τεύχος 20

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ

20
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ
ΩΝ
ΜΑΝΙΤΑΡΙ ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2018 ΤΕΥΧΟΣ 10
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΣΕΙΟΥ
& ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ Ν & ΜΟΥ 09
ΙΩΝ
ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩ ΤΕΥΧΟΣ
Υ ΜΑΝΙΤΑΡ ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2016 ΤΕΥΧΟΣ 02 & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Ν & ΜΟΥΣΕΙΟ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΙΟΣ 2018
ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩ ΤΕΥΧΟΣ 01 - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016 ΣΕΙΟΥ - ΜΑΡ
ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟ
Υ ΦΥΣΙΚΗΣ
2016 ΤΕΥΧΟΣ 04 ΣΗ ΜΟΥ ΟΥΑΡΙΟΣ
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ ΙΑ ΕΚΔΟ ΟΣ - ΦΕΒΡ
- ΦΕΒΡΟΥΑ ΤΡΙΜΗΝΙΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙ
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ / ΜΑΙΟΣ / ΙΟΥΝΙΟΣ

Αφιέρωμα στον Ασπροπάρη
Μουσείο και πολιτι
στική στα Μετέωρα
δημιουργία
τή Τρίκαλα: Ένα στολίδι στην
Ο Γύπας των Μετεώρων πρέπει να σωθεί! Ένας πολύ ισχυρός 3η Γιορ ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΜΙΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

μα στην ανιταριού καρδιά της Ελλάδας

δεσμός
Αφιέρω Μ

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ
ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ
ΙΟΥΛΙΟΣ / ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ / ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

& ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
- ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016
ΤΕΥΧΟΣ 03
τ ε ύ χ ο ς 1 5
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ
ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018 ΤΕΥΧΟΣ 11

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

2019

IΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017 ΤΕΥΧΟΣ 05

Tέσσερις βραβεύσεις
meteoramuseum.gr

& ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ
ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΕΥΧΟΣ 06

για το Μουσείο
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ
- ΙΟΥΝΙΟΣ 2017
ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ

Αφιέρωμα Αφιέρωμα στο Μουσείο

Φυσικής Ιστορίας
ταριών Μετεώρων και Μουσεί
στα προϊόντα μανι ο Μανιταριών
Χώρος Μάθησης, Πολιτισμ
του Μουσείου ού και Δημιουργίας
Αφιέρωμα: Κυνήγι Tρούφας
στα Μετέωρα

Νέα πτέρυγα στο

Μουσείο Μανιταριών τεύχος 16
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ 18

Ανακαλύψτε
Όλγα Γκορτζή:
αξία των μανιταριών
τη διατροφική

ΝΕΑ
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ
ΓΙΑ ΤΟ
ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2017 ΤΕΥΧΟΣ 07 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017 ΤΕΥΧΟΣ 08

τεύχος 19

ΜΟΥΣΕΙΟ
ΙΑΝΟΥΑΡΙ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

ΟΣ - ΦΕΒ

2019

7
ος 1
τεύχ
Συνέντευξη του
Διοράματα του
ΡΟΥΑΡΙΟΣ

Γ. Κωνσταντινίδη Πουλιά που

Μουσείου
κινδυνεύουν
- ΜΑΡΤΙΟΣ

20
ΝΑ
ΡΙΑΣΜΈ
ΔΗΛΗΏΤΜΗΑΤΑ:
Αφιέρωμα:
Αφιέρωμα στις εκπαιδευτικές Λ
ΔΟ ΜΑΣΤΙΓΑ Αφιέρωμα: Μαθητές και Μουσείο
Εναλλακτικές μορφές
δράσεις του Μουσείου ΜΙΑ ΠΡΈΠΈΙ Πέντε νέες βραβεύσεις
τουρισμού στα Μετέωρα
ΠΟΥ ΈΛΈΙΏΣΈΙ για το Μουσείο
ΝΑ Τ
2020

2020

Αφιέρωμα: Πέντε χρόνια συνεχούς έκδοσης

Βράβευση της νέας πτέρυγας του Μουσείου
2021
 περιεχόμενα
Εκδότης:
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Μετεώρων & Μουσείο
Μανιταριών
ΤΕΥΧΟΣ 20 / ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Συντακτική ομάδα:
Δρουδάκης Μάριος
Κωνσταντινίδης Γιώργος
Λεγάκις Αναστάσιος
Παπακώστα Ελευθερία
Παραλυκίδης Νίκος

3 4
Σδράλη Ελπίδα
Τσαγκούρη Βασιλική

Υπεύθυνη Έκδοσης
Περιοδικού
Σημείωμα Βράβευση
Ελευθερία Παπακώστα της έκδοσης για τη νέα πτέρυγα
του Μουσείου
Μανιταριών

6
Πουλιά
8
Περιβάλλον
που κινδυνεύουν και οικοσυστήματα

10
Αφιέρωμα στα 20 τεύχη του περιοδικού

26
Περιβαλλοντικές οργανώσεις

32
Καλλιέργεια μανιταριών
 Σημείωμα της έκδοσης

Πετύχαμε;
Μπορεί να βρισκόμαστε εν μέσω κορωνοϊού, ο οποίος έχει τεράστιες αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις σε
όλα τα μουσεία, παρ’ όλα αυτά, συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε το μέλλον με αισιοδοξία, ελπίζοντας σε μία
σχετικά σύντομη επιστροφή στην κανονικότητα.
Πέντε χρόνια συνεχούς έκδοσης του περιοδικού μας! Είκοσι τεύχη! Πολλά αφιερώματα, δεκάδες άρθρα,
σελίδες για το περιβάλλον και τα μανιτάρια, δράσεις δικές μας, αλλά και άλλων μουσείων, είναι μερικά από τα
θέματα που παρουσιάσαμε. Στις επόμενες σελίδες θα δείτε μία μικρή σύνοψη για το κάθε τεύχος.
Πετύχαμε; Αντί απάντησης παραθέτουμε αυτούσιο το «Σημείωμα» της πρώτης μας έκδοσης, που περιγράφει
τους στόχους και τις φιλοδοξίες μας σε σχέση μ’ αυτό:
«Το Μουσείο είναι σχετικά νέο. Έχει μόλις ένα χρόνο ζωής. Στο διάστημα αυτό μας επισκέφθηκαν χιλιάδες
άτομα και τα σχόλια που έχουμε δεχθεί είναι εξαιρετικά. Είμαστε πραγματικά περήφανοι, γιατί αυτό που έχουμε
δημιουργήσει δέχεται καθημερινά ιδιαίτερα θετικές κριτικές, που αποτυπώνονται με σαφήνεια στο βιβλίο
εντυπώσεων του Μουσείου, αλλά και στις σελίδες μας στα social media.
Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι έχουν ασχοληθεί, με ιδιαίτερα θετικό τρόπο, παρά τη μικρή μας ηλικία, η μεγάλη
πλειοψηφία των ΜΜΕ της χώρας.
Αυτή η αντιμετώπιση ασφαλώς μας χαροποιεί, αλλά ταυτόχρονα αυξάνει το βάρος των ευθυνών μας, απέναντι
σε ένα κοινό απαιτητικό και ευαισθητοποιημένο σε θέματα περιβάλλοντος.
Αυτό, το βάρος της ευθύνης, μας οδηγεί στην αποφυγή της στατικότητας. Μέσα από τη δημιουργία γεγονότων,
επιθυμούμε να ενισχύσουμε αποφασιστικά την επαφή του ανθρώπου με τη φύση, αλλά και την ευαισθητοποίησή
του, σε σχέση με το περιβάλλον.
Η αντίληψη αυτή, μας οδήγησε στην έκδοση που έχετε μπροστά σας. Ο στόχος μας δεν είναι απλά και μόνον η
ενημέρωση για τις δράσεις του Μουσείου ή η ανάδειξη των εκθεμάτων του.
Στόχος μας είναι να δώσουμε βήμα και σε άλλους. Να ενώσουμε δυνάμεις απέναντι σε προβλήματα και στόχους.
Να αναπτύξουμε το διάλογο.
Για αυτό:
• Δίνουμε βήμα σε επιστήμονες, που με το κύρος και τον ακαδημαϊκό τους λόγο, εμβαθύνουν τη γνώση.
• Δίνουμε βήμα σε περιβαλλοντικές οργανώσεις για να αναδείξουμε το τεράστιο έργο τους.
• Δίνουμε βήμα στους Μανιταρόφιλους, που τα τελευταία χρόνια μας καταπλήσσουν με τις δράσεις τους.
• Δίνουμε βήμα στους Φίλους του Μουσείου, για να καταθέσουν τις εμπειρίες και τις απόψεις τους.
• Δίνουμε βήμα στους μαθητές και τα σχολεία, για να αναδείξουν τις περιβαλλοντικές τους δράσεις.
• Παρέχουμε χώρο σε παρουσιάσεις βιβλίου σχετικά με τη φύση.
•
Αναδεικνύουμε, τέλος, δραστηριότητες άλλων Μουσείων, προσβλέποντας πάντα στη δημιουργία ενός
αλληλοτροφοδοτούμενου δικτύου αυξημένης αποτελεσματικότητας.
Δεν ξέρουμε αν θα πετύχουμε όλους μας τους στόχους. Για ένα όμως είμαστε βέβαιοι: Ότι θα κάνουμε τα πάντα
για να τους πετύχουμε!».
πετύχουμε
Πετύχαμε λοιπόν; Οι μόνοι που μπορούν να το κρίνουν είστε εσείς, ξεφυλλίζοντας τις σελίδες. Σε κάθε
περίπτωση, σας ευχαριστούμε θερμά για την υποστήριξή σας!

3
Βράβευση για τη νέα πτέρυγα
του Μουσείου Μανιταριών
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών μαζί με την εταιρεία Interactive Light
Designs, η οποία υλοποίησε το έργο της νέας πτέρυγας του Μουσείου Μανιταριών, συμμετείχαν στα βραβεία
Lighting Awards 2020 και πήραν το βραβείο BRONZE στην κατηγορία Cultural.

Στο έργο αυτό εφαρμόστηκαν νέες τεχνολογίες «χωρικής επαυξημένης πραγματικότητας», όπως η επαύξηση
των χρωμάτων (color pixel mapping) και η προβολή γραφικών σε πολυεπίπεδη επιφάνεια από ένα προβολικό
μηχάνημα (multilayer projection mapping), γεγονός που σηματοδοτεί την έναρξη μίας νέας εποχής στις εγκα-
ταστάσεις και στον φωτισμό με βιντεοπροβολικά συστήματα.

Να σημειώσουμε εδώ, ότι είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται σε μουσείο στην Ελλάδα η πρωτοποριακή
αυτή τεχνολογία, ενώ και τα μουσεία του εξωτερικού που την έχουν χρησιμοποιήσει, μετριόνται στα δάχτυλα
του ενός χεριού.

