PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/1

1 PRORAČUN STEPENIŠTA POS ST1

Stepenište je statičkog sistema kolenaste ploče, debljine dp = 20 cm. Savladava visinsku
razliku od 135 cm (9 visina po 15 cm). Stepenici su dimenzija b/h = 30/15 cm. Debljina
vertikalne obloge stepenika je 3 cm, a horizontalne 5 cm. Debljina podne obloge na među-
podestu je 6 cm, a na podestu 8 cm (usvojiti za težinu obe obloge 1.5 kN/m2). Širina ste-
penišnog kraka je 125 cm.

1.1 STATIČKI SISTEM I ANALIZA OPTEREĆENJA

g1 , p
g2 , p g2 , p 30 3

5 15 15
α =2 9

20
135
B
.4 °

150 240 210

A
600

S obzirom na nešto veće opterećenje u odnosu na ravnu međuspratnu ploču istog raspo-
na, usvaja se debljina ploče:
L 600
dp ≈ = = 20 cm
30 30

1.1.1 Opterećenje na kosom delu

tg α = 135/240 = 0.5625 ⇒ α = 29.4º
stalno opterećenje
- težina ploče 0.20×25.0/cos 29.4° = 5.74 kN/m2
- težina stepenika 0.5×0.15×24.0 = 1.80 kN/m2
- horizontalna obloga 0.05×24 = 1.20 kN/m2
- vertikalna obloga 15/30×0.03×24 = 0.36 kN/m2
ukupno: g2 = 9.10 kN/m2
povremeno opterećenje 1 p = 3.00 kN/m2

1.1.2 Opterećenje na horizontalnim delovima (podest, međupodest):

stalno opterećenje
- težina ploče 0.20×25.0 = 5.00 kN/m2
- horizontalna obloga = 1.50 kN/m2
ukupno: g1 = 6.50 kN/m2
povremeno opterećenje p = 3.00 kN/m2
Dijagrami statičkih uticaja dati su u nastavku.

1
Ukoliko povremeno opterećenje na stepeništu (i pristupnom koridoru) nije zadato, potrebno je uzeti minimal-
ne vrednosti koje propisuje pravilnik »Korisna opterećenja stambenih i javnih zgrada«. Ove vrednosti su,
2
po pravilu, za 1 kN/m veće od odgovarajućih opterećenja za proračun same međuspratne konstrukcije
Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE
PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/2

9.2

M N

1.35
74.1

82.9

61.6 1.6×G+1.8×P 1.6×G+1.8×P

-14.3
1.50 2.40 2.10

M 32.5 22.3 M 12.3 9.0

36.6 13.5

22.9 27.1 G 9.0 10.1 P

dy -6.3
dy -8.7

-7.2 -9.8

-5.1 G -7.0 G+P

1.2 DIMENZIONISANJE
usvojeno: MB 30 ⇒ fB = 20.5 MPa = 2.05 kN/cm2
RA 400/500 ⇒ σv = 400 MPa = 40 kN/cm2
max.Mu = 82.9 kNm/m (donja zona) , odg.Nu = 0
pretp. a1 = 3 cm ⇒ b/d/h = 100/20/17 cm

17 ε b / ε a = 2.582 / 10‰
k= = 2.673 ⇒
82.9 × 10 2 µ = 15.221%
100 × 2.05

100 ×17 2.05 cm 2

Aa = 15.221 × × = 13.26
100 40 m
Aap = 0.2×13.26 = 2.65 cm2/m
usvojeno: RØ 16/15 (13.40 cm2/m)
RØ 10/25 (3.14 cm2/m) - podeona armatura
Načelno, dovoljno je dimenzionisati presek sa maksimalnim momentom u polju, pošto je
ploča konstatne debljine na svim delovima. Ovde će biti dimenzionisan i presek sa
maksimalnim momentom na podestu, s obzirom na oblik usvojene arnature.
Mu = 74.1 kNm/m (donja zona, presek na podestu)
usv. a1 = a0 + Ø/2 =2.0 + 1.6/2 = 2.8 cm ⇒ b/d/h = 100/20/17.2 cm
17.2 ε / ε = 2.283 / 10‰
k= = 2.861 ⇒ b a
74.1 µ = 13.157%
2.05

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/3

2.05 cm 2
Aa = 13.157 ×17.2 × = 11.60
40 m
Aa ,potr . × ea 11.60 × 15
usv. ea = 15 cm (kao u polju) ⇒ aa(1 ) ≥ = = 1.74 cm 2
100 100
usvojeno: RØ 16/15 (13.40 cm2/m)
RØ 10/25 (3.14 cm2/m) - podeona armatura
Planovi oplate i armature (sa odgovarajućom specifikacijom i rekapitulacijom) su dati u
prilogu.

