NGUYEN PHUONG AN - NGO TRI SON (Bién soan, tuyén chon va gidi thigu ) NG Ye W4 i DANH CHC HOC SINH LOE De a1) DAI HOC QUOC GIA HA NOINGUYEN PHUONG AN - NGO TRI SON (Bién soan, tuyén chon va gidi thiéu) hing bai van mau DANH CHO HOC SINH LOP 10 NHA XUAT BAN DAI HOC QUOC GIA HA NOILOI NOI DAU Phan thyc hanh Lam van l6p 10 Trung hoc phé thong vita chi trong 6n taip va nang cao Ki nang 1am céc bai van ty stt, bidu cam, thuyét minh vita rn luyén Ki nang lam van nghi luan, dang chi ¥ 1a cdc dé van sau: Ké lai mot truyén c6 tich hode truyén ngdn ma anh (chi) yéu thich; Hay tudng tugng minh la Xi-méng, ké lai cau chuyén "BO ctia Xi-méng”; Sau khi tie tit & giéng Loa Thanh, xuéng Thiy cung, Trong Thiy ad tim gdp lai Mi Chau. Nhing sw viée gi dd xdy ra? Hay ké lai cau chuyén db; Ké lai mot ki niém sau sdic cha anh (chi) vé tinh cam gia dinh hodc tinh ban, tinh thdy 6 theo ngoi ke thitnhdt; Cdy lau chitng kién viéc Vit Nong ngéi bén bo Hoang Giang than thé mét minh réi ue van. Hay ké lai cau chuyén dé theo giong ké & ngoi thit nhdt hod ngoi tht ba (mé rong truyén Chuyén ngudi con gai Nam Xiong); Hdy héa than vao nhing que diém ké lai cau chuyén theo dién bién va két thie eta truyén ngdn "Co bé ban diém" (hode dién bién su vide tong tu, nhung két thiic khdc); Hay tudng twong minh la Dam San dé ké lai tran dénh Mtao Mxdy; Viet bai van td quang cdnh nha th truéng Bam San sau khi chién théng Mtao Mxa Céim nghi ctia anh (chi) vé vé dep mét nhan vat van hoe ma anh (chi) yéu thich; Viet bai thuyét minh vé dong vain hoc din gian Viét Nam véi dodn hoc sinh mitév ngoai dén tham truéng; Anh (chi) hdy gidi thich va lam sdng 16 § nghia cita cau ngan ngit Hy Lap: "Hoc van c6 nhiing chim ré déng cay nhung hoa qud lai ngot ngdo"; Sau hai tudn dau nam hoc, ban gidm hiéu nha truéng muén biét vé tinh hinh ctia lop. Trong trudng hop nay can phai viét loai van ban nao? Anh (chi) hdy thay mdt lép viét vain bin dé; Lénin ndi: "Toi khong so khd, khéng so khé, 161 chi so nhitng phiit yeu mém ctia long t6i. Doi véi t6i chien thdng ban than la chién thang vé vang nhdt”. Bang von séng va kinh nghiém, hay ké mét cau chuyén vé "mét hoc sinh t6t, pham mét s6 sai lam nhung dd kip thoi tinh ngd, chién thdng ban than; Sdng téc mét truyén ngdn (theo dé tai te chon) mang ¥ nghia xd hoi, c6 tic dung gido duc thiét thye d6i voi tdi tré hién nay; Vai tro cita cdy c6i (hode ctia ring, cla cae loai déng vat hoang da, cia nhién ligu such,...) trong bdo vé méi truéng séug; Hay viét mot bai van thuyét minh vé: m6t danh lam thang cénh hoge mét loai hinh van hoc, mot nganh thi céng Mi nghé, hode mét dac sin, mét nét van héa dm thc, mot 1é hdi truyén thong; Hoc bai tho "Thudt hoai" cia Pham Ngii Lao, c6é ban cho rang: Sut hd then clia tdc gid la qué dang, kiéu ki. Nguge lai, c6 ban ngoi ca va cho rang dé la biéu hign mot hoai bao lén lao ciia ngudi thanh nién yéu nuéc. Hdy cho biét y kién ctta anh (chi)...Tuy nhien, vi khuon khé nhat dinh, cudin sdch nay chi gidi thigu duoc mot s6 bai viét theo cdu tric nhu sau: - PHAN MOT: ON TAP VA NANG CAO Ki NANG LAM CAC BAI VAN TU SU, BIEU CAM, THUYET MINH - PHAN HAI: REN LUYEN Ki NANG LAM VAN NGHI LUAN Day khong phai 1a cuén vin mau dé hoc sinh sao chép. Chinh vi vay, trong méi phan thuéc mdi kiéu van, sau cdc dé bai ti€u biéu cho kiéu van d6, ngudi bién soan néu dan ¥ chi tiét dé hoc sinh hinh dung duge céch thiic, bude di va hu6ng thuc hanh viét bai van. Nhu vay, khdi niém "mu" 6 day duge hiéu 1a bai van do chinh hoc sinh ty viét, tu lua chon cach dién dat phi hgp cia minh. Cu6n séch chic sé cdn nhimg khiém khuyét. Chiing toi rat mong nhan dugc ¥ kin déng gép dé cé thé nang cao chat luong trong nhimng lan in sau. Xin chan thanh cam on. NHOM BIEN SOANPhan mot ON TAP VA NANG CAO Ki NANG LAM CAC BAI VAN TUSU, BIEU CAM, THUYET MINH A. ON TAP VA NANG CAO KI NANG LAM BAI VAN TY sy I. MOT SO LUU Y KHI VIET BAI VAN TU SU 1. Tim hiéu dé - Dé bai yéu cau tao lap kiéu van ban nao (ké chuyén hay miéu ta)? Dé tao lap in ay cén sit dung phuong thiic biéu dat nao 1a chit yéu? - Noi dung céin biéu dat 1a gi? - Dé thu hién yéu cdu cita dé bai, céin chudin bi nhig tri thie va Ki nang gi? 2. Lap dan y - Mo bai Mé bai theo kiéu truc tiép hay gidn tiép? Xdc dinh nhig ni dung cén biéu dat trong phan M6 bai tuy theo timg céch mé bai. + Doi véi dé bai ké chuyén: Gidi thigu cau chuyén (tén cau chuyén, chit dé truyén,...) + D6i v6i dé bai miéu ta: Gidi thigu khdi quat vé d Trong truéng hgp dé bai yéu cdu viét doan van thi gidi thi€u d6i tuong miéu ta & cau mé doan. - Than bai + D6i v6i dé bai ké chuy€n: Ké lai dign bién cau chuyén theo trinh ty mé dau, dién bién, két thtic. esky y: Phat huy tri tuéng tugng dé xay dung ndi dung ké phong phu, sinh u Q 9 ip vai nhan vat dé tu ké vé minh thi ngoi ké phai a “t0i”); Co thé két hop gitta ké vdi ta hoac biéu cam dé cau chuyén them sinh dong, boc 16 duge thai do, suy nghi ciia minh vé suf vic, chi tiét. + D6i véi dé bai miéu ta: Ta lai d6i tvong theo trinh ty nhat dinh. D6i v6i van ta ngudi, chu y td tir dic diém vé chan dung, cit chi, hanh dong dén tiéng néi; cd thé diém xuyét khung canh. Trong trudng hop dé bai yéu cdu viet doan, thi day I& phan than doan. - Két bai + D6i véi dé bai ké chuyén: Co thé két bairbing chinh su két thic cla cu chuyén hoac két bai theo kiéu mé rong. Tuy nhién, t6t nhat 1a biét dua ra nhimg suy nghi, d4nh gid cia minh vé cau chuyén vira ké déng thoi cé thé mé rong lién 5 tugng miéu ta.tudng, tudng tugng. + D6i véi dé bai miéu ta: Néu cam nghi ciia minh vé déi tugng vita ta. Trong truéng hop dé bai yéu cdu viét doan van, c6 thé phdn nay tuong img véi cau két doan. 3. Goi y thyc hanh Dé 1: Ké lai mot truyén cé tich hoac mot truyén ngén ma anh (chi) yeu thich (Vi du: So Dua, Bén qué, Nhitng ngoi sao xa xdi...). Goi §: Bai lam phai dam bao vita ding vita di noi dung cot truyén. Ké lai cau chuyén bang Idi van cia minh. Tuy nhién, trong khi ké vin cé thé din y nguyén cau van hoac 1éi déi thoai ctia cdc nhan vat trong tac phdm. C6 thé tham khao dan ¥ dui day (ké lai truyén cé tich So Dita). (A) Md bai - Ké gidi thigu gia cdnh b6 me So Dita - Sura ddi than Ki va hinh anh di dang cita So Dita. (B) Than bai Lan lugt ké cdc su viée sau: - So Dita di chan bd cho nha phi ong nhiing tudng sé rat khé khan nhung cau chan rat gidi. - Phii ong cat ci ba cé con gai dura com cho So Dita. + Hai cé chi 4c nghiét, kiéu ki, thudng hat hii So Dita. + C6 Ut hién lanh, tinh hay thuong ngudi, d6i dai véi So Dita rat tir té. - C6 tit nhiéu én bat gap So Dita bién thanh chang trai tudn ti khoi ngo dem long yéu thuong chang. - Sq Dita ddi me sang héi cho minh con gai phi ong. - Hai c6 chi x4u tinh nén tir ch6i. CO ut vi biét duge than hinh cita So Dita nén ciii mat, e 1é bing long, - So Dita di thi. Truéc khi di cdn dan dd va trao cho vg nhiing vat hé than. - Hai c6 chi bay muu 4c r6i ddy co em vao bung cd. - CO em khong chét, giat vao séng & dao hoang réi may min nhd vao nhitng vat hd than ma gap duge chéng minh. (©) Két bai - Hai c6 chi thay cd em tré vé thi xu hé bd di biét tich. - Vg chéng quan trang tir dy s6ng hanh phiic bén nhau. * Luu y: V6i kiéu loai dé bai nay, ngudi viet phai biét Iya chon nhiing chi tiét, nhiing su viéc tiéu biéu trong tdc phdm r6i dién dat lai bang van phong ciia minh, tranh ké dai dong, qué tham chi tiét. Dé 2: Hay tudng tugng minh la Xi-mong, ké lai chuyén BS cuia Xi-mong. Goi ¥: Day I kiéu loai dé ké chuyén tuéng tugng nhap vai. Muén lam tot 24nphai dat minh vao hoan canh cita Xi-mong, bién chuyén cia Xi-méng thanh [di tu thuat ca minh, Cé thé xay dung dan y ké chuyén nhu sau: (A) Md bai - Gidi thigu: + Toi 1 Xi-mong, Ia con cita me Blang-sot va bé Phi-lip yeu thuong. + Thé nhung, cdc ban biét khong, truéc day t6i d& vo cing dau khé vi bi coi 1a dita tré khong cé b6. (B) Than bai Ké lai lan luot cdc su kién trong doan trich Bo’ ctia Xi-méng. (1) Hom ay 1a ngay dau tién t6i di hoc: - Bi ban bé tréu nhu thé nado? - Ban than dau dén ra sao? (trong suy nghi, hanh déng,...) - Cam gidc sg hai, muén lan trénh, xa lénh ban bé (2) Toi da bd Ién bd song, trong dau vuéng van ¥ dinh ty tir ngay ltic ay. ~ Ké lai tam trang vo cing tuyén vong hic 6 bd song. - Canh vat ltic dé thé nao? N6 khién “toi” cam gidc ra sao? (3) Dang tuyét vong, b6ng nhién cé mot ban tay chdc nich dat Ién vai ti. D6 1a bac thg rén Phi-lip. ~ Ké lai viée bac thg rén néi chuyén véi minh ra sao. - Bac dua minh vé va néi chuyén véi me thé nao. (4) Vo cing sung suéng khi bac Phi-Ifp déng ¥ nhan lam cha cua minh. - Muén khoe véi céc ban va ty hao vi minh cé bé. (©) Két bai - Day 14 cau chuyén cé y nghia nhat d6i vi ban than toi. - Ké tir ngay Ay t0i ludn hanh phtic va ty hao vi dugc s6ng trong tinh thuong yéu cla ca bd me toi. Dé 3: Sau khi tu tir 6 giéng Loa Thanh, xuéng Thuy cung, Trong Thuy da tim gap lai Mi Chau. Nhimg su viéc gi da xay ra? Hay ké lai cau chuyén 46. Goi ¥: Day 18 loai dé yeu cdu ké chuyén tudng tuong va s4ng tao. Dé lam t6t loai bai nay cn phat huy kha nang tudng tugng lién tudng (cdc su viéc, cdc chi tiét dé tao thanh cét truyén). Yéu cdu cdc chi tiét, su viéc phai dam bao l6gic, phai phi hgp véi tam li, tinh céch ca cdc nhan vat. Khong nhing thé céch giai quyét dugc dua ra ciing phai lam hai long ngudi doc. C6 thé tham khdo mot dan ¥ duéi day: (A) Md bai - Sau khi an t4ng cho vg, Trong Thuy ngay dém buén rau khé nao.- Mot hom dang tim, Trong Thuy nhin thay bong Mi Chau & duci nuée bén nhay xuéng giéng 6m nang ma chét. (B) Than bai (1) Trong Thuy lac xuéng Thuy cung. - Vi trong ldng luén 6m ndi nhé Mj Chau nén sau khi chét, inh hén Trong Thuy ty tim dén Thuy cung. - Miéu ta canh canh 6 duéi Thuy cung (cung dién nguy nga long ly, ngudi hau di lai rat dong...). (2) Trong Thuy gap lai Mi Chau. - Dang ngo ngdc thi Trong Thuy bi quan linh bit vao dai dién. - Trong Thuy duge dua dén quy truéc mat mot ngudi ma linh hau goi la cong chia. - Sau mét héi luc vén, Trong Thuy ké ré moi sy tinh. Lic dy Mi Chau ciing rung rung nuéc mat. (3) Mi Chau ké lai chuyén minh va tréch Trong Thuy. - Mj Chau chét, dugc vua Thuy Té nhan lam con nudi. - Mi chau cting ran nang 1di phé phn ofn tréch Trong Thuy. + Tréch chang 1a ngudi phan bdi. + Trach chang gieo bao dén dau cho hai cha con nang va dat nuéc - Mi Chau nhat quyét cy tuyét Trong Thuy réi cd cung dién ty nhién bién mat. (4) TrongThuy cdn lai mot minh; Buén ru, khé nao, Trong Thuy mong uéc nuéc bién ngan ndm sé xod sach lém 16i cda minh. (© Két bai Trong Thuy hod thanh mot bic tung dé vinh vién nam lai dudi day dai duong. * Luu y: Ngudi viét cé thé van dua vao dan ¥ néu trén nhung cé thé chon ndi dung cau chuyén khéc, vi du: - Trong Thuy va Mi Chau gap g@ nhau. Hai ngudi 16 ra an han. Nhung réi ho quyét dinh ti bd moi chuyén 6 duong gian dé sng cudc séng vg chéng hanh phtic noi day nutc. - Mi Chau gap Trong Thuy. Nang phan ré li tinh vé nhimg chuyén lic hai ngudi con s6ng. Hiéu li vg, Trong Thuy t6 ra an han, nhan tat cd lam 16i vé minh. Hai ngudi hia hen sé lam nhing diéu tot dep dé ba dap nhimg lim 16i truéc day. Dé 4: Ké lai mot ki niém sau s4c cia anh (chi) vé tinh cam gia dinh, tinh ban, tinh thay trd theo ngoi ké thi nhat. Ge € niém duge chon cfn cé chon loc (phai quan trong, phai gidu dn tugng va giau cam xtic). Khi ké cn chi ¥ dam bao ding ngoi ngudi ké (ngoi thi nat). C6 thé tham khao dan y nhu sau:(A) Ma bai - Gidi thigu méi quan he cita ban than v6i ngudi ma minh da c6 duge ki niém giau dn tugng va sau sac (ng ba, cha me, ban bé, thay cé...) - Ké lai hoan cdnh nay sinh ki niém Ay (trong mot Ian vé tham qué, trong mot lan cing ca lép di choi, di hoc nhém hodc trong mot dn duge diém tét, hay mot lin mac 16i duge thy c6 rong Iuong phan tich va tha tht...). (B) Than bai (1) Giéi thigu chung vé tinh cdm cia ban than véi ngudi ma ta sap xép (tinh cdm gin bé lau bén hay méi gap, méi_quen, mdi duge thay (cd) day b6 mon hay chit nhiém...). (2) Ké vé ki nigm. - Cau chuyén dién ra vao khi nao? - Ké lai noi dung su viéc. + Sur viée xdy ra thé nado? + Céch tng xit cla moi ngudi ra sao? Vi du: Vao gid kiém tra, toi khong hoc thudc bai nhung khong néi that. Toi tim dit If do dé chi quanh co (do me t6i bj 6m...). Nhung khong ng& hom truéc c6 6 goi dién cho me trao déi vé tinh hinh hoc tap cita toi. Nhung ngay ltic ay cd khéng trich phat. Dé gitt thé dién cho tdi, c mdi toi cudi gid 6 lai dé “hdi tham” sttc khoé ciia me tdi... - Ki nigm dy da dé lai trong ban than diéu gi? (Mot bai hoc, them yéu quy ong ba, ban bé, thay c6 hon...). (©) Két bai - Nhfin manh lai y nghia cita ki niém Ay. - Tirhdo va hanh phtic vi c6 duge ngudi ong (ba, cha me, ban, thdy c6...) nhu thé. Il. THUC HANH VIET VAN TU SU Dé 1: Ké lai mot truyén cé tich hoac truyén ngén ma anh (chi) yéu thich (So Diva). Bai viet Ngay xua, 6 hai vg chéng mt Ido ndng nghéo di & cho nha mot phui ong. Ho hiéa lanh, chim chi nhung d4 ngoai nim muoi tuéi ma chua cé lay mot mun con. Mot hom, ngudi vo vao ring lay cili. Trdi nang to, khat nuée qué, thay cdi so dita ben géc cay to dung dy nudéc mua, ba bén bung lén udng. Thé réi, vé nha, ba 6 mang. ft lau sau, ngudi chéng mat. BA sinh ra mot dita con khong cé chan tay, minh may, cif trdn long I6c nhu mét qua dita. Ba buén, toan viit né di thi dita bé len ting bao. - Me oi! Con 1a ngudi day! Me dimg vot con ma toi nghiép. Ba Io thuong tinh 6 lai nudi r6i dat tén cho cau 1a So Dira.Lén Ién, So Dita vin thé, cif lan long Iéc ching lam duge viée gi. Ba me lay lam phién ldng kim. So Dita biét vay bén xin me dén chan bd cho nha phii ng. Nghe néi dén So Dita, phti ong ngén ngai. Nhung nghi: nudi né thi it tén com, cong sd lai chang déng 1a bao, phi ng déng y. Chang ng& cau chin bd rit gidi. Ngay ngay, cau lan sau dan bd ra déng, t6i dén lai lan sau dan bd vé nha. Ca dan bd, con nao con ndy ctf no cang. Phti ong ldy lam mimg lim! Vao ngay mila, t6i t6 ra déng lam het ca, phi Ong bén sai ba cO con gai thay phién nhau dem com cho So Dita. Trong nhimg lan nhu thé, hai co chi kiéu ki, 4c nghiét thudng hit hii So Dita, chi cé cé em vén tinh thuong ngudi 1a déi dai voi So Dita tir té. Mot hom dén phién c6 vit mang com cho So Dita. Méi dén chan nti, c6 bong nghe thay tigng s4o véo von. Rén rén buéc lén c6 nhin thay mot chang trai khOi ng6 tun ti dang ng6i trén chiéc vng dao théi sdo cho dan bd gam cd. Thé nhung vita méi dimg len, tat cd da bin mat tam, chi thay So Dia nm lan léc 6 day. Nhiéu lén nhu vay, c6 ut biet So Dita khong phai ngudi thudng, bén dem long yéu quy. Dén cudi mita 6 thué, So Dita vé nha giuc me dén hdi con gai phi ng vé Lam vg. Ba lao thay vay té ra v6 cing simg s6t, nhung thay con nan ni mii, ba cling chiéu long. Thay me So Dita mang cau dén dam, phti ong cudi mia mai: - Mu6n hdi con gai ta, hay vé sim di mot chinh vang cém, mudi tm lua dao, mudi con Ign béo, mudi vd rugu tam dem sang day. Ba ldo danh ra vé, nghi la phai thoi han viéc ly vg cho con. Chang nga, dting ngay hen, bong dung trong nha cé day dii moi sinh Ié, lai cé ca gia nhan 6 dudi nha chay lén khiéng 18 vat sang nha cia phti ong. Pht Ong hoa ca mit ling ting goi ba c6 con gai ra héi ¥. Hai c6 chi biu mdi ché bai So Dita xu xi rdi ngting ngudy di vao, chi c6 c6 tit 1a cli dau ¢ 1é td ¥ bing long. Trong ngay cudi, So Dita cho bay cé that linh dinh, gia nhan chay ra chay vao tap nap. Ltic rude dau, ching ai thay So Dita troc I6c, xdu xi dau chi thay mot chang trai khoi ngo tuan ti dimg bén cé ut. Moi ngudi thay vay déu cam thay simg s6t va mimg r@, cdn hai cé chi thi vita tiéc lai vita ghen ttic. Tir ngay dy, hai vo chéng So Dita s6ng v6i nhau rat hanh phtic. Khong nhing thé, So Dita cdn té ra rat thong minh. Chang ngay dém miét mai dén séch va qua nhién nam dy, So Dita dé trang nguyén. Thé nhung ciing lai ching bao lau sau, So Dia duge vua sai di st. Truéc khi di, chang dua cho vg mét hon dé lita, mot con dao va hai qua trimg ga ndi la dé ho than. Ganh tj véi c6 em, hai cé chi sinh long ghen ghét rép tam hai em dé thay lam ba trang. Nhan quan trang di ving, hai chi sang ri cé uit chéo thuyén ra bién r6i ctr thé lita ddy cd em xuéng nuéc. Co tit bi cé kinh nuét chimg, nhung may c6 con dao ma thodt chét. Co dat vao mot hon dao, lay dao khoét bung cé chui ra, dénh dé lay lita nuéng thit cd an. Séng duge it ngay trén dao, cap ga ciing kip nd thanh mét d6i ga dep dé lam ban citng c6 tit. Mot hom cé chiéc thuyén di qua déo, con ga tréng nhin thay bén gdy to: 100... 