4
Με τον τρόπο αυτό, η οπτική παρουσίαση
των πέντε τομέων της νέας πτέρυγας του
μουσείου, είναι πραγματικά εκπληκτική. Στο
προηγούμενο τεύχος παρουσιάσαμε αναλυ-
τικά τη νέα αυτή προσπάθεια του Μουσείου,
την οποία και μπορείτε να δείτε.
Κύριο στοιχείο και στόχος είναι η παρουσίαση
της διαθρεπτικής και φαρμακευτικής αξίας
των μανιταριών, με έναν τρόπο που όχι μόνον
προκαλεί θετικά την αισθητική μας, αλλά και
δημιουργεί τις προϋποθέσεις για εμπέδωση
του γνωστικού αντικειμένου που προσφέρε-
ται.
Να θυμίσουμε επίσης, ότι εκτός του κ. Θεό-
δωρου Ράντου, Διευθύνοντος Συμβούλου
της Interactive Light Designs, σημαντικότατη
ήταν η συμβολή της κυρίας Όλγας Γκορτζή,
Καθηγήτριας Χημείας Τροφίμων του Πανεπι-
στημίου Θεσσαλίας και Επιστημονικά Υπεύ-
θυνης της νέας πτέρυγας, όπως επίσης και
του κ. Γιώργου Κωνσταντινίδη, συγγραφέα
πολλών βιβλίων για τα μανιτάρια και Προέ-
δρου των Μανιταρόφιλων Ελλάδας.

5
 Πουλιά που κινδυνεύουν

Κείμενο: Γιώργος Χανδρινός

Ορνιθολόγος

Σπιζαετός. Ο αετός
των νησιών του Αιγαίου

6
Πουλιά που κινδυνεύουν

Ο Σπιζαετός Hieraaetus fasciatus είναι επιδημητικό είδος στην Ελλάδα. Με πολύ πιο ευρεία κατανομή
στο παρελθόν, σήμερα απαντάται σε αρκετά νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη, έχει πολύ πιο αραιή
κατανομή στη νότια και κεντρική Ελλάδα, ενώ είναι πολύ σπάνιο ή απουσιάζει από τη βόρεια Ελλάδα.
Τα ζευγάρια στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι απομονωμένα, αλλά οι πληθυσμοί σε ορισμένες περιοχές
(κυρίως στα νησιά του Αιγαίου) έχουν καλή πυκνότητα. Ο συνολικός ελληνικός πληθυσμός εκτιμάται
σε 100-140 ζεύγη και χαρακτηρίζεται ως «Τρωτός», ενώ στην Ευρώπη θεωρείται «Κινδυνεύον» είδος.

Χαρακτηριστικό είδος αετού των μεσογειακών οικοσυστημάτων. Προτιμά ανοιχτές εκτάσεις μικρού
συνήθως υψομέτρου, με χαμηλή, αραιά βλάστηση (μακία, φρύγανα κ.ά.), καθώς και βράχια (όπου
φωλιάζει), βραχώδεις ακτές και βραχονησίδες. Είναι δεινός ταχύς και ευέλικτος κυνηγός. Τρέφεται
κυρίως με μεσαίου μεγέθους θηλαστικά και πουλιά, πιο σπάνια με ερπετά. Τα ενήλικα είναι λευκόγκριζα
με ελαφρές πιτσιλιές στο κάτω μέρος του σώματος και γκριζοκάστανη πλάτη, ενώ τα νεαρά έχουν
ξανθωπό χρωματισμό.

Είναι προστατευόμενο είδος, αλλά απειλείται

κυρίως λόγω της καταδίωξής του από τον
άνθρωπο και τη μείωση της λείας του, την
ενόχληση κοντά στη φωλιά, τις διανοίξεις
δρόμων κ.λπ. Ένας πρόσφατος μεγάλος κίνδυνος
για τον Σπιζαετό είναι τα σχεδιαζόμενα αιολικά
πάρκα σε πολλά νησιά, τη Νότια Πελοπόννησο
κ.λπ., γεγονός που απαιτεί ιδιαίτερα μέτρα για την
επιβίωση του είδους.
7
Περιβάλλον και Οικοσυστήματα

Η κατάσταση της φύσης στην Ε.Ε.:

Μια έκθεση με ανησυχητικές διαπιστώσεις
Επιμέλεια: Ελευθερία Παπακώστα
Υπεύθυνη Λειτουργίας του Μουσείου

Δόθηκε στη δημοσιότητα η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος για την Κατάσταση της
Φύσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση (State of nature in the EU – Results from reporting under the nature directives
2013-2018), στη σύνταξη της οποίας συμμετείχαν και επιστήμονες από τη BirdLife International. Πρόκειται για
μια σημαντική μελέτη, μαζί με τη σειρά δεδομένων που την τεκμηριώνουν, καθώς θα αποτελέσει σημαντικό
εργαλείο για τις πολιτικές αποφάσεις σχετικά με το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα για τα επόμενα δέκα
χρόνια.

Η έκθεση συλλέγει τα στοιχεία που συγκεντρώνονται από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο των Οδηγιών για τα
Πουλιά και τους Οικοτόπους και, μέσα από την ανάλυση των δεδομένων, περιγράφει την κατάσταση της
φύσης στην Ε.Ε. μεταξύ 2013 και 2018

Στην κορυφή των αιτίων που αποτελούν απειλή για τη βιοποικιλότητα βρίσκονται η μη βιώσιμη, εντατική
γεωργία και δασοκομία, η αστική εξάπλωση και η ρύπανση – με την επίπτωσή τους να μεγεθύνεται όταν
αυτές συνδυάζονται. Ειδικά για τα πουλιά, η μη βιώσιμη γεωργία αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα, που
ακολουθείται από την επέκταση των πόλεων και στη συνέχεια από τη μη βιώσιμη δασοκομία.

Βέβαια γι’ αυτά η κατάσταση είναι πιο θετική σε σχέση με άλλες κατηγορίες ειδών ή με τους οικοτόπους. Περίπου
τα μισά είδη πουλιών της Ε.Ε. (47%) βρίσκονται σε καλή κατάσταση διατήρησης, το ποσοστό αυτό ωστόσο
είναι κατά 5% μικρότερο από εκείνο της προηγούμενης περιόδου αναφοράς (2008-2012). Κατ’ αναλογία, το
ποσοστό των πουλιών με ανεπαρκή ή κακή κατάσταση διατήρησης αυξήθηκε κατά 7% κατά την τελευταία
εξαετία και ανήλθε συνολικά στο 39%.

Παρ’ όλα αυτά, είδη πουλιών συνεχίζουν να χάνονται με ταχείς ρυθμούς και σε ευρεία κλίμακα. Σε κίνδυνο
βρίσκονται ιδιαίτερα τα αρπακτικά και τα θαλασσοπούλια εξαιτίας μιας πλειάδας παραγόντων –ανάμεσά
τους για τα πρώτα η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων και η ανάπτυξη βιομηχανικού τύπου
ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως οι ανεμογεννήτριες, και η παρεμπίπτουσα παγίδευση σε αλιευτικά
εργαλεία για τα δεύτερα.

Από την έκθεση, γίνεται σαφές ότι οι στόχοι της Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα της Ε.Ε. για το 2020 δεν
επιτεύχθηκαν. Ωστόσο, η νέα Στρατηγική για το 2030, μαζί με τη Στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο»,
συστατικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, θέτουν φιλόδοξους, ελπιδοφόρους στόχους. Πιο
συγκεκριμένα, η Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα με τους νέους της στόχους ενισχύει και διευρύνει το υπάρχον
σύστημα προστατευόμενων περιοχών δίνοντας έμφαση επίσης στην αποκατάσταση και τη διατήρηση υγιών
οικοσυστημάτων. Κατά αυτό τον τρόπο θα διασφαλιστεί ότι η Ε.Ε. θα συνεχίσει να είναι φιλόξενος τόπος τόσο
για τα πουλιά όσο και για τα υπόλοιπα είδη.

Το αποτέλεσμα θα μας δείξει αν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. είναι έτοιμα να υιοθετήσουν την Ευρωπαϊκή Πράσινη
Συμφωνία, με άμεση και αποτελεσματική δραστηριοποίηση, ώστε να ξεκινήσει ο επείγων μετασχηματισμός
των επιβλαβών πρακτικών μας, ή αν θα παραμείνουν δέσμια του παρελθόντος, οδηγώντας μας στο σημείο
όπου δεν υπάρχει επιστροφή.
8
9
αφιέρωμα

«ΦυσηΌραμα»:
Πέντε χρόνια συνεχούς έκδοσης

10
 Όταν πέντε χρόνια πριν υλοποιήσαμε την ιδέα έκδοσης ενός τριμηνιαίου
περιοδικού, οι σκέψεις και οι εκτιμήσεις ήταν ανάμεικτες και τα ερωτηματικά
πολλά. Θα αντέξει η έκδοση στον χρόνο; Θα ανταποκριθεί στους στόχους που
τίθενται; Θα μπορούσε να τροφοδοτείται με την κατάλληλη ύλη που θα το κα-
θιστούσε ελκυστικό στους αναγνώστες; Και το κυριότερο: Θα μπορούσε να
σταθεί για πολύ ένα περιοδικό, το οποίο γράφεται από «ερασιτέχνες» και όχι
επαγγελματίες δημοσιογράφους;

Αυτά και πολλά άλλα βασάνιζαν τη σκέψη μας ευθύς εξ αρχής. Τελικά τα
χρόνια πέρασαν οι εκδόσεις ήταν πάντα στην ώρα τους (με εξαίρεση την περί-
οδο που το μουσείο ήταν κλειστό λόγω κορωνοϊού, όπου «χάθηκε» η έκδοση
ενός τεύχους), θέματα πάντα υπήρχαν ενώ το προσωπικό του μουσείου στο
οποίο στηρίζονταν όλες οι εκδόσεις, έδινε τον καλύτερό του εαυτό.

Στην πορεία υπήρξαν διαφοροποιήσεις και αλλαγές, τόσο στο περιεχόμενο,

όσο και στην εικόνα, ενώ το σταμάτημα της έντυπης έκδοσης και η μετατροπή
του αποκλειστικά σε e-περιοδικό αποτέλεσε κορυφαία στιγμή.

Οι παραλήπτες της έκδοσης αυτής εξακολουθούν να είναι χιλιάδες (σχο-

λεία, ταξιδιωτικά γραφεία, φίλοι του μουσείου, καταστήματα κ.ά.), γεγονός που
δε μας επιτρέπει εκπτώσεις στο περιεχόμενο και τη φιλοσοφία του.

Η προσπάθεια ελπίζουμε να συνεχιστεί για χρόνια. Η στήριξη και οι ιδέες

σας είναι πάντα ευπρόσδεκτες και αποτελούν οδηγό για την πορεία μας!

11
αφιέρωμα
Τεύχος 1ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2016 ΤΕΥΧΟΣ 01

Η πρώτη, «δειλή» εμφάνιση του μουσείου στο χώρο

των περιοδικών εκδόσεων! Χωρίς κάποιο αφιέρωμα,
κάνουμε τα πρώτα μας βήματα, ιχνηλατούμε το πε-
ριεχόμενο, ανιχνεύουμε τη φυσιογνωμία που πρέπει
να διαθέτει το περιοδικό, αλλά και την ισορροπία με-
ταξύ αρθρογραφίας, δραστηριοτήτων του μουσείου
και περιβαλλοντικών παρεμβάσεων. Ένα δύσκολο
ξεκίνημα, μιας και δεν είχαμε και προηγούμενο στον
ελληνικό μουσειακό χώρο.

