Univerzitet u Tuzli

Medicinski fakultet
Datum: 10.1.2021.g

SEMINARSKI RAD
Infektologija
Tema: Šarlah (Scarlatina)

Student: Skula Adisa Predmetni nastavnik: Dr.sc.Dilista Piljić, vanr.prof

Br.indeksa: 9135/17
 Infektologija

Sadržaj:

UVOD.........................................................................................................................................1
EPIDEMIOLOGIJA...................................................................................................................2
PATOGENEZA..........................................................................................................................2
KLINIČKA SLIKA....................................................................................................................2
KOMPLIKACIJE.......................................................................................................................4
PROGNOZA...............................................................................................................................4
DIJAGNOZA..............................................................................................................................5
DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA...........................................................................................5
TERAPIJA..................................................................................................................................5
PROFILAKSA............................................................................................................................5
ZAKLJUČAK.............................................................................................................................6
LITERATURA...........................................................................................................................7

Popis slika:
Slika 1.Osipni stadij kod Šarlaha................................................................................................3
Slika 2. Filatovljev znak (lijevo), malinasti jezik (desno)..........................................................3
UVOD

Šarlah je akutna infektivna bolest uzrokovana beta hemolitičkim streptokokom grupe A, koji
luči eritrogeni toksin. Karakterišu je upala ždrijela i osip.Može nastati i infekcijom kože i
potkožnog tkiva , ali i iz nekog drugog žarišta. Spada u skupinu osipnih bolesti. Izvor je
oboljela osoba ili kliconoša , a prenosi se bliskim kapljičnim putem. Inkubacija je 3-5 dana.
Engleski ljekar je prvi put klinički opisao šarlah krajem 17.vijeka. Poslije toga historijski
podaci iz 18. vijeka govore o skarlatini kao teškoj bolesti. Nakon otkrivanja penicilina ,
izvještava se o manjem broju oboljelih od skarlatine. Uzročnik skarlatine je beta hemolitički
streptokok grupe A. Pripada skupini gram pozitivnih koka , sposoban da stvara lance sa oko
6-12 koka. Oni su razvrstani po njihovoj sposobnosti da proizvedu zone hemolize na krvnom
agru i razlikama u količini ugljenih hidrata u zidu ćelije. Oni mogu biti alfa hemolitički sa
parcijalnom hemolizom , beta hemolitički sa kompletnom hemolizom i gama hemolitički bez
hemolize. Grupa A streptokoka sz normalni stanovnici nazofarinksa. Kultiviše se na krvnom
agru, gdje su kolonije okružene kompletnom hemolizom. Pirogeni streptokok luči : pirogeni
egzotoksin , streptolizin O i S , dezoksiribonukelazu , streptokinazu i hijalurokinazu. Pirogeni
egzotoksin je veoma važan faktor u nastanku bolesti. Dejstvom na talamus dovodi do visoke
temperature. Djelujući na kožu uzrokuje osip. Odgovoran je i za nastanak toksičnog šoka. Za
serološku dijagnostiku se koriste 5 antitijela :antistreolizinska , antiDn-aze B , antiNAD-aza ,
antihijaluronidaza i antistreptokinaze.

1
EPIDEMIOLOGIJA

Izvor infekcije je bolesnik koji boluje od šarlaha , kliconoše hemolitičkog streptokoka i

bolesnici koji boluju od streptokoknog nazofaringitisa. Bolest se širi najčešće kapljičnim
putem , a veoma rijetko kontaminiranim predmetima. Može nastati infekcijom kože, naročito
poslije opekotina , te preko ženskih genitalija pa se naziva puerperalni šarlah.
Od šarlaha najčešće obolijevaju djeca školske i predškolske dobi. Bolest se javlja krajem zime
i u rano proljeće. Bolest se javlja sporadično , rijetko u manjim epidemijama.

PATOGENEZA

Ulazna vrata za streptokok su sluznica farinksa , iznimno sluznica ženskih genitalija i

povrijeđena koža. Uzročnici ostaju na sluznici farinksa , izazivaju upalu i luče toksine ,koji
prodiru u krv izazivajući intoksikaciju. U patogenezi dolaze do izražaja tri svojstva
streptokoka : invazivno , toksično i alergijsko. Eritrogeni toksin je dobar antigen , podstiče
organizam na stvaranje antitoksina . Svakim danom je koncentracija antitoksina veća, te se
neutrališe toksin i dolazi do ozdravljenja.

KLINIČKA SLIKA

Inkubacija iznosi 3-5 dana. U periodu inkunacije bolesnik je infektivan. Klinička slika se
može podijeliti u tri stadija: invazivni , osipni i stadijum perutanja. Šarlah počinje naglo,
visokom temperaturom , gušoboljom , inicijalnim povraćanjem , bolovima u stomaku ,
glavoboljom , opštom slabošću , bolovima u zglobovima.
Poslije 1-2 dana pojavljuje se ospa na vratu , bočnim stranama grudnog koša , unutrašnjim
stranama ekstremiteta , leđima , u donjem dijelu stomaka. Po licu , dlanovima i tabanima
nema ospe. Ospa je sitna , difuzna , na pritisak iščezava , a ostavlja blijedožućkasti trag. Koža
je suha a ospa sitnozrnasta , kao naježena. U pregibima velikih zglobova lakta , koljena , na
vratu , aksilama , ospa je intenzivnija , može biti i hemoragična , u vidu poprečnoprugastih
pruga. To je Pastijin znak . Ospa je praćena blagim svrabom i nestaje po redoslijedu kako je i
nastala.

