Osnove primjene MS Office u uredskom

poslovanju

Izradio: Alen Šimec, dipl ing.

1
SADRŽAJ

1. UVOD ..................................................................................................................................................... 14

2. MICROSOFT WORD ................................................................................................................................ 16

2.1 POČETAK RADA SA MS WORD PROGRAMSKIM PAKETOM.................................................................................. 16

2.2 IZGLED MICROSOFT WORD SUČELJA ............................................................................................................. 16
2.3 WORD POMOĆ ......................................................................................................................................... 22
2.4 RAD SA DOKUMENTOM .............................................................................................................................. 24
2.4.1 Kreiranje dokumenta ....................................................................................................................... 24
2.4.2 Pogledi na dokument....................................................................................................................... 25
2.4.3 Unos i ispravljanje teksta ................................................................................................................ 26
2.5 OBLIKOVANJE DOKUMENTA ........................................................................................................................ 27
2.5.1 Oblikovanje teksta (formating) ....................................................................................................... 27
2.5.2 Prored unutar odlomka ................................................................................................................... 29
2.5.3 Tabulatori (Tabs) ............................................................................................................................. 30
2.5.4 Obrub (borders) i sjenčanje (shading) ............................................................................................. 33
2.5.5 Stilovi ............................................................................................................................................... 35
2.5.6 Zaglavlje (header) i podnožje (footer) ............................................................................................. 38
2.5.7 Fusnota (Footnote) .......................................................................................................................... 40
2.5.8 Opis slika, tablica, jednadžbi (Caption) ........................................................................................... 41
2.6 TABLICE .................................................................................................................................................. 42
2.6.1 Kreiranje tablice .............................................................................................................................. 42
2.6.2 Obrub i sjenčanje tablice ................................................................................................................. 43
2.6.3 Tekst u ćeliji ..................................................................................................................................... 44
2.7 GRAFIČKI OBJEKTI I SLIKE ............................................................................................................................ 45
2.8 KREIRANJE SADRŽAJA ................................................................................................................................. 46
2.9 CIRKULARNO PISMO .................................................................................................................................. 49
2.10 ISPIS....................................................................................................................................................... 51
2.10.1 Margine....................................................................................................................................... 51
2.10.2 Orijentacija stranice .................................................................................................................... 53
2.10.3 Veličina stranice .......................................................................................................................... 53
2.10.4 Pregled ispisa .............................................................................................................................. 54
2.10.5 Ispis dokumenta .......................................................................................................................... 55

3. MICROSOFT EXCEL ................................................................................................................................. 60

3.1 POČETAK RADA SA MS EXCEL PROGRAMSKIM PAKETOM ................................................................................... 60

3.2 IZGLED MICROSOFT EXCEL SUČELJA .............................................................................................................. 60
3.3 EXCEL POMOĆ .......................................................................................................................................... 64

2
 3.4 RAD SA DOKUMENTOM .............................................................................................................................. 66
3.4.1 Kreiranje dokumenta ....................................................................................................................... 66
3.4.2 Unos podataka ................................................................................................................................ 67
3.4.2.1 Brojevi .................................................................................................................................................... 67
3.4.2.2 Datumi .................................................................................................................................................... 67
3.4.2.3 Tekst ....................................................................................................................................................... 68
3.4.3 Unos formula ................................................................................................................................... 68
3.4.4 Kopiranje podataka ......................................................................................................................... 71
3.4.5 Umetanje ćelija................................................................................................................................ 71
3.4.6 Kopiranje i premještanje formula .................................................................................................... 73
3.4.7 Brisanje i umetanje stupaca i redaka .............................................................................................. 74
3.4.7.1 Brisanje ćelija .......................................................................................................................................... 74
3.4.7.2 Umetanje ćelija ....................................................................................................................................... 75
3.4.7.3 Umetanje stupaca i redaka ..................................................................................................................... 77
3.4.7.4 Brisanje stupaca i redaka ........................................................................................................................ 78
3.4.8 Radni listovi ..................................................................................................................................... 78
3.4.9 Oblikovanje tablica, ćelija i znakova................................................................................................ 79
3.4.10 Formatiranje stupaca i redaka .................................................................................................... 82
3.4.11 Pozicija podatka u ćeliji ............................................................................................................... 84
3.4.12 Funkcije ....................................................................................................................................... 86
3.5 GRAFIKONI .............................................................................................................................................. 91
3.5.1 Kreiranje grafikona .......................................................................................................................... 91
3.5.2 Sortiranje podataka......................................................................................................................... 93
3.5.3 Automatsko filtriranje podataka ..................................................................................................... 94
3.5.4 Postavke stranice ............................................................................................................................ 95
3.6 PIVOT TABLICE ......................................................................................................................................... 98
3.7 ISPIS..................................................................................................................................................... 102
3.7.1 Pregled dokumenta ....................................................................................................................... 103
3.7.2 Ispis dokumenta ............................................................................................................................ 104

4. MICROSOFT POWERPOINT ................................................................................................................... 109

4.1 POČETAK RADA SA MS POWERPOINT PROGRAMSKIM PAKETOM....................................................................... 109

4.2 IZGLED MICROSOFT POWERPOINT SUČELJA .................................................................................................. 109
4.3 POWERPOINT POMOĆ.............................................................................................................................. 113
4.4 STVARANJE PREZENTACIJE......................................................................................................................... 115
4.5 PREDLOŽAK DIZAJNA NA PREZENTACIJI......................................................................................................... 119
4.6 UNOS SADRŽAJA ..................................................................................................................................... 120
4.6.1 Umetanje teksta, slike, grafa, crteža ............................................................................................. 120
4.6.2 Umetanje tablica ........................................................................................................................... 122

3
 4.7 EFEKTI NA PREZENTACIJI ........................................................................................................................... 123
4.7.1 Animacije sadržaja ........................................................................................................................ 123
4.7.2 Prijelazi slidea ................................................................................................................................ 125
4.8 IZVOĐENJE PREZENTACIJE ......................................................................................................................... 126
4.9 ISPIS I DISTRIBUCIJA MATERIJALA ................................................................................................................ 128

5. INTERNET ............................................................................................................................................. 132

5.1 POČETAK RADA SA INTERNETOM ................................................................................................................ 132

5.2 OSNOVNI TERMINI I PROTOKOLI ................................................................................................................. 132
5.3 SIGURNOST NA INTERNETU ....................................................................................................................... 133
5.3.1 Sigurne web stranice ..................................................................................................................... 133
5.3.2 Digitalni potpis .............................................................................................................................. 133
5.3.3 Mrežna krađa identiteta ............................................................................................................... 133
5.3.4 Enkripcija ....................................................................................................................................... 134
5.3.5 Malware ........................................................................................................................................ 134
5.3.6 Firewall .......................................................................................................................................... 135
5.4 KORIŠTENJE GOOGLE TRAŽILICE ................................................................................................................. 135

6. MICROSOFT OUTLOOK ......................................................................................................................... 138

6.1 ELEKTRONIČKA POŠTA (E-MAIL) ................................................................................................................. 138

6.2 IZGLED MICROSOFT OUTLOOK SUČELJA ....................................................................................................... 138
6.3 OUTLOOK POMOĆ................................................................................................................................... 141
6.4 PORUKE ................................................................................................................................................ 143
6.4.1 Pisanje nove poruke ...................................................................................................................... 143
6.4.2 Dodavanje privitka ........................................................................................................................ 145
6.4.3 Spremanje poruke ......................................................................................................................... 146
6.4.4 Odgovaranje na poruku i proslijeđivanje poruke .......................................................................... 146
6.4.5 Pregled ispisa poruke .................................................................................................................... 146
6.4.6 Ispis poruke.................................................................................................................................... 147

7. UPUTE ZA PISANJE RADA ..................................................................................................................... 149

7.1 NASLOVI I PODNASLOVI ............................................................................................................................ 149

7.1.1 Glavni naslov (Heading 1).............................................................................................................. 149
7.1.2 Podnaslov (Heading 2, Heading3, Heading4) ................................................................................ 149
7.2 GLAVNI TEKST ........................................................................................................................................ 149
7.3 GRAFIČKI OBJEKTI ................................................................................................................................... 150
7.4 NUMERACIJA STRANICE ............................................................................................................................ 150
7.5 FOOTNOTE ............................................................................................................................................ 150
7.5.1 Literatura ....................................................................................................................................... 150

4
 7.5.1.1 Knjiga .................................................................................................................................................... 150
7.5.1.2 Poglavlje u knjizi ................................................................................................................................... 150
7.5.1.3 Natuknica u enciklopediji ..................................................................................................................... 150
7.5.1.4 Članak u časopisu ................................................................................................................................. 151
7.5.1.5 Članak u novinama ............................................................................................................................... 151
7.5.1.6 Rad u zborniku ...................................................................................................................................... 151
7.5.1.7 Članak na mrežnoj stranici.................................................................................................................... 151
7.5.1.8 Mrežna stranica .................................................................................................................................... 151
7.5.1.9 Audiovizualna građa ............................................................................................................................. 151
7.5.1.10 E-mail, newsgroup ................................................................................................................................ 151

8. PRILOG ................................................................................................................................................. 152

5
SLIKE

Slika 2.1 – Izgled prozora (Microsoft Word 2003) ........................................................................................... 16

Slika 2.2 – Izgled prozora (Microsoft Word 2007) ........................................................................................... 17
Slika 2.3 – Naslovna traka (Microsoft Word 2003) .......................................................................................... 18
Slika 2.4 – Naslovna traka (Microsoft Word 2007) .......................................................................................... 18
Slika 2.5 - Alatna traka (Microsoft Word 2003) ............................................................................................... 18
Slika 2.6 – Opcija za pomicanje alatne trake za brzi pristup (Microsoft Word 2007) ....................................... 18
Slika 2.7 - Vrpca sa opcijama (Microsoft Word 2003)...................................................................................... 18
Slika 2.8 – Vrpca sa karticama i grupama (Microsoft Word 2007) ................................................................... 19
Slika 2.9– Opcija za minimiziranje, maksimiziranje vrpce (Microsoft Word 2007) .......................................... 19
Slika 2.10 – Vodoravno ravnalo iznad papira (Microsoft Word 2003) ............................................................. 19
Slika 2.11 – Kartica za prikaz ravnala (Microsoft Word 2003) ......................................................................... 19
Slika 2.12 – Vodoravno ravnalo iznad papira (Microsoft Word 2007) ............................................................. 20
Slika 2.13 – Kartica za prikaz ravnala (Microsoft Word 2007) ......................................................................... 20
Slika 2.14 – Gumbi za prikaz dokumenta (Microsoft Word 2003) ................................................................... 20
Slika 2.15 – Gumbi za prikaz dokumenta (Microsoft Word 2007) ................................................................... 20
Slika 2.16 – Gumbi za zumiranje (Microsoft Word 2003) ................................................................................ 21
Slika 2.17 – Gumbi za zumiranje (Microsoft Word 2007) ................................................................................ 21
Slika 2.18 – Statusna traka u dokumentu (Microsoft Word 2003)................................................................... 21
Slika 2.19 – Statusna traka u dokumentu (Microsoft Word 2007)................................................................... 21
Slika 2.20 – Vodoravni klizač .......................................................................................................................... 22
Slika 2.21 – Prikaz ekrana za traženje pomoći Word (Microsoft Word 2003) .................................................. 23
Slika 2.22 – Prikaz ekrana za traženje pomoći Word (Microsoft Word 2007) .................................................. 24
Slika 2.23– Prebacivanje otvorenih dokumenata (Microsoft Word 2003) ....................................................... 25
Slika 2.24– Kartica za prebacivanje otvorenih dokumenata (Microsoft Word 2007) ....................................... 25
Slika 2.25 – Prikaz dokumenta u grupi naredbi (Microsoft Word 2003) .......................................................... 25
Slika 2.26 – Kratica za prikaz dokumenta (Microsoft Word 2003) ................................................................... 25
Slika 2.27 – Prikaz dokumenta u grupi naredbi (Microsoft Word 2007) .......................................................... 26
Slika 2.28 – Kratica za prikaz dokumenta (Microsoft Word 2007) ................................................................... 26
Slika 2.29 – Opcija za prikaz skrivenih znakova (Microsoft Word 2003) .......................................................... 27
Slika 2.30 – Opcija za prikaz skrivenih znakova (Microsoft Word 2007) .......................................................... 27
Slika 2.31 – Kartica za oblikovanje teksta (Microsoft Word 2003) .................................................................. 28
Slika 2.32 – Kartica za oblikovanje teksta (Microsoft Word 2007) .................................................................. 28
Slika 2.33 – Opcija za odabir fonta.................................................................................................................. 28
Slika 2.34 – Opcija za odabir veličine fonta ..................................................................................................... 28
Slika 2.35 – Opcija za odabir oblikovanja teksta ............................................................................................. 28
Slika 2.36 – Opcija za bojenje teksta ............................................................................................................... 29
Slika 2.37 – Opcija za naglašavanje teksta ...................................................................................................... 29

