Aurrean 

dugun  testua,  1812.  Urtean  Cadiz-en  argitaraturiko  Espainiako  lehen 

Konstituzioaren  artikulu  multzo  bat  da;  hortaz,  testu  juridiko-politikoa  da,  baita 
publikoa  ere.  Konstituzio  hau  Kadizko  Gorteetan  parte  hartu  zuten  diplomatuek 
idatzia  da,  liberalak  gehien  bat,  eta  Espainiako  bi  hemisferioetako  hiritar  guztiei 
zegoen  zuzendua.  1812.  Urteko maiatzean argitaratu zen, Independentzia Gerra eman 
eta  Karlos  IV.A  eta  Fernando  VII.A  Baionan  preso  zeuden  bitartean.  Testu  honen 
bitartez,  Erregimen  Zaharraren  eta  absolutismoaren  abolizioa  lortu  nahi  izan  zen  eta 
sistema liberal batez ordezkatu. 
 
Testu  honetan,  Cadizko  Konstituzioaren  ezaugarri  garrantzitsuenak  jasotzen  dira: 
subiranotasun  nazionala,  botere  banaketa,  berdintasun  juridikoa  eta  estatu 
konfesionala.  Ideia  hauek,  azkenekoa  izan  ezin,  ideia  liberalak  izan  ziren  guztiak  eta 
Gorteetan nagusitu ziren. Hona hemen zertan datzan bakoitza: 
 
-Subiranotasun  nazionala:  lehendabiziko  printzipio  liberala  izan  zen, 
Rousseau-k  proposatutakoa.  Printzipio  honen  arabera,  nazioak  du  funtsezko 
legeak ezartzeko eskubidea eta 3. Artikuluan adierazten da. 
 
-Botere  banaketa:  beste  printzipio  liberala;  kasu  honetan,  Montesquieu-k 
proposatukoa.  Botere  legegilea,  botere  betearazlea  eta  botere  judiziala 
banatuta  daude:  lehenengoa  Gorteei  eta  erregeari  dagokio,  hurrengoa 
erregeari  eta  azkenekoa  auzitegiei.  Printzipio  hau  3,  15,  16  eta  17.  Artikuluetan 
ikusi dezakegu. 
 
-Berdintasun  juridikoa:  Rousseau-ren  beste  printzipio  liberal  bat  da, 
zentralismoarekin  erlazionatutakoa.  Honen  arabera,  herritar  guztiek  estatuko 
gastuetan  euren  ondasunen  arabera  lagundu  behar  dute,  hau  da,  zergak 
ordainduz. 8. Artikuluan adierazten da hau. 
 
-Estatu  konfesionala:  non  erlijio  Katolikoaren  praktika  zen  baimendua  zegoen 
bakarra.  Konstituzio  liberal  honetako  salbuespen  bakarra  izan  zen, 
liberalismoak laikotasuna defendatzen baitu. 12. Artikuluan ikusi dezakegu. 
 
Testuak, bigarren mailako hainbat ideia ere jasotzen ditu: 
 
-Gobernu  mota  monarkia  parlamentarioa  izan  zen  (edo,  testuak  dioenez, 
“monarkia  moderatu  heredagarria”),  hau  da,  nahiz  eta  parlamentu  bat  egon, 
non botereak banatuak daude, erregea mantendu egin zen. 
 
 -Adierazpen  askatasuna:  beste  printzipio  liberala,  garai  hartan  zegoen 
zentsurarekin  bukatu  zuena.  Zentsura  honek  testu  erlijiosoei  mugak  ezartzen 
zizkion. 
 
Testua  oso  garai  kritiko  batean  idatzi  zen.  Espainia,  Frantziarekin  San  Ildefonso-ko 
ituna  sinatu  ondoren,  Britainia  Handiaren  kontrako  gerra  batean  murgildu  zen, 
Trafalgarko  Guduan  (1805).  Espainiak  eta  Frantziak  galdu  zuten.  Geroago,  Frantziak 
eta  Espainiak,  beste  itun  bat  sinatu  zuten: Fontainebleauko Ituna. Itun honek, Godoyk 
Frantziako  tropei  baimena  eman  zien  Espainia  zeharkatu  eta  Portugaleraino  iristeko, 
hau  konkistatu  eta  geroago  banatu  ahal  izateko.  Baino  Napoleon,  arrazoi 
desberdinengatik,  Espainia  okupatzea  erabaki  zuen.  Honek,  herritarrengan, 
desadostasuna  eta  mesfidantza  ekarri  zuen,  eta  honetaz  baliatuz,  Aranjuezeko 
matxinadan,  Fernando  VII.Ak  Godoy  kargutik  kendu  zuen eta bere aitak, Karlos IV.Ak, 
abdikatu zuenez, boterea eskuratu ahal izan zuen. 
 