Τεύχος 2ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2016 ΤΕΥΧΟΣ 02

Το πρώτο αφιέρωμα του περιοδικού, αναφέρεται

στον Ασπροπάρη! Τον εμβληματικό αποδημητικό
γύπα των Μετεώρων, η παρουσία του οποίου στην
περιοχή κινδυνεύει να εξαλειφθεί. Ταυτόχρονα, μέσα
από τις σελίδες παρουσιάζονται πρώτες έντυπες πα-
νελλήνιες καταγραφές μανιταριών, δράσεις του μου-
σείου, αλλά και πρωτοβουλίες περιβαλλοντικών και
μανιταροφιλικών οργανώσεων στην Ελλάδα.

Αφιέρωμα στον Ασπροπάρη

Ο Γύπας των Μετεώρων πρέπει να σωθεί!

12
αφιέρωμα
Τεύχος 3ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016 ΤΕΥΧΟΣ 03

Για πρώτη φορά παρουσιάζεται στο κοινό μία αναλυ-

τική περιγραφή του μουσείου μας. Θέμα που ίσως θα
έπρεπε να αποτελέσει αντικείμενο του πρώτου τεύ-
χους, αφού το μουσείο εκδίδει το περιοδικό. όμως,
σε κάθε περίπτωση, εκείνο που τελικά έχει σημασία,
δεν είναι η αποτύπωση σε ένα χαρτί ή και ηλεκτρονι-
κά του τι κάνουμε ως μουσείο, αλλά η αποδοχή και
επιβράβευση των όσων κάνουμε, από τους μόνους
αρμόδιους… Τους επισκέπτες!

Αφιέρωμα στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών
Χώρος Μάθησης, Πολιτισμού και Δημιουργίας

Τεύχος 4ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016 ΤΕΥΧΟΣ 04

Μία ιδιαίτερα σημαντική στιγμή για το μουσείο απο-

τυπώνεται σε αυτό το τεύχος! Η συνεργασία μας με
την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, η οποία κατέληξε
στη φιλοξενία μίας έκθεσης γλυπτικής, όχι σε κάποια
ξεχωριστή αίθουσα, αλλά μέσα στον κυρίως χώρο
του μουσείου. Αυτό δεν ήταν και δεν είναι κάτι συνη-
θισμένο. Ήταν μία πρόκληση, στην οποία απαντήσα-
με θετικά και για την οποία μάλλον δικαιωθήκαμε, αν
κρίνουμε από τις αντιδράσεις των επισκεπτών.

Μουσείο και πολιτιστική

δημιουργία
Ένας πολύ ισχυρός δεσμός

13
αφιέρωμα
Τεύχος 5ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

IΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017 ΤΕΥΧΟΣ 05

Μία νέα πτέρυγα γεννιέται στο Μουσείο Μανιταριών

και οι σελίδες του περιοδικού φιλοξενούν τα επιμέ-
ρους στοιχεία της. Μέσα από μία πανδαισία εικόνων,
χρωμάτων και γλυπτών δημιουργιών, παρουσιάζεται
η σχέση των μανιταριών με μύθους και παραδόσεις,
ιστορικές αναφορές, αλλά και με την επιστήμη. Πρό-
κειται για μία καταπληκτική δημιουργία ντόπιων καλ-
λιτεχνών, που αναδεικνύει την στενότατη σχέση, από
αρχαιοτάτων χρόνων, του ανθρώπου με τα μανιτάρια.

Νέα πτέρυγα στο

Μουσείο Μανιταριών

Τεύχος 6ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2017 ΤΕΥΧΟΣ 06

Αφιέρωμα Μία πρωτοποριακή ιδέα του μουσείου, δηλαδή η

στα προϊόντα μανιταριών ενίσχυση της υλοποίησης του στόχου του για την
του Μουσείου ανάδειξη της μεγάλης διατροφικής αξίας των μανι-
ταριών, μέσω της δημιουργίας προϊόντων από αυτά,
δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από τις σελίδες του
περιοδικού. Γίνεται μία αναλυτική περιγραφή των
προϊόντων αυτών, αλλά και της καθοριστικής συμ-
βολής του Τμήματος Διατροφής και Διαιτολογίας του
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (τότε ΤΕΙ) στην ενίσχυση
των διατροφικών και οργανοληπτικών χαρακτηριστι-
κών των προϊόντων.

Όλγα Γκορτζή: Ανακαλύψτε

τη διατροφική αξία των μανιταριών

14
αφιέρωμα
Ένα δύσκολο εγχείρημα που έγινε πράξη
Το εγχείρημα της έκδοσης ενός περιοδικού στη σημερινή εποχή, είναι
ένα ούτως ή άλλως δύσκολο εγχείρημα. Πολύ δε περισσότερο όταν
γίνεται από ένα μουσείο, όπου είναι αλήθεια, ότι τέτοιες πρακτικές
δεν τις έχουμε συνηθίσει, τουλάχιστον από μουσεία εντός Ελλάδας.

Γίνεται δε ακόμα δυσκολότερο, όταν οι συντάκτες του, δεν είναι

επαγγελματίες δημοσιογράφοι, ούτε καν άτομα με κάποιες ιδιαίτε-
ρες γνώσεις σ’ αυτόν τον τομέα, αλλά εθελοντές, οι οποίο αρθρογρα-
φούν, επιμελούνται αφιερώματα κ.λπ.

Αυτό ακριβώς είναι και εκείνο το οποίο δίνει ακόμα μεγαλύτερη αξία
στην προσπάθεια. Ο εθελοντισμός δηλαδή, βρίσκει μία πρακτική
εφαρμογή, χρησιμοποιώντας το περιοδικό ως μέσο για τη μεταφορά
των ιδεών και των απόψεων για το περιβάλλον και άλλα θέματα, σε
Ελευθερία Παπακώστα* ιδιαίτερες ομάδες, όπως οι μαθητές, τα τουριστικά γραφεία κ.Ά.

Δυστυχώς, οικονομικοί λόγοι μας ανάγκασαν να διακόψουμε την

έντυπη έκδοση του περιοδικού, με περίπου 3.000 αποδέκτες που
το λάμβαναν δωρεάν και να διατηρήσουμε μόνο την ηλεκτρονική.
Όμως, το γεγονός ότι σήμερα το λαμβάνουν περίπου 15.000 αποδέ-
κτες, είτε ως φυσικά πρόσωπα, είτε ως οργανισμοί, για μας αποτελεί
ένα σημαντικό επίτευγμα.

Στα πέντε χρόνια ανελλιπούς έκδοσης του ΦυσηΟράματος, έχουν

«παρελάσει» από τις σελίδες του δεκάδες άνθρωποι. Από καθηγητές
πανεπιστημίων μέχρι επιτυχημένους επαγγελματίες, υπαλλήλους και
φοιτητές, ενώ έχουν αναδειχθεί δεκάδες δράσεις περιβαλλοντικών
οργανώσεων, με τις οποίες συνεργαζόμαστε όλα αυτά τα χρόνια. Εί-
ναι πολλά τα άρθρα για ποικίλα θέματα, ενώ δε λείπουν τα αφιερώ-
ματα, είτε σε θέματα που αφορούν το Μουσείο και τις δράσεις του,
είτε σε ευρύτερου ενδιαφέροντος παρεμβάσεις.

Είναι σίγουρο, ότι η έκδοση θα συνεχιστεί. Με πολλά προβλήματα,

τα οποία επιδεινώνονται και από την πρωτοφανή υγειονομική κρίση
την οποία βιώνουμε. Όμως θα κάνουμε το παν για να τα ξεπεράσου-
με. Και αυτό γιατί το περιοδικό είναι για εμάς ένα σημαντικό μέσο για
να επικοινωνήσουμε τις απόψεις μας για το περιβάλλον, τον τουρι-
σμό και την αειφόρο ανάπτυξη. Για να αναδείξουμε τις αξίες και τις
ιδέες μας, αλλά και για να δώσουμε βήμα στον καθένα που συμμερί-
ζεται την αγωνία μας για το αύριο του πλανήτη.

Σας ευχαριστούμε θερμά όλους για την υποστήριξη στο εγχείρημά

μας.

*Υπεύθυνη Λειτουργίας του Μουσείου και Έκδοσης του περιοδικού

15
αφιέρωμα
Η συμμετοχή των Μανιταρόφιλων
Ελλάδας στο ΦΥΣΗΟΡΑΜΑ
Γιώργος Κωνσταντινίδης*

Ως πρόεδρος των Μανιταρόφιλων Ελλάδος συγχαίρω τη δ/νση του ΦΥΣΗΟΡΑΜΑ-

ΤΟΣ, η λειτουργία του οποίου προβάλλει, αξιοποιεί και προάγει τη μανιταροφιλία
και το έργο που προκύπτει από αυτή, στα πεδία της έρευνας, της καταγραφής, των
δράσεων, της δημιουργίας και της παραγωγής υψηλού επιπέδου προϊόντων τέχνης
και διατροφής. Με την ευκαιρία της έκδοσης του 20ού τεύχους, ευχαριστώ για την
φιλοξενία του συλλόγου μας και παρουσιάζω επιγραμματικά το αποτέλεσμα αυτής
της συνεργασίας, που δεν έχει προηγούμενο στην έντυπη, περιοδική μανιταροαρ-
θρογραφία της Ελλάδας:

– Στη σελίδα «Τα μανιτάρια του Μουσείου» οι Βασίλης Καουνάς, Παναγιώτης Καβαρνός, Ευαγγελία Κοτλίδα
και Δέσποινα Κλεισιάρη παρουσίασαν θέματα γενικού μανιταροφιλικού ενδιαφέροντος.

– Στη σελίδα «Μανιταροσυνταγές» η Δήμητρα Βέργου παρουσίασε παραδοσιακές αλλά και πρωτότυπες συ-
νταγές μανιταρομαγειρικής.

– Στη σελίδα «Μανιταροφιλία και Μανιταρογνωσία στην Ελλάδα» οι Γιώργος Κωνσταντινίδης, Λίνος Κόττης
και Σταύρος Ζωγράφος παρουσίασαν την ανασκόπηση των μανιταροδράσεων, μανιταροδημοσιεύσεων, μα-
νιταροεκδόσεων, και μανιταροσυνεργασιών.