6... 0. Phai thuyén quan trang ruéc c6 tdi vé. Quan cho thuyén vio xem, ching ng& dé chinh la vg minh. Hai vo chéng gap nhau, ming mimg tii tii. Dua vg vé nha, quan trang mé tige mimg mai ba con dén chia vui, nhung lai gidu vg trong nha khong cho ai biét. Hai c6 chi théy thé khap khdi mimg thim, tranh nhau ké chuyén cO em rii ro ra chiéu thuong tiéc lim. Quan trang khéng néi gi, tiéc xong mdi cho goi vo ra. Hai c6 chi nhin thy cd em thi xu hé qué, 1én bé ra vé rdi tir dé bd di biét xit. Dé 2: Ké lai truyén Bén qué ca Nguyén Minh Chau. Bai viét Nhi vira ngéi trén giu’ng benh dé vo bén cho timg thia thifc an vira nghi, thoi tiét da thay déi, da sip lap thu réi. Cai ndng 6 trong phong cing dnh séng loa I6a & mat song Héng da khong con nifa. Vom trdi nhu cao hon. Nhiing tia nang sém dang tir tir di chuyén tir mat nuée len nhing khoang ba bai bén kia song, noi mot ving phi sa lau déi cia song Héng dang pho ra truéc khudn cira sé gian géc nha Nhi nhimg mau séc than thudc qua nhu da thit, hoi thé cla dat mau m@. Suét doi, Nhi da timg di khdp dé day vay ma c4i b& bén kia song Héng tuéng nhu gin gi nhumg lai xa lic xa lo boi anh chua dat chan dén dé bao gid. Nhi khé nhge nang cénh tay lén dy céi bat mién tren tay cia Lién ra. Anh ching ngita mat nhu mot dita tré dé cho thang con lau mat. Cho khi dita con trai da bung thau nude xuéng dudi nha, anh hdi vo: - Dém qua lie gin sang em cé nghe thay tiéng gi khong? Lien gid vo khong nghe chéng néi. Anh lai tiép: - Hom nay da la ngay may réi em nhi? Lien vin khong dap. Chi biét chéng dang nghi gi. Chj dua nhimg ngén tay gdy gudc au yém vust ve chéng, r6i an ii: ~ Anh cit yén tam. Vat va, tn kém dén bao nhiéu em véi céc con cing cham lo cho anh duge. Nhi thay thuong Lién. CA ddi chi da vi anh ma khé. Anh thuong chi lim nhung ching biét néi sao. Ngimg mot lét, Lién lai dong vién anh: - Anh cif tQp tinh va ung thuéc. Sang thang mudi, nhat dinh anh sé di lai duge. Nhi thoang chéc quén di bénh tat. Anh bi cudn vao nhing cau ndi bong dia cls Lién. Nhung réi, Lién dat ban tay vio sau phién lug da co nhiéu mang thit vite chai cing vita lé loét ciia Nhi. Thé 1a c4i cdm gidc mét méi vi bénh tat lai tre vé véi anh. Lien da di ra ngoai va don dep. Chi ham thudc cho chéng xong réi di chg. Cho che vo di han xudng dudi nha réi, Nhi méi goi cau con trai vao va néi: 11- Da bao gid con sang ben kia chua? Nhi vira néi vita nguée nhin ra ngoai cita s6.. Cau con trai duémg nhu nghe chua 13 ban héi lai - Sang dau ha bo? - Bén kia sng Ay! Tudn dap vé hing ho: ~ Chua... hi tap trung hét stic cin Iai dé n6i ra cdi diéu ham muén cuéi cing cia ddi anh: - Bay gid con sang bén kia song hd bd. - Dé lam gia? - Ching dé lam gi ca. Nhi nguong nghiu nhan ra su ky quac trong ¥ nghi cia minh. Nhung anh van tiép: - Con hay qua do dat chan lén ba bén kia, di loanh quanh dau dé hoac vio mét hang quén nao dé mua cho cha cdi bénh réi vé. Cau con trai mién cuéng mac quan 4o, di chiée ma nan rong vanh rdi ra di. Vita nghe Tuan bude xuéng thang, Nhi da thu hét tan luc lét dan, 1ét dan trén chiéc phan gé. Nh&c minh ra duge bén ngoai phién ném nam, anh mét lit va dau nhiic, Anh chi muén cé ai dé cho dé nim xuéng. Nghe tiéng bude chan 6 bén kia tuéng, Nhi cui xuéng thé hén hén dé lay lai stic r6i cat tiéng goi yéu ot: "Hué oi!". Co bé nha ben chay sang. Va dudng nhu da rét quen, 6 1é phép hdi: "Bac cén nim xu6ng phai khong a?”. - Ut... chao chéu, Nhi tra 13i. Co bé chua voi dé Nhi. No chay ra ngoai goi may dita ban vao va réi cd bon cing gitip Nhi nam ra ngoai t4m ném. Ching gitip anh dat mot ban tay lén bau ctta s6 va chén mot déng géi sau lung. Anh thay hanh phtic va cang yéu hon 1d tré. Ngoai sét ngay sau khuén cia s6, Nhi nhin thay & bé bén kia mdt cénh buém vita bat gid. Sét bén bs cia dai dat 1 ben nay, mot dam dong dgi dd dang dting nhin sang nhung Nhi ctf nhin mai ma khéng thay bong thang con trai dau ca. Thi ra thing con anh dang din mat vao mot ban c& thé. Ngay xua anh cing timg mé cd thé. Va bay gid, Nhi nghi mét céch v6 cing budn ba: con ngudi ta trén dutng di that khé tranh duge nhimg cdi vong véo quanh co. Nhi chot nhé vé cai ngay anh mdi cuéi Lién. Mot cO géi nha qué nay da tré thanh mot ngudi dan ba thanh thi. Tuy vay cing nhu cénh bai béi bén song, tam hén Lién van gid nguyén nét tdo tin va chiu dung. Va chinh nh& nhimg diéu nay ma sau bao ngay bon tdu, Nhi da tim thay mét noi nuong tua Ay chinh 1a céi gia dinh bé nhé nay. Con dd da sang qué nita song. Va chinh giita hic Nhi dang tuéng tugng minh 49i chiéc mii nan va sang song nhu mot nha thém hiém thi cé tiéng ngudi vao. Anh quay lai. Dé 1a ong cu gidéo Khuyén - ngudi ngay nao cing ghé qua héi tham sttc khée cia anh. 12Hai ngudi dang noi chuyén thi béng ong hang x6m hét hodng nhan ra mat mai Nhi d6 rung, hai mat long lanh, hai ban tay bau chat vao bau cifa va run ry. Anh dang c6 thu nhat hét chuit stie luc cudi cing dé du minh nhd ngudi ra ngoai, gio mét cinh tay Fam ra vé ra higu cho mot ngudi nao ngodi dé, Ngay lic bay gid, chiéc dd ngang méi ngay mot chuyén ch khéch qua lai hai ben song Hong vita cham mi vo cai b& dat 16 déc dimg phia ben nay. Dé 3: Ké lai cau chuyén Nhiing ngéi sao xa x6i cua Lé Minh Khué. Bai viét Nhitg ngoi sao xa x6i la cau chuyén ké vé ba c6 gai: Thao, Phuong Dinh va Nho trong cing t6 trinh sét mat dudng. Cong viée cla ho 1a ngéi ché tren cao diém. Khi cd bom né thi chay én, do khéi lugng dat lap vao hé bom, dém bom chua né va néu cin thi pha bom. Cong viéc that ching don gian chit nao. Rat gian khé va gan ké ngay cai chét. Ho chay trén cao diém c& ban ngay ngay bén canh nhimg qua bom dang nim ch né. Nhung ho anh ding va vui vé. Ho di quen véi nhimg vét thuong, véi dat béc khdi, khong khi bang hoang va ting may bay dang gdm len dm 7. Thén kinh tic nao cing cang lén nhu chao, tim dap nhanh, chan chay ma biét chic ring xung quanh bom sap nd. Nhung r6i khi xong viéc, nhin doan dudng, ho thay vui, tho phao nhe nhom va sa ngay vé cai cin ham mat lanh cia minh. Danh mot hoi nuée mat cho that da, xong thi tat cd nam dai trén nén dat 4m nghe ca nhac hay cé thé nghi lung tung. Hom 4y vao buéi trua, khong gian im ang la. Phuong Dinh ng6i dua vao thanh da va khe kh hat. Co mé hat, c6 khi bia ra cd nhing 1di hat ngé ngdn lung tung. Dinh ngudi Ha NOi va 1a mét c6 gai kh4 vdi hai bim téc day, mém, cdi c6 cao va doi mat dep. Nhiéu anh l4i xe quy mén thudng gifi thu tn tinh cé. Dang mo ming suy nghi, Dinh béng giat minh. Cé tiéng giuc cia Nho va chi Thao. Ho da nhan ra tiéng méy bay trinh sat. Ca t6 da rét quen véi viéc: cdi su im lang IA su bat thudng. Tiéng méy bay trinh sat va tiéng phan luc gam gio theo sau. - Sap day! - Nho quay lung lai, chup c4i ma sat len dau. Chi Thao van thong tha nhai may chiéc bénh quy. Chi binh tinh dén phat buc nhumg lai hay so mau. Chi hay diem dia nhung trong cong viéc, chi cuong quyét va t4o bao vo cing. Chi Thao cdm ci thuéc trén tay Dinh, réi ni: "Dinh 6 nha. Lén nay né bo it, hai dita di ciing dil", r6i kéo tay Nho, vac xéng lén vai di ra cifa. Dinh 6 nha truc dién thoai. Long c6 néng nhu lita dét. Xung quanh chi thay khéi bom mit mit va tiéng cao xa na nhau chan chét. Dich tn cong di qua nhung ciing may cdc anh cao xa, théng tin va cong binh di kip chi vign cho ba cé gai. Nita tiéng sau, chi Thao vé, binh than mét ld va céu kinh. Dai d6i trudng da cé duge thong tin. Anh té nhi cam on ba co géi. Nho cing vé, binh than va uét siing. Co vita tim & duéi sudi lén, dep va mat mé nhu mot que kem tring. 13Ca 18 nghi nggi mot lic réi t6i lai ra dudng ludn. Ho di pha bom trong cai khong khi vang lang dén kinh ngudi. Ba cO gai thao tac rat nhanh va thanh thuc. Hai mui phit sau, mot héi cdi, r6i héi cdi thet hai ndi lén. Nhimg tiéng bom nd vang trai xé toang khéng gian yén lang. Mii thuéc bom buén non, dat dé roi lop bép, tan di 4m thém trong nhimg bui cay. Thao va Dinh da dinh ra vé. Nhung bat chot ho phat hién ra Nho di bi thong. Ham cita Nho bi sap khi ca hai qua bom cia chi ciing phat nd. Dinh va Thao dua Nho vé. Vét thuong khong sau lim nhung bom né gdn nén Nho bi chodng. Ho ty lo cham séc cho c6 gai vi khong muén lam phién don vi. Lat sau, Nho da thiép di. Hai c6 gai ngéi yén lang nhin nhau. Ho dang nuét nhimg gigt nuéc mat vaio trong vi lic nay phai git sao cho cting cdi. Chi Thao hat, nhing giai diéu sai va lac nhip. Nhung cén phai hat. Hat dé quén di va dé ving tin hon. C6 mét dim may, mot dim nifa réi them dim nifa kéo dén cita hang. Bau trdi den di va con dong ao dén dot ngot nhu mét bién déi bat thudng trong trai tim con ngudi vay. G rimg mia nay hay thé. Trdi mua. Nhung [a mua dé. Dinh nh4n ra va thich thé cim mOt vin da nhé tha vao ldng ban tay cla Nho, vui thich va cudng cuéng. Mua tanh va tanh rat nhanh. Dinh béng thin thé va nudi tiéc. Nhung c6 khong tiée nhimg vién dé nho. Co dang nhé vé me, vé nhiing ngéi sao to trén bau trdi thanh ph6, nhé ba ban kem, nhé con duéng nhya... con mua da vO tinh di xody manh vao nhiing ky niém trong tam hén ciia cé gai xa qué. Dé 4: Hay tuéng tugng minh la nhan vat Xi-mong, ké lai cau chuyén BO cia Xi-mong. Bai viét Qué khit cita t6i da cé nhimg ngay buén dau va tuyét vong. Nhung néu khong c6 nhing ngay nhu thé, c6 1é tdi sé khong cam thay hanh phic tuyét voi nhu chinh lic nay day. Cau chuyén ciia ti xay ra vao ngay d4u tién khi ti bude chan vao lép mot. Hom 4y toi mimg vui lm va that hdo hic vo ciing. Toi dén trudng vui tuoi va phén khdi. Thé nhung khi toi vira chuc buéc chin vao lép thi mot d4m ban xum dén vay quanh lay chan toi. Mot dita trong dm bat ddu ném vao tai t6i bao Idi chua chat ma cho dén bay gid ti vn ching thé no quén. Toi byc giat nhung danh cam lang bai diing IA lic Ay... t6i khong c6 b6. Toi bat khéc, vay ma Id ban tdi v4n chua chiu thoi cai trd choi quai 4c. Budi hoc dau tién véi bao mong dgi di khong thanh. Toi buén nan va v6 ciing that vong bé ra phia bd s6ng. Trdi dm dp va dé chiu. Anh mat trai ém dém sudi 4m bai cd. Nuéc Idp Iénh nhu guong. Toi muén nim ngay ra dé va ngit di mot gidéc nhung lai khong sao ng duge. Khong thé nao quén duge nhiing cau néi vira qua. Dau toi chodng ving, chan tay mét méi rd rdi. Toi mudn chim ngay xudng dudi long song dé quén di tit ca. Nhung khong hiéu sao t6i lai tri trir khong muén lam ngay. Mat t6i réu 14 nhin 14theo nhig dam bot trén song. Dang chan ngan, toi béng thay mot cht nhdi con mau xanh luc nhay nhot dudi chan. Toi vung tay t6m lay ma khong duge. Toi dudi theo, vé hut ba lin lién réi mi t6m duge hai chan sau cua né. Toi bat cudi nhin con vat cé gidy giva dé thoat than. No thu minh lai trén doi cdng Ién, rdi bat phat lén, dot ngot dudi cng, ngay do nhir hai thanh g6; trong ltic givong tron con mat cé vanh vang, né ding hai chan truée dap vio khoang khong, huo lén nhw hai ban tay. Trd nghich véi chit nhéi bdng gi cho toi nhé vé mot dé choi thud nhé. Va thé 1a ty nhién t6i nghi dén nha, dén me. Toi thay buén v6 cing va lai khoc. Ngudi toi rung lén, t6i sg, quy xudng va doc kinh cu nguyén nhu trudc khi di nga nhung khong doc hét. Ndi budn cang lic cing giang kin long toi. Toi chang con nghi duge diéu gi nia, ching nhin thay ci gi nita. Toi chi ngdi 6m mat va cit ntic né mai khong thdi. ‘ThE r6i, béng nhién t6i giat nay minh. Mot ban tay chac nich cita ai dé vira dat Ién vai toi va tai t6i nghe nhimg 1di ndi ém ém nhung day chia sé: - C6 diéu gi lam chdu buén phién dén thé, chdu oi? Toi quay lai. Mot bac cong nhan cao én, rau téc den, quan, dang nhin toi bing 4nh mat nhan hau vo cling. Toi tra ldi, giong nghen ngao trong khi mat van con Uon ust: - Chting né danh chau... vi... chau... chu... khong c6 b6... khong cé bd. - Sao thé - bac ta mim cudi bao - ai ma ching cé bé. Toi n6i tiép (mot céch khé khan) trong ting nde: - Chau... chéu khong c6 b6. Toi nhan ra bac cong nhan béng nghiém mat lai. Va hinh nhu béc da nhan ra toi. Bac ndi: - Théi nao, dig buén nifa, chdu oi, va vé nha véi me chdu, vdi bac di. Ngudi , toi Khong biét Idi néi kia cé that hay khong. Thé nhung trén dudng vé, long t6i tran day hy vong. - Thua bac, day réi! Nha chdu 6 day - ti ndi: Me t6i mé cita bude ra Khi bac cong nhan dang mai ngdm ngoi nha nhd, quét v6i trang va hét stic sach sé cla me con toi. Thay me