1.3 KONTROLA DEFORMACIJA PREMA BRANSON-U

Proračun prema američkim ACI propisima se zasniva na efektivnom momentu inercije Jeff,
kojim se uzima u obzir pojava prslina u zategnutoj zoni betonskog preseka, kao i sadejstvo
betona između prslina:

M 
3
  M 3 
Jeff =  r  × J b + 1 −  r   × J iII
M    M  
U prethodnom izrazu koriste se sledeće oznake:
M - maksimalni moment savijanja u elementu
Mr - moment pojave prsline, sračunat iz karakteristika bruto betonskog preseka:
Jb
M r = fbzs × Wb1 = fbzs ×
y b1

 0.4 
fbzs = fbz ,m ×  0.6 + 4  ≥ fbz ,m ; d u [ m ] (prema PBAB 87)
 d
Jb - moment inercije bruto betonskog preseka (neisprskalo stanje, bez armature)
JiII - moment inercije isprskalog preseka (pritisnuta površina betona i n-tostruka
površina armature)
Kao reprezentativan za proračun se usvaja presek u polju2, dimenzija b/d = 100/20 cm,
armiran sa RØ16/15 u donjoj zoni, bez proračunske pritisnute armature.
 0 .4  kN
MB 30 ⇒ fbzs = 2.4 ×  0.6 + 4  = 2.88 MPa = 0.288
 0 .2  cm2

100 × 20 2 kNcm kNm

Mr = fbzs × Wb1 = 0.288 × = 1920 = 19.2
6 m m
Momenti savijanja i ugibi usled stalnog, odnosno ukupnog stalnog i povremenog optereće-
nja prikazani su na dijagramima presečnih sila, tačka 1.1:
Mg = 36.6 kNm/m ; Mg+p = 36.6 + 13.5 = 50.1 kNm/m
vg = 7.2 mm (dijagram dy) ; vg+p = 9.8 mm (dijagram dy, G+P)
Vrednosti ugiba su sračunate uzimajući u obzir karakteristike bruto betonskog preseka Jb.

2
U ovom slučaju podrazumevano, jer je nosač sistema proste grede. Komentar se odnosi na razne konti-
nualne nosače
Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE
PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/4

100 × 20 3 cm 4
Jb = = 66667
12 m
Za sračunavanje momenta inercije isprskalog preseka potrebno je najpre odrediti položaj
neutralne linije u preseku, rešavanjem kvadratne jednačine oblika:

s 2 + 2 × n × (µ1 + µ 2 ) × s − 2 × n × (µ1 + µ2 × α 2 ) = 0

Ea 210
MB 30 ⇒ Eb = 31.5 GPa (čl. 52. BAB 87) ⇒ n = = = 6.67
Eb 31.5
Aa1 = 13.4 cm2/m (RØ16/15) ; a1 = 2.0 + 1.6/2 = 2.8 cm
h = 20 – 2.8 = 17.2 cm
13.4
µ1 = = 0.0078 = 0.78% ; µ 2 = 0
100 × 17.2
s 2 + 2 × 6.67 × 0.78 ×10 −2 × s − 2 × 6.67 × 0.78 ×10 −2 = 0
s 2 + 0.104 × s − 0.104 = 0 ⇒ s = 0.275 ⇒ x = 0.275 ×17.2 = 4.72 cm
Moment inercije idealizovanog (pritisnuti beton + armatura) isprskalog preseka se određu-
je u odnosu na njegovo težište, odnosno neutralnu liniju:
b × x3
JiII = + n × Aa1 × (h − x )2
3
100 × 4.72 3 cm 4
J iII = + 6.67 × 13.4 × (17.2 − 4.72 )2 = 17423
3 m
Naravno, mogu se koristiti i izrazi za određivanje ovih geometrijskih veličina dati u primeru
P2 (Proračun ugiba ploče u jednom pravcu), napisani u neznatno drugačijem obliku.
Tretirajući ukupno opterećenje g+p kao kratkotrajno (t=0), efektivni moment inercije je:

 19.2 
3
  19.2  3
 cm 4
J eff =  × 66667 + 1 −    ×17423 = 20182
 50.1    50.1   m

Ugib usled kratkotrajnog opterećenja se može dobiti ako se (programom sračunata) vred-
nost ugiba vg+p =7.2 mm preračuna sa efektivnim umesto momenta inercije Jb:
Jb 66667
v g + p,0 = v g + p × = 9 .8 × = 32.4 mm
J eff 20182
Tretirajući stalno opterećenje g kao kratkotrajno (t=0) efektivni moment inercije je:

 19.2 
3
  19.2  3  cm 4
J eff =  × 66667 + 1 −    ×17423 = 24499
 36.6    36.6   m

Ugib usled kratkotrajnog opterećenja se može dobiti ako se (programom sračunata) vred-
nost ugiba vg+p =7.2 mm preračuna sa efektivnim umesto momenta inercije Jb:
Jb 66667
v g ,0 = v g × = 7 .2 × = 19.6 mm
J eff 24499
Usvajajući linearnu vezu kratkotrajnih i dugotrajnih deformacija, kao i važenje Bernoulli-
eve hipoteze ravnih preseka, ugib usled dugotrajnog opterećenja vg,t sračunava se kao:

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/5

v g ,t = (1 + λ ) × v g ,0

pri čemu je:

vg,0 - ugib usled dugotrajnog opterećenja, sračunat po postupku za kratkotrajno
opterećenje
λ - koeficijent koji uzima u obzir uticaj skupljanja i tečenja betona usled dugo-
trajnog opterećenja, koji se po Bransonu određuje kao:
 A   A 
λ = 2 × 1 − 0.6 × a 2  ≥ 0.8 ili λ = 2 ×  0.85 − 0.45 × a 2  ≥ 0.8
 Aa1   Aa1 
pri čemu se drugi izraz koristi za slučaj da se proračunom tretira samo uticaj
tečenja, a ne i skupljanja betona.
 0 
λ = 2 ×  0.85 − 0.45 ×  = 1.7 ⇒ v g ,t = (1 + 1.7 ) × v g ,0 = 2.7 × 19.6 = 52.9 mm
 13.40 
Ukupni ugib usled kratkotrajnog i dugotrajnog opterećenja dobija se kao:
v max = v g + p,0 + v g ,t − v g ,0 ≤ v dop.

L 600
v max = 32.4 + 52.9 − 19.6 = 65.7 mm > v dop. = = = 2.0 cm
300 300
Ovoliko prekoračenje ugiba se moglo i očekivati, s obzirom da je elastični ugib dostigao
polovinu dopuštene vrednosti. U primeru P2 je pokazano da se konačna vrednost ugiba
barem utrostruči u odnosu na vrednost sračunatu sa bruto betonskim presekom, pri čemu
je u slučaju stepenišne ploče udeo dugotrajnog (stalnog) opterećenja veći u odnosu na
ostale međuspratne tavanice, pa samim tim raste i ugib izazvan tečenjem betona.
U primeru P2 je pokazano koliko je potrebno podebljati ploču i/ili usvojenu količinu armatu-
re da bi se granično stanje deformacija zadovoljilo. Bez ispisivanja kompletnog proračuna,
navodi se da je potrebno ploču podebljati na dp = 28 cm i usvojiti RØ16/15, što je oko 30%
više od računski potrebne količine armature određene prema graničnom stanju nosivosti.
Umesto toga, pristupa se promeni statičkog sistema ubacivanjem dodatne grede na počet-
ku podesta (podrazumeva se da je to izvodljivo u uslovima arhitektonskog rešenja).

2 PRORAČUN STEPENIŠTA POS ST2

2.1 STATIČKI SISTEM I ANALIZA OPTEREĆENJA

g1 , p
g2 , p g2 , p
α = 29

135

B C
.4 °

150 240 210

A
600

L0 0.8 × 390
dp ≥ ≈ = 10.4 cm ⇒ usvojeno dp = 14 cm
30 30

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/6

Proračun se sprovodi na isti način kao za POS ST1, pa će biti prikazan uz minimalni broj
komentara.