– Στη σελίδα «Μανιτάρια της Ελλάδας Πρώτες έντυπες παρουσιάσεις» οι Γιώργος Κωνσταντινίδης, Δη-
μήτρης Σωφρόνης, Λίνος Κόττης, Μιχάλης Γκίλας, Βασίλης Καουνάς, Βασίλης Νάκκας και Αθανάσιος Ντί-
νος παρουσίασαν 26 σπάνια μανιτάρια της Ελλάδας (Leucocoprinus cepistipes, Leucocoprinus ianthinus,
Leucocoprinus cretaceus, Peziza paludicola, Peziza sterigmatizans, Peziza badiofusca, Peziza phlebospora,
Peziza lobulata, Peziza hortensis, Didymium difforme, Didymium melanospermum, Didymium serpula,
Didymium squamulosum, Leucangium carthusianum, Terfezia pini, Tuber macrosporum, Cortinarius
assiduus, Cortinarius contui, Cortinarius casimiri, Chaetosphaerella phaeostroma, Campylomyces heimii,
Trichoderma citrinum, Trichoderma tremelloides, Cortinarius bulbosovolvatus, Clitocybe mediterranea,
Octospora maireana και Hydropus omphaliiformis).

– Στη σελίδα «Βιβλιοπαρουσιάσεις» ο Γιώργος Κωνσταντινίδης παρουσίασε το βιβλίο: «Μανιτάρια από το

δάσος... στην κουζίνα» της Δήμητρας Βέργου - Ευαγγελοπούλου, ενώ ο Δημήτρης Σωφρόνης παρουσίασε το
βιβλίο «Μανιτάρια, φωτογραφικός οδηγός μανιταροσυλλέκτη» του Γιώργου Κωνσταντινίδη.

– Το μέλος του συλλόγου μας Βίκυ Πάλλα έγραψε σε αρκετές σελίδες του περιοδικού, ενώ το μέλος του συλλό-
γου μας και δ/ντής του Μουσείου Νίκος Πάλλας, υπογράφει τη σελίδα «Σημείωμα της έκδοσης» σε όλα τα
τεύχη του περιοδικού.

– Παράλληλα δημοσιεύτηκαν φωτογραφίες που παραχώρησαν (εκτός από τους προαναφερθέντες) και οι: Ιω-
άννης Συτιλίδης (†), Δημήτρης Βολοβότσης, Πάνος Παλαιός, Αγοραστός Παπατσάνης, Νικολέτα Σγουρίδη
και Στέργιος Μίχος, ενώ στην εύρεση των ειδών συμμετείχαν και οι: Δημήτρης Βολοβότσης, Μαριάννα Μερ-
κούρη, Νίκος Γκονέλας και Γιώργος Σέτκος.

Να τα εκατοστίσει!

* Συγγραφέας πολλών βιβλίων μανιταριών,

Πρόεδρος των Μανιταρόφιλων Ελλάδας
και μέλος της Συντακτικής Ομάδας του περιοδικού

16
αφιέρωμα
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Μετεώρων και Μουσείο
Μανιταριών:
Ενδιαφέρον για το περιβάλλον
Αναστάσιος Λεγάκις*
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και το Μουσείο Μανιταριών δημι-
ουργήθηκαν σε μια περίοδο που ήταν γεμάτη ενθουσιασμούς καθώς αυξανό-
ταν το ενδιαφέρον για την φύση. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη
ώθησαν πολλούς ανθρώπους να αλλάξουν τις βασικές αρχές αξιών, στάσεων
και συμπεριφορών απέναντι στην φύση και την προστασία της. Το φυσικό περιβάλλον προκαλεί το παγκό-
σμιο ενδιαφέρον των ανθρώπων . Έτσι έγινε το κυρίαρχο θέμα. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα συνέχισαν να
αποτελούν ένα σπουδαίο ζήτημα παγκόσμιας σημασίας. Η υπερβολική ανάπτυξη της βιομηχανίας, της τεχνο-
λογίας, ο υπερπληθυσμός, η υπερκατανάλωση και πίεση για ολοένα και μεγαλύτερη εκμετάλλευση των φυσι-
κών πόρων της γης είναι οι βασικότερες αιτίες δημιουργίας μεγάλων περιβαλλοντικών προβλημάτων. Κυρίος
υπεύθυνος αποδεικνύεται ο άνθρωπος και η συμπεριφορά του.

Στην Ελλάδα τέτοιες σκέψεις ξεκίνησαν πριν από πενήντα χρόνια καθώς άρχισε σιγά σιγά να οργανώνεται το
κίνημα για την προστασία του ελληνικού φυσικού περιβάλλοντος. Αυτό οδήγησε στην δημιουργία ενός πλή-
θους οργανισμών σχετικών με την φύση και ταυτόχρονα με την δημιουργία φορέων που είχαν τη δυνατότητα
να οργανώσουν μουσεία σχετικά με το αντικείμενο της φύσης και της προστασίας της . Η προσπάθεια αυτή
ευδοκίμησε με σημαντικά οφέλη σχετικά με την ενημέρωση που προσφέρεται στο ευρύ κοινό αλλά και με τις
επισκέψεις των μαθητών των διαφόρων σχολείων όλης της επικράτειας.

Οι βασικές αρχές για τις συλλογές φυσικής ιστορίας αποτελούν το μέλλον για την διατήρηση της φύσης. Ο
στόχος ενός μουσείου είναι να επιβεβαιώσει την επιστήμη παρακολουθώντας την παρουσίαση μια φυσικής
ιστορίας. Το μουσείο υποδεικνύει τις βασικές αρχές για την επιστημονική διατύπωση, αρχές όπως την κοινή
γνώση και την ύπαρξη του αγνώστου. Τα μουσεία, μας δείχνουν τι υπάρχει στην φύση του πώς βλέπουμε και
δεν μπορούμε να δούμε τα αντικείμενα που δεν μπορούν να βρεθούν μέσα στη φύση.

Έτσι από τα σημαντικά μουσεία που σχετίζονται με την φύση είναι και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώ-
ρων μαζί με το Μουσείο Μανιταριών. Η περιοχή στην οποία βρίσκονται τα δύο μουσεία περιλαμβάνει εξαι-
ρετικές χώρους τόσο για την περιδιάβαση στην φύση όσο και στην γύρο περιοχή. Γύρω από την περιοχή
υπάρχουν βουνά όπως τα Αθαμανικά όρη, ο Λάκμος, τα Χάσια όρη, οι ποταμοί, οι καταρράκτες, το σπήλαιο
της Θεόπετρας και άλλα. Επίσης, η περιοχή χαρακτηρίζεται από έντονη εναλλαγή δασωμένων εκτάσεων με
μεγάλες ανοικτές περιοχές. Η περιοχή των Μετεώρων είναι ένας από τους σημαντικότερους βιοτόπους για
τα αρπακτικά πουλιά. Η περιοχή είναι επίσης σημαντικός βιότοπος για τον λύκο, την αρκούδα, το ελάφι, το
ζαρκάδι και το αγριόγιδο.

Ιδιαίτερη σημασία έχουν τα μανιτάρια της περιοχής. Στην φύση υπάρχουν χιλιάδες μανιταριών αλλά μόνο εί-
κοσι είναι βρώσιμα. Η περιοχή των Μετεώρων θεωρείται από τις σημαντικότερες περιοχές της Ελλάδας. Ένας
από τους λόγους είναι ότι έχουν μεγάλη ποικιλία. Έτσι κάποιος μπορεί να συλλέξει μανιτάρια γνωρίζοντας
όμως ότι πρέπει πρώτα εκπαιδευτεί.

*Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ, Μέλος της Συντακτικής Ομάδας του περιοδικού

17
αφιέρωμα
Το ΦυσηΌραμα έδωσε νέα ώθηση στην
υπόθεση περιβάλλον - βιοποικιλότητα
Νίκος Παραλυκίδης*

Το περιοδικό ΦυσηΌραμα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μου-

σείου Μανιταριών, που μέχρι το 12ο τεύχος ήταν έντυπο και ηλεκτρονικό και κα-
τόπιν μόνο ηλεκτρονικό, και που αποστέλλεται σε περίπου 15.000 αποδέκτες και
κυρίως σε σχολεία, έδωσε μια καινούργια ώθηση στην υπόθεση περιβάλλον, βιοποι-
κιλότητα αλλά και στην μανιταροφιλία.

Ξεκινώντας από την βιοποικιλότητα της Άγριας Πανίδας που στην Ελλάδα είναι από
τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, έδωσε τη δυνατότητα στο ευρύτερο κοινό, αλλά ιδι-
αίτερα στους μαθητές μέσω του Μουσείου και των εκθεμάτων του, να έρθουν σε
επαφή μαζί τους καθώς και να γνωρίσουν την βιολογία και την οικολογία τους μέσω των άρθρων του.

Μέσω των άρθρων που δημοσιεύτηκαν για τα μανιτάρια έφερε σε επαφή τον κόσμο με μια ιδιαίτερη αλλά
άγνωστη και παρεξηγημένη ομάδα ειδών της Ελληνικής φύσης. Προσπάθησε να δώσει στον κόσμο τη δυνα-
τότητα να περπατήσει και να γνωρίσει τα δάση μέσω της ασφαλούς συλλογής των μανιταριών. Επίσης τους
έφερε κοντά στη γαστρονομία και τον χειρισμό των μανιταριών, μιας τόσο σπουδαίας τροφής.

Τέλος, έδωσε βήμα στις οικολογικές οργανώσεις όπως η W.W.F., ο Αρκτούρος, η Καλλιστώ, η Ορνιθολογική
Εταιρία να παρουσιάσουν στο ευρύτερο κοινό την ελληνική πανίδα, καθώς και τα προβλήματα που αντιμετω-
πίζει και τις ενέργειες τους για την αντιμετώπιση αυτών, όπως και τις δράσεις τους γύρω από την ευαισθητο-
ποίηση του κόσμου απέναντι στην άγρια ζωή.

Για όλα τα παραπάνω καθώς και για ακόμη περισσότερα εύχομαι στο περιοδικό να μακροημερεύσει και να
γιορτάσουμε και τα πενήντα τεύχη στο απώτερο μέλλον.

* Phd ΕΔΙΠ Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ,

Μέλος της Συντακτικής Ομάδας του περιοδικού

18
αφιέρωμα
Τεύχος 7ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2017 ΤΕΥΧΟΣ 07

Η περιοχή των Μετεώρων μπορεί να χαρακτηριστεί

πλέον, ως το «βασίλειο» των εναλλακτικών μορφών
τουρισμού. Σε συνεργασία με τοπικά τουριστικά γρα-
φεία, παρουσιάζονται στο περιοδικό όλες οι δυνατό-
τητες που έχει ο επισκέπτης, προκειμένου να αποκτή-
σει συγκλονιστικές εμπειρίες μέσα στο φυσικό περι-
βάλλον. Από το κυνήγι τρούφας και την αναρρίχηση,
μέχρι το ποδήλατο βουνού και το ράφτινγκ, συντίθε-
ται ένα «χαλί» δράσεων, που ικανοποιεί τους πάντες.

Αφιέρωμα:
Εναλλακτικές μορφές
τουρισμού στα Μετέωρα

Τεύχος 8ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017 ΤΕΥΧΟΣ 08

Στις σελίδες αυτού του τεύχους ξεδιπλώνονται όλες

οι δράσεις εκπαιδευτικού χαρακτήρα που έχει δημι-
ουργήσει το Μουσείο, όχι μόνον για μαθητές όλων
των βαθμίδων, αλλά και για ενήλικες. Είναι προφανές
ότι η ανταπόκριση του μουσείου στο ρόλο του, οδη-
γεί στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που επιτρέπουν
την ευκολότερη ανάγνωση των μηνυμάτων του, απ’
όλες τις ηλικίες και ανεξαρτήτως του επιπέδου μόρ-
φωσης κάθε επισκέπτη.

