Zoll, Cicero Platonis aemulus. Untersuchungen über die Form von Ciceros
Dialogen, besonders von De oratore, diss. Freiburg-Zürich 1962.

K. Barwick, Das rednerische Bildungsideal Ciceros, Berlijn 1963.

G. Sumner, The Orators in Ciceros Brutus: Prosopography and Chronology, Toronto-


Buffalo 1973.

R. Mattmann, Studie zur handschriftlichen Ueberlieferung von Ciceros De inventione.


Die schweizer Handschriften mit De inventione im Verhältnis zu den ältesten
Codices, Freiburg i.d. Schweiz 1975.

W. Ludwig, ed., Eloquence et rhétorique chez Cicéron. Sept exposés suivis de


discussions, Genève 1982.

C. Rathofer, Ciceros "Brutus" als literarischer Paradigma eines Auctoritasverhältnisses,


Frankfurt a.M. 1986.

S. Schweinfurth-Walla, Studien zu den rhetorischen Ueberzeugungsmitteln bei Cicero


und Aristoteles, Tübingen 1986.

philosophica

Loeb: 1. De re publica, De legibus, ed. C.W. Keyes, 1928.


2. De finibus bonorum et malorum, ed. H. Rackham, 1914.
3. Tusculanae disputationes, ed. J.E. King, 1927, ed. recogn. 1945.
4. De natura deorum, Academica, ed. H. Rackham, 1933.
5. De senectute, De amicitia, De divinatione, ed. W. A. Falconer, 1923.
6. De officiis, ed. W. Miller, 1913.
7. Defato, vide s.v.: rhetorica, no. 2.

Budé: 1. De amicitia, ed. R. Combès, 1971, ed. 3. recogn. 1993.


2. De senectute, ed. P. Wuilleumier, 1961 (1989).
3. De finibus bonorum et malorum, ed. J. Martha, vol. 1 1928, ed. 5. recogn.
C. Lévy, 1990; vol. 2 1930, ed. 5 recogn. C. Rambaux, 1989.
4. De officiis, ed. M. Testard, vol. 1 1965 (1974), vol. 2 1970, ed. 2. recogn.
1984.
5. De re publica, ed. E. Bréguet, vol. 1 1980, ed. 2. recogn. 1989, vol. 2 1980,
ed. 2. recogn. G. Achard, 1991.
6. De legibus, ed. G. de Plinval, 1959 (1968).
7. Defato, ed. A Yon, 1933 (1991).
8. Tusculanae disputationes, edd. G. Fohlen - J. Humbert, 2 voll., 1931
(1968-1970).

57
S. Wilson, The Thought o f Cicero, Philosophical Selections, anthol., c. comm., Londen
1964 (Bristol 1986).

De re
publica K Büchner, c. transl. & annott., Zürich-München 1952 (Stuttgart
1979).

L. Ferrero, ed. 2., Florence 1957 (1965).

K Ziegler, Teubner, ed. 7., 1969 (1992).

K. Ziegler, Staatstheoretische Schriften (De re publica-De legibus), c.


transl., Berlijn 1974 (1988).

K. Büchner, c. transl. & annott., Stuttgart 1981.

K. Büchner, comm., Heidelberg 1984.

K. Büchner, ed. 3. recogn., Tusculum B. 1973 (1993).

J.E.G. Zetzel, anthol., c. comm., Cambridge 1995.

Somnium
Scipionis C. Meissner - C. Landgraf, c. comm., Leipzig 19156 (Amsterdam
1964).

P. Boyanc6, Etudes sur le Songe de Scipion, c. transl., diss. Parijs-


Limoges 1936 (New-York - Londen 1987).

A Ronconi, c. comm., Florence 1961.

J.G.F. Powell 1991, vide s.v.: Laelius De amicitia.

De legibus A Du Mesnil, c. comm., Leipzig 1879.

N. Rudd - T. Wiedemann, 1. 1, c. comm., Londen 1943 (Bristol


1987).

L.P. Kenter, 1. 1, comm., diss. Amsterdam 1971.

K. Ziegler 1974, vide s.v.: De re publica.

K, Ziegler, ed. 3. recogn. W. Görler, Heidelberg 1979.

K. Büchner, c. transl., Zürich-München 19873.

58
R. Nickel, De legibus, Paradoxa Stoicorum, Tusculum B. 1994.

Hortensius L. Straume-Zimmermann, c. comm. & transi., Bern 1976.

L. Straume-Zimmermann, Hortensius, Lucullus, Academici libri, c.


comm. & transi., Tusculum B. 1990.

Academica M. Ruch, 1. 1, c. comm., Parijs 1970.

L. Straume-Zimmermann, vide s.v.: Hortensius.

Timaeus W. Ax 1938, vide s.v.: De divinatione.

De finibus
bonorum et
malorum J.N. Madvig, c. comm., Kopenhagen 18763 (Hildesheim 1968).

Th. Schiche, Teubner 1915 (1993).

A Kabza, Tusculum B. 1960.

C. Atzert, c. transi., Zürich 1964.

J. v.d. Linden, De horizon van wel en wee, transi., Baarn 1982.

O. Gigon - L. Straume, c. comm. & transi., Tusculum B. 1988.

H. Merklin, c. transi. & annott., Stuttgart 1989.

J.S. Reid, 1. 1-2, c. comm., Cambridge 1925 (Hildesheim 1968).

M.R. Wright, 1. 3, c. comm. & transi, (c. Paradoxis Stoicorum),


Warminster 1991.

Tusculanae
Disputationes M. Pohlenz, Teubner 1918 (1995).

T.W. Dougan - R.M. Henry, c. comm., Cambridge 1934.

K Büchner, Gespräche in Tusculum, transi., Zürich 1966.

C. Verhoeven, Gesprekken in Tusculum, transi., Baarn 1980.

O. Gigon, c. transl. & annott., ed. recogn., Stuttgart 1985.

59
O. Gigon, ed. 6. recogn., Tusculum B. 1992.

M. Pohlenz, 1. 1-2, c. comm., Leipzig 19125 (Amsterdam 1965).

E.J. Jonkers, 1. 1, c. annott., Leiden 1966.

A E. Douglas, 1. 1, c. comm. & transi, Warminster 1985.

A E. Douglas, 1. 2, 5, c. comm. & transi, Warminster 1990.

O. Heine, 1. 3-5, c. comm., Leipzig 19294 (Amsterdam 1965).

De natura
deorum O. Plasberg - W. Ax, ed. 2. recogn., Teubner 1933 (1987).

J.B. Mayor, 3 voll, c. comm., Cambridge 1880-1885.

AS. Pease, c. comm., 2 voll., Cambridge, Mass., 1955-1958


(Darmstadt 1968; New York 1979).

M. v.d. Bruwaene, c. comm., Brussel 1978.

W. Gerlach - K. Bayer, Tusculum B. 1978 (1990).

V. Hunink, De goden, transi, Amsterdam 1993.

De
divinatione W. Ax, De divinatione, De fato, Timaeus, Teubner 1938 (1987).

AS. Pease, c. comm., Univ. of Illinois pr. 1920-1923 (Darmstadt


1963, 1973) (New York 1979).

R. Giomini, De divinatione, De fato, Timaeus, Teubner, Leipzig


1975.

Chr. Schaublin, Tusculum B. 1991.

W.AM. Peters, Over het voorspellen van de toekomst, transi, Baarn


1992.

De fato W. Ax 1938, vide s.v.: De divinatione.

K. Bayer, Tusculum B. 1963 (1980).

R. Giomini 1975, vide s.v.: De divinatione.

60
R.W. Sharpies, c. comm. & transi, (c. Boethio, De cons, philos., 1.
V), Warminster 1992.

Cato Maior De
senectute K. Simbeck - O. Plasberg, Cato Maior, Laelius, De gloria, Teubner
1917 (1987).

J. Sommerbrodt, c. comm., Berlijn 189612.

P. Venini, Cato maior de senectute, Laelius de amicitia, ed., Turijn


1959.

M. Faltner - G. Fink, Cato maior de senectute-Laelius de amicitia,


Tusculum B. 1988 (1993).

J.G.F. Powell, c. comm., Cambridge 1988.

Laelius De
amicitia M. Seyffert - G.F.W. Müller, c. comm., Leipzig 1876 (Hildesheim
1965).

C.W. Nauck - T. Schiche, c. comm., Berlijn 189710.

H.E. Gould - J.L. Whiteley, c. comm., Londen 1941 (Bristol 1983).

M. Faltner - G. Fink 1988, vide s.v.: Catone de senectute.

R. Feger, c. transl. & annott., Stuttgart 1981.

K. Neuhausen, comm.; voll. 1-3, Heidelberg 1981-1992.

J.G.F. Powell, Laelius De amicitia, Somnium Scipionis, c. comm. &


transi., Warminster 1991.

De gloria O. Plasberg 1917, vide 5.v.; Cato Maior.

De officiis H.A Holden, c. comm., Cambridge 1899s (Amsterdam 1966).

C. Atzert, transl., Limburg a.d. Lahn 1951.

H. Gunermann, c. transl. & annott., Stuttgart 1976.

K. Büchner, ed. 3. recogn., Tusculum B. 1987 (1994).


J. Ector, De plichten. Leefregels gebaseerd op het stoïcisme, transl.,
Leuven-Amersfoort 1984.

M. Winterbottom, Bibl.Ox. 1994.

studia docta

bibl. A Michel, Cicéron et les grands courants de la philosophie antique :


problèmes généraux (1960-1970), in: Lustrum XVI (1971-1972), pp. 81-103.
I

R. Hirzel, Untersuchungen zu Ciceros philosophische Schriften, 3 voll., Leipzig 1877-


1883 (Hildesheim 1964).

M A Liscu, Etude sur la langue de la philosophie morale chez Cicéron, Parijs 1930.

M. Pohlenz, Antikes Führertum. Cicero De officiis und das Lebensideal des Panaitios,
Leipzig 1934.

V. Pöschl, Römischer Staat und griechisches Staatsdenken bei Cicero, diss.


Heidelberg-Berlijn 1936 (Darmstadt 1963).

M.A Liscu, L ’expression des idées philosophiques chez Cicéron, Parijs 1937.

H.AK. Hunt, The Humanism of Cicero, Melbourne 1954.

E. Lepore, Il princeps ciceroniano e gli ideali politici della tarde reppublica, Napels
1954.

E. Poncelet, Cicéron traducteur de Platon. L ’expression de la pensée complexe en latin


classique, diss. Parijs 1957.

M. Ruch, L ’Hortensius de Cicéron. Histoire et reconstruction, Parijs 1958.

M. Ruch, Le préambule dans les oeuvres philosophiques de Cicéron, Straatsburg 1958.

H. Fuchs, Ciceros Hingabe an die Philosophie, Basel 1959.

AJ. Kleywegt, Ciceros Arbeitsweise im 2. und 3. Buch der Schrift "De natura deorum",
diss. Leiden-Groningen 1961.

N. Marinone, I paradossi degli Stoici, Milaan 1961.

A Weische, Cicero und die neue Akademie, Münster 1961.

62
W. Süss, Cicero. Eine Einführung in seine philosophische Schriften, Wiesbaden 1966.

H.A Gärtner, Cicero und Panaetios. Beobachtungen zu Ciceros De officiis,


Heidelberg 1974.

P. Schmidt, Die Ueberlieferung von Ciceros Schrift De legibus im Mittelalter und


Renaissance, München 1974.

K. Büchner, Somnium Scipionis. Quellen, Gestalt, Sinn, Wiesbaden 1976.

L. Straume-Zimmermann, Ciceros Hortensius, Bern 1976.

H. Johann, Gerechtigkeit und Nutzen. Studien zur ciceronischen und hellenistischen


Naturrechts- und Staatslehre, Heidelberg 1981.

W. Heilmann, Ethische Reflexion und römische Lebenswirklichkeit in Ciceros Schrift


De officiis. Ein literatursoziologischer Versuch, Wiesbaden 1982.

N. Lambardi, II "Timaeus" ciceroniano. Arte e tecnica del "vertere", Florence 1982.

J. Mancal, Untersuchungen zum Begriff der Philosophie bei M. Tullius Cicero,


München 1982.

K. Girardet, Die Ordnung der Welt. Ein Beitrag zur philosophischen und politischen
Interpretation von Ciceros Schrift De legibus, Wiesbaden 1983.

S. Lundström, Zur Textkritik der Tusculanen, Stockholm 1986.

P. MacKendrick, The Philosophical books o f Cicero, Londen 1989.

H. Strasburger, Ciceros philosophisches Spätwerk als Aufruf gegen die Herrschaft


Caesars, Hildesheim 1990.

C. Lévy, Cicero Academicus: recherches sur les Académiques et sur la philosophie


cicéronienne, Rome-Parijs 1992.

epistulae

Loeb: 1. A d Atticum, 3 voll., ed. E. Winstedt, 1912-1918.


2. Ad Familiares, 3 voll., ed. W. Glynn Williams, 1927-1929.
3. A d Quintum fratrem, ed. W. Glynn Williams, 1929; Ad Brutum, ed. M.
Cary, 1954; Commentariolum petitionis, Ep. ad Octavianum, ed. M.
Henderson, 1972.

63
Bud6: 1. Epp. 1-50 (68-59), ed. L.-A Constans, 1934.
2. Epp. 56-121 (58-56), ed. L.-A Constans, 1935.
3. Epp. 122-204 (55-51), ed. L.-A Constans, 1936.
4. Epp. 205-278 (51-50), ed. L.-A Constans - J. Bayet, 1951 (1967).
5. Epp. 279-389 (50-49), ed. J. Bayet, 1964, ed. 3. recogn. J. Beaujeu - P. Jal,
1983.
6. Epp. 390-477 (mrt 49 - apr 46), ed. J. Beaujeu, 1993.
7. Epp. 478-586 (apr 46 - feb 45), ed. J. Beaujeu, ed. 2. recogn. 1991.
8. Epp. 687-706 (mrt 45 - aug 45), ed. J. Beaujeu, 1983.
9. Epp. 707-803 (sep 45 - aug 44), ed. J. Beaujeu, 1988.
10. Epp. 804-866 (aug 44 - apr 43), ed. J. Beaujeu, 1991.

Bibi.
Ox. 1. Ad Familiares, ed. W.S. Watt, ed. 2. recogn., 1982.
2. Ad Atticum, vol. 1, ed. W.S. Watt, 1965; vol. 2., ed. D.R. Shackleton
Bailey, 1961. >
3. Ad Quintum fratrem, ad Brutum, Fragmenta epistularum, ed. W.S. Watt,
1958.

R.Y. Tyrrell - L.C. Purser, The Correspondence of Cicero, c. comm., Dublin-Londen,


vol. 1, 19043; vol. 2-6, 1906-19332; vol. 7 (index), 1901 (Hildesheim 1969).

L. Rusca, Tutte le lettere, c. transl. & comm., 3 voll., Milaan 1978.

C. Weyssenhoff, Epistularum fragmenta, ed., Warschau 1970.

K.F. Siipfle - E. Bockel, Epistulae selectae, anthol., c. comm., Heidelberg 190811.

W.W. How - AC. Clark, Select Letters, anthol., c. comm., 2 voll., Oxford 1925-1926.

L.P.Wilkinson, Cicero. Letters, anthol., c. comm. & transl., Londen 1966 (Bristol
1982).

D. Stockton, Thirty-Five Letters of Cicero, anthol., c. comm., Oxford 1969 (1980).

W. Kassies, Cicero. Brieven, anthol., transl., Bussum 1972.

H. Philips, M.T. Cicero, Briefe. Cicero und seine Zeit. Textauswahl und Einleitung,
anthol., transl., Paderborn 1979.

D.R. Shackleton Bailey, Select Letters, anthol., c. comm., Cambridge 1980.

M.M. Willcock, The Letters of January to April 43 B.C., anthol., c. comm. & transl.,
Warminster 1996.

64
Ad Atticum E.O. Winstedt, 3 voll., Loeb 1912-1918.

U. Moricca - A. Moricca-Caputo, 2 voll., ed., Turijn 1953.

H. Kasten, Tusculum B. 1959 (1990).

H. Sjogren - G. Thornell - A. Onnerfors, 1. XIII-XVI, ed., Uppsala


1960.

D.R. Shackleton Bailey, c. comm. & transi, 7 voll, Cambridge


1965-1970.

D.R. Shackleton Bailey, 2 voll, Teubner, Stuttgart 1987.

Ad
Familiares W. Glynn Williams, Ad familiares-Ad Quintum fratrem, 3 voll., Loeb
1927-1929.

D.R. Shackleton Bailey, c. comm., 2 voll., Cambridge 1977.

H. Kasten, Tusculum B. 1959 (1989).

D.R. Shackleton Bailey, Teubner, Stuttgart 1988.

G. Walser, Der Briejwechsel des L. Munatius Plancus mit Cicero, c.


transi. & comm., Basel 1957.

Ad Quintum
fratrem; Ad
Brutum H. Kasten, Tusculum B. 1965, 19762.

D.R. Shackleton Bailey, c. comm., Cambridge 1980.

M. Giebel, A d Quintum fratrem, c. transi. & annott., Stuttgart 1982.

D.R. Shackleton Bailey, Ad Quintum fratrem-Ad Brutum-


Commentariolum petitionis-Fragmenta epistularum, Teubner,
Stuttgart 1988.

studia docta

G. Boissier, Cicéron et ses amis, Parijs 1865.

J. Carcopino, Les secrets de la correspondance de Cicéron, 2 voll., Parijs 1947.

65
D.R. Shackleton Bailey, Towards a Text of Cicero "Ad Atticum ", Cambridge 1960.

R. Tuomi, Studien zur Textform der Briefe Ciceros, Turku 1975.

U. Schwaiger, Untersuchungen zu Ciceros Briefwechsel mit Marcus Junius Brutus, diss.


Innsbruck 1979.

M. Wistrand, Cicero imperator. Studies in Cicero’s Correspondence 51-47 BC,


Göteborg 1979.

R. G. Böhm, Vigiliae Tullianae. Emendationen su den Texten vorwiegend der Briefe von
und an M.Tullius Cicero, 2 voll., Freiburg 1979-1984.

W. Jäger, Briefanalysen : zum Zusammenhang von Realitätserfahrung und Sprache in


Briefen Ciceros, Frankfurt a.M. 1986.
I

poética

W. Ewbank, The Poems of Cicero, c. comm., Londen 1933 (New York 1978).

A Traglia, Poética fragmenta, 2 voll., ed., c. indice, Rome 1950-1952.

J. Soubiran, Aratea. Fragments poétiques, Budé 1972; ed. 2. recogn. 1993.

studia docta

E. Malcovati, Cicerone e la poesia, Pavia 1943.

A Traglia, La lingua di Cicerone poeta, Bari 1950.

indices ad orationes, rhetorica, philosophica, epistulas, poética

J.C. Orelli - J.G. Baiter, Onomasticon Tullianum, Zürich 18612 (Hildesheim 1966).

H. Merguet, Lexicon zu den Reden Ciceros, 4 voll., Jena 1877-1884 (Darmstadt


1962).

H. Merguet, Lexicon zu den philosophischen Schriften Ciceros, 3 voll., Jena 1887-1894


(Hildesheim 1960, 1972).

H. Merguet, Handlexicon zu Cicero, Leipzig 1905-1906 (Hildesheim 1963).

66
J.W. Fuchs, Index verborum in Cic. De inventione I-II, Den Haag 1937.

W.A Oldfather - H.V. Canter - K.M. Abbott, Index verborum Ciceronis


epistularum, Urbana 1938 (Hildesheim 1965).

J.W. Spaeth, Index verborum Ciceronis poeticorum fragmentorum, Urbana 1955.

K.M. Abbott - W.A. Oldfather - H.V. Canter, Index verborum in Ciceronis Rhetorica,
necnon incerti auctoris l. ad Herennium, Urbana 1964.

D.R. Shackleton Bailey, Onomasticon to Cicero’s Speeches, Stuttgart 1988, ed. 2.


recogn., 1992.

C. Kinapenne, De officiis: index verborum, listes de fréquence, relevés grammaticaux,


Luik 1995.

studia generalia

J. Lebreton, Etudes sur la langue et la grammaire de Ciceron, Parijs 1901


(Hildesheim 1965).

W. Drumann - P. Grobe, Geschichte Roms in seinem Uebergange von der


republikanischen zur monarchischen Verfassung oder Pompeius, Caesar,
Cicero und ihre Zeitgenossen nach Geschlechtern und mit genealogischen
Tabellen, vol. V-VI, Berlijn-Leipzig 1919-19292 (Hildesheim 1964).

T. Petersson, Cicero. A Biography, Berkeley 1920 (New York 1963).

O. Plasberg, Cicero in seinen Werken und Briejen, Leipzig 1926 (Darmstadt 1965).

T. Zielinski, Cicero im Wandel der Jahrhunderte, ed. 4. recogn., Leipzig 1929


(Darmstadt 1967).

H. Strasburger, Concordantia ordinum: eine Untersuchung zur Politik Ciceros, Borna


1931 (Amsterdam 1956).

J. Vogt, Ciceros Glaube an Rom, Stuttgart 1935 (Darmstadt 1964).

L. Laurand, Ciceron, vie et oeuvres, 2 voll., ed. 2. recogn., Parijs 1935-1938.

K. Sprey, M. Tullius Cicero, Amsterdam 1938.

P. Oksala, Die griechischen Lehnwörter in den Prosaschriften Ciceros, diss. Helsinki


1953.

67
O. Seel, Cicero, Wort, Staat, Welt, Stuttgart 1953 (1961).

A Haury, L ’ironie et l’humour chez Cicéron, diss. Parijs, Leiden 1955.

K Büchner, Cicero, Wiesbaden 1962 (vide s.v.: Historia litteraria, collectanea).

K. Büchner, Cicero. Bestand und Wandel seiner geistigen Welt, Heidelberg 1963.

J. Graff, Ciceros Selbstauffassung, Heidelberg 1963.

AD. Leeman, Orationis ratio, cap. IV-VIII, Amsterdam 1963 (vide s.v.: Histpria
litteraria, rhetorica etc.).

P. Grimai, Etudes de chronologie cicéronienne (années 58 et 57 av. J-C), Parijs 1967.

E. Gerhardt - Ae. Sordina, Onomasticon ciceronianum et fastorum, Padua 1968.


(
A Primmer, Cicero numerosus. Studien zum antiken Prosarhythmus, Wenen 1968.

G. Radke, ed., Cicero, ein Mensch seiner Zeit. Acht Vorträge zu einem
geistesgeschichtlichen Phänomen, Berlijn 1968.

K. Bringmann, Untersuchungen zum späten Cicero, Göttingen 1971.

K. Büchner, ed., Das neue Cicerobild, Darmstadt 1971.

D.R. Shackleton Bailey, Cicero, Londen 1971.

R.J. Goar, Cicero and the State Religion, Amsterdam 1972.

B. Kytzler, ed., Ciceros literarische Leistung, Darmstadt 1973.

E. Rawson, Cicero. A Portrait, Londen 1975.

A Michel - R. Verdière, edd., Ciceroniana. Hommages à Kazemierz Kumaniecki,


Leiden 1976.

A Desmouliez, Cicéron et son goût. Essai sur une définition d ’une esthétique romaine
à la fin de la république, Brussel 1976.

W. Lacey, Cicero and the End of the Roman Republic, New York 1978.

S. Utcenko, Cicero, transi. R. Pattloch, Berlijn 1978.

C. Rothe, Humanitas, Fides und Verwandtes in der römischen Provinzialpolitik.

68
Untersuchungen zur politischen Funktion römischer Verhaltensnormen bei
Cicero, Berlijn 1978.

Th. Mitchell, Cicero. The Ascending Years, New Haven-Londen 1979.

R. Chevallier, ed., Présence de Cicéron. Hommage à M. Testard, Parijs 1984.

N. Wood, Cicero’s Social and Political Thought: An Introduction, Berkeley 1988.

J.M. May, Trials of Character. The Eloquence of Ciceronian Ethos, Chapel Hill-
Londen 1988.

P. Grimai, Cicero. Philosoph, Politiker, Rhetor, München 1988.

D. Stockton, Cicero. A Political Biography, Oxford 1989.

C. Habicht, Cicero der Politiker, München 1990; transi. Cicero the Politician,
Baltimore-Londen 1990.

M. Fuhrmann, Cicero und die römische Republik Eine Biographie, ed. 3. recogn.,
Zürich-München 1991.

M. Fleck, Cicero als Historiker, Stuttgart 1993.

VARRO

bibl. J. Collart, Varron grammairien et l’enseignement grammatical dans l ’antiquité


(1934-1963), in: Lustrum IX (1964), pp. 213-264.

B. Riposati - A. Marastoni, Bibliografia varroniana (...), Milaan 1974.

G. Galimberti Biffino - B. Riposati, Rassegna di studi varroniani dal 1974 al


1980, s.l. 1981.

B. Cardauns, Stand und Aufgabe der Varroforschung (mit einer Bibliographie


der Jahre 1935-1980), Wiesbaden 1982.

A. Traglia, c. transi, Turijn 1974.

De lingua
latina L. Spengel - A. Spengel, ed., Berlijn 1885 (New York 1979).

G. Götz - F. Schöll, Teubner 1910 (Amsterdam 1964).

69
R.G. Kent, 2 voll., Loeb 1938; ed. recogn. 1951.

J. Collart, 1. 5, c. comm. & transl., diss. Straatsburg-Parijs 1954.

P. Flobert, 1. 6, c. comm. & transl., Bud6 1985.

E. Riganti, 1. 6, c. comm., & transl., Bologna 1978.

H. Dahlmann, 1. 8, c. comm. & transl., Berlijn 1940 (1965).

A Traglia, 1. 10, c. comm. & transl., Bari 1956.

Res
rusticae H. Keil 1882-1891, vide s.v.: Cato, de agri cultura.

H. Keil - G. Götz, ed. 3. recogn., Teubner 1929. ,

W.D. Hooper - H.B. Ash 19352, vide s.v.: Cato, de agri cultura.

B. Tilly, Varro the Farmer. A Selection from the Res Rusticae,


anthol., c. comm. & transl., Foxton 1973.

J. Heurgon, 1. 1, c. comm. & transl., Bud6 1978.

Ch. Guirand, 1. 2, c. comm. & transl., Bud6 1985.

Satirae A Riese, ed., Leipzig 1865 (Hildesheim 1971).

F. Bücheier - W. Heraeus, Petronii Saturae (pp. 225-328: Varronis


Menippearum reliquiae), ed., Berlijn 19226 (1958).

E. Bolisani, c. transl., Padua 1936.

W. Krenkel, Römische Satiren, pp.67-90, transl., Berlijn 1970


(Darmstadt 1976).

J.P. C6be, c. comm. & transl., Rome 1972-... vol. 1-10 (Aborigines -
Pransus Paratus) (1994).

R. Astbury, Teubner, Leipzig 1985.

70
fragmenta
diversa R. Agahd, Antiquitatum rerum divinarum l. I, XIV, XV, XVI.
Praemissae sunt quaestiones Varronianae, ed., Leipzig 1898 (New
York 1975).

B.I. Cardauns, Antiquitates rerum divinarum, 2 voll., c. comm.,


Wiesbaden 1976.

H. Peter, Historicorum romanorum reliquiae, vol. 2, p. 9 sqq.,


Leipzig 1906 (1967) (vide s.v.: Collectanea et fragmenta).

Ch. Chappuis, Fragments des ouvrages de Varron, intitulés


Logistorici, Hebdomades vel De imaginibus, De forma philosophiae,
ed., Parijs 1868.

B. Riposati, De vita populi Romani, c. comm., Milaan 1939.

P. Fraccaro, Studi Varroniani De gente populi Romani l. IV, ed.,


Padua 1907.

P. Germann, Die sogenannten Sententiae Varronis, c. comm.,


Paderborn 1910.

indices

E. Laffagno, Index verborum quae in Saturarum Menippearum fragmentis inveniuntur,


Genua 1972.

W.W. Briggs e.a., Concordantia in Varronis libros De re rustica, Hildesheim 1983.

M. Salvadore, Concordantia in M. Terenti Varronis libros de lingua latina et in


fragmenta ceterorum operum, 2 vols., Hiidesheim 1995.

studia docta ,

F. Ritschl, Opuscula philologica, vol. III, Leipzig 1877.

L. Riccomagno, Studio sulle satire Menippee di M. T. Varrone Reatino, Alba Sacerdote


1931.

H. Dahlmann, Varro und die hellenistische Sprachtheorie, Berlijn 1932 (1964).

F. della Corte, La poesia di Varrone ricostituita, Turijn 1938.

71
R. Heisterhagen, Die literarischen Form der Rerum rusticarum libri Varros, diss.
Marburg 1952.

H. Dahlmann, Varros Schrift De poematis und die hellenistisch-römische Poetik,


Wiesbaden 1953.

J. Collart, Varron grammairien latin, Parijs 1954.

F. della Corte, Varrone, il terza gran lume romano, Genua 1954 (Florence 1970).

H. Dahlmann - R. Heisterhagen, Varronische Studien I, zu den Logistorici,


Wiesbaden 1957. 1

H. Dahlmann - R. Heisterhagen, Varronische Studien II, zu den Logistorici, De rerum


natura, Wiesbaden 1959.

R. Schröter, Studien zur Varronischen Etymologie, Wiesbaden 1959.

B. Cardauns, Varros Logistoricus über die Götterverehrung, diss. Keulen-Würzburg


1960.

H. Dahlmann e.a., Varron, Genève 1963.

H. Dahlmann, Studien zu Varro De poetis, Wiesbaden 1963.

J.E. Skydsgaard, Varro the Scholar. Studies in the First Book of Varro’s De re rustica,
Kopenhagen 1969.

E. Woytek, Sprachliche Studien zur Satura Menippea Varros, diss. Wenen 1969.

W. Kaltenstadler 1978, vide s.v.: Cato.

F. Cavazzo, Studio su Varrone etimologo e grammatico. La lingua latina come


modello di struttura linguistica, Florence 1981.

W. Pfaffel, Quartus gradus etymologiae. Untersuchungen zur Etymologie Varros in De


lingua latina, Königstein 1981.

CAESAR

bibl. J.H. Collins, A Selective Survey of Caesar Scholarship since 1935, in: The
Classical World 57 (1963-1964), pp. 41-51; 81-88.

72
bellum
gallicum H. Meusel, ed., Berlijn 1894.

R.L.A. Du Pontet, cum A. Hirti supplemento, Bibl.Ox. 1900.

F. Kraner - W. Dittenberger - H. Meusel, c. comm., Berlijn 1913-


192017 (1961-196219 suppl. bibl. add. H. Oppermann).

T. R. Holmes, c. comm., Oxford 1914 (New York 1979).

H.J. Edwards, Loeb 1917.

W. Hering, Teubner 1987.

L.-A. Constans, 2 voll., Bud6 1926 (1989-1990).

G. Dorminger, Tusculum B. 1962 (1986).

J. Thor6naval, transl., Parijs 1967.

F.H. v. Katwijk Knapp, transl., Bussum 1971.

J. Tchiedel - C. Ramming, c. comm., Paderborn 1978.

D. Koutrabas, comm., Athene 1979.

M. Deissmann, c. transl. & annott., Stuttgart 1981; c. bibl., 1991.

A Wiseman - P. Wiseman, transl., Londen 1980.

O. Schönberger, ed. nova, Tusculum B. 1984 (1990).

W. Hering, Teubner, Leipzig 1987.

D. John, Caesar 54-55 B.C., anthol., c. comm., Bristol 1987.

C. Ewan, 1. 1, c. comm., Londen 1957 (Bristol 1985).

E.C. Kennedy, 1. 2, c. comm., New Rochelle, N.Y., 1967 (Bristol


1983).

M. Rambaud, 1. 2-3, c. comm., Parijs 1965.

M. Rambaud, 1. 4, c. comm., Parijs 1967.

73
R.C. Carrington, 1. 5, c. comm., Londen 1939 (Bristol 1984).

E.C. Kennedy, 1. 5, c. comm., Cambridge 1960 (New Rochelle, Ni,Y.,


1971).

M. Rambaud, 1. 5, c. comm., Parijs 1974.

E.C. Kennedy, 1. 6, c. comm., New Rochelle, N.Y., 1971.

bellum
civile R.L.A. Du Pontet, cum libris incertorum auctorum de bello
Alexandrino, Africo, Hispaniensi, Bibl.Ox. 1901.

F. Kraner - F. Hofmann - H. Meusel, c. comm., Berlijn 190611


(195912 suppi, bibi. add. H. Oppermann; 196814).

A.G. Peskett, Loeb 1914.

P. Fabre, 2 voll., Bud6 1936 (1982-1987).

A. Klotz, Teubner, ed. 2.; add. corr. W. Trillitzsch 1964 (1992).

G. Dorminger, Tusculum B. 19632, 1979.

G. Wirth, Die Bürgerkriege. Die Geschichte der Kriege gegen


Pompeius in Alexandrie, in Afrika, in Spanien, transi., Hamburg
1966.

O. Schönberger, ed. nova, Tusculum B. 1984 (1990)

M. Rambaud, 1. 1, c. comm., Parijs 1962.

J.M. Carter, 1. 1-2, c. comm. & transi., Warminster 1991.

J.M. Carter, 1. 3, c. comm. & transi., Warminster 1993.

pseudo-
caesariana R. Schneider, Bellum Alexandrinum, c. comm., Berlijn 1888 (1962).

R.L.A. Du Pontet 1901, vide s.v.: Bellum civile.

R. Schneider, Bellum Africanum, c. comm., Berlijn 1905 (1962).

74
A. Klotz, Bellum Alexandrinum, Hispaniense, Africanum, Teubner
1927 (1993).

A. Klotz, Bellum Hispaniense, comm., Leipzig 1927.

A. Bouvet, Guerre dAfrique, Budé 1949.

J. Andrieu, Guerre dAlexandrie, Budé 1954 (1983).

AS. Way, Alexandrian, African and Spanish Wars, Loeb 1955.