2.1.1 Opterećenje na kosom delu

stalno opterećenje
- težina ploče 0.14×25.0/cos 29.4° = 4.02 kN/m2
- težina stepenika 0.5×0.15×24.0 = 1.80 kN/m2
- horizontalna obloga 0.05×24 = 1.20 kN/m2
- vertikalna obloga 15/30×0.03×24 = 0.36 kN/m2
ukupno: g2 = 7.38 kN/m2
povremeno opterećenje p = 3.00 kN/m2

2.1.2 Opterećenje na horizontalnim delovima (podest, međupodest):

stalno opterećenje
- težina ploče 0.14×25.0 = 3.50 kN/m2
- horizontalna obloga = 1.50 kN/m2
ukupno: g1 = 5.00 kN/m2
povremeno opterećenje p = 3.00 kN/m2
22.9 18.8

M N
1.35

1.6×G+1.8×P 1.6×G+1.8×P
-1.4
19.5
1.50 2.40 2.10

9.4 4.3

0.2

M 25.9 0.8 M 12.2 1.1

G P
9.1 4.7
8.0 3.7
0.20 0.27

dy dy
G G+P

-1.62 -2.35

2.2 DIMENZIONISANJE

2.2.1 Gornja zona

max.Mu = 22.9 kNm/m , odg.Zu = 18.8 kN/m
pretp. a1 = 2.5 cm ⇒ b/d/h = 100/14/11.5 cm

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/7

 14  kNm
M au = 22.9 − 18.8 ×  − 2.5  ×10 − 2 = 22.1
2  m
11.5 ε / ε = 1.666 / 10‰
k= = 3.504 ⇒ b a
22.1 µ = 8.594%
2.05
2.05 18.8 cm 2
Aa = 8.594 ×11.5 × + = 5.54
40 40 m
Aap = 0.2×5.54 = 1.11 cm2/m < Aap,min = 0.085×14 = 1.19 cm2/m
usvojeno: RØ 10/12.5 (6.28 cm2/m)
RØ 8/25 (2.01 cm2/m) - podeona armatura

2.2.2 Donja zona

Mu = 19.5 kNm/m ; Nu = 0
11.5 ε / ε = 1.530 / 10‰
k= = 3.728 ⇒ b a
19.5 µ = 7.559%
2.05
2.05 cm 2
Aa = 7.559 ×11.5 × = 4.46
40 m
Aap = 0.2×4.46 = 0.89 cm2/m < Aap,min = 0.085×14 = 1.19 cm2/m
usvojeno: RØ 10/12.5 (6.28 cm2/m)
RØ 8/25 (2.01 cm2/m) - podeona armatura
Planovi oplate i armature i za ovu varijantu su dati u prilogu.

2.3 KONTROLA DEFORMACIJA PREMA BRANSON-U

Kao reprezentativan za proračun se usvaja presek u polju, dimenzija b/d = 100/14 cm, ar-
miran sa RØ10/12.5 u donjoj zoni, bez proračunske pritisnute armature.
 0 .4  kN
MB 30 ⇒ fbzs = 2.4 ×  0.6 + 4  = 3.01 MPa = 0.301
 0.14  cm 2

100 ×14 2 kNcm kNm

M r = fbzs × Wb1 = 0.301 × = 980 = 9 .8
6 m m
Momenti savijanja i ugibi usled stalnog, odnosno ukupnog stalnog i povremenog optereće-
nja prikazani su na dijagramima presečnih sila, tačka 2.1:
Mg = 8.0 kNm/m ; Mg+p = 8.0 + 3.7 = 11.7 kNm/m
vg = 1.62 mm (dijagram dy) ; vg+p = 2.35 mm (dijagram dy, G+P)
Vrednosti ugiba su sračunate uzimajući u obzir karakteristike bruto betonskog preseka Jb:

100 × 14 3 cm 4
Jb = = 22867
12 m
Kako je za dejstvo ukupnog (stalno + povremeno) opterećenja prekoračena vrednost
momenta pojave prsline Mr:
Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE
PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/8