6
Slika 2.38 – Opcija za poravnavanje odlomka ................................................................................................. 29
Slika 2.39 – Otvaranje dijaloškog okvira za paragraf (Microsoft Word 2003) .................................................. 29
Slika 2.40 – Otvaranje dijaloškog okvira za paragraf (Microsoft Word 2007) .................................................. 30
Slika 2.41 – Dodavanje proreda unutar odlomka............................................................................................ 30
Slika 2.42 – Traka sa gumbom tabulatora ....................................................................................................... 30
Slika 2.43 – Određivanje tabulatora (Microsoft Word 2007) .......................................................................... 31
Slika 2.44 – Određivanje tabulatora ............................................................................................................... 32
Slika 2.45 – Dodatne opcije za tabulatore....................................................................................................... 32
Slika 2.46 – Opcija za aktiviranje pisanja liste ................................................................................................. 33
Slika 2.47 – Obrub i sjenčanje ......................................................................................................................... 33
Slika 2.48 – Dodatne opcije za obrub.............................................................................................................. 33
Slika 2.49 - Dodatne opcije za obrub stranice dokumenta .............................................................................. 34
Slika 2.50 - Dodatne opcije za sjenčanje dijelova dokumenta ......................................................................... 34
Slika 2.51 – Kartica sa stilovima (Microsoft Word 2003) ................................................................................. 35
Slika 2.52 – Kartica sa stilovima (Microsoft Word 2007) ................................................................................. 35
Slika 2.53 – Stilovi korišteni u dokumentu 1 ................................................................................................... 36
Slika 2.54 - Stilovi korišteni u dokumentu 2.................................................................................................... 36
Slika 2.55 – Kreiranje novih stilova (Microsoft Word 2003) ............................................................................ 37
Slika 2.56 – Ikona za kreiranje novih stilova (Microsoft Word 2007)............................................................... 37
Slika 2.57 – Okvir za definiranje naredbi stila ................................................................................................. 37
Slika 2.58 – Formatiranje teksta u stilu ........................................................................................................... 38
Slika 2.59 – Dodatno formatiranje teksta u stilu............................................................................................. 38
Slika 2.60 – Alatna traka sa alatom za uređivanje zaglavlja i podnožja (Microsoft Word 2003) ...................... 38
Slika 2.61 – Zaglavlje (header) i podnožje (footer) (Microsoft Word 2007) ..................................................... 39
Slika 2.62 – Umetanje dizajna zaglavlja (Microsoft Word 2007) ..................................................................... 39
Slika 2.63 – Alatna traka sa alatom za uređivanje zaglavlja i podnožja (Microsoft Word 2007) ...................... 39
Slika 2.64 – Fusnota (Footnote) (Microsoft Word 2007) ................................................................................. 40
Slika 2.65 – Otvaranje opcija footnotes (Microsoft Word 2007) ..................................................................... 40
Slika 2.66 – Dijaloški okvir za footnote ........................................................................................................... 41
Slika 2.67 – Opis slika, tablica, jednadžbi (Caption) (Microsoft Word 2007).................................................... 41
Slika 2.68 – Alati za kreiranje tablice (Microsoft Word 2003) ......................................................................... 42
Slika 2.69 – okvir za kreiranje tablice (Microsoft Word 2007) ......................................................................... 43
Slika 2.70 – alatna traka za uređivanje dizajna tablice (Microsoft Word 2007) ............................................... 43
Slika 2.71 – alatna traka za izradu tablice (Microsoft Word 2007) .................................................................. 43
Slika 2.72 – Definiranje teksta unutar ćelija (Microsoft Word 2003) ............................................................... 44
Slika 2.73 – Definiranje teksta unutar ćelija (Microsoft Word 2007) ............................................................... 44
Slika 2.74 – Umetanje objekata i slika (Microsoft Word 2007)........................................................................ 46
Slika 2.75 – Izrada sadržaja (Microsoft Word 2007) ........................................................................................ 47

7
Slika 2.76 – Izbornik gotovih predložaka ili vlastitog predložka (Microsoft Word 2007) ................................. 47
Slika 2.77 – Dijaloški okvir sadržaja ................................................................................................................ 48
Slika 2.78 – Opcije za kreiranje cirkularnog pisma (Microsoft Word 2007) ..................................................... 50
Slika 2.79 – Opcija odabira željenog tipa dokumenta (Microsoft Word 2007)................................................. 50
Slika 2.80 – Opcija za pretragu cirkularnog pisma (Microsoft Word 2007) ...................................................... 50
Slika 2.81 – Postavke dokumenta (Microsoft Word 2007) .............................................................................. 51
Slika 2.82 – Odabir margina (Microsoft Word 2007) ....................................................................................... 52
Slika 2.83 – Izbornik za postavljanje margina ................................................................................................. 52
Slika 2.84 - Izbor orijentacije stranice (Microsoft Word 2003) ........................................................................ 53
Slika 2.85 – Izbor orijentacije stranice (Microsoft Word 2007) ....................................................................... 53
Slika 2.86 - Odabir veličine papira (Microsoft Word 2003).............................................................................. 53
Slika 2.87 – Odabir veličine papira (Microsoft Word 2007) ............................................................................. 54
Slika 2.88 – Izgled stranice prije ispisa (Microsoft Word 2007) ....................................................................... 55
Slika 2.89 – Ispis stranice (Microsoft Word 2003) ........................................................................................... 55
Slika 2.90 – Ispis stranice (Microsoft Word 2007) ........................................................................................... 55
Slika 2.91 – Okvir za opcije ispisa ................................................................................................................... 56
Slika 3.1 – Izged Excel prozora (Microsoft Excel 2003) .................................................................................... 60
Slika 3.2 – Izged Excel prozora (Microsoft Excel 2007) .................................................................................... 61
Slika 3.3 – Naslovna traka (Microsoft Excel 2003)........................................................................................... 62
Slika 3.4 – Naslovna traka (Microsoft Excel 2007)........................................................................................... 62
Slika 3.5 - Alatna traka (Microsoft Excel 2003)................................................................................................ 62
Slika 3.6 – Opcija za pomicanje alatne trake za brzi pristup (Microsoft Excel 2007) ........................................ 62
Slika 3.7 – Vrpca sa karticama i grupama (Microsoft Excel 2003) .................................................................... 62
Slika 3.8 – Vrpca sa karticama i grupama (Microsoft Excel 2007) .................................................................... 63
Slika 3.9 – Neaktivna traka formule (Microsoft Excel 2003) ............................................................................ 63
Slika 3.10 – Aktivna traka formule (Microsoft Excel 2003) .............................................................................. 63
Slika 3.11 – Neaktivna traka formule (Microsoft Excel 2007) .......................................................................... 63
Slika 3.12 – Aktivna traka formule (Microsoft Excel 2007) .............................................................................. 63
Slika 3.13 – Vodoravni klizač .......................................................................................................................... 63
Slika 3.14 – Izbornik za prilagođavanje statusne trake (Microsoft Excel 2007) ............................................... 64
Slika 3.15 - Prikaz ekrana za traženje pomoći Excel (Microsoft Excel 2003) .................................................... 65
Slika 3.16 – Prikaz ekrana za traženje pomoći Excel (Microsoft Excel 2007) .................................................... 66
Slika 3.17– Prebacivanje otvorenih dokumenata (Microsoft Excel 2003) ........................................................ 67
Slika 3.18– Kartica za prebacivanje otvorenih dokumenata (Microsoft Excel 2007)........................................ 67
Slika 3.19 – Unos formule u ćeliju (Microsoft Excel 2003) ............................................................................... 68
Slika 3.20 – Unos formule u traku formule (Microsoft Excel 2003) ................................................................. 68
Slika 3.21 – Unos formule u ćeliju (Microsoft Excel 2007) ............................................................................... 68
Slika 3.22 – Unos formule u traku formule (Microsoft Excel 2007) ................................................................. 68

8
Slika 3.23 - Unos teksta proizvoda (Microsoft Excel 2003) .............................................................................. 69
Slika 3.24 – Unos teksta proizvoda (Microsoft Excel 2007) ............................................................................. 69
Slika 3.25 – Unos fiksne vrijednosti, cijene (Microsoft Excel 2003) ................................................................. 69
Slika 3.26 – Unos fiksne vrijednosti, cijene (Microsoft Excel 2007) ................................................................. 70
Slika 3.27 – Unos fiksne vrijednosti, pdv (Microsoft Excel 2003)..................................................................... 70
Slika 3.28 – Unos fiksne vrijednosti, pdv (Microsoft Excel 2007)..................................................................... 70
Slika 3.29 – Unos formule za izračun vrijednosti, iznos pdv-a (Microsoft Excel 2003) ..................................... 70
Slika 3.30 - Unos formule za izračun vrijednosti, ukupne cijene (Microsoft Excel 2003) .................................. 70
Slika 3.31 – Unos formule za izračun vrijednosti, iznos pdv-a (Microsoft Excel 2007) ..................................... 71
Slika 3.32 – Unos formule za izračun vrijednosti, ukupne cijene (Microsoft Excel 2007) ................................. 71
Slika 3.33 - Opcija copy, cut i paste sa vrpce (Microsoft Excel 2003) ............................................................... 71
Slika 3.34 – Opcija copy, cut i paste sa vrpce (Microsoft Excel 2007) .............................................................. 71
Slika 3.35 – Umetanje ćelija (Microsoft Excel 2003) ........................................................................................ 72
Slika 3.36 – Umetanje ćelija (Microsoft Excel 2007) ........................................................................................ 72
Slika 3.37 – Smjer pomicanja sadržaja ............................................................................................................ 72
Slika 3.38 – Oznaćena ćelija s formulom za kopiranje (Microsoft Excel 2003) ................................................. 73
Slika 3.39 – Oznaćena ćelija s formulom za kopiranje (Microsoft Excel 2007) ................................................. 73
Slika 3.40 – Kopirana formula (Microsoft Excel 2003) ..................................................................................... 74
Slika 3.41 – Kopirana formula (Microsoft Excel 2007) ..................................................................................... 74
Slika 3.42 - Brisanje ćelija (Microsoft Excel 2003) ........................................................................................... 75
Slika 3.43 – Brisanje ćelija (Microsoft Excel 2007)........................................................................................... 75
Slika 3.44 - Smjer pomicanja sadržaja ............................................................................................................. 75
Slika 3.45 - Umetanje ćelija (Microsoft Excel 2003) ........................................................................................ 76
Slika 3.46 - Umetanje ćelija (Microsoft Excel 2007) ........................................................................................ 76
Slika 3.47 - Smjer pomicanja sadržaja ............................................................................................................. 77
Slika 3.48 – Tablica sa označenim redkom (Microsoft Excel 2003) .................................................................. 77
Slika 3.49 – Tablica sa označenim stupcem (Microsoft Excel 2003) ................................................................. 77
Slika 3.50 – Tablica sa označenim redkom (Microsoft Excel 2007) .................................................................. 77
Slika 3.51 – Tablica sa označenim stupcem (Microsoft Excel 2007) ................................................................. 78
Slika 3.52 – Radni listovi (Microsoft Excel 2003) ............................................................................................. 78
Slika 3.53 – Radni listovi (Microsoft Excel 2007) ............................................................................................. 78
Slika 3.54 - Izbornik prečaca kartica radnog lista (Microsoft Excel 2003) ........................................................ 79
Slika 3.55 – Izbornik prečaca kartica radnog lista (Microsoft Excel 2007)........................................................ 79
Slika 3.56 – Uređivanje tablice, ćelije, teksta (Microsoft Excel 2003) .............................................................. 79
Slika 3.57 – Uređivanje tablice, ćelije, teksta (Microsoft Excel 2007) .............................................................. 79
Slika 3.58 - Formatiranje ćelija (Microsoft Excel 2003) ................................................................................... 80
Slika 3.59 – Formatiranje ćelija (Microsoft Excel 2007) ................................................................................... 80
Slika 3.60 – Oblikovanje okvira....................................................................................................................... 81

9
Slika 3.61 – Odabir boja ćelija......................................................................................................................... 81
Slika 3.62 - Promjena širine stupca (Microsoft Excel 2003) ............................................................................. 82
Slika 3.63 – Promjena visine redka (Microsoft Excel 2003) ............................................................................. 82
Slika 3.64 – Promjena širine stupca (Microsoft Excel 2007) ............................................................................ 83
Slika 3.65 – Promjena visine redka (Microsoft Excel 2007) ............................................................................. 83
Slika 3.66 – Dijaloški okvir za unos širine stupca (Microsoft Excel 2003) ......................................................... 83
Slika 3.67 - Dijaloški okvir za unos visine redka (Microsoft Excel 2003) .......................................................... 84
Slika 3.68 – Dijaloški okvir za unos širine stupca (Microsoft Excel 2007) ......................................................... 84
Slika 3.69 - Dijaloški okvir za unos visine redka (Microsoft Excel 2007) .......................................................... 84
Slika 3.70 – Pozicija podataka (Microsoft Excel 2003) ..................................................................................... 85
Slika 3.71 – Pozicije teksta unutar ćelija (Microsoft Excel 2003) ..................................................................... 85
Slika 3.72 – Pozicija podataka (Microsoft Excel 2007) ..................................................................................... 85
Slika 3.73 – Pozicije teksta unutar ćelija (Microsoft Excel 2007) ..................................................................... 85
Slika 3.74 – Opcija za umetanje funkcije (Microsoft Excel 2007) ..................................................................... 87
Slika 3.75 – Dijaloški okvir za pretraživanje funkcija ....................................................................................... 87
Slika 3.76 – Označeni podaci za grafikon (Microsoft Excel 2003) .................................................................... 91
Slika 3.77 – Vrste grafikona (Microsoft Excel 2003) ........................................................................................ 92
Slika 3.78 – Označeni podaci za grafikon (Microsoft Excel 2007) .................................................................... 92
Slika 3.79 – Vrste grafikona (Microsoft Excel 2007) ........................................................................................ 92
Slika 3.80 – Podvrste grafikona (Microsoft Excel 2007)................................................................................... 93
Slika 3.81 – Vrpca sa opcijama uređenja grafikona (Microsoft Excel 2007) ..................................................... 93
Slika 3.82 - Sortiranje podataka (Microsoft Excel 2003) .................................................................................. 94
Slika 3.83 – Sortiranje podataka (Microsoft Excel 2007) ................................................................................. 94
Slika 3.84 – Filtriranje podataka (Microsoft Excel 2007) ................................................................................. 95
Slika 3.85 – Postavke stranice radnog lista (Microsoft Excel 2007) ................................................................. 95
Slika 3.86 – Postavke ispisa radnog lista ......................................................................................................... 96
Slika 3.87 – Izbornik za header i footer ........................................................................................................... 96
Slika 3.88 – Primjer tablice sa podacima......................................................................................................... 98
Slika 3.89 - Umetanje pivot tablice (Microsoft Excel 2003) ............................................................................. 98
Slika 3.90 – Odabir dokumenta sa podacima (Microsoft Excel 2003) .............................................................. 99
Slika 3.91 - Ćelije koje želimo uključiti u pivot tablicu (Microsoft Excel 2003) ................................................. 99
Slika 3.92 – Umetanje pivot tablice (Microsoft Excel 2007) ............................................................................ 99
Slika 3.93 – Ćelije koje želimo uključiti u pivot tablicu (Microsoft Excel 2007) ................................................ 99
Slika 3.94 – Polja za pivot tablicu (Microsoft Excel 2003) .............................................................................. 100
Slika 3.95 – Polja za pivot tablicu (Microsoft Excel 2007) .............................................................................. 100
Slika 3.96 – Promjena vrijednosti polja (Microsoft Excel 2003) ..................................................................... 101
Slika 3.97 – Izbor vrijednosti polja (Microsoft Excel 2003) ............................................................................ 101
Slika 3.98 – Promjena vrijednosti polja (Microsoft Excel 2007) ..................................................................... 101