G. Wirth 1966, vide s.v.: bellum civile.


J
J.F. Mitchell 1967, vide s.v.: bellum civile.

indices

H. Merguet, Lexicón zu den Schriften Caesars und seinen Fortsetzer, Jena 1886
(Hildesheim 1963).

H. Meusel, Lexicón Caesarianum, Berlijn 1887-1893 (1958).

S. Preuss, Vollständiges Lexikon zu den pseudo-cäsarianischen Schriftwerken, Erlangen


1884 (Hildesheim 1963).

R. Lecrompe, De bello Gallico. Index verborum, Hildesheim 1968.

B. Schümann, Caesars Wortschatz. Vollständiges Lexicón zu den Schriften Bellum


gallicum, Bellum civile, Bellum africanum, Bellum alexandrinum, bellum
hispaniense, sowie den Fragmenten, Hamburg 1977.

C.M. Birch, Concordantia et Index Caesaris, 2 voll., Hildesheim 1989.

studia docta

A Klotz, Caesarstudien, Leipzig 1910.

T.R. Holmes, Caesar’s Conquest of Gaul, ed. 2. recogn., Oxford 1911 (1931).

H. Oppermann, Caesar, der Schriftsteller und sein Werk, Leipzig 1933.

K. Barwick, Caesars Commentarii und das Corpus caesarianum, Leipzig 1938.

75
M. Rambaud, L ’art de la déformation historique dans les commentaires de César, diss.
Parijs 1953.

F.E. Adcock, Caesar as Man of Letters, Cambridge 1956.

M. Gelzer, Caesar, der Politiker und Staatsmann, München I9606 {Caesar, Poltician
and Statesman, transi. P. Needham, Oxford 1968).

D. Rasmussen, Caesars Commentant Stil und Stilwandel am Beispiel der direkten


Rede, Göttingen 1963.

V. Brown, The Textual Transmission of Caesar’s "Civil War", Leiden 1972.

F. Mutschler, Erzählstil und Propaganda in Caesars Kommentarien, Heidelberg 1975.

H. Gesche, Caesar, Darmstadt 1976.

W. Richter, Caesar als Darsteller seiner Taten. Eine Einführung, Heidelberg 1977.

Z. Yavetz, Caesar in der öffentlichen Meinung, Düsseldorf 1979. (Julius Caesar and
His Public Image, transi., Ithaca-Londen 1983).

D. Rasmussen, ed., Caesar, Darmstadt 1980.

H. Tschiedel, Caesars Anticato. Eine Untersuchung der Testimonien und Fragmente,


Darmstadt 1981.

C. Meier, Caesar, Berlijn 1982.

SALLUSTIUS

bibl. AD. Leeman, A Systematical Bibliography of Sallust (1879-1964), Leiden


19652.

C. Neumeister, Neue Tendenzen und Ergebnisse der Sallustforschung (1961-


1981), in : Gymnasium XCIII (1986), pp. 51-68; 519.

J.C. Rolfe, ed. 2. recogn., Loeb 1931.

A Ernout, Budé 1946; ed. 13. recogn. J. Hellegouarc’h, 1989.

A Kurfess (post A. Ahlberg), Teubner, Leipzig 19573 (1991).

76
<)
p. Frassinetti, c. transl., Turijn 1963.

W. Schöne - W. Eisenhut, Tusculum B. 1965 (1985).

R. Ciaffi, c. transl., Milaan 1969.

J.W. Meijer, transl., Haarlem 1970.

W. Eisenhut - J. Lindauer, Tusculum B. 1985 (1994).

L.D. Reynolds, Bibl. Ox. 1991.

Coniuratio
Catilinae R. Jacobs - H. Wirz - A. Kurfess, Catilina; Orationes et epistulae ex
historiis excerptae, c. comm., Berlijn 192211 (1966).

B. Harms, comm., Frankfurt a.M. 1962.

A.T. Davis, c. comm., Oxford 1967 (Bristol 1987).

K. Büchner, c. transl. & annott., Stuttgart 1972.

J. Hellegouarc’h, c. comm., Parijs 1972.

K. Vretska, comm., 2 voll., Heidelberg 1976.

P. McGushin, comm., Leiden 1977.

E. de Laet, De samenzwering van Catilina. Cicero, eerste rede tegen


Catilina, transl., Antwerpen-Amsterdam 1979.

J.T. Ramsey, c. comm., Atlanta 1984.

Bellum
Iugurthinum R. Jacobs - H. Wirz, c. comm., Berlijn 192211 (1965).

E. Koestermann, comm., Hildesheim 1971.

L. Watkiss, c. comm., Londen 1971 (Bristol 1984).

K. Büchner, c. transl. & annott., Stuttgart 1971.

G.M. Paul, A Historical Commentary on Sallust’s Bellum


Iugurthinum, Liverpool 1984.

77
J. Polak, transi., Amsterdam 1963 (1993).

Fragmenta ex (
historiis,
epistulae,
invectivae B. Maurenbrecher, Historiarum reliquiae, 2 voll., c. comm., Leipzig
1891-1893 (1967).

R. Jacobs e.a. 192211, vide s.v.: Coniuratio Catilinae.

V. Paladini, Orationes et epistulae de historiarum libris excerptae, c.


comm. & transi., Bari 1956.

K. Vretska, Invektive und Episteln, c. comm. & transi., 2 voll.,


Heidelberg 1961-1962.

A. Ernout, Lettres á César, Invectives, Budé 1962.

A. Kurfess, Appendix Sallustiana, vol.l : Epistulae ad Caesarem,


Teubner, Leipzig 19626 (1970); vol.2 : Invectivae, Teubner, Leipzig
19624 (1970).

D. Leggewie, Historiae, Fragmenta ex prooemio, Orationes et


epistulae, c. transi. & annott., Stuttgart 1975.

V. Paladini, Epistulae ad Caesarem, c. comm. & transi., Rome 1952,


19682.

P. Cugusi, Epistulae ad Caesarem, c. comm., Cagliari univ. pr. 1968.

K. Büchner, Zwei politische Briefe an Caesar, c. comm. & transi.,


Stuttgart 1974.

P. McGushin, The Histories, transi. & comm., 2 voll., Oxford 1992-


1994.

indices

O. Eichert, Vollständiges Wörterbuch zu den Geschichtswerken des C. Sallustius


Crispus, Hannover 1890 (Hildesheim 1973).

E. Skard, Index verborum quae exhibent Sallustii epistulae ad Caesarem, Oslo 1930.

A.W. Bennett, Index verborum Sallustianus, Hildesheim 1970.

78
j. Rapsch - D. Najock, Concordantiae in corpus Sallustianum, 2 voll., Hildesheim
1991.

«midia docta

B. Edmar, Studien zu den Epistulae ad Caesarem senem de re publica, Lund 1931.

W. Schnur, Sallust als Historiker, Stuttgart 1934.

K. Bauhofer, Die Komposition der Historien Sallusts, diss. München 1935.

K. Latte, Sallust, Leipzig 1935 (Darmstadt 1963, 1973).

G. Carlsson, Eine Denkschrift an Caesar über den Staat, Lund 1936.

V. Pöschl, Grundwerte römischer Staatsgesinnung in den Geschichtswerken des Sallust,


Berlijn 1940.

O. Seel, Die Invekäve gegen Cicero, Klio Beiheft XLVII, 1943 (1961).

E. Bolaffi, Sallustio e la sua fortuna nei secoli, Rome 1949.

P. Perrochat, Les modèles grecs de Salluste, Parijs 1949.

M. Chouet, Les lettres de Salluste à César, Parijs 1950.

K Büchner, Der Außau von Sallusts Bellum Iugurthinum, Wiesbaden 1953.

K Vretska, Studien zu Sallusts Bellum Iugurthinum, Wenen 1955.

E. Skard, Sallust und seine Vorgänger, Oslo 1956.

AD. Leeman, Außau und Absicht von Sallusts Bellum Iugurthinum, Amsterdam
1957.

W. Steidle, Sallusts historische Monographien. Themenwahl und Geschichtsbild,


Wiesbaden 1958.

K Büchner, Sallust, Heidelberg 1960, ed. 2. recogn., 1982.

D.C. Earl, The Political Thought of Sallust, Cambridge 1961 (1966).

R. Syme, Sallust, Berkeley 1964 (1973) (Salluste, transi. P. Robin, Parijs 1982).

79
K. Büchner, Sallustinterpretationen. In Auseinandersetzung mit dem Sallustbuch von R.
Syme, Stuttgart 1967.
( ·
AT. Davis, Catiline, Oxford 1967.

O. Seel, Sallusts Briefe und die pseudosallustische Invektive, Nürnberg 1967.

E. Wistrand, Sallust on Judicial Murders in Rome. A Philological and Historical Study,


Stockholm 1968.

W. Hensellek, Die Stellung der Hauptpersonen in der Konzeption von Sallusts


Coniuratio Catilinae, diss. Wenen 1970.

V. Pöschl, ed., Sallust, Darmstadt 1970, ed. 2. recogn., 1981.

W. Bloch, Bedeutungszusammenhänge und Bedeutungsverschiebungen als inhaltliche


Stilmittel bei Sallust, Frankfurt a.M. 1971.

U. Paanen, Sallusts Politico-social Terminology. It’s Use and Biographical Significance,


Helsinki 1972.

E. Tiffou, Essai sur la pensée morale de Saliuste à la lumière de ses prologues, Parijs
1973.

T. Scanlon, The Influence of Thucydides on Sallust, Heidelberg 1980.

B.D. MacQueen, Plato’s Republic and the Monographs of Sallust, Chicago 1981.

T. Scanlon, Spes frustrata: a reading of Sallust, Heidelberg 1987.

K. Heldmann, Sallust über die römische Weltherrschaft: ein Geschichtsmodell im


Catilina und seine Tradition in der hellenistischen Historiographie, Stuttgart
1993.

W. Schmid, Frühschriften Sallusts im Horizont des Gesamtwerks, Neustadt a.d. Asch


1993.

ATh. Wilkins, Villain or Hero: Sallust’s portrayal of Catiline, New York 1994.

A Drummond, Law, Politics and Power: Sallust and the execution of the Catilinarian
conspirators, Stuttgart 1995.

80
NEPOS

C. Halm - A. Fleckeisen, Teubner 1871.

E.O. Winstedt, Bibl.Ox. 1904.

K. Nipperdey - K. Witte, c. comm., Berlijn 191311 (1967).

A.-M. Guillemin, Bud6 1923; ed. 4. recogn. Ph. Heuz6 - P. Jal 1992.

J.C. Rolfe, Loeb 1929.

H. Malcovati, ed., Turijn 19643.

G. Schmeling, Lives of Famous Men, transi., Laurence, Kansas 1971.

P.K. Marshall, Teubner, Leipzig 1977, 19852.

A. Sartori, ed., Milaan 1980.

M. Ruch, Vies d ’Hannibal, de Caton et d ’Atticus, c. comm., Parijs 1968.

D.H. Bott, A Nepos Selection, c. comm., Londen 1970.

R. Roebuck, Three Lives: Alcibiades, Dion, Atticus, c. comm., Bristol 1976.

R. Feger, Atticus, c. transl. & annott., Stuttgart 1976.

index

Index in ed. N. Curtinus, Parijs 1675.

studia docta

B. Lupus, Der Sprachgebrauch des Com. Nepos, Berlijn 1876 (Hildesheim 1972).

P.K. Marshall, The Manuscript Tradition of Com. Nepos, Londen 1977.

LUCRETIUS

bibi. C A A . Gordon, A Bibliography of Lucretius, Londen 1962, 19852.

81
A Dalzell, A Bibliography of Work on Lucretius, 1945-1972, in: The Classical
World 66 (1972-1973), pp. 389-427; 67 (1973-1974), pp. 65-112.
f
L. Perelli, Rassegna di studi lucreziani (1968-1977), in: Bolletino di Studi
Latini 8 (1978), pp. 277-308.

J. de Witt, transl., Amsterdam 1701.

K. Lachmann, ed., Berlijn 18532 (New York 1979).

K. Lachmann, 2 voll., c. comm., Berlijn 18714. i

H.A.J. Munro, 3 voll., c. comm. & transl., Cambridge 18864 (1920) (New York
1978).

C. Giussani, 4 voll., c. comm., Turijn 1896-1898 (1. I,II : 1953; 1. V cum E. Stampini
: 1952).

C. Bailey, ed. 2., Bibl.Ox. 1922.

H. Diels, transl., Berlijn 1924, ed. 2., 1957 (München 1991).

A Ernout - L. Robin, 3 voll., comm., Parijs 1925-1928 (1962).

W.H.D. Rouse, Loeb 1924; ed. recogn. M. Smith 1975.

W.E. Leonard - S.B. Smith, c. comm., Madison 1942.

C. Bailey, 3 voll., c. comm., Oxford 1947 (1986).

K. Büchner, c. transl., Zürich 1956.

J. Martin, Teubner, Leipzig, ed. 5. 1963 (1992).

A. Ernout, 2 vols., Bud6 1920 (1964-1966).

J. Martin, c. transl., Berlijn 1972.

C. Müller, ed., Zürich 1975.

I.G.M. Gerhardt, De natuur en haar vormen. Boek I en V, transl., Arnhem 1946.

A Rutgers van der Loeff, Atomen tegen goden, ed. P.H. Schrijvers, Hilversum-
Antwerpen 1966.

82
Aeg.W . Timmerman, Over de natuur, ed. P.H. Schrijvers, Baarn 1984.

K. Büchner, c. transi. & annott., Stuttgart 1986.

A. Carbonetto, c. comm. & transi., 2 voll., Murcia 1988.

G.E. Benfield - R.C. Reeves, Selections from Lucretius, c. comm., Oxford 1967.

A.S. Cox, Lucretius on Matter and Man, anthol., c. comm., Londen 1967 (Bristol
1985).

M. Conche, Lucrèce et l ’expérience, anthol., ed., Parijs 1981.

P.M. Brown, 1. 1, c. comm., Bristol 1984.

E.J. Kenney, 1. 3, c. comm., Cambridge 1977.

J. Godwin, 1. 4, c. comm. & transi., Warminster 1987.

R.D. Brown, Lucretius on Love and Sex, 4, 1030-1287, c. comm. & transi., Leiden
1987.

C.D.N. Costa, 1. 5, c. comm., Oxford 1984.

J. Godwin, 1. 6, c. comm. & transi, Warminster 1991.

indices

J. Paulson, Index lucretianus, Gothenburg-Leipzig 19262 (Darmstadt 1961).

L. Roberts, A Concordance of Lucretius, Berkeley 1969 (New York 1978).

S. Govaerts, A Concordance to Lucretius. Index verborum, listes de fréquence, relevés


grammaticaux, Luik 1986.

M. Wacht, Concordandae in Lucretium, Hildesheim 1991.

studia docta

W.Y. Sellar, The Roman Poets of the Republic, ed. 3. recogn., Oxford 1889 (1965), p.
269 ff.

C. Martha, Le poème de Lucrèce, Parijs 19097.

83
I
O. Regenbogen, Lukrez. Seine Gestalt in seinem Gedicht, Leipzig 1932 (= Kleine
Schriften, München 1961, p. 296 sqq.).
f
K. Büchner, Beobachtungen über Vers und Gedankengang bei Lukrez, Hermes
Einzelschriften I, 1936.

R. Deutsch, The Patterns of Sound in Lucretius, Bryn Mawr, Pennsylvania, 1939


(New York 1978).

M. Rozelaar, Lukrez. Versuch einer Deutung, Amsterdam 1943.

E.J. Boerwinkel, Burgerschap en individuele autonomie. Epicurus en epicurisme in het


oordeel van Lucretius en Cicero, diss. Utrecht-Amsterdam 1956.

F. Giancotti, II preludio di Lucrezio, Florence 1959.

J.J.M. Zonneveld, Angore metuque. Een woordstudie over de angst in De rerum natura
van Lucretius, diss. Nijmegen 1959.

U. Pizzani, II problema del testo e della composizione del De rerum natura di


Lucrezio, Rome 1960.

P. Boyancé, Lucrèce et l ’épicurisme, Parijs 1963.

K. Büchner, Lukrez und Vorklassik, Wiesbaden 1964 (vide s.v.: Historia litteraria,
collectanea).

D.R. Dudley, ed., Lucretius, Londen 1965.

R. Minadeo, The Lyre of Science. Form and Meaning in Lucretius’ De Rerum Natura,
Detroit 1969.

D. West, The Imagery and Poetry of Lucretius, Edinburgh 1969.

P.H. Schrijvers, Horror ac divina voluptas. Etudes sur la poétique et la poésie de


Lucrèce, diss. Amsterdam 1970.

T. Stork, Nil igitur mors est ad nos. Der Schlussteil des dritten Lukrezbuches und sein
Verhältnis zur Konsolationsliteratur, Bonn 1970.

J.H. Nichols, Epicurean Political Philosophy. A Study of De Rerum Natura, diss.


Cornell univ., Ithaca 1971.

W. Ott, Metrische Analysen zu Lukrez, De rerum natura Buch I, Tübingen 1974.

84
g p Wallach, Lucretius and the Diatribe against the Fear of Death, De Rerum Natura
III, 830-1094, Leiden 1976.

O. Gigon, ed., Lucrèce. Huit exposés suivis de discussions, Genève 1977.

M. Serres, La naissance de la physique dans le texte de Lucrèce. Fleuves et


turbulences, Parijs 1977.

M. Bollack, La raison de Lucrèce. Constitution d ’une poétique philosophique avec un


essai d ’interprétation de la critique lucrétienne, Parijs 1978.

J.D. Minyard, Mode and Value in the De Rerum Natura. A Study in Lucretius’
Metrical Language, Wiesbaden 1978.

E. Ackermann, Lukrez und der Mythos, Wiesbaden 1979.

L.A. Holland, Lucretius and the Transpadanes, Princeton, New Jersey, 1979.

B. Manuwald, Der Aufbau der lukrezischen Kulturentstehungslehre (De rerum natura V,


925-1457), Wiesbaden 1980.

J.M. Snyder, Puns and Poetry in Lucretius’ De Rerum Natura, Amsterdam 1980.

D. Clay, Lucretius and Epicurus, Ithaca-Londen 1983.

J.D. Minyard, Lucretius and the Late Republic. An Essay in Roman Intellectual
History, Leiden 1985.

C.J. Classen, Probleme der Lukrezforschung, Hildesheim 1986.

J. Biard e.a., Analyses et réflexions sur Lucrèce De la nature: l ’hymne à l ’univers,


Parijs 1990.

J. Schmidt, Lukrez, der Kepos und die Stoiker: Untersuchungen zur Schule Epikurs und
zu den Quellen von De rerum natura, Frankfurt. a.M. 1990.

J. Salem, La mort n ’est rien pour nous: Lucrèce et l ’éthique, Parijs 1990.

Ch. Segal, Lucretius on Death and Anxiety: poetry and philosophy in De rerum natura,
Princeton 1990.

G.B. Conte, Generi e lettori (...), Milaan 1991; transi. Genres and Readers: Lucretius,
Love Elegy, Pliny’s Encyclopedia, Baltimore 1994.

M. Gale, Myth and Poetry in Lucretius, Cambridge 1994.


M. Koenen, In luminas oras: de verklaringen voor optische problemen in Lucretius, De
rerum natura IV en de antieke opvattingen over het zien en over spiegels, diss.
Leiden 1995. (

D. Obbink, Philodemus and Poetry: Poetic theory and practice in Lucretius,


Philodemus and Horace, Oxford 1995.

CATULLUS
----------------

bibi. H.J. Leon, A Quarter Century of Catullan Scholarship (1934-1959), in: The
Classical World 53 (1959-1960), pp. 104-113; 141-148; 173-180; Supplement,
pp. 281-282.

D.F.S. Thomson, Recent Scholarship on Catullus (1960-1969), in: The


Classical World 65 (1971-1972), pp. 116-126.

H. Harrauer, A Bibliography to Catullus, Hildesheim 1979.

J.P. Holoka, Gaius Valerius Catullus. A Systematic Bibliography, New York-


Londen 1985.

J. Granorolo, Catulle 1960-1985, in: Lustrum 28-29 (1986-1987), pp. 65-106.

R. Ellis, c. comm., Oxford 18892 (New York 1979).

E. Bahrens - K.P. Schulze, c. comm., Leipzig 18932.

E.T. Merrill, c. comm., Cambridge, Mass., 1893 (1965) (New Rochelle, NY, 1983).

G. Friedrich, c. comm., Leipzig-Berlijn 1908.

A Rutgers van der Loeff, transl., Den Haag 1937.

G. Lafaye, Budé 1923; ed. 12. recogn. S. Viarre 1992.

M. Schuster, transl., c. annott., Wenen 19505.

M. Lenchantin de Gubernatis, c. comm., Turijn 19583.

M. Schuster - W. Eisenhut, Teubner, Stuttgart 1958.

W. Eisenhut, Tusculum B. 1960 (1993).

86
W. Kroll, c. comm., ed. 6. recogn., Stuttgart 1980.

R.A.B. Mynors, Bibl.Ox. 1958 (1967).

O. Weinreich, transl., Hamburg 1960.

C.J. Fordyce, c. comm., Oxford 1961 (1987).

G.B. Pighi, transl., Verona 1961.

F.W. Cornish, Catullus, Tibullus, Pervigilium Veneris, Loeb 1913; ed. 2. recogn. 1950;
ed. 3. recogn. G.P. Goold 1988.

R. Helm, c. transl., Berlijn 1963, ed. 2. recogn., 1971.

C. Sisson, c. transl., New York 1967.

P. Wigham, c. transl., Berkeley 1968 (1983).

O. Weinreich, c. transl., Zürich 1969.

G.A Williamson, c. comm., Londen 1969 (Bristol 1986).

K. Quinn, c. comm., Londen 1971, 19732 (1980).

H. Bardon, Teubner, Stuttgart 1973.

F. della Corte, c. transl. & comm., Milaan 1977.

D. Thompson, ed., Chapel Hill 1978.

W. Eisenhut, Teubner, Leipzig 1983.

P.Y. Forsyth, c. comm., Lanham, MD, 1986.

L. Oostenbroek, Verzamelde verzen, transl., Leiden 1986 (1989).

D.H. Garrison, c. comm., Norman, Oklahoma, 1989 (Londen 1991).

G. Lee, c. comm., Oxford 1990.

P. Claes, Verzen, transl., Amsterdam 1995.

J. Godwin, anthol. (61-68), c. comm. & transl., Warminster 1996.

87
indices

M.N. Wetmore, Index verborum Catullianus, New Haven, Connecticut, 1912


(Hildesheim 1961).

V.P. McCarren, A Critical Concordance to Catullus, Leiden 1977.

studia docta

K.P. Harrington, Catullus and his Influence, Boston 1923.

O. Weinreich, Die Distichen des Catull, Tübingen 1926 (Darmstadt 1964,1972).

T. Frank, Catullus and Horace. Two Poets in their Environment, New York 1928
(1964).

AL. Wheeler, Catullus and the Traditions of Ancient Poetry, California univ. pr. 1934
(1964).

Th. Cutt, Meter and Diction in Catullus’ Hendecasyllabics, Chicago 1936.

H. Bardon, L ’art de la composition chez Catulle, Parijs 1943.

[Cutt 1936 + Bardon 1943 = New York 1978.]

E.A Havelock, The Lyric Genius of Catullus, Oxford 1939 (Londen 1967).

L. Alfonsi, Poetae novi, Como 1945.

H. Heusch, Das Archaische in der Sprache Catulls, Bonn 1954.

L. Ferrerò, Un’ introduzione a Catullo, Torino 1955.

L. Ferreo, Interpretazioni di Catullo, Torino 1955.

F. Klingner, Catulls Peleus-Epos, München 1956 (vide Klingner 1964, s.v.: Historia
litteraria, collectanea).

K. Quinn, The Catullan Revolution, Melbourne 1959.

G. Lieberg, Puella divina. Die Gestalt der göttlichen Geliebten bei Catull in
Zusammenhang der antiken Dichtung, Amsterdam 1962 (1969).

E. Schäfer, Das Verhältnis von Erlebnis und Kunstgestalt bei Catull, Wiesbaden 1966.

88
j. G ranarolo, L ’oeuvre de Catulle, aspects religieux, éthiques et stilistiques, Parijs 1967.

C. Witke, Enarratio Catulliana. Carmina L, XXX, LXV, LXV, LXVIII, Leiden 1969.

T. Wiseman, Catullan Questions, Leicester univ. pr. 1969.

J. Loomis, Studies in Catullan Verse. An Analysis of Word Types and Patterns in the
Polymetra, Leiden 1972.

K. Quinn, Catullus, an Interpretation, Londen 1972.

K. Quinn, ed., Approaches to Catullus, Cambridge 1972.

B. Coppel, Das Alliusgedicht, zur Redaktion des Catullcorpus, Heidelberg 1973.

W. Ott, Metrische Analysen zu Catull, carmen 64, Tübingen 1973.

W. Schmid, Catullus, Ansichte und Durchblicke, Göppingen 1974.

R. Heine, ed., Catull, Darmstadt 1975.

D. Konstan, Catullus ’ Indictment of Rome. The Meaning of Catullus 64, Amsterdam


1977.

S. Reisz de Rivarola, Poetische Aequivalenzen. Grundverfahren dichterischer


Gestaltung bei Catull, Amsterdam 1977.

F. Stössl, C. Valerius Catullus. Mensch, Leben, Dichtung, Meisenheim am Glan 1977.

M. Skinner, Catullus Passer. The Arrangement of the Book of Polymetric Poems, New
York 1981.

B. Arkins, Sexuality in Catullus, Hildesheim 1982.

J. Granarolo, Catulle, ce vivant, Parijs 1982.

S. Small, Catullus. A Reader’s Guide to the Poems, Lanham, MD, 1983.

P. Fedeli, Catullus’ Carmen 61, Leiden 1983.

J. Sarkissian, Catullus 68. An Interpretation, Leiden 1983.

H.P. Syndikus, Catull. Eine Interpretation. Vol. 1, Einleitung. Die kleinen Gedichte (1-
60), Darmstadt 1984; vol. 3, Die Epigrammen (69-116), Darmstadt 1987.

89
T.P. Wiseman, Catullus and His World. A Reappraisal, Cambridge 1985.

J. Ferguson, Catullus, Lawrence, Kansas, 1985. (·

E. Schmidt, Catull, Heidelberg 1985.

J.K. Newman, Roman Catullus and the Modification of the Alexandrian Sensibility,
Hildesheim 1990.

H.-J. van Dam, ed., Langer dan een eeuw: over Catullus, Leiden 1991.

M. Janan, "When the Lamp is Shattered": desire and narrative in Catullus, Carbondale
1994.

W. Fitzgerald, Catullan Provocations. Lyric Poetry and the Drama of Position,


Berkeley 1995.

J.-W. Beck, Lesbia und Juventius: zwei Libelli im Corpus Tibullianum. Untersuchungen
zur Publikationsform und Authetizität der überlieferten Gedichtfolge, Göttingen
1996.

VERGILIUS

bibl. F. Peeters, A Bibliography of Vergil, New York 1933 (Rome 1975).

G. Mambelli, Gli studi Vergiliani nel secolo XX, 2 voll., Florence 1940.

G. Mambelli, Gli annali delle edizione Vergiliani, Florence 1954.

W. Donlan, ed. The Classical World Bibliography of Vergil, with a New


Introduction, New York 1978.

opera omnia

C.G. Heyne - G.P.E. Wagner, 5 voll., c. comm., Leipzig 1830-18414 (Hildesheim


1966).

O. Ribbeck, 5 voll., ed., Leipzig 1859-1868 (4 voll., 1894-18952; 1 vol., Hildesheim


1966).

T.E. Page, 3 voll., c. comm., Londen 1894-1900 (1960 sqq.).

90
J. Conington - H. Nettleship - F. Haverfield, 3 voll., c. comm., Londen; vol. 1, 18985;
vol. 2, 1884 4; vol. 3, 18833 (Hildesheim 1963).

A. Hirtzel, Bibl.Ox. 1900.

F. Plessis - P. Lejay, 3 voll., c. comm., Parijs 1913-1930 (1963).

T. Ladewig - C. Schaper - P. Deuticke - J. Jahn, 3 voll., c. comm., Berlijn 1904-


19159-13 (1973).

H.R. Fairclough, 2 voll., Loeb 1916-1918; ed. recogn. 1934-1935.

R. Sabbadini - L. Castiglione, 2 voll., ed., Rome 19452 (1958).

H. Holtorf, c. comm., vol.l: Praef., Bucolica, Freiburg-Miinchen 1959.

R. Mynors, Bibl.Ox. 1969 (1976).

M. Geymonat, ed., Turijn 1973.

indices

G.A Koch, Vollständiges Wörterbuch zu den Gedichten des P. Vergilius Maro,


Hannover 18755 (Hildesheim 1972).

H. Merguet, Lexicon zu Vergilius, Leizpig 1909-1912.

M.N. Wetmore, Index verborum Vergilianus, New Haven, Connecticut, 19302


(Darmstadt 1961).

R. Lecrompe, Virgile, bucoliques, index verborum, relevés statistiques, Hildesheim


1970.

W. Ott, Rückläufiger Wortindex zu Vergil, Bucolica, Georgica und Aeneis, Tübingen


1974.

H.H. Warwick - R.L. Hotchkiss, A Vergil Concordance, Minneapolis 1975.

M. Wacht, Lemmatisierter Index zu Vergil mit statistischen Anhängen zu Sprache und


Metrik, Nürnberg Microfilm Computer Service 1979.

91
commentarii antiqui et vitae

H. Hagen, Scholia Bemensia ad Vergili Bucolica atque Georgica, Leipzig 1867


(Hildesheim 1967).

G. Thilo - H. Hagen, Servii grammatici commentarii, 3 voll., Leipzig 1881-1902


(1961).

H. Georgi, Die antike Aeneiskritik aus den Scholien und anderen Quellen hergestellt,
Stuttgart 1891 (Hildesheim 1971).

H. Georgi, Donati interpretationes Vergilianae, 2 voll., Teubner 1905-1906 (1969).

E. Diehl, Vergils Aeneis II mit dem Kommentar des Servius (kleine Texte), Bonn
1911.

E. Diehl, Die Vitae Vergilianae und ihre antike Quellen, Bonn 1911.

J. Brummer, Vitae Vergilianae, Leipzig 1912-1933.

E.K. Rand e.a., Servianorum in Vergilii carmina commentariorum editionis


Harvardianae volumen, Lancaster, PA, 1946.

C. Hardie, Vitae Vergilianae antiquae, Oxford 1954 (1966).

Aeneis

bibi. W. Suerbaum, Hundert Jahre Vergil-Forschung. Eine systematische


Arbeitsbibliographie mit besonderer Berücksichtigung der Aeneis, in: Aufstieg
und Niedergang der römischen Welt II, 31, 1 (1980), pp. 3-358.

R. Durand - A Bellessort - H. Goelzer, Bud6, vol. 1, 1925 (1964); vol. 2, 1936


(1964) (M. Seymonat 1973).

L. Castiglioni - R. Sabbadini, ed., Turijn 1945.

R.A Schröder, transl., Berlijn-Frankfurt 1953.

J. Götte - M. Götte - K. Bayer, Aeneis und die Vergil-Viten, Tusculum B. 1958


(1995).

M.A Schwartz, transl., Haarlem 1959 (1995).

J. v.d. Vliet - J. Mehler - R. Westendorp Boerma, c. comm., Leiden 1970-19736.

92
j. Perret, 3 voll., Bud6 1977-1980.

E. Paratore - L. Canali, c. transl., Milaan 1978-... 3 voll. (1.1-VI) (1979).

T. Scheffer - M. v. Albrecht, transl., München 1979.

E. Staiger, transl., Zürich 1981.

E. de Laet, anthol., transl., Antwerpen-Amsterdam s.a.

H.E. Gould - J.L. Whiteley, 1. 1, c. comm., Londen 1946 (Bristol 1984).

R. Austin, 1. 1, c. comm., Oxford 1971 (1979).

W.S. Sweet, 1. 1-2, c. annott, Michigan 1960 (Chicago 1983).

E. Binder - G. Binder, 1. 1-2, c. transl., Stuttgart 1994.

P. Schrijvers, 1. 1, 2, 4, 6, transl., Groningen 1995.

R.D. Williams, 1. 1-6, c. comm., New York 1972.

H.E. Gould - J.L. Whiteley, 1. 2, c. comm., Londen 1943 (Bristol 1982).

R. Austin, 1. 2, c. comm., Oxford 1964 (1980).

G. Koolschijn, 1. 2, transl., Amsterdam 1994.

R.D. Williams, 1. 3, c. comm., Oxford 1962.

H.E. Gould - J.L. Whiteley, 1. 4, c. comm., Londen 1943 (Bristol 1981).

A.S. Pease, 1. 4, c. comm., Cambridge, Mass., 1935 (Darmstadt 1965,1967).

R. Austin, 1. 4, c. comm., Oxford 1955 (1982).

R.D. Williams, 1. 5, c. comm., Oxford 1960 (Bristol 1981).

E. Norden, 1. 6, c. comm., ed. 4., Leipzig 1957 (Darmstadt 1984).

H.E. Gould - J.L. Whiteley, 1. 6, c. comm., Londen 1946 (Bristol 1984).

R. Austin, 1. 6, c. comm., Oxford 1977 (1986).

J. Harington, 1. 6, transl. & comm., ed. S. Cauchi, Oxford 1991.

93
R.D. Williams, 1. 7-12, c. comm., New York 1973.

C.J. Fordyce - J.D. Christie, 1. 7-8, comm., Oxford 1977 (Bristol 1985). (

H.E. Gould - J.L. Whiteley, 1. 8, c. comm., Londen 1953 (Bristol 1979).

P.T. Eden, 1. 8, comm., Leiden 1975.

K.W. Gransden, 1. 8, c. comm., Cambridge 1976.

J.L. Whiteley, 1. 9, c. comm., Londen 1955 (Bristol 1978).

P. Hardie, 1. 9, c. comm., Cambridge 1994.

R.H. Jordan, 1. 10, c. comm., Bristol 1988 (1990).

S.J. Harrison, 1. 10, c. comm. & transl., Oxford 1991.

K.W. Gransden, 1. 11, c. comm., Cambridge 1991.

H.E. Gould - J.L. Whiteley, 1. 12, c. comm., Londen 1950 (Bristol 1982).

W.S. Maguinness, 1. 12, c. comm., Londen 1953 (1964).

studia docta

J. Henry, Aeneida or Critical, Exegetical and Aesthetical Remarks on the Aeneid, 5


voll., Londen-Dublin 1873-1892 (4 voll., Hildesheim 1969).

R. Heinze, Vergils epische Technik, Leipzig 19153 (Darmstadt 1957, 1989).

W.W. Fowler, Vergil’s Gathering of the Clans (LVTI, 601-817), Oxford 1916.

W.W. Fowler, Aeneas at the Site of Rome (IVIII), Oxford 1918.

W.W. Fowler, The Death of Tumus (I.XII), Oxford 1919.

[W.W. Fowler 1916, 1918, 1919 = New York 1979.]

D. Drew, The Allegory of the Aeneid, Oxford 1927 (New York 1978).

H. Boas, Aeneas’ Arrival in Latium (l.VII, 1-135), diss. Amsterdam 1938.

F. Mehmel, Vergil und Apollonius Rhodius, Hamburg 1940.

94
M. Hügi, Vergils Aeneis und die hellenistische Dichtung, Bern 1952.

G.E. Duckworth, Structural Patterns and Proportions in Vergil’s Aeneid, Ann Arbor
1962.

V. Buchheit, Vergil über die Sendung Roms, Heidelberg 1963.

F.J· Worstbrock, Elemente einer Poetik der Aeneis, Münster 1963.

M. Putnam, The Poetry of the Aeneid, Harvard 1965.

B. Grassman-Fischer, Die Prodigien in Vergils Aeneis, München 1966.

K. Quinn, Vergil’s Aeneid. A Critical Description, Londen 1968.

W. Camps, An Introduction to Vergil’s Aeneid, Oxford 1969.

R. A Hornsby, Patterns of Action in the Aeneid, Iowa City 1970.

H.D. Reeker, Die Landschaft in der Aeneis, Hildesheim 1971.

G. Highet, The Speeches in Vergil’s Aeneid, Princeton, New Jersey, 1972.

W. Ott, Metrische Analysen zu Aeneis, Buch I, II, III, TV, V, VI, VII, X, XII, 9 voll.,
Tübingen 1973-1984.

E.V. George, Aeneid VIII and the Aitia of Callimachus, Leiden 1974.

W.P. Basson, Pivotal Catalogues in the Aeneid, diss. Utrecht-Amsterdam 1975.

R. Lesueur, L ’Enéide de Virgile, étude sur la composition rhythmique d ’une épopée,


Toulouse 1975.

W.R. Johnson, Darkness Visible. A Study of Vergil’s Aeneid, Berkeley 1976.

A Thornton, The Living Universe. Gods and Men in Virgil’s Aeneid, Leiden 1976.

V. Pöschl, Die Dichtkunst Vergils. Bild und Symbol in der Aeneis, ed. 3. recogn.,
Berlijn 1977.

W. W. Briggs, Narrative and Simile from the Georgies in the Aeneid, Leiden 1980.

W. Suerbaum, Vergils Aeneid. Beiträge zu ihrer Rezeption in Gegenwart und


Geschichte, Bamberg 1981.

95
R. Monti, The Dido Episode and the Aeneid. Roman Social and Political Values in
the Epic, Leiden 1982.
(■
W. Moskalew, Formular Language and Poetic Design in the Aeneid, Leiden 1982.

G. Williams, Technique and Ideas in the Aeneid, New Haven-Londen 1983.

K.W. Gransden, Virgil’s Iliad. An Essay on Epic Narrative, Cambridge 1984.

P. Schenk, Die Gestalt des Turnus in Vergils Aeneis, Königstein/Ts. 1984.

Ph. Hardie, Virgil’s "Aeneid". Cosmos and Imperium, Oxford 1985.

C. Renger, Aeneas und Turnus. Analyse einer Feindschaft, Frankfurt a.M. 1985.

D.H. Garrison, The Language of Virgil: An Introduction to the Poetry of the Aeneid,
Frankfurt 1987.

R.O.AM. Lyne, Further Voices in Virgil’s "Aeneid", Oxford 1987.

R.D. Williams, The Aeneid, Londen 1987.

F. Cairns, Virgil’s Augustan Epic, Cambridge 1989.

E. Henry, The Vigour of Prophecy: A Study in Virgil’s Aeneid, Bristol 1989.

W.S. Anderson, The Art of the Aeneid, Bristol 1989.

R. Rieks, Affekte und Strukturen: Pathos als ein Form- und Wirkprinzip von Vergils
Aeneis, München 1989.

G. Klemke, Beobachtungen zur Vergilischen Parataxe: das Pänomen der Entfaltung in


de Aeneis, Frankfurt a.M. 1990.

I. McAuslan - P. Walcot, edd., Virgil, Oxford 1990.

K. W Gransden, Virgil: The Aeneid, Cambridge 1990.

G. Garbarino, L ’eneide nella tradizione epica greca e latina: corso di letteratura latina,
Turijn 1992.

R.J. Edgeworth, The Colors of the Aeneid, New York 1992.

R. Jenkyns, Classical Epic: Homer and Virgil, Londen 1992.

96
S. Farron, Vergil’s Aeneid: A poem of grief and love, Leiden 1993.

M. Putnam, Virgil’s Aeneid: Interpretation and influence, Chapel Hill 1995.

Bucólica

bibl. W.W. Briggs, A Bibliography of Vergil’s Eclogues (1927-1977'), in: Aufstieg


und Niedergang der römischen Welt II, 31, 2 (1981), pp. 1265-1357.

E. de Saint-Denis, Budé 1942; ed. 5. recogn. R. Lesueur, 1992.

T.E. Page, Bucólica et Geórgica, c. comm., Londen 1898 (1974).

J. Mehler, Bucólica et Geórgica, c. comm., Leiden 1950.

H.E. Gould, c. comm., Londen 1967 (Bristol 1983).

L. Castiglione - R. Sabbadini, Bucolica-Georgica, ed., Turijn I9602.

J. Perret, c. comm., ed. 2. recogn., Parijs 1970.

A.J. Boyle, c. transí. & annott., Melbourne 1976.

R. Coleman, c. comm., Cambridge 1977.

R.A. Schröder, c. transí., Frankfurt a. M. 1978.

P. Alpers, The Singer of the Eclogues. A Study of Vergilian Pastoral, with a New
Translation of the Eclogues, Berkeley 1979.

E. Coleiro, An Introduction to Vergil’s Bucolics with a Critical Edition of the Text,


Amsterdam 1979.

R.D. Williams, Eclogues-Georgics, ed., Londen 1979.

G. Lee, c. transí. & annott., Liverpool 1980.

C.D. Lewis - R. Lyne, The Eclogues-the Georgies, c. transí. & annott., Oxford 1983.

J. Götte - M. Götte - K. Bayer, Bucólica, Geórgica, Catalepton, Vergil-Viten, ed. 5.


recogn., Tusculum B. 1987 (1995).

R. Deweerdt, transí., Leuven 1994.

97
R.F.M. Brouwer, transl., Baarn 1995.

W. Clausen, comm., Oxford 1994.

studia docta

A Cartault, Etude sur les bucoliques de Virgile, Parijs 1897.

W. Weber, Der Profet und sein Gott, Leipzig 1925.

H. Wagenvoort, Vergils vierte Ekloge und das Sidus Iulium, Amsterdam 1929 (=
Wagenvoort 1976, p. 1 sqq., vide s.v.: Historia litteraria, collectanea).

E. Norden, Die Geburt des Kindes, Leipzig 19312 (Darmstadt 1958, 1969).

HJ. Rose, The Eclogues of Vergil, Berkeley 1942.

J. Carcopino, Virgile et le mystère de la quatrième eclogue, ed. recogn., Parijs 1953.

G. Jachmann, Die vierte Ekloge Vergils, Keulen 1953.

H. Wagenvoort, Vergilius’ Ecloga I en LX, in: Wagenvoort 1976, p. 233 sqq., vide s.v.:
Historia litteraria, collectanea).

V. Pöschl, Die Hirtendichtung Vergils, Heidelberg 1964.

J. Veremans, Eléments symboliques dans la Ille bucolique de Virgile. Essai


d ’interpretation, Brussel 1969.

M. Putnam, Virgil’s Pastoral Art. Studies in the Eclogues, Princeton 1970.

E.A Schmidt, Poetische Reflexion, Vergil’s Bukolik, München 1972.

E.W. Leach, Vergil’s Eclogues, Landscapes of Experience, Ithaca-Londen 1974.

E.A Schmidt, Zur Chronologie der Eklogen Vergils, Heidelberg 1974.

V. Schmidt, Redeunt Satumia regna. Studien zu Vergils vierter Ecloga, diss. Groningen
1977.

R. Ketteman, Bukolik und Georgik Studien zu ihrer Affinität bei Vergil und später,
Heidelberg 1977.

J. Van Sickle, A Reading of Virgil’s Messianic Eclogue, New York 1992.

98
G eorgica

bibl. W. Suerbaum, Spezialbibliographie zu Vergils Georgica, in: Aufstieg und


Niedergang der römischen Welt II, 31, 1 (1980), pp. 395-499.

T.E. Page 1898, vide i.V.: Bucolica.

I.G.M. Gerhardt, transi, Amsterdam 1949 (1994).

J. Mehler 1950, vide s.v.: Bucolica.

E. de Saint-Denis, Budé 1956 (1963).

W. Richter, c. comm., München 1957.

L. Castiglione - R. Sabbadini I9602, vide s.v.: Bucolica.

R.D. Williams 1979, vide s.v.: Bucolica.

M. Chouet, transi., Genève 1979.

G. Conte - A. Barchesi, c. transi. & comm., Milaan 1980.

H.H. Huxley, 1. 1; 4, c. comm., Londen 1963 (Bristol 1979).

M. Erren, vol. 1, c. transi., Heidelberg 1985.

R.AB. Mynors, comm., Oxford 1988.

R.AB. Mynors, c. comm., Oxford 1990.

R.F. Thomas, c. comm., 2 voll., Cambridge 1988.

studia docta

F. Klingner, Vergils Georgica, Zürich 1964.

L.P. Wilkinson, The Georgies of Vergil. A Critical Survey, Cambridge 1969 (1978).

T. Oksala, Studien zum Verständnis der Einheit und der Bedeutung von Vergils
Georgica, Helsinki 1978.

P. Johnston, Vergil’s Agricultural Golden Age. A Study of the Georgies, Leiden 1980.

99
G. Miles, Virgil’s Georgies. A New Interpretation, California univ. pr. 1980.

E. Spofford, The Social Poetry of the Georgies, New York 1981. (

J. Farrell, Virgil’s Georgies and the Traditions of Ancient Epic: the art of allusion in
literary history, New York 1991.

studia generalia

W.Y. Sellar, The Roman Poets of the Augustan Age: Vergil, Oxford 19793 (1965).

T.R. Glover, Vergil, Londen 1904 (1930, 1969).

A. Bellessort, Virgile, son oeuvre et son temps, Parijs 1920 (1949).

T. Frank, Vergil. A Biography, New York 1922 (1964).

J. Sparrow, Half Lines and Repetitions in Virgil, Oxford 1931 (New York 1978).

D. Comparetti, Vergilio nel medio evo, 2 voll., ed. recogn., Florence 1896 (G.
Pasquali 1943-1946); transi. Vergil in the Middle Ages, Londen 1908 (Hamde,
Conn. 1966).

AM. Guillemin, Virgile, poète, artiste et penseur, Parijs 1952.

J. Perret, Virgile, l ’homme et l ’oeuvre, Parijs 1952.

E. Paratore, Virgilio, ed. 2. recogn., Florence 1954.

K. Büchner, P. Vergilius Maro, der Dichter der Römer, Stuttgart 1955.

R.P. Hoogma, Der Einfluss Vergils auf die Carmina latina epigraphica, diss.
Nijmegen-Amsterdam 1959.

P. Boyancé, La religion de Virgile, Parijs 1963.

B. Otis, Virgil. A Study in Civilised Poetry, Oxford 1964.

H. Oppermann, ed., Wege zu Vergil, Darmstadt 1963 (1976).

F. Klingner, Vergil. Bucolica, Georgica, Aeneis, Zürich 1967.

G. Duckworth, Vergil and Classical Hexameter Poetry, Ann Arbor 1969.

100
D. Dudley, ed., Vergil, Londen 1969.

A. McKay, Vergil’s Italy, New York 1970.

H. Bardon - R. Verdière, Vergiliana, Leiden 1971.

H. Raabe, Plwima mortis imago. Vergleichende Interpretationen zur Bildersprache


Vergils, München 1974.

R. Mach, Pattems of Time in Vergil, Hamden, Connecticut, 1978.

W. Pötscher, Vergil und die göttliche Mächte. Aspekte seiner Weltanschauung,


Hildesheim 1977.

R. Clark, Catabasis: Vergil and the Wisdom Tradition, Amsterdam 1979.

W. Haase, ed., Aufstieg und Niedergang der römischen Welt, II. Prinzipat, 31, 1,
Berlijn-New York 1980, pp. 3-705; 31,2, Berlijn-New York 1981, pp. 707-
1357.

M. Putnam, ed., Vergil. 2000 Years, Buffalo 1981.

M. Wifstrand Schiebe, Das ideale Dasein bei Tibull und die Goldzeitkonzeption
Vergils, Uppsala-Stockholm 1981.

R.D. Williams - T.S. Pattie, Virgil. His Poetry through the Ages, Londen 1982.

A J. Boyle, The Chaonian Dove. Studies in the Eclogues, Georgies and Aeneid of
Virgil, Leiden 1986.

J. Griffin, Virgil, Oxford 1986.

S.J. Harrison, Oxford Readings in Virgil’s Aeneid, Oxford 1990.

R.F. Glei, Der Vater der Dinge: Interpretationen zur politischen, literarischen und
kulturellen Dimension des Krieges, Trier 1991.

N. Horsfall, Virgilio: L ’epopea in alambicco, Napels 1991.

R.M. Wilhelm - H. Jones, The Two Worlds of the Poet: new perspectives on Vergil,
Detroit 1992.

C. Kallendorf, ed., Vergil, New York 1993.

J. Dion, Les passions dans l ’oeuvre de Virgile: poétique et philosophie, Nancy 1993.

101
D.W. Blandford, Pentekontaetia: the Virgil Society, 1943-1993, Londen 1993.

N. Horsfall, A Companion to the Study of Virgil, Leiden 1995.

R. van der Paardt, ed., Winnaars en verliezers: een bundel artikelen over het werk van
P. Vergilius Maro, Leiden 1995.

Appendix Vergiliana

bibl. J. Richmond, Recent Work on the 'Appendix Vergiliana" (1950-1975), in:


Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II, 31, 2 (1981), pp. 1112-1154.

E. Galletier, Epigrammata et Priapea, c. comm., Parijs 1920.

M. Rat, c. transl., Parijs 1935.

A. Salvatore, 2 voll., ed., Turijn 1957-1960.

R. Giomini, c. comm., Florence 19622.

W.V. Clausen e.a., Bibl.Ox. 1966 (1975).

Aetna P.J.E. Vessereau, c. transl. & comm., diss. Bordeaux-Parijs 1905.

J. Wight Duff - A.M. Duff, in : Minor Latin Poets, Loeb 1934 (vide
s.v.: Collectanea et fragmenta).

J. Vessereau, Budé 1961.

W. Richter, c. transl., Berlijn 1963.

F.R.D. Goodyear, c. comm., Cambridge 1965.

D. Lassandro - A. Luisi, Aetnae poematis lexicon, Genua 1989.

Catalepton R. Westendorp Boerma, I, c. comm., 1-8, diss. Groningen 1949; II,


c. comm., 9-14, Assen 1963.

Ciris H. Hielkema, c. transl. & comm., diss. Utrecht 1941.

A. Salvatore, Studi sulla tradizione manuscritta e sul testo del Ciris, 2


voll., c. comm., Napels 1955.

102
A. Haury, c. transl. & comm., Bordeaux 1957.

D. Knecht, c. comm., Brugge 1970.

R. Lyne, c. comm., Cambridge 1978.

Culex C. Plésent, c. comm., Parijs 1910.

M. Schmidt, c. transl., Berlijn 1959.

Dirae C. v.d. Graaf, c. transl. & comm., diss. Utrecht-Leiden 1945.

Elegiae in
Maecenatem H. Schoonhoven, c. comm., diss. Groningen 1980.

Moretum E.J. Kenney, c. comm., Bristol 1984.

index

H. Morgenroth - D. Najock, Concordantia in Appendicem Vergilianam, Hildesheim


1992.

studia docta

Th. Birt, Jugendverse und Heimatpoesie Vergils (Catalepton), Leipzig 1910.

C. P16sent, Le culex. Etude sur Valexandrinisme latin, Parijs 1910.

I.E. Drabkin, The Copa. An Investigation of the Problem of Date and Authorship,
Gen6ve-New York 1930.

A Rostagni, Vergilio minore, ed. 2. recogn., Turijn 1961.

HORATIUS

bibl. R.J. Getty, Recent Work on Horace (1945-1957), in: The Classical World 52
(1958-1959), pp. 167-188.

W. Kissel, Horaz 1936-1975: eine Gesamtbibliographie, in: Aufstieg und


Niedergang der römischen Welt II, 31, 3 (1981), pp. 1403-1558.

103
R. Bentley, comm., Cambridge 1711 (2 voll., Berlijn 1869; New York 1978).

T.E. Page - A. Palmer - A.S. Wilkins, c. comm., vol. 1, Odes-Epodes, Londen 18952
(1973); vol. 2, Satires, Londen 1883 (1971); vol. 3, Epistles, Londen 1892
(1971).

J. Orelli - J. Baiter, 2 voll., c. comm., editio quarta maior, Berlijn 1886-1892


(Hildesheim 1972).

O. Keller - A. Holder, ed., Leipzig 1899-19252.

E.C. Wickham, c. comm., vol. 1, Odes-Epodes, Oxford 18963; vol. 2, Satires-Epistles-De


arte poetica, Oxford 19032.

E.C. Wickham - H.W. Garrod, ed. 2., Bibl. Ox. 1912.

F. Villeneuve, 3 voll., Bud6 1917-1934 (1989); vol. 2, ed. 12. recogn. J. Hellegouarc’h,
1992.

C.W. Nauck - G. Krüger - P. Hoppe, c. comm., vol. 1, Oden-Epoden, Leipzig 192619;


vol. 2, Satiren, Leipzig 192317; vol. 3, Episteln, Leipzig 192016.

M. Lenchantin de Gubernatis - D. Bo, 2 voll., c. transl., Turijn 1958-19602 (vol. 3, vide


indices).

F. Klingner, Teubner, Stuttgart 19593.

A. Kiessling - R. Heinze - E. Burck, c. comm., vol. 1, Oden-Epoden, Berlijn 196411


(1968); vol. 2, Satiren, Berlijn 19618 (1968); vol. 3, Briefe, Berlijn 19617 (1968).

H. Färber - W. Schöne, Tusculum B. 19643 (1985).

M. Simon - W. Ritschl, transl., Berlijn-Weimar 1972.

W. Plankl, anthol., c. transl., Stuttgart 1979.

S. Borzsäk, Teubner, Leipzig 1985.

D.R. Shackleton Bailey, Teubner, Stuttgart 1985; ed. 3 recogn. 1995.

epistulae H.R. Fairclough 1926, vide s.v.: Satirae.

W.G. v.d. Weerd - A Schölte 1942s, vide i.v.; Satirae.

104
R. Helm 1962, vide s.v.: Satirae.

C.O. Brink, Horace on Poetry, vol. 1, Prolegomena to the Literary


Epistles, Cambridge 1963; vol. 2, Ars poetica, c. comm., Cambridge
1971; vol. 3, Epistles, Book II: The Letters to Augustus and Florus, c.
comm., Cambridge 1982.

O. Schônberger 1976, vide s.v.: Satirae.

B. Kytzler, Epistulae, c. transi. & annott., Stuttgart 1986.

L. v.d. Laar, Satiren en brieven, transi., Baarn 1988.

A. Rostagni, L ’artepoetica, c. comm., Turijn 1930 (1946).

P.H. Schrijvers, Ars poetica, c. transi., Amsterdam 1980 (1990).

E. Schafer, Ars poetica, c. transi. & annott., Stuttgart 1989.

O.A. Dilke, 1. 1, c. comm., Londen 19662.

J. Préaux, 1. 1, c. comm., Parijs 1968.

N. Rudd, 1. 2, c. comm., Cambridge 1989.

R. Mayer, 1. 1, c. comm., Cambridge 1994.

carmina; epodon
liber H.D. Naylor, Odes and Epodes. A Study in Word-Order, c. comm.,
Cambridge 1922 (New York 1978).

F. Plessis, c. comm., Parijs 1924 (Hildesheim 1966).

W.G. v.d. Weerd, c. comm., Leiden 19405.

C.E. Bennett, Loeb 1914; ed. 2. recogn., 1927; ed. 3. recogn., 1968.

F. Arnaldi, c. comm., Milaan I9605 (1963).

C. Herzlieb - J. Uz e.a., c. transi, Zurich 1981.

L. van de Laar, Oden en Epoden, transi., Baarn 1987.

B. Kytzler, Oden, Epoden, c. transi. & annott., Stuttgart 1988.

105
D.H. Garrison, Epodes and Odes: a new annotated latin edition, c.
comm., Norman 1991.

P. Schrijvers, Lyrische gedichten, transl., Baarn 1993.

A. van Wilderode, Oden, transl., Leuven 1995.

E. de Laet, anthol., transl., Antwerpen-Amsterdam 1979.

R.G. Nisbet - M. Hubbard, Odes, 1. 1-2, 2 voll., comm., Oxford 1970


(1989)-1978.

K. Quinn, Odes, c. comm., New York 1980.

D. West, Odes, 1. 1, c. comm. & transl., Oxford 1995.

G. Williams, Odes, 1. 3, c. comm. & transl., Oxford 1969.

F. Olivier, Epodes, ed., Lausanne 1917.

D. Mankin, Epodes, c. comm., Cambridge 1995.

satirae P. Lejay, c. comm., Parijs 1911 (Hildesheim 1966).

H.R. Fairclough, Satires, Epistles and Ars poetica, Loeb 1926.

W.G. v.d. Weerd - A Scholte, Satiren en Brieven, c. comm., Leiden


1942s.

R. Helm, Satiren und Briefe, c. transl., Zürich 1962.

K. Büchner, c. transl., Bologna 1970.

K. Buchner, c. transl. & annott., Stuttgart 1972.

O. Schönberger, Satiren und Episteln, c. transl., Berlijn 1976.

P. Michael Brown, 1. 1, c. comm. & transl., Warminster 1993.

F. Muecke, 1. 2, c. comm. & transl., Warminster 1993.

commentarii antiqui

A Holder, Pomponi Porphyrionis commentum, Innsbruck 1894 (Hildesheim 1966; New

106
York 1979).

O. Keller, Pseudo-Acrionis scholia, 2 voll., Leipzig 1902-1904 (1967).

indices

C. Zangemeister, in ed. R. Bentley, Berlijn 1869 (1965).

L. Cooper, A Concordance to thè Works of Horace, Washington 1916 (1961).

D. Bo, De Horati poetico eloquio, Turijn 1960.

E. Städler (ed. R. Müller), Thesaurus Horatianus, Berlijn 1962.

D. Bo, Lexicon Horatianum, Hildesheim 1965.

J.J. Iso Echegoyen, Concordantia Horatiana. A Concordance to Horace, Hildesheim


1990.

studia docta

W.Y. Sellar, The Roman Poets of the Augustan Age. Horace and thè Elegiae Poets,
Oxford 1891 (1965).

E. Courbaud, Horace, sa vie et sa pensée à l ’époque des Epîtres, Parijs 1914 (Hildesheim
1973).

R. Heinze, Die lyrischen Verse des Horaz, Leipzig 1918 (Amsterdam 1959).

G. Pasquali, Orazio lirico, Florence 1920; ed. 2. A. La Penna, 1964.

O. Immisch, Horazens Epistel über die Dichtkunst, Leipzig 1932.

T. Zielinski, Horace et la société romaine au temps d ’Auguste, Parijs 1938.

W. Steidle, Studien zur Ars poetica des Horaz (vss. 1-294), diss. Berlijn-Würzburg 1939
(Hildesheim 1967).

W. Wili, Horaz und die augusteische Kultur, Basel 1948 (Darmstadt 1967).

H. Hommel, Horaz, der Mensch und das Werk, Heidelberg 1950.

F. Klingner, Horazens Brief an Augustus, München 1959 (vide Klingner 1964, s.v.:

107
Historia luterana, collectanea).

L.P. Wilkinson, Horace and his Lyric Poetry, ed. 2. recogn., Cambridge 1951 (1968).

N.O. Nilsson, Metrische Stildifferenzen in den Satiren des Horaz, diss. Uppsala 1952.

V. Pöschl, Horaz und die Politik, Heidelberg 1956 (1963).

E. Fraenkel, Horace, Oxford 1957 (1966, 1980).

P. Grimal, Horace, Parijs 1958.

E. Wistrand, Horace’s Ninth Epode and its Historical Background, Göteborg 1958.

J. Perret, Horace, Parijs 1959.

W.L. Blok, Woordkeus en stijlniveau van de le, 3e, 4e en 13e epode van Horatius, diss.
Leiden, Rijswijk 1961.

N.E. Collinge, The Structure of Horace’s Odes, Oxford 1961.

K. Büchner, Horaz, Wiesbaden 1962 (vide s.v.: Historia litteraria, collectanea).

S. Commager, The Odes of Horace, New Haven-Londen 1962 (1967).

C. Becker, Das Spätwerk des Horaz, Göttingen 1963.

W. Wimmel, Zur Form der horazischen Diatribensatire, Frankfurt a.M. 1962.

R. Reitzenstein, Aufsätze zu Horaz 1908-1925, Darmstadt 1965.

N. Rudd, The Satires of Horace, Cambridge 1966 (Londen 1994).

R.D. Armstrong, Toward a Theory of Structure in Horace, diss. Univ. of Texas 1968.

R. W. Carruba, The Epodes of Horace. A Study in Poetic Arrangement, Den Haag-Parijs


1969.

M.O. Lee, Word, Sound and Image in the Odes of Horace, Ann Arbor 1969.

V. Pöschl, Horazische Interpretationen, Heidelberg 1970.

D. Ableitinger-Grünberger, Der junge Horaz und die Politik Studien zur 7. und 16.
Epode, Heidelberg 1971.

108
K. Bohnenkampf, Die horazische Strofe, Hildesheim 1972.

H. Syndikus, Die Lyrik des Horaz, 2 voll., Darmstadt 1972 (1989)-1973.

H. Oppermann, ed., Wege zu Horaz, Darmstadt 1972 (1980).

G. Williams, Horace, Oxford 1972.

C. Costa, ed., Horace, Londen-Boston 1973.

T. Oksala, Religion und Mythologie bei Horaz. Eine literar-historische Untersuchung,


Helsinki 1973.

H. Hierche, Les epodes d ’Horace, art et signification, Brussel 1974.

D. Esser, Untersuchungen zu den Odenschluss bei Horaz, Meisenheim a.G. 1976.

E. Keckeis, Die Avaritia bei Horaz. Eine Untersuchung über die gedankliche Struktur und
die sprachliche Gestaltung eines Hauptthemas der horazischen Dichtung, diss.
Innsbruck 1978.

W. Hering, Die Dialektik von Inhalt und Form bei Horaz. Satiren, Buch I und Epistulae
ad Pisones, Berlijn 1979.

W. Haase, ed., Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II (Prinzipat) 31, 3, Berlijn-
New York 1981, pp. 1403-2158.

D. Gail, Die Bilder der horazischen Lyrik, Königstein 1981.

R. Minadeo, The Golden Plectrum. Sexual Symbolism in Horace’s Odes, Amsterdam


1982.

H. Dettmer, Horace: A Study in Structure, Hildesheim 1983.

D.R. Shackleton Bailey, Profile of Horace, Londen 1982.

C. Witke, Horace’s Roman Odes. A Critical Examination, Leiden 1983.

H. Dettmer, Horace. A Study in Structure, Hildesheim 1983.

H. Hirth, Horaz, der Dichter der Briefe. Rus und Urbs. Die Valenz der Briefform am
Beispiel der 1. Epistel an Maecenas, Hildesheim 1985.

R.S. Kilpatrick, The Poetry of Friendship. Horace, Epistles I, Edmonton 1986.

109
M. Putnam, Artifices of Eternity: Horace’s Fourth Book of Odes, Londen 1986.

D.H. Porter, Horace’s Poetic Journey: A Reading of Odes 1-3, Princeton, N.J., 1987.

D. Armstrong, Horace, New Haven 1989.

G. Davis, Polyhymnia: the rhetoric of Horatian lyric discourse, Berkeley 1991.

B. Frischer, Shifting Paradigms: new approaches to Horace’s Arspoetica, Atlanta 1991.

E. Doblhöfer, Horaz in der Forschung nach 1957, Darmstadt 1992.

K. Freudenburg, The Waking Muse: Horace on the theory of satire, Princeton 1993.

E. Lefèvre, Horaz: Dichter im augusteischen Rom, München 1993.

W. Ludwig, ed., Horace: l’oeuvre et les imitations: un siècle d ’interpretation: neuf exposés
suivis de discussions, Genève 1993.

N. Rudd, ed., Horace 2000: A celebration. Essays for the Bilennium, Londen 1993.

R. Ancona, Time and the Erotic in Horace’s Odes, Durham 1994.

S. Harrison, ed., Homage to Horace: A bimillenary celebration, Oxford 1995.

D. Kostan e.a., Horace: 2000 years, Baltimore 1995.

H. Krasser, Horazische Denkfiguren: Theophilie und Theophanie als Medium der


poetischen Selbtsdarstellung des Odendichters, Göttingen 1995.

D. Obbink, Philodemus and Poetry: Poetic theory and practice in Lucretius, Philodemus
and Horace, Oxford 1995.

P. Schrijvers, Horatius: dichter en moralist, Baarn 1995.

TIBULLUS

bibl. H. Harrauer, A Bibliography to the Corpus Tibullianum, Hildesheim 1971.

H. Dettmer, The Corpus Tibullianum (1974-1980), in: Aufstieg und Niedergang


der römischen Welt II, 30, 3 (1983), pp. 1962-1975.

C. Heyne - E. Wunderlich, ed., Leipzig 1817 (Hildesheim 1975).

110
L. Dissen, c. comm., Göttingen 1835.

G. Néméthy, c. comm., Budapest 1905.

K. Flower Smith, 1. 1-2; 4, 2-14, c. comm., New York 1913 (Darmstadt 1985).

J.P. Postgate, ed. 2. recogn., Bibl.Ox. 1924.

W. Willige. Tibull und sein Kreis. Römische Elegien aus der Zeit des Kaisers Augustus,
Tusculum B. I9602.

M. Ponchont, Budé 1924 (1990).

F.W. Cornish 19623, vide s.v.: Catullus.

G. Luck, Properz-Tibull, c. transl., Zürich 1963, ed. recogn. Tusculum B. 1996.

R. Helm, ed. 3. recogn. E. Behrend - B. Doehle, Tusculum B. 1968.

F.W. Lenz - G.C. Galinsky, ed. 3., Leiden 1971.

M. Putnam, c. comm., Oklahoma 1973 (1979).

E. Oton Sobrino, c. transl., Barcelona 1979.

G. Luck, Teubner, Stuttgart 1988.

G. Lee, 1. 1-2, c. transl., Cambridge 1975 (Liverpool 1982).

J. André, 1. 1, c. comm., Parijs 1965.

P. Murgatroyd, 1. 1, comm., Pietermaritzburg 1980.

H. Tränkle, Appendix Tibulliana, c. comm., Berlijn 1990.

indices

A. Brink, Index in ed. Hiller, Leipzig 18912 (Hildesheim 1965).

E.N. O’Neill, A Critical Concordance of the Corpus Tibullianum, Ithaca, New York,
1963.

S. Govaerts, Le Corpus Tibullianum. Index verborum, relevés statistiques; essai de


méthodologie, Den Haag 1966.

I ll
studia docta

A. Cartault, Tibulle et les auteurs du Corpus Tibullianum, Parijs 1909.

M. Schuster, Tibullstudien, Wenen 1930 (Hildesheim 1967).

L.Alfonsi, Albio Tibullo e gli autori dei Corpus Tibullianum, Milaan 1946.

E. Bréguet, Le roman de Sulpicia, diss. Genève 1946.

H. Krefeld, Liebe, Landleben und Krieg bei Tibull, diss. Marburg-Düsseldorf 1954.

G. Luck, The Latin Love Elegy, London 1959.

W. Wimmel, Der frühe Tibull, München 1968.

W. Wimmel, Tibull und Delia. Vol. 1, Tibulls Elegie 1,1; vol. 2, Tibulls Elegie 1,2,
Wiesbaden 1976-1983.

D.F. Bright, Haec mihi fingebam. Tibullus in His World, Leiden 1978.