tdi, bac e dé, cm mi mot bén tay va ndi: - Diy, thua chi, t0i dat vé tra cho chi chéu bé bi lac & gdn bd song. Khong dé cho me kip tr Idi, toi bing 6m chim lay me réi da khéc: - Khong, me gi, con da muén nhdy xuéng s6ng cho chét duéi, vi ching né danh con... danh con... tai con khong cé bé. Doi mA cita me t6i cit thé dd bimg lén va doi mat goi mot ndi buén sau tham. Me 6m t6i vao long, hon lay hon dé trong nghen ngao nuéc mit khién t6i cang ntic ng hon, Nhung rdi nhur vita chgt nghi dén mot diéu gi trude dé, t6i bong chay dén bén bac cong nhan va néi:- Bac c6 mun 1am bé chéu khong? Toi hdi hop dgi chd, trong khi dy me tdi nga vao tudng va hai tay 6m nguc. Khong thay tra Idi, t6i lai ndi, manh mé va ditt khoat: - Néu bac khong muén, chéu sé quay trd lai nhay xuéng s6ng chét dudi. Dén day, béc cong nhan méi né ny cudi ri dap: - C6 chit, bac muén chit. Toi ngay tho va sung suéng vo cing. T6i hai tiép ngay: - Thé bac tén gi dé chéu cén tra Idi ching né khi ching né muén biét tén cia bac? - Phi-lip - ngudi dan ong dap. Toi im lang mot giay dé ghi nho cdi tén Ay vao dau. R6i hét ca buén, toi vuon hai cénh tay ra ndi: - Thé nhé! Bac Phi-lip, bac 1a b6 chdu. Toi sung suéng qué! Bac Phi-lip buéc dén nhc béng t0i lén, hon vao hai mé t0i, r6i bac sai timg budc dai bé di voi va. Sau hom Ay, t6i lai dén trudng. Vita bude vao cita I6p, t6i lai nghe mot tiéng cudi dc y. Budi hoc hom Ay qua nhanh, ltic tan hoc, dita ban hom truéc lai dinh tréu choc toi. Nhung t6i 16n tiéng quét vao mat nd: - B6 tao dy a, b6 tao tén 1a Phi-lip. Khap xung quanh toi lai bat Ién nhiig tigng la hét v6 cing thich thi: - Phi-lip gi?... Phi-lip n&o?... Phi-lip c4i gi?... May ly dau ra Phi-lip cla may thé? Nhung t6i kh6ng tra 1di. Toi mot muc tin tuémg va dua con mat thach thttc bon kia. Cling may diing lic 4y thy gido dén. Bon ban kia nhin thay thay bén gidi tan. Con t6i, téi cam on thay r6i cing ra vé. Nhung khdc han moi hom, hém nay téi hanh dién va vui mimg lam. Cau chuyén cita t6i 1a thé. Bay gid thi bo Phi-lip 4 vé & voi me con toi va Ii ban ciing khong cdn tréu toi nita. Ngdm lai, nhimg chuyén ngay xua that déng buén. Thé nhung sau tat cd ti phai cdm on, cdm on rat nhiéu bé Phi-lip cia ti. Dé 5: Sau khi tu tir 6 giéng Loa Thanh, xudng Thiy cung, Trong Thiy da tim gap lai Mi Chau. Nhimg su viéc gi da xay ra? Hay ké lai cau chuyén 46. Bai viét Trong Thity tinh day thi bang hoang nhan ra minh dang gitia ménh mong bién nuéc. Nhing téing san ho cif lin tiép néi nhau Iam che khuat tam nhin. Xung quanh chang lic ay chi cé nuéc va nhimg dan cé tung ting boi Idi. Trong Thiy vin con ngo ngdc. Ching dan bude di mién cutng va khong phuong huéng. Thé nhung vita ra khéi dém san ho, Trong Thiy da bj bon nam hinh nhan quai la minh ngudi d4u tom cé tir dau kéo dén trdi chat dua di. Trong Thiy duoc dua dén mot cung dién nguy nga long lay, cdi ma ching chua bao gid gip & trén trin. Nhing ngoi nha trang 1é sang trmg mau ngoc, c6 day dit Iinh canh va 16ngudi héu ra vao tap nap. Qua bén nam lan ctfa canh nhu thé, Trong Thiy bi bit vio quy G trong dai dign, Mot tén linh trong nhém ngudi kia cing quy xuéng va thua: ~ Thua Bon thudc ha bat duge tén nay & ngoai céng dién. Xem chimg han dén day c6 y gian t&, xin cong chiia dura ra xét ti Neudi ngoi trén kia lén tiéng. Trong Thuy nghe thay quen quen nhung mat ngudi kia bit kin nén chang khéng nhin 16. , anh kia! Anh tir dau t6i ma lai lac dén day? bam! Toi ngudi tran, vi ngd ngudi tinh dang & trong giéng nuéc nén mdi fao minh xudng giéng rdi bi lac dén noi day. - Vay anh ten gi? -Da - Toi la Trong Thily, 1a con trai cia Trigu Da Vuong. - Ta nghe ndi 6 trén tran, nguoi gay ra nhiéu t6i 4c cho nhan dan Au Lac, khién ho v6 cling odn than. Diéu dé c6 ding hay khong? Trong Thiy v6 cing ngac nhién. Khong ng& mét ngudi hoan toan xa la lai biét ngon nganh moi chuyén cita minh, Biét li khong thé chéi, Trong Thity bén vién ly do: - Thuc tinh t6i ciing 1 lam theo y cia vua cha. ~ Nha nguoi lai cdn dinh chéi toi hay sao? Ngudi ngéi trén dién kia néi néng. Nha nguoi gid vo sang ciu hoa Au Lac, xin cuéi cOng chia Mi Chau dé chi co hoi trom né thin da 18 mot ti. Tan bao hon, nguoi lai cho quan linh sang gidy xéo bo c6i nuéc Nam lam cho muén dan kéu gao trong dau khé. Khong nhimg thé, nha nguoi con nhan tam bac chét vua Au Lac, bite chét ngudi vg thity chung ma ngay tho dai dot cia minh. Véi bang 4y t6i danh nha nguoi con muén dé Idi cho ai? Trong Thiy tdi mat, khong biét ngudi ngdi trén dién 1a ai. Nhung so qua, chang cdi déu nhan toi: - Thua cong chtia! Toi biét minh mang t6i 16n nhung toi mot long yéu quy Mi Chau, ngay dém mong ngéng duge gap nang dé té bay ndi dng an han. - Bay gid nha nguoi méi h6i han thi c6 gidi quyét dugc gi dau? - Toi biét vay. Nhung ngay xua, Mi Chau vi rat yeu thuong ti ma nghe toi tat ca. Toi yéu thuong nang that, toi da lita d6i trdi tim trong trang cla nang nén toi day dit Lim. Dén khi ning mat di toi méi biét di ¢6 14 vua Au Lac nhumg néu mat Mi Chau, cudc sdng cila t6i cing chang cé y nghia gi. Toi rat mun gap nang dé it nhat dugc néi v6i nang sv héi han cia tdi. - Trong Thay! Chang hay ngdng mat lén va nhin xem thiép 1a ai? ~ Nang la... Mi Chau! - Vang thiép ding 1A Mi Chau. Sau khi thiép chét di, vua Thay Té da rat thuong tinh ma nhan thiép lm con gai. Vi thé thiép mdi duge & noi day. - Mi Chau! Ta xin 16i nang. Vi ta ma nang phai chiu bao dau khé. Bay lau nay ta chi ude duge gap nang. Ta sin sing bé di tat ca dé dugc cing nang s6ng trong hanh phic. Hay tha thit cho ta. ~ Thigp mimg vi ching di nha fa Pn 188 hang ching takhang thé sng véi lef 002794.”nhau, Néu lam nhu vay, ngudi ddi sé nhao bing chting ta mai mai. Khong dugc séng véi nhau coi nhu ciing 1a mot su tring phat xing dang véi nhimg 16i lém qua én ciia chting ta & trén ha gidi. Thiép da doi ngay nay tir rat lau réi va chi d duoc néi v6i chang mét cau thoi: hay sng sao cho tét trong nhiing ngay sap t6i dé bi dap cho nhimg gi ma chting ta da gay ra. Mi Chau vira néi diit cau thi cd cung dién nguy nga béng bién ngay déu mét. Xung quanh vang lang chi con tro lai mét minh Trong Thiy. Chang an han ma lang cam kh6ng néi duoc. Vét nho ma ching da gay ra cé Ié chi cé nuéc bién Dong x6 dat ngin dai mdi mong x6a duge. Trong Thily cit ngéi dé hing chuc ngay dém. Va réi khong biet tu bio gid. Chang 43 héa thanh ngudi dé. Sau nay hang may tram nam, c6 ngudi lin xudng bién Dong md ngoc quy van cdn nhin thay mot ting dé hinh ngudi au sdu khé nao dang dang hai canh tay ra nhu cu xin ai dé mot diéu gi Dé 6: Ké lai mot ky niém sau sdc cia anh (chi) vé tinh cam gia dink, tinh ban, tinh thay trd theo ngoi ké thi nhat. Bai viét - Hing oi! Sao lau thé? Mugn hoe mat r6i. - T6 xin 16i vi da dé cu phai doi lau, Tang cdu nhan ngay sinh nhat. Toi that bat ng’ khi Hing didi nhanh vio tay t6i mot doi dép méi. Nhoén migng cudi, t6i néi: - Sao hom nay bay vé thé, Cau dinh chugc lai 16i Kim hom trude hay sao? Toi néi ra cau ay cot 1a chi néi dita thoi. Ay vay ma khong ngd mat Hing xiu han di. Trong cau, ti héi tiée vé nhimg gi ma minh vita mdi ndi. Cau chuyén xay ra hai thdng truée day khi toi voi Hing tir mot doi ban vo cing than thiét tré nén déi nghich. Hing véi toi khong citing x6m nhung ching t6i am ban véi nhau tirkhi bude vao lép mot. Tir d6 tr di nam nao chiing toi cling hoc cing Idp véi nhau, ngdi cling ban véi nhau va chia sé véi nhau tat ca. Tinh ban cia ching t6i cing béi thé ma bén chat va than thiét lim. Cude sOing cit thé trdi di that dep néu khong c6 chuyén Ip t6i xdy ra lién tiép nhing vu mat tién. Trong gdn mot thang hon m6t tri¢u déng béng nhién khong cdnh ma >ay. Nan nhan [a gan chuc ban I6p t0i, trong dé Hing bi mat nhiéu hon tat ca. Khong khi 6 Idp tir hom xay ra chuyén mat tién béng nhién tro 1én cing thing. Co chi nhiém réi ca doan thanh nién cing vao cugc ma khong thé ndo tim ra thi pham. © trudng ching t0i cing chiu nhiéu 4p luc. Mot lép chon véi toan nhiing hoc sinh wu td ma Iai xay ra chuyén khong hay nhu thé thi trénh sao khéi nhiing cai nhin va sur ché bai ctia cdc ban Ip ben. Cit thé ndi bd 16p to bat dau luc duc. Mot sé mi quan hé cé nguy co ran nit va dé v6. Diu van biét ‘mot mat 18mudi ngd” nhung 16 ring khong thé khong buc gidn khi minh ty nhién bi ca lp hoai nghi Gan mot thang da troi qua vay ma chuyén 6 Iép van khong hé tién trién. Hom ay. vin nhu thuéng é, toi di hoc va qua céng nha Hing. Thé nhung méi gap toi, Hing da noi: - C6 lé tirnay tao chang nén tin ai ca. ‘Toi nghe thy la, bn hai lai: ~ Cau néi thé nghia 1a sao? Hing lanh nhat: ~ Ching sao ca. C6 Cau néi cia Hing dép han vao nhan céch cia ti. Nhung t6i chua kip phan tg gi thi Hing quay ngoat dau xe di thing. Vay la da 1, Hing da nghi ng’ cd ban than t6i. Toi buén lim, réu ri dap xe 16i céng truémg, cap cap vao lép ngéi bén ngudi ban than ca budi ma khong dim bat Idi. Mi khi t6i trom nhin sang, vé mat Hing lai 4nh 1én sy bat céin va théch thifc. Budi hoc hom dy tri qua cang thang, cham chap va mét nhc. Tan hoc, lén dau tién tir khi bude vao ngoi tru’ng méi, toi mot minh dap xe voi va vé nha. Mét mdi va chén nan, toi nam vat ra giuéng. Chang 1é tinh ban dep dé ciia ching t6i lai dé vo mot cach don gian thé u? Khong thé dugc! Toi phai nghi va phai lim ro "vu dn" nay dé ching minh cho su trong sach cia minh va quan trong hon 1a dé ctfu van tinh ban cila ching t6i Nhiing ngay sau dé 1a nhimg ky niém rat buén déi véi tinh ban cia ching t6i. Toi khong néi va nhu thé Hing cang cé ly dé ng& vuc gian tré cia toi. Nhumg t6i khong chp nhan, t6i cing mét vai ban nam trong Iép da lap thanh mot nhém quyét tam phd vu dn nay. Khong nghi ng& ban nao trong lép, chting toi huéng mii diéu tra vo mt s6 ngudi hay qua lai lop minh. Khong ngé, chi khong day nam budi hoc ching tdi da tom duge ngay thi pham. Tat ca thé 1 da ré, thi: pham lay cap tién khong phai 14 hoc sinh cia 6p toi. Nhiing cang thang trong I6p tu nhién khong cdn nifa, ban bé lai hda nha va vui vé véi nhau. Ciing sau hom dy, Hing da dén tan nha t6i va xin 1di. Toi chi cudi va ndm chat hai ban tay cula nd. Toi khong bao gid ngo duoc gitfa toi va Hing lai cé nhing ngay nhu thé. Nhung qua thuc sau tat cd nhimg chuyén nay, toi lai cdm thay cang yéu quy né hon... - Té... t6 cam on va xin 16i cau. T6 chi dita thi. Hang khong nhin thing vao toi: = Té biét minh cé 16i va t6 an han lim. T6 chi mong tir bay gid cAu van coi minh 1a ban, - C4u ngéc lim. T6 c6 suy nghi gi dau! Toi an di. Thé day ky niém cia toi va Hing 1a thé. Dung 1a hanh phuic 1a mét su dau tranh. Hay néi ding hon, sau nhimg gian nan ta méi hiéu hét y nghia cua hai tir ma con khong hiéu hay sao? 19hanh phic. Toi ty hao vé ngudi ban ciia ti. Toi yeu quy ca su ngay tho vi chan thanh cia n6. Bé 7: Cay lau chimg kién viéc Va Nuong ngéi ben bd Hoang Giang than tho mét minh rdi tu van. Hay ké lai cau chuyén dé theo giong ké 6 ngoi thir nhat hodc ngéi thir ba. Bai viét Ho nha lau tia ching t6i da s6ng tren bd Hoang Giang ca trigu nam rdi. Gia toc t6i da trai qua bao nhiéu thé hé t0i cing khong thé nh. Nhung gia dinh toi thu’ng cé théi quen truyén ké cho nhau nghe nhimg "chuyén dai” xay ra 6 trén song ma cdc thé hé cha Ong cita ching toi timg chtmg kién. Bao nhiéu nim da tréi qua va ciing da qua gia dé nhé vé moi chuyén, thé nhung tdi vin cdn nhé nhu in cai ngay bi kich dén véi ngudi thiéu phu Va Nuong. Toi nhé ngay ay toi van con tré lim. Toi thudng cé thoi quen tht rat khuya dé kha minh trong nuéc duéi nhing dém tring. Nudc song Hoang Giang ban dém rat lang va diu mat. Trang sang, lai duoc da gin voi may chj cd muong thi that la thda thich. Hom ay, dang un minh trong nuéc, t6i béng giat minh khi chot nghe cé tiéng ai dang nttc nd. Toi nin lang, tiéng khéc ngay mot rd hon. Khong nghi ngd gi nita (t6i nghi), chac c6 ai dé dang gap mot chuyén gi dé rat dau thuong. Toi quén ngay anh nuéc va may chi c4 muong khi bat dau nghe giong mét ngudi dan ba than tho: - Con lay trdi lay dat, lay ha ba dudi long song! Than kiép con khd qua. Nhiing mong ngay chéng chinh chién xa vé 18 ngay gia dinh doin vién sum hop. Vay ma cai mong uéc dy gid tan nhu may nhu khéi. Bao ném qua con da phai chiu mu6n ngan cay dang. Chéng di chién tran noi xa, mét minh con tén tao chim me gia nudi con nhd. Réi dén khi me gid lam bénh, con lai chay don chay déo lo di chuyén thuéc thang ma van khong sao cifu dugc. Me mat di, con mat hin mot nguén d6ng vién, quan tam, chia sé. Ngay lic dy con da phai ty nhdn nhi minh: Phai nudi hy vong. Tat cd moi diéu t6t dep, con da danh cho bé Dan thuong yéu. Bao hy vong dugc me con con nudi Ién timg ngay, vay ma gid day dng trdi lai hay choi 4c, lai gay canh tré tréu ma cuép di clia con tét ca. Con cdn s6ng dé lam chi. Toi nghe nhimg 1di than thé ma dau x6t cho ngudi phu nif. Song & ben song, ti da ching kién bao diéu nhung chua bao gid thay chuyén nao dau long nhu vay. Ding sau nhiing cau néi sdu nao dén nat long kia hin phai Ia mot bi kich I6n. Toi ban khoan lim nhung chua kip suy dodn diéu gi thi ngudi dan ba kia lai khéc: - Bé Dan, con yéu! Me that c6 1di véi con khi me bé di gidta Itic nay. Nhung me dau cé thé chon dugc mot con dudng nao khdc. BO da nghi ngd su thay chung cia me con ta. Vay 1a bao cng lao cia con va me bé déu dé di tat cd. Me khong thé s6ng trong su ng& vuc cita cha con. Me kh6ng thé cé Idi véi ba va chap nhan nhitng gi xdu xa ma minh khong c6. Me cé danh dy cia sy thiy chung va trinh tiét. Me phai git duge tam hén me trong 4nh mat cia nhimg ngudi hang x6m. Me khong thé sOng. Me sé chét dé thifc tinh sy ghen tuéng mi qudng cia cha con. Dan thuong yéu! Me xin I6i con vi tat ca. 20Sau cau néi Ay, mat nuéc bat déu khua dong manh. Toi giat minh va bang hoang ohan ra ngudi dan ba dang dan than vé phia long song. Yéu thuong va odn gian. Nhung chi Id mét cay lau nhé bé, toi khong thé lam duge gi hon. Nude bit dau da: ag lén dén ngang ngudi rdi dén gan hét cdnh tay ngudi phy ni. Ngudi dan ba dau khé di quyét tram minh dé giai nhing oan khién. Ba song Hoang Giang van ling. Gié van théi mat rugi nhung trang da khudt. Khong gian tinh mich dén ghé ngudi khién ti van nghe va nghe rat ro nhig |di trang tdi cudi ciing cha ngudi phu ni khén khé kia. - Truong Sinh chang héi! Chang di phu cong ciia thiép. Nhu mot dita tré tho nghich mot trd choi ma khong céin suy nghi, chang di coi thuéng su thay chung ciia thisp. Nay tinh chéng nghia vo da chang thé dai lau, thiép chi mong sau cdi chét nay chang c6 thé thay ndi dau ma thtfc tinh. Chang hay cham séc cho con, hay nudi dey dé cho né duge nén ngudi Con xin lay Ong ha ba, Con 1a Vii Nuong. Nay vi bi oan ma phai chon tim céi chét dé gidi méi oan tinh. Than nay di nguyén dang cho ha ba. Nhung con chi mong réu thyc long thiy chung son sat thi xin cho dugc giai méi oan tinh nhimg mong Truong Sinh thifc tinh, Nhugc bing con day cé chiit tu tinh thi xin ha ba ctr day ai mai mai dudi ting dia nguc. Mit song Hoang Giang da lang thinh. Toi khong cdn nghe bat ctr mot Idi ndi hay mét 4m thanh nao nia. Vay 1a ha bé da dén ngudi phy nit kia di nhe nhang nhung chac chan khong thanh than. Ci cude ddi sing bén sng, ching kién ddng doi bao thay déi véi cA ndi budn [én niém vui. Cé nhimg chuyén toi di quén, c6 nhimg chuyén toi cdn nhé nhung khong cé chuyén nao té tdi nhu cai chét cia Vi Nuong. Nghe hét cau chuyén Ay, t6i vita gian anh chéng, lai vita thuong cho ngudi vo. Ho yéu thuong nhau réi lai ty gay nhing dau dén cho nhau. Bao nim da trdi qua, néi oan cia Vo Nuong ciing da duge chinh nguéi chéng kia gidi. Thé nhung cho dén tan hom nay toi vn khong hiéu dugc con ngudi that vi dai va cao ca biét bao nhung tai sao vin c6 nhimg hic ho ich ky va nhd nhen lam vay? Dé 8: H6a than vao nhimg que diém ké lai cau chuyén theo dién bién va két thc cla truyén Co bé ban diém (hoac dién bién sy viéc tuong tu, nhung két thtic khac). Bai viét Trii da t6i, cita sé moi nha déu sang ruc anh dén va trong ph6 suc nttc mdi ngdng cuay. Giay phiit dén giao thita sip dén. Vay ma chting toi van cing c6 bé toi nghiép -ong ruéi qua tig con phd. Chting t6i ty nhii hay ném yén, nm yén va cdu nguyén dé tat cd ching minh sé di vé nha ai day. Chi cé vay va chi cé vay thoi, co chil mé duge vé nha dé dén Tét trong 4m cting. Thé nhung that o4i om thay. Dém ba muti, ai cdn di mua diém 1am chi nita. Gig may ho da yén én ca rdi. Ho dang ngéi ben 1d sudi va ch’ dén gid phd cd. Ching ‘61 biét vay va cd co chi nhd toi nghiép ciia chiing tdi cing thé. Nhung co 21vin cit di, lang thang trong rét must va hy vong. Niém hy vong dy trong cdi dém nay that qué nhé nhoi. Vay ma né chi chyc chd dé tan bién mat. Troi da vé khuya. Va ching ti cdm thay doi ban tay cia c6 chit dang ctmg lai. CO dimg lai va ngdm nghi vé mot diéu gi dé. Béng d6t nhién, c6 riit mot trong s6 chiing t6i ra va quet sang. Anh ban cita chting t6i bén lita rét nhanh lodng qua r6i bién di tren nén than héng ruc. Chting t6i khong biét cd bé nghi gi nhung 4nh mat c6 bé rat vui va hinh nhu miéng c6 cdn Anh lén ca mét ny cudi thi phai. Co bé dudi chan ra nhung dd dan nhin que diém vut tat. Co lai ban théin va suy nghi héi lau. Chic c6 bé dang lo khong ban duge diém, vé nha sé bi cha chiti mang. ‘Thé r6i, manh mé hon, c6 lai quet lita anh ban thif hai. Lita lai chéy va séng ruc. Anh mit c6 bé lai vui lén. Khuén mat dé héng rang 1. Nhung khéng d4y mot phit sau, anh ban t6i vut tat. Trudc mat c6 bé chi cdn IA nhimg bic tuémg lanh lo, day dac, t6i tam. Pho x4 van vang teo va lanh buét. Tuyét phi trang x6a, gid bac vi vu va may ngudi khdch qua dung quén 4o 4m 4p voi va di dén noi hd hen. C6 chit khong cdn nghi vé cha. C6 khong cdn sg. C6 quet them mot que diém nifa, Lan nay cam gidc nhu anh ban cla chiing ti béc ch4y lau hon. Niém vui cing dimg lai trén khu6n mat cia c6 chi t6i lau hon doi chuit. Khong biét hic nay co bé dang nghi dén cdi gi, dén cay thong N6-en hay dén ngudi ba yéu quy. Co bé lai quet thém mot que diém nifa. Mot 4nh séng xanh tda ra xung quanh. C6 bé cudi va reo lén hanh phic: ~ Ba oi! Cho chéu di véi! Chau biét ring diem tat thi ba cing bién di mat nhu Id sudi, ngdng quay va cay thong No-en ban nay. Nhung xin ba dimg bé chéu & noi day. Truéc khi ba vé véi Thuong dé chi nhan, ba chéu ta da ting sung suéng biét nhudng nao. Dao ay ba timg chi chéu ring néu chéu ngoan ngoan, chu sé dugc gap lai ba. Ba oi! Chau van ba, ba xin voi Thuong dé chf nhan cho chéu vé véi ba. Chic Ngudi khong tir chéi dau. Anh ban thif tu cia chting t6i vut tat. Thé 1a cdi do anh ruc s4ng trén khuén mat cO chi nhé cing bién mat lun. Nhung cO bat dau 16i ra tét cd chiing t6i va quet s4ng. Dudng nhur c6 chii cia chiing t6i dang muén niu kéo mot diéu gi. Ching t6i n6i nhau chiéu sang nhu gitfa ban ngay. Va ching toi nhan ra trén khuon mat kia dang nd ra mot ny cudi man nguyén. Mot x6 tudng béng vut sing lén nhimg cing chi mét phiit sau né lai tro vé véi cdi t6i tam lanh lo. Chung t6i da thdp lén nhing tia sdng cu6i cing cdn cé chi ciia chiing t0i thi béng nhién guc xudng. C6 1 cO mét qué. Co da khong &n va khong nghi suét nhing ngay qua nén chdc bay gid dang d6i la. Chiing toi thuong cé chii qué va cu mong sao cho dém giao thita qua that la nhanh. Séng ngay ming mot, tuyét van phi kin mat dat, nhung mat trdi lén, trong sdng va chéi chang trén bau trdi xanh nhot. Chiing t6i - nhiing que diém cn sét lai trong tiii cha c6 chi dém qua béng nghe thay tiéng goi cla mot ngudi phy nit: - Chau bé oi! Chau bé oi! Chau 1a con cdi nha ai ma ra néng ndi thé nay. Ngudi di duéng cing bat ddu xm lai. Ho td md dodn va ngim nghia cd gai c6 2261 ma héng va doi moi dang cudi mim n bao da dét hét hin. Ngudi dan ba khi ‘im gitta nhimg bao diém, trong dé cé mot Jy ré dim dong ra dé chen vao. Tay ba mang theo mot céc sita dang con néng va mot chiéc do léng citu dang con méi Uong mét céch khé khan vai ngum sita, c6 chi di mo mang tinh lai. May ngudi dan ong gitip ngudi phy nit dura c6 chit vé mot ngdi nha nhé r6i ho tan mac di choi Bay gid cé chi da tinh han va dang ngdi bén 1d sudi - Chéu cam on ba! Co chit néi. Ngudi phy no nhanh nhau dap: _ Khong cé gi dau chéu a! Nhin chau ta da dodn ra tat cd moi viée réi. Ta cing budn nhu chau. Trude day ta ciing cé mét c6 chdu gai nhung Thuong dé chi nhan da rudéc né di. Gid ta gap chdu dau phai ching 1a Thuong dé thuong ta ma tra cho ta dita chau. Ta tuy nhé nhung rat rong long thuong. Néu chdu muén, chdu cé thé & day véi ta lam ban. Co bé khong dép 1di ngudi phy nit. Mat co bé rumg mung nhin nhing bong tuyét dang roi trang xéa ngoai khung cita. Nhung réi béng nhién c6 quay lai, sa vao Vong tay 4u yém cila ngudi thiéu phu va nic nd: Ba oi! Ba oi! Ba thuong chau ma trd vé véi chéu that hay sao! Dé 9: Lé-nin néi: "Toi khong sg kh6, khong so khé, toi chi so nhimg phut yéu mém cua long ti. Déi voi toi chién thang ban than 1a chién thang vé vang nhdt". Bang von séng va kinh nghiém, hay ké mot cau chuyén "Vé mot hoc sinh tot, pham mot sé sai lam nhung da kip thdi tinh ngo, chién thing ban than". Bai viét Khi t6i tién anh ban ciia toi - ngudi ma t6i sé ké cho cdc ban nghe vé cudc ddi anh dy, dén mot ngoi tru’ng méi, t0i da hoi: "Anh nghi gi vé nhimg vigc da qua". Anh dé tra Idi toi m& khong hé nguong nghiu: "Toi xu h6. Nhung phai biét xu hd méi dig lén va di dugc". Toi né phyc anh 6 cau néi dy sau tat cd nhimg gi da xy ra v6i doi anh. Hai - tén cia anh, 14 mOt dita con ngoan thyc sy. Nha anh nghéo va lam li lim. BO me anh déu vat va nhung ho lai ching hgp nhau. Cdn ho khong hgp vi ly do gi, t6i ciing khong biét nita. Gia dinh von dd khong yén 6n nén Hai phai vira hoc via cham chuit cho céng viéc gia dinh va lo lng cho cé em gai chua day sdu tudi. Cong viéc bi dau nhu thé nhung Hai 1a mot hoc sinh rat kh. Hai hoc tot t&t cd cdc mon va 14 mt hoc sinh cé nhiéu trién vong (xin néi them & ving qué nghéo khé nhut qué t6i, mot hoc sinh vita lam 1d lai vita hoc gidi nhu anh 1a rat hiém). Chin nim hoc cp mot va cap hai trdi qua nhanh chéng. Va cing ngdin dy nam vi cong viéc gia dinh ma Hai bé mat di bao nhiéu mo ude. Dat chan vao dén caip ba, Hai da I6n nhung lai bat déu khong chiu duoc nhing 4p luc cla xung quanh. B6 cia anh ngay cang qué dang khién anh khong cn dit stfc vugt qua ndi khd. Hai bat dau nhut chi, hoc hanh sa sit va chdn nan. Hai li ra r6i d4n dan né trénh di nhimng 18i dong vién an Ui cla moi ngudi. 23Nhiing budi hoc bat dau ditt quang. Ban bé thi khong hiéu vi sao anh quen biét va than thiét véi nhimg dam du con. Gid day: khong phai la nhing géc cay nhiéu bong mat - noi ngay xua Hai tranh thi timg phtit dé ra doc sch, ma noi dén cia anh 1a nhimg quan game. Hai trén tranh va mat di tat cd niém tin (chit cn gi 1a niém cdm phuc) ciia ban bé va cila ca ngudi théy dang mén luén het long vdi Hai. Mot thang, hai thdng réi my thdng troi qua, Hai cing ngay cing sa ly vao ludi biéng. Mai choi va rat cn tién. Hai bi Id du con bay cho trd trom clip. Déi tugng ma anh huéng dén dy chinh 1a chiée xe méi nhat cba mét ban Iép minh. a lén ké hoach va lam vu Ay rat "ngon” khién bac bao vé phai mot phen khé sé. Thé nhung may ngay sau, ngudi ta thay tén ké trom dat chiéc xe kia di thing vao phong thay Hiéu truéng. Khong biét cau bé kia di ndi gi nhung sau dé Hai di vé I6p réi hom sau anh nghi han. Cling chinh hom dy, thay Higu truéng dén l6p chting toi. Thay da ké lai toan bo chuyén lay cp xe cia Hai. Thi ra, Hai phai lay trom xe vi da ng mot mén tién kha kha & nhimg ché hay qua lai choi bai. Ly ra, lay xe xong, cu phai mang xe di ban. Thé nhung, cau lai mang xe thing vé nha. Hai da thi thuc: khi lay xe xong cau bat déu an han. Nhung vi si dién, cau khong quay lai tra ngay. Mang xe vé nha ba ngoai dé may hom va danh ndi déi 1a xe muon. Thé nhung dé ciing 1a nhimg ngay luong tam cia Hai khong ngot ray rt. Anh muén ban quéch né di dé lai choi bai tiép cho quén di tat cd. Thé nhung anh lai nghi, néu minh lam nhu thé thi cing cé nghia 1a minh ban di nhan céch cia minh, ban di t&t cd nhig gi ma minh da c6. Mot mat anh mu6n dug giai thoat ngay nhung mat khic lai lo, lai so. Cit thé, sudt mdy ngay Hai da phai tu cn rit long tam va chac phai gian nan lam anh méi vugt qua dugc chinh minh. Va phai chang ciing chinh vi su thanh that va ding cam cia anh nén thdy Hiéu truéng da 1a ngudi dau tién rong long tha thif cho anh. Nhimg ngay sau dé cdn 1a mot quang dai va khé khan tt cing voi Hai. Cai gi dat nhat cho nhimg hanh dong dai d6t cla anh (chinh anh ndi thé) la nhimg cai nhin e ngai va xa ldnh cha moi ngudi. Hai da an han va khé tam nhiéu lam trén con duéng tré vé véi chinh ban than minh. Thé r6i qué khtt ménh mang ciing cé ngay khép lai. Hai da Idy lai niém tin bing stic hoc va bing su cdi déu that su. Moi ngudi déu di nhan ra va rong lng tha thit cho anh. Ching t6i vita méi chia tay Hai. Anh da vugt qua nhiéu hoc sinh gidi khdc dé tu tim cho minh mét tuong lai. Gig day Hai da khong cdn phai lo vita kiém tién vira hoc nita. Véi riéng toi, t6i rat tin vo nghi Iyc va sur c6 gfng ciia anh. Mét con ngudi da ding cdm vuot qua nhimg ham muén tém thudng cia ban than, ding cm 460i dién v6i 1i lam han phai 1a mot ngudi biét céch dé vuot qua nhiing khé khan khac I6n hon. T6i tin vao Hai, tin vao su tro vé mai mai cha con ngudi chan that trong anh. 24BE 10: "Toi ten la Oanh ligt. Cai tén nay cau chii dat cho t6i nho nhimng tran dau oanh liét cia t6i trén cdc séi choi trong lang. Vay ma gid day, cau chii lai b6 roi t6i dé chay theo nhitng tro choi moi". Dua theo nhimg di tam su trén, hay viét mot truyén ngan - bang giong ké @ ngoi thir nhat - ké phan va ndi niém cia mot con ga choi. Bai viét Toi tén 1a Oanh ligt. Vang cai tén nay cu di dat cho t0i ding vao cdi ngay toi ha guc déi phuong dé vuon lén lam ba chi trén s6i choi ga. Oi cdi ngay huy hoang Ay d6i véi 161 sao ma dang nha biét bao. Vay ma gid day, qué khtt ciia toi mai mai chi la qua khit. ‘Toi sinh ra trong mot gia dinh dong diic 6 t6i trén duéi chuc anh em. Me t6i hién lanh va cham chi. Ba thung rong rudi di rat nhiéu noi dé kiém vé cho anh em ching 161 nhimg miéng méi thom ngon va bé. Nho me ma anh em chiing toi difa nao dita nay déu c6 ding véc va stic khoe khéc thudng. Tir khi cdn rat nhd, chiing t0i di duge dy béo sé tr thanh nhimg chién binh hing manh. Thuc ra ngudi dé lai cho anh em chting t6i nhiéu an tugng hon ca lai 1a b6 cla ti. Khi con tré b6 t6i hing trang va oai phong lim. Nghe ndi b6 ti da timg qua tay nhiéu 6ng cha va gianh duge nhiéu giai thuéng trén khap cdc s6i g&. Khi b6 toi sip khOng thi dau nifa, anh em ching t6i cing duge xem Ong Ién dai vai tran nifa. Nhing tran dy Ong déu thing cd va qua thue Ong da tré thanh mot tim guong Ién, tra thanh niém kiéu hanh cho ca gia toc ching toi. Anh em t6i Idn lén tat ca déu di theo con dudng ciia b&. Ong cing chinh Ia ngudi day anh em chiing toi nhiing thé dénh dau tién. Bao gid cling vay, da thanh Ig, cif mot anh em nao dé trong gia dinh ciia toi sap di theo mot 6ng chil méi thi bé mdi truyén cho nhing thé dénh tuyét vi dé chién dau va dé ho than. Ngay t6i di theo chil méi, bé ciing day ti diéu d6. Ong chit ciia t6i nghe dau 1&8 mot ngudi ham mé ga choi kim. Ong da tig di khap noi dé chon ga va t6i cing chua hiéu ly do nao khién 6ng chi lai chon lua gia dinh cia ching t6i. Toi ctr nghi Ong chit ti gid Lim thé nhung khi gap tOi méi biét ‘Ong con rat tré va vi thé, tir day dé cho than thiét t0i déi goi Ong 14 cau chi. Ngay dau tién vé nha mdi, cau chi rat cham chtit cho ti. Cau cho t6i 6 trong mot ngoi nha rong rai va thodng mat. Toi nghi né that xting dang vdi cdi voc ding va su oai vé clia toi. Ding mot thang sau d6, toi bude vao mot sdi choi chinh thttc lan ddu tién. Hom dy t6i gap mot cau choai hung hang lm. Cau ta to khée va luc luéng hon toi nhung nhing miéng don thi xem ra dé ec. Chinh vi thé ma chi chua day ba hé dau, t6i da ha guc cu choai kia. Hom y cau chit hi himg va vui mimg kim. Cau da bé t0i di dé khoe mé khip véi ban bé. Cau n6i cau tin t6i sé 1a mot con choi oanh ligt nhat. Nghe nhing [di ninh not cia cau chi, t6i kiéu hanh kim. Ké tir ngay Ay, tudn nao t0i cing tung hoanh trén cdc séi choi khap dé day. Cau chi qua 1A ngudi di nhiéu va biét nhiéu noi that. Nhémg lin cing cau chi di chu du nhur thé, t6i d& tha hé hoc duge thém nhiéu ming dénh khéc nhau. Kinh 25nghiém tran mac ciia toi ngay cang them day dan. Thi thyc trong nhing In ra quan dy, c6 tran toi ha guc d6i thi rat nhanh nhung cé tran toi cling suyt nifa thi toi mang. Nhung trong tat ca nhimg In nhu thé, nhd nhing miéng danh gia truyén, cuéi cing toi déu da 4p dao duge d6i phuong. Trong ddi chién, da du bao nhiéu l4n, toi ciing khong nhé. Nhung co hai tran dau ma t6i khong thé nao quén. Tran thit nhdt 1a tran