Αφιέρωμα στις εκπαιδευτικές

δράσεις του Μουσείου

19
αφιέρωμα
Τεύχος 9ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 ΤΕΥΧΟΣ 09

Η Γιορτή Μανιταριού αποτελεί πλέον σημείο αναφο-

ράς για την περιοχή και γίνεται κάθε χρόνο στις αρχές
Φθινοπώρου. Είναι ίσως ο πλέον πρόσφορος τρόπος
προκειμένου ο επισκέπτης να έρθει σε επαφή, όχι
μόνο με τη φύση, αλλά και τα μανιτάρια, αφού μία
σειρά από δράσεις, στα πλαίσια της γιορτής κινούνται
γύρω από αυτά. Αποτελεί μία σημαντική προσφορά
του μουσείου στην τοπική κοινωνία, που δεν θα μπο-
ρούσε να απουσιάζει από τις σελίδες μας.

Αφιέρωμα στην 3η Γιορτή

Μανιταριού

Τεύχος 10ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2018 ΤΕΥΧΟΣ 10

Η «έξυπνη πόλη», το «στολίδι» της Κεντρικής Ελλά-

δας, τα Τρίκαλα, δεν θα μπορούσαν παρά να βρουν
έναν χώρο στο περιοδικό μας. Έχοντας συναίσθηση
του ευρύτερου ρόλου που πρέπει να διαδραματίζει
ένα μουσείο στην περιοχή του, αφιερώσαμε αρκετές
σελίδες στην πανέμορφη πόλη των Τρικάλων, αναδει-
κνύοντας κρυφές και φανερές γωνιές της. Η πόλη του
«Μύλου των Ξωτικών», πάντα λαμπερή και φιλόξενη,
σας περιμένει.

Τρίκαλα: Ένα στολίδι στην

καρδιά της Ελλάδας

20
αφιέρωμα
Τεύχος 11ο

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018 ΤΕΥΧΟΣ 11

Στο τεύχος αυτό, παρουσιάζεται για πρώτη φορά μία

ολοκληρωμένη παρουσίαση του Κυνηγιού Τρούφας,
που διοργανώνει το μουσείο. Ήταν φανερό από το
πρώτο «κυνήγι» που διοργανώσαμε ότι θα εξελισσό-
ταν σε μία πολύ βασική συνιστώσα των δυνατοτήτων
της περιοχής. Τα επόμενα χρόνια το επιβεβαίωσαν,
αφού έγινε πόλος έλξης Ελλήνων και ξένων επισκε-
πτών με πολλά βραβεία και διθυραμβικές κριτικές.

Αφιέρωμα: Κυνήγι Tρούφας

στα Μετέωρα

Τεύχος 12ο

ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ 18

Η τεράστια επιτυχία των Γιορτών Μανιταριού και ιδι-

αίτερα της 4ης μας επέβαλε και μία δεύτερη αναφο-
ρά σε διάστημα ενός χρόνου, στον σημαντικότατο
αυτόν θεσμό της περιοχής. Αποτελεί γεγονός, που
συγκεντρώνει χιλιάδες επισκέπτες, ενώ αποτελεί και
το έναυσμα για γνωριμία με αυτό που αποκαλείται
«μανιταροφιλία» και «μανιταρογνωσία» στην Ελλά-
δα. Εξάλλου, ο συνεχής εμπλουτισμός της Γιορτής σε
κάθε επίπεδο, θα πρέπει να αναδειχθεί και σ’ αυτό η
συμβολή του περιοδικού είναι καθοριστική.

Συνέντευξη του Διοράματα του Πουλιά που

Γ. Κωνσταντινίδη Μουσείου κινδυνεύουν

21
αφιέρωμα
Τεύχος 13ο

Είναι ίσως η πρώτη φορά στη Ελλάδα, όπου ένα μου-

σείο (το δικό μας) σε συνεργασία με ένα Πανεπιστη-
μιακό Ίδρυμα (Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Αρχειονο-
μίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας), διενερ-
γούν μία έρευνα κοινού, μεταξύ των επισκεπτών του
μουσείου μας, αποκομίζοντας χρήσιμα συμπεράσμα-
τα για την εμπειρία, τις προσδοκίες και τις επιθυμίες
τους. Τα συμπεράσματα αυτά, καταγράφονται και
αναδεικνύονται μέσα από το τεύχος αυτό.

Τεύχος 14ο

Στο τεύχος αυτό, το περιοδικό μας είναι διαθέσιμο

ΑΠΡΙΛΙΟΣ / ΜΑΙΟΣ / ΙΟΥΝΙΟΣ

μόνον στην ηλεκτρονική του Μορφή. Οικονομικοί

κυρίως λόγοι δεν επέτρεπαν τη συνέχιση της έντυπης
έκδοσής του, ενώ το περιεχόμενο και η φιλοσοφία
του παραμένουν σταθερά. Εκτός από τις αναφορές
στο κυνήγι τρούφας, οι «σελίδες των περιβαλλοντι-
κών οργανώσεων», καθώς και τα «πουλιά που κιν-
δυνεύουν» αποτελούν σταθερές αξίες για τις σελίδες
μας.

στα Μετέωρα
ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΜΙΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

22
αφιέρωμα
Τεύχος 15ο

ΙΟΥΛΙΟΣ / ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ / ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

τ ε ύ χ ος 15

Οι βραβεύσεις του μουσείου αποτελούν πάντα επι-

δοκιμασία, αλλά και κίνητρο. Είναι μία ιδιαίτερη τιμή,
αλλά και ταυτόχρονα και το έναυσμα για ακόμα με-
γαλύτερη προσπάθεια, ακόμα καλύτερες και ποιοτι-

2019
κότερες υπηρεσίες. Το γεγονός δε, ότι στην προκει-
μένη περίπτωση, τα βραβεία είναι πέντε (!), δεν θα
μπορούσε παρά να αποτελέσει το κεντρικό θέμα του
περιοδικού, στο οποίο αναλύονται οι τομείς που βρα-
βεύονται.
Tέσσερις βραβεύσεις

meteoramuseum.gr
για το Μουσείο

Τεύχος 16ο

τε ύχος 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Το Φθινόπωρο αποτελεί ουσιαστικά την έναρξη

μίας νέας περιόδου για τα μουσεία. Μετά τη θερινή
ραστώνη και τις ζέστες του καλοκαιριού, που δεν
ευνοούν, είναι η αλήθεια, επισκέψεις σε κλειστούς
χώρους, όπως είναι τα μουσεία, παρουσιάζονται στο
τεύχος αυτό, οι δυνατότητες, αλλά και οι εμπειρίες
που το μουσείο μπορεί να προσφέρει στους επισκέ-
πτες όλων των ηλικιακών ομάδων.
ΝΕΑ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ
ΓΙΑ ΤΟ
ΜΟΥΣΕΙΟ
2019

23
αφιέρωμα
Τεύχος 17ο

τεύχος 17

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ

Τα δηλητηριασμένα δολώματα, οι γνωστές από πα-
λαιότερα «φόλες», αποτελούν μία μάστιγα που πρέ-
πει να εκλείψει. Σ’ αυτό το θέμα είναι αφιερωμένο το
17ο τεύχος του περιοδικού. Πρόκειται για μία πρακτι-
κή με τεράστιες καταστροφικές συνέπειες, όχι μόνο
για την άγρια πανίδα, αλλά και για οικόσιτα ζώα (π.χ.
σκύλους). Μία βαρβαρότητα που πρέπει να σταματή-
σει με τη συνέργεια κάθε εμπλεκόμενου φορέα.
ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΜΈΝΑ
ΔΟΛΏΜΑΤΑ:
ΜΙΑ ΜΑΣΤΙΓΑ
ΠΟΥ ΠΡΈΠΈΙ
ΝΑ ΤΈΛΈΙΏΣΈΙ
2020

Τεύχος 18ο

τεύχος 18
ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Το τεύχος αυτό είναι αφιερωμένο στη νέα πτέρυ-

γα του Μουσείου Μανιταριών, δεύτερη στη σειρά,
η οποία ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του 2020. Είναι
η πρώτη φορά που εφαρμόζεται σε μουσείο η νέα
τεχνολογία της «Χωρικής Επαυξημένης Πραγματι-
κότητας» και αναφέρεται στη διατροφική αξία των
μανιταριών. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο αναδει-
κνύει με τρόπο μοναδικό γιατί τα μανιτάρια πρέπει να
αποτελέσουν σημαντικό μέρος των διατροφικών μας
συνηθειών.

Νέα πτέρυγα του Μουσείου

Μανιταριών
Πρώτη φορά στην Ελλάδα εφαρμόζεται σε
μουσείο η τεχνολογία της
“Χωρικής Επαυξημένης Πραγματικότητας”
2020

24
αφιέρωμα
Τεύχος 19ο

τεύχος 19

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Με την ευκαιρία της έναρξης της νέας σχολικής χρο-
νιάς, γίνεται ένα αφιέρωμα στο οποίο περιγράφεται
το τι μπορούν να δουν και τι να κάνουν οι μαθητές
κατά την επίσκεψή τους στο μουσείο. Επίσης αναφέ-
ρεται στα πέντε νέα βραβεία που έλαβε το μουσείου
από τα Tourism Awards 2020 (2), το TripAdvisor (2)
και τα Best Greek Food Awards, όπου έλαβε το Χρυσό
Βραβείο Γεύσης. Συνυπάρχει πλούσια αρθρογραφία.

Αφιέρωμα: Μαθητές και Μουσείο

Πέντε νέες βραβεύσεις για το Μουσείο

2020
Τεύχος 20ό

Με το τεύχος αυτό, κλείνουμε πέντε χρόνια ανελλι-

πούς έκδοσης του περιοδικού μας (με εξαίρεση το
τρίμηνο Μαρτίου -Ιουνίου 2020, που το μουσείο ήταν
κλειστό λόγω κορωνοϊού). Πέντε παραγωγικά χρόνια,
με χιλιάδες αναγνώστες (είτε στην έντυπη, είτε στην
ηλεκτρονική μορφή). Επομένως δεν θα μπορούσε,
παρά το τεύχος αυτό να έχει επετειακή μορφή και να
μας θυμίσει όλα τα στάδια της προσπάθειάς μας και
τις αντίστοιχες εκδόσεις.

25
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
Επιμέλεια: Ελευθερία Παπακώστα, Υπεύθυνη Λειτουργίας του Μουσείου
• Το εμπόριο και η κατανάλωση
προϊόντων άγριας ζωής απο-
τελούν σημαντικό κίνδυνο για
μελλοντικές πανδημίες.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, απαι-
τούνται παγκόσμιες στρατηγικές για
την πρόληψη πανδημιών οι οποίες θα
στηρίζονται σε μέτρα για τη μείωση
του κινδύνου πανδημίας πριν από
την εμφάνισή της. Η έκθεση προκρί-
νει, μεταξύ άλλων, τα εξής:
• Λήψη μέτρων για τη διατήρηση
και αποκατάσταση φυσικών οι-
κοσυστημάτων και για την εξά-
λειψη πρακτικών μη βιώσιμης
εκμετάλλευσης φυσικών πόρων
και μη βιώσιμης κατανάλωσης.
• Πολιτικές και λήψη μέτρων για το
εμπόριο άγριας ζωής.
Προστατεύοντας τη φύση • Δημιουργία ενός υψηλού επιπέδου
μπορούμε να αποτρέψουμε διακυβερνητικού συμβουλίου.
• Ενίσχυση της επιστημονικής γνώ-
πανδημίες σης σχετικά με ζωονόσους που
ενδέχεται να οδηγήσουν σε εμ-
Βρισκόμαστε σε μια «εποχή πανδημιών» επισημαίνουν οι επιστήμονες, και φάνιση πανδημιών.
προβλέπουν ότι οι πανδημικές κρίσεις θα γίνουν πιο συχνές και θα εντα- Τέλος, σημαντικά είναι τα οικονομι-
θούν, με τεράστιες συνέπειες για τις ζωές μας και την οικονομία μας. Αυτό κά στοιχεία που παραθέτει η έκθεση
μπορεί να αποφευχθεί αν ακολουθήσουμε μια πολιτική πρόληψης η οποία σχετικά με το κόστος των απαιτού-
θα περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία της φύσης και την αντιμετώπιση
μενων προτεινόμενων μέτρων πρό-
των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο φυσικό περιβάλλον.
ληψης έναντι του κόστους από την
Από την έναρξη της πανδημίας του COVID-19, οι επιστήμονες έχουν αναδείξει εμφάνιση και εξάπλωση πανδημιών.
τη σχέση μεταξύ της εμφάνισης πανδημιών και των επιπτώσεων των ανθρώπι- Λαμβάνοντας υπόψη ότι το πιθανό
νων δραστηριοτήτων στο φυσικό περιβάλλον. Η Έκθεση για τη βιοποικιλότητα κόστος του COVID-19 υπολογίζεται
και τις πανδημίες της Διακυβερνητικής Πλατφόρμας Επιστήμης - Πολιτικής για σε 8-16 τρισεκατομμύρια δολάρια,
τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες (IPBES) περιλαμβάνει τα
οι ειδικοί εκτιμούν ότι το κόστος των
συμπεράσματα μιας συνάντησης εργασίας για τη βιοποικιλότητα και τις πανδη-
προτεινόμενων μέτρων για την πρό-
μίες που διοργανώθηκε τον Ιούλιο 2020 και στο οποίο συμμετείχαν 22 ειδικοί
από όλο τον κόσμο για να συζητήσουν το πώς προκαλούνται οι πανδημίες, τον ληψη πανδημιών είναι κατά 100 φο-
ρόλο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην εμφάνιση τους, και στρατηγικές ρές μικρότερο από το κόστος για τη
για την πρόληψή τους. Η έκθεση κάνει τις εξής κρίσιμες διαπιστώσεις σχετικά αντιμετώπιση των πανδημιών μετά
με τη σύνδεση μεταξύ των πανδημιών και της βιοποικιλότητας: την εμφάνισή τους.
• Οι πανδημίες οφείλονται στην ποικιλία μικροβίων που υπάρχουν Τα επιστημονικά στοιχεία είναι πλέον
στη φύση. αδιάσειστα: για να διασφαλίσουμε
• Η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος από ανθρώπινες δρα- την υγεία και την ευημερία μας θα
στηριότητες και η μη βιώσιμη κατανάλωση οδηγούν σε κίνδυνο πρέπει να φροντίσουμε πρώτα τον
πανδημίας. πλανήτη μας.

26
 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ είναι ο μονα-
δικός φορέας στην Ελλάδα ο
οποίος ασχολείται για περισ-
σότερο από 20 χρόνια με την
επιστημονική μελέτη της καφέ
αρκούδας και η εμπειρία και
τεχνογνωσία που έχουν απο-
κτήσει οι ερευνητές του είναι
πολύτιμη για την προστασία
και τη διαχείριση του απειλού-
μενου αυτού είδους. Στις αρχές
της ερευνητικής του δραστη-
ριότητας, ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ βα-
σίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε
«κλασικές» μεθόδους συλλο-
γής δεδομένων σχετικά με την παρουσία, βιολογία και οικολογία της αρκούδας σε μία περιοχή, οι οποίες περιλάμ-
βαναν τη χρησιμοποίηση ερωτηματολογίων και την αναζήτηση ενδείξεων παρουσίας όπως ίχνη, περιττώματα,
σημάδια στα δένδρα, αναποδογυρισμένες πέτρες, κ.τ.λ. Αποκορύφωμα Σήμερα, οι ερευνητές του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ
χρησιμοποιούν και άλλες μεθόδους μελέτης της καφέ αρκούδας. Οι πιο σημαντικές είναι οι ακόλουθες:

Γενετική μελέτη του είδους

Το γενετικό υλικό (DNA) κάθε ζώου, όπως και το δαχτυλικό αποτύπωμα του ανθρώπου, είναι μοναδικό και μπορεί
να χρησιμοποιηθεί στην ταυτοποίηση των ατόμων ενός πληθυσμού. Η λεπτομερής εξέταση του γονιδιώματος
ενός ζώου μπορεί να δώσει πληροφορίες που αφορούν το είδος στο οποίο ανήκει, τις σχέσεις μεταξύ των ατό-
μων ενός πληθυσμού, τις σχέσεις μεταξύ διαφορετικών πληθυσμών, ακόμα και την κατάσταση της υγείας του.

Τηλεμετρία
Η συμπεριφορά της αρκούδας αποτέλεσε αρχικά έναν από τους βασικούς άξονες της επιστημονικής έρευνας
του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ. Η συμπεριφορά του είδους έχει μελετηθεί, μέσω της μεθόδου της τηλεμετρίας, σε διαφορετικές
περιοχές της χώρας μας: στον Γράμμο, την οροσειρά της Ροδόπης και την περιοχή των Γρεβενών.
Η τηλεμετρία είναι μία από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους μελέτης ζώων, κατά την οποία ένας πομπός, τοποθε-
τημένος πάνω στο ζώο, παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη θέση του και δίνει τη δυνατότητα στους βιολόγους
να μελετήσουν τη συμπεριφορά του, σε σχέση με το χώρο αλλά και με το χρόνο.

Η χρήση αυτόματων συστημάτων καταγραφής κίνησης

Τα αυτόματα συστήματα καταγραφής κίνησης (π.χ. αυτόματες, υπέρυθρες φωτογραφικές μηχανές και συσκευ-
ές λήψης βίντεο) μπορούν να δώσουν γενικά πληροφορίες σχετικά με την ποικιλία των ειδών σε μια περιοχή
μελέτης, καθώς επίσης σχετικά με τη χρήση του βιοτόπου τους, των προτύπων κίνησής τους, της σωματικής
τους κατάστασης και της σχετικής τους πυκνότητας.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
Η επιστημονική ομάδα του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ έχει δημοσιεύσει ένα σημαντικό αριθμό άρθρων σε διεθνή επιστημο-
νικά περιοδικά αξιοποιώντας την πολυετή ερευνητική της εμπειρία στην προστασία και τη διαχείριση άγριων
θηλαστικών στην Ελλάδα.
27
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Τι μπορείς να κάνεις για τις παραλίες μας

Οι παραλίες χρειάζεται να παραμείνουν καθαρές από πλαστικά και άλλα σκουπίδια.

• Μην πετάς πλαστικά ή νάιλον αντικείμενα στη θάλασ- • Γίνε εθελοντής του ΑΡΧΕΛΩΝ κατά την περίοδο ωοτο-
σα. Μπορούν να προκαλέσουν το θάνατο στις χελώνες, κίας της θαλάσσιας χελώνας στα προγράμματα (Ζάκυν-
που τα καταπίνουν καθώς νομίζουν ότι είναι μέδουσες, θο, Πελοπόννησο και Κρήτη) ή στο Κέντρο Διάσωσης
που αποτελούν τη βασική τροφή τους. Θαλάσσιων Χελωνών στη Γλυφάδα.
• Αν είσαι επισκέπτης σε παραλία ωοτοκίας θα πρέπει να • Γίνε μέλος του Δικτύου Διάσωσης. Για περισσότερες
ακολουθήσεις τις γενικές οδηγίες για τους επισκέπτες πληροφορίες τηλεφώνησε στο 210 8944 444.
προσεκτικά.
• Γίνε Υποστηρικτής του ΑΡΧΕΛΩΝ, κάνοντας αγορές
• Σε περίπτωση τραυματισμένης ή νεκρής χελώνας τη- από το e-shop, δωρεές και χορηγίες.
λεφώνησε στο Δίκτυο Διάσωσης του ΑΡΧΕΛΩΝ. Tηλ.:
• Υιοθέτησε συμβολικά ένα χελωνάκι, μια μητέρα Κα-
210 8944 444 και 6941 511 511 για να λάβεις τις ανα-
ρέττα, μια φωλιά ή μία τραυματισμένη χελώνα.
γκαίες οδηγίες. Στείλε τις πληροφορίες σου με e-mail:
rescue@archelon.gr. • Μπορείς να επισκεφθείς το Κέντρο Διάσωσης θαλάσ-
σιων Χελωνών στη Γλυφάδα (3η Μαρίνα Γλυφάδας,
• Σε περίπτωση που βρεις φωλιά ή χελωνάκια μπορείς να
πίσω από τη στάση του ΤΡΑΜ «Παλαιό Δημαρχείο»).
τηλεφωνήσεις στον ΑΡΧΕΛΩΝ. Τηλ.: +30 6932 640 949
και να στείλεις τα στοιχεία σου με e-mail: education@
archelon.gr, για να λάβεις οδηγίες και πληροφορίες.
Δες επίσης τις σχετικές οδηγίες.
28
 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Τα ταξίδια και
η ιστορία ενός μικρού
μαυροπελαργού
που ένωσε πολλούς
ανθρώπους
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, οι μετακινήσεις ενός
Μαυροπελαργού παρακολουθούνται με τη χρήση δο-
ρυφορικού πομπού, χάρη στις συντονισμένες ενέργειες
των ερευνητών του Εργαστηρίου Διατήρησης Βιοποι-
κιλότητας του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και
Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και της Ελ-
ληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας. Πρόκειται για τον
«Αλέκο», έναν νεαρό Μαυροπελαργό που εντοπίστηκε
στις αρχές Αυγούστου από οδηγό rafting να παλεύει
με τα ορμητικά νερά του Βοϊδομάτη στην Ήπειρο, πι-
θανότατα ως αποτέλεσμα μίας από τις πρώτες -πολύ
συχνά ανεπιτυχείς- προσπάθειές να αφήσει τη φωλιά
(οι Μαυροπελαργοί φωλιάζουν συχνά σε κοιλότητες
και πλατώματα βράχων σε φαράγγια).
Μετά από κινητοποίηση πολλών ανθρώπων, το νεαρό
πουλί μεταφέρθηκε σε ασφαλή χώρο στην περιοχή
της Κόνιτσας και του προσφέρθηκε τροφή για μερικές
ημέρες, ενώ παράλληλα του τοποθετήθηκε δορυφο-
ρικός πομπός. Τελικά, στα τέλη Αυγούστου ο Αλέκος
άφησε τον τόπο όπου γεννήθηκε και ξεκίνησε το ταξίδι
προς τον Νότο, ταξιδεύοντας κατά μήκος της ακτής
της Δυτικής Ελλάδας. Παρέμεινε αρκετές ημέρες στον
πλούσιο σε φαγητό υγρότοπο της λιμνοθάλασσας Με-
σολογγίου και στη συνέχεια, πετώντας γοργά πάνω από
την Πελοπόννησο, ξεκίνησε τη διάσχιση της Μεσογείου
από το ΝΔ άκρο της ηπειρωτικής χώρας, στην περιοχή
της Κορώνης.
Η απαιτητική συνεχής πτήση του πάνω από τη θάλασσα
διήρκησε περίπου 16 ώρες, μέχρι ο πομπός να στείλει
ξανά σήμα από τη βόρεια ακτή της Λιβύης, σημάδι ότι
πέρασε με επιτυχία αυτή την πρώτη μεγάλη δοκιμασία της μέχρι τώρα σύντομης ζωής του! Από εκεί, ακολου-
θώντας και πάλι νότια κατεύθυνση, ξεπέρασε και το μεγάλο εμπόδια διάσχισης της ερήμου Σαχάρας, φτάνοντας
στους τόπους διαχείμασης των Μαυροπελαργών, που εντοπίζονται στη στενή ζώνη της κεντρικής Αφρικής
μεταξύ της Σαχάρας και της τροπικής σαβάνας, γνωστή με την ονομασία Σαχέλ. Εκεί αναμένεται να περάσει
όλη την χειμερινή περίοδο, μέχρι τα μέσα της άνοιξης.
Οι Μαυροπελαργοί είναι σπανιότεροι και πολύ πιο ακριβοθώρητοι από τους γνωστούς μας Λευκούς Πελαργούς,
καθώς αποφεύγουν την επαφή με τον άνθρωπο. Στην Ελλάδα φωλιάζουν στη Β. Ελλάδα και στη Λέσβο, συχνά
σε φαράγγια και κοιλάδες ποταμών, αλλά και στην κορυφή δέντρων σε δασικούς βιοτόπους. Ο πληθυσμός τους
στην Ελλάδα εκτιμάται ότι δεν ξεπερνά τα 170 ζευγάρια.
29
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Έγκριση προγράμματος Πράσινου Ταμείου