10
Slika 3.99 – Izbor vrijednosti polja (Microsoft Excel 2007) ............................................................................ 101
Slika 3.100 – Uređivanje pivot tablice (Microsoft Excel 2007)....................................................................... 102
Slika 3.101 – Izrada grafa (Microsoft Excel 2007) .......................................................................................... 102
Slika 3.102 – Izrada grafa (Microsoft Excel 2007) .......................................................................................... 102
Slika 3.103 – Postavke dokumenta (Microsoft Excel 2007) ........................................................................... 102
Slika 3.104 – Izgled stranice prije ispisa (Microsoft Word 2003) ................................................................... 103
Slika 3.105 – Izgled stranice prije ispisa (Microsoft Excel 2007) .................................................................... 104
Slika 3.106 – Ispis stranice (Microsoft Excel 2003) ........................................................................................ 104
Slika 3.107 – Ispis stranice (Microsoft Excel 2007) ........................................................................................ 105
Slika 3.108 – Okvir za opcije ispisa................................................................................................................ 105
Slika 4.1 – Prozor Power point aplikacije (Microsoft Powerpoint 2003)........................................................ 109
Slika 4.2 – Prozor Power point aplikacije (Microsoft Powerpoint 2007)........................................................ 110
Slika 4.3 – Naslovna traka (Microsoft Powerpoint 2003) .............................................................................. 111
Slika 4.4 – Naslovna traka (Microsoft Powerpoint 2007) .............................................................................. 111
Slika 4.5 - Alatna traka (Microsoft Powerpoint 2007) ................................................................................... 111
Slika 4.6 – Opcija za pomicanje alatne trake za brzi pristup (Microsoft Powerpoint 2007) ........................... 111
Slika 4.7 – Vrpca (Microsoft Powerpoint 2003)............................................................................................. 112
Slika 4.8 – Vrpca sa karticama i grupama (Microsoft Powerpoint 2007) ....................................................... 112
Slika 4.9– Opcija za minimiziranje, maksimiziranje vrpce (Microsoft Powerpoint 2007) ............................... 112
Slika 4.10 – Kartica za uređivanje teksta (Microsoft Powerpoint 2007) ........................................................ 112
Slika 4.11 – Okno (Microsoft Powerpoint 2003) ........................................................................................... 113
Slika 4.12 – Okno (Microsoft Powerpoint 2007) ........................................................................................... 113
Slika 4.13 – Statusna traka (Microsoft Powerpoint 2003) ............................................................................. 113
Slika 4.14 – Statusna traka (Microsoft Powerpoint 2007) ............................................................................. 113
Slika 4.15 – Prikaz ekrana za traženje pomoći PowerPoint (Microsoft Powerpoint 2003) ............................. 114
Slika 4.16 – Prikaz ekrana za traženje pomoći PowerPoint (Microsoft Powerpoint 2007) ............................. 115
Slika 4.17 – Rezervirano mjesto za unos teksta ............................................................................................ 115
Slika 4.18 – Naslovni slide nove prezentacije (Microsoft Powerpoint 2003) ................................................. 116
Slika 4.19 – Naslovni slide nove prezentacije (Microsoft Powerpoint 2007) ................................................. 117
Slika 4.20 – Odabir novog slide-a (Microsoft Powerpoint 2003) ................................................................... 118
Slika 4.21 – Odabir novog slide-a (Microsoft Powerpoint 2007) ................................................................... 118
Slika 4.22 – Izbor različitih tema dizajna (Microsoft Powerpoint 2003)......................................................... 119
Slika 4.23 – Izbor različitih tema dizajna (Microsoft Powerpoint 2007)......................................................... 120
Slika 4.24 - Određivanje primjene teme u prezentaciji (Microsoft Powerpoint 2003) ................................... 120
Slika 4.25 – Određivanje primjene teme u prezentaciji (Microsoft Powerpoint 2007) .................................. 120
Slika 4.26 – Dodavanje tekstualnog okvira (Microsoft Powerpoint 2003) ..................................................... 121
Slika 4.27 – Dodavanje tekstualnog okvira (Microsoft Powerpoint 2007) ..................................................... 121
Slika 4.28 – Umetanje slike i grafova (Microsoft Powerpoint 2007) .............................................................. 121

11
Slika 4.29 - Umetanje tablice (Microsoft Powerpoint 2003).......................................................................... 122
Slika 4.30 - Umetanje tablice (Microsoft Powerpoint 2007).......................................................................... 122
Slika 4.31 – Odabir redaka i stupaca tablice ................................................................................................. 122
Slika 4.32 – Dizajn tablice (Microsoft Powerpoint 2007) ............................................................................... 122
Slika 4.33 – Promjena obruba tablice (Microsoft Powerpoint 2003) ............................................................. 123
Slika 4.34 – Promjena obruba tablice (Microsoft Powerpoint 2007) ............................................................. 123
Slika 4.35 – Poravnavanje teksta u ćelijama (Microsoft Powerpoint 2003) ................................................... 123
Slika 4.36 – Poravnavanje teksta u ćelijama (Microsoft Powerpoint 2007) ................................................... 123
Slika 4.37 – Dodavanje animacije na tekst (Microsoft Powerpoint 2003) ..................................................... 124
Slika 4.38 – Dodavanje animacije na tekst (Microsoft Powerpoint 2007) ..................................................... 124
Slika 4.39 – Odabir animacije (Microsoft Powerpoint 2003) ......................................................................... 124
Slika 4.40 – Odabir animacije (Microsoft Powerpoint 2007) ......................................................................... 124
Slika 4.41 – Podešavanje animacije (Microsoft Powerpoint 2003) ................................................................ 125
Slika 4.42 – Podešavanje animacije (Microsoft Powerpoint 2007) ................................................................ 125
Slika 4.43 – Prijelaz na slide (Microsoft Powerpoint 2003) ........................................................................... 126
Slika 4.44 – Prijelaz na slide (Microsoft Powerpoint 2007) ........................................................................... 126
Slika 4.45 – Početak izvođenja prezentacije (Microsoft Powerpoint 2003) ................................................... 127
Slika 4.46 – Pokretnje prezentacije sa trenutnog slide-a (Microsoft Powerpoint 2003) ................................ 127
Slika 4.47 – Početak izvođenja prezentacije (Microsoft Powerpoint 2007) ................................................... 127
Slika 4.48 – Pokretnje prezentacije sa trenutnog slide-a (Microsoft Powerpoint 2007) ................................ 127
Slika 4.49 – Odabir slide-a tijekom prezentacije ........................................................................................... 128
Slika 4.50 – Izbornik pokazivača ................................................................................................................... 128
Slika 4.51 – Izbornik upravljanja dijaprojekcijom ......................................................................................... 128
Slika 4.52 – Ispis materijala (Microsoft Powerpoint 2003) ............................................................................ 129
Slika 4.53 – Ispis materijala (Microsoft Powerpoint 2007) ............................................................................ 129
Slika 4.54 – Dijaloški okvir ispisa .................................................................................................................. 130
Slika 5.1 – Firewall koji odvaja lokalna računala i internet ........................................................................... 135
Slika 5.2 – Google tražilica ............................................................................................................................ 135
Slika 6.1 – Izgled Outlook prozora (Microsoft Outlook 2003) ........................................................................ 139
Slika 6.2 – Izgled Outlook prozora (Microsoft Outlook 2007) ........................................................................ 140
Slika 6.3 – Prikaz ekrana za traženje pomoći kod Outlooka (Microsoft Outlook 2003).................................. 142
Slika 6.4 – Prikaz ekrana za traženje pomoći kod Outlooka (Microsoft Outlook 2007).................................. 143
Slika 6.5 - Vrpca za primanje i slanje prouka (Microsoft Outlook 2003) ........................................................ 143
Slika 6.6 – Vrpca za primanje i slanje prouka (Microsoft Outlook 2007) ....................................................... 143
Slika 6.7 - Nova poruka (Microsoft Outlook 2003) ........................................................................................ 144
Slika 6.8 – Nova poruka (Microsoft Outlook 2007) ....................................................................................... 145
Slika 6.9 – Dodavanje dokumenta poruci (Microsoft Outlook 2003) ............................................................. 145
Slika 6.10 – Dodavanje dokumenta poruci (Microsoft Outlook 2007) ........................................................... 145

12
Slika 6.11 – Alatna traka za odgovaranje i proslijeđivanje poruke (Microsoft Outlook 2003) ....................... 146
Slika 6.12 – Alatna traka za odgovaranje i proslijeđivanje poruke (Microsoft Outlook 2007) ....................... 146
Slika 6.13 - Print preview na vrpci (Microsoft Outlook 2003) ........................................................................ 147
Slika 6.14 – Print preview na vrpci (Microsoft Outlook 2007) ....................................................................... 147
Slika 6.15 - Alatna traka za ispis poruke (Microsoft Outlook 2003) ............................................................... 147
Slika 6.16 – Alatna traka za ispis poruke (Microsoft Outlook 2007) .............................................................. 147
Slika 6.17 – Okvir za opcije ispisa ................................................................................................................. 148

13
1. Uvod

Informatička pismenost nužan je dio pismenosti u poslovanju današnjice. Uz klasična znanja potrebito
je ovladati elementima informatičke pismenosti, odnosno osposobiti se za uporabu, razvoj i
razumijevanje informatičke tehnologije i njene šarolike primjene u privredi i društvu, ili jednostavnije
rečeno - osposobiti se za korištenja računala i računalnih programa. A stečena znanja treba znati
uporabiti u postupku prikupljanja i obrade informacija u svrhu donošenja ispravnih i učinkovitih
odluka u današnjem modernom poslovanju.

Microsoft Office je jedan od najzastupljenijih programskih paketa za uredsko poslovanje, pri čemu se
neki od njegovih programskih alata obrađuju na vježbama iz predmeta „Uvod u uredsko poslovanje“,
na stručnom dodiplomskom studiju informatike na Tehničkom veleučilištu u Zagrebu. S obzirom na
to da se radi o najboljem i najraširenijem uredskom paketu, te s obzirom na dostupnost ovog paketa
akademskim korisnicima, MS Office se primjenjuje u nastavi na svim hrvatskim visokim učilištima.
Stoga je ovu skriptu moguće koristititi u nastavi iz osnova informatičke pismenosti na prvoj godini
studija bilo kojeg visokog učilišta. Time nije isključena primjena drugih, alternativnih uredskih
programskih paketa, ali oni nisu obrađeni u ovoj skripti.

Microsoft Word je najčešće korišten uredski program iz ovog paketa, a služi za uređivanje teksta.
Korisnici računala prilikom pisanja nekog dokumenta najčešće koriste Microsoft Word zbog njegove
jednostavnosti u kreiranju bilo koje vrste dokumenata, od jednostavnih, običnih pisama do složenih
dokumenata poput izvještaja, novina, obavijesti, cirkularna pisma, naljepnice sa adresama, koverte.
Microsoft Word nudi razne, unaprijed definirane predložke i stilove, te tako omogućava brzo
kreiranje novih dokumenata, njihovo oblikovanje kao i ispravljanje grešaka u tekstu. Na jednostavan i
lak način omogućeno je automatizirano ili ručno upravljanje određenim dijelovima dokumenta.

Microsoft Excel je program namijenjen korisnicima koji žele pohraniti podatke u proračunsku tablicu,
te na temelju tih podataka napraviti analizu, izračune ili grafičke rezultate. Tablični oblik organiziranja
podataka omogućuje korisnicima pristup podacima kao da su pohranjeni u bazi podataka, u kojoj tada
mogu podatke pretraživati, sortirati, filtrirati. Njegova primjena je u praksi česta, jer u nedostatku
odgovarajućih programskih rješenja korisnici posežu za uredskim alatom koijm mogu samostalno
upravljati svojim podacima.

Microsoft Powerpoint služi za izradu multimedijalnih prezentacija, te omogućava dodavanje efekata,

slika, zvukova, poveznica. Koristi se kao sredstvo pomoći u predavanjima i predstavljanjima
proizvoda i usluga. Dobra prezentacija kvalitetan je alat za prenošenje poruka i privlačenje pozornosti
nazočnima, te omogućava lakše praćenje i razumjevanje ponuđenih sadržaja.

14
Internet je javno dostupna globalna paketna podatkovna mreža koja povezuje računala i računalne
mreže korištenjem internet protokola (IP). Nezaobilazan je medij poslovnog i društvenog života, bez
kojeg je moderna komunikacija nezamisliva. Osnovna informatička pismenost podrazumjeva znanje
korištenja Interneta. Internet pruža mogućnost korištenja raznih sadržaja za potrebe učenja i zabave, a
studentima nudi mogućnost međusobne komunikacije, komunikacije s nastavnicima, dobavljanje
nastavnih materijala te obavljanje nekih adminstrativnih poslova (poput prijavljivanja ispita od kuće).
Za Internet se može reći da je promijenio način rada, učenja i zabavljanja, dakle sve bitne ljudske
aktivnosti. Na području poslovanja ostvarene su potpuna globalizacija i potpuna mobilnost. Posao se
može obaviti sa svakim (dakle globalno), od svuda (dakle mobilno). U tu svrhu služi Microsoft
Outlook koji se koristi za upravljanje elektroničkom poštom, kontaktima, kalendarom i listom
zadataka.

U skripti se obrađuje MS Office 2003, a posebno se navode razlike koje se odnose na rad s MS Office
2007. Unatoč tome što nova računala uglavnom imaju predinstaliranu noviju verziju softvera, još
uvijek se u praksi, posebno u državnim institucijama ali i u uredima privatnih poslodavaca koristi
starija verzija programa. Na taj način studenti upoznaju rad s obje verzije uredskog paketa, a stečeno
znanje mogu provjeravati putem zadataka za ponavljanje na kraju svakog poglavlja.

U posljednjem poglavlju dane su upute za izradu seminarskih i diplomskih radova uz promjenu

naučenog gradiva, a u skladu s pravilnikom Tehničkog veleučilišta u Zagrebu.

Ostali programi koji čine uredski paket MS Office obrađuju se u sklopu drugih predmeta na
Tehničkom veleučilištu u Zagrebu, pa stoga nisu obrađeni u ovoj skripti.

Ova skripta namjenjena je svima koji žele više znati o primjeni MS Officea u uredskom poslovanju.
Znanja o primjeni alata Microsoft Officea danas su postala nezamjenjiva u svakodnevnoj komunikaciji
i modernom poslovanju. Uz pomoć ove skripte i rješavanjem zadataka koji se u njoj nalaze, student
može procijeniti koliko je uspješno savladao gradivo i tako postati samostalan u promjeni stečenog
znanja.

15
2. Microsoft Word

2.1 Početak rada sa MS Word programskim paketom

Prije samog početka rada sa programskim paketom Microsoft Word naučit ćemo od čega se sastoji, što
sadrži, proći kroz izbornike, naredbe, te otkriti koje su njegove osnovne funkcije i kako ga koristiti na
pravilan način.

2.2 Izgled Microsoft Word sučelja

Svaki dokument kreiran sa Microsoft Word aplikacijom sadrži .doc ili .docx ekstenziju. Otvaranjem
aplikacije Microsoft Word dokumenta dobit ćete novi prozor koji se sastoji od više elemenata.

Microsoft Word 2003

Slika 2.1 – Izgled prozora (Microsoft Word 2003)

Elementi prozora:

1. Naslovna traka
2. Alatna traka
3. Vrpca
4. Ravnalo
5. Prostor za pisanje
6. Gumbi za odabir prikaza

16
 7. Statusna traka
8. Okomiti klizač

Microsoft Word 2007

Slika 2.2 – Izgled prozora (Microsoft Word 2007)

Elementi prozora:

1. Naslovna traka
2. Alatna traka za brzi pristup
3. Vrpca
4. Ravnalo
5. Prostor za pisanje
6. Gumbi za odabir prikaza
7. Zumiranje dokumenta
8. Statusna traka
9. Okomiti klizač

Svaki element u Word dokumentu ima svoju važnu funkciju za jednostavno kreiranje dokumenta.

Naslovna traka sastoji se od naziva (imena dokumenta) koji sami definiramo ili ga Word automatski
dodijeljuje kod otvaranja, dok se u desnom dijelu trake nalaze gumbi za minimiziranje,
maksimiziranje i zatvaranje dokumenta.

17
Microsoft Word 2003

Slika 2.3 – Naslovna traka (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Slika 2.4 – Naslovna traka (Microsoft Word 2007)

Microsoft Word 2003

Alatna traka sadrži skup naredbi koje najčešće koristimo, te se može prilagoditi potrebama korisnika.
U alatnu traku za brzi pristup možete dodati gumbe po vlasitoj želji (2).

Slika 2.5 - Alatna traka (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Alatna traka za brzi pristup sadrži skup naredbi koje najčešće koristimo, te se može prilagoditi
potrebama korisnika. U alatnu traku za brzi pristup možete dodati gumbe po vlasitoj želji, te je
pomaknuti iznad i ispod vrpce (2). Desnim klikom miša na vrpcu (2) otvarate opciju pomicanja alatne
trake iznad ili ispod vrpce.

Slika 2.6 – Opcija za pomicanje alatne trake za brzi pristup (Microsoft Word 2007)

Microsoft Word 2003

Vrpca je organizirana da nam pomogne kod pisanja i uređivanja dokumenta, te brzom pronalaženju i
odabiru naredbi. Pojedine kartice možemo vidjeti odmah na ekranu, dok su neke kartice sakrivene te
do njih možemo doći po potrebi, klikom na strelicu prema dolje na određenom dijelu kartice.

Slika 2.7 - Vrpca sa opcijama (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

18
Vrpca je organizirana da nam pomogne kod pisanja i uređivanja
ure ivanja dokumenta, te brzom pronalaženju i
odabiru naredbi. Naredbe su organizirane u kartice i gurpe. Pojedine kartice možemo vidjeti odmah na
ekranu, dok su neke kartice sakrivene te do njih možemo doći
do po potrebi.

Slika 2.8 – Vrpca sa karticama i grupama (Microsoft Word 2007)

Vrpcu također
er možemo promijeniti prema vlastitoj potrebi ili minimizirati kako bi oslobodili više
mjesta na ekranu. Desnim klikom miša na vrpcu (3) otvarate opciju minimizacije vrpce ili mogućnost
mogu
vračanja vrpce.

Slika 2.9– Opcija za minimiziranje, maksimiziranje vrpce (Microsoft Word 2007)

Microsoft Word 2003

Ravnala se nalaze u gornjem dijelu papira i s lijeve strane papira. Ravnala nam pokazuju gdje se nalazi
tekst na stranici, te mogućnost da podesimo margine, širinu stupca, širinu tablice, postavljanje
tabulatora.

Slika 2.10 – Vodoravno ravnalo iznad papira (Microsoft Word 2003)

Ukoliko ne vidite ravnalo na ekranu potražite u karticama View → Ruler, te

označite kučicu
čicu za prikaz ravnala.

Slika 2.11 – Kartica za prikaz ravnala (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Ravnala se nalaze u gornjem dijelu papira i s lijeve strane papira. Ravnala nam pokazuju gdje se nalazi
tekst na stranici, te mogućnost da podesimo margine, širinu stupca, širinu tablice, postavljanje

19
tabulatora.

Slika 2.12 – Vodoravno ravnalo iznad papira (Microsoft Word 2007)

Ukoliko ne vidite ravnalo na ekranu potražite u karticama View → Ruler, te

označite kučicu
čicu za prikaz ravnala.

Slika 2.13 – Kartica za prikaz ravnala (Microsoft Word 2007)

Prostor za pisanje je radna površina koja ima izgled bijelog papira. Na toj površini korisnik može
pisati, mijenjati
jenjati ili brisati tekst. Test se može unositi unutar margina na papiru.

Microsoft Word 2003

Gumbi za odabir prikaza služe kako bi na različite

razli načine mogli čitati
itati dokument.

Slika 2.14 – Gumbi za prikaz dokumenta (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Gumbi za odabir prikaza služe kako bi na različite

razli načine mogli čitati
itati dokument.

Slika 2.15 – Gumbi za prikaz dokumenta (Microsoft Word 2007)

Microsoft Word 2003

Zumiranje služi za približavanje ili udaljavanje teksta u dokumentu.

dokument

20
Slika 2.16 – Gumbi za zumiranje (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Zumiranje služi za približavanje ili udaljavanje teksta u dokumentu.

Slika 2.17 – Gumbi za zumiranje (Microsoft Word 2007)

Microsoft Word 2003

Statusna traka nalazi se na dnu dokumenta i daje informaciju o stanju dokumenta koji radimo.
Statusna traka ima više mogućnosti koje možemo uključiti i isključiti desnim klikom miša na statusnu
traku.

Slika 2.18 – Statusna traka u dokumentu (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Statusna traka nalazi se na dnu dokumenta i daje informaciju o stanju dokumenta koji radimo.
Statusna traka ima više mogućnosti koje možemo uključiti i isključiti desnim klikom miša na statusnu
traku.

Slika 2.19 – Statusna traka u dokumentu (Microsoft Word 2007)

Klizač služi za pomicanje vodoravno ili okomito, te nam omogućava pregled dokumenta.

21
Slika 2.20 – Vodoravni klizač

2.3 Word pomoć

Prilikom rada sa programom možete potražiti pomoć koju vam Microsoft Word pruža. Pomoć možete
pozvati pritiskom tipke F1 ili

Microsoft Word 2003

upisom problema na koji tražite odgovor u gornjem desnom kutu

Microsoft Word 2007

klikom na gumb Help u gornjem desnom kutu .

Pomoć vam je dostupna sa lokalnog računala ukoliko ste instalirali zajedno sa programom ili na
internetu. Ako je vaše računalo spojeno na internet tada možete pomoć potražiti preko Office Online
sadržaja.

Kliknite na gumb Help u desnom gornjem dijelu ili pritiskom tipke F1. Na ekranu će vam se prikazati
prozor pomoći. U pretragu unesite ključne riječi po kojima želite pretraživati.

Microsoft Word 2003

22
Slika 2.21 – Prikaz ekrana za traženje pomoći Word (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

23
Slika 2.22 – Prikaz ekrana za traženje pomoći Word (Microsoft Word 2007)

2.4 Rad sa dokumentom

2.4.1 Kreiranje dokumenta

Kada pokrenete Word, automatski će se stvoriti novi dokument sa nazivom Document1 u kojem
možete pisati, mijenjati i brisati tekst. Nakon kreiranja novog dokumenta ukoliko želite kreirati još
jedan dokument otvorit će se novi prozor koji će imati naziv Document2 i tako redom.

Dokument koji ste napravili prilikom pokretanja Word programa za pisanje je tekstualna datoteka koja
ima nastavak (ekstenziju) .doc ili .docx (samo MS Word 2007) ovisno o verziji Microsoft Word
programa s kojim radite.

Svaki novi dokument koji kreirate nalazit će se iznad prethodnog. Stari dokument se pritom ne
zatvara.

Microsoft Word 2003

Da bi dohvatili prethodni dokument prelaskom iz jednog dokumenta u drugi krećete se pomoću alatne

24
trake Window, te odaberete otvoreni prozor.

Slika 2.23– Prebacivanje otvorenih dokumenata (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Da bi dohvatili prethodni dokument možete se prelaskom iz jednog dokumenta u drugi kretati pomoću
alatne trake View → Switch Windows.

Slika 2.24– Kartica za prebacivanje otvorenih dokumenata (Microsoft Word 2007)

2.4.2 Pogledi na dokument

Dokument možete prikazati na pet različitih načina.

Microsoft Word 2003

Načini prikaza dostupni su u grupi naredbi View.

Slika 2.25 – Prikaz dokumenta u grupi naredbi (Microsoft Word 2003)

Brži način je da kliknete lijevom tipkom miša na odabir prikaza koji se nalazi u donjem desnom dijelu
ekrana.

Slika 2.26 – Kratica za prikaz dokumenta (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Način prikaza dostupni su u grupi naredbi View → Document Views.

25
Slika 2.27 – Prikaz dokumenta u grupi naredbi (Microsoft Word 2007)

Brži način je da kliknete lijevom tipkom miša na odabir prikaza koji se nalazi u donjem desnom dijelu
ekrana.

Slika 2.28 – Kratica za prikaz dokumenta (Microsoft Word 2007)

Svaki prikaz dokumenta nudi drukčiju vrstu izgleda stranice na ekranu.

1. Print Layout – ako želite vidjeti kako će izgledati stranica ispisana na pisaču.
2. Full screen reading – ako želite čitati tekst koji ste napisali ili otvorili koristite ovaj način
prikaza. Dizajniran je za lakše čitanje dokumenta. Svi nepotrebni elementi se uklanjaju kako
bi se dobio što veći prostor za čitanje. Dostupne su jedino naredbe za navigaciju, odabir
prikaza broja stranice, komentiranje i traženje riječi. U ovom prikazu možete uređivati
dokument, ali nemate potpunu mogućnost oblikovanja. Ovaj pogled ne prikazuje dokument
kako je oblikovan za ispis.
3. Web layout – prikaz dokumenta kakav će se pojaviti ako dokument spremite kao html
stranicu. U ovom pogledu možete vidjeti kako će vaš internet preglednik prikazati html
stranicu koju ćete objaviti na Internetu.
4. Outline – Strukturni pogled daje nam mogućnost pogleda na sažeti dokument kako bi lakše
vidjeli samo glavne naslove ili ga možemo proširiti kako bi vidjeli sve naslove kao i cijeli
tekst. U strukturnom pogledu neće se pojaviti granice stranica, zaglavlja i podnožja, slike,
pozadine.
5. Draft – se koristi kod upisa, uređivanja i oblikovanja teksta, jer pojednostavljuje izgled
stranice. Ovaj način olakšava nam rad sa dokumentom zbog svoje preglednosti.

2.4.3 Unos i ispravljanje teksta

Tekst na ekranu unosite jednostavnim pritiskom tipke na tipkovnicu. Kada dođete do kraja papira
Word prepoznaje kraj reda i pomiče kursor u novi red.

Ako želite novi odlomak pritiskom na tipku Enter prelazite u novi red. Svaki novi odlomak je tekst
između dva pritisnuta Entera.

Ako želite preći u novi red, a da pritom ne prijeđete i u novi odlomak, pritisnite kombinaciju tipki Shift
+ Enter.

26
Pritisnutom tipkom Shift + kombinacija slova na tipkovnici pišete velikim slovima. S uklučenom
uklu
tipkom Caps sva slova pišete velika.

Prijelom stranice možete napraviti pritisom na kombinaciju tipki Ctrl + Enter.. Ako ste došli do kraja
stranice Word će sam prećii na novu stranicu. Unosom prijeloma stranice, vi ručno
čno prebacujete dio
teksta koji želite na novu stranicu u dokumentu. Prijelom stranice uvijek možete obrisati ako ga
označite i pritisnete tipku Del.

Ako ste uključili

čili opciju Show/Hide u grupi kartica Paragraph možete
mo vidjeti znakove
koji su inačee skriveni. Ti znakovi se ne vide kod ispisa na printer.

Microsoft Word 2003

Slika 2.29 – Opcija za prikaz skrivenih znakova (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Slika 2.30 – Opcija za prikaz skrivenih znakova (Microsoft Word 2007)

Zadaci

1. Napišite koji su elementi prozora Word dokumenta.

2. Pokrenite Word, otvorite novi dokument i napišite pet rečenica.

re enica. Zatim spremite datoteku pod
imenom word-zad1.doc
zad1.doc i zatvorite ga.

3. Otvorite Word dokument i napišite tekst sa temom po vlastitiom izboru. Tekst mora imati naslov
te četiri
etiri odlomka sa po tri reč
rečenice. Datoteku spremite pod imenom word-zad2.doc.
zad2.doc.

4. Koji nastavak ima Word dokument pisan u Word 2003 i Word 2007.

5. Kako se označava
ava tekst u dokumentu i na koji na
način
in ga možete kopirati, premještati i brisati.

2.5 Oblikovanje dokumenta

2.5.1 Oblikovanje teksta (formati

formating)

Microsoft Word 2003

27
Naredbe i alati za oblikovanje teksta nalaze se na vrpci otvorenog prozora. Do naredbi za oblikovanje
teksta i odlomaka možete doći
ći pomo
pomoću mini alatne trake ili pomoću tipki prečaca.
čaca.

Slika 2.31 – Kartica za oblikovanje teksta (Microsoft Word 2003)

200

Microsoft Word 2007

Naredbe i alati za oblikovanje teksta nalaze se na vrpci otvorenog prozora. Do naredbi za oblikovanje
teksta i odlomaka možete doći
ći pomo
pomoću kartice Home,, gumba iz mini alatne trake ili pomoću
pomo tipki
prečaca.

Slika 2.32 – Kartica za oblikovanje teksta (Microsoft Word 2007)

Promjenu vrste fonta možete napraviti odabirom sa grupe font Font.

Na listi odaberete font

nt slova koji želite koristiti.

Slika 2.33 – Opcija

pcija za odabir fonta

Neki font nije moguće

mogu e izabarati ako nije prethodno instaliran na vašem ra
računalu. Treba
biti oprezan kod korištenja takvih fontova zbog kompatibilnosti sa drugim računalima
ra i
njihovim predinstaliranim fontovima. Ukoliko na drugom računalu
ra unalu nema instaliranog
fonta koji ste koristili u dokumentu, tada ćee vas MS Word tražiti zamjenski font.

Veličinu
inu fonta možete promijeniti odabirom na opcij
opciju za promjenu veličine
ine fonta, te iz padajućeg
padaju
izbornika izabrete ponuđene
ene velič
veličine. Nekada ne možete izabrati veličinu,
inu, tada kliknite unutar okvira i
sami upišite željenu veličinu
inu fonta.

Slika 2.34 – Opcija za odabir veličine fonta

Pojedine dijelove teksta možete naglasiti tako da tekst koji želite podebljate (Bold
(Bold), ukosite (Italic) ili
podcrtate (Underline).
). Nakon što ste označili
ozna ili tekst kliknete na gumb kojim želite oblikovati tekst ili
klikom na gumb prije pisanja aktivirate oblikovanje teksta.

Slika 2.35 – Opcija za odabir oblikovanja teksta

Ako želite poništiti oblikovanje, označite

ozna oblikovani tekst i kliknete na isti gumb kartice.

28
Za bojenje teksta koristite gumb Font color na kartici Font.

Slika 2.36 – Opcija za bojenje teksta

Označite tekst koji želite obojati te klikom na opciju za bojanje teksta odabere boju koju želite da taj
tekst poprimi. Ako ne želite boju koja vam je ponuđena u paleti boja klikom na strelicu prema dolje
otvara vam se paleta boja, te vam se nudi izbor boja. Ako ne želite boju koju vam nudi paleta možete
dodatno odabrati opciju More colors i odabrati boju iz spektra.

Tekst koji ste napisali možete naglasiti bojom pozadine teksta. Klikom na gumb Text Highlight Color
na kartici Font odaberete boju kojom želite naglasiti tekst.

Slika 2.37 – Opcija za naglašavanje teksta

Ako ne želite boju koja vam je ponuđena klikom na sterlicu prema dolje otvara vam se paleta boja, te
vam se nudi izbor boja.

Klikom miša na određenu boju u paleti pokazivač će poprimiti oblik markera. Kliknite markerom na
tekst koji želite označiti odabranom bojom.

Oblikovanje odlomka odnosi se na poravnavanje po lijevoj, desnoj margini, centriranje teksta. Na

kartici se nalaze četiri gumba za poravnavanje teksta. Klikom na karticu odabirete kako će odlomak
biti poravnat.

Slika 2.38 – Opcija za poravnavanje odlomka

2.5.2 Prored unutar odlomka

Microsoft Word 2003

Prored unutar odlomka je razmak između redova. Odaberite na kartici Line Spacing strelicu prema
dolje kako je prikazano na slici.

Slika 2.39 – Otvaranje dijaloškog okvira za paragraf (Microsoft Word 2003)

29
Microsoft Word 2007

Prored unutar odlomka je razmak između redova. Odaberite na kartici Home strelicu prema dolje kako
je prikazano na slici.

Slika 2.40 – Otvaranje dijaloškog okvira za paragraf (Microsoft Word 2007)

Otvorit će vam se izbornik u kojem ćete podesiti prored odlomka.

Slika 2.41 – Dodavanje proreda unutar odlomka

Spacing Before i Spacing After određuje koliki će biti razmak iznad i razmak ispod jednog odlomka i
drugog odlomka.

Line Spacing određuje razmak između dva retka unutar odlomka.

2.5.3 Tabulatori (Tabs)

Tabulatori služe za početak točke unosa kod pritiska gumba Tab na tipkovnici. Tabulatore koristite
kod oblikovanja stupaca, a da pritom ne koristite tablice.

Postoje tabulatori za poravnavanje teksta lijevo, desno, centriranje, decimalni tabulator, te tabulator
trake.

• Lijevi tabulator određuje desni kraj teksta. Tekst se kod unosa pomiče ulijevo.
• Tabulator centriranja određuje poziciju za sredinu teksta. Tekst se kod unosa centrira na
poziciji tabulatora.
• Desni tabulator određuje lijevi kraj teksta. Tekst se kod unosa pomiče udesno.
• Decimalni tabulator poravnava brojeve oko decimalne točke.
• Tabulator trake ne poravnava tekst, već na mjestu tabulatora umeće okomitu traku.

Slika 2.42 – Traka sa gumbom tabulatora

Pritiskom tipke miša na gumb tabulatora mijenjate tabulator koji ćete koristiti.

Lista tabulatora koje možete koristiti kod pisanja teksta:

30
 Lijevi tabulator

Tabulator centriranja

Desni tabulator

Decimalni tabulator

Tabulator trake

Tabela 1 – Lista tabulatora

Nakon postavljanja tabulatora tekst upisujete tako da pristiskom tipke Tab postavite točku unosa. Za
svaki tabulator ponovite postupak. Postavljene tabulatore možete pomicati mišem vodoravno po
ravnalu. Tabulator brišete pristiskom tipke miša na tabulator i povučete bilo gdje unutar dokumenta.

Microsoft Word 2003

Odrediti tabulatore možete klikom na Format → Paragraph. Klikom na gumb Tabs možete dodatno
urediti tabulatore.

Microsoft Word 2007

Odrediti tabulatore možete klikom na strelicu prema dolje na kartici Paragraph. Klikom na gumb
Tabs možete dodatno urediti tabulatore.

Slika 2.43 – Određivanje tabulatora (Microsoft Word 2007)

31
Slika 2.44 – Određivanje tabulatora

Slika 2.45 – Dodatne opcije za tabulatore

1. U okvir Tab stop position unosite vrijednost na koju želite postaviti tabulator.
2. Alignment omogućava poravnavnje tabulatora.
3. Leader je crta koja se ispisuje između dva teksta poravnata tabulatorom.
4. Default tab stops označava na kojoj poziciji će se zautaviti tekst.

Grafičke oznake i numeriranje možete kreirati tijekom unosa teksta ili nakon unosa označavanjem
teksta koji želite numerirati.

Klikom miša na gumb koji se nalazi u kartici Paragraph aktivirate unos liste bilo grafičkim oznakama
ili numeriranjem.

32
Slika 2.46 – Opcija za aktiviranje pisanja liste

2.5.4 Obrub (borders) i sjenčanje (shading)

Oblikovanje i sjenčanje odlomka i dijelova dokumenta (obrub tablici, ćeliji, grafičkim objektima,
tekstu, riječi) služi za dodatno uređivanje.

Slika 2.47 – Obrub i sjenčanje

Označite dio teksta ili cijeli tekst, tablicu, te klikom miša na gumb border dodajete obrub definiranom
dijelu teksta.

Ako želite dodavati različite stilove, širine i boje linija tada vam je potrebno ući u dijaloški okvir
Borders and shading

Slika 2.48 – Dodatne opcije za obrub

1. U polju Setting birate što će taj obrub obuhvaćati.
2. Polje Style služi da odaberete vrstu crte, odnosno njen izgled.

33
 3. Polje Color služi za odabir boje crte obruba.
4. Polje Width definira debljinu linije.
5. Preview pokazuje kako će izgledati vaš obrub.
6. Apply to definira na što želite primjeniti postavke. Imate mogućnost izbora primjene na tekst
ili odlomak.

Page border je okvir koji definira obrub oko stranice dokumenta.

Slika 2.49 - Dodatne opcije za obrub stranice dokumenta

Pored svih elemenata kao i kod opcije Borders opcija Page Border ima samo više, dodati Art koja
pruža mogućnost odabira grafičkih objekata kojim se obrubljuje stranica dokumenta.

Shading opcijom možete dodati sjenčanje u obliku pozadinske boje ili uzorka.

Slika 2.50 - Dodatne opcije za sjenčanje dijelova dokumenta

1. Fill koristite za odabir boje pozadine teksta ili odlomka.
2. Patterns koristite intenzitet boje u postocima i uzorke, kao i boju odabranog uzorka.

34
 3. Preview koristite da bi vidjeli kako će izgledati vaše odabrane boje

Dodavanje pozadine boje ili uzorka može otežati čitanje

itanje dokumenta. Pripazite kod
korištenja tamnih ili svijetlih boja u odnosu na boju teksta.

2.5.5 Stilovi

Stilovi su skup naredbi pomoću

ću kojih lakše, jednostavnije i brže ure
uređujemo
ujemo tekstove unutar
dokumenta. Stilovima možete oblikovati sve dijelove dokumenta, od odlomka, tablica, teksta,
podnožja, zaglavlja do cijelog dokumenta. Ključno
Klju je naglasiti da pomoćuu stilova želimo posti
postići
dosljednost kod oblikovanja dokumenta.

Word ima nekoliko preddefiniranih stilova koje možemo koristiti kod početka
po etka pisanja dokumenta. Te
stilove možete mijenjati prema potrebi ili kreirati nove
no stilove.

Microsoft Word 2003

Slika 2.51 – Kartica sa stilovima (Microsoft Word 2003)

Stilove možete koristiti tako da kliknete na jedan od ponuđenih

ponu enih stilova. Ako ne vidite željeni stil koji
želite primjeniti
iti kliknite tipkom miša na Format → Styles and Formating.. S desne strane dokumenta
otvorit ćee se okvir sa popisom stilova.

Microsoft Word 2007

Slika 2.52 – Kartica sa stilovima (Microsoft Word 2007)

Stilove možete koristiti tako da kliknete na jedan od ponuđenih

ponu enih stilova. Ako ne vidite željeni stil koji
želite primjeniti kliknite tipkom miša na strelicu prema dolje.

35
Slika 2.53 – Stilovi korišteni u dokumentu 1

Slika 2.54 - Stilovi korišteni u dokumentu 2

Ako ste izabrali dio teksta i pokazivač miša postavili na željeni stil prikazat će vam se tekst formatiran
sa pripadajućim stilom.

Microsoft Word 2003

Novi stil možete kreirati klikom miša na ikonu New Style u izborniku Style s desne strane ekrana.

36
Slika 2.55 – Kreiranje novih stilova (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Novi stil možete kreirati klikom miša na ikonu New Style u izborniku Style.

Slika 2.56 – Ikona za kreiranje novih stilova (Microsoft Word 2007)

Otvorit će vam se okvir za definiranje naredbi novog stila.

Slika 2.57 – Okvir za definiranje naredbi stila

U opcijama Format možete definirati font, veličinu, boju slova, poravnavanje, te ostale opcije za stil
koji ste kreirali.

37
Slika 2.58 – Formatiranje teksta u stilu
stil

Dodatno možete definirati stil odabirom grupe naredbi klikom miša na gumb Format.
Format

Slika 2.59 – Dodatno formatiranje teksta u stilu

Tekst kojem ste pridodijelili određeni

određ stil automatski ćee se promijeniti kada izmjenite format
definiranog stila.

Tekst u dokumentu automatski poprima stil Normal.. Ako želite mijenjati format teksta koji ste pisali
samo oblikujte stil.

Desnim klikom miša na stil otvara se okvir u kojem možete modificirati

modificirati format , izmjeniti naziv ili
obrisati stil.

2.5.6 Zaglavlje (header) i podnožje (footer)

Zaglavlje i podnožje dokumenta su područja

podru ja u gornjoj i donjoj margini svake stranice. Upisani tekst
ispisuje se na vrhu i dnu svake stranice dokumenta.

Header i footer vidljivi su na ekranu samo kod prikaza dokumenta kao print layout i
print preview.

Microsoft Word 2003

Odabirom View → Header and Footer

F kursor se pozicionira na zaglavlje dokumenta.
dokumenta U okviru
dokumenta otvorit ćee vam se alati koje možete koristiti kod ure
uređivanja
ivanja zaglavlja i podnožja.

Slika 2.60 – Alatna traka sa alatom za uređivanje

ure ivanje zaglavlja i podnožja (Microsoft Word 2003)

38
Microsoft Word 2007

Odabirom Insert → Header ili Insert → Footer dobit ćete izbornik ugrađenih zaglavlja ili podnožja.

Slika 2.61 – Zaglavlje (header) i podnožje (footer) (Microsoft Word 2007)

Odabirom željenog dizajna na svakoj stranici dokumenta pojavit će se slika i broj stranica.

Slika 2.62 – Umetanje dizajna zaglavlja (Microsoft Word 2007)

Ako želite promjeniti izgled vašeg zaglavlja ili podnožja kliknite na Edit Header ili Edit Footer.

Na dokumentu će se pojaviti mjesto zaglavlja ili podnožja gdje možete uređivati tekst. Na vrpci će
vam se pojaviti alati koje možete koristiti kod uređivanja zaglavlja i podnožja.

Slika 2.63 – Alatna traka sa alatom za uređivanje zaglavlja i podnožja (Microsoft Word 2007)

39
 Ako želite da vam prva stranica dokumenta ili parna i neparna stranica dokumenta
bude različita
ita u zaglavlju i/ili podnožju, odaberite na alatnoj traci za uređivanje:
ure

• Different First Page –različita prva stranica dokumenta

• Different Odd and Even Pages – različita
ita parna i neparna stranica dokumenta

2.5.7 Fusnota (Footnote)

Footnote koristimo kada želimo dodati napomenu na neki određeni

odre dio teksta.

Citiranje literature je pružanje reference na već

ve objavljene publikacije koje se koriste u radu.
Referenca treba sadržavati najmanje ime i prezime autora, naslov i podnaslov
podnaslov djela, te podatke o
izdavačuu i mjestu izdanja. Citiranje ili navođenje
navo podataka
ataka može se podijeliti u dvije skupine. Jedna je
citiranje u tekstu (fusnote), dok je druga popis literature.

Footnote se u tekstu označavaju

avaju brojevima u neprekidnom nizu, a napomene na dnu stranice. Pored
svake napomene automatski se pojavljuje broj tako
ta da znamo na koji dio teksta se napomena odnosi.

Microsoft Word 2003

Kliknite na Insert → Reference → Footnote. Otvorit će vam se dijaloški okvir. Slika 2.66 – Dijaloški
okvir za footnote.

Microsoft Word 2007

Kliknite na karticu References u grupi Footnotes lijevim klikom miša na Insert Footnote.
Footnote

Slika 2.64 – Fusnota (Footnote) (Microsoft Word 2007)

Ako želimo dodatno podesiti Footnote kliknemo na strelicu prema dolje u grupi Footnotes.
Footnotes

Slika 2.65 – Otvaranje opcija footnotes (Microsoft Word 2007)

40
Slika 2.66 – Dijaloški okvir za footnote

U dijaloškom okviru možemo odrediti gdje će biti foosnote pozicionioran, format brojeva, od kojeg
broja će početi brojati, da li će se primjeniti na cijeli dokument ili samo na dio dokumenta.

2.5.8 Opis slika, tablica, jednadžbi (Caption)

Caption koristimo kada želimo dodati opis slike, tablice, jednadžbe. Iznad ili ispod pojavljuje se broj
slike, tablice ili jednadžbe kojoj dodajemo opis, te kratak tekst koji sami upisujemo.

Microsoft Word 2003

Kliknite na Insert → Reference → Caption.

Microsoft Word 2007

Kliknite na karticu References u grupi Captions lijevim klikom miša na Insert Caption.

Slika 2.67 – Opis slika, tablica, jednadžbi (Caption) (Microsoft Word 2007)

Zadaci

1. Opišite postupak označavanja cijelog dokumenta.

2. Kojom naredbom ćete vratiti zabunom izbrisani tekst, odmah nakon brisanja?

3. Otvorite datoteku word-zad1.doc te oblikujte tako da:

41
 a. u prvoj rečenici koristite Arial 10, crveno, ukošeno,

b. u drugoj rečenici koristite Comic Sans 12, plavo,

c. u trećoj rečenici Times New Roman 11, zeleno, podebljano,

d. u četvrtoj rečenici Arial 6, crveno, podcrtano,

e. u petoj rečenici Times New Roman 23, žuto.

f. Datoteku spremite pod imenom word-zad3.doc

4. Otvorite datoteku word-zad2.doc te oblikujte tako da je:

a. prvi odlomak Comic Sans 12, crveno, poravnato desno, prored 1.5,

b. drugi odlomak Arial 10, plavo, poravnato po sredini, prored 2,

c. treći odlomak Times New Roman 17, zeleno, poravnato ulijevo, prored 1,

d. četvrti odlomak Arial 8, žuto, poravnato po sredini, prored 1.5.

e. Datoteku spremite pod imenom word-zad4.doc

5. Opišite postupak oblikovanja zaglavlja i podnožja da biste u zaglavlju napisali ime i prezime u
lijevom dijelu zaglavlja, naziv predmeta u desnom dijelu zaglavlja, a u podnožju broj stranica u
desnom dijelu.

2.6 Tablice

Tablica je skup ćelija razmještenih u redove i stupce. Svaka ćelija može sadržavati tekst, sliku,
formulu, brojeve.

2.6.1 Kreiranje tablice

Microsoft Word 2003

Kliknite na Table → Draw Table. U okviru dokumenta otvorit će vam se alati koje možete koristiti za
izradu tablice.

Slika 2.68 – Alati za kreiranje tablice (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Tablicu u dokumentu možete napraviti tako da kliknete na Insert → Table. Klikom na gumb Table

42
otvorit će vam se okvir pomoću kojeg možete dodati određeni broj ćelija, umetnuti ili nacrtati tablicu.

Slika 2.69 – okvir za kreiranje tablice (Microsoft Word 2007)

Kada ste kreirali tablicu otvorit će vam se dvije kartice na vrpci koje će vam pomoći kod uređivanja
tablice.

Označite tablicu koju ste kreirali i na vrpci ćete vidjeti dvije opcije za uređivanje

• Table tools → Design

• Table tools → Layout

Slika 2.70 – alatna traka za uređivanje dizajna tablice (Microsoft Word 2007)

Slika 2.71 – alatna traka za izradu tablice (Microsoft Word 2007)

2.6.2 Obrub i sjenčanje tablice

Svaka tablica ima obrub punu tanku crtu. Taj obrub možete ukloniti ili promijeniti u deblju ili tanju
liniju, te promijenit njen stil.

Označite tablicu koju ste stvorili, te desnim klikom miša na lijevi gornji rub tablice otvorit će vam se
okvir za odabir opcija. Odaberite Table properties → Borders and shading. Otvorit će vam se okvir
sa opcijama i stilovima za kreiranje obruba. U okviru Borders and shading možete odabrati stil, boju,
širinu i položaj obruba. Pogledajte poglavlje 2.5.4 Obrub (borders) i sjenčanje (shading) na stranici
33.

43
2.6.3 Tekst u ćeliji

Microsoft Word 2003

Tekst unesen u ćelije tablice možete dodatno definirati horizontalno i vodoravno. Sve mogućnosti
možete naći desnim klikom miša unutar ćelije tablice. Odabrite Cell Alignment i opciju kako želite da
se tekst pozicionira unutar ćelije.

Slika 2.72 – Definiranje teksta unutar ćelija (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Tekst unesen u ćelije tablice možete dodatno definirati horizontalno i vodoravno. Sve mogućnosti
možete naći u grupi Alignment na kartici Layout.

Slika 2.73 – Definiranje teksta unutar ćelija (Microsoft Word 2007)

Zadaci

1. U novom Word dokumentu napravite tablicu kao na slici pazeći pritom na poravnanja teksta u
stupcima te spremite datoteku pod imenom word-zad5.doc.

Ime Prezime Grupa

Pero Perić C

Miro Mirić A

Stipe Stipić D

2. U novom Word dokumentu napišite naslov ''Raspored'' i poravnajte ga desno. Zatim umetnite
tablicu sa šest stupaca (napišite dane u tjednu pon-pet) i pet redaka (napišite tjedne 1. – 4.).
Napišite raspored predavanja po danima u tjednu za sva četiri tjedna, te tekst za svaki tjedan
oblikujte u drugačiju boju, vrstu i veličinu. Tablicu oblikujte koristeći obrube i sjenčanja i
poravnajte tablicu po sredini stranice, te spremite datoteku pod imenom word-zad6.doc

44
 3. U novom Word dokumentu umetnite tablicu. U tablicu unesite nazive predmeta, imena
profesora na tom predmetu, broj ECTS bodova. Oblikujte tablicu prema vlastitoj želji, te
spremite datoteku pod imenom word-zad7.doc

4. U novom Word dokumentu napravite tablicu kao na slici. Pazite na poravnanje teksta u
stupcima te ju spremite pod imenom word-zad8.doc

Trgovina mješovite robe

1. mjesec 2. mjesec 3. mjesec 4. mjesec

Šećer 10 kn 11 kn 11,30 kn 11,35 kn

Brašno 5 kn 6,50 kn 6,75 kn 6,85 kn

Sol 9 kn 9,80 kn 9,95 kn 9,85 kn

2.7 Grafički objekti i slike

U dokumentu možete koristiti različite objekte i slike. Objekte i slike možete koristiti unutar
dokumenta i definirati kako će se ponašati u odnosu na tekst.

U dokumet možete umetnuti:

• Isječke crteža (Clip art)

• Slike (Pictures)
• Grafičke objekte (Shapes)
• SmartArt oblike (SmartArt)
• Grafikone (Chart)

Microsoft Word 2003

Za umetanje grafičkih objekata i slika odaberite Insert → Picture. Iz izbornika odaberite grafički
objekt ili sliku.

Microsoft Word 2007

Za umetanje grafičkih objekata i slika koristite na kartici Insert → Illustrations.

45
Slika 2.74 – Umetanje objekata i slika (Microsoft Word 2007)

Svaki grafički objekt ili sliku koju ste stavili u dokument možete obrisati klikom miša na isti i
pristiskom tipke Delete.

Zadaci

1. Otvorite word dokument word-zad5.doc i postavite sliku ispod sadržaja unutar dokumenta.

2. Otvorite word dokument word-zad6.doc i postavite sliku iznad sadržaja unutar dokumenta.
Stavite opis slike koristeći automatsku numeraciju.

3. Otvorite word dokument word-zad7.doc i postavite sliku ispod i iznad sadržaja unutar
dokumenta. Stavite opis slike koristeći automatsku numeraciju.

4. Otvorite datoteku word-zad8.doc, te iznad tablice napišite naslov ''Mjesečni troškovi''.

Umetnite sliku artikla između naslova i tablice, poravnajte je lijevo. Uz tablicu umetnite sliku
dućana, poravnajte je desno. Ispod tablice umetnite sliku trgovca i poravnajte po sredini.
Spremite datoteku pod imenom word-zad9.doc

5. U novom Word dokumentu napišite naslov i dva odlomka teksta po želji. Uz prvi odlomak
umetnite sliku te ju poravnajte lijevo uz tekst. Uz drugi odlomak umetnite sliku koju ćete
poravnati desno uz tekst. U zaglavlju napišite naslov teksta, a u podnožju broj stranice.
Spremite datoteku pod imenom word-zad10.doc.

2.8 Kreiranje sadržaja

Ako ste pisali dokument sa stilovima pogledajte poglavlje 2.5.5 Stilovi, u tom slučaju kreiranje
sadržaja je vrlo jednostavan. Pozicionirajte kursor miša na stranici gdje želite napraviti sadržaj
dokumenta.

Microsoft Word 2003

Za kreiranje sadržaja odaberite Insert → Reference → Index and Tables. Otvorit će vam se dijaloški
okvir. Slika 2.77 – Dijaloški okvir sadržaja

Microsoft Word 2007

Odabirom kartice References → Table of Contents otvorit će vam se izbornik za oblikovanje

sadržaja.

46
Slika 2.75 – Izrada sadržaja (Microsoft Word 2007)

Pojavit će se izbornik u kojem možete odabrati neke od ranije pripremljenih predložaka. Ako želite
definirati dodatne kriterije odaberite Insert Table of Contents.

Slika 2.76 – Izbornik gotovih predložaka ili vlastitog predložka (Microsoft Word 2007)

Odabirom Insert Table of Contents otvorit će vam se dijaloški okvir. Slika 2.77 – Dijaloški okvir
sadržaja.

47
Slika 2.77 – Dijaloški okvir sadržaja

Ovdje možete izabrati format razmaka između naslova i broja stranica, format izgleda sadržaja, koliko
duboko ćete prikazati podnaslove.

Zadaci

1. Otvorite word-zad10.doc i napravite tri naslova koristeći stilove. Svaki naslov mora imati dva
podnaslova sa tekstom po vašoj želji. Spremite dokument kao datoteku word-zad11.doc

2. Otvorite word-zad11.doc i napravite sadržaj pomoću alata za kreiranje sadržaja u Wordu.

Spremite dokument.

3. Otvorite word-zad11.doc i napravite tri naslova koristeći stilove. Svaki naslov mora imati dva
podnaslova sa tekstom po vašoj želji. Svaki podnaslov mora imati jedan pod podnaslov, te još
svaki pod podnaslov mora imati tri pod pod podnaslova. Spremite dokument kao datoteku
word-zad12.doc. Pogledajte primjer na slici.

4. Otvorite word-zad12.doc i napravite sadržaj pomoću alata za kreiranje sadržaja u Wordu.

48
2.9 Cirkularno pismo

Cirkularno pismo (Mail Merge) koristite kada želite napraviti više istih dokumenata, dok ćete pojedine
stavke dokumenta mijenjati ovisno o potrebi. Primjer takvog dokumenta je pismo koje šaljete sa
uvijek istim podacima, dok mijenjate samo naziv i adresu pošiljatelja.

Za izradu cirkularnog pisma potreban vam je dokument u kojem se nalazi tekst i dokument u kojem se
nalazi promjenjivi sadržaj npr. Ime, prezime, adresa, ...

Kod izrade cirkularnog pisma postavite glavni dokument i spremite ga jer će vam služiti kao
predložak. Izvor podataka je dokument sa podacima koje treba unijeti u glavni dokument.

Microsoft Word 2003

Da bi kreirali cirkularno pismo odaberite Tools → Letters and Mailings → Mail Merge. S desne
strane dokumenta otvorit će se dijaloški okvir koji će vas voditi tijekom cijelog postupka.

1. Odaberite željeni tip dokumenta. Kada ste odabrali tip dokumenta kliknite na Next: Starting
document u donjem djelu dijaloškog okvira.
2. Odaberite da li ćete koristiti postojeći dokument, novi dokument ili dokument koji ste prije
kreirali. Kliknite na Next: Select recipients.
3. Odaberite da li ćete koristiti postojeći dokument, Outlook kontakte ili ćete kreirati novu listu.
Kliknite na Next: Write your letter.
4. Odaberite iz izbornika polja koja želite ubaciti u cirkularno pismo. Kliknite na Next: Preview
your letters.
5. Strelicama lijevo i desno krećete se kroz dokument. U svakom trenu možete pronaći polje
odabirom na Find recipient. Kada ste završili sa pregledom dokumenta možete završiti pismo
klikom na Next: Complete the merge.
6. U svakom trenu se možete vratiti na prethodni korak odabirom na Previous, te izmjeniti
postavke.

Microsoft Word 2007

Da bi kreirali cirkularno pismo dođite u grupu Mailings. Tu možete odabrati koju vrstu dokumenta
ćete kreirati, što ćete uključiti u cirkuarno pismo, pregledati dokument, te ga na kraju isprintati, snimiti
na računalo ili poslati poštom.

49
Slika 2.78 – Opcije za kreiranje cirkularnog pisma (Microsoft Word 2007)

Postupak kreiranja cirkularnog pisma ide od pripreme glavnog dokumenta. Vrstu glavnog dokumenta
birate klikom miša na Start Mail Merge. Iz izbornika odaberete željeni tip dokumenta.

Slika 2.79 – Opcija odabira željenog tipa dokumenta (Microsoft Word 2007)

Izvor podataka može biti kreiran u različitim aplikacijama tipa:

• Microsoft Outlook
• Microsoft Excel
• Microsoft Access
• Microsoft Word

Kada ste kreirali tablicu sa podacima u izvoru podataka onda morate odabrati u glavnom dokumentu
Select Recipient te potražiti dokument koji ste kreirali na svom računalu.

U glavnom dokumentu morate dodati polja iz izvornog dokumenta preko kartice Insert Merge Field.
Polja koja ste ubacili u dokument, na kraju možete pregledati sa gumbom Preview Results gdje će
vam se prikazati tekst povezan sa izvorom podataka. Pretraživati i pregledavati dokumente možete
pomoću Preview Results sa strelicama lijevo i desno ili Find Recipient direktnim unosom traženog
teksta.

Slika 2.80 – Opcija za pretragu cirkularnog pisma (Microsoft Word 2007)

Klikom miša na Finish & Merge završavate svoje cirkularno pismo i otvara vam se mogućnost ispisa
dokumenta ili više njih, te opcija slanja elektroničke pošte.

Zadaci

1. Napravite novi dokument u Wordu koji će sadržavati tablicu vaših kolega u grupi. Tablica
mora imati zaglavlje sa imenom, prezimenom i adresom stanovanja. Spremite dokument pod
nazivom grupa.doc. Otvorite novi dokument u kojem ćete napisati pozivnicu za vašu

50
 promociju. U pozivnici mora stajati ime i prezime vaših kolega. Spremite ga pod nazivom
promocija.doc. Koristite spajanje dokumenta grupa.doc i promocija.doc, tako da dobijete ispis
pozivnice svim kolegama u dokumentu grupa.doc.

2. Napravite novi dokument u Wordu koji će sadržavati ime, prezime i adresu stanovanja vaših
kolega iz dokumenta grupa.doc. Spremite ga pod nazivom kuverta.doc. Koristite spajanje
dokumenta grupa.doc i kuverta.doc, tako da dobijete ispis kuverte svim kolegama u
dokumentu grupa.doc.

2.10 Ispis

Prije samog ispisa dokumenta provjerite da li su sve postavke dobro postavljene. Podesite margine,
odaberite veličinu papira, smjer papira, te provjerite da li se tekst dobro pozicionirao na papiru.

Microsoft Word 2003

Postavke stranice možete podesiti na File → Page Setup

Microsoft Word 2007

Postavke stranice možete napraviti na kartici Page layout.

Slika 2.81 – Postavke dokumenta (Microsoft Word 2007)

2.10.1 Margine

Margine stranice su prazan prostor oko rubova stranice.

Microsoft Word 2003

Postavke margina možete podesiti na File → Page Setup → Margins. Pojavit će se dijaloški okvir za
postavljanje margina. Slika 2.83 – Izbornik za postavljanje margina

Microsoft Word 2007

Margine postavljate klikom miša na Page layout → Margins. Pojavit će se izbornik u kojem možete
odabrati neke od ranije pripremljenih margina.

51
Slika 2.82 – Odabir margina (Microsoft Word 2007)

Ako želite podesiti neke druge dimenzije margina odaberite Custom Margins. Otvorit će vam se
dijaloški okvir za postavljanje margina. Slika 2.83 – Izbornik za postavljanje margina

Slika 2.83 – Izbornik za postavljanje margina

Top Postavljate udaljenost između vrha stranice i

prvog retka.

Bottom Postavljate udaljenost između dna stranice i

zadnjeg retka.

Left Postavljate udaljenost između lijevog ruba

stranice i teksta

Right Postavljate udaljenost između desnog ruba

stranice i teksta

Gutter Postavljate razmak koji se dodaje margini za uvez

Gutter position Postavljate položaj uvezne margine u dokumentu.

52
2.10.2 Orijentacija stranice

Prije samog ispisa morate odabrati kako će vam biti okrenuta stranica dokumenta. Postavke su
podešene u početku tako da je orijentacija stranice postavljena na uspravno.

Microsoft Word 2003

Ako želite promijeniti orijentaciju kliknite na File → Page Setup → Margins.

Slika 2.84 - Izbor orijentacije stranice (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Ako želite promijeniti orijentaciju kliknite na Page layout → Orientation i odaberite željeni izgled.

Slika 2.85 – Izbor orijentacije stranice (Microsoft Word 2007)

2.10.3 Veličina stranice

Microsoft Word 2003

Veličinu stranice odabirete klikom miša na File → Page Setup → Paper.

Slika 2.86 - Odabir veličine papira (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Veličinu stranice odabirete klikom miša na Page layout → Size gdje unosite vrijednosti veličine
stranice.

53
Slika 2.87 – Odabir veličine papira (Microsoft Word 2007)

2.10.4 Pregled ispisa

Tijekom stvarnja dokumenta važno je voditi brigu o sadržaju dokumenta i o njegovom izgledu.

Microsoft Word 2003

Prije samog ispisa stranice još jednom provjerite kako izgleda vaš dokument klikom na File → Print
Preview.

Microsoft Word 2007

Prije samog ispisa stranice još jednom provjerite kako izgleda vaš dokument klikom na karticu Office
→ Print → Print Preview.

54
Slika 2.88 – Izgled stranice prije ispisa (Microsoft Word 2007)

2.10.5 Ispis dokumenta

Kada ste sve potrebne akcije poduzeli u vezi izgleda dokumenta i želite ispisati sadržaj dokumenta
otvorite opcije ispisa.

Microsoft Word 2003

Kliknite na File → Print.

Slika 2.89 – Ispis stranice (Microsoft Word 2003)

Microsoft Word 2007

Kliknite na karticu Home → Print.

Slika 2.90 – Ispis stranice (Microsoft Word 2007)

55
Otvorit će vam se okvir za ispis dokumenta i mogućnost odabira pisača na koji možete poslati
dokument, te mogućnost ispisa više primjeraka dokumenta. Možete izabrati ispis dijelova dokumenta
ili samo jedne stranice.

Slika 2.91 – Okvir za opcije ispisa

Kada ste sve parametre podesili kliknite na Ok za ispis ili Cancel za povratak u dokument.

Zadaci

1. U novom Word dokumentu napišite neki tekst te ga oblikujte po želji. Zatim ubacite tri slike
uz pripadajući tekst. Spremite datoteku pod imenom word-zad13.doc i ispišite cijeli
dokument.

2. U novom Word dokumentu napišite tekst sa četiri odlomka sa po tri rečenice. Tema neka bude
po želji. Tekst kopirajte više puta kako bi dobili barem 5 stranica.

a. Ispišite prve dvije stranice

b. Ispišite cijeli dokument

c. Ispišite drugu i treću stranicu.

3. U novom Word dokumentu sastavite raspored radnih zadataka po danima u tjednu.

a. umetnite sliku po izboru ispred teksta, poravnajte je lijevo

b. umetnite drugu sliku na početak prvog odlomka teksta, poravnajte je desno

c. umetnite treću sliku ispod teksta, poravnajte je po sredini.

d. Spremite datoteku pod imenom word-zad14.doc i ispišite cijeli dokument.

4. U novom Word dokumentu napišite tekst i oblikujte ga po želji. Umetnite dvije slike, podesite
usmjerenje stranica na portretno, sve margine na 1,5 cm, u zaglavlje napišite svoje ime, a u

56
 podnožje broj stranice. Spremite datoteku pod imenom word-zad15.doc. Ispišite cijeli
dokument.

5. U novom Word dokumentu napišite tekst od tri odlomka sa po četiri rečenice po želji koristeći
barem jednu tablicu i numerirani popis. U podnožju umetnite svoje ime, prezime i datum.
Naslov napišite korištenjem WordArta. Spremite datoteku pod imenom word-zad16.doc.
Ispišite cijeli dokument.

6. U novom Word dokumentu napišite tekst i oblikujte ga po želji. Umetnite sliku tako da bude
iza teksta, te podesite oblikovanje teksta tako da je vidljiv preko slike. Napravite naslovnu
stranicu s naslovom ''Seminar'' te umetnite tri različito poravnate slike. Na slijedeće tri stranice
umetnite tri različite slike te ih oblikujte tako da budu pored teksta. Na svaku stranicu napišite
par rečenica teksta. U zaglavlje ubacite današnji datum poravnato lijevo, a u podnožje broj
stranice poravnat desno. Spremite datoteku pod imenom word-zad17.doc. Ispišite cijeli
dokument.

7. U novom Word dokumentu napišite slijedeće:

√ 

a.



b. ime.prezime@domena.hr

c. cm2, dm3, m2, km3

d. X1(1,1), Y1(2,2)

e. Spremite datoteku pod imenom word-zad17.doc. Ispišite cijeli dokument.

Zadaci za ponavljanje

1. U novom Word dokumentu napišite vaš današnji tok dnevnih obaveza. Tekst mora imati tri
paragrafa, a u svakom paragrafu pet rečenica. Prvi paragraf odnosi se na dnevne obaveze od
8.00 – 10 sati, drugi paragraf odnosi se na obaveze od 11.00 – 13.00 sati, a treći paragraf
odnosi se na vrijeme od 15.00 – 17.00 sati. Naslov dokumenta stavite "Dnevne obaveze
jednog studenta". Spremite dokument pod imenom zad-ponavljanje1.doc.

2. Otvorite dokument zad-ponavljanje1.doc i promijenite orijentaciju cijelog dokumenta u

portret. Pomoću stilova promijenite naslov i tekst. Za naslov teksta ćete koristiti Arial, 18 pt,
podebljan, centriran na stranici, dok za tekst ćete primjeniti font Arial, 12 pt, centriran s desne
i lijeve margine. U tekstu udaljenost između paragrafa biti će 12 pt s gornje strane, a sa donje
strane iznosit će 8pt. Razmak između redova biti će jednostruk. Spremite dokument pod
imenom zad-ponavljanje2.doc.

57
3. Otvorite dokument zad-ponavljanje2.doc i napravite u zaglavlju dokumenta pomoću Word
alata današnji datum, te ga poravnajte u desno. Na lijevoj strani zaglavlja napišite vaše ime i
prezime. Za zaglavlje dokumenta primjenite font Courier New sa veličinom od 10 pt, ukošeno,
sa donjom podebljanom granicom dvostruke pune linije od ½ pt sa crvenom bojom. Spremite
dokument pod imenom zad-ponavljanje3.doc.

4. Otvorite dokument zad-ponavljanje3.doc i napravite prije početka prvog paragrafa listu

dnevnih obaveza u kratkim crtama. Lista mora biti formirana sa brojevima. Primjenite na listu
novi stil sa formatom fonta Courier New sa veličinom od 10 pt i plavom bojom. Spremite
dokument pod imenom zad-ponavljanje4.doc.

5. Otvorite dokument zad-ponavljanje4.doc i napišite napomenu za jedan dnevni zadatak.

Napomena se mora odnositi na vaše dnevne obaveze u drugom paragrafu. Tekst stavite ispod
drugog paragrafa. Primjenite na napomenu novi stil sa formatom fonta Arial sa veličinom od
11 pt i crvenom bojom. Primjenite lijevi tabulator na 2 cm. Na kraj svakog paragrafa stavite
prijelom stranice. Spremite dokument pod imenom zad-ponavljanje5.doc.

6. Otvorite dokument zad-ponavljanje5.doc i na prvoj stranici umetnite tablicu sa 5 redova i 3

stupca, na drugoj stranici umetnite sliku po izboru, a na trećoj stranici umetnite pitagorin
teorem. Tablicu formatirajte tako da bude 12 cm široka sa sivom bojom ćelija u prvom redu.
Prvi red ćelija mora imati visinu 0,8 cm. Ostale ćelije moraju imati visinu 0,6 cm. U prvom
redu napišite ime, prezime i grupa. Tablicu popunite sa imenima i prezimenima kolega u vašoj
grupi. Na prvi redak primjenite format fonta Arial sa veličinom od 11 pt i plavom bojom, a
tekst mora biti centriran po visini i širini ćelije. Na tekst u ostalim ćelijama primjenite format
fonta Arial sa veličinom od 10 pt, a tekst mora biti centriran po visini ćelije i poravnat u lijevo
po širini ćelije. Vanjske rubove ćelija formatirajte sa dvosturkom crtom debljine ½ pt i smeđe
boje, dok će unutarnji rubovi biti plave boje sa jednostrukom crtom debljine ¼ pt. Sliku
formatirajte tako da ima okvir 1pt debljine sa isprekidanom crvenom linijom. Promijenite
veličinu slike tako da je 4,02 cm visoka. Ispišite dokument u ispisnu datoteku. (Za ispisnu
datoteku upotrijebite ime printdoc.prn i spremite je). Spremite dokument pod imenom zad-
ponavljanje6.doc.

7. U novom Word dokumentu napravite i formatirajte tablicu sa 10 redova i 4 stupca. Prvi red
ćelija obojite sivom bojom. Prvi red ćelija mora imati visinu 0,8 cm. Ostale ćelije moraju imati
visinu 0,6 cm. U prvom redu napišite ime, prezime, adresa i grad. Tablicu popunite sa
imenima i prezimenima po izboru. Na prvi redak primjenite format fonta Arial sa veličinom
od 11 pt i plavom bojom, a tekst mora biti centriran po visini i širini ćelije. Na tekst u ostalim
ćelijama primjenite format fonta Arial sa veličinom od 10 pt, a tekst mora biti centriran po
visini ćelije i poravnat u lijevo po širini ćelije. Vanjske rubove ćelija formatirajte sa

58
dvosturkom crtom debljine ½ pt i smeđe boje, dok će unutarnji rubovi biti smeđe boje sa
jednostrukom crtom debljine ¼ pt. Spremite dokument pod nazivom adrese.doc. Otvorite novi
dokument i napišite pismo sa dva paragrafa. U svakom paragrafu napišite minimalno tri
rečenice. Iznad prvog paragrafa stavite ime, prezime, adresu i grad osobe kojoj pišete. Na dnu
pisma stavite svoje ime i prezime i poravnajte ga sa desnom marginom. Tekst formatirajte sa
stilom tako da font bude 10 pt, Courier New, sa razmakom gornjeg paragrafa od 8 pt i
razmakom donjeg paragrafa od 10 pt. Razmak između mora biti jednostruk. Svaki paragraf
mora imati prvi red uvučen za 1 cm. Spremite dokument pod nazivom pismo.doc. Upotrijebite
datoteku adrese.doc kao podatke pri spajanju s dokumentom pismo.doc. Zamijenite postojeći
tekst s imenom, prezimenom, adresom i gradom s poljima za spajanje , <<Ime>>
<<Prezime>>, <<Adresa>>, <<Grad>>. Spojite adrese s pismom tako da napravite cirkularno
pismo. Pospremite spojene podatke u datoteku s imenom merge.doc. Pospremite i zatvorite
sve otvorene datoteke.

59
3. Microsoft Excel

3.1 Početak rada sa MS Excel programskim paketom

MS Excel je višenamjenska proračunska tablica koja služi za analiziranje, organiziranje i računanje

poslovnih podataka.

Glavna zadaća programa je da sa svojom strukturom organiziramo podatke u tabličnom obliku,

jednostavno obavljanje računskih i analitičkih operacija, grafički prikaz podataka, razmjena podataka
sa ostalim programima.

3.2 Izgled Microsoft Excel sučelja

Svaki dokument kreiran sa Microsoft Excel aplikacijom sadrži .xls ili .xlsx ekstenziju. Otvaranjem
aplikacije Microsoft Excel dokumenta dobit ćete novi prozor koji se sastoji od više elemenata.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.1 – Izged Excel prozora (Microsoft Excel 2003)

Elementi prozora:

1. Naslovna traka
2. Alatna traka
3. Vrpca

60
 4. Traka formule
5. Radna knjiga
6. Statusna traka
7. Okomiti klizač

Microsoft Excel 2007

Slika 3.2 – Izged Excel prozora (Microsoft Excel 2007)

Elementi prozora:

1. Naslovna traka
2. Alatna traka za brzi pristup
3. Vrpca
4. Traka formule
5. Radna knjiga
6. Statusna traka
7. Okomiti klizač
8. Alati za zumiranje

Svaki element u Word dokumentu ima svoju važnu funkciju za jednostavno kreiranje dokumenta.

61
Naslovna traka sastoji se od naziva programa i naziva trenutno otvorene radne knjige, te se krajnje
desno nalaze gumbi za upravljanje prozorom.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.3 – Naslovna traka (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.4 – Naslovna traka (Microsoft Excel 2007)

Microsoft Excel 2003

Alatna traka sadrži skup naredbi koje najčešće koristimo, te se može prilagoditi potrebama korisnika.
U alatnu traku za brzi pristup možete dodati gumbe po vlasitoj želji (2).