Hala  ere,  aita  geroago  damutu  zen,  eta  koroa  eskuratzeko  borroka  hasi  zuten 
Baionan.  Baino  Napoleonek  ez  zuen  gehiago  itxaron  nahi  izan eta bere anaiari, Josef 
Bonaparteri,  eman  zion  Espainiako  tronua,  “Baionako  abdikazioak”  izenekotan. 
Espainiako  herria  ez  zegoen  ados  Jose  I.A  tronuan  ezartzearekin  eta,  1808ko 
maiatzean,  frantziar  armaden  aurka  altxatu  zen  Madrilen,  Independentzia  Gerrarekin 
hasiz; 
baino  ondorioak  larriak  izan  ziren,  herritarren  aurkako  fusilamendu  ugari  izan 
baitziren.  Honen  gertaerei  eta  Baionako  abdikazioari  buruzko  berri  izatean, 
altxamenduak Espainia osoan zehar hedatu ziren. 
 
Armaden  aurkako  erresistentzia  indartzeko,  Probintzia-batzordeak  sortu  ziren,  eta 
geroago  Batzorde  Goren  Zentrala.  Eta,  nahiz  eta  frantziar  armadek  Josef 
Bonaparteren  alde  jarritako  frantsestuen  laguntza  izan,  pixkanaka-pixkanaka  eta 
borroka  ahalmen  handia  erakutsiz,  Probintzia-batzordeek  Frantziako  okupazioarekin 
amaitu zuen. 
 
Gerra  eman  zen  bitartean,  aipamen  garrantzitsuena  Cadizeko  Gorteetako  eginkizuna 
da.  Gerra  eman  zen  bitartean, Frantzian izandako iraultza burgesa eragin zuten ideiak 
Espainian  ezarri  nahi  izan  zituzten  ilustratu  gutxi  batzuk.  Batzorde  zentrala,  Cadizen 
babestua,  1810ean  bost  kide  kontserbadorez  osatutako  erregeordetza  kolektiboa 
sortu  zuten  eta  Burges  liberalek,  funtzionario  ilustratuek  eta  frantziar  armadak 
okupatutako  beste  hirietako  intelektual  asko,  Cadizen  bildu  ziren  errefuxiatu  bezala. 
Prozesu  legegilea  martxan  jartzeko  Gorteen  lehendabiziko  deialdia  hilabete  batzuk 
beranduago eman zen, eta bertan Espainiako nazioaren osotasuna defendatzeko zina 
egin  zuten.  Gorteak  osatzen  zituzten  kideak  erdiko  klase  intelektualak,  elizgizonak, 
abokatuak,  funtzionarioak,  militarrak  eta  katedradunak  ziren  gehien  bat,  baina 
bazeuden  industria-  eta  merkataritza-burgesiako  kideak  ere.  Cadizeko  Gorteek, 
Batzar  Konstituziogilea  eratu  eta  nazio  subiranotasuna  hartu  ondoren,  Frantziako 
Iraultza eredutzat hartuz, iraultza liberala hasi zuten, herritar guztiei eskubide berdinak 
emanda.  Berehala,  bi  talde  sortu  ziren  Cadizko  ganberan:  liberalak  (prentsaren 
laguntzarekin)  eta  absolutistak  (eliza  katolikoaren  laguntzarekin).  Modu  honetan, 
absolutismoa  desagertarazteko  hainbat  dekretu  proposatu  zituzten: 
-Adierazpen-askatasuna  onartu  (inprenta-askatasunaren  dekretuarekin)  baino  liburu 
erlijiosoak  kontrolatuak  (zentsuratuak).  -Erregimen  feudala  bertan  behera  utzi 
(zentralismoa  lortzeko):  jurisdikzio-jaurerriak  abolitu,  gremioak  indargabetu  (ekoizpen 
liberal-kapitalistarekin  ordeztu).  -Erlijio-legeria  (erlijioan  legeak  eman  zituzten): 
inkisizioa  abolitu,  elizaren  ondasunak  publiko  bihurtu.  -  Administrazio-eraldaketa  eta 
lurren  antolamendua:  antzinako  erreinuak,  probintziak  eta  intendentziak  ezabatu 
(foruak)  eta  lurralde  zatiketa  aldatu  (zentralizatzeko).  Dekretu  hauetan  oinarrituz, 
absolutismoa  desagertarazteko  testu  bat  idatzi  zuten:  aurrean  dugun  1812.  Urteko 
Cadizko Konstituzioa. 
 
Konstituzio  honek  bi  urte  besterik  ez  zuen  iraun,  eta  Fernando  VII.Aren 
erregealdiarekin  amaitu  zen. Nazioaren ideiari jarraituz, estatu bateratua sortu zen eta 
hiritarren  eskubide  guztiak  onartu  ziren,  erreinu  bakoitzeko  eskubide  historikoen 
gainetik. Honek, Euskal Herrian, foruen galera ekarri zuen. 
 
Testu  honek,  nahiz  eta  soilik  bi  urte indarrean egon, garrantzia handia izan zuen bere 
garaian,  batez  ere  estatu  mailan,  Espainiako  lehendabiziko  konstituzioa  izan  baitzen 
eta  liberalismoa  finkatu  zuena.  Gainera,  Frantziakoa  baino  progresistagoa  izan  zen, 
sufragio  unibertsala  onartzen  baitzuen,  baita  eskubide  ugari  ere.  Eta  historian  zehar, 
garrantzitsua  izan  da  ere,  ondorengo  liberalismoen  oinarria  izan  zen  eta  beste 
herrialdetako konstituzioetan eragin handia izan zuen ere.