Mg+p = 11.7 kNm/m > Mr = 9.8 kNm/m

potrebno je sračunati momenta inercije isprskalog preseka:
Aa1 = 6.28 cm2/m (RØ10/12.5) ; a1 = 2.0 + 1.0/2 = 2.5 cm
h = 14 – 2.5 = 11.5 cm
6.28
µ1 = = 0.0055 = 0.55% ; µ 2 = 0
100 × 11.5
s 2 + 2 × 6.67 × 0.55 ×10 −2 × s − 2 × 6.67 × 0.55 ×10 −2 = 0
s 2 + 0.073 × s − 0.073 = 0 ⇒ s = 0.236 ⇒ x = 0.236 ×11.5 = 2.71 cm

100 × 2.713 cm 4
J iII = + 6.67 × 6.28 × (11.5 − 2.71)2 = 3900
3 m
Tretirajući ukupno opterećenje g+p kao kratkotrajno (t=0), efektivni moment inercije je:

 9 .8 
3
  9 .8  3  cm 4
J eff =  × 22867 + 1 −    × 3900 = 15065
 11.7    11.7   m

Ugib usled kratkotrajnog opterećenja se može dobiti ako se (programom sračunata) vred-
nost ugiba vg+p =2.35 mm preračuna sa efektivnim umesto momenta inercije Jb:
Jb 22867
v g + p,0 = v g + p × = 2.35 × = 3.57 mm
J eff 15065
Kod proračuna ugiba samo usled stalnog opterećenja, treba uočiti da je moment savijanja
Mg manji od momenta pojave prsline Mr, pa je efektivni moment inercije jednak momentu
inercije betonskog preseka. Stoga veličina ugiba usled stalnog opterećenja tretiranog kao
kratkotrajno odgovara sračunatoj vrednosti:
kNm kNm
8 .0 = M g < M r = 9 .8 ⇒ J eff = J b ⇒ v g ,0 = v g = 1.62 mm
m m
Ugib usled dugotrajnog opterećenja vg,t sračunava se kao:
 0 
λ = 2 ×  0.85 − 0.45 ×  = 1.7 ⇒ v g ,t = (1 + 1.7 ) × v g ,0 = 2.7 ×1.62 = 4.37 mm
 6.28 
Ukupni ugib usled kratkotrajnog i dugotrajnog opterećenja dobija se kao:
v max = v g + p,0 + v g ,t − v g ,0 ≤ v dop.

L 390
v max = 3.57 + 4.37 − 1.62 = 6.32 mm < v dop. = = = 1.3 cm
300 300
odnosno ploča je korektno dimenzionisana i sa aspekta graničnog stanja deformacija.
Podrazumeva se da je potrebno dimenzionisati i oslonačke grede (usvojene su dimenzije
svih greda b/d = 20/40 cm). Opterećenje ovih greda, pored sopstvene težin , predstavljaju
i reakcije stepenišne ploče, čije su vrednosti prikazane na dijagramima momenata savija-
nja usled stalnog, odnosno povremenog opterećenja (tačke 1.1, odnosno 2.1).

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/9

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/10

Šipke - specifikacija
ozn. oblik i mere ozn. Ø lg n lgn
[cm] [m] [kom] [m]
POS ST1 (1 kom)

162

1 0 RA2 16 5.42 9 48.78

33

148
50 295

45 218
22

2 RA2 16 2.68 9 24.12

50

120
15

3 RA2 12 1.85 18 33.30

50

120

4 RA2 10 1.44 25 36.00

12

12

120

5 RA2 8 1.44 14 20.16

12

12

Šipke - rekapitulacija
Ø lgn Jedinična težina Težina
[mm] [m] [kg/m'] [kg]
RA2
8 20.16 0.405 8.16
10 36.00 0.633 22.79
12 33.30 0.911 30.34
16 72.90 1.621 118.17
Ukupno 179.46

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/11

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

PRORAČUN KOLENASTE PLOČE P5/12

Šipke - specifikacija
ozn. oblik i mere ozn. Ø lg n lgn
[cm] [m] [kom] [m]
POS ST2 (1 kom)

320 144

72
16
1 1 RA2 10 4.81 11 52.91

140 170

85
10

19
0
2 RA2 10 3.40 11 37.40

100
10

3 RA2 10 1.50 6 9.00

40
10

4 RA2 10 2.22 6 13.32

212

120

5 RA2 8 1.40 41 57.40

10

10

Šipke - rekapitulacija
Ø lgn Jedinična težina Težina
[mm] [m] [kg/m'] [kg]
RA2
8 57.40 0.405 23.25
10 112.63 0.633 71.29
Ukupno 94.54

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE