Professional Documents
Culture Documents
ΑΜΑΣΕΙΑ
ΑΜΑΣΕΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Συγγραφή : Σοφού Αθανασία (4/6/2002)
Για παραπομπή : Σοφού Αθανασία , «Αμάσεια (Αρχαιότητα)», 2002, Εγκυκλοπαίδεια
Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=3534>
Αμάσεια (Αρχαιότητα)
Περίληψη :
Η Αμάσεια ήταν πόλη και οχυρό του Πόντου στη θέση της σύγχρονης Amasya. Πρωτεύουσα του βασιλείου των Μιθριδατιδών το αργότερο μέχρι την
εποχή του Μιθριδάτη ΣΤ´ (120-63 π.Χ.). Το 63 π.Χ. εντάχθηκε πιθανότατα στην επαρχία Πόντου-Βιθυνίας και περίπου το 40 π.Χ. εκχωρήθηκε σε
τοπικό δυνάστη. Από το 3/2 π.Χ. ανήκε στην επαρχία Γαλατίας και από το 112 μ.Χ. στην επαρχία Καππαδοκίας. Τιμήθηκε με τους τίτλους
μητρόπολη, πρώτη του Πόντου και νεωκόρος.
Άλλες Ονομασίες
Αμάσεια Αδριανεία, Αμάσεια Σευηρεία Αντωνινεία, Αμάσεια Σευηρεία Αλεξανδρεία, Amasya
Γεωγραφική Θέση
βορειoανατολική Τουρκία
Ιστορική Περιοχή
Πόντος
Διοικητική Υπαγωγή
Πόντος
1. Γεωγραφική θέση – Ονομασία
Αρχαία πόλη του Πόντου κοντά στη συμβολή των ποταμών Ίριδος και Tersakan-Sou. Ταυτίζεται με τη σύγχρονη Amasya. Η
χώρα της εκτεινόταν μέχρι τον ποταμό Άλυ στα δυτικά, ενώ στα νότια συνόρευε με το βασίλειο της Καππαδοκίας, την
τετραρχία των Γαλατών Τρόκμων και τη χώρα της Ζήλας. Στο βορρά συνόρευε με τη χώρα της Νεαπόλεως. Περιλάμβανε τις
περιοχές Γαζακηνή,1 Πιμωλισηνή,2 Διακοπηνή,3 Βαβάνομον,4 Ξιμηνή,5 καθώς και την πυκνοκατοικημένη πεδιάδα
Χιλιόκωμον.6
Στους μεταγενέστερους χρόνους η πόλη απέκτησε κατά περιόδους διάφορα προσωνύμια προς τιμήν αντίστοιχων
αυτοκρατόρων, όπως συνάγεται από τις νομισματικές της εκδόσεις. Έτσι, επί αυτοκράτορα Αδριανού (117-138) ονομάστηκε
Αμάσεια Αδριανεία, ενώ από την εποχή του Σεπτιμίου Σεβήρου (193-211) μέχρι του Καρακάλλα (211-217) καλούνταν
Αμάσεια Σευηρεία Αντωνινεία. Τέλος, επί Σεβήρου Αλεξάνδρου (222-235) ονομαζόταν Αμάσεια Σευηρεία Αλεξανδρεία.7
2. Ιστορία
Οικιστής της πόλης θεωρούνταν ο θεός Ερμής, όπως τεκμηριώνεται από νομίσματα της περιόδου του Σεπτιμίου Σεβήρου
(193-211). Η Αμάσεια υπήρξε πρωτεύουσα του βασιλείου του Πόντου και βασιλική νεκρόπολη των πρώτων Μιθριδατιδών,
από την ίδρυση του βασιλείου περίπου το 301 π.Χ. μέχρι τη μεταφορά της πρωτεύουσας στη Σινώπη, σε κάποια χρονική
στιγμή μεταξύ της ηγεμονίας του Φαρνάκη Α΄ (180-160/154 π.Χ.) και του Μιθριδάτη ΣΤ΄ (120-63 π.Χ.). Το 70 π.Χ., κατά τη
διάρκεια του Γ΄ Μιθριδατικού πολέμου (73-63 π.Χ.), κυριεύτηκε από το Ρωμαίο στρατηγό Λούκουλλο.8
Δημιουργήθηκε στις 15/9/2020 Σελίδα 1/6
IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Συγγραφή : Σοφού Αθανασία (4/6/2002)
Για παραπομπή : Σοφού Αθανασία , «Αμάσεια (Αρχαιότητα)», 2002, Εγκυκλοπαίδεια
Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=3534>
Αμάσεια (Αρχαιότητα)
ποντικό τμήμα της νέας επαρχίας Πόντου-Βιθυνίας. Κατά μία άλλη εκδοχή, το 63 π.Χ. η πόλη εκχωρήθηκε στο ιερατικό
κράτος της Ζήλας. Μια τρίτη άποψη υποστηρίζει ότι αρχικά εντάχθηκε στη ρωμαϊκή επαρχία Πόντου-Βιθυνίας, αργότερα
όμως –πιθανότατα περίπου το 40 π.Χ.–, με πρωτοβουλία του Μάρκου Αντωνίου εκχωρήθηκε σε κάποια τοπική δυναστεία.9
Μολονότι πρωτεύουσα του Μεσόγειου Πόντου ήταν η Νεοκαισάρεια, η Αμάσεια τη συναγωνιζόταν στην απόκτηση
διακρίσεων, όπως συνάγεται από τους τιμητικούς τίτλους που έφερε. Έτσι, όπως και η Νεοκαισάρεια, τιμήθηκε με τον τίτλο
της μητρόπολης την εποχή του Αδριανού. Επί Αντωνίνου Πίου (138-161) έφερε παράλληλα και τον τίτλο πρώτη του Πόντου,
πιθανόν για να προβάλει ότι είναι η πιο αρχαία πόλη του Πόντου ή για να διακηρύξει την πρωτοκαθεδρία της έναντι της
αντιπάλου της Νεοκαισαρείας. Την εποχή του Μάρκου Αυρηλίου (161-180) της εκχωρήθηκε το προνόμιο να φέρει τον τίτλο
της νεωκόρου, να αποτελεί δηλαδή έδρα της αυτοκρατορικής λατρείας. Επί Σεβήρου Αλεξάνδρου (222-235) η Αμάσεια
εντάχθηκε στην επαρχία Πόντου. Μετά την αναδιοργάνωση της Μικράς Ασίας από το Διοκλητιανό (286) έγινε πρωτεύουσα
της επαρχίας Διοσπόντου/Ελενοπόντου. Η σημασία της πόλης παρέμεινε αμείωτη μέχρι και τους Βυζαντινούς χρόνους.12
3. Οικονομία – Πολιτειακή οργάνωση
Στη χώρα της Αμάσειας ήταν ανεπτυγμένη η εκτροφή ίππων και η κτηνοτροφία. Παραδίδεται επίσης η ύπαρξη ορυχείων
ορυκτού άλατος στην περιοχή Ξιμηνή, από τα οποία εικάζεται ότι προήλθε η ονομασία του Άλυος ποταμού. Τέλος η θέση
της, στη συμβολή πολλών σημαντικών οδών, συνέβαλε καθοριστικά στην εμπορική και γενικά οικονομική ανάπτυξή της
κατά τους Αυτοκρατορικούς χρόνους.13
4. Θρησκεία
Οι επιγραφικές μαρτυρίες και οι νομισματικές εκδόσεις της Αμάσειας πιστοποιούν τη λατρεία πολυάριθμων θεοτήτων.
Κυρίαρχη θεότητα ήταν ο Ζευς Στράτιος, στη λατρεία του οποίου ήταν αφιερωμένοι δύο ναοί στη χώρα της πόλης. Με τη
λατρεία του συνδέονται πιθανόν και οι πολυάριθμες αναπαραστάσεις πυράς και βωμού σε νομίσματα της Αμάσειας.
Αναθηματικές επιγραφές αναφέρονται στην ιερή τριάδα Απόλλων–Άρτεμις–Λητώ, καθώς και στις νύμφες. Στα νομίσματά
της παριστάνονται η Αφροδίτη, ο Άρης, η Τύχη, ο Ερμής, ο Διόνυσος, η Παλλάδα, ο Ασκληπιός και ο θεοποιημένος ποταμός
Ίρις. Ο Δίας λατρευόταν με διάφορα προσωνύμια, στο πλαίσιο μάλιστα του θρησκευτικού συγκρητισμού ταυτίστηκε με
κάποια ιρανική θεότητα, γι’ αυτό και λατρεύτηκε με το ιρανικό επίθετο Omanis.
Δημιουργήθηκε στις 15/9/2020 Σελίδα 2/6
IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Συγγραφή : Σοφού Αθανασία (4/6/2002)
Για παραπομπή : Σοφού Αθανασία , «Αμάσεια (Αρχαιότητα)», 2002, Εγκυκλοπαίδεια
Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=3534>
Αμάσεια (Αρχαιότητα)
απεικονίζουν το ναό. Στο ναό αυτό οι αρχές του Γαλατικού Πόντου θυσίαζαν στο θεοποιημένο αυτοκράτορα. Τέλος, η
Αμάσεια ήταν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα όπου εορταζόταν η Καλανδών, αρχαία γιορτή της Ανατολίας.15
5. Πολιτισμός – Οικοδομήματα
Η Αμάσεια πρέπει να δέχθηκε τη μεγαλύτερη επίδραση του ελληνικού πολιτισμού από όλες τις πόλεις της ενδοχώρας του
ποντικού βασιλείου, λόγω της θέσης της κατά μήκος μιας μεγάλης εμπορικής αρτηρίας που είχε αφετηρία της την Αμισό
στα παράλια του Εύξεινου Πόντου. Παράλληλα, ως έδρα του βασιλείου των Μιθριδατιδών, για μεγάλο χρονικό διάστημα
υπήρξε τόπος κατοικίας πολλών ανώτατων αξιωματούχων, αρκετοί από τους οποίους είχαν ελληνική καταγωγή. Η
οικογένεια του γεωγράφου Στράβωνα είναι τυπικό παράδειγμα Ελλήνων της Αμάσειας που αναδείχθηκαν στην κοινωνική και
διοικητική ιεραρχία του βασιλείου του Πόντου.16
Ο Στράβωνας περιγράφοντας τη γενέτειρά του δίνει τη λεπτομερέστερη εικόνα της πόλης σε σχέση με τις υπόλοιπες
φιλολογικές πηγές. Η Αμάσεια ήταν σημαντικός συγκοινωνιακός κόμβος, αφού διέρχονταν από εκεί τέσσερις οδικές
αρτηρίες. Ήταν χτισμένη στις όχθες του ποταμού Ίριδος, στο βαθύ φαράγγι που σχηματιζόταν ανάμεσα σε δύο ψηλούς
βραχώδεις λόφους. Τα ανάκτορα δέσποζαν πάνω από την πόλη, καθώς ήταν οικοδομημένα στην πλαγιά του δυτικού,
ιδιαίτερα απόκρημνου, λόφου, σε ένα τεχνητό επίπεδο που υποστηριζόταν από αναλημματικό τείχος. Πάνω από τα ανάκτορα
βρίσκονται λαξευμένοι στο βράχο πέντε μνημειώδεις βασιλικοί τάφοι, που ανήκουν στους πέντε πρώτους ηγεμόνες της
δυναστείας των Μιθριδατιδών, καθώς και πολυάριθμοι άλλοι μικρότεροι. Εκτός από το οχυρωματικό τείχος της πόλης, ένα
δεύτερο τείχος περιέβαλλε τα βασιλικά ανάκτορα, τους βασιλικούς τάφους και τις δύο κορυφές του δυτικού λόφου. Στο
υψηλότερο μέρος του λόφου υψωνόταν ένας πύργος, ο οποίος αποτελούσε πιθανότατα το αρχαιότερο τμήμα του οχυρού.
Ο Στράβωνας μνημονεύει την ύπαρξη δύο υδρείων στην κορυφή του δυτικού οχυρωμένου λόφου, στην πραγματικότητα
όμως οι υπόγειες λαξευμένες σήραγγες που έχουν εντοπιστεί είναι τρεις. Από αυτές εκείνη που βρίσκεται στο δυτικό τμήμα
του οχυρωμένου λόφου είχε σχεδόν 300 βαθμίδες και οδηγούσε σε μια πηγή νερού. Πλησίον της βρέθηκε δεξαμενή. Στον
αυχένα που συνέδεε τις δύο κορυφές του λόφου υπήρχε δεύτερη σήραγγα με 241 βαθμίδες. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη
λαξευμένη υπόγεια σήραγγα σε ολόκληρη τη Μικρά Ασία, με διαστάσεις 5,45 μ. πλάτος και 6 μ. ύψος. Η τρίτη, μικρότερη,
σήραγγα οδηγούσε στο ποτάμι και ακολουθούσε ελικοειδή πορεία. Μολονότι οι δύο από αυτές τις σήραγγες ταυτίζονται με
βεβαιότητα με υδρεία, η σύνδεση και των τριών με κάποια ανατολική λατρεία δεν μπορεί να αποκλειστεί. Χρονολογούνται
την ίδια εποχή με τους βασιλικούς τάφους της Αμάσειας, δηλαδή περίπου μεταξύ του τέλους του 4ου και των μέσων του
2ου αι. π.Χ. Παρόμοιες υπόγειες σήραγγες έχουν εντοπιστεί και σε πολλά άλλα οχυρά της ανατολικής Μικράς Ασίας.
Δημιουργήθηκε στις 15/9/2020 Σελίδα 3/6
IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Συγγραφή : Σοφού Αθανασία (4/6/2002)
Για παραπομπή : Σοφού Αθανασία , «Αμάσεια (Αρχαιότητα)», 2002, Εγκυκλοπαίδεια
Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=3534>
Αμάσεια (Αρχαιότητα)
υποθετικά στην περιοχή του σύγχρονου Avkat.
7. Anderson, J.G.C. – Cumont, F. – Gregoire, H., “Recueil des Inscriptions Grecques et Latines du Pont et de l’Arménie”, Studia Pontica 3 (Bruxelles
1910), σελ. 110· Waddington, W.H. – Babelon, E. – Reinach, T., Recueil Général des Monnaies Grecques d’Asie Mineure I: Pont et Paphlagonie
(Paris 1904), σελ. 27.
12. Anderson, J.G.C. – Cumont, F. – Gregoire, H., “Recueil des inscriptions grecques et latines du Pont et de l’Armenie”, Studia Pontica 3 (Bruxelles
1910), σελ. 110· Waddington, W.H. –Babelon, E. – Reinach, T., Recueil Général des Monnaies Grecques d’Asie Mineure I: Pont et Paphlagonie (Paris
1904), σελ. 27· Belke, K., TIB 9. Paphlagonien und Honorias (Denkschr. Akad. Wien, phil.-hist. Kl, 249, Wien 1996), σελ. 62· Marek, C., Stadt, Ära und
Territorium in Pontus-Bithynia und Nord-Galatia (Istanbuler Forschungen 39, Tubingen 1993), σελ. 57, 77 κ.ε.
13. Στράβ. 12.3.39· Anderson, J.G.C. – Cumont, F. – Gregoire, H., “Recueil des Inscriptions Grecques et Latines du Pont et de l’Arménie”, Studia
Pontica 3 (Bruxelles 1910), σελ. 110· McGing, B.C., The Foreign Policy of Mithridates VI Eupator King of Pontus (Mnemosyne 89, Leiden 1986), σελ.
39.
14. Μέμν. 38.9· Στράβ. 12.3.39. Για το φρούραρχο: OGIS 365. Για τη νομισματοκοπία του Μιθριδάτη ΣT΄: BMC Pontus, σελ. 30, αρ. 1-2· Jones, A.H.M.,
CERP² (Oxford 1971), σελ. 156· Callatay, F., L’Histoire des Guerres Mithridatiques vue par les Monnaies (Numismatica Lovaniensia 18, Louvain-la-
Neuve 1997), σελ. 248, αρ. 18.
15. Waddington, W.H. – Babelon, E. – Reinach, T., Recueil General des Monnaies Grecques d’Asie Mineure I: Pont et Paphlagonie (Paris 1904),
σελ. 27· French, D.E., “Cappadocia and the Eastern Limes: Aspects of Romanisation at Amaseia in Cappadocia”, στο Freeman, P. – Kennedy, D.L.
(eds), The Defence of the Roman and Byzantine East. Proceedings of a Colloquium Held at the University of Sheffield in April 1986 (BAR
International Series 297(i), Oxford 1986), σελ. 278· Mitchell, S., Anatolia. Land, Men, and Gods in Asia Minor Ι1: The Rise of the Church (Oxford 1993),
σελ. 74· Cumont, F. – Cumont, E., “Voyage d’exploration archeologique dans le Pont et la petite Arménie”, Studia Pontica 2 (Bruxelles 1906), σελ. 171
κ.ε. Anderson, J.G.C. – Cumont, F. – Gregoire, H., “Recueil des Inscriptions Grecques et Latines du Pont et de l’Arménie”, Studia Pontica 3 (Bruxelles
1910), σελ 110· Parmentier, L., “Le Roi des Saturnales”, RPh (1897), σελ. 148.
16. Στράβ. 10.4.10· The Foreign Policy of Mithridates VI Eupator King of Pontus (Mnemosyne 89, Leiden 1986), σελ. 11· Syme, R., Anatolica. Studies
Δημιουργήθηκε στις 15/9/2020 Σελίδα 4/6
IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Συγγραφή : Σοφού Αθανασία (4/6/2002)
Για παραπομπή : Σοφού Αθανασία , «Αμάσεια (Αρχαιότητα)», 2002, Εγκυκλοπαίδεια
Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=3534>
Αμάσεια (Αρχαιότητα)
in Strabo (Oxford 1995), σελ. 115· Jones, A.H.M., CERP² (Oxford 1971), σελ. 158· Fletcher, W., “The Pontic Cities of Pompey the Great”, TAPhA 70
(1939), σελ. 17 κ.ε.
17. Στράβ. 12.3.39-40· Olshausen, E. – Biller, J., Historisch - geographische Aspekte der Geschichte des Pontischen und Armenischen Reiches 1:
Untersuchungen zur historischen Geographie von Pontos unter der Mithradatiden, (Beihefte zum Tübinger Atlas des vorderen Orients 29,
Wiesbaden 1984), σελ. 112· Cumont, F. – Cumont, E., “Voyage d’exploration archéologique dans le Pont et la petite Arménie”, Studia Pontica 2
(Bruxelles 1906), σελ. 151, 157 κ.ε.· Gall, H. von, “Zu den Kleinasiatischen Treppentunneln”, AA 82 (1967), σελ. 507, 514, 518 κ.ε.· Perrot, G. – Guillaume,
E. – Delber, J., Exploration archéologique de la Galatie et de la Bithynie d’une partie de la Mysie, de la Phrygie, de la Cappadoce et du Pont 1
(Paris 1872), σελ. 367 κ.ε., ιδ. σελ. 371.
Βιβλιογραφία :
Marek C., Stadt, Ära und Territorium in Pontus-Bithynia und Nord-Galatia, Tübingen 1993, Istanbuler
Forschungen 39
Waddington W.H., Babelon E., Reinach T., Recueil Général des Monnaies Grecques d’Asie Mineure I:
Pont et Paphlagonie, Paris 1904
Cumont F., Cumont E., Voyage d´exploration archéologique dans le Pont et la Petite Arménie, Bruxelles
1906, Studia Pontica 2
Anderson J.G.C., Recueil des Inscriptions Grecques et Latines du Pont et de l’Arménie, Brussels 1910,
Studia Pontica 3
Gall H. Von, "Zu den Kleinasiatischen Treppentunneln", AA, 82, 1967, 504-527
French D., "Cappadocia and the Eastern Limes: Aspects of Romanisation at Amaseia in Cappadocia",
Freeman, P. – Kennedy, D.L. (eds) , The Defence of the Roman and Byzantine East. Proceedings of a
Colloquium Held at the University of Sheffield in April 1986, Oxford 1986, BAR International Series 297,
277-285
Δικτυογραφία :
Amaseia (Amasya ) Pontus, Turkey
http://www.chlt.org/sandbox/perseus/pecs/page.228.a.php
Ancient Coins of Pontos, Amaseia
http://www.wildwinds.com/coins/greece/pontos/amaseia/i.html
Coin Archives
http://www.coinarchives.com/a/results.php?results=100&search=amaseia+OR+amasia
Tombs in Amaseia (Amasya)
http://www.pontos.dk/publications/books/bss-9-files/bss-9-06-fleischer
Γλωσσάριo :
μητρόπολις, η
Τιμητικός τίτλος που έφεραν σημαντικά οικιστικά κέντρα μιας περιοχής κατά την Αυτοκρατορική περίοδο. Ενίοτε δήλωνε την οργάνωση εκ μέρους της
πόλης εκδηλώσεων που σχετίζονταν με την αυτοκρατορική λατρεία. Στις πλείστες των περιπτώσεων ο τίτλος προσδιόριζε πόλεις που αποτελούσαν
πιθανότατα διοικητικά κέντρα μιας ευρύτερης περιοχής. Μετά την οργάνωση της Μικράς Ασίας από το Διοκλητιανό σε μικρές επαρχίες, οι μητροπόλεις
εξελίχθηκαν σε πρωτεύουσες των νέων αυτών διοικητικών περιφερειών.
Δημιουργήθηκε στις 15/9/2020 Σελίδα 5/6
IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Συγγραφή : Σοφού Αθανασία (4/6/2002)
Για παραπομπή : Σοφού Αθανασία , «Αμάσεια (Αρχαιότητα)», 2002, Εγκυκλοπαίδεια
Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=3534>
Αμάσεια (Αρχαιότητα)
Χρονολόγιο
301 π.Χ.‑μεταξύ 180 και 63 π.Χ.: Η Αμάσεια πρωτεύουσα του Μιθριδατικού βασιλείου
120‑63 π.Χ.: Η Αμάσεια έχει πιθανόν κάποια πολιτική αυτονομία
70 π.Χ.: Κατάληψη από το Λούκουλλο. Παραδίδεται ότι είχε καθεστώς πόλης
63 π.Χ.: Πιθανή επανίδρυση της πόλης από τον Πομπήιο και ένταξή της στην επαρχία Πόντου‑Βιθυνίας
40 π.Χ.: Η Αμάσεια εκχωρείται από το Μάρκο Αντώνιο σε κάποια τοπική δυναστεία
3/2 π.Χ.: Ενσωμάτωση στη ρωμαϊκή επαρχία της Γαλατίας και εισαγωγή νέου συστήματος χρονολόγησης
34/35: Ένταξη της Αμάσειας στη διοικητική περιφέρεια του Γαλατικού Πόντου. Η Ρώμη τής απονέμει τον τιμητικό τίτλο της
μητροπόλεως
112: Η Αμάσεια εντάσσεται στην επαρχία Καππαδοκίας, στη διοικητική περιφέρεια του Μεσόγειου Πόντου
117‑138: Μετονομασία της πόλης σε Αμάσεια Αδριανεία. Πιθανή ένταξή της στο κοινό του Πόντου
138‑161: Η πόλη τιτλοφορείται μητρόπολη και πρώτη του Πόντου
161‑180: H Ρώμη εκχωρεί στην πόλη το προνόμιο της νεωκορίας
193‑217: Η πόλη ονομάζεται Αμάσεια Σευηρεία Αντωνινεία
222‑235: Η Αμάσεια εντάσσεται στην επαρχία Πόντου. Μετονομασία της σε Αμάσεια Σευηρεία Αλεξανδρεία
286: Η Αμάσεια πρωτεύουσα της επαρχίας Διοσπόντου/Ελενοπόντου
Δημιουργήθηκε στις 15/9/2020 Σελίδα 6/6