H. Geiger, Interpretationen zur Gestalt Amors bei Tibull, diss. Zürich 1978.

F. Cairns, Tibullus. A Hellenistic Poet at Rome, Cambridge 1979.

P. G rabensberger, Stilformen bei Tibull. Eine Untersuchung der


Gestaltungsprinzipien in ausgewählten Elegien des 1. und 2. Buches, diss. Graz
1979.

M. Henniges, Utopie und Gesellschaftskritik bei Tibull. Studien zum Beziehungsgeflecht


seiner dichterischen Motive. Corpus Tibullianum Buch I und II, Frankfurt 1979.

M. W. Schiebe, Das ideale Dasein bei Tibull und die Goldzeitkonzeption Vergils, Uppsala-
Stockholm 1981.

R.J. Ball, Tibullus the Elegist. A Critical Survey, Göttingen 1983.

C. Neumeister, Tibull. Einführung in sein Werk, Heidelberg 1986.

PROPERTIUS

bibi. W.R. Nethercut, Twelve Years of Propertian Scholarship 1960-1972, in: The
Classical World 69 (1975-1976), pp. 1-33; 225-257; 289-309.

112
H. Harrauer, A Bibliography to Propertius, Hildesheim 1973.

P. Fedeli - P. Pinotti, Bibliografia properziana (1946-1983), Assisi 1985.

C. Lachmann, ed., Leipzig 1816 (Hildesheim 1973).

P.J. Enk, comm., diss. Leiden-Zutphen 1911 (New York 1978).

G.P. Goold, Loeb 1990.

M. Rothstein, 2 voll., c. comm., Berlijn 1920-19242 (New York 1978).

D. Paganelli, Bud6 1929 (1991).

H.E. Butler - E.A. Barber, c. comm., Oxford 1933 (Hildesheim 1964).

M. Schuster - F. Dornseiff, Teubner 19592.

E.A. Barber, Bibl.Ox. 1984.

W. Willige - H. Färber, Tusculum B. I9602.

W.A. Camps, 4 voll., c. comm., Cambridge 1961-1967 (vol. 2-3, Bristol 1986).

G. Luck 1963, vide s.v.: Tibullus.

R. Helm, c. transl., Berlijn 1965 (1986).

J. Smyth, ed., Thesaurus criticus ad S. Propern textum, Leiden 1970.

J.P. McCulloch, transl., Berkeley 1971.

L. Richardson, c. comm., Oklahoma 1977.

R. Hanslik, Teubner, Leipzig 1979.

P. Fedeli, Teubner, Stuttgart 1984, ed. recogn. 1994.

W AM . Peters, transl., Baarn 1991.

P.J. Enk, 1. 1, 2 voll., c. comm., Leiden 1946; 1. 2, 2 voll., Leiden 1962.

R. Hodge - R. Buttimore, The Monobiblos, c. comm. & transl., Cambridge 1977.

113
/

P. Fedeli, 1. 1, c. comm., Florence 1980.

R.J. Baker, 1. 1, c. comm. & transl., Annidale 1990.

P. Fedeli, 1. 3, c. comm., Bari 1985.

indices

J.S. Phillimore, Index verborum Propertianus, Oxford 1905 (Darmstadt 1963).

B. Schmeisser, A Concordance to the Elegies of Propertius, Hildesheim 1970.

studia docta

W.Y. Sellar 1891 (1965), vide s.v.: Horatius.

L. Alfonsi, L ’elegia di Properzio, Milaan 1945 (New York 1978).

P. Grimal, Les intentions de Properce et la composition du livre IVdes Elégies, Berchem-


Brussel 1953.

D.R. Shackleton Bailey, Propertiana, Cambridge 1956 (1967).

G. Luck, The Latin Love Elegy, Londen 1959.

H. Trànkle, Die Sprachkunst des Properz und die Tradizion der lateinischen
Dichtersprache, Wiesbaden 1960.

J. Boucher, Etudes sur Properce. Problèmes d ’inspiration et d ’art, Parijs 1965, ed. 2. 1980.

E. Lefèvre, Propertius ludibundus, Heidelberg 1966.

E. Reitzenstein, Ueber die Elegie des Propertius auf den Tod der Cornelia, Wiesbaden
1970.

M. Hubbard, Propertius, Londen 1974.

W. Eisenhut, ed., Properz, Darmstadt 1975.

J.P. Sullivan Propertius. A Critical Introduction, Cambridge 1976.

J.T. Davis, Dramatic Pairings in the Elegies of Propertius and Ovid, Bern-Stuttgart 1977.

114
K. Weeber, Das 4. Properz-Buch. Interpretationen zu seiner Eigenart und seiner Stellung
im Gesamtwerk, diss. Bochum 1977.

E. Wistrand, Miscellanea Propertiana, Göteborg 1977.

G. Petersmann, Themenführung und Motiventfaltung in der Monobiblos des Properz, Graz


1980.

J. Warden, Fallax opus. Poet and Reader in the Elegies of Propertius, Toronto 1980.

J.L. Butrica, The Manuscript Tradition of Propertius, Toronto 1984.

V. Eckert, Undersuchungen zur Einheit von Properz I, Heidelberg 1985.

H.P. Stahl, Propertius. Love and War. Individual and State under Augustus, Berkeley
1985.

T. Papanghelis, Propertius. A Hellenistic Poet on Love and Death, Cambridge 1987.

M. Komp, Absage an Cynthia: das Liebesthema beim späten Properz, Frankfurt 1988.

OVIDIUS

bibi. R.J. Gari6py, Jr., Recent Scholarship on Ovid (1958-1968), in: The Classical
World 64 (1970-1971), pp. 37-56.

D. Heinsius - N. Heinsius - P. Burmannus, c. comm., 4 voll., Amsterdam 1727.

opera amatoria

bibi M. Coletti, Rassegna bibliografico-critica degli studi suile opere amatorie di


Ovidio dal 1958 al 1978, in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II, 31,4
(1981), pp. 2385-2435.

G. Showerman 1914, vide s.v.: Heroides.

F.W. Lenz, Die Liebeselegien, c. transl., Berlijn 1965, 19672.

E.J. Kenney, Amores, Medicamina faciei femineae, Ars amatoria, Remedia amoris,
Bibl.Ox. 1961; ed. recogn. 1994.

F.W. Lenz, Remedia amoris, De medicamine faciei femineae, ed., Turijn 1965.

115
/

F. W. Lenz, Heilmittel gegen die Liebe, Die Pflege des weiblichen Gesichts, c. transl, ed.
2. recogn., Berlijn 1969.

E. de Laet, De minnekunst en remedies tegen de liefde, transl, Antwerpen-Amsterdam


1978.

A. della Casa, Amor es, Heroides, Medicamina faciei, Ars amatoria, Remedia amoris, ed.,
Turijn 1982.

AD. Melville - E.J. Kenney, The Love Poems (Amores, Ars amatoria, Remedia amoris),
c. transl. & annott., Oxford 1990.

P. Brandt, Amores, c. comm., Leipzig 1911 (Hildesheim 1963).

F. Munari, Amores, c. transl., Florence 19593.

J.C. McKeöwn, Amores. Text, Prolegomena and Commentary, vol. 1, ed., Prolegomena,
Liverpool 1987; vol. 2,1. 1, Leeds 1989.

H. Bornecque, Les Amours, Bud6 1930; ed. 5. recogn. H. le Bonniec, 1989.

R. Harder - W. Marg, Amores, ed. 6. recogn., Tusculum B. 1984.

G. Lee, Amores, c. transl, New York 1968.

J. Barsby, Amores, 1, c. comm. & transl, Oxford 1973 (Bristol 1979).

J. Booth, Amores, 2, c. comm. & transl, Warminster 1991.

P. Brandt, Ars amatoria, c. comm., Leipzig 1902 (Hildesheim 1963).

J.H. Mozley, The Art of Love and Other Poems (Medicamina faciei, Ars amatoria,
Remedia amoris, Ibis, Nux, Halieutica, Consolatio ad Liviam), Loeb 1929; ed.
2. recogn. G.P. Goold 1979.

H. Bornecque, L A rt d ’aimer, Bud6 1924, ed. 8. recogn. Ph. Heuz6 1994.

B. Roy, L A rt d ’aimer, c. comm. & transl., Leiden 1974.

M. v. Albrecht, Die Liebeskunst, transl., München 1979.

N. Holzberg, Liebeskunst, Heilmittel gegen die Liebe, Tusculum B. 1985 (1992).

M. Kat, Minnekunst, transl, Baarn 1993.

116
AS. Hollis, Ars amatoria, I 1, c. comm., Oxford 1977 (1989).

E. Block, Ars amatoria, I 1, c. comm., Bryn Mawr, PA, 1984.

P. Murgatroyd, Selections from Ars amatoria I and. II, c. comm., Chicago 1982.

H. Bornecque, Les Remèdes à l’amour, Budé 1930.

A A R . Henderson, Remedia amoris, c. comm., Edinburgh-New York 1979.

C. Lucke, Remedia amoris, v. 397-814, comm., Bonn 1982.

studia docta

E. Zinn, ed., Ovids Ars amatoria und Remedia amoris. Untersuchungen zum Außau,
Stuttgart 1970.

J.T. Davis, Dramatic Pairings in the Elegies of Propertius and Ovid, Bem-Stuttgart 1977.

K. Morgan, Ovid’s Art of the Imitation. Propertius in the "Amores", Leiden 1977.

U. Ketteman, Untersuchungen zu Satz und Vers in Ovids erotischen Lehrgedichten.


Intention und Rezeption von Form und Inhalt, Frankfurt 1979.

M. Keul, Liebe im Widerstreit: Interpretationen zu Ovids Amores und ihrem literarischen


Hintergrund, Frankfurt a.M. 1989.

G.B. Conte, Generi e lettori (...), Milaan 1991; transi. Genres and Readers: Lucretius,
Love Elegy, Pliny’s Encyclopedia, Baltimore 1994.

A Sharrock, Seduction and Repetition in Ovid’s Ars amatoria 2, Oxford 1994.

Epistulae ex Ponto, Tristia

S.G. Owen, Tristia-Epistulae ex Ponto, Bibl.Ox. 1915.

R. Ehwald - F.W. Lenz, Tristia-Ibis-Epistulae ex Ponto, ed., Teubner 1922.

AL. Wheeler, Tristia-Epistulae ex Ponto, Loeb 1924; ed. 2. recogn. G.P. Goold 1987.

W. Willige - G. Luck, Tristia-Epistulae ex Ponto, c. transi., Zürich 1963.

W. Willige - N. Holzberg, Tristia, Epistulae ex Ponto, Tusculum B. 1990 (1995).

117
Epistulae
ex Ponto J. André, Budé 1977 (1993).

J.A. Richmond, Teubner 1990.

G. Néméthy, 1. 1, c. comm., Budapest 1915.

A. Schölte, 1. 1, c. comm., diss. Groningen 1933.

M. Helzle, 1. 4, 1-17; 16, comm., Hildesheim 1989.

Tristia J. André, Budé 1968 (1987).

G. Luck, 2 voll., c. comm. & transi., Heidelberg 1967-1977.

E.J. Kenney, Sorrows of an Exile, c. transi. & annott., Oxford 1992.

J.B. Hall, Teubner 1995.

W.A.M. Peters, Ballingschapsgedichten, transi., Baarn 1995.

S. Posch, 1. 1, Interpretationen, I: Die Elegien I-IV, Innsbruck 1983.

S.G. Owen, 1. 2, c. comm. & transi., Oxford 1924 (Amsterdam 1967).

W. Hogendoorn, 1. 3, transi., Amsterdam 1995.

T.J. de Jonge, 1. 4, c. comm., diss. Groningen 1951.

J.T. Bakker, 1. 5, c. comm., diss. Groningen 1946.

studia docta

B. Nagle, The Poetics of Exile. Program and Polemic in the Tristia and Epistulae ex Ponto
of Ovid, Brussel 1980.

H.B. Evans, Publica carmina. Ovid’s Books from Exile, Lincoln, Nebraska, 1983.

U. Bernhardt, Die Funktion der Kataloge in Ovids Exilpoesie, Hildesheim 1986.

A. Podossinov, Ovids Dichtung als Quelle für die Geschichte des Schwarzmeergebiets,
Konstanz 1987.

A. Videau-Delibes, Les Tristes d ’Ovide et l’élégie romaine: une poétique de la rupture,

118
Parijs 1991.

C. Korten, Ovid, Augustus und der Kult der Vestalinnen: eine religionspolitische These zur
Verbannung Ovids, Frankfurt a.M. 1992.

G. Williams, Banished Voices: Readings in Ovid’s exile poetry, Cambridge 1994.

Fasti

R. Merkel, c. comm., Berlijn 1841 (Hildesheim 1971).

H. Peter, c. comm., Leipzig 19084.

J.G. Frazer, 5 voll., c. comm. & transl., Londen 1929 (Hildesheim 1973).

J.G. Frazer, Loeb 1931; ed 2. recogn. G.P. Goold 1989.

R. Ehwald - F.W. Lenz, Fasti-Fragmenta, Teubner 19322.

F. Bömer, 2 voll., c. transl. & comm., Heidelberg 1957-1958.

W. Gerlach, Tusculum B. 1960; ed. nova N. Holzberg, 1995.

H. Le Bonniec, 2 voll., c. comm. & transl., Bologna 1970.

I. Pighi, 2 voll., c. comm., Turijn 1973.

E.H. Alton - D. Wormell - E. Courtney, ed., Teubner, Leipzig 1978, 19852.

R. Schilling, 2 voll., Budé 1992-1993.

H. Le Bonniec, 1. 1, c. comm., ed. 2. recogn., Parijs 1965.

H. Le Bonniec, 1. 2, c. comm., Parijs 1969.

J.F. Miller, 1. 2, c. comm., Bryn Mawr, PA, 1985.

studia docta

R.Riedl, Mars Ultor in Ovids Fasten, Amsterdam 1988.

H. Le Bonniec, Etudes ovidiennes: introduction auxFastes d ’Ovide, Frankfurt a.M. 1989.

119
/

F.-R. Herber, Ovids elegische Erzählkunst in den Fasten, Saarbrücken 1994.

G. Herbert-Brown, Ovid and the Fasti: an historical study, Oxford 1994.

J. Löhr, Ovids Mehrfacherklärungen in der Tradition aitiologisichen Dichtens, Stuttgart


1996.

Heroides

G. Showerman, Heroides-Amores, Loeb 1914; ed. 2. recogn. G.P. Goold 1977.

W. Gerlach, Tusculum B. 1952.

R. Giomini, ed., vol. 1 (I-X), Rome 1958.

H. Bornecque - M. Prévost, Budé 1928; ed. 4. recogn. D. Porte 1989.

H. Dörrie, ed., Berlijn 1971.

A della Casa 1982, vide s.v.: Opera amatoria.

W.A.M. Peters, Legendarische vrouwen, transl., Baarn 1994.

B.W. Häuptli, Tusculum B. 1995.

A Barchiesi, 1-3, c. comm., Florence 1992.

P.E. Knox, Select Epistles, anthol., c. comm., Cambridge 1995.

E.J. Kenney, 16-21, c. comm., Cambridge 1996.

studia docta

H. Jacobson, Ovid’s Heroides, Princeton, New Jersey, 1974.

H. Dörrie, Der Brief der Sappho an Phaon, München 1975.

F. Verducci, Ovid’s Toyshop of the Heart, Epistulae Heroidum, Princeton, N.J., 1985.

C.M. Hintermeier, Die Briefpaare in Ovids Heroides: Tradition und Innovation, Stuttgart
1993.

120
Metamorphoses

bibl. A. Elliot, Ovid’s Metamorphoses. A Bibliography 1968-1978, in: The Classical


World 73 (1979-1980), pp. 385-412.

H. Hofmann, Ovids Metamorphoses in der Forschung der letzten 30 Jahre (1950-


1979), in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II, 31,4 (1981), pp. 2161-
2273.

H. Magnus, ed., Berlijn 1914 (New York 1979).

R. Ehwald, ed., Teubner 19152.

M. Haupt - H.J. Müller - O. Korn - R. Ehwald - M. v. Albrecht, 2 voll., c. comm.,


Berlijn 19159 - 1916 4; 196911 - 19757.

F.J. Miller, 2 voll., Loeb 1916; vol. 1 ed. 3. recogn. G.P. Goold 1977; vol. 2 ed. 2.
recogn. G.P. Goold, 1984.

H. Breitenbach, c. transl., Zürich 1958.

G. Lafaye, 3 voll., Bud6 1925-1930; vol. 1 1985; vol. 2 ed. 6. recogn. H. le Bonniec
1989; vol. 3 ed. 7. recogn. H. le Bonniec, 1991.

E. Rösch, Tusculum B. 1952 (1994).

F. Bömer, comm., 7 voll., Heidelberg 1967-1986.

W.S. Anderson, ed., Teubner, Leipzig 1977; ed. recogn. 1993.

M. v. Albrecht, transl., München 1981.

B. v. Proosdij, c. comm., Leiden 1982.

A.D. Melville - E.J. Kenney, transl., c. annott., Oxford 1986.

M. d’Hane Scheltema, Metamorphosen, transl., Amsterdam 1993.

D.E. Hill, 1. 1-4, c. comm. & transl., Warminster 1985.

A.G. Lee, 1. 1, c. comm., Cambridge 1953 (Oak Park, Hl., 1984).

J. Moore-Blunt, 1. 2, comm., Amsterdam 1977.

A.A.R. Henderson, 1. 3, c. comm., Bristol 1979 (1981).

121
D.E. Hill, 1. 5-8, c. comm. & transi, Warminster 1989 (1992).

W.S. Anderson, 1. 6-10, c. comm., Norman, Oklahoma, 1972.

AS. Hollis, 1. 8, c. comm., Oxford 1970 (1983).

G. Murphy, 1. 11, c. comm., Oxford 1972 (Bristol 1979).

E. de Laet, anthol, transi, Antwerpen-Amsterdam 1979.

studia docta

G. Lafaye, Les métamorphoses d ’Ovide et leur modèles grecs, Parijs 1904 (Hildesheim
1971).

J.C. Arens, De godenschildering in Ovidius’ Metamorphosen, diss. Nijmegen 1946.

Ch. Segal, Landscape in Ovid’s Metamorphoses. A Study in the Transformation of a


Literary Symbol, Wiesbaden 1969.

O.S. Due, Changing Forms: Studies in the Metamorphoses of Ovid, Copenhagen 1974.

S. Lundström, Ovids Metamorphosen und die Politik des Kaisers, Uppsala 1980.

W. Ott, Metrische Analysen zu Ovid, Metamorphoses, Buch I, Tübingen 1974.

G. Galinsky, Ovid’s Metamorphoses. An Introduction to the Basic Aspects, Oxford 1975.

M. Boillat, Les Métamorphoses d ’Ovide: thèmes majeurs et problèmes de composition,


Frankfurt 1976.

H. Haege, Terminologie und Typologie des Verwandlungsvorgangs in den Metamorphosen


Ovids, Göppingen 1976.

M. v. Albrecht, Interpretationen und Unterrichtsvorschläge zu Ovids Metamorphoses,


Göttingen 1984.

J.B. Solodow, The World of Ovid’s Metamorphoses, Chapel Hill 1988.

K.S. Myers, Ovid’s Causes: Cosmogony and Aetiology in the Metamorphoses, Ann Arbor
1994.

B. Blanc, Les métamorphoses d ’Ovide: un vivier de légendes et de mythes, Parijs 1995.

122
Halieutica

F.W. Lenz, Halieutica, Fragmenta, Nux, Incerti consolatio ad Liviam, ed., Turijn 1956.

J.H. Mozley 1929, vide s.v.: Opera amatoria.

J.A. Richmond, c. comm., Londen 1962.

F. Capponi, 2 voll., c. comm., Leiden 1972.

E. de Saint-Denis, Budé 1975.

Ibis

R. Eliis, c. comm., Oxford 1881.

J.H. Mozley 1929, vide s.v.: Opera amatoria.

R. Ehwald e.a. 1922, vide s.v.: Tristia.

A. La Penna, c. comm., Florence 1957.

F.W. Lenz, ed., Turijn 19562.

J. André, Budé 1963.

Nux

J.H. Mozley 1929, vide s.v.: Opera amatoria.

S. Wartena, c. comm., diss. Groningen 1928.

F.W. Lenz 1956, vide s.v.: Halieutica.

M. Pulbrook, c. comm., Maynooth Univ. pr. 1985.

pseudo-Ovidius

H. Schoonhoven, The Pseudo-Ovidian Ad Liviam de morte Drusi, c. comm., Groningen


1992.

123
indices

0. Eichert, Vollständiges Wörterbuch zu den Verwandlungen des P. Ovidius Naso,


Hannover 1878 (Hildesheim 1972).

R.J. Defferari - M.I. Barry - M.R.P. McGuire, A Concordance of Ovid, Washington


1939.

Cl. Purnelle-Simart - G. Purnelle, Ovide. Ars amatoria, Remedia amoris, De medicamine.


Index verborum, listes de fréquence, relevés grammaticaux, Luik 1987.

G. Purnelle, Ovide, Epistulae heroidum: index verborum, listes de fréquence, relevés


grammaticaux, Luik 1990.

G. Purnelle, Ovide, Amores: index, listes de fréquence, relevés grammaticaux, Luik 1990.

studia generalia

A. Zingerle, Ovidius und sein Verhältnis zu den Vorgängern und gleichzeitigen römischen
Dichtem, 3 voll., Innsbruck 1869-1871 (1 vol., Hildesheim 1967).

E.K. Rand, Ovid and His Influence, Londen 1925.

L.P. Wilkinson, Ovid Recalled, Cambridge 1955.

H. Fraenkel, Ovid. A Poet between Two Worlds, Berkeley 1945 (1956). Transi. Ovid: ein
Dichter zwischen zwei Welten, Darmstadt 1970.

N.I. Herescu e.a., Ovidiana. Recherches sur Ovide, Parijs 1958.

F. Munari, Ovid im Mittelalter, Zürich 1960.

1. Kajanto, Ovid’s Conception of Fate, Turku 1961.

B. Otis, Ovid as an Epic Poet, Londen 1966, ed. 2. recogn., 1970 (1975).

E. Zinn - M. v. Albrecht, ed., Ovid, Darmstadt 1968 (1982).

W. Stroh, ed., Ovid im Urteil der Nachwelt. Eine Testimoniensammlung, Darmstadt 1969.

J. Binns, ed., Ovid, Londen 1974.

S. Viarre, Ovide. Essai de lecture poétique, Parijs 1976.

124
R. Syme, History in Ovid, Oxford 1979.

W. Haase, ed., Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II (Prinzipat) 31, 4, Berlijn-
New York 1981, pp. 2161-2783.

F.M. Ahl, Metaformations: Soundplay and Wordplay in Ovid and Other Classical Poets,
Ithaca-Londen 1985.

S. Mack, Ovid, New Haven-Londen 1988.

M. Giebel, Ovid: Mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten, Reinbek b. Hamburg 1991.

S. Döpp, Werke Ovids: eine Einführung, München 1992.

LIVIUS

bibl. K. Gries, Livian Scholarship since 1940, in: The Classical World 53 (1959-1960),
pp. 33-40; 69-80.

W. Kissel, Livius 1933-1978: eine Gesamtbibliographie, in: Aufstieg und


Niedergang der römischen Welt II, 30, 2 (1982), pp. 899-997.

H. Ally, Livy’s Language. A Critical Survey of Research, in: Aufstieg und


Niedergang der römischen Welt 11,30,2 (1982), pp. 1122-1147.

J.E. Phillips, Current Research in Livy’s First Decade: 1959-1979, in: Aufstieg
und Niedergang der römischen Welt 11,30,2 (1982), pp. 998-1057.

W. Weissenborn - H.J. Müller, 10 voll., c. comm., ed. 4. -14., Berlijn 1880-1924 (1960-
1980).

W. Weissenborn - M. Müller, 6 voll., Teubner 1889-1905.

R.S. Conway - C.F. Walters - S.K. Johnson - A.H. MacDonald - R.M. Ogilvie, 5 voll.,
Bibl.Ox. 1920-1974.

B.O. Foster - F.G. Moore - E.T. Sage - A.C. Schlesinger - R.M. Geer, 14 voll., Loeb
1919-1959; vol. 14 ed. recogn. 1967.

Budé: 1. 1-5, 5 voll., edd. J. Bayet - G. Baillet, 1943-1954; 1. 6, ed. J. Bayet, 1966; 1.
7, edd. J. Bayet - R. Bloch, 1968; 1. 8, edd. R. Bloch - Ch. Guittard, c. comm.
& transi., 1987; 1. 21, ed. P. Jal, 1988; 1. 25, ed. F. Nicolet-Croizat, 1992; 1. 26,
ed. P. Jal, 1991; 1. 28, ed. P. Jal, 1995; 1. 29, ed. P. François, 1994; 1. 31, ed. A.
Hus, 1977; 1. 36, ed. A Manuelian, 1983; 1. 37, ed. J.M. Engel, 1983; 1. 38, ed.

125
R. Adam, 1982; 1. 39, ed. A.-M. Adam, 1994; 1. 40, ed. Chr. Gouillart, 1986; 1.
41-42, ed. P. Jal, 1971; 1. 43-44, ed. P. Jal, 1976; 1. 45, Fragments, ed. P. Jal,
1979; Periochae, ed. P. Jal, 1984.

H. Hillen, 1. 1-3, Tusculum B. 1987.

R.M. Ogilvie, 1. 1-5, comm., Oxford 1965.

R.M. Ogilvie, 1. 1-5, Bibl.Ox. 1974.

J.B. Greenough, 1. 1-2, c. comm., Boston 1891 (New Rochelle, NY, 1976).

F.H. v. Katwijk Knapp, 1. 1-2, transl., Bussum 1973.

H.E. Gould - J.L. Whiteley, 1. 1, c. comm., Londen 1952 (1973).

J. Heurgon, 1. 1, c. comm., Parijs 1963 (1970).

R. Feger, 1. 1, c. transl. & annott., Stuttgart 1981.

M. Giebel, 1. 2, c. transl. & annott., Stuttgart 1987.

F.H. v. Katwijk Knapp, 1. 3-5, transl, Bussum 1974.

L. Fladerer, 1. 3, c. transl & annott., Stuttgart 1988.

H.J. Hillen, 1. 4-6, Tusculum B. 1991.

L. Fladerer, 1. 4, c. transl. & annott., Stuttgart 1991.

Chr. S. Kraus, 1. 6, c. comm., Cambridge 1994.

S.P. Oakley, 1. 6-10, comm., vol. 1 (Introduction, Book 6), Oxford 1996.

H.J. Hillen, 1. 7-10, Tusculum B. 1994.

H. van Rooijen-Dijkman - F.H. van Katwijk-Knapp, Hannibal voor depoorten, 1. 21-30,


transl., Amsterdam 1996.

T.A Dorey, 1. 21-22, Teubner, Leipzig 1971.

W. Sontheimer, 1. 21-22, c. transl. & annott., Stuttgart 1986.

W. Theunissen, 1. 21, transl, Bussum 1972 (Houten 1989).

126
P.G. Walsh, 1. 21, c. comm., Londen 1973 (Bristol 1991).

E. Lake - F. Porter, Hannibal the Scourge of Rome, 1. 21, anthol., c. comm., Cambridge
1934 (Bristol 1984).

J. Feix, 1. 21-23, ed. 2. recogn., Tusculum B. 1980 (1991).

W.M. Wilson, Hannibal Victor, 1. 21-22, anthol., c. comm., Bristol 1985.

W.W. Capes - J.E. Melhuish, 1. 22, c. comm., Londen 1890 (Bristol 1982).

G. Vallet, 1. 22, c. comm., Parijs 1966.

T.A. Dorey, 1. 23-25, Teubner, Leipzig 1982.

W. Sontheimer, 1. 23-25, c. transl. & annott., Stuttgart 1982.

J. Feix, 1. 24-26, Tusculum B. 1977.

W. Sontheimer, 1. 26-30, c. transl. & annott., Stuttgart 1980.

P.G. Walsh, 1. 26-27, Teubner, Leipzig 1982; ed. 2. recogn., 1989.

P.G. Walsh, 1. 27, c. comm. & transl., Warminster 1992.

P.G. Walsh, 1. 28, c. comm. & transl., Warminster 1993.

P.G. Walsh, 1. 28-30, Teubner, Leipzig 1986.

Ph.J. Smith, Scipio Africanus and Rome’s Invasion of Africa, 1. 29, comm., Amsterdam
1993.

J. Briscoe, 1. 31-40, 2 vols., Teubner, Stuttgart 1991.

H. Hillen, 1. 31-34, Tusculum B. 1978.

J. Briscoe, 1. 31-33, comm., Oxford 1973.

J. Briscoe, 1. 34-37, comm., Oxford 1981; ed. recogn., 1989.

H. Hillen, 1. 35-38, Tusculum B. 1982.

A Ronconi - B. Scardigli, 1. 36-40, c. transl., Turijn 1980.

P.G. Walsh, 1. 36, c. comm. & transl. Warminster 1990.

127
P. G. Walsh, 1. 37, c. comm. & transl., Warminster 1992.

P.G. Walsh, 1. 38, c. comm. & transl., Warminster 1994.

P.G. Walsh, 1. 39, c. comm. & transl., Warminster 1995.

H J. Hillen, 1. 39-42, transl., Zürich 1972.

H.J. Hillen, 1. 39-41, Tusculum B. 1972 (1988).

P.G. Walsh, 1. 40, c. comm. & transl., Warminster 1996.

J. Briscoe, 1. 41-45, Teubner, Stuttgart 1986.

H.J. Hillen, 1. 42-44, Tusculum B. 1988.

indices

F. Fügner, Lexicon Livianum, vol. 1 (a-bustum), Leipzig 1897.

D.W. Packard, A Concordance to Livy, 4 voll., Cambridge, Mass., 1968.

A.W. Ernesti - G.H. Schaefer, Glossarium Livianum sive index latinitatis exquisitioris,
Leipzig 1804 (Hildesheim 1966).

studia docta

H. Taine, Essai sur Tite-Live, Parijs 1856 (1923).

L. Kühnast, Die Hauptpunkte der livianischen Syntax, Berlijn 1872 (Hildesheim 1973).

J.N. Madvig, Emendationes livianae, Kjöbenhavn 18772 (Amsterdam 1977).

O. Riemann, Etudes sur la langue et la grammaire de Tite-Live, Parijs 18842 (Hildesheim


1974).

H. Bornecque, Tite-Live, Parijs 1933.

E. Burck, Die Erzählungskunst des Titus Livius, Berlijn 1934, 19642.

A. Klotz, Livius und seine Vorgänger, 3 voll., Leipzig 1940-1941 (Amsterdam 1964).

K Gries, Constancy in Livy’s Latinity, New York 1949.

128
E. Burck, Einführung in die dritte Dekade des Livius, Heidelberg 1950.

D.W.L. van Son, Livius’ behandeling van de Bacchanalia, diss. Amsterdam 1960.

P.G. Walsh, Livy. His Historical Aims and Methods, Londen 1961 (1976).

R. Bloch, Tite-Live et les premiers siècles de Rome, Parijs 1965.

E. Burck, ed., Wege zu Livius, Darmstadt 1967, ed. 3. c. bibl., 1987.

T.A. Dorey, ed., Livy, Londen 1971.

G. Wille, Der Aufbau des livianischen Geschichtswerk, Amsterdam 1973.

P.G. Walsh, Livy, Oxford 1974.

H. Traenkle, Livius und Polybios. Textvergleichende Untersuchung zur Abhängigkeit der


livianischen AUC libri von den polybianischen Historiae, Basel 1976.

T. Luce, Livy. The Composition of his History, Princeton, New Jersey, 1977.

C. Ratkowitsch, Rhythmusprobleme bei Livius, diss. Wenen 1977.

L. Bessone, La tradizione liviana, Bologna 1977.

J. Dangel, La phrase oratoire chez Tite-Live, Parijs 1982.

W. Haase, ed., Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II (Prinzipat) 30, 2, Berlijn
1982, pp. 899-1263.

D. Gutburlet, Die erste Dekade des Livius als Quelle zur gracchischen und sullanischen
Zeit, Hildesheim 1985.

E. Lefèvre - E. Olshausen, edd., Livius. Werk und Rezeption. Festschrift für Erich Burck
zum 80. Geburtstag, München 1983.

J. Lipovsky, A Historiographical Study of Livy, Books VI-X, New York 1981.

T.J. Moore, Artistry and Ideology: Livy’s vocabulary of virtue, Frankfurt a.M. 1989.

R. von Hähling, Zeitbezüge des T. Livius in der ersten Dekade seines Geschichtswerkes:
nec vitia nostra nec remedia pati possumus, Stuttgart 1989.

T. Schmitt, Hannibals Siegeszug: historiograftsche und historische Studien vor allem zu


Polybios und Livius, München 1991.

129
E. Burck, Das Geschichtswerk des Titus Livius, Heidelberg 1992.

D.S. Levine, Religion in Livy, Leiden 1993.

W. Schüller, ed., Livius: Aspekte seines Werkes, Konstanz 1993.

R. Chevallier - R. Poignault, Présence de Tite-Live: hommage au professeurP. Jal, Tours


1994.

G.B. Miles, Livy: Reconstructing early Rome, Ithaca 1995.

POMPEIUS TROGUS (lUSTINUS^

O. Seel (post F. Rühl), Historiae philippicae, Teubner 1935, 19722.

O. Seel, c. comm. & transl., Zürich-München 1972.

J. Boerma, Historischer Kommentar zu Justins Epitome Hist. phil. des Pompeius Trogus,
diss. Groningen-Den Haag 1937.

O. Seel, Teubner, Leipzig 1956; ed. 2. recogn. 1972 (1985).

R. Boerma, Justinus’boeken over de Diadochen (13-15, 2), comm., diss. Groningen 1979.

R. Develin, c. transl. & annott., Atlanta 1994.

index

O. Eichert, Vollständiges Wörterbuch zurphilippischen Geschichte des Justinus, Hannover


1882 (Hildesheim 1967).

studia docta

O. Seel, Die Praefatio des Pompeius Trogus, Erlangen 1955.

G. Forni, Valore storico e fonti di Pompeo Trogo. vol. 1, Per le guerre greco-persiane,
Urbino 1958.

L. Amanti, Fonti e valore storico di Pompeio Trogo, lustin XXXV e XXXVI, Genua 1972.

M.G. Bertinelli Angeli - M. Giaccherò, Atene e Sparta nella storiografia trogiana (415-
400 a.C.), Genua 1974.

130
W. Haase, ed., Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II (Principat), 30, 2, Berlijn-
New York 1982, pp. 1298-1443.

H.-D. Richter, Untersuchungen zur hellenistischen Historiographie: die Vorlagen des


Pompeius Trogus für die Darstellung der nachalexandrischen hellenistischen
Geschichte (Iust. 13-40), Frankfurt a.M. 1987.

AUGUSTUS

F.W. Shipley 1924, vide s.v.: Velleius Paterculus.

M.A. Levi 1951 (1970), vide s.v.: Suetonius.

H. Volkmann, c. comm., Berlijn 1957.

H. Malcovati, ed., cum bibl., Turijn 19624.

P. Brunt - J. Moore, c. comm., Oxford 1967 (1988).

E. Weber, Tusculum B. 1970 (1989).

M. Giebel, c. transi. & annott., Stuttgart 1976.

J. Gagé, c. comm., ed. 2. recogn., Parijs 1977.

Studium doctum

P. Petersen, ed., Römischer Principal Der Tatenbericht des Augustus. Rechtfertigung und
Kritik, Freiburg 1977.

E.S. Ramage, The Nature and Purpose of Augustus’s Res gestae, Wiesbaden 1987.

VITRUVIUS

bibl. B. Ebhardt, Vitruvius. Die zehn Bücher der Architektur des Vitruv und ihre
Herausgeber. Mit einem Verzeichnis der vorhandenen Ausgaben und
Erläuterungen, Berlijn 1918 (New York 1962).

A. Choisy, 4 voll., c. transi. & annott., Parijs 1909.

F. Krohn, Teubner 1912.

131
J.H.A Mialaret, transi., Amsterdam 1914.

M.H. Morgan, transi., Cambridge, Mass., 1914 (New York 1960).

F. Granger, 2 voll., Loeb 1931-1934.

J. Prestel, transi., Baden-Baden 19592.

C. Fensterbusch, c. transi., Darmstadt 1964 (1991).

L. Cherubini, ed., Pisa 1975.

Ph. Fleury, 1. 1, c. comm. & transi., Budé 1990.

P. Gros, 1. 3, c. comm. & transi., Budé 1990.

P. Gros, 1. 4, c. comm. & transi., Budé 1992.

B. Lion e.a., 1. 7, c. comm. & transi., Budé 1995.

L. Callebat, 1. 8, c. comm. & transi., Budé 1973.

J. Soubiran, 1. 9, c. comm. & transi., Budé 1969.

L. Callebat - Ph. Fleury, 1. 10, c. comm. & transi., Budé 1986.

S. Ferri, De architectura quae pertinent ad disciplinas archaeologicas, anthol., c. comm.


& transi., Rome 1960.

indices

H. Nohl, Index Vitruvianus, Leipzig 1876 (Darmstadt 1965, 1980).

L. Callebat e.a., Vitrnve, De Architectura: Concordance. Documentation bibliographique,


lexicale et grammaticale, 2 voll., Hildesheim 1984.

L. Callebat - P. Fleury, Dictionnaire des termes techniques du De architectura de Vitruve,


Hildesheim 1995.

studia docta

P. Ruffel - J. Soubiran, Recherches sur la tradition manuscrite de Vitruve, Toulouse 1959.

132
H. Plommer, Vitruvius and Later Roman Building Manuals, Cambridge 1973.

A. McKay, Vitruvius, Architect and Engineer. Buildings and Building Techniques in


Augustan Rome, Londen 1978.

H. Knell - B. Wesenberg, edd., Vitruv-Kolloquium des deutschen Archäologen-Verbandes


(...) 17-18 Juni 1982, Darmstadt 1984.

H. Knell, Vitruvs Architekturtheorie: Versuch einer Interpretation, Darmstadt 1985.

H. Geertman - J.J. de Jong, edd., Munus non ingratum: Proceedings of the International
Symposium on Vitruvius’ De architectura and the hellenistic and republican
Archtecture, Leiden, 20-23 January 1987, Leiden 1989.

A. Kessisoglu, Die fünfte Vorrede in Vitruvs De architectura, Frankfurt a.M. 1993.

Le projet de Vitruve: objet, destinataires et réception du De architectura: actes du colloque


international organisé par I’Ecole française de Rome (26-27 mars 1993), Rome
1994.

SENECA RHETOR

bibl. L.A. Sussman, The Eider Seneca and Déclamation since 1900. A Bibliography,
in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II, 32, 1 (1984), pp. 557-577.

A Kiessling, Teubner 1872 (1967).

H.J. Müller, Leipzig 1887 (1965).

H. Bornecque, c. transi., Parijs 19523; ed. recogn. J.-H. Bornecque, 1992.

M. Winterbottom, 2 voll., Loeb 1974.

L. Häkanson, Teubner, Leipzig 1989.

W.A Edward, Suasoriae, c. transi., Cambridge 1928.

studia docta

H. Bornecque, Les déclamations d ’après Sénèque le Père, Lille 1902 (Hildesheim 1967).

H. Bardon, Le vocabulaire de la critique littéraire chez Sénèque le Rhéteur, Parijs 1940.

133
S.F. Bonner, Roman Declamation in the Late Republic and the Early Empire, Liverpool
1949 (1969).

G. Lockyer, The Fiction of Memory and the Use of Written Sources. Convention and
Practice in Seneca the Elder and Other Authors, diss. Princeton Univ. 1971.

L.A Sussman, The Elder Seneca, Leiden 1978.

J. Fairweather, Seneca the Elder, Cambridge 1981.

VALERIUS MAXIMUS

C. Kempf, c. comm., Berlijn 1854 (Hildesheim 1982).

C. Kempf, Teubner 18882.

P. Constant, c. transl., Parijs 1935.

R. Faranda, c. transl., Turijn 1971.

U. Blank-Sangmeister, c. transl. & annott., Stuttgart 1990.

R. Combos, 1. 1-3, Bud6 1995.

indices

Index in ed. C.B. Hase, collection Lemaire, Parijs 1822-1823.

E. Oton Sobrino, Lexico de Valerio Maximo, Madrid 1977-..., 4 voll. (A-V) (1991).

studia docta

C. Bosch, Die Quellen des Valerius Maximus. Ein Beitrag zur Erforschung der Literatur
der historischen Exempla, Stuttgart 1929.

A. Klotz, Studien zu Valerius Maximus und den Exempla, München 1942.

G. Comes, Valerio Massimo, Rome 1950.

M. Fleck, Untersuchungen zu den Exempla des Valerius Maximus, diss. Univ. Marburg
a.d. Lahn 1974.

134
R. Guerrini, Studi su Valerio Massimo. Con un capitulo sulla Fortuna nell’ iconografia
umanistica, Pisa 1981.

W.M. Bloomer, Valerius Maximus and the Rhetoric of the New Nobility, Londen 1992.

VELLEIUS PATERCULUS

F. W. Shipley, cum Rebus gestis Divi Augusti, Loeb 1924.

R. Ellis, Bibl.Ox. 19282 (1965).

C. Halm - C. Stegmann von Pritzwald, Teubner 19332 (1965).

F. Portalupi, c. comm., Turijn 1967.

N. Criniti - E. Meroni, c. transl., Milaan 1978.

J. Hellegouarc’h, 2 voll., Bud6 1982.

W.S. Watt, Teubner, Leipzig 1988.

M. Giebel, c. transl. & annott., Stuttgart 1989.

J.C. Silverberg, 1. 2, 1-28, c. comm., diss. Harvard 1967.

A J. Woodman, 1. 2, 41-93, c. comm., Cambridge 1983.

AJ. Woodman, 1. 2, 94-131, c. comm., Cambridge 1977.

index

A. Koch, Vollständiges Wörterbuch zum Geschichtswerke des M. Velleius Paterculus,


Leipzig 1857.

M. Elefante, Concordantia in Velleium Paterculum, Hildesheim 1992.

studia docta

F.A Schob, Velleius Paterculus und seine literarhistorische Abschnitte, diss. Tübingen
1908.

H.J.W. Verhaak, Velleius Paterculus en de rhetoriek van zijn tijd, diss. Nijmegen, Grave

135
1954.

C. Kuntze, Zur Darstellung des Kaisers Tiberius und seiner Zeit bei Velleius Paterculus,
Frankfurt a.M. 1985.

O. CURTIUS RUFUS

J. Mützell, ed., Berlijn 1841 (Hildesheim 1976).

H. Bardon, 2 voll., Budé 1947-1948; ed. 4. recogn., 1992.

K. Müller - H. Schönfeld, Tusculum B. 1957.

J.C. Rolfe, 2 voll., Loeb 1946.


S
A Giacone - O. Botto, c. transi., Turijn 1977.

J. Atkinson, 1. 3 - 4, comm., Amsterdam 1980.

J. Atkinson, 1. 5 - 7, 2, comm., Amsterdam 1994.

indices

O. Eichert, Vollständiges Wörterbuch zu dem Geschichtswerke des Q. Curtius Ruflis (...),


Hannover 18933 (Hildesheim 1967).

J. Thérasse, Quintus Curtius Rufus. Index verborum. Relevés lexicaux et grammaticaux,


Hildesheim 1976.

studia docta

H. Koskenniemi, Der nominale Numerus in der Sprache und im Stil des Curtius
Rufus, Turku 1969.

T. Viljamaa, Nouns Meaning River in Curtius Rufus. A Semantic Study in Silver Latin,
Turku 1969.

R. Balzer, Der Einfluss Vergils auf Curtius Rufus, diss. München 1971.

R. Egge, Untersuchungen zur Primärtradition bei Q. Curtius Rufus. Die alexanderfeindliche


Ueberlieferung, diss. Freiburg i.Br. 1978.

136
J. Costas Rodríguez, Aspectos del vocabulario de Q. Curtius Rufus. Estudio
semantico-lexicológico, contribución al problema de su datación, Salamanca
1980.

H. Boedefeld, Untersuchungen zur Datierung der Alexandergeschichte des Q. Curtius


Rufus, diss. Düsseldorf 1982.

R. Porod, Der Literat Curtius: Tradition und Neugestaltung: zur Frage der
Eigenständigkeit des Schriftstellers Curtius, Graz 1987.

CORNELIUS CELSUS

bibl. H. Leitner, Bibliography to the Ancient Medical Authors, with a Preface by E.


Lesky, Bern-Stuttgart 1973.

A Védrènes, transi., & comm., Parijs 1876.

F. Marx, Teubner 1915.

W.G. Spencer, 3 voll., Loeb 1935.

Ph. Mudry, La préface du De medicina, c. comm. & transí., Rome 1982.

G. Serbat, 1. 1-2, c. comm. & transi., Budé 1995.

R.M. Ciulla, 1. 4, c. transi., Palermo 1990.

S. Contino, 1. 4, c. transi. & comm., Bologna 1988.

J. Kollesch - D. Nickel, Antike Heilkunst. Ausgewählte Texte aus dem medizinische


Schrifttum der Griechen und Römer, c. transi., Stuttgart 1979.

P. Mudry, La préface du De medicina de Celse, c. comm. & transi., Genève 1982.

index

W.F. Richardson, A Word Index to Celsus, De medicina, Auckland 1982.

studia docta

M. Wellman, A. Cornelius Celsus. Eine Quellenuntersuchung, Berlijn 1913.

137
T.T. Jones, De sermone celsiano, diss. Harvard 1929.

S. Contino, Aulo Cornelio Celso. Vita e opere, Palermo 1980.

G. Sabbah - Ph. Mudry, edd., La médecine de Celse: aspects historiques, scientifiques


et littéraires, Saint-Étienne 1994.

POMPONIUS MELA

G. Parthey, ed., Berlijn 1867.

H. Philipp, 2 voli., transl. & comm., Leipzig 1911-1912.

C. Frick, ed., Teubner 1935 (1968).

R. Ranstrand, ed., Göteburg 1971.

P. Parroni, c. comm., Rome 1984.

A Silberman, Budé 1988.

K. Broderson, c. transl., Darmstadt 1994.

index

C. Guzmän - M.E. Perez, Concordantia in libros Pomponii Melae de chorographia,


Hildesheim 1989.

studium doctum

G. Randstrand, Textkritische Beiträge zu Pomponius Mela, Göteburg 1971.

PHAEDRUS

L. Havet, ed., Parijs 1895.

G. Thiele, Der lateinische À sop des Romulus und die Prosafassungen des Phädrus, c.
comm., Heidelberg 1910 (Hildesheim 1985).

F. Cantarella, c. comm., Milaan 19204.

138
A. Brenot, Budé 1924 (1989)

B.E. Perry, Babrius and Phaedrus, Loeb 1965.

A. Guaglianone, ed., Turijn 1969.

F. Rückert - O. Schönberger, c. transl. & annott., Stuttgart 1976.

E. Mandruzzato, c. transl., Milaan 1979.

H. Rupprecht, c. transl., Mitterfels 1992.

E. Oberg, Tusculum B. 1996.

indices

O. Eichert, Vollständiges Wörterbuch zu den Fabeln des Phädrus, Hannover 18772


(Hildesheim 1970).

M. Cinquini, Index Phaedrianus, Milaan 1905 (1963).

C. Cremona, Lexicon Phaedrianum, Hildesheim 1980.

studia docta

O. Weinreich, Fabel, Aretalogie, Novelle. Beiträge zu Phaedrus, Petron, Martial und


Apuleius, Heidelberg 1931.

W.A.M. Peters, Phaedrus. Een studie over persoon, werk en taal van een Romeinschen
fabeldichter, diss. Nijmegen 1946.

MANILIUS

bibl. R. Helm, Nachaugusteische nichtchristliche Dichter I, 1925-1942, in: Lustrum


I (1956), pp. 121-318 (129-157).

E. Romano, Recenti studi su Manilio, in: Cultura e scuola 18 (1979) (no. 72),
pp. 39-58.

J. v. Wageningen, transl., Leiden 1914.

J. v. Wageningen, Teubner 1915.

139
J. v. Wageningen, comm., Amsterdam 1921.

AE. Housman, 5 voll., c. comm., Cambridge 19372 (2 voll., Hildesheim 1972).

AE. Housman, ed. minor, Cambridge 1937.

G.P. Goold, Loeb 1977.

G.P. Goold, Teubner, Leipzig 1985.

D. Liuzzi, 1. 1, c. comm. & transl., Lecce 1979.

W. Fels, c. transl. & annott., Stuttgart 1990.

D. Liuzzi, 1. 2, c. transl., Galatina 1991.

D. Liuzzi, 1. 3, c. transl., Lecce 1988.

index

M. Wacht, Concordantia in Manilii Astronomica, Hildesheim 1990.

M. - M. Manzino, Concordanze degli Astronomica di Manilio, 2 voll., Genua 1991-


1992.

studia docta

F. Boll, Sphaera, Leipzig 1903 (Hildesheim 1966).

A Reek, Interpretationen zu den Astronomica des Manilius, mit besonderer


Berücksichtigung der philosophischen Partien, diss. Marburg 1977.

E. Romano, Struttura degli Astronomica di Manilio, Palermo 1979.

C. Salemme, Introduzione agli Astronomica di Manilio, Napels 1983.

D. Liuzzi, Manilio fra poesia e scienza. Atti del convegno, Lecce, 14-16 maggio 1992,
Lecce 1993.

A. Maranini, Filologia fantastica: Manilio e i suoi Astronomica, Bologna 1994.

W. Hübner, Die Dodekatropos des Manilius (Manilius, 2, 856-970), Mainz-Stuttgart


1995.

140
SENECA PHILOSOPHUS

bibl. A.L. Motto, Recent Work on Seneca’s Prose Works, 1940-1957, in: The
Classical World 54 (1960-1961), pp. 111-112; id., Seneca’s Prose Writings: A
Decade of Scholarship (1958-1968), in: Id. 64 (1970-1971), pp. 141-158; 177-
186; 191; A.L. Motto - J.R. Clark, Scholarship on Seneca’s Prose 1968-1978,
in: Id. 77 (1983-1984), pp. 69-123.
A.L. Motto J.R. Clark, edd., Seneca: a critical bibliography, 1900-1980,
Amsterdam 1989.

philosophica

F. Haase, Fragmenta, (in ed. vol. Ill), Teubner 1853.

O. Apelt, Philosophische Schriften. Studienausgabe, c. transi., 4 voll., Darmstadt 1964.

M. Rosenbach, ed., Philosophische Schriften, c. transi., 5 voll., Darmstadt 1969-1989


(1995).

H. Currie, Selected Prose, anthol., c. comm., Bristol 1978.

Dialogi E. Hermes, Teubner 1905.

A. Bourgery - R. Waltz, 4 voll., Budé 1922-1957; vol. 2, ed. 2.


recogn., 1990).

J.W. Basore, 3 voll., Loeb 1928-1935.

L. Reynolds, Bibl.Ox. 1977.

C. Verhoeven, Vragen en antwoorden, transi., Baarn 1983.

G. Fink, Die kleinen Dialoge, 2 vols., Tusculum B. 1992.

T. Janssen, Dialogen, transi., Kampen 1996.

C. Hosius, De beneficiis-De clementia, Teubner 1900, 19142.

C.D.N. Costa, Four Dialogues (De vita beata, De tranquillitate animi,


De constantia sapientis, Ad Helviam matrem de consolatione), c.
comm. & transi., Warminster 1994.

141
F. Préchac, Des bienfaits, 2 voll., Budé 1926-1927.

W.H. Alexander, De beneficiis, c. comm., Berkeley 1950.

H. Jahlmann, De brevitate vitae, c. transi., München 1949.

P. Grimai, De brevitate vitae, c. comm., Parijs 1959, 19662.

J. Feix, De brevitate vitae, c. transi. & annott., Stuttgart 1977.

F. Préchac, De la clémence, Budé 1921 (1991).

P. Faider - Ch. Favez - P. v.d. Woestijne, De clementia, c. comm., 2


voll., Gent 1928-1950.

K. Büchner, De clementia, c. transi. & annott., Stuttgart 1976.

Ch. Favez, Consolatio ad Helviam, c. comm., Parijs 1918.

F. Loretto, Ad Helviam matrem de consolatione, c. transi. & annott.,


Stuttgart 1980.

Ch. Favez, Consolatio ad Marciam, c. comm., Parijs 1928.

C.E. Manning, On Seneca’s A d Marciam, comm., Leiden 1981.

T. Kurth, Senecas Trostschrift an Polybius, comm., Stuttgart 1994.

W. Klei, Nec iniuriam nec contumeliam accipere sapientem (De


constantia sapientis), c. comm., diss. Utrecht 1950.

P. Grimai, De constantia sapientis, comm., Parijs 1953.

I. Diongini, De otio, c. comm. & transi., Brescia 1983.

H. Gunermann, De tranquillitate animi, c. transi. & annott.,


Stuttgart 1989.

P. Grimai, De vita beata, c. comm., Parijs 1969.

I. Gay, Het gelukkige leven, transi., Baarn 1981.

F.-H. Mutscher, De vita beata, c. transi. & annott., Stuttgart 1990.

G. Kün, Die Philosophie ais dux vitae: die Verknüpfung von Gehalt,

142
Intention und Darstellungsweise im philosophischen Werk Senecas am
Beispiel des Dialogs De vita beata, comm., Heidelberg 1994.

Epistulae O. Hense, Teubner 19142 (suppl. Quirinianum, 1921).

R.M. Gummere, 3 voll., Loeb 1917-1925.

F. Pröchac - H. Noblot, 5 voll., Bud6 1945-1964; vol. 1 ed. 7.


recogn. A. Novara, 1985; vol. 2 ed. 6. recogn. CI. Rambaux, 1993;
vol. 3 ed. 4. 1989; vol. 4 ed. 3. 1987; vol. 5 ed. 4. recogn. F.
Chaumartin, 1991 .

A. Beltrami, 2 voll., ed., Rome 19492.

L.D. Reynolds, 2 voll, Bibl.Ox. 1965.

C. Verhoeven, Brieven aan Lucilius, transl., Baarn 1980.

F. Loretto - R. Rauthe, 1. 1-14, c. transl. & annott., 12 voll.,


Stuttgart 1985-1995.

W.C. Summers, Select Letters, c. comm., Londen 1910 (Bristol


1983).

H. Wagenvoort, Brieven aan Lucilius, anthol., c. comm., Utrecht


19638 (1972).

O. Thaler, anthol., c. comm., Bamberg 1953.

E. de Laet, XXV brieven aan Lucilius, transl., Antwerpen-


Amsterdam s.a. (1978).

C.D.N. Costa, 17 Letters, anthol., c. comm. & transl., Warminster


1988.

R. Rauthe, 1. 11-13, c. transl. & annott., Stuttgart 1996.

Naturales
quaestiones A. Gercke, Teubner 1907 (cum add., 1986).

P. Oltramare, 2 voll., Bud6 1929 (1973; vol. 2 ed. recogn. F.


Chaumartin, 1993).

Th. Corcoran, 2 voll., Loeb 1971-1972.

143
C. Condoner Merino, c. transi., Madrid 1979.

H. Hine, An Edition with Commentary of Seneca, Natural Questions,


Book II, c. comm., New York 1981.

M.F.A. Brok, c. transi., Darmstadt 1995.

H. Hine, Teubner 1995.

indices

R. Busa - L. Zampolli, Concordantiae Senecanae, Hildesheim 1975.

L. Delatte e.a., Opera philosophica. Index verborum, listes de fréquence, relevés


grammaticaux, 2 voll., Hildesheim 1981.

L. Delatte - E. Evrard, Consolation à Polybe, index verborum, relevés statistiques,


Luik 1962.

L. Delatte - E. Evrard, Consolation à Helvia, index verborum, relevés statistiques,


Luik 1963.

L. Delatte - E. Evrard, Consolation à Marcia, index verborum, relevés statistiques,


Den Haag 1964.

L. Delatte e.a., De brevitate vitae, index verborum, relevés statistiques, Den Haag 1968.

L. Delatte e.a., De clementia, index verborum, relevés statistiques, Den Haag 1968.

L. Delatte e.a., Lettres à Lucilius, index verborum, relevés statistiques, 2 voll., Den
Haag 1973.

studia docta

O. Rossbach, De Senecae philosophi librorum recensione et emendatione, Breslau


1888 (Hildesheim 1969).

A. Gercke, Seneca-Studien, Leipzig 1895 (Hildesheim 1971).

R. Waltz, Vie de Sénèque, Parijs 1909.

P. Faider, Etudes sur Sénèque, Gent 1921.

144
A Bourgery, Seneque prosateur, Parijs 1922.

E. Albertini, La compositiori dans les ouvrages philosophiques de Seneque, diss. Parijs


1923.

B. Axelson, Senecastudien. Kritische Bermerkungen zu Seneca, Naturales Questiones,


Lund 1933.

E. Koestermann, Untersuchungen zu den Dialogschriften Senecas, Berlijn 1934.

B. Axelson, Neue Senecastudien. Kritische Beiträge zu Seneca, Epistulae morales, Lund


1939.

S. Blankert, Seneca (epist. 90) over natuur en cultuur en Posidonius als zijn bron, diss.
Utrecht-Amsterdam 1940.

J. Sevenster, Paul and Seneca, Leiden 1961.

L.D. Reynolds, The Medieval Tradition of Seneca’s Leiters, Oxford 1965.

H. Cancik, Untersuchungen zu Senecas Epistulae morales, Hildesheim 1967.

K. Abel, Bauformen in Senecas Dialogen, Heidelberg 1967.

A.L. Motto, Guide to the Thought of L A . Seneca in the Extant Prose Works,
Amsterdam 1970.

W. Trillitzsch, Seneca im literarischen Urteil der Antike, 2 voll., Amsterdam 1971.

C.D.N. Costa, ed., Seneca, Londen 1974.

G. Capaiulo, Introduzione al De ira di Seneca, Napels 1975.

G. Maurach, ed, Seneca als Philosoph, Darmstadt 1975 (1987).

M.T. Griffin, Seneca, a Philosopher in Politics, Oxford 1976.

M. Rozelaar, Seneca. Eine Gesamtdarstellung, Amsterdam 1976.

B.L. Hijmans, Inlaboratus et facilis. Aspects of Structure in Some Leiters of Seneca,


Leiden 1976.

P. Grimal, Seneque ou la conscience de l ’empire, Parijs 1978. transi.: Seneca. Macht


oder Ohnmacht des Geistes,Darmstadt 1978.

145
L. Herrmann, Sénèque et les premiers chrétiens, Brussel 1979.

H. Börger, Grundzüge der Bildungstheorie L.A. Senecas, Bern 1980.

P. Grimai, Sénèque, Parijs 1981.

C. Manning, On Seneca’s 'Ad Marciam", Leiden 1981.

A. Bäumer, Die Bestie Mensch. Senecas Agressionstheorie, ihre philosophische Vorstufe


und ihre literarischen Auswirkungen, Frankfurt a.M. - Bern 1982.

V. Sörensen, Seneca. Ein Humanist an Neros Hof, München 1984.

N. Gross, Senecas Naturales Quaestiones: Komposition, Naturphilosophische Aussagen


und ihre Quellen, Stuttgart 1989.

P. Grimai, ed., Sénèque et la prose latine: neuf exposés suivis de discussions, Genève
1991.

G. Maurach, Seneca: Leben und Werk, Darmstadt 1991, ed. 2. recogn. 1996.

P. Grimai, ed., Sénèque et la prose latine: neuf exposés suivis de discussions, Genève
1991.

P. Veyne, Sénèque, Parijs 1992; transi. Weisheit und Altruismus: eine Einführung in
die Philosophie Senecas, Frankfurt a.M. 1993.

AL. Motto - J.R. Clark, edd., Essays on Seneca, Frankfurt a.M. 1993.

E. Hachmann, Die Führung des Lesers in Senecas Epistulae morales, Münster 1995.

H.M. Hine, Studies in the Text of Seneca’s Naturales Quaestiones, Stuttgart 1996.

tragica

bibl. M. Coffey, Seneca’s Tragedies. Report for the Years 1920-1955, in: Lustrum II
(1957), pp. 113-186.

B. Seidensticker - D. Armstrong, Seneca tragicus 1878-1978 (cum addendis


1979 sqq.), in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt 11,32,2 (1985), pp.
916-968.

O. Hiltbrunner, Seneca als Tragödiendichter in der Forschung von 1965 bis


1975, in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt 11,32,2 (1985), pp. 969-

146
1051.

F. Leo, 2 voll., c. comm., Berlijn 1878-1879 (1963).

R. Peiper - G. Richter, ed. 2. recogn., Teubner 1902 (1921).

F.J. Miller, 2 voll., Loeb 1917.

L. Herrmann, 2 voll., Budé 1924-1926; vol. 1 ed. 7. recogn J.-Ph. Royer, 1989
(1994).

F.-R. Chaumartin, vol. 1, Budé 1996.

H. Moricca, 3 voll., ed., Turijn 1958-19632.

M. Scandola, 2 voll., c. transl., Milaan 1958-1959.

T. Thomann, c. transl., vol. 1, Hercules furens, Troades, Medea, Phaedra, Octavia


praetexta, Zürich 1961.

O. Zwierlein, Bibi. Ox. 1986.

G. Viansino, c. comm. & transl., 2 voll., Milaan 1993.

Agamemnon R.J. Tarrant, c. comm., Cambridge 1976.

M. de Bakker e.a., transl., Amsterdam 1996.

Hercules
furens H.M. Kingery, Three Tragedies (H.F., Troades, Medea), c. comm.,
New York 1932.

L. Viansino, H.F., Troades, Phoenissae, Medea, Phaedra, ed., Turijn


1965, 19682.

J.G. Fitch, c. comm., Ithaca-Londen 1987.

Medea H.M. Kingery 1932, vide s.v.: Hercules furens.

L. Viansino 1965, 19682, vide s.v.: Hercules furens.

C.D.N. Costa, c. comm., Oxford 1973 (1989).

F. Ahl, c. comm., Ithaca, N.Y., 1986.

147
Octavia
praetexta Th. Sluiter, c. comm., Leiden 1949.

S. Bollaira, c. comm., Turijn 1974.

L. Yow Whitman, c. comm., Bern 1978.

Oedipus Th. Sluiter, ed., diss. Groningen 1941.

K. Heldmann, c. transi. & annott., ed. recogn., Stuttgart 1981.

B. Häuptli, c. comm., Frauenfeld 1983.

K. Toechterle, c. comm. & transl., Heidelberg 1994.

Phaedra J. v. Wageningen, 2 voll., c. comm. &. transl., Groningen 1918.

K. Kunst, c. comm., Wenen 1924.

P. Grimal, c. comm., Parijs 1965, 19792.

L. Viansino 1965, 19682, vide s. v.: Hercules furens.

F. Ahl, c. comm. & transl., Ithaca 1986.

A.J. Boyle, c. comm. & transl., Liverpool 1988.

M. Coffey - R. Mayer, c. comm., Cambridge 1990.

Phoenissae L. Viansino 1965, 19682, vide s.v.: Hercules jurens.

Th. Hirschberg, comm., Berlijn 1989.

M. Frank, comm., Leiden 1995.

Thyestes R.J. Tarrant, c. comm., Atlanta, GA, 1985.

Troades H.M. Kingery 1932, vide s.v.: Hercules furens.

L. Viansino 1965, 19682, vide s.v.: Hercules furens.

E. Fantham, c. comm. & transl., Princeton 1982.

F. Ahl, c. comm. & transl., Ithaca, N.Y., 1987.

148
A.J. Boyle, c. comm. & transi., Leeds 1994.

indices

W.A. Oldfather - A.S. Pease - H.V. Canter, Index verborum quae in Senecae fabulis
necnon in Octavia praetexta reperiuntur, Urbana 1918 (Hildesheim 1964).

J. Denooz, Tragoediae. Index verborum, relevés lexicaux et grammaticaux, Hildesheim


1980.

studia docta

H.V. Canter, Rhetorical Elements in the Tragedies of Seneca, Urbana 1925.

C.W. Mendell, Our Seneca, Londen 1941 (1968).

F. Giancotti, Saggio sulle tragedie di Seneca, Rome-Napels 1950.

T.B.B. Siemers, Seneca’s Hercules Furens en Euripides’ Heracles, diss. Utrecht 1951.

A. Paul, Untersuchungen zur Eigenart von Senecas Phoenissen, diss. Frankfurt-Bonn


1953.

K. Anliker, Prologe und Akteinteilung in Senecas Tragödien, Bern 1960.

C. Zintzen, Analytisches Hypomnema zu Senecas Phaedra, Meisenheim am Glan


1960.

A. Cattin, Les thèmes lyriques dans les tragédies de Sénèque, diss. Fribourg 1963.

E. Paratore, Seneca, Rome 1965.

O. Zwierlein, Die Rezitationsdramen Senecas, Meisenheim am Glan 1966.

A. Axelson, Korruptelenkult. Studien zur Textkritik der unechten Seneca-Tragödie


Hercules Oetaeus, Lund 1965.

E. Lefèvre, ed., Senecas Tragödien, Darmstadt 1972.

K. Heldmann, Untersuchungen zu den Tragödien Senecas, Wiesbaden 1974.

W. Liebermann, Studien in Senecas Tragödien, Meisenheim am Glan 1974.

149
A Gil Arroyo, Die Chorlieder in Senecas Tragödien. Eine Untersuchung zu Senecas
Philosophie und Chorthemen, diss. Keulen 1979.

V. Wurnig, Gestaltung und Funktion von Gefühlsdarstellungen in den Tragödien


Senecas. Interpretationen zu einer Technik der dramatischen
Stimmungserzeugung, Bern 1982.

AJ. Boyle, ed., Seneca tragicus: Ramus Essays on Senecan Drama, Berwick, Vic.,
1983.

N.T. Pratt, Seneca’s Drama, Chapel Hill 1983.

O. Zwierlein, Prolegomena zu einer kritischen Ausgabe der Tragödien Senecas,


Wiesbaden 1984.

D. Henry - E. Henry, The Mask of Power. Seneca ’s Tragedies and Imperial Rome,
Warminster 1985.

J. Brandt, Argumentative Struktur in Senecas Tragödien. Eine Untersuchung zu


Senecas Philosophie anhand der "Phaedra" und des "Agamemnon",
Hildesheim 1986.

D.F. Sutton, Seneca on the Stage, Leiden 1986.

J.G. Fitch, Seneca’s Anapaests: Metre, Colometry, Texts and Artistry in the Anapaests
of Seneca’s Tragedies, Atlanta, GA, 1987.

O. Zwierlein, Senecas Phaedra und ihre Vorbilder, Wiesbaden 1987.

Th.G. Rosenmeyer, Senecan Drama and Stoic Cosmology, Berkeley 1989.

M. Hillen, Studien zur Dichtersprache Senecas: Abundanz, explikativer Ablativ,


Hypallage, Berlijn 1989.

M. Billerbeck, Senecas Tragödien. Sprachliche und stilistische Untersuchungen. Mit


Anhängen zur Sprache des Hercules Oetaeus und der Octavia, Leiden 1988.

C. Monteleone, II Thyestes di Seneca: sentieri ermeneutici, Fasano 1991.

C. Walde, Herculeus labor: Studien zum pseudosenecanischen Hercules Oetaeus,


Frankfurt a.M. 1992.

C. Schmitz, Die kosmische Dimension in den Tragödien Senecas, Berlijn 1993.

P.J. Davis, Shifting Song: the chorus in Seneca ’s tragedies, Hildesheim 1993.

150
V.T. Larson, The Role of Description in Senecan Tragedy, Frankfurt a.M. 1994.

Apocolocyntosis

bibl. M. Coffey, Apocolocyntosis 1922-1958, in: Lustrum VI (1961), pp. 239-271.

K. Bringmann, Seneca’s "Apocolocyntosis". Ein Forschungsbericht 1959-1982,


in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt 11,32,2 (1985), pp. 885-914.

AP. Ball, c. transl. & comm., New York 1902 (1978).

O. Weinreich, Die Satire auf Tod, Himmel- und Höllenfahrt des Kaisers Claudius,
transl., Berlijn 1923.

O. Rossbach, ed., Bonn 1926.

W.H.D. Rouse, Loeb 1913, ed. recogn. E.H. Warmington, 1969.

H. Wagenvoort, c. transl., Amsterdam 1936.

A. Rostagni, c. comm., Turijn 1944.

W. Schöne, Tusculum B. 1957.

C.F. Russo, c. transl. & comm., Florence 1961.

R. Waltz, ed. 3. recogn., Bud6 1966.

AN. Athanassakis, transl., Lawrence, Kansas, 1973.

R.E. Clairmont, c. comm., Chicago 1980.

A Bauer, c. transl. & annott., Stuttgart 1981.

P.T. Eden, c. comm., Cambridge 1984.

R. Roncali, Teubner, Leizpig 1990.

O. Schönberger, c. comm., Würzburg 1990.

A. Lund, c. comm. & transl., Heidelberg 1994.

151
commentarius mediaevalis

R. Clairmont, A Commentary on Seneca ’s Apocolocyntosis Divi Claudii, or Glose in


Librum de Ludo Claudii Annei Senece, c. transi., Chicago 1980.

studium doctum

S. Wolf, Die Augustusrede in Senecas Apocolocyntosis. Ein Beitrag zum


Augustusbild der frühen Kaiserzeit, Königstein/Ts. 1986.

pseudo-Seneca

C. Prato, Gli epigrammi attribuiti a LA . Seneca, c. comm. & transl., Rome 1964.

index

C. Reagan, A Concordance to the Epigrams Attributed to Seneca the Younger,


Hildesheim 1972.

PETRONIUS

bibl. R. Helm 1956, vide s.v.: Manilius, pp. 229-235.

H.C. Schnur, Recent Petronian Scholarship, in: The Classical Weekly 50


(1956-1957), pp. 133-136; 141-143.

G. Schmeling, Petronian Scholarship since 1957, in: The Classical World 62


(1968-1969), pp. 157-164.

G. Schmeling - J. Stuckey, A Bibliography of Petronius, Leiden 1977.

M.S. Smith, A Bibliography of Petronius (1945-1982), in: Aufstieg und


Niedergang der römischen Welt 11,32,3 (1985), pp. 1624-1665.

P. Burman, c. comm., Utrecht 1709, Amsterdam 17432.

F. Bücheier, ed. maior, Berlijn 1862 (1963, c. suppl. ex ed. min.).

M. Heseltine, Loeb 1913; ed. recogn. E.H. Warmington, 1969.

F. Bücheier - W. Heraeus, Petronii Saturae et liber Priapeorum, ed. minor, Berlijn

152
19226 (1958).

A. Ernout, Bud6 1923 (1990).

E. Paratore, c. comm., 2 voll., Florence 1933.

G.A. Cesareo - N. Terzaghi, transl. & comm., Florence 1950.

W. Arrowsmith, transl., Ann Arbor, Michigan, 1959.

K. Müller, ed., München 1961.

K. Müller - W. Ehlers, Tusculum B. 1965, ed. 4. 1995.

A.D. Leeman, Schelmen en tafelschuimers, transl., Hilversum-Antwerpen 1966; ed. 2.


recogn., Satyricon, Amsterdam 1972 (1996).

H.C. Schnur, c. transl. & annott., Stuttgart 1968.

G. Lawall, Selections from the Satyricon, c. comm., Chicago 19812.

K. Müller, Teubner, ed. 5., 1995.

L. Friedländer, Cena Trimalchionis, c. transl. & comm., ed. 2. recogn., Leipzig 1906
(Amsterdam 1960).

A. Maiuri, Cena Trimalchionis, c. comm., Napels 1945.

P.J. Enk, Het gastmaal van Trimalchio, transl., Amsterdam 1947.

H. Schmeck, Cena Trimalchionis, ed., Heidelberg 1954.

E.V. Marmorale, Cena Trimalchionis, c. comm., Florence 19612.

P. Perrochat, Le festin de Trimalchion, comm., ed. 3. recogn., Parijs 1962.

Th. Cutt, Cena Trimalchionis, ed., Detroit 1970.

M.S. Smith, Cena Trimalchionis, c. comm., Oxford 1975 (1982).

index

J. Segebade - E. Lommatzsch, Lexicon Petronianum, Leipzig 1898 (Hildesheim

153
s :

1965).

M. Korn - S. Reitzer, Concordantia Petroniana, Hildesheim 1986.

studia docta

A. Collignon. Etude sur Pétrone, Parijs 1892.

H.L.W. Nelson, Petronius en zijn "vulgair" Latijn, diss. Utrecht 1947.

E.V. Marmorale, La questione petroniana, Bari 1948.

G. Bagnani, Arbiter of Elegance. A Study of the Life and Works of C. Petronius,


Toronto 1954.

A Stefenelli, Die Volkssprache im Werk des Petron im Hinblick auf die romanischen
Sprachen, Wenen 1962.

J. Sullivan, The Satyricon of Petronius. A Literary Study, Londen 1968.

H. v. Thiel, Petronius, Ueberlieferung und Rekonstruktion, Leiden 1971.

H.D. Rankin, Petronius the Artist. Essays on the Satyricon and its Author, Den Haag
1971.

K. Rose, The Date and the Author of the Satyricon, Leiden 1971.

P. Grimal, La guerre civile de Pétrone dans ses rapports avec la Pharsale, Parijs 1977.

H. Petersmann, Petrons urbane Prosa. Untersuchungen zu Sprache und Text (Syntax),


Wenen 1977.

D. Gagliardi, Il comico in Petronio, Palermo 1980.

M. Grondona, La religione e la superstizione nella Cena Trimalchionis, Brussel 1980.

N.W. Slater, Reading Petronius, Baltimore 1990.

B. Boyce, The Language of the Freedmen in Petronius’ Cena Trimalchionis, Leiden


1991.

E. Courtney, The Poems of Petronius, Atlanta 1991.

L. Cicu, Donne petroniane: personaggi femminili e techniche di racconto nel Satyricon

154
di Petronio, Sassari 1992.

C. Panayotakis, Theatrum Arbitri: theatrical elements in the Satyrica of Petronius,


Leiden 1995.

LAUS PISONIS

bibl. R. Helm 1956, vide s.v.: Manilius, pp. 228.

A Seel, c. comm. & transl., diss. Erlangen 1969.

LUCANUS

bibl. R. Helm 1956, vide s.v.: Manilius, pp. 163-227.

W. Rutz, Lucan 1943-1963, in: Lustrum IX (1964), pp.243-334; id., Lucan


1964-1983, in: id. XXVI (1984), pp. 105-203; XXVII (1985), pp. 149-166.

W. Rutz, Lucans Pharsalia im Lichte der neuesten Forschung (mit einem


bibliografischen Nachtrag 1980 bis 1985), in: Aufstieg und Niedergang der
römischen Welt 11,32,3 (1985), pp. 1457-1537.

W. Heitland, ed., Londen 1887 (Hildesheim 1971).

C.M. Francken, 2 voll., c. comm., Leiden 1896-1897.

A Bourgery - M. Ponchont, 2 voll., Bud6 1927-1930 (1976; vol. 2 ed. 6. recogn. P.


Jal 1993).

AE. Housman, ed., Oxford 1926 (1970).

J.D. Duff, Loeb 1928.

W. Ehlers, Tusculum B. 1973.

D. Ebener, transl., Berlijn 1978.

D.R. Shackleton Bailey, Teubner, Stuttgart 1988.

G. Luck, c. transl., Berlijn 1985 (1989).

R. Badali, ed., Rome 1992.

155
R.J. Getty, 1. 1, comm., Cambridge 1940 (1955; New York 1979).

P. Wuilleumier - H. le Bonniec, 1. 1, c. comm., Parijs 1962.

D. Gagliardi, 1. 1, c. comm., Napels 1989.

E. Fantham, 1. 2, c. comm., Cambridge 1992.

F. van Campen, 1. 2, c. comm., diss. Nijmegen, Amsterdam 1992.

V. Hunink, 1. 3, c. comm., diss. Nijmegen, Amsterdam 1992.

P. Barratt, 1. 5, comm., Amsterdam 1979.

R. v. Amerongen, 3 scenes uit het voorspel tot Pharsalus. Een commentaar op


Lucanus, Bellum civile V, 1-373, diss. Utrecht 1977.

J. Postgate, 1. 7, c. comm., Cambridge 19132 (ed. recogn. O.A.W. Dilke, 1960;


Bristol 1978).

D. Gagliardi, 1. 7, c. comm., Florence 1975.

J.P. Postgate, 1. 8, c. comm., Cambridge 1917.

R. Mayer, 1. 8, c. comm. & transl., Warminster 1981.

D.P. Kubiak, 1. 9, c. comm., Bryn Mawr 1985.

commentarii antiqui

H. Usener, Lucani commenta Bemensia, ed., Leipzig 1869 (Hildesheim 1966).

J. Endt, Adnotationes super Lucanum, Teubner 1909 (1969).

G. Cavajoni, Supplementum adnotationum super Lucanum, I. Libri I-IV, ed., Milaan


1979.

indices

G.W. Mooney, Index to the Pharsalia of Lucan, Londen 1929.

R.J. Defferari - M.W. Fanning - A.S. Sullivan, A Concordance of Lucan, Washington


1940 (Hildesheim 1965).

156
M. Wacht, Lemmatisierter Index zu Lucan mit statistischen Anhängen zu Sprache und
Metrik, Nürnberg 1979.

M. Wacht, Concordantia in Lucanum, Hildesheim 1992.

studia docta

R. Pichon, Les sources de Lucain, Parijs 1912.

E. Malcovati, M. Anneo Lucano, Milaan 1940.

W. Rutz, Studien zur Kompositionskunst und zur epischen Technik Lucans, diss. Kiel
1950, ed. 2. c. bibl. A.W. Schmitt, Frankfurt a.M. 1989.

P.H. Syndikus, Lucans Gedicht von den Bürgerkrieg. Untersuchungen zur epischen
Technik und zu den Grundlagen des Werkes, München 1958.

J. Brisset, Les idées politiques de Lucain, Parijs 1964.

M.P. Morford, The Poet Lucan. Studies in Rhetorical Epic, Oxford 1967.

M. Durry, ed., Lucain. Sept exposés suivis de discussions, Genève 1970.

W. Rutz, ed., Lucan, Darmstadt 1970.

F.M. Ahl, Lucan. An Introduction, Ithaca-Londen 1976.

W. Lebek, Lucans Pharsalia. Dichtungsstruktur und Zeitbezug, Göttingen 1976.

L. Kepple, The Textual and Thematic Contexts of Lucan’s Praise of Nero in the
Bellum Civile, diss. Harvard 1980.

W.R. Johnson, Momentary Monsters: Lucan and His Heroes, Ithaca, N.Y., 1987.

J. Masters, Poetry and Civil War in Lucan ’s Bellum Civile, Cambridge 1992.

F. Schlonski, Studien zum Erzählerstandort bei Lucan, Trier 1995.

VALERIUS FLACCUS

bibl. R. Helm 1956, vide s.v.: Manilius, pp. 236-254.

W.W. Ehlers, Valerius Flaccus 1940 bis 1971, in: Lustrum XVI (1971-1972),

157
pp. 105-142.

P. Langen, 2 voll., c. comm., Berlijn 1896-1897.

O. Kramer, Teubner 1913 (1967).

J.H. Mozley, Loeb 1934.

E. Courtney, Teubner, Leipzig 1970.

W.W. Ehlers, Teubner, Stuttgart 1980.

H. Rupprecht, c. transl., Mitterfels 1987.

H. Wijsman, 1. 5, comm., diss. Amsterdam, Leiden 1996.

H. Poortvliet, 1. 2, c. comm., diss. Amsterdam 1991.

M. Korn, 1. 4, 1-343, comm., Hildesheim 1989.

H. Stadler, 1. 7, comm., Hildesheim 1993.

A. Talierco, 1. 7, c. comm., Rome 1992.

index

W.H. Schulte, Index verborum Valerianus, Dubuque 1935 (Hildesheim 1965).

M. Korn - W. Slaby, Concordantia in Valerii Flacci Argonautica, 2 voll., Hildesheim


1988.

studia docta

H. Mehmel, Valerius Flaccus, diss. Hamburg 1934.

V. Ussani, Studio su Valerio Flacco, Rome 1955.

E. Merone, Sulla lingua di Valerio Flacco, Napels 1957.

W. Ehlers, Untersuchungen zur handschriftlichen Ueberlieferung der Argonautica des C.


Val Flaccus, München 1970.

158
E. Lefèvre, Das Prooemium der Argonautica des Valerius Flaccus, Wiesbaden 1971.

J. Strand, Notes on Valerius Flaccus’ Argonautica, Stockholm 1972.

S. Contino, Lingua e stile in Valerio Flacco, Bologna 1973.

U. Eigler, Monologische Redeformen bei Valerius Flaccus, Frankfurt a.M. 1988.

M. Korn - H.J. Tschiedel, edd., Ratio omnia vincet: Untersuchungen zu den


Argonautica des Valerius Flaccus, Hildesheim 1991.

L. Nyberg, Unity and Coherence: studies in Apollonius Rhodius’ Argonautica and the
Alexandrian epic tradition, Lund 1992.

U. Gartner, Gehalt und Funktion der Gleichnisse bei Valerius


Flaccus, Stuttgart 1994.

SILIUS ITALICUS

bibl. R. Helm 1956, vide s.v.: Manilius, pp. 255-271.

L. Bauer, 2 voll, Teubner 1890-1892.

J.D. Duff, 2 voll., Loeb 1927-1934.

P. Miniconi e.a., 4 voll., Budé 1979-1992.

J. Delz, Punica, Teubner, Stuttgart 1987.

F. Spaltenstein, 2 voll., comm., Genève 1986-1990.

H. Rupprecht, c. transi., 2 voll., Mitterfels 1991.

P. Roosjen, 1. 14, c. comm., diss. Nijmegen 1996.

index

N.D. Young, Index verborum Silianus, Iowa 1939 (Hildesheim 1964).

M. Wacht, Concordantia in Silii Italici Punica, 2 voll., Hildesheim 1989.

159
4
studia docta

E. Wistrand, Die Chronologie der Punica des Silius Italicus, Göteborg 1956.

M. v. Albrecht, Freiheit und Gebundenheit römischer Epik. Studien zu Silius Italicus,


Amsterdam 1964.

S. Lundström, "Sprach’s" bei Silius Italicus, Lund 1971.

K.H. Niemann, Die Darstellung der römischen Niederlagen in den Punica des Silius
Italicus, diss. Bonn 1975.

C. Reitz, Die Nekyia in den Punica des Silius Italicus, Frankfurt a.M. 1982.

E. Burck, Historische und epische Tradition bei Silius Italicus, München 1984.

J. Küppers, Tantarum causas irarum. Untersuchungen zur einleitenden Bücherdyade


der Punica des Silius Italicus, Berlijn 1986.

C. Santini, Silius Italicus and his View ofth e Past, Amsterdam 1991.

STATIUS

bibl. R. Helm 1956, vide s.v.: Manilius, pp. 272-298.

H. Cancik, Statius, Silvae. Ein Bericht über die Forschung seit Friedrich
Vollmer (1898), in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt 11,32,5
(1986), pp. 2681-2726.

H.-J. van Dam, Statius, Silvae. Forschungsbericht 1974-1984, in: Aufstieg und
Niedergang der römischen Welt 11,32,5 (1986), pp. 2727-2753.

A. Klotz, 3 voll., ed. la-2a, Teubner 1908-1926.

A. Traglia - G. Aricö, c. transl., Turijn 1980.

Achilleis H.G. Garrod 1906, vide s.v.: Thebais.

M.R.J. Brinkgreve, c. comm., Rotterdam 1941.

J.H. Mozley 1928, vide s.v.: Thebais.

O.A.W. Dilke, c. comm., Cambridge 1954 (New York 1979).

160
J. Méheust, Budé 1971.

A. Marastoni, Teubner, Leipzig 1974.

Silvae F. Vollmer, c. comm., Leipzig 1898 (Hildesheim 1971).

J.S. Phillimore, ed. 2. recogn., Bibl.Ox. 1918.

H. Frère - H.J. Izaac, 2 voll., Budé 1944; vol. 1 ed. 3. recogn. CI.
Moussy 1992, vol. 2 ed. 2. recogn., 1961.

A. Marastoni, Teubner 1961, ed. 2. recogn., 1970.

E. Courtney, Bibl. Ox. 1990.

G. Laguna, c. comm. & transi., Madrid 1992.

H.-J. van Dam, 1. 2, c. comm., diss. Leiden 1984.

G. Laguna, 1. 3, c. comm. & transi., Madrid 1992.

KM. Coleman, 1. 4, c. comm. & transi., Oxford 1988.

Thebais H.G. Garrod, Thebais, Achilleis, Bibl.Ox. 1906.

J.H. Mozley, 2 voll., Thebais, Achilleis, Loeb 1928.

A. Klotz - Th. Klinnert, Teubner, Leipzig 1973.

D.E. Hill, ed., Leiden 1983.

R. Lesueur, 3 voll., Budé 1990-1994.

H. Heuvel, 1. 1, c. comm. & transi., diss. Groningen, Zutphen 1932.

H.M. Mulder, 1. 2, c. comm. & transi., diss. Groningen 1954.

H. Snijder, 1. 3, c. comm., Amsterdam 1968.

H.W. Fortgens, 1. 6, 1-295, comm., diss. Groningen, Zutphen 1934.

J. Smolenaars, 1. 7, 1-451, comm., diss. Amsterdam 1983.

161
J. Smolenaars, 1. 7, comm., Leiden 1994.

M. Dewar, 1. 9, c. comm. & transl., Oxford 1991.

R.D. Williams, 1. 10, c. comm., Leiden 1972.

P. Venini, 1. 11, c. comm. & transl., Florence 1970.

index

R.J. Defferari - M.C. Eagan, A Concordance o f Statius, Brookland 1943 (Hildesheim


1965).

J. Klecka, Concordantia in Publium Papinium Statium, Hildesheim 1983.

studia docta

R. Helm, De P. Papinii Statii Thebaide, Berlijn 1892.

L. Legras, Etude sur la Thebaide de Stace, Parijs 1905.

W. Schetter, Untersuchungen zur epischen Kunst des Statius, Wiesbaden 1960.

H. Cancik, Untersuchungen zur lyrischen Kunst des Statius, Hildesheim 1965.

L. Häkanson, Silvae. Critical and Epexegetical Remarks with Some Notes on the
Thebaid, Lund 1969.

S. von Moisy, Untersuchungen zur Erzählsweise in Statius’ Thebais, diss. Bonn 1971.

D. Vessey, Statius and the Thebaid, Cambridge 1973.

W. Ott, Metrische Analysen zu Thebais, Buch I, Tübingen 1973.

S. Newmyer, The Silvae o f Statius. Structure and Theme, Leiden 1979.

D. Bright, Elaborate Disarray. The Nature o f Statius’ Silvae, Meisenheim 1980.

A Hardie, Statius and the Silvae. Poets, Patrons and Epideixis in the Graeco-Roman
World, Liverpool 1983.

S. Voeten, Typische scenes in Statius’ Thebais, diss. Amsterdam 1987.


I. Frings, Gespräch und Handlung in der Thebais des Statius, Stuttgart 1991.

W.J. Dominik, The Mythic Voice o f Statius: Power and politics in the Thebaid, Leiden
1994.

W.J. Dominik, Speech and Rhetoric in Statius’ Thebaid, Hildesheim 1994.

A-M. Taisne, L ’esthétique de Stace: la peinture des correspondances, Parijs 1994.

CALPURNIUS SICULUS

bibl. R. Helm 1956, vide s.v.: Manilius, pp. 158-162.

C.H. Keene, The Eclogues o f Calpurnius Siculus and M. Aurelius Nemesianus, c.


comm., Oxford 1887 (Hildesheim 1969).

C. Giarratano, Calpurnii et Nemesiani Bucolica, ed., Turijn 1924 (1951).

J. Wight Duff - AM. Duff, in Minor Latin Poets, Loeb 1934.

R. Verdière, De laude Pisonis et Bucolica, M. Annaei Lucani de laude Caesaris,


Einsidlensia quae dicuntur carmina, c. transi. & comm., indice, Brussel 1954.

D. Korzeniewksi, Hirtengedichte aus neronischer Zeit. T. Calpurnius Siculus und die


einsiedler Gedichte, c. transi., Darmstadt 1971 (1987).

J.B. Pearce, c. comm. & transi, San Antonio 1990.

J. Amat, Bucoliques, éloge de Pison, Budé 1991.

B. Schröder, Carmina non quae nemorale resultent, Eel. 4, comm., Frankfurt a.M.
1991.

L. di Salvo, Eel. 7, c. comm. & transi, Bologna 1990.

studia docta

M. Haupt, De carminibus bucolicis Calpurnii et Nemesiani, Berlijn 1854; Opuscula I,


p. 385 sqq., Leipzig 1875.

R. Verdière, Etude prosodique et métrique du De laude Pisonis et des Bucolica de


Calpurnius Siculus, Rome 1971.

163
W. Friedrich, Nachahmung und eigene Gestaltung in der bukolischen Dichtung des T.
Calpurnius Siculus, diss. Frankfurt 1976.

A Novelli, II linguaggio di Calpurnio Siculo, Lecce 1980.

D. Gagliardi, Calpurnio Siculo, un "minore" di talento, Napels 1984.

PERSIUS

O. Jahn, ed., Leipzig 1843 (Hildesheim 1967).

J. Conington - H. Nettleship, c. comm. & transi., Oxford 18932 (Hildesheim 1967).

B.L. Gildersleeve, c. comm., New York 1903 (1979).

J. v. Wageningen, c. comm. & transi., indice, 2 voll, Groningen 1911.

G.G. Ramsey, Loeb 1918.

O. Jahn - F. Bücheier - F. Leo, Persii, luvenalis, Sulpiciae saturae, ed. 4., Berlijn
19325.

A. Cartault, Bud6 1921 (1966).

W.V. Clausen, ed., Oxford 1956.

W.V. Clausen, Persii et luvenalis Saturae, Bibl.Ox. 1959; ed. 2. recogn., 1992.

N. Scivoletto, c. comm., Florence 19612.

L. Herrmann, c. transl., Brussel 1962.

D. Bo, c. comm., Turijn 1969.

P. Frassinetti - L. di Salvo, Satire di Aulo Persio Flacco e Decimo Giunio Giovenale,


c. transl, Turijn 1979.

J.R. Jenkinson, c. transl & comm., Warminster 1981.

R.A. Harvey, comm., Leiden 1981.

C. Cowherd, c. comm., Bryn Mawr, PA, 1986.

L. Canali, c. transl, Milaan 1986.

164
G. Lee - W. Barr, c. comm. & transl., Liverpool 1987.

W. Kissel, c. comm. & transl., Heidelberg 1990.

M. Beikircher, Kommentar zur VI. Satire des A. Persius Flaccus, Wenen 1969.

indices

L. Berkowitz - Th. Brunner, Index verborum quae in Saturis Auli Persi Flacci
reperiuntur, Hildesheim 1967.

D. Bo, Auli Persi Flacci lexicon, Hildesheim 1967.

P. Bouet e.a., Konkordanz zu den Satiren des Persius Flaccus, Hildesheim 1978.

studia docta

F. Villeneuve, Essai sur Perse, Parijs 1918.

W. Kugler, Des Persius Wille zur sprachlichen Gestaltung, diss. Berlijn 1940.

D. Henss, Studien zur Imitationstechnik des Persius, diss. Marburg 1951.

E.V. Marmorale, Persio, Florence 1941 (1956).

E. Paratore, Persio e Lucano, Rome 1963.

E. Paratore, La poetica di Persio, Rome 1964.

F. Ballotto, Chronologia ed evoluzione spirituale nelle satire di Persio, Messina 1964.

C. Dessen, Iunctura callidus acri A Study o f Persius’ Satires, Urbana, Illinois, 1968.

E. Paratore, Biografia e poetica di Persio, Firenze 1968.

H. Erdle, Persius. Augusteische Vorlage und Neronische Ueberlieferung, diss. München


1968.

J. Bramble, Persius and thè Programmane Satire. A Study in Form and Imagery,
Cambridge 1974.

M. Morford, Persius, Boston 1984.

165
F. Bellandi, Persio: Dai ’verba togatae ’ al solipsismo stilistico, Bologna 1988.

IUVENALIS

bibl. M. Coffey, Juvenal, Report for the Years 1941-1961, in: Lustrum 8 (1963),
pp.161-215.

J.E. Mayor, c. comm, (praeter Sat. 2, 6, 9), Londen; vol. 1, 18864; vol. 2, 18813
(Hildesheim 1965; New York 1979).

L. Friedländer, 2 voll., c. comm., Leipzig 1895 (Darmstadt 1965).

J.D. Duff, Saturne XIV, c. comm., Cambridge 1898; with a New Introduction by M.
Coffey, Cambridge 1970 (1975).

A.E. Housman, ed., Londen 1905 (1931) (New York 1969).

O. Jahn e.a. 1932s, vide s.v.: Persius.

U. Knoche, ed., München 1950.

U. Knoche, transi., München 1951.

R. Humphries, transi., Londen 1958.

W.V. Clausen 1959, vide s.v.: Persius.

G.G. Ramsey, Loeb 1918.

P. de Labriolle - F. Villeneuve, Budé 1931; ed. 12. recogn. J. Gérard, 1983.

P. Frassinetti - L. di Salvo 1979, vide s.v.: Persius.

J. Ferguson, c. comm., Londen 1979.

E. Courtney, comm., Londen 1980.

E. Courtney, ed., Rome 1984.

M. d’Hane-Scheltema, transi., Baarn-Amsterdam 1984.

J.R.C. Martyn, ed., Amsterdam 1987.

J. Adamietz, c. transi. & annott., Darmstadt 1993.

166
J. Willis, Teubner 1996.

S. Morton Braund, 1. 1 (1-5), c. comm., Cambridge 1996.

N. Rudd - E.C. Courtney, 1, 2, 10, c. comm., Bristol 1982.

R. Marache, 3, 4, 5, c. comm., Parijs 1965.

A. Richlin, 6, c. comm., Bryn Mawr 1986.

indices et scholia

P. Wessner, Scholia in Iuvenalem vetustiora, Leipzig 1931.

L. Kellin - A. Suskin, index verborum Iuvenalis, Chapel Hill 1951.

M. Dubrocard, Index verborum, relevés statistiques, Hildesheim 1976.

studia docta

J. de Decker, Iuvenalis declamans, Gent 1913.

G. Highet, Juvenal the Satirist, Oxford 1954 (1962).

A. Serafini, Studio sulla satira di Giovenale, Florence 1957.

J. Martyn, L. Friedlander’s Essays on Juvenal, Translated with a Preface, Amsterdam


1969.

A.C. Romano, Irony in Juvenal, Hildesheim-New York 1979.

F. Bellandi, Etica diatribica e protesta sociale nelle satire di Giovenale, Bologna 1980.

E. Tengstrom, A Study o f Juvenal’s Tenth Satire. Some Structural and Interpretative


Problems, Göteborg 1980.

M.W. Winkler, The Persona in Three Satires o f Juvenal, Hildesheim 1983.

S. H. Braund, Beyond Anger: A Study o f Juvenal’s Third Book o f Satires, Cambridge


1988.

R.E. Colton, Juvenal’s Use o f Martial’s Epigrams: a study o f literary influence,


Amsterdam 1991.

167
W.Th. Wehrle, The Satiric Voice: program, form and meaning in Persius and Juvenal,
Hildesheim 1992.

MARTIALIS

bibl R. Helm 1956, vide s.v.: Manilius, pp. 299-318; Lustrum II (1957), pp.187-
206.

L. Friedländer, 2 voll., c. comm., indice, Leipzig 1886 (Amsterdam 1968).

W.C.A. Ker, 2 voll, Loeb 1919-1920; ed. recogn. 1968.

W. Heraeus - 1. Borovskij, ed. 2., Teubner, Leipzig 1976 (1982).

W.M. Lindsay, Bibl.Ox. 1903.

C. Giarratano, ed., Turijn 19513.

R. Helm, transl., Zürich 1957.

H.-J. Izaac, 3 voli., Budé 1930-1933 (1969-1973).

G. Norcio, c. transl., Turijn 1980.

D.R. Shackleton Bailey, Teubner, Stuttgart 1990.

D.R. Shackleton Bailey, 3 voll., Loeb 1993.

M. Citroni, 1. 1, c. comm., Florence 1975.

P. Howell, 1. 1, c. comm., Londen 1980.

P. Howell, 1. 5, c. comm. & transl., Warminster 1996.

N.M. Kay, 1. 11, c. comm., Oxford 1985.

E.C. Kennedy, Martial & Pliny: Selections, anthol., c. comm., Cambridge 1942
(Bristol 1984).

K. Hull, Martial and his Themes. Selections from the Epigrams o f Martial Describing
Life in Rome in the First Century AD, anthol., c. comm., Londen 1967.

P. Bovie, Epigrams o f Martial, transl., New York 1970.

168
F. van Dooren, Epigrammen, anthol., transl., Bussum 1975.

F. van Dooren, Romeinse epigrammen, anthol., transl., Amsterdam 1996.

indices

E. Siedschlag, Martial-Konkordanz, Hildesheim-New York 1979.

D. Estafania, M. Val Martialis Epigrammaton concordantia, Santiago de Compostela


1979-...; 4 voll. (A-F) (1985).

studia docta

O. Weinreich, Studien zu Martial, Stuttgart 1928.

H. Huisintveld, De populaire elementen in de taal van M. Valerius Martialis, diss.


Nijmegen 1949.

E. Wistrand, De Martialis epigrammate VIII, 15 commentatiuncula, Göteborg 1955.

K. Barwick, Martial und die zeitgenössische Rhetorik, Berlijn 1959.

A.G. Garrington, Aspects o f Martial’s Epigrams, Eton 1960.

E. Siedschlag, Zur Form von Martials Epigrammen, Berlijn 1977.

G. Erb, Zur Komposition und Aufbau im ersten Buch Martials, Frankfurt 1980.

N. Holzberg, Martial, Heidelberg 1988.

J.P. Sullivan, Martial, the Unexpected Classic: A literary and historical study,
Cambridge 1991.

B.W. Swann, Martial’s Catullus: the reception o f an epigrammatic rival, Hildesheim


1994.

J.P. Sullivan, ed., Martial, New York 1995.

FRONTINUS

C.E. Bennett - M.B. McElwain, Loeb 1925.

169
F. Bücheier, De aquis urbis Romae III , Teubner 1858.

P. Grimai, Les aqueducs de la ville de Rom e, ed. 2. recogn., Budé 1961.

C. Kunderewicz, De aquaductu urbis Romae, Teubner, Leipzig 1973.

T. González Kolán, De aquaeductu urbis Romae , c. transi., Madrid 1985.

G. Garbrecht e.a., Wasserversorgung im antiken Rom, transi., München 19894.

G. Gundermann, Strategematon l IV, Teubner 1888.

G. Bendz, Kriegslisten, c. transi., Berlijn 1963, 19782 (1987).

I. Ireland, Stratagemata, Teubner, Leipzig 1990.

index

G. Bendz, Index verborum Frontinianus, Lund 1939.

J. Rodríguez, Frontini Index, Hildesheim 1985.

studia docta

H.M. Conor, A Study o f the Syntax of the Strategemata o f Frontinus, diss. Cornell
univ., Ithaca 1921.

G. Bendz, Die Echtheitsfrage des vierten Buches der frontinischen Strategemata, diss.
Lund 1938.

G. Bendz, Textkritische und interpretatorische Bemerkungen zu den Frontinischen


Stratagemata, Lund 1943.

H.B. Evans, Water Distribution in Ancient Rome: the evidence o f Frontinus, Ann
Arbor 1994.

COLUMELLA

bibi R. Martin, Etat présent des études sur Columelle, in : Aufstieg und Niedergang
der römischen Welt 11,32,3 (1985), pp. 1959-1979.

170
J.G. Schneider, Scriptores rei rusticae, c. comm., Leipzig 1794-1797.

V. Lundström - A. Josephson, De re rustica, ed., 7 fase.; desunt fase. 3 (1.3-5) et fase.


8 (1.12), Uppsala 1897-1955.

H.B. Ash - E.S. Forster - E.H. Heffner, 3 voll., Loeb 1941-1955.

KL Ahrens, Ueber die Landwirtschaft. Ein Lehr- und Handbuch der gesamten Acker-
und Viehwirtschaft, c. transí., Berlijn 1972.

W. Richter, Zwölf Bücher über die Landwirtschaft; Buch eines unbekannten über
Baumzüchtung, 3 voll., Tusculum B. 1981-1983.

A. Santoro, Columella e il libro X de Re rustica, c. transí. & comm., Bari 1946.

J.Chr. Dumont, 1. 3, Budé 1993.

E. de Saint-Denis, 1. 10, c. comm. & transí., Budé 1969.

M. Fernández Galiano, 1. 10, c. transí., Madrid 1975.

J. André, 1. 12, Budé 1988.

R. Goujard, De arboribus, Budé 1986.

studia docta

H. Gummerus 1906, vide s.v.: Cato.

H. Weinold, Die dichterischen Quellen des L. Iunius Moderatus Columella in seinem


Werk De re rustica, diss. München 1959.

S. Hedberg, Contamination and Interpolation. A study o f the 15th-century Columella


manuscripts, Uppsala 1968.

W. Kaltenstadler 1978, vide s.v.: Cato.

M. Oehme 1988, vide j.v.: Cato.

PLINIUS MAIOR

G. Alexandre - F. Ansart - C. Cuvier, 10 voll., c. comm., (collection Lemaire), Parijs


1827-1831.

171
C. Mayhoff (post L. Jan), 5 voll., Teubner 1892-1909 (1967-1987); L. Jan, vol. 6,
Indices, 1865-1898 (1987); F. Semi, vol. 6a, Indices, additamenta, 1980.

H. Rackham - W.H.S. Jones - D.E. Eichholz, 10 voll., Loeb 1938-1962; vol. 1 ed.
recogn. 1944; vol. 4 ed. recogn. 1968; vol. 7 ed. recogn. A. C. Andrews 1980.

J. Beaujeu, 1. 1-2; J. Desanges, 1. 5,1; J. André - J. Filliozat, 1. 6,2; R. Schilling, 1. 7;


A. Ernout, 1. 8, 11 (c. R. Pépin), 12, 13, 26 (c. R. Pépin), 27, 28, 29, 30; E.
de Saint-Denis, 1. 9, 10, 32; J. André, 1. 14, 15, 16, 17, 19, 20, 21, 22, 23, 24,
25; H. le Bonniec, 1. 18 (c. A. Le Boeuffle), 28, 34; G. Serbat, 1. 31; H.
Zehnacker, 1. 33; H. le Bonniec - H. Gallet de Santerre, 1. 34; J.M.
Corneille, 1. 35; J. André - R. Bloch - A. Rouveret, 1. 36; E. de Saint-Denis,
1. 37; Budé 1947-1985.

R. König e.a., Tusculum B.; 1. 1, Widmung Inhaltsverzeichnis des Gesamtwerkes,


Zeugnisse, Fragmente (1973); 1. 2 (1974); 1. 3-4 (1988); 1. 5 (1993); 1. 7
(1975); 1. 8 (1976), 1. 9 (1980), 1. 10 (1986); 1. 11 (1990); 1. 12-13 (1977); 1.
14-15 (1981); 1. 16 (1991); 1. 17 (1994); 1. 18 (1995); 1. 20 (1979); 1. 21-22
(1985; 1. 21 (ed. recogn. 1994); 1. 23 (1993); 1. 24 (1993); 1. 26-27 (1983); 1.
25 (1996); 1. 28 (1988); 1. 29-30 (1991); 1. 31 (1994); 1. 33 (1984); 1. 34
91989); 1. 35 (1978); 1. 36 (1992); 1. 37 (1994).

K Jex-Blake - E. Seilers - H.L. Ulrichs, c. comm. in 1. 33, 154 - 34,44 (De historia
artium), Londen 1896 (Chicago, 111., 1968).

D.J. Campbell, 1. 2, c. comm., Aberdeen 1936.

indices

O. Schneider, In C. Plini Secundi Naturalis historiae libros indices (Naturalis historiae


libri XXXVII, c. comm., ed. J. Sillig, vol. 7-8), 2 voll., Gotha 1857-1858 (1
vol., Hildesheim 1967).

AR. Corsini - M.P. Segoloni, Medicinae Plinii concordandae, Hildesheim 1989.

studia docta

F. Münzer, Beiträge zur Quellenkritik der Naturgeschichte des Plinius, Berlijn 1897
(1965).

X.F.M.G. Wolters, Notes on Antique Folklore on the Basis of Pliny’s Natural History
28, 22-29, diss. Utrecht 1935.

172
J.J.M. Taeymans, De Naturalis Historia van C. Plinius Secundus Maior als bron voor
de economische gesehiedenis van de Romeinse koningstijd en de republiek,
diss. Leiden, Den Haag 1962.

K.G. Sallmann, Die Geographie des älteren Plinius in ihrem Verhältnis zu Varro,
Berlijn 1971.

H. Leitner, Zoologische Terminologie beim älteren Plinius, Hildesheim 1972.

R. König - G. Winkler, Plinius der Ältere. Leben und Werk eines antiken
Naturforschers, Darmstadt 1979.

R. French - F. Greenaway, edd., Science in the Early Roman Empire. Pliny the Elder,
his sources and influence, Londen 1986.

J. Isager, Pliny on A rt and Society: The elder Pliny’s chapters on the history o f art,
Odense 1991.

M. Beagon, Roman Nature: The thought o f Pliny the Elder, Oxford 1992.

F. de Oliveira, Les idées politiques et morales de Pline l ’A ncien, Coimbra 1992.

A Borst, Das Buch der Naturgeschichte: Plinius und seine Leser im Zeitalter des
Pergaments, Heidelberg 1994.

G.B. Conte, Generi e lettori (...), Milaan 1991; transi. Genres and Readers: Lucretius,
Love Elegy, Pliny’s Encyclopedia, Baltimore 1994.

QUINTILIANUS

bibi. J. Cousin, Quintilien 1935-1959, in: Lustrum VII (1962), pp. 289-331.

Institutio oratoria

G.L. Spalding - C.T. Zumpt, 6 voll., c. comm.; vol. 6: E. Bonnell, Index, Leipzig
1798-1834 (Hildesheim 1962-1968).

L. Radermacher, 2 voll., Teubner 1907-1935 (1965 add. corr. V. Buchheit) (1975).

H.E. Butler, 4 voll., Loeb 1920-1922.

M. Winterbottom, 2 voll., Bibl.Ox. 1970.

173
H. Rahn, c. transl., 2 voll., Darmstadt 1972, ed. recogn. 1988.

J. Cousin, 7 voll., Bud6 1975-1980; vol. 2 (1. 2-3) ed. 2. recogn. G. Achard 1993.

F.H. Colson, 1. 1, c. comm., Cambridge 1924 (Hildesheim 1973).

H. Bornecque, 1. 1-6, transl., Parijs 1933; 1. III-IV, transl., Parijs 1934.

J. Adamietz, 1. 3, c. comm., München 1966.

H.W. Taylor, 1. 3, comm., Chapel Hill 1970.

D. Bassi, 1. 10, comm., Turijn 1921.

W. Peterson, 1. 10, c. comm., Oxford 1903 (Chicago 1981).

F. Loretto, 1. 10, c. transl. & annott., Stuttgart 1976.

R.G. Austin, 1. 12, ed. 2. recogn., c. comm., Oxford 1954 (1965).

Declamationes

bibi. R. Tabacco, Le declamazioni maggiori pseudoquintilianee. Rassegna critica


degli studi dal 1915 al 1979, in: Bolletino di studi latini X (1980), pp.82-112.

L. Häkanson, Die quintilianischen und pseudoquintilianischen Deklamationen


in der neueren Forschung, in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt
11,32,4 (1986), pp. 2272-2306.

C. Ritter, Declamationes minores, Teubner 1884 (1965).

G. Lehnert, Declamationes maiores, Teubner 1905.

L. Häkanson, Declamationes maiores, Teubner, Stuttgart 1982.

M. Winterbottom, The Minor Declamations Ascribed to Quintilian, c. comm., Berlijn


1984.

L.A. Sussman, The Major Declamations Ascribed to Quintilian, transl., Frankfurt


a.M. 1987.

D.R. Shackleton Bailey, Declamationes minores, Teubner, Stuttgart 1989.

Th. Zinsmaier, Der von Bord geworfene Leichnam: die sechste der neunzehn grösseren

174
pseudoquintilianischen Deklamationen, comm. & transi., Frankfurt a.M.
1993.

indices

E. Bonnell, Lexicon Quintilianeum, Leipzig 1834.

J.J. Iso Echegoyen e.a., Index verborum y concordanda de las Institutiones oratoriae
de Quintiliano, Barcelona 1989.

studia docta

J. Cousin, Etudes sur Quintilien. Vol. 1: Contribution à l ’étude des sources de


l ’institution oratoire; vol. 2: Vocabulaire grec de la terminologie rhétorique
dans l ’institution oratoire, diss. Parijs 1936 (Amsterdam 1967).

G.A. Kennedy, Quintilian, New York 1969.

M. Winterbottom, Problems in Quintilian, Londen 1970.

J. Cousin, Recherches sur Quintilien, manuscrits et éditions, Parijs 1975.

F. Varwig, Der rhetorische Naturbegriff bei Quintilian. Studien zu einem


Argumentationstopos in der rhetorischen Bildung der Antike, Heidelberg 1976.

O. Seel, Quintilian, oder die Kunst des Redens und Schweigens, Stuttgart 1977.

E. Zundel, Lehrstil und rhetorischer Stil in Quintilians Institutio oratoria.


Untersuchungen zur Form eines Lehrbuchs, Frankfurt 1981.

F. Ahlheid, Quintilian, The Preface to Book VIII and Comparable Passages in the
Institutio oratoria, diss. Amsterdam 1983.

J. Dingel, Scholastica materia. Untersuchungen zu den Declamationes minores und der


Institutio oratoria Quintilians, Berlijn 1988.

U. Maier-Eichhorn, Die Gestikulation in Quintilians Rhetorik, Frankfurt a.M. 1989.

E. Zundel, Clavis Quintilianea: Quintilian’s "Institutio oratoria (Ausbildung des


Redners)" aufgeschlüsselt nach rhetorischen Begriffen, Darmstadt 1989.

P.V. Cova e.a., Aspetti della ’p aideia di Quintiliano, Milaan 1990.

175
R. Morgenthaler, Lukas und Quintilian: Rhetorik als Erzählkunst, Zürich 1993.

TACITUS

bibl. C.W. Mendell, Tacitus: Literature 1948-1953, in: The Classical Weekly 48
(1954-1955), pp. 121-125.

H. Benario, ’Recent Work on Tacitus (1954-1963)’, in: The Classical World


58 (1964-1965), pp. 69-83; id., ’Recent Work on Tacitus (1964-1968)’, in: Id.
63 (1969-1970), pp. 253-267; id., ’Recent Work on Tacitus: 1969-1973’, in:
Id. 71 (1977-1978), pp. 1-32; id., ’Recent Work on Tacitus 1974-1983’, in:
Id. 80 (1986-1987), pp. 73-147.

R. Hanslik, ’Tacitus 1939-1972’, in: Lustrum XVI (1971-1972), pp. 143-304;


XVII (1973-1974), pp. 71-216.

K. Gilmartin Wallace, ’Women in Tacitus 1903-1986’, in: Aufstieg und


Niedergang der römischen Welt II, 33, 5 (1991), pp. 3556-3574.

opera omnia

P.C. Hooft, C. Cornelius Tacitus. Jaarboeken en historiën, ook zyn Germanie en 't
leeven van J. Agricola, transl., Amsterdam 1684.

C.H. Moore - J. Jackson - W. Peterson - M. Hutton, 6 voli., Loeb 1914-1937; vol. 1


(Agricola, Germania, Dialogus) ed. recogn. E.H. Warmington - M.
Winterbottom 1970.

J.W. Meijer, transl., 3 voli, Haarlem 1955-1961 (Historiën Amsterdam 1995; Opera
minora Amsterdam 1992; Jaarboeken Baarn 1990).

C. Halm - G. Andresen - E. Koestermann, Teubner, vol. 1, Annales, 1960, 19713;


vol. 2-1, Historiae, 1961, 19692; vol. 2-2, Opera minora, 1964, 19703.

M. Winterbottom - R. Ogilvie, Opera minora, Bibl.Ox. 1975.

F. Marsh - H. Leon, Tacitus: Selections from his Work, anthol., c. comm., New York
1936, 1963.

P. Grimal, Tacite, oeuvres choisies, anthol., c. comm. & transl., Parijs 1959.

E. de Laet, Tacitus. Zijn visie op individu en massa, transl., Antwerpen-Amsterdam


1979.

r 176
indices

Ph. Fabia, Onomasticon Taciteum, Parijs-Lyon 1900 (Hildesheim 1964).

A. Gerber - A. Greef - C. John, Lexicon Taciteum , 2 voll., Leipzig 1877-1903


(Hildesheim 1962).

D.R. Blackman - G.G. Betts, Concordantia Tacitea. A Concordance to Tacitus, 2


voll., Hildesheim 1986.

Agricola

H. Furneaux - J.G.C. Anderson - F. Haverfield, c. comm., Oxford 19222 (1953,


1970).

A. Gudeman, De Agricola-De Germania, c. comm., Boston 19282.

E. de Saint-Denis, Budé 1942, 19624.

E. Koestermann, Germania-Agricola-Dialogus de oratoribus, Teubner, Leipzig 1961,


19703.

R. Till, c. transl., Berlijn 1961 (1988).

J. Forni, c. comm., Rome 1962.

R. Ogilvie - I. Richmond, c. comm., Oxford 1967 (1978).

A Lund, c. comm., Odense 1981.

J. Delz, Teubner, Stuttgart 1983.

H. Heubner, comm., Gottingen 1984.

K. Büchner, Agricola-Germania-Dialogus, c. transl., ed. 3. recogn. R. Haussier,


Stuttgart 1985.

R. Feger, c. transl. & annott., ed. recogn., Stuttgart 1976.

Germania

bibl. H.W. Benario, Tacitus’ Germania. A Third o f a Century o f Scholarship, in:


Quademi di storia 9 (1983), pp. 209-230.

177
A.A. Lund, ’Kritischer Forschungsbericht zur ’Germania’ des Tacitus’,
Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II, 33, 3 (1991), pp. 1989-2222.

K Müllenhoff, comm., Berlijn 1900 (Amsterdam 1970).

A Gudeman 19282, vide s.v.; Agricola.

W. Reeb, c. comm., Leipzig 1930.

R.P. Robinson, ed., Middletown, Ct., 1935.

J.G.C. Anderson, c. comm., Oxford 1938.

J. Perret, Bud6 1949 (1962).

E. Fehrle, c. transl. & annott., ed. 5. recogn. R. Hünnerkopf. Heidelberg 1959.

E. Koestermann 1961, vide s.v.: Agricola.

J. Lindauer, c. transl., Hamburg 1967.

R. Much, c. comm., ed. 3. recogn. H. Jankuhn - W. Lange, Heidelberg 1967.

M. Fuhrmann, c. transl. & annott., Stuttgart 1976.

A Maurersberger, c. comm. & transl., Wiesbaden 1981.

A Onnerfors, Teubner, Stuttgart 1983.

K. Büchner 1985, vide s. v.: Agricola.

A. Lund, c. comm. & transl., Heidelberg 1988.

G. Perl, c. transl., Berlijn 1990.

A Städele, Tusculum B. 1991.

studia docta

E. Norden, Die germanische Urgeschichte in Tacitus’ Germania , ed. 3. recogn.,


Leipzig 1923 (Darmstadt 1974).

J. Perret, Recherches sur le texte de la Germanie, Parijs 1950.

178
E. Kraggerud, Der Namensatz der taciteischen Germania. Eine philologische Analyse,
Oslo 1981.

D. Timpe, Romano-Germanica: gesammelte Studien zur Germania des Tacitus,


Stuttgart 1995.

Dialogus de oratoribus

bibl. H. Merklin, ’’Dialogus’-Probleme in der neueren Forschung.


Überlieferungsgeschichte, Echtheitsbeweis und Umfang der Lücke’, in:
Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II, 33, 3 (1991), pp. 2255-2283.

G. Andresen, c. comm., ed. 4. recogn., Leipzig 1918.

A. Gudeman, c. comm., ed. 2. recogn., Leipzig 1913 (1967).

H. Goelzer - H. Bornecque, Bud6 1936 (1985).

E. Koestermann 1961, vide s.v.: Agricola.

A. Michel, c. comm., Parijs 1962.

H. Volkmer, ed. 3. recogn., Tusculum B. 1979.

R. Güngerich, Kommentar zum Dialogus. Aus dem Nachlass herausgegeben von H.


Heubner, Göttingen 1980.

D. Klose - H. Gugel, c. transl. & annott., Stuttgart 1981.

H. Heubner, Teubner, Stuttgart 1983. /

K. Büchner 1985, vide s.v.: Agricola.

studia docta

K Barwick, Der Dialogus des Tacitus, Motive und Zeit seiner Entstehung, Leipzig-
Berlijn 1954.

A. Michel, Le "Dialogue des orateurs" de Tacite et la philosophie de Ciceron, Parijs


1962.

H. Gugel, Untersuchungen zu Stil und Aufbau des Rednersdialoge des Tacitus,


Innsbruck 1969.

179
D. Bo, Le principali problematiche del Dialogus de oratoribus: panoramica storico­
critica del testo di Tacito alla luce di nuova classificazione dei codici,
bibliografia e indice dei nome e delle cose, Hildesheim 1993.

Historiae

bibl. K. Wellesley, Tacitus, ’Histories’: A Textual Survey, 1939-1989’, in: Aufstieg


und Niedergang der römischen Welt II, 3, 3 (1991), pp. 1651-1685.

C.D. Fisher, Bibl.Ox. 1911.

E. Wolff - G. Andresen, 2 voll., c. comm., Berlijn 1914-19262.

K. Heraeus - W. Heraeus, 2 voll., c. comm., Leipzig; vol. 1,1. 1-2, 19196; vol. 2,1. 3-
5, 1927 4 (Amsterdam 1966).

H. Goelzer, 2 voll., ed. 4. recogn., Bud6 1956.

E. Koestermann, Teubner, Leipzig 1961 (1969).

H. Heubner, 5 voll., comm., Heidelberg 1963-1982.

R. Till - M. Geizer, ed., Heidelberg 1963.

H. Heubner, Teubner, Stuttgart 1978 (1983).

J. Borst e.a., ed. 5. recogn., Tusculum B. 1984.

P. Wuilleumier - H. Le Bonniec - J. Hellegouarc’h, 2 voll. (1. 1-3), c. comm. &


transl., Bud6 1987-1989.

K. Vretska, c. transl. & annott., Stuttgart 1989.

P. Wuilleumier, 1. 1, c. comm., Parijs 1959, ed. 2. recogn., 1973.

N. Miller, 1. 1, c. comm. & transl., Warminster 1988.

J. Schinzel, 1. 2, ed., Wenen 1971.

G.E.F. Chilver, 1. 1-2, comm., Oxford 1979; G.E.F. Chilver - G.B. Townend, 1. 3-5,
comm., Oxford 1985.

K. Wellesley, 1. 3, c. comm., Sydney 1972.

180
studia docta

E. Courbaud, Les procédés d ’art dans les Histoires de Tacite, Parijs 1918.

A. Briessmann, Tacitus und das flavische Geschichtsbild, Wiesbaden 19612.

A.M.A Hospers-Jansen, Tacitus over de joden (hist. V, 2-13), diss. Utrecht,


Groningen 1949.

W. Sprey, Tacitus, de opstand der Bataven (hist. IV, 12-37; 54-79; V, 14-26), diss.
Utrecht, Groningen 1953.

Annales

bibl. W. Suerbaum, ’Zweiundvierzig Jahre Tacitus-Forschung: Systematische


Gesamtbibliographie zu Tacitus’ Annalen 1939-1980’, in: Aufstieg und
Niedergang der römischen Welt II, 33, 2 (1990), pp. 1032-1476.

H.W. Benario, ’Six Years of Tacitean Studies. An Analytic Bibliography on


the ’Annales’ (1981-1986)’, in: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt
II, 33, 2 (1990), pp. 1477-1498.

H. Furneaux - H.F. Pelham - C.D. Fischer, c. comm., Oxford; vol. 1 (1. 1-6) 18962
(1978); vol. 2 (1. 11-16) 19072 (1974).

C.D. Fisher, Bibl.Ox. 1906.

K. Nipperdey - G. Andresen, c. comm., Berlijn; vol. 1, 1. 1-6, 191511 (1978); vol. 2, 1.


11-16, 19086 (1978).

A. Draeger - W. Heraeus, c. comm., Teubner; vol. 1-2 (1. 1-6)19178; vol. 2 (1. 11-16),
1914 7.

H. Goelzer, 3 voll, Bud6 1923-1925 (1959).

H. Fuchs, ed., Frauenfeld 1949 (1973).

C. Hoffmann, Tusculum B. 1954.

E. Koestermann, 4 voll, comm, Heidelberg 1963-1968.

P. Wuilleumier, 4 voll, Bud6 1974-1978; vol. 1 (1. 1-3) ed. 3. recogn. J.


Hellegouarc’h 1990, vol. 2 (1. 4-6) ed. 2. recogn. H. le Bonniec 1990, vol. 3
(1. 11-12) ed. 2. recogn. 1994, vol. 4 (1. 13-16) ed. 3. recogn. J. Hellegouarc’h

181
1990.

H. Heubner, Teubner, Stuttgart 1983.

K. Wellesley - S. Borszäk, Teubner, Leipzig 1986-1991.

W. Sontheimer, c. transl. & annott., 2 voll., Stuttgart 1987.

N.P. Miller, 1. 1, c. comm., Londen 1959.

F. Goodyear, 1. 1-6, c. comm., Cambridge; vol. 1,1. 1, 1-54, 1972; vol. 2,1. 1, 55-81; 1.
2, 1981.

A.J. Woodman - R.H. Martin, 1. 3, c. comm., Cambridge 1996.

R.H. Martin - A.J. Woodman, 1. 4, c. comm., Cambridge 1989.

D. Shotter, 1. 4, c. comm. & transl., Warminster 1989.

H.W. Benario, 1. 11-12, c. comm., Lanham, MD, 1983.

P. Wuilleumier, 1. 13, c. comm., Parijs 1964.

N.P. Miller, 1. 15, c. comm., Londen 1973.

studia docta

F. Graf, Untersuchungen über die Komposition der Annalen des Tacitus, diss. Bern
1931.
B. Walker, The Annals o f Tacitus. A Study in the Writing o f History, Manchester
1952 (1968; New York 1981).

E. Hahn, Die Exkurse in den Annalen des Tacitus, diss. München-Leipzig 1953.

J. Ginsburg, Tradition and Theme in the Annals o f Tacitus, New York 1981.

O. Devillers, L ’art de la persuasion dans les Annales de Tacite, Brussel 1994.

F. Holztrattner, Poppaea Neronis potens: die Gestalt der Poppaea Sabina in den
Nerobüchern des Tacitus: mit einem Anhang zu Claudia Acte, Horn-Graz
1995.

P. Sinclair, Tacitus the Sententious Historian: a sociology o f rhetoric in Annales 1-6,

182
University Park, PA, 1995.

studia generalia

A. Draeger, Ueber Syntax und Stil des Tacitus, ed. 3. recogn., Leipzig 1882 (1967).

G. Boissier, Tacite, Parijs 19266.

A Engelhardt, Tacitea. Untersuchungen zum Stil des Tacitus, diss. Freiburg 1928.

R. Reitzenstein, Tacitus und sein Werk, 1929 (Aufsätze zu Tacitus, Darmstadt 1967).

N.G.T. Sörbom, Variatio sermonis Tacitei, diss. Uppsala 1935.

H. Drexler, Tacitus. Grundzüge einer politischen Pathologie, Frankfurt 19392


(Hildesheim 1970).

P. Wuilleumier - P. Fabia, Tacite, l ’homme et l ’oeuvre, Parijs 1949.

C.W. Mendell, Tacitus. The Man and his Work, New Haven-Londen 1957 (1980).

R. Syme, Tacitus, 2 voll., Oxford 1958 (1979).

E. Paratore, Tacito, Milaan 19622.

R. Enghofer, Der Ablativus absolutus bei Tacitus, diss. Würzburg 1961.

K. Büchner, Tacitus und Ausklang, Wiesbaden 1963; vide s.v.: Historia litteraria,
collectanea.

B.-R. Voss, Der pointierte Stil des Tacitus, Münster 1963, ed. 2. recogn., 1980.

R. Haussier, Tacitus und das historische Buwusstsein, Heidelberg 1967.

R. Reitzenstein, Aufsätze zu Tacitus, Darmstadt 1967.

D. Dudley, The World o f Tacitus, Londen 1968.

T.A Dorey, ed., Tacitus, Londen 1969.

V. Pöschl, ed., Tacitus, Darmstadt 1969, ed. 2. recogn., 1986.

R. Syme, Ten Studies in Tacitus, Oxford 1970.

183
G. Radke, ed., Politik und literarische Kunst im Werk des Tacitus, Stuttgart 1971.

D. Rach, Tacitus in der Tradition der antiken Geschichtsschreibung, Göttingen 1973.

J. Lucas, Les obsessions de Tacite, Leiden 1974.

A Mehl, Tacitus über Kaiser Claudius, München 1974.

H. Benario, An Introduction to Tacitus, Athens 1975.

R. Martin, Tacitus, Londen 1981 (1989).

G. Wille, Der Aufbau der Werke des Tacitus, Amsterdam 1983.

M. Vielberg, Werte, Pflichten, Ideale: eine Untersuchung zu den Wertvorstellungen des


Tacitus, Stuttgart 1987.

P. Grimai, Tacite, Parijs 1990; transi, bat., 1992.

T.J. Luce - AJ. Woodman, edd., Tacitus and the Tacitean Tradition, Princeton 1993.

R. Mellor, Tacitus, New York-Londen 1993.

Th. Späth, Männlichkeit und Weiblichkeit bei Tacitus: zur Konstruktion der
Geschlechter in der römischen Kaiserzeit, Frankfurt 1994.

PLINIUS MINOR

bibl. J. Beaulieu, ’Pline le Jeune 1955-1960’, in: Lustrum VI (1961), pp. 272-303.

E. Aubrion, ’La ’Correspondance’ de Pline le Jeune: Problèmes et


orientations actuelles de la recherche’, in: Aufstieg und Niedergang der
römischen Welt II, 33, 1 (1989), pp. 304-374.

M. Schuster - R. Hanslik, Epistulae-Panegyricus, ed. 3., Teubner 1958 (1992).

B. Radice, Letters and Panegyricus, 2 voll., Loeb 1969.

F. Trisoglio, c. transi., Turijn 1978.

Epistulae

AM. Guillemin, 3 voll., Budé 1927-1928 (1987-1989; vol. 3 ed. 3. recogn. H.

184
Zehnacker 1992).

S.E. Stout, ed., Bloomington 1962.

R A B . Mynors, Bibl.Ox. 1963.

H. Kasten, Tusculum B. 1968 (1990).

A. Sherwin-White, A Historical and. Social Commentary, comm., Oxford 1966 (1985).

A. Lambert, c. transl., Zürich 1969.

W. Krenkel, c. transl., Berlijn 1984.

H. Philips, 1. 1-9, c. transl. & annott., 9 voll., Stuttgart 1990-1996.

J.E.B. Mayor, 1. 3, c. comm., Londen 18892.

J.D. Duff, 1. 6, c. comm., Cambridge 1906.

E.G. Hardy, 1. 10, c. comm., Londen 1889.

M. Giebel, 1. 10, c. transl. & annott., Stutggart 1990.

W. Williams, 1. 10, c. comm. & transl., Warminster 1990.

E.T. Merrill, Selected Letters, anthol., c. comm., Londen 19142.

E. C. Kennedy 1942, vide s.n. Martialis.

H. White, Pliny on Himself, anthol., c. annott., Londen 1965 (Bristol 1988).

AN. Sherwin-White, Fifty Letters o f Pliny, c. comm., Oxford 19692 (1973).

M.B. Fischer - M.R. Griffin, Selections from Pliny’s Letters: Handbook, c. comm.,
Cambridge 1977.

C. Greig, Pliny. A Selection o f his Letters, anthol., transl., Cambridge 1978.

H. Philips, anthol., c. comm., Paderborn 1986.

Panegyricus

M. Durry, c. comm., diss. Parijs 1938.

185
M. Durry, Budé 1947.

W. Kühn, c. comm. & transi., Darmstadt 1985.

F. Meijer - D. den Hengst, transi., Baarn 1990.

index

X. Jacques - J. v. Ooteghem, Index de Pline le Jeune, Brussel 1965.

F. Heberlein - W. Slaby, Concordantiae in C. Plinii Caecilii Secundi opera, 4 voll.,


Hildesheim 1991.

studia docta

A.M. Guillemin, Pline et la vie littéraire de son temps, Parijs 1929.

S.E. Stout, Scribe and Critic at Work in Pliny’s Letters. Notes on the History and
Present Status o f the Text, Bloomington 1954 (New York 1972).

L. Vidman, Etude sur la correspondance de Pline le Jeune avec Trajan, Praag 1960.

H.P. Butler, Die geistige Welt des jüngeren Plinius. Studien zur Thematik seiner Briefe,
Heidelberg 1970.

J. Tellegen, The Roman Law o f Succession in the Letters o f Pliny the Younger,
Zutphen 1982.

F. Gamberini, Stylistic Theory and Practice in the Younger Pliny, Hildesheim 1983.

R. Förtsch, Archaeologischer Kommentar zu den Villenbriefen des jüngeren Plinius,


Mainz am Rhein 1993.

SUETONIUS

bibl. D.T. Benediktson, ’A Survey of Suetonius Scholarship, 1938-1987’, in: The


Classical World 86 (1993), pp. 377-456.

P. Galand-Hallyn, ’Bibliographie Suétonienne (Les ’Vies des XII Césars’)


1950-1988. Vers une réhabilitation’, in: Aufstieg und Niedergang der
römischen Welt II, 33, 5 (1991), pp. 3576-3622.

186
Vitae
Caesarum D.K.W. Baumgarten-Crusius, 3 voll, comm, Leipzig 1816-1818.

M. Ihm, ed. maior, Teubner 1908; ed. minor, Teubner 1923 (1978).

J.C. Rolfe, 2 voll, Loeb 1914; vol. 1 ed. recogn. 1951.

H. Ailloud, 3 voll, Bud6 1931-1932 (vol. 1 1931; vol. 2 1932; vol. 3,


1932, ed. 4. recogn. 1993).

P. Grimal, c. transi, Parijs 1973.

O. Wittstock, c. transi, Berlijn 1993.

W. Kierdorf, 1. 5-6 (Claudius, Nero), c. comm, Paderborn 1992.

G.W. Mooney, 1. 7-8 (Galba, Otho, Vitellius, Vespasianus, Titus,


Domitianus ), c. comm, Londen 1930 (New York 1979).

H. Verbruggen, 1. 3 (Galba, Otho, Vitellius), transi, Leuven 1986.

Ch. Murison, Galba, Otho, Vitellius, c. annott, Bristol 1992.

D. Shotter, Galba, Otho, Vitellius, c. comm. & transi, Warminster


1994.

H. Martinet, Vespasian, Titus, Domitian, c. transi, Stuttgart 1991.

Augustus S. Shuckburgh, c. comm, Cambridge 1896 (New York 1979).

J.H. Westcott e.a. 1918, vide s.n. Julius.

M.A. Levi, Vita Divi Augusti-Res Gestae, c. comm, Florence 1951


(1970).

J. Carter, c. comm, Bristol 1982.

D. Schmitz, c. transi. & annott, Stuttgart 1988.

Caligula D.W. Hurley, An Historical and Historiographical Commentary on


Suetonius’ Life o f C. Caligula, comm, Atlanta 1993.

187
H. Lindsay, c. comm., Londen 1993.

D. Wardle, comm., Brussel 1994.

Claudius H. Smilda, c. comm., diss. Groningen 1919.

J. Mottershead, c. comm., Bristol 1986.

Domitianus J. Janssen, c. comm., diss. Groningen 1919.

Galba P. Veneni, Vite di Galba, Ottone, Vitellio,, c. comm., Turijn 1977.

Julius J.H. Westcott - E.M. Rankin, Julius-Augustus, comm., Boston 1918.

H.E. Butler - M. Cary, c. comm., Oxford 1927 (1966; Bristol 1983,


ed. G. Townend).

Nero B.H. Warmington, c. comm., Bristol 1977.

M. Giebel, c. transl. & annott., Stuttgart 1978.

K.R. Bradley, Suetonius’ Life o f Nero: A Historical Commentary,


comm., Brussel 1978.

Tiberius M.J. Du Four, c. 1-23, comm., diss. Philadelphia 1941.

J.R. Rietra, c. 24-40, comm., diss. Amsterdam 1928.

[Du Four 1941 + Rietra 1928 = New York 1979.]

Titus H. Martinet, comm., Königstein 1981.

Vespasianus A.W. Braithwaite, c. comm., Oxford 1927.

De grammaticis
et rhetoribus R.P. Robinson, c. comm., Parijs 1925.

188
C. Binone, ed., Palermo 19412.

G. Brugnoli, Teubner, Leipzig 1960 (1972).

F. della Corte, c. transi., Turijn 19683.

M.-C. Vacher, Budé 1993.

R. Kaster, c. transi. & comm., Oxford 1995.

De poetis A. Rostagni, De poetis e biografi minori, c. comm., Turijn 1944


(New York 1979).

commentarius antiquus

J. Geel, Scholia in Suetonii vitas Caesarum , ed., Leiden 1828 (Amsterdam 1966).

index

A A Howard - C.N. Jackson, Index verborum C. Suetonii Tranquilli stilique eius


proprietatum nonnullarum, Londen-Cambridge, Mass., 1922 (Hildesheim
1963).

studia docta

A Macé, Essai sur Suétone, Parijs 1900.

G. d’Anna, Le idee letterarie di Suetonio, Florence 1954.

F. della Corte, Suetonio, eques romanus, Milaan 1958, 19672.

W. Steidle, Sueton und die antike Biographie, ed. 2. recogn., Miinchen 1963.

B. Mouchovà, Studie zu Kaiserbiographien Suetons, Praag 1968.

E. Cizek, Structures et idéologies dans "Les vies des douze Césars" de Suétone, Parijs
1977.

L. de Coninck, Suetonius en de archivalia, Brussel 1983.

B. Baldwin, Suetonius. The Biographer o f the Caesars, Amsterdam 1983.

189
J. Gascou, Suétone historien, Parijs 1984.

R.C. Lounsbury, The Art o f Suetonius: an introduction, New York 1987.

R.A Kaster, Studies on the Text o f Suetonius, De grammaticis et rhetoribus, Atlanta


1992.

FRONTO

C.R. Haines, 2 voll., Loeb 1919-1920.

M.P.J. v.d. Hout, vol. 1 (Prolegomena, éd., index nominum), diss. Nijmegen, Leiden
1954 (1964).

L. Pepe, Epistulae, Marco Aurelio latino, c. comm., Napels 1957.

M.P.J. v.d. Hout, Epistulae, Teubner, Leipzig 1988.

indices

F. Garrone - M. Matteo - F. Russo, Index verborum mit statistischen Aufstellungen zu


De eloquentia und De oratoribus von M.C. Fronto, Hildesheim-New York
1976.

R. Fontanella - M. Olivetti - M. Ramella Votta, Index verborum mit statistischen


Aufstellungen zu De nepote amisso, De feriis Alsiensibus, Arion, Laudes fumi
et pulveris, Laudes neglegentiae von M.C. Fronto, Hildesheim-New York
1981.

studia docta

R. Marache 1957, vide s.v.: Aulus Gellius.

F. Portalupi, Marco Cornelio Frontone, Turijn 1961.

P.V. Cova, I principia historiae e le idee storiographiche di Frontone, Napels 1970.

E. Champlin, Fronto and Antonine Rome, Cambridge 1980.

M.A. Levi, Richerche su Frontone, Rome 1994.

190
AULUS GELLIUS

F. Weiss, 2 voll., transi., Leipzig 1875 (Darmstadt 1992).

C. Hosius (post M. Hertz), 2 voll., Teubner 1903 (1991-1993).

J.C. Rolfe, 3 voll., Loeb 1927.

M. Mignon, transi., 3 voll., Parijs 1934-1935.

P.K Marshall, 2 voll., Bibl. Ox. 1968, ed. recogn. 1990.

F. Cavazza, c. transi. & annott., 5 voll., Bologna 1985-1991.

H.M. Hornsbey, 1.1, c. comm., Dublin 1936.

R. Marache, 3 voll. (1. 1-15), Budé 1967-1989.

J. Feix, anthol., c. annott., Paderborn 1977.

index

in ed. J. Proust, Parijs 1681.

studia docta

R. Marache, L a critique littéraire de la langue latine et le développement du goût


archaisant, Rennes 1952.

R. Marache, Mots nouveaux et mots archaïques chez Fronton et Aulu-Gelle, Parijs


1957.

B. Baldwin, Studies in Aulus Gellius, Lawrence, Kansas, 1975.

L. Holford-Strevens, Aulus Gellius, Londen 1988.

M.-L. Lakmann, Der Platoniker Tauros in der Darstellung des Aulus Gellius, Leiden
1995.

191
APULEIUS

bibl. M.G. Bajoni, Apuleio Filosofo Platonico 1940-1990, in: Lustrum 34 (1992),
pp. 339-390.

G.F. Hildebrand, Opera omnia, 2 voll., c. comm., Leipzig 1842 (Hildesheim 1966).

R. Helm, Teubner, vol. 1, Metamorphoses, ed. 3. 1931 (1992); vol. 2, fasc. 1 (De
magia, Apologia) ed. 4. 1963 (1994); vol. 2, fasc. 2 {Florida), ed. 2. 1959
(1993).

C. Moreschini, Teubner, vol. 3 {De philosophia libri) 1991.

Metamorphoses

D.S. Robertson - P. Vallette, 3 voll., Bud6 1940-1945 (1985-1989; vol. 2 (1. 4-6) ed.
recogn. L. Callebat 1992).

C. Giarratano - P. Frasinetti, ed., Turijn I9602.

R. Helm, c. transl., ed. 6. recogn. W. Krenkel, Berlijn 1970.

J. Arthur Hanson, 2 voll., Loeb 1989.

E. Brandt - W. Ehlers, Tusculum B., ed. 4. recogn. 1989.

M.A. Schwartz, De gouden ezel, transl., Haarlem 1970 (Amsterdam 1996).

G. Augello, c. transl., Turijn 19802.

S. van den Broeck, transl., Baarn 1988.

J.A Hanson, 2 vols., Loeb 1989.

M. Molt, 1. 1, comm., diss. Groningen 1938.

A Scobie, 1. 1, c. comm., Meisenheim am Gian 1975.

B.J. de Jonge, 1. 2, comm., diss. Groningen 1941.

R.Th. v.d. Paardt, 1. 3, c. comm., diss. Groningen 1971.

B.L. Hijmans, Jr. - R.Th. v.d. Paardt e.a., 1. 4, 1-27, c. comm., Groningen 1977.

192
L.C. Purser, The Story o f Cupid and Psyche, as Related by Apuleius, c. comm,
Londen 1910 (New Rochelle, NY, 1983).

P. Grimai, 1. 4, 28 - VI, 24 (le conte d Amour et de Psyche), c. comm, Parijs 1963.

K. Steinmann, Das Märchen von Am or und Psyche, c. transi. & annott, Stuttgart
1978.

C. Löhning - A. Rode, Fabula de Amore et Psyche, c. transi, München 1980.

E.J. Kenney, Cupid and Psyche, c. comm, Cambridge 1990.

J.M.A Fernhout, 1. 5, c. comm, diss. Groningen 1949.

B.L. Hijmans, Jr. e.a, 1. 6, 25-32 - 7, c. comm, Groningen 1981.

B.L. Hijmans, Jr. e.a, 1. 8, c. comm, Groningen 1985.

B.L. Hijmans, Jr., e.a, 1. 9, c. comm, Groningen 1995.

M. Zimmermann-de Graaf, 1. 10, 1-22, c. comm, Groningen 1992.

J. Gwyn Griffiths, 1. 11 (the Isis-Book), c. comm. & transi, Leiden 1975.

opera philosophica

P. Thomas, De philosophia libri, Teubner 1908 (1921; c. add, ed. W. Schaub, 1970).

C. Moreschini, De philosophia libri, Teubner, Stuttgart 1989.

J. Beaujeu, Opuscules philosophiques (Du Dieu de Socrate, Platon et sa doctrine, Du


monde), c. comm. & transi, Budé 1973.

P. Sinisalco - K. Albert, Platon und seine Lehre, c. comm. & transi, Sankt Augustin
1981.

D. Londey - C. Johanson, The Logic o f Apuleius. Including a Complete Latin Text


and English Translation o f the Peri Hermeneias o f Apuleius o f Madaura, c.
transi, Leiden 1987.

V. Hunink, Pronkp assages, Demonen, transi, Amsterdam 1994.

193
Apologia CDe magia1). Florida

H.E. Butler - AS. Owen, Apologia, c. comm., Oxford 1914 (Hildesheim 1967).

C. Marchiesi, Apologia, c. transi. & comm., Bologna 1955.

R. Helm, Apologie und Florida, c. transi., Berlijn 1965.

G. Augello, Apologia-Florida, c. transi., Turijn 1984.

V. Hunink, Toverkunsten, transi., Amsterdam 1992.

P. Vallette, Apologie, Florides, Budé 1924 (1971).

V. Hunink, Pronkpassages, Demonen, transi., Amsterdam 1994.

index

W.A. Oldfather - H.V. Canter - B.E. Perry, Index Apuleianus, Middletown, Conn.,
1934.

studia docta

H. Koziol, Der Stil des L. Apuleius. Ein Beitrag zur Kenntnis des sogenannten
afrikanischen Latein, Wenen 1872 (Hildesheim 1988).

A. Abt, Die Apologie des Apuleius von Madaura und die antike Zauberet Beiträge zur
Erläuterung der Schrift De magia, Giessen 1908 (Berlijn 1967).

P. Médan, La latinité d Apulée, Parijs 1926.

M. Bernhard, Der Stil des Apuleius von Madaura, Stuttgart 1927 (Amsterdam 1963).

J.J.M. Feldbrugge, Het schertsende karakter van Apuleius Metamorphosen, diss.


Nijmegen 1938.

H. Riefstahl, Der Roman des Apuleius, Frankfurt a.M. 1938.

P. Scazzoso, Le metamorfosi di Apuleio. Studio critico sul significato del romanzo, con
l ’aggiunto del lessico dei nomi sacrali, Milaan 1951.

H. Wagenvoort, Apuleius’ sprookje van Amor en Psyche, in: Jaarboek van de


Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1953-1954, p. 243 sqq.

194
J. Redfors, Echtheitskritische Untersuchung der apuleischen Schriften De Platone und
De mundo, Lund 1960.

G. Binder - R. Merkelbach, edd., Am or und Psyche, Darmstadt 1968.

L. Callebat, Sermo cotidianus dans les Métamorphoses dApulée, Caen 1968.

W.S. Smith, Lucius o f Corinth and Apuleius o f Madaura. A Study o f the Narrative
Technique o f the Metamorphoses o f Apuleius, diss. Yale univ. 1968.

P.G. Walsh, The Roman Novel, Cambridge 1970.

H. v. Thiel, Der Eselsroman, I. Untersuchungen, München 1971.

F. Regen, Apuleius philosophus platonicus. Untersuchungen zur Apologie (De magia)


und zu De mundo, Berlijn 1971.

K. Schmutzler, Die Platon-Biographie in der Schrift des Apuleius De Platone et eius


dogmate, diss. Kiel 1974.

D. Fehling, Am or und Psyche. Die Schöpfung des Apuleius und ihre Einwirkung auf
das Märchen. Eine Kritik der romantischen Märchentheorie, Wiesbaden 1977.

G. Augello, Studi Apuleiani. Problemi di testo e loci vexati delle Metamorphosi,


Palermo 1977.

B.L. Hijmans, Jr. - R.Th. v.d. Paardt, Aspects o f Apuleius’ Golden Ass. A Collection
o f Original Papers, Groningen 1978.

C. Moreschini, Apuleio e il platonismo, Florence 1978.

A. Pennacini e.a., Apuleio, letterato, filosofo, mago, Bologna 1979.

F. Hoevels, Märchen und Magie in den Metamorphosen des Apuleius von Madaura,
Amsterdam 1979.

J. Tatum, Apuleius and the Golden Ass, Ithaca 1979.

B.L. Hijmans, Jr. - V. Schmidt, Symposium Apuleianum Groninganum, 23-24 October


1980, Groningen 1981.

JJ. Winkler, Auctor & Actor. A Narratological Reading o f Apuleius’ "The Golden
Ass", Berkeley 1985.

P. James, Unity in Diversity: A Study of Apuleius’ Metamorphoses, Hildesheim 1986.

195
B.L. Hijmans, Jr., Apuleius, philosophus platonicus, in: Aufstieg und Niedergang der
römischen Welt 11,36,1 (1987), p.395-475.

P. James, Unity in Diversity. A Study o f Apuleius’ Métamorphosés, Hildesheim 1987.

N. Fick-Michel, Art et mystique dans les Métamorphosés d ’A pulée, Parijs 1991.

C.C. Schlam, The Métamorphosés o f Apuleius: On making an ass o f oneself, Londen


1992.

H. Münstermann, Apuleius’ Metamorphosen literarischer Vorlagen: Untersuchung


dreier Episoden des Romans unter Berücksichtigung der Philosophie und
Theologie des Apuleius, Stuttgart 1995.

FLORUS

O. Rossbach, Teubner 1896.

E. Malcovati, ed., Rome 1928, 19722.

E.S. Förster, Loeb 1929.

P. Hainsselin - H. Watelet, c. transi., Parijs 1932.

P. Jal, 2 voll., Budé 1967.

E. Salomone Gaggero, transi., Milaan 1981.

C. di Giovini, c. comm., Bologna 1988.

index

M.L. Feie, Lexicon Florianum, Hildesheim 1975.

studia docta

S. Lilliedahl, FlorusStudien, Lund-Leipzig 1928.

J.M. Alonso-Nunez, Die politische und soziale Ideologie des Geschichtsschreibers


Florus, Bonn 1983.

C. Facchini Tosi, Il proemio di Floro: la struttura concettuale e formale, Bologna

196
1990.

AURELIUS VICTOR

F. Pichlmayer, Liber de Caesaribus, Origo gentis Romanae, Liber de viris illustribus


urbis Romae, Epitome de Caesaribus, Teubner, Leipzig, 1911 (1993).

liber de
Caesaribus P. Dufraigne, Bud6 1975.

H.W. Bird, transi. & comm., Liverpool 1994.

Origo gentis
Romanae I.H. Smit, ed., Groningen 1895.

G. Puccioni, ed., Florence 1958.

J.-Cl. Richard, Bud6 1983.

De viris
illustribus E. Keil, ed., Breslau 18722.

I.R. Wijga, ed., Groningen 1890.

W.K. Sherwin, c. transl., Oklahoma 1973.

index

AN. Noble, Indices verborum omnium quae in Sexti Aurelii Victoris libro de
Caesaribus et incerti auctoris Epitoma de Caesaribus reperiuntur, Ohio State
univ. 1939.

studia docta

L. Braccesi, Introduzione al De viris illustribus, Bologna 1973.

J. Schlumberger, Die Epitome de Caesaribus. Untersuchungen zur heidnischen


Geschichtsschreibung des 4. Jahrhunderts n. Chr., München 1974.

H.W. Bird, Sextus Aurelius Victor: A historiographical study, Liverpool 1984.

197
PANEGYRICI LATINI

G. Bährens, Teubner 1911.

E. Galletier, 3 voll, Budé 1949-1955.

R. Mynors, Bibl.Ox. 1964.

V. Paladini - P. Fedeli, ed, Rome 1976.

C. Nixon - B.S. Rodgers, transi. & comm, c. textu R. Mynors, Berkeley 1994.

C. Nixon, 2 (12) Pacato, c. transi. & annott, Liverpool 1987.

S. Lieu, 3 (11) Mamertino , c. transi. & annott, Liverpool 1986.

B. Müller-Rettig, 6 (7) Constantino, comm. & transi, Stuttgart 1990.

index

T. Janson, A Concordance to the Latin Panegyrics. A Concordance to the XII


Panegyrici latini and to the Panegyrical Texts and Fragments o f Symmachus,
Ausonius, Merobaudes, Ennodius, Cassiodorus, Hildesheim 1979.

studium doctum

R. Pichon, Les derniers écrivains profanes , Parijs 1906.

SCRIPTORES HISTORIAE AUGUSTAE

bibi E.W. Merten, Stellenbibliographie zur Historia Augusta, vol. 1, Hadrian,


Didius, Julianus, Bonn 1985; vol. 2, Septimius Severus, Alexander Severus,
Bonn 1986; vol. 3, Maximi Duo, Tyranni Triginta, mit Korrekturen und
Ergänzungen zu Bd. 1 und 2, Bonn 1986; vol. 4, Claudius, Carus und
Numerianus, mit Korrekturen und Ergänzungen zu Bd. 1-3, Bonn 1987.

D. Magie, 3 voll, Loeb 1922-1932.

E. Hohl e.a, 2 voll, Teubner 1927; 19654, c. add. ad voll. I-II in vol. I (1971).

L. Agnes, transi, Turijn 1960.

198
J.-P. Callu e.a., Bud6, vol. 1 (.Hadrien, Aelius, Antonin) 1992, vol. 3, 1 (Macrin,
Diadumenien, Heliogabale) 1993.

H. Benario, A Commentary on the Vita Hadriani in the Historia Augusta, Atlanta,


GA, 1980.

E. Hohl e.a., Römische Herrschergestalten, vol. 1. Von Hadrian bis Alexander Severus·,
vol. 2 Von Maximinus Thrax bis Carinus, transl., München 1976-1985.

E. Hohl, Julius Capitolinus-Maximini duo, c. comm., Berlijn 1949.

studia docta

C. Lessing, Scriptorum Hist. Aug. Lexicon, Leipzig 1901-1906.

C. Löcrivain, Etudes sur l ’H istoire Auguste, Parijs 1904.

N.H. Baynes, The Historia Augusta, Oxford 1926.

A. Alföldi - J. Straub, edd., Antiquitas, Reihe 4. Beiträge zur Historia Augusta-


Forschung, Bonn 1963-... (vol. 20, 1987).

R. Syme, Ammianus and the Historia Augusta, Oxford 1968.

B. Mouchovä, Untersuchungen über die Scriptores Historiae Augustae, Praag 1975.

R. Syme, Emperors and Biography. Studies in the Historia Augusta, Oxford 1971.

T. Barnes, The Sources of the Historia Augusta, Brussel 1978.

K. Johne, Kaiserbiographie und Senatsaristokratie. Untersuchungen zur Datierung und


sozialen Herkunft der Historia Augusta, Berlijn 1976.

D. den Hengst, The Prefaces in the Historia Augusta, Amsterdam 1981.

P. Soverini, Problemi di critica testuale nella Historia Augusta, Bologna 1981.

K.H. Stubenrauch, Kompositionsprobleme der Historia Augusta. Einleitungen; der


verlorene Anfang, diss. Göttingen 1982.

R. Syme, Historia Augusta Papers, Oxford 1983.

A. Scheithauer, Kaiserbild und literarisches Programm: Untersuchung zur Tendenz der


Historia Augusta, Frankfurt 1987.

199
AMMIANUS MARCELLINUS

J.A Wagner, ed. cum notis variorum, Leipzig 1808.

C.U. Clark - L. Traube - W. Heraeus, 2 voll., ed., Berlijn 1910-1915 (1963).

J.C. Rolfe, 3 voll., Loeb 1935-1940; vol. 1 ed. recogn. 1950.

W. Seyfart, c. comm. & transl., 4 voll., Darmstadt-Berlijn 1968-1971 (1986-1988).

Budé: E. Galletier - J. Fontaine, 1. 14-16, 1968 (1978); G. Sabbah, 1. 17-19, 1970;


ed. 2. recogn. 1989; J. Fontaine, 1. 23-25, 2 voll., 1977; M.A. Marié, 1. 26-28,
Budé 1984.

O. Vett - G. Wirt, transl., Zürich 1974.

W. Seyfart e.a., 2 voll., Teubner, Stuttgart 1978.

R. Blockley, Ammianus Marcellinus. A Selection, anthol. , c. comm., Bristol 1981.

P. de Jonge, Sprachlicher und historischer Kommentar zu Ammianus Marcellinus,


comm., 1. 14, 1-7, Groningen 1935; 1. 14, 7-11, Groningen 1939 (1 vol.,
Groningen 1972).

P. de Jonge, Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus,


comm., 1. 15, 1-5, Groningen 1948; 1. 15, 6-13, Groningen 1953 (1 vol.,
Groningen 1972).

P. de Jonge, Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus, 1.


16, comm., Groningen 1972.

P. de Jonge, Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus, 1.


17, comm., Groningen 1977.

P. de Jonge, Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus, 1.


18, comm., Groningen 1980.

J. Szidat, Historischer Kommentar zu Ammianus Marcellinus, 1. 20-21, vol. 1, Die Erhe


bung Julians, vol. 2, Die Verhandlungsphase, Wiesbaden 1977-1981.

J. den Boeft e.a., Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus,


1. 20, Groningen 1987.

J. den Boeft e.a., Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus,


1. 21, Groningen 1991.

200
J. den Boeft e.a., Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus,
1. 22, Groningen 1995.

indices

G. Archbold, A Concordance to the History o f Ammianus Marcellinus (49


Microfiches), Univ. of Toronto pr. 1980.

M. Chiabd, ed., Index verborum Ammiani Marcellini, 2 voll., Hildesheim 1983.

I. Viansino, Ammiani Marcellini rerum gestarum lexicon, 2 voll., Hildesheim 1985.

I. Viansino, Ammiani Marcellini rerum gestarum lexicon, 2 voll., Hildesheim 1985.

studia docta

H. Hagendahl, Studia Ammianea, Uppsala univ. Arsskrift 1921; Eranos XXII (1924),
pp. 161-216.

W. Ensslin, Zur Geschichtsschreibung und Weltanschauung des Ammianus


Marcellinus, Leipzig 1923.

E.A Thompson, The Historical Work of Ammianus Marcellinus, Cambridge 1947.

C.P.T. Naudé, Ammianus Marcellinus in die lig van die antieke geskiedskrywing, diss.
Leiden 1956.

H. Drexler, Ammianstudien, Hildesheim 1974.

R.C. Blockley, Ammianus Marcellinus. A Study o f his Historiography and Political


Thought, Brussel 1975.

E. Plaikner, Vorzeichen, Träume und Prophezeiungen bei Ammianus Marcellinus, diss.


Innsbruck 1978.

G. Sabbah, La méthode dAm m ien Marcellin. Recherches sur la construction du


discours historique dans les "Res gestae", Parijs 1978.

N. Austin, Ammianus on Warfare. An Investigation into Ammianus’ Military


Knowledge, Brussel 1979.

R. Seager, Ammianus Marcellinus: Seven Studies in his Language and Thought,


Columbia, MO, 1986.

201
T.G. Elliott, Ammianus Marcellinus and Fourth Century History, Toronto 1973.

V. Neri, Ammiano e il cristianesimo. Religione e politica nelle Res gestae di Ammiano


Marcellino, Bologna 1985.

J. Matthews, The Roman Empire o f Ammianus, Londen 1989.

M.P. van de Wiel, Hoofdstukken uit de geschiedenis van Rome in Ammianus


Marcellinus’ res gestae, diss. Amsterdam 1989.

M. Kaut-Bender, Vielfalt und Funktion der Darstellungselemente in den Res Gestae


des Ammians Marcellinus, s.l. 1991.

J. den Boeft e.a., edd., Cognitio gestorum: the historiographic art o f Ammianus
Marcellinus, Amsterdam 1992.

AUSONIUS

bibi L. Bieler, Nachaugusteische nichtchristliche Dichter II (1926-1935), in:


Lustrum II (1957), pp. 208-293 (248-257).

R. dei Re, Decimo Magno Ausonio. Note, discussioni e panorama di studi, in:
Cultura e Scuola XIX (1980), pp. 67-72.

Ch. Ternes, Ausone. Bibliographie objective et subjective, Luxembourg 1983.

K. Schenkl, ed., in Mon. Germ. Hist. V, 2, Berlijn 1883 (München 1982).

R. Peiper, Teubner 1886 (1976).

H.G. Evelyn-White, 2 voll., Loeb 1919-1921.

S. Prete, Opuscula, Teubner, Leipzig 1978.

R. Green, c. comm., Oxford 1991.

C. Hosius, Mosella, c. comm., Marburg 19263 (Hildesheim 1981).

W. John, Mosella, comm. & transl., Trier 1932; Mosella, mit einer Einführung in die
Zeit und Welt des Dichters; gekürzter Nachdruck der 1. Auflage, Trier 1932,
überarbeitet von W. Binsfeld, Literaturangabe von W. Abel, comm. & transl.,
Trier 1980.

A Marsili, La Mosella, c. transl. & annott., Turijn 1957.

202
Ch. Ternes, Mosella , c. comm, Parijs 1972.

B.K. Weis, Mosella, c. transl, Darmstadt 1989.

indices

T. Janson 1979, vide s.v.: Panegyrici latini.

L. Bolchazy - J.A. Sweeney, Concordantia in Ausonium. With Indices to Proper Nouns


and Greek Forms, Hildesheim 1982.

studia docta

M.J. Pattist, Ausonius als Christen, diss. Amsterdam 1925.

L.A.A. Jouai, De magistraat Ausonius, diss. Nijmegen 1938.

F. Benedetti, La tecnica del "vertere" negli epigrammi di Ausonio , Florence 1980.

R. Etienne, Ausone, humaniste aquitain, Bordeaux 1986.

F. della Corte, Storia (e preistoria) del testo ausoniano, Rome 1991.

M.J. Lossau, ed, Ausonius, Darmstadt 1991.

H. Sivan, Ausonius o f Bordeaux: Genesis o f a Gallic Aristocracy, Londen 1993.

CLAUDIANUS

bibi. L. Bieler 1957, vide s.v.: Ausonius, pp. 258-272.

J. Gesner, 2 voll, ed, Leipzig 1759 (Hildesheim 1969).

Th. Birt, ed, in: Mon. Germ. Hist. X, Berlijn 1892.

J. Koch, Teubner 1893.

M. Platnauer, 2 voll, Loeb 1922.

J.B. Hall, Teubner, Leipzig 1985.

203
E. Olechowska, De bello Gildonico, c. comm. & transl., Leiden 1978.

H. Schroff, De bello Poll. s. Gothico , comm., Berlijn 19342.

G. Garuti, De bello Gothico , c. comm. & transl., Bologna 1979.

U. Frings, Epithalamium de nuptiis Honorii Augusti, c. comm., Meisenheim am Glan


1975.

P. Fargues, In Eutropium , c. comm., Parijs 1933.

H. Schweckendiek, In Eutropium , comm., Hildesheim 1992.

H. Levy, The Invective in Rufinum, c. comm., diss. Genöve-New York 1935.

H. Levy, In Rufinum, c. comm., Decatur, GA, 1971.

W. Tägert, Panegyricus dictus Olybrio et Probino consulibus, c. comm. & transl.,


München 1988.

P. Fargues, Panegyricus de IV. consulatu Honorii, c. comm., diss. Aix-en-Provence


1936.

W. Barr, Panegyric on the Fourth Consulate o f Honorius, c. transl. & comm.,


Liverpool 1981.

K. Müller, Panegyricus de VI. consulatu Honorii, c. comm., diss. Heidelberg 1938.

W. Simon, Panegyricus de consulatu Manlii Theodori, c. comm. & transl., Berlijn


1975.

V. Paladini, De raptu Proserpinae, c. transl., Rome 1952.

J.B. Hall, De raptu Proserpinae, c. comm., Cambridge 1969.

E. Potz, De raptu Proserpinae, 1. 1, comm., Graz 1985.

J.-L. Charlet, Le rapt de Proserpine, Bud6 1991.

C. Gruzelier, De raptu Proserpinae, c. comm. & transl., Oxford 1993.

M.L. Ricci, Phoenix (carm. min. 27), c. comm., Bari 1981.

W.E. Heus, Laus Serenae (carm. min. 30), c. comm., diss. Utrecht 1982.

204
F.E. Consolino, Laus Serenae (carm. min. 30), c. comm. & transl., Venetië 1986.

indices

M. Wacht, Lemmatisierter Index zu den Carmina minora Claudians mit statistischen


Anhängen zu Sprache und Metrik, Nürnberg Microfilm Computer Service
1980.

P.G. Christiansen e.a., Concordantia in Claudianum. A Concordance to Claudianus,


Hildesheim 1988.

studia docta

J.H.E. Crees, Claudian as an Historical Authority, Cambridge 1908.

P. Fargues, Claudien. Etudes sur sa poésie et son temps, diss. Parijs 1933.

O.A Dilke, Claudian, Poet o f Declining Empire and Morale, Leeds 1969.

P.G. Christiansen, The Use o f Images by Claudius Claudianus, Den Haag 1969.

A Cameron, Claudian. Poetry and Propaganda at the Court of Honorius, Oxford


1970.

U. Keudel, Poetische Vorläufer und Vorbilder in Claudians "De consulatu Stilichonis".


Imitationskommentar, Göttingen 1970.

M. Balzert, Die Komposition des Claudianischen Gotenkriegsgedichtes c.26,


Hildesheim 1974.

P. Schmidt, Politik und Dichtung in der Panegyrik Claudians, Konstanz 1976.

S. Döpp, Zeitgeschichten in Dichtungen Claudians, Wiesbaden 1980.

J.B. Hall, Prolegomena to Claudian, Londen 1986.

T. Duc, Le De raptu Proserpinae de Claudien: réflexions sur une actualisation de la


mythologie, Bern 1994.

205
RUTILIUS NAMATIANUS

bibi. L. Bieler 1957, vide s.v.: Ausonius, pp. 274-283.

P.J.E. Vessereau, c. transi., index, stud, gen., diss. Bordeaux-Parijs 1904.

C.H. Keene - G.F. Savage Armstrong, c. comm. & transi, Londen 1907.

R. Helm, De reditu suo, c. comm., Heidelberg 1933.

P.J.E. Vessereau - F. Pr6chac, Bud6 1933 (1961).

E. Merone, De reditu suo , c. comm., Napels 1955.

E. Doblhofer, De reditu suo sive Iter gallicum, c. transi. & comm., 2 voll., Heidelberg
1972-1977.

studium doctum

F. Corsaro, Studi Rutiliani, Bologna 1981.

PERVIGILIUM VENERIS

bibi. L. Bieler 1957, vide s.v.; Ausonius , pp. 214-221.

C. Brakman, c. comm. & transi., Leiden 1928.

C. Clementi, c. comm. & transi, Oxford 19372,

R. Schilling, c. transi. & annott., Bud6 1944, 19612.

N. v. Suchtelen, Het nachtfeest van Venus, transi, Amsterdam 1946.

J.W. Mackail, ed. 2., Loeb 1950 (ed. S.P. Goold, 1980).

L. Catlow, c. transi. & comm., Brussel 1980.

index

H. Morgenroth - D. Najock, Concordantiae in Corpus Priaporum et in Pervigilium


Veneris, Hildesheim 1983.

206
INDEX ALPHABETICUS

Ammianus Marcellinus 200-202


Antiquitas superstes 30-31
Apuleius 192-196
Archaicae litterae, vide s.v.: litterae archaieae
Auctor ad Herennium 47
Aurelius Victor 197
Augustus 131
Ausonius 202-203

Bibliographica 1-3

Caesar 72-76
Calpurnius Siculus 163-164
Cato 45-46
Catullus 86-90
Celsus 137-138
Cicero 47-69
opera omnia 48
orationes 48-55
rhetorica 55-57
philosophica 57-63
epistulae 63-66
poetica 66
indices 66-67
studia generalia 67-69
Claudianus 203-205
Collectanea et fragmenta 31-32
Columella 170-171
Critica, ars, vide s.v.: Palaeographia
Curtius Rufus 136-137

Ennius, vide s.v.: Litterae archaicae


Encyclopaediae 3-4

Fragmenta, vide s.v.: Collectanea et fragmenta


Florus 196-197

207
Frontinus 169-170
Fronto 190

Gellius 191
Grammatica, ars 6-11
generalia 6-7
historica 7-8
syntactica et stylistica 8-10
lingua vulgaris 10-11
linguae italicae 11

Herennium, Auctor ad, vide s.v.: Auctor ad Herennium


Historia Augusta, vide s.v.: Scriptores Historiae Augustae
Historia litteraria 13-23
generalia 13-15
collectanea 15-17
specialia 17-21
rhetorica, paedagogica, critica litteraria 21-23
Historia philologiae 29-30
Horatius 103-110

Inscriptiones, vide s.v.: Litterae archaicae


Ius Romanum 23-27
Iustinus: vide s.v.: Pompeius Trogus
Iuvenalis 166-168

Laus Pisonis 155


Leges, vide s.v.: Litterae archaicae
Lexica 5-6
Litterae archaicae 32-36
generalia 32-33
Livius Andronicus 33
Ennius 33-34
Naevius 34
Lucilius 35
Pacuvius 35
Inscriptiones, leges 36
Livius 125-130

208
Livius Andronicus, vide s.v.: Litterae archaicae
Lucanus 155-157
Lucilius, vide s.v.: Litterae archaicae
Lucretius 81-86

Manilius 139-140
Martialis 168-169
Metrica, ars 11-13

Naevius, vide s.v.: Litterae archaicae


Nepos 81

Ovidius 115-125
opera amatoria 115-117
Epistulae ex Ponto, Tristia 117-119
Fasti 119-120
Heroides 120
Metamorphoses 121-122
Halieutica 123
Ibis 123
Nux 123
pseudo-Ovidius 123
indices 124
studia generalia 124-125

Pacuvius, vide s.v.: Litterae archaicae


Palaeographia, Ars critica 27-29
Panegyrici latini 198
Persius 164-166
Pervigilium Veneris 206
Petronius 152-155
Phaedrus 138-139
Plautus 36-41
Plinius Maior 171-173
Plinius Minor 184-186
Pompeius Trogus 130-131
Pomponius Mela 138
Propertius 112-115

209
Quintilianus 173-176

Rutilius Namatianus 206

Sallustius 76-80
Scriptores Historiae Augustae 198-199
Seneca philosophus 141-152
philosophica 141-146
tragica 146-151
Apocolocyntosis 151-152
pseudo-Seneca 152
Seneca rhetor 133-134
Silius Italicus 159-160
Statius 160-163
Suetonius 186-190

Tacitus 176-184
opera omnia 176
indices 177
Agricola 177
Germania 177-179
Dialogus de oratoribus 179-180
Historiae 180-181
Annales 181-183
studia generalia 183-184
Terentius 42-45
Tibullus 110-112

Valerius Flaccus 157-159


Valerius Maximus 134-135
Varro 69-72
Velleius Paterculus 135-136
Vergilius 90-103
opera omnia 90-91
indices 91
commentarii antiqui et vitae 92
Aeneis 92-97
Bucolica 97-98

210
Georgica 99-100
studia generalia 100-102
Appendix Vergiliana 102-103
Vitruvius 131-133

211

You might also like