2
 Slika 1.Osipni stadij kod Šarlaha

Bolesnik ima zažarene obraze , a ostali dio lica je blijed. Bljedilo je izraaženo oko usta i
nosno usne brazde. To se naziva Filatovljev znak. Jezik je u početku bjeličast i obložen ,
slobodnih rubova u obliku slova V. Obično od trećeg dana je čist , ogoljen postaje malinas i
po boji i po zgledu. Tonzile su intenzivno crvene. Na krajnicima možemo vidjeti i eksudat ili
gnojne promjene koje se lako skidaju. Na mekom i tvrdom nepcu je prisutan tačkasti
hemoragičan enantem.Submandibularni limfni čvorovi su uvećani i bolni. Prisutna je
tahikardija. Temperatura koja je u početku visoka , postepeno opada. Ospa blijedi i nestaje.
Osipni stadij traje 2-7 dana Stadij rekonvalescencije ili perutanja počinje obično 7og dana
bolesti. Po tabanima i dlanovima perutanje je krupno lamelozno ,a po ostalim dijelovima sitno
brašnasto. U fazi perutanja se javlja eozinofilija.

Slika 2. Filatovljev znak (lijevo), malinasti jezik (desno)

Po lokalizaciji se razlikuju faringealni i ekstrafaringealni šarlah , a prema toku i ishodu na
scarlatina simplex , scarlatina toxica i scarlatina septica.

3
KOMPLIKACIJE

Prema vremenu nastanka se dijele na rane i kasne , a prema patogenezi na toksične , alergijske
i septične. Rane , bakterijske komplikacije nastaju u akutnoj fazi bolesti ( gnojne angine ,
sepsa) Toksične komplikacije se javljaju rano , obično do desetog dana bolesti. To su toksični
miokarditis ,toksični nefritis i toksični sinovitis. Toksoalergijske komplikacije su kasne
komplikacije . Javljaju se od 1 do 6 sedmice , to su akutna reumatska groznica i akutni
glomerulonefritis.
Dva ili više tjedana nakon streptokokne infekcije koja nekad protekne i neupadljivo može
nastati akutna sistemna upala vezivnog tkiva po tipu imunološke reakcije. Bolest nastaje
greškom kada organizam zbog sličnosti struktura zamijeni vlastita tkiva sa ovojnicom
streptokoka. Nastaju oštećenja na srcu i zglobovima. Javlja se bolna upala velikih zglobova
koja se seli od jednog do drugog zgloba i traje nekoliko dana. Upala zglobova ostaje bez
trajnih posljedica. Ošteće srca je ozbiljnije. Akutno se manifestira tahikardijom odnosno
ubrzanim radom srca bez fizičke aktivnosti i bez temperature. Pojavljuje se šum na srcu koji
ranije nije postojao i promjene na EKG sa progresijom iz sata u sat. Može doći do akutnog
zatajenja srca. Na srčanim zaliscima često ostaju trajne promjene. Neurološke promjene
uzrokuju poremećaj koordinacije šake , nehotične pokrete, emocionalnu nestabilnost. Kožne
promjene anularnog eritema i potkožni čvorići uz povišenu temperaturu upotpunjuju kliničku
sliku reumatske groznice. Ova bolest ima tendenciju recidiva odnosno vraćanja.

Nekoliko tjedana nakon streptokokne infekcije može se javiti akutni nefritički sindrom .
Simptomi su slabost, bljedilo, glavobolja, oskudno mokrenje, crvenkastosmeđa boja urina,
otoci, posebno oko očiju, povišen krvni tlak, mučnina, bol u trbuhu. Bolest zahtijeva bolničko
liječenje do normalizacije funkcije bubrega. U velike većine djece bolest se izliječi bez
posljedica. Kod 1-2% djece može nastati trajno oštećenje bubrega.

Streptokokne infekcije su vrlo proširene među djecom. Obično prolaze kao upale grla, a čak
su neka djeca i zdrave kliconoše. Nažalost neki imaju komplikacije ove infekcije. Pri upisu u
vrtiće obavezni ste donijeti uredan nalaz brisa grla i nosa. Prihvatite ovu obavezu ozbiljno.
Obzirom da ne postoji vakcina ovo je jedan od načina prevencije masovnog širenja bolesti
među predškolskom djecom. Nakon terapije za povratak u vrtić treba uraditi kontrolni bris.

PROGNOZA

Prognoza je dobra. Izuzetno je rijedak letalni ishod bolesti.

4
DIJAGNOZA

Dijagnoza se postavlja na osnovu anamneze ,kliničke slike , labaratorijskih nalaza , izolacijom

uzročnika. Za serološku dijagnozu se koristi već navedenih pet antitijela. Serološke testove
treba tražiti u drugoj sedmici bolesti. Nalaz streptokoka u brisu grla potvrduje dijagnozu , ali
je negativan nalaz ne isključuje. U labaratorijskim nalazima uobičajeno je povećanje broja
leukocita sa neutrofilijom i eozinofilijom, C reaktivnog proteina , fibrinogena i ubrzanom
sedimentacijom.Povećan titar antitijela se može javiti kod zdravih kliconoša. Antibiotici
mogu dati lažno negativne rezultate. Povećanje nivoa Beta lipoproteina , bolesti jetre ,
tuberkuloza mogu dati lažno pozitivne rezultate.
Ponavljanje testa za 10 dana se preporučuje. Uzeti u obzir i test antiDNase B , koja u
kombinaciji sa ASTO titrom , može otkriti do 95% streptokoknih infekcija u odnosu na 80%
ASTO testom. Veliki porast ASTO i anti Dnaze B ima i značaj u retrogradnom postavljanju
dijagnoze.

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

U diferencijalnu dijagnozu dolaze u obzir : sve angine ,osipne bolesti (rubeola , morbili ) ,
osip poslije sunčanja , Kawasakijeva bolest ,osipi kod neuropatske djece.

TERAPIJA

Terapija šarlaha je etiološka i simptomatska.Lijek izbora je Penicilin u trajanju od 10 dana.

Osobama koje su preosjetljive na penicilin preporučuju se makrolidi. Kod bolesnikasa težom
kliničkom slikom , daje se penicilin intravenski. Terapiju treba završiti davanjem
Extencilina.Simptomatska terapija podrazumijeva mirovanje , antipiretike i dijetetski režim.
Djetetu se preporučuje mirovanje, uravnotežena prehrana i unos dovoljne količine tekućine, a
roditelji posebno moraju obratiti pažnju na kontrolu tjelesne temperature.
Dijete obavezno mora biti odvojeno od druge djece koja nisu preboljela šarlah, a također su
važne i higijenske mjere, prvenstveno često pranje ruku i redovito čišćenje predmeta s kojima
je oboljelo dijete bilo u kontaktu.

PROFILAKSA

U profilaktičke svrhe se preporučuje izolacija oboljelog. Za hemoprofilaksu

kontaktapreporučuje se Extencilin. Primjena higijenskih uslova rada i života u dječijim
kolektivima može spriječiti pojavu bolesti. Provjetravanje prostorija u kolektivima i
otkrivanje klicinoša su mjere za sprečavanje bolesti.

5
ZAKLJUČAK

Šarlah je akutna zarazna bolest iz grupe streptokokoza.Bolest počinje naglo sa temperaturom ,

gušoboljom i pojavom sitne makulopapulozne ospe po koži i sluzokoži.
Kod šarlaha inkubacioni period je kratak , od 1-3 dana , a nekada može biti i duži.
Da li je u slučaju šarlaha potrebna bolnica?
Ne. Većina se slučajeva na zadovoljavajući način može lečiti kod kuće. Samo kod retkih i
teških slučajeva ili ukoliko postoje komplikacije lečenje treba obavljati u bolnici.
Koliko dugo treba ležati?
Preporučuje se da osoba bude u postelji najmanje nedelju ili deset dana. Često se preporučuje
i duže ležanje zbog mogućih kasnijih komplikacija.
Stiče li se trajni imunitet posle preležanog šarlaha?
Obično stiče. Pa ipak, postojali su slučajevi ponovnog oboljevanja iako je procenat ovakvih
slučajeva vrlo mali.
Treba li predmete i odeću bolesnika od šarlaha dezinfikovati?
Preporučuje se dobro pranje vodom i sapunom .
Može li se proveriti imunitet na šarlah?
Da, Dikov test će odrediti da li je osoba imuna ili ne.
DICKOV TEST (engl. Dick test), intradermalni test za ispitivanje osetljivosti na dejstvo
eritrogenog toksina koji je glavni patogenetski faktor u šarlahu (scarlatini). Izvodi se
ubrizgavanjem 0.1 ml raz-blaženog šarlahnog toksina intradermalno. Kod osoba koje nemaju
antišarlahni imunitet, na mestu ubrizgavanja toksina javlja se crvenilo i otok kože promera do
1 cm. Ukoliko je test pozitivan prvih dana nakon izvođenja, a kasnije (posle 2 - 3 nedelje)
negativan, to potvrđuje dijagnozu šarlaha.

6
LITERATURA

 [1] Sead Ahmetagić i saradnici , Infektologija , Tuzla 2016.

[2] https://www.ordinacije.info/sarlah-skarlatina/

 [3] https://www.bebac.com/tekst/sarlah

 [4] https://sh.wikipedia.org/wiki/Šarlah