tranh giai quén quan voi mot anh choi néi danh da timg 4m cdi gidi dy mot nam vé truéc. Nghe dau, ngudi ta goi anh 1a Hing x4m. Va qua thuc khi manh, thé danh cia han ta dir that. Méi 14n han ta vd cénh vung chan 1a mdt lén d6i phuong phai t6i tam mat mai, nhung khi yéu han ta lai thi thé rét ving vang. Nghe néi my anh ban truéc day ctia toi 4éu bi nd danh cho tan phé. Hom 4y, trdi nang rat to. Toi véi né dénh da hét bon hé ma khong phan chia thing bai. Hai bén déu mét lit, chi con tinh than Ia vn ving vang théi. Sang hiép thir nam, toi bj Hing x4m cya cho todc déu chay méu. Nhumg nghi dén danh dy ciia cha ti, ti di quyét ding miéng dénh hiém cudi cing. Ay 1a miéng dénh ma b6 t0i da day trudc khi toi vé nha c4u chu. BO toi dan ky néu khong thyc sf roi vao Tic lam nguy, toi khong duge phép ding thé d6. Qua nhién thé dénh thét 1 hiém 4c. Chi can vung ra hai cya, toi da lay di doi mat cia d6i phuong. Tran crién hom Ay két thiic, phan thang thudc vé t6i nhung t6i ching lay gi lam vui mimg Am. Sau lan ay, toi yéu han di. Hai thdng sau, toi theo cau chit lao vao ndt cudgc théch dau. Nhung ln nay t6i bai rat nhanh bdi mot tay mat may cdn non choet. Tran du két thc nhanh va cau chi thi v6 cing that vong. Sau tran dy. dén mot théng sau t0i chang thy cau chi dé ¥ dén tOi. Toi nghi chdc cdu khong 2dn ding ti nita. Gid day chic cu lai di tim mot chi choai khdc thay toi. Nhung ki6ng, cau chi khong choi ga choi nia, Nghe néi cau cé nhiéu trd choi méi ham thich hon co. Cau thutng di tir rat sém va vé rét mudn. Han hiu lim c4u méi ré qua vit vai ném gao cho t6i nhung lai ching thém ngé ngang gi. Cudc sOng cia toi cif thé troi di buén té va chén nan. Gid day, toi kiéng lam tran nita va cing ching dugc s6ng nhimg ngay cé ¥ nghia nhu cia chi t0i. Toi dang nim day va ché doi. Toi mo vé qué khif va ch doi vé mot diéu tdi te sé dén & tuong lai. Oi c4i két cuc cho mét chién binh oanh ligt that 14 budn té. Toi khong tréch gin va dau cé quyén tréch gin cau chil toi, Cudc dai cla toi danh sho chién tran. Va khi khong cdn sttc ma d4nh nhau duge nda thi su tén tai ca tOiciing dau 6 ich chi, V6i t6i hién tai that 1& ddng tiée nhumg mot qué Khtt oai hing cfing di dé ti cam thay ty hao va ki@u hanh véi cha toi. Dé 11: Sang tic mot truyén ngén (theo dé tai ty chon) mang y nghia 24 hdi, c6 tac dung gido duc thiét thuc déi v6i tudi tré hién nay. Bai lam V6 ciia cdc con déu? Nam tdi 13 tuéi, bé goi ti va hai cau em trai vao phdng doc séch. Ti rét lay lam hing chi. Goi 1a phdng doc séch nhung chting toi biét thita né 1a shong trd 26choi, noi nhiing “ngudi dn ong” thudng cing dua xe, cau cé nhya hodc xem phim. ~ Méi dita mang mot cuén vo va mot cai buit t6i day! - BO ra lénh ngay khi chuing t0i vita buéc t6i cita phong. Ching t6i dimg sing nhin nhau lo Ling! Yéu cdu ciia bé nghe rat bat thudng va déng e ngai - ctf nhur a sip lam bai tap Ay Khi da tim duge vé va but cho minh, quay lai “phong choi”, chting toi thay bé da bay sn ban véi ba c4i ghé nhua, k&m theo mét tm bang Ién treo trén tung. BO chi chting t6i ngdi vio ghé nhua, chit khong phai la ci ghé dem bong ém di, dit né chi cach ching toi cé mét gang tay. - BO mu6n cdc con phai tap trung hét stic, b6 néi nhu mét buéi kinh doanh - dé 1a ly do cdc con can ngéi ghé nhua, chit khong phai Ia ghé dem bong! Ngay lap tie ching toi rén len: - Me dau r6i a? Hay 1a chting ta doi me! - cau em ut tinh ké hofin binh. - C6 lau khOng a? - Cau em ké t6i thé dai. Toi thi chi ngéi im lang trén ghé nhya cing do. - Me di chg phai vai tiéng nita méi vé, va viée nay khong lién quan dén me, b6 ndi. - Va vige nay kéo dai bao lau Ia tuy thude & cdc con. Céc con cang hgp tc thi ching ta cing hoan thanh nhanh chéng. Hiéu khong? - Réi a! Ching t6i dép lai ué odi. - Tit bay gid ching ta sé cé buéi hoc vao cdc sing thir bay. Chi “nhing ngudi dan Ong” ching ta ma thdi. BO sé day cdc con nhiing gi b6 da hoc vé cugc song. DS la tréch nhiém cita b6 dé chudn bi cho céc con thanh nhiing ngudi dan Ong - nhing ngudi sé déng gdp cho cong déng va cho ca thé gidi. Tréch nhiém nay, b6 thay rat quan trong va nghiém tic. Toi ngat Idi: - BO sé day bon con moi diéu vé cudc s6ng a? - Tat cd nhimg gi cé thé. - Nhung nhu thé thi mai mai cing khong hoc hét! - Cé thé...- B6 néi nhé, vé suy nghi, r6i bat déu viet len bang - c6 thé Lim Trong suét ba nam, di khoé hay 6m, b6 vn gitr diing lich day ching toi vé ki nang VA nhing tmg xir ddi s6ng vao thit bay hang tun. BO day rét nhiéu: Vé sinh cA nhn, tuéi day thi, cdc nghi thitc xa giao, cach d6i xir binh dang, su kinh trong ngudi gid, ton trong nhing ngudi phu né, dao ditc nghé nghiép, quan ly tién nong, tréch nhiém véi cong déng... Chiing t6i viét kin hét cudn vo nay dén cuén vo khdc. Nam nay, t6i da 16 tuéi va da tro thanh mOt hoc sinh Trung hoc phé thong, nhiing bai hoc da bét dain di. Toi va cdc em ciing da 16n lén dan, Ching t6i bat ddu ban ron va cling bat d4u vap vép v6i nhing khé khan. Nhing lic dy, chting toi thudng ngéi lai, nghi t6i nhimg diéu b6 cho ghi trong vo ngay xa, vi nhimg diéu ay trudc day bé da timg nhc téi. Mi day, b6 goi rigng toi ra va n 27- B6 sé day con dén khi con 18 tuéi, phén cén lai ca “bai hoc” com rat dau phai tu gom nhat trong cudc s6ng ma thdi! Toi khoanh tay 1é phép: - Thua bé! Gid day con da hiéu nhimg vigc lam cita bé tit trude dén ney. Con chi mong sau nay mdi khi di xa tré vé, bé lai chita nhimg bai tap vé cudc sing hét sttc phong phti nay cho con. Dé 12: So snh ldi ndi, cit chi, hanh dong cua hai nhan vat Dam San va Mtao Mxay. Hay nhan xét vé cach danh gia khac nhau cila tac gia dan gian d6i v6i hai nhan vat nay. Bai viét Dam San 1a bé sit thi néi tiéng, 14 niém ty hao cia nhan dan Tay Nguyéa. Dam San 1a nhan vat chinh 14 dai dién, biéu trung cho stfc manh cia cdc cong d6ng ngudi Tay Nguyén trong budi déu x4y dumg va bdo vé bun ling. Vi thé, ngvdi Tay Nguyén ding nhiing ngon tir, hinh anh dep nhat dé ca nggi su diing manh ctia chang. Trong doan trich nay, hai nhan vat Mtao Mxay va Dam San déu duge « bing ngon ngit hao sang ciia sit thi song lai dugc miéu ta v6i hai cm hing khée nhau. Véi Dam San, dé 1A cdm hing nggi ca. Voi Mtao Mxay 1a cdm hing phé phin. Hai ngudi déu tai gidi nhung hanh dong va ng6n ngit cla ho lai khdc nhau. Ngon ngit cia Dam San 1& ngon ngit cla ngudi anh hing dai dién cho chinh nghia. Mtao Mxay cuép vg cla Dam San. Vi danh dy cia minh, Dam San di doi vg. Chang dén khiéu chién véi Mtao Mx4y bang tinh than thugng v6 cua ngudi anh hing. Nhung Mtao Mxay lai.Ja ké x4u, han budng ldi chgc tite chang "Ta khong xu6ng dau... Tay ta cdn dang ban 6m vg hai chting ta & trén nay co ma”. Han ciing sg Dam San cé hanh dong dam lén. Nhung Dam San khong phai 1a ngudi nhu vay. Chang coi thudng Mtao Mxay va dé ciing 1a thai do cha ngudi E Dé déi vdi Mtao Mxay. Dam Sin coi hin khong bing con lon ndi, con trau, "nhu con ga lang méi moc cua... chua ai gid phai ma da gay mat cdnh. Déu nhim muc dich tréu tite d6i phuong nhéng hai nhan vat nay cé hai céch néi khéc nhau thé hién mot nét ban chat quan trong & ho. Mot ngudi day tinh than thuong vd, mot ngudi ti tién. Hinh déng, vii khi chién dau cia hai ngudi duigc miu td khong gidng nhau. Véi Mtao Mxay "khién han tron nhu dau cti, guom hin éng anh nhu cdi cdu véng... ding tin ngén do dy, mdi bude mdi din do, gitta mot dim dong mit mi nhu trong suong sém". Han cé vé thiéu ty tin va lo sg truéc Dam San. Tac gid cdn vi "khién han lach xach nhu qua muép kho". Thé nhung Idi 1é cia han lai rét huyén hoang "C6 cau, ta hoc cau... c6 than Réng ta hoc thin Réng". Ty han ciing nhan hin 1a ké chuyén di xAm luge "la mot tuéng chuyén di dénh thién ha, bat ti binh...". Thé r6i, Mtao Mxay da that bai tham hai truéc Dam San, "Mtao Mxay théo chay...". Cu6i cing hin da phai hén nhat van xin duéi tay Dam San. Dam San da chién thang that vé vang. Nguge lai véi Mtao Mxay, Dam San lai dugc miéu ta véi nhing ngOn ngir khéc. Cir chi, hanh dong va ngon ngit cla chang déu rat oai phong. Chang hién ngang th4ch du véi Mtao Mxay bing mot tinh than thugng v6. Chang cho ké thi 28miia khién trude. Vé dep cla ching trong chign dau duge miéu ta "Méi Kin xéc téi, chang vugt mot déi tranh... vun vit qua phfa dong, vun vit qua phia Tac gid dan gian da miéu ta hanh dong cla Dam San rat ti mi. Chang hién len nhu mot dang than linh, doi lap hoan to’n véi hinh anh Mtao Mxay trong doan trich. Khién cha Mtao Mxay "kéu lach xach nhu qué muép kho" thi khi Dam San mita "Chang mia trén cao, gié nhu bai Bang ngon ngit ké chuyén rat hén nhién va ngay tho, tac gid dan gian da tao dung hai nhan vat anh hing 6 hai tuyén khéc nhau, qua d6 khang dinh ste manh cong déng. Dé 13: Viet doan van miéu ta nha ti truéng Dam San khi chién thang Mtao Mxay. Bai viét m San 14 mot ta truéng giau manh nhat trong nhimg td trudng giau manh. ic manh bat nui ngan song chang da chién thang duge ti truéng Mtao Mxay. ng cia Dam San di manh lai cling manh hon. Mimg chién thing buon lang di m@ héi, dé 1a mot ngay hoi that vui vé, that n6 ntfc va day ty hao. Ca buén lang 4m vang ting chiéng quy, tiéng vong nhac rung, cd cay, nui rimg va con ngudi cing ca khtic khai hoan. Rugu tran ra khép nha, guong mat moi ngu’i déu han hoan va day ty hao. Nha Dam San dong nghit khdch, t6i té chat nich nha, thie an day nha, hoa no khp buon. Ho vui mimg trong chién thang, ho ty hao vi ti truéng cila ho [A ngudi anh hiing va buén ling cia ho ngay cang gidu manh. NGi bat trong ngay hoi mimg chién thang dy 1a hinh anh oai hing nhu bac thénh than ciia Dam San. Chang 1A biéu tuong cho sttc manh cia cd cong déng. Dam Sin that oai phong, chang nam trén vong, téc tha trén san, hing téc ching 6 duéi 1a mot cdi nong hoa", "Dam Sin udng khong biét say, an khong biét no, néi khong biét chdn". Niém vui cia Dam San trin cd sang cay cd, nui rimg, trai khip buén lang. Dam San dep nhu mot diing tuéng "Nguc quan chéo mot mot tim mén chién, minh khodc mot tm do chién... Dam San vén di ngang tang tir trong bung me". Dam San oai hing va duge budn lang tran trong nhu mot vi thin. Ca budn lang cia Dam San da an mimg chién thang sudt cd mda kho. Ho vui mimg va tw hao vé vj td truéng can trudng cita minh. Dam San la. bigu tugng van hod day ty hao cla nhan dan Tay Nguyén. Dé 1a mét trong nhing hinh tuong nghé thuat dep nhat cla van hoc dan gian Viet Nam. Il. THAM KHAO MG l6i vé coi xua Kinh Bac Chi hai tiéng “Kinh Bac” thi da di goi lai cho méi ngudi Viet chting ta mot qué ving dep, hao hing cé lic dén bi trang, mot khong gian xa ma vn biéng biéc gin gi chan chtfa yéu thuong ciia dan toc. Trén dau, nghe vi vit tiéng bay ngua sat dua Thanh Gidng vé Troi, mot ong 29Giéng danh tan giac xam luge vita xong da trit bd gidp tru ma dang van Vé phia Tay, dong Tiéu Tuong con mai mai ving lén tiéng hat Truong Chi “Ngudi thi tham xdu" hin ldi ca vin da diét yéu, ai oan nhé, ta vin nghe dong 1@ Mi Nuong ran rua roi xuéng chén g6 bach dan nhu mot diéu hé cém tiéc han ding dang va thuong x6t khong cing. Hay tam ké tir khi cé mot Ong vua do Hoa thugng Ly Khanh Van chia Tiéu Son “nhat” duge & mét cdi boc ai dat vao sé céng chita Itic chap t6i, nha su me boc thay mot cht bé so sinh cdn dé hén, dem vé nudi dén 16n khon, day chti bé ca van cA v6, dén nam ché 17 tudi, hda thugng dua cau con nudi dy vao Hoa Lu lam Iinh, trai hon mudi lam nam dénh Dong dep Bac, c6 dite d6 16n, tai nang va chi khi cao, ngudi ding si anh hing ay da dugc quan dan va cdc hién si, cdc tang li ton vinh lén ngoi néi nghiép nha Tién Lé da suy tan do hon quan bao chtia Lé Ngoa triéu coi mau ngudi nhu nude 14. Ly Thai T6 ma dau mot trigu dai, mot thdi ky quéc gia di manh, mot chinh thé duémg bé véi giuéng méi ving vang, cé nén van héa van minh va nhan van cao dep rang rd. Cé thé néi Ly Cong Un 1 ong vua duy nhat trong lich sit din tc duge dan “bau” lén, mOt bac minh quan tai tri véi dite dO cla Phat Thich Ca, da xay dung nén dan chi dau tién trong lich sir Viet Nam. Ti khi vua Ly doi do tit Hoa Lu ra dén mép dong song lon Héng Ha dat ten kinh dé 18 Thang Long, vang, chi tam ké tir dé théi, ving Kinh Bac da dugc céc triéu dai ké tiép (Trin, Hé, Hau Lé, Mac, Le Trung Hung, Trinh) goi 1a “phén dau ca Kinh ky”. Thé ndo 1a phén d4u? Tre nita thé théi cho diing véi nén van minh lua nuéc va sic thai van héa Luy Lau nhung dich thuc tran Kinh Bac xua 1a bite trudng thanh ving chdc nhat dé gitr gin dat nuéc, chéng choi v6i bao phen bio t0 40 xudng tir phutong Bac. Bao théc qua day r6i nhimg Thénh Giéng xua tan né ciing tir day. Cling qua day nhing con em cia T6 quéc Viet, tir Chau Hoan, Chau Ai xa x6i, ti Nam Ha, Thdi Binh, Ninh Binh bao la ru6ng déng mau m3, nhiing con em dat nude cit ling dang “di lén xit Lang cling anh” ma chan bao, ngan 1d luan phién theo thdi han “ba nam trim thi Inu dén”. Bai cé nhiéu ngudi di khong vé nia nén khi thiéng troi Nam dat Viet méi phéong lén noi dia déu Té quéc mot nang To Thi vong phu “dau thuong bing Thanh”. Gén ngay kinh ky, cdn rung dong tiéng tho bi ai, sdu tu nang cong chia Ngoc Han khéc nhé ngudi chéng, ngudi anh hing “éo vai c¥ dio gip dan dung nude”. Xa chit nia, diing gitta long Kinh Bac, hdi da bao nhiéu dai hue finh Quan ho, Ly sang song, Ly con séo, Ly cay da da pha hoi thé néng nan vio Truyén Kiéu, tiéng kéu dit rudt cia ngudi trai, ngudi gai Kinh Bac? Ciing chi cach vai dim dutng qué, tiéng hat cd gai hai ché da bic cau vang cho mét nhan sc nghiéng nuéc song Dudng, song Cau dé buéc lén dai vinh quang long lay, dé réi lam nghiéng, lam sup co dé Chiia Trinh hon hai tram nam “phi dé ' Chit trong tho cla Dang, 30 Phuongphi ba, quyén khuynh thién ha” Lai qua con song sic nude nau héng, hai ba cat trang, con song cé 1é tir ngbin nam van “nam nghiéng nghiéng” tran troc khong ngu, thao thifc, tran tro suy tr vé sé phan qué huong. Qua dé dé thay doi mat cuc ky hién hau, vo cing sic sao cla mot c6 gai 20 tudi ding tya cay lan bén céng Chita Dau ma quyén rit mot Ly Thanh Tong tai tri. Dé réi doi mat ky diéu dy lai tri vi dat nuéc, lam cho thin dan nha Ly an cu lac nghiép, xanh ron hanh phic tm tang ngé lia trong huong khéi mau Thién. Tén ngudi con gai ky digu dy da thanh tén Dén Ba Tam, phai chang co Tam tir c6 tich bude ra lam thanh dang dep cao quy thiéng lieng nhat cita triéu dai Ly? Hanh phiic ngudi Kinh Bac hin da “cao nhu ndi, dai nhu song” thi nhiing néi oan khien cing dén Iéch trai x6 dat. Néi oan Mi Chau, nang cOng chiia nita huyén sit ma cé ngudi phan xét 1a “Tréi tim nhém ch6” doi ddi cdn lam dau long ngudi Viét dén néi tugng thd cing phai chém dau, ligu cé mot nha tho nao, mot nha sit hoc nao viét séch minh oan? Kh6ng, trdi tim Mi Chau van 1a trdi tim trong sang dén nay vin déu déu nhip dap cia tinh yéu cho hang trigu ngudi Viet Nam thuong cam X6t Xa vi cdi ménh trdi da doan, khac nghiét. Hon nghin nam sau Mi Chau oan khuat lai dén ndi oan ngat trdi cla mot bac dai tri thite Gia Binh ddi Ly Than Tong dem dang hién tat ca tri tué, tai nang lam cho dan binh nudc tri, gidt vimg dugc timg tac dat cho xit sé, khong dé gitic ngoai xam dom ngé tude doat, vi trang nguyén dau tién trong lich sit van héa dan tdc, mot con ngudi tan tuy vi dan vi nuéc nhu thé ma bj vu cdo 4m muu giét vua cuép ngoi nha Ly r6i bi trudt quyén, bi Inu day 1én ving ma thiéng nudc doc. Dén khi gid yu, muon vé chét 6 xi qué noi minh duge chén nhau cat rén ma lé 1ét vugt deo Bing sic hang thing di, dén lic chi cdn each ngoi nha t6 phy c6 chin mudi dim cé thi trit hoi thé cudi cling bén bd song Dudng. Vay dén bao gid ndi oan dy duge lim sdng té hoan toan dé oan hén Lé Van Thinh dugc gidi sach am khi cdn nhap nhoa den tréng ma bay lén bau trdi Kinh Bac, bau trai Viet Nam sdng tod Jung linh va mau nhiém nhu sao Khué, sao Déu? Bao gid & Ha NOi nay, 6 kinh thanh Thang Long bat tit, noi L Van Thinh da dé lai mot su nghiép chinh tri, van héa vi dai, noi Ong dimg dau Nha nuéc hon chyc nam rong rd, bao gids cé mot ten phé Ién Le Van Thinh hay it ra cling cé mot hoc vién, mot nha tru’ng mang tén Lé Van Thinh - Bao gid? Gi nhimng con séng nhimg trién nui, nhimg gd cao, déi thap nhimg bén nhing thuyén, nhting chiia chién miéu mao, dén dai, ling ta ciia dat Kinh Bac cé kinh va thanh tao, mot ding may vé sém, mét con chim lé ban sang chiéu, dén cd mot soi cé may, mot bip mang tre déu cdn tf dong tinh hoa cia nén van héa van minh déng ng Bac Bo. Ké tir mot thién su dn D6 dua Dao Phat (nghia 1a dua tir bi hi xa, bac di, cong bang va hda binh hanh phic) vao cm ré r6i dam chéi nay 16c tir Chita Dau 2 Tho To Hit “Tho To Hitu 31(Thuan Thanh) toa ra khp nude Dai Viet, tir thé ky thir nhat cia cong nguyen. Lai cing noi Luy Lau dy sang thé ky thit hai, Dao Nho, Dao Lio ciing buée theo Dao Phat vao hdi nhap thanh nén tang ving chic, uy nghi va cao khiét cho van héa Viet Nam nay né, lan tod suét nghin nam dén doi LY (1010) hda hop thanh “tan gido déng nguyén” tao ra stic manh dung nuéc, giit nuéc, yén dan, bao vé dan toc Viet Nam di han vao cdi xanh tuoi cita thanh binh va nhan di. Mot mang giang son nhv thé at sinh ra nhiéu nhan tai qua nhiéu thé ky. Khi thiéng song nui hun dtic ra mot Trén Thi Tan & lang Byu Xim, Tién Du, Kinh Bac. Ba Trén Thi Tan lai cam thy khi thiéng song nui Héng Linh Lam giang do lam vg ba té tuéng Nguyén Nghiém mdi sinh ra duge mot dai thi hao cho giang son gém véc moi mién. “Van chuong nét dat”, dai thi hao Nguyén Du néi thé, han nhd qué me Kinh Bac, qué cha Héng Linh. Vang Luy Lau, tir thé ky thtt nhat duge coi 1a thi d6 chinh tri van héa d&t Giao Chau, Linh Nam, trai dai 18 thé ky lai sinh ra mét nha tho Ién nia, Nguyén Gia Thiéu khéc chao doi & Thuan Thanh va khéc cho tai sc ca bao nhieu cung phi bi ch6n vii than thé noi dé do. Luy Lau, tir lau lai sinh ra mot nghé thuat doc déo, c6 thé ndi 1a chi cé mot, dé 1a nghé thuat mua r6i nude ma bay gid, thé gidi phuong Tay nguong mé, coi dé 1a “mot loai hinh nghé thuat doc déo tuyét voi cla phuong Dong huyén bi” Chi qua mot con song, van héa Luy Lau lai két tinh vao dan ca, tinh ca va ban 2ho cudc sOng tam tinh d4y ude mo khao Khat ciia chting ta mot chuyén Tir Thttc gap tién dao choi dudi tran dé thanh tén Tién Du qué dep cho mot huyén nho rho, xinh xinh, c6 chia Phat Tich, chia Bach Mon, chia Tién Son, dac biét 6 Pha: Tich da dién ra cugc hon phéi tuyét voi gitta nghé thuat diéu khéc Champa va Dai Viét. Quan ho cing 1a cudc hén phéi mé say gitta dan ca déng bing va trung du nim trong ving van héa Luy Lau, van héa Séng Héng cia nuée Dai Viet vei dan ca nude Cham ciia céc vuong triéu mang dong ho Ché tir thé ky XI, thé ky ruc r6 nhat cla vuong triéu Ly. Suét chiéu dai lich sit, tiéng hét quan ho s6m chiéu cin tham nang cho tudi tré cat cdnh bay Ién béu tréi cua yéu thuong va hanh phic. Sudt chiéu rong cia qué huong, nhing bic tranh Déng Hé tao thém niér wui dai thuéng cho nhimg ngudi chan lim tay bin, dé dong lai trong tam hén mii ngudsi dan Kinh Bac, mdi con em nuéc Viét nhiing ding vé, mau sc, duéng néttiéu biéu ciia ddi s6ng don so chat phéc ma sau dam qua nhiéu thé hé. HOANG CAM (Van xuéi Hodng Cam - NXB Van hyc,, 1999) Thang hai, tuong tu hoa dao Di [au lim, chting minh kh6ng duoc tin ttc ca nhau, Quy nhi. Chién tranh cit dit 4n tinh cia hai ta, thoi danh lay cau van ménh dé khuay din thuong nhé vay. Nhung thuong nhé ky la kim. C6 nhing dém khong ngi, nim nghe témg mua roi, ti cO nhé lai nét mat cua ngudi thuong, ma kh6ng hiéu tai sao con mit, miéng cudi va mé téc xod trén hai bd vai trdn trinh lai lu mé nhw thé chim dim tomg khéi 32song. Ma trai lai c6 nhimg ky nigm rat bé nho, rat tim thudmg lai hign ra 16 ret, khong suy suyén mot ly trong tri dc cla ngudi nang ng luu ly, nam buén trong gac nho ngam cau tho nhé vg: U é nét liéu sdu tuén gid Thén thite tinh to 1¢ én bao Hoa titi con dau duyén tac hop May bay réi nita gide chiém bao! Toi nhé nhing budi t6i di trén con dudng tod dn ngan ngét mui hoa sia, nhé nhimg dém trang hai dita dit nhau trén duéng Giang V6 xem chéo, nhing dém mua ngau, thttc day théi mot néi com gao vang an vdi thit con ga mai 4p. Bao tram tat cd nhing niém thuong ndi nhé ay, tdi nhé nhat mot dém cuéi giéng, déu hai nam 4y, hai dtta méi quen nhau, cing an chung mot qua vii sita cla mot ngudi ban phwrong Nam giti ra cho, réi dénh tam ctic cho téi nita dém vé sng. Bay gid, ngéi xem én nhan bay, cé liic t6i cing bé mot qua vi sta ra an, nhung an thi lai nhé dén mot dém thang hai da mat “dé cho mita xuan kia c6 tré lai cing bing thita”’ Yeu cai dem thang hai dy khéng biet clic va nit bat khong biét thé nao ma néi. Liic ay, Tét da het tir lau, moi ngudi tr lai véi cong vigc thuéng ngay nhu ci, nhung mia xuan vin cdn phoi phéi trong long nguéi, khéch da cam nhin vao dau ciing thay diém tinh bat ngat. Vita hom nao di 1 & Déng Da, hom nay da [hoi chia Vua; mudi ba 1 hoi Lim; rim théng giéng di cdc chita Ié bai; réi Ia chita Trdm, ri trdy hoi Phii Gidy, r6i xem t€ thdn & Lang, di vé qua Gidng V6, ré vao xem rude via & miéu Hai Co; vai hom sau lai di hoi Lo, tr vé xem rude & dinh ‘Thién Huong, ghé qua dinh Ung xem té than va dén dém thi di xem hat tuéng Tau 6 dén Bach Ma. G bit cit hgi hé nao, din ba con gai cling dep ndn na. Hoa rét cdn dong & lc cay, ngon cd. Nhing con mit cudi véi nhimg con mat, nhing ban tay muén nm lay nhimg ban tay. Long ngudi 4m dp muén giti sum Ap cho nhing ngudi thuong mén. Quai la, sao cing 1a dat nude ma 6 mién Bac trdi lanh lanh nén tho dén thé, ma & nhiéu mién khdc thi lic 4y trdi lai néng, rom say cn nhoi nhéi muén lam cho ta cdo rach thit ra. An cdi gi cing khong ngon vi mét qua. Dém ngu chang day gitic vi cing uéng nude dé lai cing héo ngudi. Cai mdy lanh mé cho hét c& cling chang Fim thim duge tém long yéu thuong mét nhoc. Ngudi con gai da tinh xa noi phan tir dém nam béng thay buén té té & trong long vi chot nhé dén mot cu hat ci con nhé dug Itic me ru, khi cdn bé, & dat Bac xa x6i: Buén vi mot néi thang hai ching nao, nhé nhing buéi dénh tam Dém ngdn ngay dai, thua thiét nguoi ta! vU BANG (Thuong nhé mui hai) 33Dién van trong budi tiéc tra chic mimg “Phé do“ duoc gidi thuéng van hoc Femina cia nuéc Phap Cam on nha doanh nghiép, ngai Chuong Cong Higu da té chic budi tige tra nay. Cam on cac ban da dén day hop mat trong Itic dang hét sife ban ron va trong théi tiét lanh gid. Khi may ngudi ban ngd ¥ t6 chitc budi tigc tra nay, t6i da tir chéi. Toi nghi, tuy nguyén do gap mat 1A “Phé do" duoc gidi van hoc Femina clia Phép, song d6i véi t6i, duge nhan giai nay khong quan trong. a 6 ngudi doc, cdn cé ngudi tiép tuc xem 18 duoc an i rdi, ma t6i thi cing dan din di ra khdi bong téi. Nhung t6i khéng chdi tir duge ldng t6t cla cdc ban. Bang hinh thc dan da, moi ngudi gap mat nhau véi tu céch ban bé tai thon trang Huu Nhan, va toi di dén. Y nghi hién gid cia t0i 1a: Gidi thuéng nay cla nude Phap, nude Phap lai la mot nude Ién vé tiéu thuyét, xét cho ciing né u6n nan sia lai su higu nhdm vé cudn sdch nay sé cé Igi, lai cing cé nhiéu ngudi tim doc, dem lai cho tac gid niém ty tin trong séng tac. Nhung t6i cing khong cé ¥ dinh néi nhiéu dén chuyén dugc giai hay khong dugc giai, ma danh thdi gian dé ban vé van hoc nghé thuat, trao déi vé nhimg diém manh diém yéu trong sdng téc cita t6i thdi gian gén day. Nhu vay cudc hop mat cing cé ¥ nghia Toi da bude sang tuéi trung nién, duge mét nhdt thai nhin nhgn Khong nang né nhu truée day. Chinh vi vay, t6i van dang sng tic, hon nia cling ¢6 thé binh tinh hda nha. Toi sang tic la do mang s6ng cia t6i ddi hoi phai viét, toi dau cé dinh lam ngudi gitt bat déng chinh kién, cing khong phai dé trdt x4 odn han gi cia cé nhan, va cing khOng phai vi tién. Toi yeu T6 quéc minh, yéu dan toc Trung Hoa, yéu chugng va quan tam theo di cudc cai céch cla Nha nuéc, t6i viét vé thoi dai nay bang sy quan sat va géc do cam thu cila minh. Nhung ndi lo nghi dan vat nay thudng bi mot sé ngudi hiéu sai, hoac doc tac phdm cia t6i mot c4ch cé dinh kign, 6 1a diéu bi ai cia ti. Nhung t6i viing tin, van hoc la viée néi dao ly én, céin phai c6 su kiém nghiém cia thdi gian va khong gian, ma moi chuyén khong via long xay ra thi t6i phai kiém diém ban than truéc, néu 1a do nang luc ciia toi yéu kém thi chi c6 thé tigp tuc c6 ging, khong cé cach Iya chon nao khac. Diéu may min [a toi dugc sng & Tay An, séng trong nhimg nam thang Trung Quéc dang c6 cude cai cdch vi dai, sOng 6 thdi ky thé gidi thay déi téi mic cing ngay cing nhd. Cac vi téi du hom nay cé céic nha van, nha phé binh, hoc gid, gido su, nha bien tap, nha bao, cdc gid lang 6 qué huong, thy gido trudng ci va nhiing ngudi Iam cdc nganh nghé khdc. Chinh cdc vi luén lu6n quan tam theo déi sdng tac cita toi, méi cho ti sic manh sinh t6n va sdng tc. Xuan vé trong ao, vit biét 4m; cay cd bao dung, chim mdi dau. Dé 1a cau t6i phai ghi long tac da suét doi. day toi cdn muén bay t6 mot ¥ nia, hic cdn tré t6i thudng cé nhing ¥ nghi ngong cuéng va cam gidc that bai vi danh Ioi. Bay gid nghi lai, cam thay buén cudi. Trai qua chuyén di, toi khong dém néi minh da nhudn nhuyén chin chan, nhung it nhat toi da biét thong cdm va bao dung. T6i khong ghi nho va thi han nhing ngudi nhing viée da timg gay ric réi, tham chi lam tén thuong d6i véi ti véi bat ctf muc 34dich va phuong thie nao. Toi hiéu mdi ngudi cé moi trudng sinh tén ciia ban than, méi ngudi c6 phuong phap tu duy cla minh, dit chinh dién hay phan dién, bat luan I lot tai hay trai tai, doi véi ti déu 1a mot mon chia cai; 14 Mot con ngUdi sOng trén doi, toi déu vui vé ch4p nhan. Me ti di ndi véi toi: Khi mang thai toi, Itic déu nam mo thay mot con rin khéng 16 cudn ngang lung, sau dé nim mo lac gidta vudn dao hat, me t6i ctf hai mai, nhat mai, dung day tii. Néu ndi theo mé tin, thi trong mang tdi cé mot phan [a s6 dao hat, ma dao hat thi dap ra méi an duge, cho nén t6i cén cd su rén dap tir phia nay sang phia kia méi thanh cong cu cé ich. __ Toi Khong c6 gi 6 thé béo dap lai cée vi, chi 6 tip tue viet téc phim, khong dé hy vong cita moi ngudi hdng hut Cau xin Trai xanh, hay dé cho tinh hitu nghi cia chting ta cdn mai mai. Sang ngay 14 thang 1] nam 1997 GIA BINH AO Chat the En-ri-cO, con di bat dau hiéu chat tho cita tru’mg hgc r6i. Nhung cho dén nay, con chi mdi thay trudng hoc tir bén trong thoi. Nha trudng déi voi con sé cdn dep hon va nén tho hon rat nhiéu, ba muoi nim sau nifa, khi con din cdc con cita con dén trudng va con thay nha trudng tir bén ngoai nhu bé thay hién nay. Trong khi ch’ tan hoc, bé di dao & cdc duémg phd ving chung quanh toa nha, va bO nhin thay cc cita sé & ting duéi chi c6 cdc cénh cita chép khép lai thoi. Tir mot cita sé b6 nghe ting mot cd gido ndi to: “Oi! Nét s6 clia chit ¢ gi ma khiép thé nay! Khong phai nhu thé dau, con a. B6 con ma trong thay thé thi sé bao thé nao?” 6 mot cita sé ben canh, tigng mot thdy gido dang doc to cham cham: “Toi mua nam chuc mét vai, gid bon li-ra rudi mot mét, t6i ban I: Xa chit nita, tiéng mot cd gido doc to: “Thé 1a Pi-€-to-ri Mic-ca, cdi ngdi da cham...” Tir mot I6p bén canh, néi lén nhing tiéng tré ni rim chimg t6 ring thiy gido di ra ngoai mét ltic, BS di may bude va nghe tiéng mot em bé dang Khéc, tiéng co gido riy la hay dé danh. Tu nhiing cita s6 khéc vong ra nhimg doan tho, tén ho cla nhing ngudi néi tiéng va nhan hau, nhimg cham ngon vé dao dtc, vé long ding cam, vé long yéu T6 quéc. R6i tip dén nhéing lic im lang. Bay gid, ngudi ta c6 thé nghi 1A trudng hoc bo khong, hinh nhu né khong cé thé nao chia néi bay tram hoc sinh. Béng nhitng tiéng cudi vang pha tan su im lang, vi mot thdy gido vui tinh di ndi mot cau dia... Nhimg ngudi qua duéng dimg chan lai nghe, va tat ca déu nhin véi moi thign cm, tod nha dang chifa biét bao tudi thanh xuan va biét bao niém hy vong 4y. Béng nhién, ngudi ta nghe 6n ao nhimg tiéng sdch vé gap nhimg tiéng bude chan thinh thich, tiéng én o nhu ong v6 t6 lan tit ting dudi len géc trén, nh 6 mot tin vui bat ngd vira truyén dén. Dé 1a bac gic céng dang di hét lép nay dén 35lop khéc, nhac lai c4i chit “Finis” theo 18 thite Nghe nhiing tiéng 6n ao dy, mot dim dong dan ba, dan Ong, thigu ni, thanh nién, chen chtic 6 cdc ctta ra vao chd dén con minh, em minh, chiu minh, trong khi cdc em bé xu ra khdi 16p dén tim mi cla minh. Cudi cing thi hoc trd xép hang dai di ra, chan dam thinh thich; vi bé me dén con, hdi dén dp: “Con co thuge bai khong? - Hom nay cé nhiéu bai tap khong? - Ngdy mai phai hoc bai gi, phdi lam bai gi?- Bao gid thi hing théng?...” C6 nh xem céc bi bai duge chin a’ ‘Thé r6i ho lo ngai, ho vui mimg, ho hdi cdc thay gido, néi vé chuong trinh, vé g ba me dang thuong, tuy kh6ng biét doc, cing gid vd ciia con ra, 86 diém: “Chi tém th6i &? - Mudi va duge khen 8? - Doc Dep dé thay, cao quy thay viéc gido duc! Va bao la biét bao diéu hifa hen cia nganh gido duc d6i v6i thé giéi nay! B6 cita con”. ET-MON-DO BO A-MI-XI Lang trong hodi vong MO6t ngoi lang nhé bé, khiém nhudng nép minh bén nhanh song dao ton mia phang lang. Hai cay gao mé cita ra thé gidi dau lang, xi xi géc ba bon dif tré 6m khong xué, tuong truyén do céc cu tir xua tréng dé mo usc cho ling dil gio ngay méy bia com. Tudi tho toi & dé - be ban cing gid cua, v6, ro, nom, chii; déng hanh cing dung x6ng trau, do toi, nén Id. Ching biét nguyén cé gi, khi chot nghi dén lang, ldn nao cing thé - dumg nhu mii bin hoai hang hac cit nghen dang dy nguc. Méi lan nhu thé t6i lai nhé dén ba. "Suét doi ba khong di dau béi xa lang mot ngay 1a kh6ng chiu dugc". Dugcnghe ba n6i nhiéu lin nhung tdi ching hiéu gi. R6i mot ngay ba ti thim thim theo Omg, vé céi. Toi lan vao dam tré cing trang Itta trong lang, cdm coc, réi cling dn én nhu cd nhu cay, nhu khoai nhu lita. Nhan gidy bao duge vao dai hoc, t6i bai ngiti th’p huong vai truéc ban thd: "Chéu xin phép tir mai xa ba, chdu sé dén trudng chic toin ngudi la, nhung chau lay ba hay yén tam". Va toi ho htc suét dém. M& sang homsauy, khi nguéc nhin hai cay gao dau lang, hit mot hoi thé that su, xao xuyén mdi knoi sém. than thugc toi méi bang hoang nh4n thay mot ndi buén mo hé dén nghet. Foi. Ling, lan dau tién trong ddi t6i thm thia 1di ba ndi, song khong kip nifa. Toi lang thin mot vai cham lira bap bing trong bép nha hang xém va nghe rn ruc nhimg 4m thanh quen thudc cia mét ngay mdi bat dau, Toi ngodi nhin ra nghia trang, 6 cdir giéc ba t6i cing dang mim cudi nhin theo chéu ndi. C6 mot diéu rat la: xa lang, cd khi trong mo ti cing thay lang rat 3. Ngoi lang cé nhu nhiéu ngdi lang t6i biét, nhung toi cling biét: ching noi du gidng duge lang minh, Cing "tiéng lang, tiéng nude" nhung am sic cila mdi nyoii lang chang lin dugc dau. Lang, dung nhu khong chi 1a mot don vi hanh chnhi, mot 36quan thé tu hop dan cu ma con dn chifa bao diéu thiéng liéng hon thé. Ngay xua “phép vua thua Ié lang" - ti nghe néi thoi phong kién 1é lang ngat kim. Ngudi ngoai diu muén, néu khong cé may tram vién gach that dau d4m rude gai Fang ti? Boi vi lang gitt Lé xua khéng phai 1a luat nhung ai dam khong theo? Cit xem con cai cha, xem ngudi s6ng "xanh vo do long” hay gap khé lam ngo... lap tte "bia miéng tiéng doi", ca lang tranh mat! Céi cong déng nhé bé dau chi may chuc mai tranh ln ngéi quay q tw hinh thanh chudn myc - mot thir chudn myc ctia tinh lang nghia x6m, tat lita t6i dén "khong ai ném tay thau ngay dén tdi", mot tht chudn muc lay thudn hau bao dung lam géc. Khong ly luan cao siéu ma ving nhu da tang, nhu heo may dau mila thdu tan tam can. Thdi gian troi di ling 1é, dem theo ca ting thé dai cia ndi ngudi nhimg khi gidp hat, lang khi 4y 1a "mot miéng khi déi bang mot g6i khi no". Chuyén hay, guong tét duge lang truyén tung, c6 khi theo suét doi ngudi. Nét dep tu né cé mot gid tri ving bén. Diéu chuéng tai gai mat khong qua duge dan lang. Thi day, ca lang ciing an nudc trong mot giéng, thie cing mot ndi au lo. Cai giéng diu lang xay ty doi ndo ddi nao, quanh nam trong mat, ai G xa vé vuc lén nén nuéc, khoa mat vao day sé thay nhu duge trit hét bui tran, nhu lai bat dau mot bau trong khiét. Ngudi lang toi cd giong riéng sén sét, nhu tin higu dé nhan nhau & moi phuong trdi. Li tré con chiing tdi 1én len tir sau lug tre lang, tir thé gidi cia rat nhiéu chuyén ké ma sau nay con chéu mun nghe chic khong thé tim trong thu vién. Nhung dimg lo, bao gid lang ciing 6 ngudi cao tuéi - dé 1a thu vién cia mun ddi. Buon ba kiém s6ng, c6 ngudi mai mé, mu mim quén Idi vé lang hodc vi mot ly do gi khong thé tre vé, nhung lang vin day, tw nguyén mot biéu tuong thuy chung chang khdc mot bén dd. Hom nay t0i vé lang, kip an rim thang bay. Ding duéi géc cay gao, toi béi héi nghi dén nhig ngudi di qua day. Niém mo uéc 4m no cla Kang bay gid vin sum sué toa béng, mac dii lang da hét ndi lo an. Rim thing bay - ngay "xod t6i vong nhan", nha ai cing nhén nhip khéc thuéng. Mam cé dit to di nhé, mua sém di it di nhiéu, sang hén bat luan nhung nha ai cing ndu mét ndi chéo hoa, mtic bay la ligt dé cing nhimg huong hén lang thang vo chi. "Trén sao am vay", tuc lang truyén lai nhu mot Idi nhdn nhi hay biét dong ldng trac dn. Dém, nim trong ngoi nh am dp tudi tho, toi khong sao chop mit. Biét lam sao, khi dang 6 gitta lang minh ma nhé lang da diet. Cudc séng noi phé thi ddu vat chat va tinh than khéng qué thiéu, nhumg nhu néi nhé Fang 1a khong gi bi dap. C6 phai vi minh 1a ngudi nha qué, cdi "tiéng lang, tiéng nuéc" da an vio mau thit nén da nghi qua di chang? Nghe nhimg dot gié khe khé théi tir khu vudn luén qua song cita, khong nhin ra ti cing cé thé hinh dung vudn trang dang quanh qué. Nhap nhoa bao guong mat, nhap nhoa nhimg théng ngay tho du tham dim bin han va nggp trin hanh phic bén nhing ngudi than. Tiéng ga gdy sang canh ron rd. Theo quy luat, timg thai hac lai ling lé troi di, nhung néi dau déu hoai vong vé lang thi nguyén dimg phai nhat... Ha N6éi 1999-2000 NGUYEN TRONG HOAN 37B. ON TAP VA NANG CAO KI NANG LAM BAI VAN BIEU CAM I. MOT SO LUU ¥ KHI VIET BAI VAN BIEU CAM 1. Tim hiéu dé - Dé bai yéu céu tao lap kiéu van ban nao? Dé tao lap van ban Ay céin sit dung phuong thttc biéu dat nao la chi yéu? - Noi dung cén biéu dat 1a gi? Truc ti€p hoac gidn tiép bay t6 ty tudng, tinh cam, cdm xtic, thai dO va su dénh gid ciia ngudi viet d6i véi déi tung dugc ndi téi. - Dé thuc hign yéu cdu cita dé bai, cn chudn bi nhiing tri thtfc va ki nang gi? 2. Lap dan y a) Md bai Giéi thigu khai quat vé déi tugng cén biéu cam. b) Than bai Trién khai ndi dung cin biéu cam: - Phat biéu cdm tuéng vé mot téc phdm van hoc: céin néu duge ly do biéu cam (cdi hay, cai dep, &n tung cu thé) vé téc phdm dé. - Néu suy nghi (hay cdm xuic) vé mot sy vat, hién tung, van dé: cn néu duge b6i canh nay sinh cam xic, dién bién cdm xtic. c) Két bai Dua ra nhan dinh, dénh gid tng quét vé ni dung biéu cam. 3. Goi y thuc hanh a) Dé 1: Tir mOt s6 bai ca dao than than da hoc hoac da doc, hay phat biéu cam nghi cia anh (chi) vé than phan ngudi phu ni trong xa hdi ci. - Em da duge hoc hoac doc nhimg bai ca dao than than nao? Than phan cia ngudi phy nif trong xd hoi cil duge tc gid dan gian khdc hoa ra sao? - Em da cé nhing hiéu biét gi vé xa hoi cii (xa hOi phong kién)? Trong xa hoi y, ngudi phu nif phai chiu nhing 4p luc, rang budc gi? - Ngudi phy nif trong xa hoi ngay nay ra sao? Chit §: Cén tap trung vao chi dé ndi kh6n khé, tdi nhye cia than phan ngudi phu nif trong xa hi cil va su bat cong, thiéu binh ding, théi do xem thudng cila x4 hdi xua kia d6i véi ho; mé rong lién hé, so sénh v6i quan niém vé binh dang nam - nit, dé cao vai trd cla ngudi phu nif trong x4 hoi ngay nay. Bai viét phai thé hién dugc th4i 46 cia em d6i véi quan niém cia x4 hoi truéc kia vé ngudi phu ni: su déng cam, thuong cdm truéc s6 phan tii cyc cia ngudi phu nit déng thdi phé phén tu tuémg bt cong, thiéu binh dng, coi thudng ngudi phu ni. 38b) Dé 2: Cam nghi vé mot bai ca dao, dan ca ma anh (chi) yéu thich, - Chon mot bai ca dao ma em yéu thich nhat. dao dé néi lén diéu gi? Nghé thuat cia bai ca dao dé dac sic ra sao? - Bai ca dao dé goi cho em nhimg suy nghi, xtic cm gi? c) Dé 3: anh (chi) vé bai tho 76 long cia Pham Ny - On lai nhiig kién thtte da hoc va nhimg diéu em da thu hoach duge khi doc - hi€u tac phim To /éng cla Pham Ngii Lao. Tap trung phat biéu suy nghi riéng cla minh vé gid tri ca bai tho, déng thoi béc 16 thai do tinh cam cia minh déi véi tu tuéng, tinh cam cia tdc gid gti gim trong bai tho. d) Dé 4: Quan sét mot cdnh déng lia chin hoac mot khu nha cao tang dang xay va néu lén nhimg cam xtc, suy nghi cua minh, - Lua chon déi tung: cénh déng ltia chin hoc mét khu nha cao ting dang xay. - Van dung quan sit va thé nghiém, phat huy lién tuéng, tuéng tuong dé boc 16 cam xtic, suy nghi cla minh vé d6i tung. - Trong bai viét, nén chi ¥ két hop biéu cdm véi miéu ta, léng nhing suy nghi, cam xdc cla minh vao nhing hinh anh cu thé ciia d6i tugng. e) Dé 5: Nhimg suy nghi cia anh (chi) khi nhin nhimg em bé khong noi nuong tua. - Sit dung y€u t6 quan sét va thé nghiém khi néi vé nhing em bé khong noi nuong tua. - Bai viét phai boc 16 duge mot céch chan thyc su déng cam, tinh thuong, nhing xtic dong chan thanh cia ngudi viét trudc nhimg canh ddi éo le. g) Dé 6: Phat biéu cam nghi vé mot tac phdm da hoc. M6 bai ~ Vién Phuong 1a mét nha tho tiéu biéu cla mién Nam. Thang 4/1976 sau 1 nam giai phéng dat nuéc. Khi lang Chi tich H6 Chi Minh vita khan thanh, nha tho cing doin dai biéu mién Nam ra thim Ha N6i vao lang viéng Bac. + Bai tho Viéng lang Bac duge Vién Phuong viet véi tat cd tm long thanh kinh biét on va tu hao pha Ldn néi x6t dau cia mot ngudi con tit mién Nam ra viéng Bac lan dau. ‘Than bai 1. Khé tho thit nhat ~ Thc gid da mé dau bing cau th tu su: "Con & mién Nam ra tham lang Bac”. + "Con" va "Bac" 1a cach xung ho ngot ngdo than thuong rat Nam BO, thé hién su gdn gii, kinh yéu d6i véi Bac. + "Con 6 mién Nam" - & mdt dia danh xa xOi nghin tring, ra day mong duge gap Bac; dat nuéc da thong nhat, Nam Bic da sum hop mot nha, vay ma Béc khong con nifa. “am tuéng cu Lao. 39+ Nha tho da cé tinh thay di tir vieng bang tir sham dé gidm nhe ndi dau thutong ma vin khong che giddu dugc ndi xtic dong cia canh tir biét sinh ly. + Day cdn 1A ndi xtic dong cia mot ngudi con tir chién tru’mg mién Nam sau bao nam mong méi bay gid méi duge ra viéng Bac. - Hinh anh dau tién ma tdc gid thay duge va 1a mot d&u dn dam nét 1a “hang tre" quanh ling Bac "Da thay trong suong hang tre bat ngat". + Hinh anh hang tre trong song da khién cau tho vira thuc vita do. Dén lang Bac nha tho lai gp mot hinh anh hét sttc than thudc cita lang qué dat Viet: [A cay tre. Cay tre da tre thanh biéu tugng ciia dan toc Viet Nam. _ + "Bao tép mua sa" 1 mot thanh ngit mang tinh dn du dé chi sy khé khan gian khé. Nhung dit khé khan gian khé dén may cfy tre van "dimg thang hang", “dimg thing hang” 1a mot dn du mang tinh khang dinh tinh than hién ngang bat khuat, sttc song bén bi cla dan toc. 2. Khé tho thit hai - Hai cau tho dau: Negay ngay mat troi di qua trén lang Thdy m6t mat trdi trong lang rat dé + Hai cau tho duge tao nén véi nhig hinh anh thyc va hinh anh n du séng doi. Cau trén 1a mét hinh anh thyc, cau duéi [a hinh anh dn du + Vi Bac nhu mat trdi la dé khang dinh su trudmg tén vinh ciru clia Bac, gidng nhu su tén tai vinh vién cia mat trdi ty nhién. + Vi Bac nhu mat trdi: néi lén su vi dai cita Bac, ngudi di dem lai cudc song tu do cho dan téc Viét Nam thodt khdi dém dai né 1é. + Nhan thay Bac 1a mt mat trdi trong lang rat dé - day chinh 1a biéu tugng sdng tao riéng cla Vién Phuong, né thé hién duge sy t6n kinh ca téc gid, cla nhan dan d6i véi Bac. - O hai cau tho tiép theo: Ngay ngay dong nguoi di trong thuong nho Két trang hoa dang bdy muoi chin mia xudn + Hinh anh dong ngudi vao King viéng Bac dugc tac gid vi nhu trang hoa, dang len Bac. Céch so sénh nay vita thich hgp va mdi la, dién ra dugc su thuong nhé, ton kinh cia nhan dan d6i véi Bac. + "Trang hoa” Ia hinh anh dn du nhing ngudi con tir khap mién dat nude vé day viéng Bac giéng nhu nhimg bong hoa trong vudn Bac duge Bac uom tréng, chim séc nay nd r ngat huong vé day tu hoi kinh dang lén Béc. 3. Khé tho thit ba 1) Tac gid da dign td cdm xiic va suy nghi cla minh khi vao trong king - Khung canh va khong khi thanh tinh nhu ngung két cd théi gian va khong gian trong lang: 40Bac ndm trong gidc ngti binh yén Gitta mot vang trang s ing diu hién in khong ngon, ngii khong yén khi déng bao mién Nam con dang bi xéo. Nay mién Nam da dugc giai phong, dat nude thong nhat ma di xa. Nha tho mudn quén di sy thyc dau long dé va mong sao n6é chi la mét gidc ngii that binh yén. hén dan toc Viet Nam: gian di, thanh cao nhumg bat khuat, kién cudng, vuot qua "bao tap mua sa" dé "dig thang hang". + Thong qua hinh anh "Hang tre xanh xanh" téc gid nhu muén ca nggi site sOng bat diét cua dan téc Viet Nam truée nhimg thir théch khac nghiét ciia thién nhién va lich sit, Hang tre bén king da ru gidc ng ngan thu cla Bac, gin bé véi Ngudi mai mai, 2) N6i tiép véi nhing cam nhan hic ban dau, nha tho da boc 16 cam xtic cia minh vé Bic qua hinh anh an du dac sac "Ngay ngay... rat do". + Mat tdi cia ty nhién dem lai sttc séng cho muén loai. Mat trdi that dd goi len sur lién tung va so sénh. + Bic Hé cita chiing ta ciing IA mot mat tri. Bac da din Idi, soi duémg cho nhan dan ta di Ién tir trong dem t6i n6 lé dén véi cudc doi tu do, d6c lap, hanh phiic nhu bay gid. Song synguéng mé va léng thanh kinh da duoc tac gid dua dén dinh cao hon. D6 1A su hinh dung vé ddng ngudi dang ndi tiép dai vO tan hang ngay dén viéng ling Béc bang tat ca tim long thinh kinh va thuong nhé, hinh anh d6 nhu nhimg trang hoa kei lai dang ngudi "ngay ngay... mia xuan". Hai tir ngay ngay duge lap lai trong cau tho nhu tao nén m6t cam xtc vé céi trudng sinh vinh citu. 3) Tit cém xtc thanh kinh nguéng mo, & khé tho thir ba 1a nhimg cdm xtic thuong x6t vi. ude nguyén cia nha tho. Hinh anh Bac nhu vang trang séng diu hién trong gic ngit binh yén 1a mot hinh anh tuong trung cho vé dep thanh than, phong thai ung dung va thanh cao cla Bac. Ngudi vin dang sOng cing véi nhan dan dat nuée Viét Nam thanh binh tuoi dep. Mach cam xtic cla nha tho nhy tram ling xudng dé nhudng ché cho ndi xét xa qua hai cau tho "Van biét... & trong tim”... + Hinh anh "troi xanh" 1a hinh anh dn du ndi lén su trudng tén bat tir cla Bac. ‘Troi xanh thicdn mai mii trén dau, cing giéng nhu Béc van con s6ng mai mai vdi non song dat nudc. Dé 1a mét thuc té. + Thé nhung, nhin di hai cla Bic trong lang, cdm thay Bac dang trong gitic ngii ngon Linh, binh yén ma van thay dau dén x6t xa "ma sao nghe nhéi & trong tim". Di ring Ngudi da hod than vao thién nhién, dat nuéc, nhung su ra di cia Bac vin khong sao xod di dugc néi dau xét v6 han cia cd dan t6c, ¥ tho nay dién td rat dién hinh cho tam trang va cdm xiic cia bat ky ai da timg dén viéng ling Béc. 4. Okhé tho cui Cam xtic cia nha tho khi tré lai mién Nam di véi Béc v6 cling chan thanh va xtic dng "Mai vé mién Nam thuong trao nuéc mat". 41+ Cau tho nhur b6c 16 rat chan thanh néi x6t thuong vo han bi kim nén cho téi phat chia tay va tuon thanh dong Ie. + Trong cam xtic nghen ngio, tam trang luu luyén dy, nha tho nhu muén duge hod than dé mai mai ben Ngudi "Muén lam... Diép ngit muén lam dugc nhic t6i ba lin cling véi cc hinh anh lién tip con chim, dod hoa, cay tre nhu dé néi lén uéc nguyén tha thiét cia nha tho muén [a Bac yén long, muén dén dap cong on trdi bin cia Ngudi. Nguyén udc cla nha tho vita chan think, su sc d6 cling chinh 18 nhimg cdm xtc cla hing trigu con ngudi mién Nam truéc khi di lang Bac sau nhimg Ian dén tham ngudi. Két bai - V6i lai tho c6 dong, giong tho trang nghiém thanh kinh, tha thiét va rat gidu cam xtic, bai tho da dé lai 4n tugng rat sau dam trong long ngudi doc. Boi 1, bai tho khong nhiing chi béc 16 tinh cam sau sc clla téc gid d6i véi Bic Hé ma cdn néi Jén tinh cam chan thanh tha thiét cia hang trigu con ngudi Viet Nam déi véi vi Janh ty kinh yéu cia dan toc. - Em rit cam dong méi khi doc bai tho nay va thm cm on nha tho Vién Phuong da déng gép vao tho ca viét vé Béc nhiing van the xtic dong manh mé. Il. THUC HANH VIET BAI VAN BIEU CAM Dé 1. Hay ghi lai nhimg cam nghi chan thyc cia anh (chi) vé ngudi_ than yéu nhat cia anh (chi). Bai viét BO me t6i cOng tac xa qué, céng viéc khién b6 me t6i phai thudng xuyén thay d6i ché 6. Vi thé, nam tdi lén ba tudi, bo me cho t6i vé 6 véi ba ndi. Nam dé, ba toi da gin bay muoi tudi. Ba t6i lung hoi cng, nén trong ba rat gia. Ti & ciing véi anh trai va ba ndi. Budi séng, ba dua anh trai toi dén trudng r6i lai dua toi dén trudng Mau gido. Budi trua, ba di dén cd hai anh em. Con budi chiéu ba cho ching t6i tha hé choi dua véi nhimg dita tré ciing x6m. Ba t6i cé khuon mat rat hién tir va mot cép mat rat nhanh nhen. Ba thudc nhiéu ca dao, tuc ngit, cau dé, hd ve, nhdt 1a truyén Nom. Ba thudc tir cau dau dén cau cudi cla cuén Truyén Kiéu. BA doc Kiéu kh6ng sai mOt cau nao, toi mugn duge cha cd gido day Van tdi héi lép 9 cudn Truyén Kiéu dé xac minh diéu nay. Ba cdn ké chuyén Hoang Tri, chuyén Pham Cong - Ctic Hoa, Pham Tdi - Ngoc Hoa... Kho tang truyén cé tich ciia thi v6 cling phong phi. Dém nao t6i cling dugc nghe ba ké chuyén. Va méi dém 1 mot cau chuyén mdi. Khi ké chuyén ba thudng hdi ¥ kién cia toi vé cdc nhan vat r6i ba gidng gidi, theo céch cia ba, nhiéu khi khéc v6i sut gidng gidi ciia cb gido, vé cdc cau chuyén. Toi rét thich thd phdn binh luan cia ba. Hing dém, mot ban tay ba phe phdy chiéc quat lam bing 14 co (ba khong thich quat dign vi né 1am ba thay mét), mot tay ba lta xuéng duéi mé téc ch4y nang cia tOi gai nhe. Dé 1a cam gidc ma tdi thich nhét. Giong ké chuyén ra ri cia ba ben tai dura toi vao nhimg gid ngi ém dém véi bao nhiéu diéu tot dep. 42Binh thudng, ba toi rat khoé manh, ba cham séc ca hai anh em t6i rat chu déo, khién ching toi luon cam thay day di, khong bi thiét thdi khi bé me ving nha thudng xuyén. Nhung nhing lic trai nang tro tri, ba rat hay bi dau lung. Ba thudng bao ti lay rugu ngam gimg r6i bép cho ba. Nhiing ltic d6 toi thay thuong ba vo cing. B6 t6i bao, ba dau lung vi ltic tré phai génh nhiéu Ita va lam nhiéu viéc nang. Ba toi cdn biét ca chit Han, bé t6i bao dé la do cu t6i day ba hoc chit. Toi rat yéu ba va luén ty hao vé ba noi cla minh. Song bén ba toi luén cam thay rat binh yén. Ba da cho toi mot tudi tho that diéu ki. Toi rat yeu mon Van va thich hoc Van. B6 tdi bao, dé 1a vi t6i duge hudng mot chit jt dong mau cia cu truyén Jai cho ba va ba truyén lai cho tdi. HONG MAI bé 2. Néu cam nghi ndi bat nhat vé mot cau chuyén da hoc ma anh (chi) khong thé nao quén. Bai viét Trong nhing téc phdm van hoc da dugc hoc 6 cap hai, truyén ngan Bén qué cia nha van Nguyén Minh Chau (chuong trinh I6p 9) dé lai trong ti mot 4n tugng rét manh mé. Toi chua dén tudi ciia anh Nhi dé théim thia di cdi triét li sau sic ma nha van giti gim 6 niém khao khét huéng ra bén qué phia bén kia song, nhung t6i di phiin ndo cdm nh4n dugc néi niém nuéi tiéc cia anh khi anh nim trén giu’ng bénh dém nhiing ngay cdn lai cia cudc ddi minh. Théi thudng ngudi ddi vin coi thudng hién tai, mai mé duéi theo nhing hu danh phia truéc ma khong nhan ra nhiing gid tri dich thyc cua nhing gi minh dang cé. Nha van Nguyén Minh Chau qua Bén qué dd mu6n néi véi moi ngudi triét Ii sau xa dy. La nha van lun c6 nhiing phat hién méi mé vé nhimg diéu quen thudc va gidn di clia cugc s6ng, ong da phat hién ra nhiing ndi ban khoan, day dift, nudi tiéc cla con ngudi khi dimg truéc nhung gi di qua. Anh Nhi da timg di rét nhiéu ngi, cd cudc ddi anh chay theo danh vong ma anh quén mat c4i bén qué truéc cia nha. Anh khong c6 thdi gian dé y dén nd. Khi nim trén givdng bénh, khong con khd nang di Jai, anh méi nhan ra ring cdi bén qué dy hap din biét bao nhiéu. Anh bimg ngo ra rang anh da chay theo hu danh ma bé qua mat mot diéu quan trong va vo cling quy gié véi minh. Anh 4n han vi ca cugc déi anh méi chi sang cdi bén song Ay c6 hai lén, va mot ln 1a ngay cuéi cila anh. Méi con ngudi déu cé mot bén qué trong léng minh, nhung khéng phi ai cling nhan ra né quy trong va thiéng liéng dé ma gid gin tran trong khi cdn di sttc. Nhi nu6i tiéc khi anh nhén ra cdi bén qué 4y hp dan véi anh biét nhudng nao va anh da giti gam cd niém khao hit Ay vao dita con trai. Anh nhd né di dd sang song dé mua cho anh bit ctf thit gi phia bén kia sng ay. Nhung thang bé, cing nhu anh khi cdn tré, khong thé nh4n ra nhing tam sy cla cha. N6 lai mai choi nén bi 1d chuyén dd ngang cudi cing trong ngay. Thang bé khong vOi va bdi né cdn qué nhiéu thai gian dé s6ng, bdi véi né cdi ben sOng Ay cing rat binh thudng. Thang bé sé lai ging nhu cha va nhu tat cd moi ngudi, khong thé nhan ra su déng quy va 43dang tran trong cua nhimng gi dang trong tam tay. Mot ngudi bénh nang, khong con kha nang di lai, ngim cdi bén song qua khung cita s6, khé khan nhich timg tf mot trén giutng dé duoc ngim cdi ben song. Va nudi ti i minh da v6 tinh vdi qué huong, vdi nhing diéu binh di va v6 cing quy gid. Cot truyén chi don gian vay thoi nhung chita dung ca mét van dé nhan sinh rat én, Diéu nha van néi dén trong tac phdm nay cing khong phai [a hoan toan méi: Phai biét tran trong nhig gi minh dang cé va da c6, khong nén qué mai mé véi nhimg hu danh ma quén mat gid tri cita hin tai. Van hoc da timg néi vé diéu nay. Nhimg Nguyén Minh Chau da cé mot céch thé hién that gin di va sau sic. Bén qué la cau chuyén vé sy bimg ngd cia mot con ngudi & nhiing ngay cudi ciing ciia cudc ddi. Vi thé su bimg ngé dy cdn cé ¥ nghia nhu mot su thttc tinh déi véi nhimg ai dang s6ng, ham hé dé tién dén tuong lai va cdn tip tuc bé lai phia sau nhimg diéu nu6i tiéc. Cudc s6ng khong thé khong cé nhiing tiée nudi. Song néu dé minh phai nudi tiéc qué nhiéu hoc nuéi tiéc nhing diéu thiéng liéng nhat ma minh trét dénh mat nghia 1a da bé phi mot quang doi quy gid. HONG MAI Dé 3. Cam nghi vé mot nhan vat van hoc ma anh (chi) yéu thich. Bai viét Thdi nay, moi ngudi, nhat 1a thanh nién hoc sinh, thudng coi nhe ly tuong sOng, vi thé ho khong cdn yéu thich nhimg nhan vat nhu Paven Coocsaghin (nhan vat chinh trong tiéu thuyét Thép da tdi thé’ ddy - mot cu6n sdch g6i dau giudng cia thanh nién Viet Nam ti nhing nam 60 dén 80). Riéng tdi, toi van khong thé khong yéu thich va tran trong nhing ngudi nhu cdc anh, nhimg ngudi luén sin sang hy sinh quyén loi cé nhan dé sng vi cong déng, xay dung mot cudc sng chung ngay cang t6t dep hon. Va t6i tin, trong thdi budi nay van cdn rat nhiéu ban tré c6 niém yéu thich gidng nhu toi. Nguyén Thanh Long 1 mot nha van ma tén tudi da tro thanh quen thudc véi ban doc yéu thich truyén ngén Viet Nam hién dai. Toi yéu thich truyén ngan cia Ong bat dau tir truyén ngin Lang /é Sa Pa. Truyén di dé lai cho t6i nhitng 4n tuong sau sc va gitip t6i cé nhimg suy nghi chin chan hon trong cu6c sng. Néi ding hon, t6i yéu thich truyén ngén nay chinh bdi t6i yéu thich nhan vat chinh cia truyén. Cau chuyén cé mét cdi tén rt déi tri tinh, trif tinh nhu chinh manh dat Sa Pa luén an hién trong may mé véi nhimg vat rimg trang muét hoa man, héng tuoi hoa dao. Nhan vat chinh cia truyén 1a anh thanh nién trong coi tram khi tong. Anh hai muoi bay tudi, nhan céng tac dugc bén nam, séng mét minh gitta nui cao heo hut, noi dinh Yén Son cao hai nghin s4u tram mét. Toi than phuc anh vO cing. Tuy sOng trong diéu kién thiéu thén ca vé vat chat ln tinh than nhung anh van rat yeu ddi, vin say mé lam vigc véi mot tinh thén tréch nhiém cao. Biét lam chi cude doi, biét lo toan sip xép cudc s6ng riéng ngan nap, én dinh, anh nudi ga, tréng hoa, doc 44sch. Anh 1a ngudi c6 nghi lye phi thudng, anh da vugt qua duge tat ca, vuot qua duge n6i buén cita sy nham chdn va su cé don. O noi heo hut ay, diéu ding so nhat 1 ni cé don. Anh thém ngudi, thém khat mot diéu doi thudng nhat, nhung cling I quan trong nhat doi vdi méi ngudi. Vi thé, méi khi cé khach, anh v6 cing vui suéng. Khi gap ong bac si gia va co ki su té, niém vui cia anh khién cho c6 gai vo ciing xtic dong. Toi yéu mén ngudi thanh nién ay khong chi boi anh dang yéu trong céch séng ma cdn béi anh cd sy ding yéu trong nhiing digu anh nghi. Anh co don "thém tiéng ngudi" nén nghi ra cach lay cay gd chan dutng dé duoc néi chuyén trong gidy lat véi nhing nguvi di dudng. Diéu ay ching c6 gi lA xitu, khong c6 ndi nhé ngudi, nhé nha nhu vay thi anh khong con gan giii véi chting ta nita. Cong vige ma ngudi thanh nién Ay cling bao nhiéu déng nghiép cita anh dang lam cao ca xiét bao. Ho da hy sinh nhimg khat vong, nhing ham muén c4 nhan, chéip nhan mgi néi kh6 cue, mandi khé cy khé vugt qua nha Ia sur c6 don, dé mang dén nhimg ban tin du bao thoi tiét. Sy hy sinh cia cdc anh lam nén hanh phiic va cudc sng binh yén cho moi ngudi. Céc anh da dénh déi hanh phtic cita c& nhan minh dé lam gidm di nhiing bat trac cho cudc séng cila tat cd chting ta. Cao ca vay nhung anh van rat khiém tn. Khi ngudi hoa si gia muén vé anh, anh di ngugng nging va anh mun gidi thiéu véi hoa si nhimg ngudi ding dugc vé hon anh. Bai cdn nhiéu ngon nui cao hon va nhing ngudi thanh nién cé Ii tuong s6ng cao dep nhu anh. Anh thanh nién ay di dé lai trong toi mot niém cam mén vo bd. Toi khong thé khong nghi vé cudc s6ng c6 don ma céc anh phai chiu dung. Chinh tinh yéu con ngudi, tinh yéu cudc sOng da khién anh cé di can dim dé bam lay tram khi tugng va thuc hién nghiém téc nhiém vu cla minh véi tinh than tréch nhiém va niém say mé céng viéc. Nha van da xay dung duge mot nhan vat vita that di thudng, vila that cao dep. Noi dung cau chuyén don gian, lai thé hién mét tu tudng cing khong may hap din, song véi nhiig chi tiét nghé thuat dic séc nha van diing dé xay dung nhan vat ngudi thanh nién, cau chuyén da khién ngudi doc thich thu va xtic dong. Nhimg trang viét cia nha van Nguyén Thanh Long vé mot trong nhimg ngudi lam nhiém vu trong coi tram khi tuong trén nui cao da dé lai trong toi nhumg tinh cam t6t dep. T6i da nhan ra rang: yéu thuong con ngudi va s6ng that tét dep sé mang lai cho ta mt cudc sOng vui vé va that su cé y nghia. HONG MAI Dé 4, Hay phat biéu cm nghi vé mot bai tho hodic mot nha tho ma anh (chi) yéu thich. Bai viét Gidng tat cd moi ngudi dan Viét Nam, ti yéu tiéng ndi cla dan toc minh, thir tigng ndi lén béng xudng tram day cam xiic. Vi thé t6i yéu nhimg cau luc bat uyén chuyén va dim thim chifa chan tinh cam. Vi lé d6, ciing chang co gi Ia la, 1a dac biét khi ti yéu van hoc nuéc minh, va toi say mé Truyén Kiéu cia Nguyén Du. Toi say mé Kiéu bdi & Kiéu toi thdy Nguyén Du, mot Nguyén Du cia tai va tinh, mét 45nguyén Du cé tinh yéu tha thiét véi dan téc va tém long nhan hau day cam thong d6i véi nhimg kiép ngudi bat hanh. Ma bat hanh nhat trong xa hdi xua 1A ngudi phu nit - nhimg con ngudi héng nhan bac phan. Toi muén noi vé su kinh trong cita t6i d6i véi dai thi hao dan toc Nguyén Du. Ca dan t6c ta da kinh trong ong nhung t6i van muén thé hién nhimg tinh cam cia minh d6i véi ngudi thi nhan da tai ma da doan Ay. Diéu dau tién khién ti yéu quy va kinh trong Nguyén Du chinh la tinh cam cila ong danh cho con ngudi. Ong 14 con ngudi c6 tim long nhan hau. C6 lé, day chinh Ia yéu t6 quan trong dé éng cé duge nhing téc pham van hoc chia dung nhing gid tri nhan dao sau sic. Ngudi thi nhan da doan, vién quan dai than dong doi ca triéu Lé ay khong biét da bao In "Khéo du nude mat khéc ngudi dei xua" Chinh 6ng da ty nhan ra ring, ngudi thi nan bét hanh béi thi nhan Judn 1a ngudi ty van n6i dau, néi bat hanh cla ngudi Khéc vio minh (Phong van ki oan nga ty . Long nhan hau khién Ong lu6n rét nhay cam véi ndi dau khé cia ngudi khéc, vi thé nhing thi phdm cia 6ng luén dam dia nuéc mat: nude mat cila nang Kiéu, nuéc mat cla ngudi ca nit dét Long Thanh va ciia nang Tiéu Thanh. Ho déu 1a nhing con ngudi tai hoa, tai séic song toan ma ménh bac. Nha tho déng cam va dau n6i dau cia nhimg ngudi dy khong don gidn chi la su cdm thong cita con ngudi déi vi con ngudi. Ndi dau cla Nguyén Du con Ia sy nudi tiée, x6t xa truée su ra di cia nhimg tai nang. "C4i tot dep thi khé bén", "hoa thuéng hay héo cé thu’ng tuoi", dé I quy luat ca cudc dai. Su V6 tinh cia con ngudi trude néi dau, trudc gid tri cla cdi dep cing la 1é thudng. Biét vay Nguyén Du van lu6n tran tré day dit: Bat tri tam bach du nién hau Thién ha ha nhan khdp Té Nhu? "Tam long tho vn tinh doi thiét tha" (Té Hitu) chinh 1a diéu khién ong lu6n duge ngudi ddi tran trong. Diéu thi hai khién t0i say mé Nguyén Du chinh 1a bai ti nding. Nguyén Du yéu tiéng Viét nén ong da sit dung thanh céng va lam tiéng Vi bao nhigu. Bao nhiéu nam nay ching ta doc va say mé Truyén Kiéu mot phan béi cdi giong digu luc bat dé doc, dé thudc, dé nghe. Nguyén Du da giti gam 6 Truyén Kiéu mt tinh yéu Ién déi v6i tiéng ndi va thé tho dan toc. Ong ding nhing tir ngit, nhing cach dign dat gan gii véi tiéng noi cia nhan dan. Dan da ma vdn that hay, van uyén bac va gidu chat nghé thuat. Vi nhu nhing bic tranh b6n mita cia Ong: Cé non xanh ron chan trot Canh lé tréng diém mot vai bong hoa Tiéng Viet dep hon, giau 4m thanh, hinh anh va sic digu hon bdi kha nang sang tao cua ong. Truyén Kiéu da dua thé hién mot c4ch phong phd nhat kha nang biéu hién cia tiéng Viet va kha nang biéu cam ctia thé tho luc bat. C6 biét bao nhiéu If do dé ta tran trong dai thi hao dan toc Nguyén Du, va li do 16n nhat, chinh dang nhat chinh 1a nhan céch cao dep cila Ong, két qua cia sy két hop hai hoa gitfa tai va tinh Nguyén Du. HONG MAI 46