για την περίθαλψη και επανένταξη Σταχταρών
Το Πράσινο Ταμείο ενέκρινε την πρόταση έργου με τίτ-
λο «Περίθαλψη και επανένταξη Σταχταρών (Apus sp.),
δημιουργία δικτύου κτηρίων φιλικών στις σταχτάρες
και δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με
στόχο τη διατήρηση του πληθυσμού τους». Την πρό-
ταση υπέβαλε η Δράση για την άγρια ζωή έπειτα από
την πρόσκληση «Καινοτόμες δράσεις με τους πολίτες»
του Πράσινου Ταμείου στο πλαίσιο του χρηματοδοτι-
κού προγράμματος «Φυσικό περιβάλλον & καινοτόμες
δράσεις» και ένταξη έργων στο πρόγραμμα «Φυσικό
περιβάλλον & καινοτόμες δράσεις 2020» και συγκεκρι-
μένα στον άξονα προτεραιότητας 3: Συμμετοχικότητα
πολιτών: «Καινοτόμες δράσεις με τους πολίτες»
Στο πλαίσιο του προγράμματος που θα υλοποιήσει το
σωματείο μας, ο προϋπολογισμός του οποίου ανέρχε-
ται στα 49.999,24 €, θα καλυφθούν τα έξοδα περίθαλ-
ψης και επανένταξης σταχταρών που θα φιλοξενηθούν
στις εγκαταστάσεις μας, θα κατασκευαστεί ειδικός
κλωβός εκγύμνασης και προεπανένταξης των πουλιών και θα δημιουργηθεί για πρώτη φορά στην
Ελλάδα δίκτυο κτηρίων φιλικών στις σταχτάρες για την προστασία των ειδών αυτών.
Ευχαριστούμε το Πράσινο Ταμείο για την εμπιστοσύνη που έδειξε στη Δράση για την άγρια ζωή και
αξιολόγησε θετικά την πρότασή μας στο συγκεκριμένο χρηματοδοτικό πρόγραμμα.

30
 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΡΙΑ ΖΩΗ
Το μεγάλο στοίχημα για την επιβίωση των μεγάλων
σαρκοφάγων στη χώρα μας είναι η εξασφάλιση των
συνθηκών συνύπαρξης με τους κτηνοτρόφους, τους
γεωργούς, τις κοινότητες των ανθρώπων που ζουν
και δουλεύουν στις ίδιες περιοχές όπου βρίσκουν
καταφύγιο ο λύκος, η αρκούδα, το τσακάλι.
Τα ζώα αυτά, αιώνες τώρα, αγωνίζονται να επιβι-
ώσουν και να προσαρμοστούν σε ένα περιβάλλον
που διαρκώς αλλάζει από την παρουσία και τη δρα-
στηριότητα των ανθρώπων. Επειδή οι φυσικοί πόροι
περιορίζονται και τα άγρια θηράματα εξαντλούνται,
ο λύκος και η αρκούδα έχουν μάθει να αναζητούν
μεγάλο μέρος της τροφής τους ανάμεσα στα χωριά
και τα χωράφια των ανθρώπων. Μελίσσια, σιτάρια
και καλαμπόκια για την αρκούδα, κτηνοτροφικά ζώα
για το λύκο, αποτελούν πια αναπόσπαστο μέρος της
διατροφής τους.
Αυτές όμως οι επιθέσεις προκαλούν ζημιές και απώ-
λεια εισοδήματος στους κτηνοτρόφους και τους
γεωργούς, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις μιας
σύγκρουσης, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί αποτε-
λεσματικά, μπορεί να οδηγήσει στην εξόντωση των
μεγάλων σαρκοφάγων.
Επιπλέον, οι αρκούδες όλο και πιο συχνά πλησιάζουν
σε κατοικημένες περιοχές σε αναζήτηση τροφής ή
καταφυγίου, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στους
ανθρώπους της υπαίθρου.
Εμείς στην ΚΑΛΛΙΣΤΩ πιστεύουμε ότι η άμβλυνση
αυτής της σύγκρουσης και η εξασφάλιση της συνύ-
παρξης αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την
προστασία της αρκούδας και του λύκου.
Για τους παραγωγούς που ενδεχομένως να υφίστα-
νται ζημιές από τον λύκο και την αρκούδα, είναι πολύ
χρήσιμα τα φυλλάδια που εξέδωσε ο ΕΛΓΑ το 2018
και θα τα βρείτε στον ιστότοπο: https://www.callisto.
gr/synyparhontas-me-tin-agria-zoi
31
Αρθρογραφία
Καλλιέργεια μανιταριών
Απομόνωση μυκήτων
Βασίλης Καουνάς*
Γνωρίζουμε πως τα μανιτά-
ρια είναι το αποτέλεσμα της
καρποφορίας ενός μύκητα.
Το σώμα του μύκητα λέγε-
ται θαλλός και αποτελείται
κυρίως από επιμήκη κύτ-
ταρα που λέγονται υφές.
Οι υφές, στην πλειονότητα
των περιπτώσεων, ενώνο-
νται μεταξύ τους και σχηματίζουν μικροσκοπικά νή-
ματα, το μυκήλιο, ένα είδος πλέγματος που μοιάζει με
δίχτυ από λεπτές κλωστές ή πυκνό σύμπλεγμα από
ίνες βαμβακιού. Αυτό το μυκήλιο μπορούμε να το δη-
μιουργήσουμε και εμείς από κάποιο μανιτάρι που θα
βρούμε στη φύση. Στη συνέχεια και για όσο αφορά
ξυλοσυπτικά μανιτάρια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για
καλλιέργεια του μανιταριού. Αυτή η διαδικασία ονο-
μάζεται απομόνωση μυκήτων και θα παρουσιαστεί
μέσω ενός πειράματος που πραγματοποιήθηκε από
τον γράφοντα.
Για να πραγματοποιηθεί μία τέτοια εργασία θα πρέ-
πει να υπάρχει και ο απαραίτητος εξοπλισμός. Σε
επαγγελματική και ερευνητική βάση, η όλη εργασία
γίνεται σε σύγχρονα εργαστήρια, με τον κατάλληλο
εξοπλισμό και την κατάλληλη ατμόσφαιρα, απαλλαγ-
μένη από μικρόβια, μικροοργανισμούς και αιωρού-
μενα σπόρια άλλων παθογόνων μυκήτων. Όμως για
αυτόν που θέλει να πειραματιστεί η όλη διαδικασία
μπορεί να γίνει και στην κουζίνα του σπιτιού, παρόλο
που δεν είναι και ο πλέον κατάλληλος χώρος. Προσω-
πικά προτίμησα το Pleurotus ostreatus που χαρακτη-
ρίζεται ως επιθετικός μύκητας και βοηθά πολύ αυτό,
τον αρχάριο, στην διαδικασία απομόνωσης του. Τέλος
δοκιμάστηκε και η απομόνωση της Grifola frondosa,
ενός πολύ δύσκολου μανιταριού για όσο αφορά την
παραπάνω δοκιμασία.
Πρώτη κίνηση η προμήθεια υλικών για την Παρα-
σκευή του PDA (Potato Dextrose Agar). Είναι το θρε-
πτικό υλικό πάνω στο οποίο θα δημιουργηθεί το μυ-
κήλιο του μανιταριού. Φυσικά στο εμπόριο υπάρχει
και έτοιμη σκόνη για την δημιουργία του PDA.
1ο. Χρειαζόμαστε απιονισμένο νερό. Υπάρχει άφθονο
σε όλα τα super market.
2ο. Πατάτες που χρειαζόμαστε για το εκχύλισμα, επί-
σης υπάρχουν άφθονες σε όλα τα μανάβικα.
3ο. Άγαρ φυτικό, προμηθεύτηκα από κατάστημα Βιο-
32
λογικών προϊόντων. Εικ. 1. γ.
4ο. Δεξτρόζη προμηθεύτηκα από φαρμακείο. Εικ. 1. γ.
5ο. Κωνική φιάλη 1 lt, που χρειάζεται, δεν μπόρεσα να
προμηθευθώ, καθώς θα είχα και πρόβλημα στην απο-
στείρωση του περιεχομένου της, λόγου όγκου. Οπότε
βρήκα 3 γυάλινα δοχεία των 333 ml, που χωρούσανε
ακριβώς στην χύτρα που θα γίνει η αποστείρωση στο
τέλος. Εικ. 1. δ.
6ο. Πλαστικά τρυβλία petri, προμηθεύτηκα αποστει-
ρωμένα από το διαδίκτυο από ηλεκτρονικό κατάστη-
μα αναλώσιμων ιατρικών εργαστηρίων. Εικ. 1. α.
7ο. Από το ίδιο κατάστημα προμηθεύτηκα και την ται-
νία parafilm, απαραίτητη για την σφράγιση των τρυ-
βλίων. Εικ. 1. β.
8ο. Το σημαντικότερο στην όλη διαδικασία είναι ένας
κλοβός (Glove box), Εικ. 1. ε., στο εσωτερικό του
οποίου θα υπάρχουν, όσο αυτό είναι δυνατόν, απο-
στειρωμένες συνθήκες για να γίνει το εν λόγο πεί-
ραμα. Η μεταφορά του PDA υλικού στα τρυβλία και
η μεταφορά του ζωντανού ιστού του μανιταριού,
στα τρυβλία με το PDA υλικό. Ο εν λόγο κλοβός είναι
πολύ ακριβός για κάποιον που δεν θέλει να ασχοληθεί
επαγγελματικά. Έτσι αυτοσχεδίασα και δημιούργησα
έναν μικρό πλαστικό κλοβό, μόνος μου. Αγοράζοντας
ένα διαφανές, πλαστικό, μεγάλο κουτί αποθήκευ-
σης ρούχων, έκανα δύο κυκλικές τομές στη μία του
πλευρά, πέρασα δύο πλαστικούς σωλήνες, διατομής
τέτοιας που να περνάει το χέρι μου. Στις εσωτερικές
του πλευρές πέρασα δύο μεγάλα πλαστικά γάντια.
Τα σημεία επαφής του κλοβού και των στρόγγυλων
πλαστικών κολλήθηκαν με σιλικόνη για την καλύτερη
ευστάθεια του κλοβού αλλά και για να μην υπάρχει
δίοδος αέρα.
9ο. Άλλα υλικά που χρησιμοποίησα, είναι ένα καμινέ-
το. Όταν είναι αναμμένο ο ζεστός αέρας διώχνει τα
μικροσωματίδια που υπάρχουν στον αέρα και έτσι
μειώνουμε τις πιθανότητες κάποιο σπόριο παθογό-
νου μύκητα να καθίσει πάνω στο θρεπτικό υλικό όταν
γίνεται η μεταφορά του στο τρυβλίο. Ένα μπουκάλι
καθαρό οινόπνευμα για την απολύμανση των χεριών
μου, μία μεταλλική λαβίδα και μια χύτρα μαγειρέμα-
τος.
1ο Στάδιο. Παραγωγή PDA (Potato Dextrose Agar)
Για 1 λίτρο PDA: Σε μια κατσαρόλα που περιέχει 500
ml απιονισμένο νερό, προστίθενται 200 g πατάτας
Αρθρογραφία

Εικ. 1.
α. Τρυβλία petri, β. Parafilm, γ. Υλικά για την Παρασκευή PDA, δ. Γυάλινες φιάλες με PDA έτοιμες για αποστείρωση,
ε. Αυτοσχέδιο glove box, ζ. Τρυβλία με PDA και σφραγισμένα με parafilm, η. Μυκήλιο Pleurotus ostreatus,
θ. Βασιδίωμα πλευρωτού πάνω σε χαρτί υγείας, ι. Μυκήλιο Grifola frondosa.

που έχει κοπεί σε κύβους. Βράζουν σε μικρή ένταση 2ο Στάδιο. Μεταφορά του θρεπτικού υλικού PDA
για 45 min. Αφού βράσει το σουρώνουμε (κρατάμε στα τρυβλία
το εκχύλισμα και πετάμε την πατάτα) και προσθέτου-
Ανοίγουμε τον κλοβό και τοποθετούμε τα τρυβλία
με 20 gr άγαρ και 20 gr δεξτρόζης. Αναδεύεται καλά,
μας. Στην συνέχεια αφού τελειώσει η αποστείρωση
ογκομετρείται το τελικό διάλυμα και προστίθεται απι-
και ελαφρώς κρυώσει το υλικό στα γυάλινα δοχεία
ονισμένο νερό μέχρι τελικό όγκο 1 λίτρου. Βάζουμε το
(δεν θα μπορούμε να δουλέψουμε αμέσως με τα δο-
υλικό στις τρεις γυάλινες φιάλες των 333 ml έκαστη (ο
χεία, λόγο της μεγάλης θερμοκρασίας που θα έχουν),
όγκος της γυάλινης φιάλης δεν έχει σχέση, αρκεί να
τα τοποθετούμε επίσης στον κλοβό. Σφραγίζουμε
χωράει στην χύτρα για την αποστείρωση), Εικ. 1. δ.,
με το καπάκι και ξεκινάμε την εργασία από το πλάι
σφραγίζονται, τυλίγουμε τα πώματα και με ένα κομ-
που έχουμε εισόδους για τα χέρια μας. Τα χέρια μας
μάτι αλουμινόχαρτο και ακολουθεί αποστείρωση σε
μπαίνουν μέσα στα γάντια. Αρχικά βγάζουμε το αλου-
χύτρα μαγειρέματος, στους 120°C για 20 min, αφού
μινόχαρτο και στη συνέχεια το πώμα. Γεμίζουμε τα
έχει προστεθεί νερό 2-3 εκ. στην χύτρα.
τρυβλία με υλικό που φθάνει σε πάχος τα 3-4 χιλ. και

33
Αρθρογραφία
αμέσως τα σκεπάζουμε. Αφού γεμίσουμε όλα τα τρυ-
βλία στη συνέχεια τα σφραγίζουμε με parafilm για να
μην περάσει μέσα στο υλικό κάποιος παθογόνος ορ-
γανισμός, Εικ. 1. ζ. Μπορούμε να τα αφήσουμε εκτός
ψυγείου για 4-5 μέρες. Είναι ένα αρκετό διάστημα για
την ανάπτυξη παθογόνων μυκήτων ή βακτηρίων που
θα δημιουργηθούν από τα τυχόν λάθη που κάναμε.
Στη συνέχεια μπορούμε να τα διατηρήσουμε στο ψυ-
γείο για αρκετό διάστημα.
3ο Στάδιο. Μεταφορά ιστού στο τρυβλίο με το PDA
Όπως σας είπα, το πείραμα ξεκίνησε με το Pleurotus
ostreatus. Χρησιμοποιήθηκε στέλεχος από το εμπό-
ριο. Αρχικά μπήκαν τα τρυβλία στον κλοβό και τους
αφαιρέθηκε το parafilm. Στην συνέχεια επιλέχθηκε
από ένα σφριγηλό καρπόσωμα πλευρωτού ο στύπος
και απολυμάνθηκε με καθαρό οινόπνευμα. Βάζουμε
και αυτό το τμήμα στο κλοβό και τον σφραγίζουμε.
Με τα γάντια μας πλέον σκίζουμε τον στύπο χωρίς να
έρθει σε επαφή η σάρκα του εσωτερικού του στύπου
με καμία επιφάνεια. Με την λαβίδα παίρνω ένα τμή-
μα του εσωτερικού ιστού και το τοποθετώ στο τρυ-
βλίο, αυτή την διαδικασία την επαναλαμβάνω για όσα
τρυβλία θέλω να ετοιμάσω. Στη συνέχεια τα τρυβλία
σφραγίζονται πάλι με parafilm. Αποθηκεύονται για
λίγες μέρες εκτός ψυγείου για να δούμε μήπως και
κάποιος άλλος μικροοργανισμός έχει περάσει. Μετά
34
από λίγες μέρες θα γίνουν ορατές οι πρώτες μυκιλι-
ακές υφές, αυτές που θα δημιουργήσουν το μυκήλιο
του μύκητα. Στη συνέχεια τα τρυβλία με τα μυκήλια
μπορούν να τοποθετηθούν στο ψυγείο.
Από την όλη διαδικασία συμπέρανα πως δεν είναι κάτι
εύκολο αλλά όχι και ακατόρθωτο. Για τον πλευρωτό
δημιούργησα 10 τρυβλία, από τα οποία έδωσαν μυ-
κήλιο τα 5, μέσα σε 10 μέρες περίπου, Εικ. 1. η. Δείγ-
μα του πόσο εύκολο είναι να πειραματιστεί ένας αρ-
χάριος με αυτό το επιθετικό μανιτάρι. Ενώ για την γρι-
φίσκη, χρησιμοποιήθηκε αυτοφυές στέλεχος από την
Ζαγορά Πηλίου. Από τα 10 τρυβλία, έδωσε μυκήλιο
μόλις το 1, σε διάστημα 1 μηνός, Εικ. 1. ι.. Δύο μανιτά-
ρια με εντελώς διαφορετική συμπεριφορά. Μάλιστα
δοκίμασα να καλλιεργήσω πλευρωτό σε χαρτί υγείας.
Σε βρεγμένο χαρτί υγείας, έβαλα τμήμα μυκηλίου του
πλευρωτού και μετά από αρκετό διάστημα έκανε την
εμφάνιση του το πρώτο καρπόσωμα, δυστυχώς δεν
μεγάλωσε πολύ, λόγο έλλειψης κυτταρίνης, απαραί-
τητου υλικού για την ανάπτυξη του, Εικ. 1. θ.
Μετά από αυτή την διαδικασία έχουμε έτοιμο υλικό
για να περάσουμε στην επόμενη φάση, που λέγεται
grain spawn και είναι η μεταφορά του μυκηλίου σε
σπόρους δημητριακών.
*Μέλος των Μανιταρόφιλων Ελλάδας
 Όποια κι αν είναι η ιδέα σας,
την τυπώνουµε σε χαρτί!
Στη Λυχνία αγαπάµε τις ιδέες και τα όνειρα και µας γοητεύει να τα κάνουµε πράξη!
Γι’ αυτό επενδύουµε συνεχώς σε τεχνολογία υψηλών προδιαγραφών, για να
µπορούµε να παράγουµε ποιοτικές εκτυπώσεις και να σας προσφέρουµε
ανταγωνιστικές, ολοκληρωµένες λύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες σας.
Λύσεις που ξεκινούν από µια απλή επαγγελµατική κάρτα και καταλήγουν στην
πιο απαιτητική εκτύπωση και βιβλιοδεσία.
Στη Λυχνία είναι καθηµερινό µέληµά µας να βάζουµε µε αφοσίωση και συνέπεια
τις ιδέες σας στο χαρτί!

Ανδραβίδας 7
136 71 Χαµόµυλο Αχαρνών
Τ.: 210 3410436
F.: 210 3425967
www.lyhnia.com
info@lyhnia.com Πιστοποίηση για τη χρήση τεχνολογιών
Πιστοποίηση Σ∆Π
Αρ. Πιστοπ:
3

Λυχνία Α.Ε. Lyhnia S.A. @LYHNIAsa Lyhnia S.A. lyhnia ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001:2000
Aρ. Πιστοπ. 738/∆/2008