Teoryang Romantisismo

Ang teoryang romantisismo ay umusbong sa Europa noong ikalawang bahagi ng ikalabingwalong

dantaon na ipinalagay ng maraming kritiko na kabaligtaran ng klasismo. Ito’y itinuring na isang kilusang
sumabay sa paglaganap ng agham at teknolohiya.

Dalawang uri ng romantisismo

a. Romantisismong tradisyunal
 ito ay hindi dumarakila sa halagang pantao

b. Romantisismong rebolusyonaryo
 lumulutang ang pagkamakasariling karakter ng isang tauhan

- Romantiko ang itinawag sa pamaraan ng pagsulat ng mga akdang pampanitikan sa Panahon ng

Romantisismo dahil ang mga sanaysay, tula, at maikling kuwento na naisulat nang panahong iyon ay
may pagka-romantiko ang paksa, tema at istilo. Naniniwala ang mga romantiko sa lipunan na
makatao, demokratiko at patuloy sa pag-unlad.

Mga Halimbawa:
“Pag-ibig” ni Jose Corazon de Jesus
“Pag-ibig” ni Teodoro Gener
“Sa Tabi ng Dagat” ni Ildefonso Santos
“Hiwaga” ni Cirio H. Panganiban
“ Sa Krus na Daan” ni Ruben Vega

TEORYANG REALISMO
- Ang Teoryang ng Realismo ay tumatalakay sa katotohanan sa lipunan. Madalas din itong naka pokus sa
lipunan at gobyerno. Mahalaga din sa nagsusuri ng mga akda na sinusuri sa teoriyang ito na maiugnay
ang mga pangyayari sa akda o teksto sa lipunan.
- Ipinaglalaban ng teoryang realismo ang katotohanan kaysa kagandahan. Sinumang tao, anumang
bagay at lipunan ayon sa mga realista, ay dapat maging makatotohanan ang paglalarawan o paglalahad.
Karaniwang nakapokus ito sa paksang sosyo-pulitikal, kalayaan, at katarungan para sa mga naapi.
Kalimitang paksain ang nauukol sa kahirapan, kamangmangan, karahasan, krimen, bisyo, katiwalian,
prostitusyon at kawalan ng katarungan.

HALIMBAWA NG MGA AKDA

Ambo
Bangkang papel
Mga ibong mandaragat
Maganda pa ang daigdig
Dekada ’70
Si intoy siyokoy ng kalye marino

IBA’T IBANG PANGKAT NG PAGSUSURING REALISMO SA PANITIKAN

1. PINONG (GENTLE) REALISMO

- May pagtitimping ilahad ang kadalisayan ng bagay- bagay at iwinawaksi ang anumang pagmamalabis at
kahindik- hindik
 2. SENTIMENTAL NA REALISMO
- Mas optimistiko at inilalagay ang pag-asa sa damdamin kaysa kaisipan sa paglutas ng pang araw-araw na
suliranin

3. SIKOLOHIKAL NA REALISMO
- Inilalarawan ang internal na buhay o motibo ng tao sa pagkilos

4. KRITIKAL NA REALISMO
- Inilalarawan ang gawain ng isang lipunang burgis upang maipamalas ang mga aspektong may kapangitan at
panlulupig nito

5. SOSYALISTANG REALISMO
- Ginabayan ng teoryang Marxismo sa paglalahad ng kalagayan ng lipunang maaaring mabago tungo sa pagtatayo
ng mga lipunang pinamumunuan ng mga anak pawis

6. MAHIWAGANG (MAGIC) REALISMO

- Pinagsanib na pantasya at katotohanan nang may kamalayan. Higit na mahalaga ang katotohanan kaysa
kagandahan

TEORYANG PORMALISMO / NEW CRITICISM

- Ayon kay Reyes 1992, sa Pormalismo, hindi na binigbigyang-halaga ang mga sumusunod na elemento:
ang may-akda, ang kasaysayan o konteksto, at ang mambabasa . Samakatuwid, ito’y tumutukoy sa isang
indibidwal na pumapasok sa sistema ng pagsulat na may kahulugan lamang doon sa loob ng diskurso ng
panitikan.

- Ang teoryang Pormalismo ay nakasentro sa anyo o porma ng panitikan at tumatalakay sa Intentional

Fallacy o Affective Fallacy.

- Tinitingnan sa Pormalismong pananaw ang mga sumusunod na elemento o sangkap:

ironya impersonalidad
persona punto de bista
tono obhektibismo
kaisahan simbolismo

TEORYANG EKSISTENSYALISMO

- Ang teoryang eksistensyalismo ay hinahanapan ng katibayan ang kahalagahan ng personalidad ng tao

at binibigyan halaga ang kapangyarihan ng kapasyahan laban sa katwiran at sinusuri ang tauhan batay
sa kanyang kilos,paniniwala,paninindigan na ang tao lamang ang tanging may kakayahanng magdesisyon
sa kanyang sariling buhay.

- Ito ay sumusuri sa katauhan ng tauhan batay sa kanyang kilos, paniniwala, gawi at paninindigan.
Samakatuwid binibigyang-diin dito ang personalidad ng tauhan at may layuning ipakita na may
kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang sarili.
Katangian:
 Walang sariling simulain
 Maihahambing sa Romantisismo tunay na paraan ng pagpapahayag at ekspresyon
 Maihahalintulad sa Modernismo pinipilit kalimutan ang kasaysayan at nakaraan
 Maikukumpara sa Realismo Isinasantabi ang mga paksang ukol sa lipunan
 Makipag – ugnayan sa mundo na may pansariling kapakanan
 May kalayaan at hangaring awtentiko

Istrukturalismo
- ay nakaugat sa paniniwalang ang kahulugan ay maaari lamang mapalitaw kapag ito ay tiningnan sa mas
malawak na istruktura---ang istruktura ng wika.
- Ang kahulugan ay nakapaloob sa sistema ng wika (ang tinatawag na langue) na nakadepende naman sa
aktwal na sinasabi o binigkas (ang parole.)
- Unang binuksan ang ganitong pananaw ng linguista na si Ferdinand de Saussure. Inimbento niya ang
konsepto ng pagiging arbitrary ng kahulugan ng salita---na walang isang salita na nakakatayo na
mayroong kahulugan.
- Ang kahulugan ay malilikha lamang sa relasyon ng salitang ito sa iba pang salita kung saan ito ay
napapabilang (meanings are relational). Nalilikha lamang kung ganoon ang kahulugan dahil sa
pagkakaiba (difference) ng salita sa iba pang salita.

Halimbawa nito ang kahulugan ng kulay na “pula” sa water dispenser: “pula”=mainit. Iba ito sa
“bughaw”=malamig. Itong pagkakaiba ang nagbigay sa pula ng kahulugan. Siempre pa kung ang kulay pula
ay makikita na hindi na bughaw ang katabi, mag-iiba ang kahulugan nito.

- Itinuring din ni Saussure ang wika bilang sistema ng senyas (sign) na binubuo ng tagasagisag
(signifier) at sinasagisag (signified).

Teoryang Dekonstruksyon / Post- Structuralism

- Ito ay isang uri ng teoryang pampanitikan kung saan ang karaniwang istraktura ng kwento ay hindi
sinusunod. Natural nitong pinadadaloy ang kamalayan at kaisipan ng isang tao at gayon din ang mga
pangyayaring hindi karaniwang pinag- uusapan.

- Lumilikha ito ng serye ng mga pangyayaring magkakaugnay subalit winawakasan naman ng mga hindi
sukat akalaing pangyayari. Salungat ito sa mga nakagawiang siklo na nakakahon.

Halimbawa, lagi nang ang bida ang mabuti at nangingibabaw sa wakas, at ang klontrabida naman ay
malakas subalit natatalo sa bandang huli.

- Ito rin ay may layuning ipakita ang iba’t ibang aspekto na bumubuo sa tao at mundo. Pinaniniwalaan
kasi ng ilang mga pilosopo at manunulat na walang iisang pananaw ang nag-udyok sa may- akda na
sumulat kundi ang pinaghalu- halong pananaw na ang nais iparating ay kabuuan ng pagkatao at mundo.