Slika 3.5 - Alatna traka (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Alatna traka za brzi pristup sadrži skup naredbi koje najčešće koristimo, te se može prilagoditi
potrebama korisnika. U alatnu traku za brzi pristup možete dodati gumbe po vlasitoj želji, te je
pomaknuti iznad i ispod vrpce (2). Desnim klikom miša na vrpcu (2) otvarate opciju pomicanja alatne
trake iznad ili ispod vrpce.

Slika 3.6 – Opcija za pomicanje alatne trake za brzi pristup (Microsoft Excel 2007)

Vrpca je organizirana da nam pomogne kod pisanja i uređivanja dokumenta, te brzom pronalaženju i
odabiru naredbi. Naredbe su organizirane u kartice i gurpe. Pojedine kartice možemo vidjeti odmah na
ekranu, dok su neke kartice sakrivene te do njih možemo doći po potrebi.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.7 – Vrpca sa karticama i grupama (Microsoft Excel 2003)

62
Microsoft Excel 2007

Slika 3.8 – Vrpca sa karticama i grupama (Microsoft Excel 2007)

Vrpcu također možemo promijeniti prema vlastitoj potrebi ili minimizirati kako bi oslobodili više
mjesta na ekranu.

Traka formule služi za unos i uređivanje podataka. Traka se može nalaziti u aktivnom i neaktivnom
stanju. U neaktivnom stanju je kada se u traci prikazuje sadržaj u ćeliji koja je označena. Aktivna traka
prikazuje gumbe za unos podataka, formula i funkcija, kao i prikaz formule.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.9 – Neaktivna traka formule (Microsoft Excel 2003)

Slika 3.10 – Aktivna traka formule (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.11 – Neaktivna traka formule (Microsoft Excel 2007)

Slika 3.12 – Aktivna traka formule (Microsoft Excel 2007)

Radna knjiga je dokument u kojem radite. Svaka radna knjiga može sadržavati veći broj listova.
Program kod pokretanja odmah otvara tri radna lista Sheet1, Sheet2, Sheet3. Broj listova možete
tijekom rada dodavati ili brisati.

Klizač služi za pomicanje vodoravno ili okomito, te nam omogućava pregled dokumenta.

Slika 3.13 – Vodoravni klizač

63
Microsoft Excel 2007

Statusna traka nalazi se u donjem dijelu prozora i pruža korisniku sljedeće informacije:

• Stanje programa
• Opis slijedećeg koraka
• Stanje dijela tipkovnice
• Rezultat funkcije primjenjene na trenutačno označeni dio podataka
• Gumbi prečaca za odabir prikaza dokumenta
• Alat za zumiranje

Statusnu traku uvijek možete prilagoditi desnim klikom miša na alatnu traku.

Slika 3.14 – Izbornik za prilagođavanje statusne trake (Microsoft Excel 2007)

3.3 Excel pomoć

Prilikom rada sa programom možete potražiti pomoć koju vam Microsoft Excel pruža. Pomoć možete
pozvati pritiskom tipke F1 ili

Microsoft Excel 2003

upisom problema na koji tražite odgovor u gornjem desnom kutu

Microsoft Excel 2007

klikom na gumb Help u gornjem desnom kutu .

64
Pomoć vam je dostupna sa lokalnog računala ukoliko ste instalirali zajedno sa programom ili na
internetu. Ako je vaše računalo spojeno na internet tada možete pomoć potražiti preko Office Online
sadržaja.

Kliknite na gumb Help u desnom gornjem dijelu ili pritiskom tipke F1. Na ekranu će vam se prikazati
prozor pomoći. U pretragu unesite ključne riječi po kojima želite pretraživati.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.15 - Prikaz ekrana za traženje pomoći Excel (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

65
Slika 3.16 – Prikaz ekrana za traženje pomoći Excel (Microsoft Excel 2007)

3.4 Rad sa dokumentom

3.4.1 Kreiranje dokumenta

Kada pokrenete Excel, automatski će se stvoriti novi dokument sa nazivom Book1 u kojem možete
unositi podatke. Svaki dokument ima tri radna lista koje možete dodavati ili brisati (Sheet1, Sheet2,
Sheet3). Nakon kreiranja novog dokumenta ukoliko želite kreirati još jedan dokument otvorit će se
novi prozor koji će imati naziv Book2 i tako redom.

Dokument koji ste napravili prilikom pokretanja Excel programa je tekstualna datoteka koja ima
nastavak (ekstenziju) .xls ili .xlsx ovisno o verziji Microsoft Excel programa s kojim radite.

Svaki novi dokument koji kreirate nalazit će se iznad prethodnog. Stari dokument se pritom ne
zatvara.

Microsoft Excel 2003

Da bi dohvatili prethodni dokument prelaskom iz jednog dokumenta u drugi krećete se pomoću alatne
trake Window, te odaberete otvoreni prozor.

66
Slika 3.17– Prebacivanje otvorenih dokumenata (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Da bi dohvatili prethodni dokument možete prelaskom iz jednog dokumenta u drugi kretati se pomoću
alatne trake View → Switch Windows.

Slika 3.18– Kartica za prebacivanje otvorenih dokumenata (Microsoft Excel 2007)

3.4.2 Unos podataka

Unos podataka je temeljna aktivnost u radu s radnim listovima.

MS Excel razlikuje dva osnovna tipa podataka:

• Konstantne vrijednosti
• Formule

Konstante vrijednosti su tip podataka koji se ne mijenjaju promjenom ili unosom drugih podataka. Ti
se podaci mogu promijeniti jedino upisom promjene.

Formula je matematički izraz pomoću kojih se izračunava rezultat. Vrijednosti koje su rezultat
formule mogu se mijenjati promjenom podataka u odgovarajućim ćelijama radnog lista.

3.4.2.1 Brojevi

Za unos brojeva kao stalne vrijednosti trebate odabrati ćeliju, te unijeti broj. Brojevi se sastoje od
znamenki od 0-9 i posebnih znakova + - ( ) , / %, E.

3.4.2.2 Datumi

Program sadrži nekoliko ugrađenih tipova datuma i vremena. Definiranjem tih oblika kod unosa
vrijednosti automatski će se prilagoditi formatu datuma. Za unos datuma koristite točku (.) kao znak

67
razdvajanja, ako ste izvršili prilagodbu prema formatu za Republiku Hrvatsku. Isto tako kao znak
razdvajanja za vrijeme koristite dvotočku
dvoto ku (:). Redoslijed unosa datuma prema ovim parametrima je
dan.mjesec.godina, dok za vrijeme sat:minute.
sat

3.4.2.3 Tekst

Za unos teksta odaberite ćeliju

eliju gdje želite unijeti tekst. Tekst možete oblikovati prema želji pomoću
naredbi i alata za oblikovanje.

Uneseni tekst koji

koj sadrži kombinaciju slova i brojki MS Excel uvijek prepoznaje
kao tekst.

Kao tekst možete unijeti samo brojeve, ali prije morate ćeliju
eliju formatirati za unos teksta. Kada je tekst
tako unesen ne možete raditi kalkulacije tom ćelijom kao da je unesen broj.

3.4.3 Unos formula

Formula je sredstvo za analizu podataka u radnom listu. Pomoću

Pomo njih se obavljaju
bavljaju operacije s
brojevima ili nizom znakova. Formule obavljaju operacije zbrajanja, oduzimanja, množenja, dijeljenja
i uspoređivanje
ivanje podataka spremljenih u radnom listu. Excel prepoznaje formulu po prvom znaku
jednakosti (=).

Postupak unosa formule jednak

dnak je unosu teksta u ćeliju. Ako upišete broj unutar ćelije sa predznakom
jednako (=) ili unesete broj direktno u traku formule dobit ćete željeni rezultat.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.19 – Unos formule u ćeliju

eliju (Microsoft Excel 2003)

Slika 3.20 – Unos formule u traku formule (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.21 – Unos formule u ćeliju

eliju (Microsoft Excel 2007)

Slika 3.22 – Unos formule u traku formule (Microsoft Excel 2007)

Primjer:

68
Imamo dućan sa računalnom opremom i nabavnu cijenu proizvoda. Moramo izračunati kolika je cijena
svakog proizvoda, koliko iznosi pdv za svaki proizvod i izračunati ukupnu cijenu proizvoda sa pdv-
om.

Otvorimo novi radni list i oblikujemo ćelije za određenu vrstu podatka. U ćelije A3, A4, A5 unosimo
tekst proizvoda.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.23 - Unos teksta proizvoda (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.24 – Unos teksta proizvoda (Microsoft Excel 2007)

U ćelije B3, B4, B5 unosimo fiksne vrijednosti, cijenu svakog proizvoda.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.25 – Unos fiksne vrijednosti, cijene (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

69
Slika 3.26 – Unos fiksne vrijednosti, cijene (Microsoft Excel 2007)

U ćelije C3, C4, C5 unosimo fiksnu vrijednost od 22%.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.27 – Unos fiksne vrijednosti, pdv (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.28 – Unos fiksne vrijednosti, pdv (Microsoft Excel 2007)

U ćelije D3, D4, D5 unosimo formulu za izračun pdv-a u odnosu na cijenu proizvoda.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.29 – Unos formule za izračun vrijednosti, iznos pdv-a (Microsoft Excel 2003)

Slika 3.30 - Unos formule za izračun vrijednosti, ukupne cijene (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

70
Slika 3.31 – Unos formule za izračun vrijednosti, iznos pdv-a (Microsoft Excel 2007)

Slika 3.32 – Unos formule za izračun vrijednosti, ukupne cijene (Microsoft Excel 2007)

3.4.4 Kopiranje podataka

Sadržaj ćelija možete kopirati sa jednog mjesta na drugo unutar radnog lista ili iz jednog dokumenta u
drugi ili u neku drugu aplikaciju. To možete učiniti pritiskom na Cut ili Copy sa Vrpce.

Kada ste kopirali ili izrezali sadržaj ćelije pozicionirajte kursor miša na lokaciju gdje želite premjestiti
sadržaj i kliknite na Paste sa Vrpce.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.33 - Opcija copy, cut i paste sa vrpce (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.34 – Opcija copy, cut i paste sa vrpce (Microsoft Excel 2007)

Ako se na mjestu gdje želite kopirati sadržaj već nalazi drugi sadržaj, tada će se stari sadržaj obrisati i
na njegovo mjesto će doći novi sadržaj.

3.4.5 Umetanje ćelija

Ćelije možete umetnuti između postojećih ćelija. Ćelije se mogu ubaciti na poziciju postojećih ćelija, a
postojeće ćelije će se pomaknuti ovisno o vašem odabiru.

71
Označite ćelije koje želite premjestiti, te pritiskom na Copy ili Cut selektirajte željeni sadržaj.
Označite poziciju gdje želite premjestiti označeni sadržaj i kliknite desnom tipkom miša. Otvorit će
vam se izbornik u kojem ćete izabrati Insert Copied Cells.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.35 – Umetanje ćelija (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.36 – Umetanje ćelija (Microsoft Excel 2007)

Odaberite smjer u kojem želite da se postojeći sadržaj pomakne.

Slika 3.37 – Smjer pomicanja sadržaja

72
3.4.6 Kopiranje i premještanje formula

Kopiranje formula izvodi se na jednak način kao da kopirate bilo koji sadržaj. Ova operacija
automatski mijenja relativne adrese ćelija u odnosu na novu lokaciju. Kopiranjem formula Excel
adrese automatski prilagođava području u koje su kopirane.

Primjer:

Excel automatski prilagođava formulu području u koje se kopira. Ćelija B6 sadrži formulu
=B3+B4+B5.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.38 – Oznaćena ćelija s formulom za kopiranje (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.39 – Oznaćena ćelija s formulom za kopiranje (Microsoft Excel 2007)

Označite ćeliju B6 i kopirate je na poziciju D6. Kopiranjem te formule u ćeliju D6 došlo je do

promjena adresa u kopiranoj formuli i ona sada glasi =D3+D4+D5. Kopiranjem formule u ćeliju D6
formula je zadržala istu logiku i strukturu.

Microsoft Excel 2003

73
Slika 3.40 – Kopirana formula (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.41 – Kopirana formula (Microsoft Excel 2007)

Zbog relativnosti područja djelovanja ovaj oblik zapisa adresa u formulama naziva se relativno
adresiranje. Osnovno je obilježje relativnih adresa da se mijenjaju postupkom kopiranja prema novoj
lokaciji. U formulama koje kopirate mogu postojati i adrese ćelija koje moraju ostati nepromijenjene
neovisno o novoj lokaciji. Taj oblik adresiranja naziva se apsolutno adresiranje. Apsolutne adrese ne
mijenjaju se postupkom kopiranja i ne prilagođavaju novoj lokaciji.

3.4.7 Brisanje i umetanje stupaca i redaka

3.4.7.1 Brisanje ćelija

Brisanje ćelija postupak je koji potpuno briše ćelije iz radnog lista. Nakon brisanja susjedne se ćelije
automatski pomiču kako bi se popunila prazna mjesta.

Umetanje ćelija na bilo koje mjesto Excel pomiče druge ćelije i tako stvara prostor za umetnute ćelije.
Umetnute ćelije poprimaju isti oblik kao i ćelije u njihovom okruženju.

Ćeliju brišete tako da je označite desnim klikom miša i odaberete Delete.

Microsoft Excel 2003

74
Slika 3.42 - Brisanje ćelija (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.43 – Brisanje ćelija (Microsoft Excel 2007)

Nakon toga dobit ćete okvir u kojem ćete odrediti da li želite da se ćelije pomaknu lijevo ili gore, da se
obriše cijeli redak ili stupac.

Slika 3.44 - Smjer pomicanja sadržaja

3.4.7.2 Umetanje ćelija

Ćelije možete umetnuti između ćelija koje sadrže podatke. Susjedne ćelije pomiču se prema desno ili
prema dolje kako bi oslobodile prostor za umetnute ćelije.

75
Ćeliju umetnete tako da je označite desnim klikom miša i odaberete Insert.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.45 - Umetanje ćelija (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.46 - Umetanje ćelija (Microsoft Excel 2007)

Nakon toga dobit ćete okvir u kojem ćete odrediti da li želite se ćelije pomaknu lijevo ili gore, da se
pomakne cijeli redak ili stupac.

76
Slika 3.47 - Smjer pomicanja sadržaja
3.4.7.3 Umetanje stupaca i redaka

Umetanjem redaka i/ili stupaca Excel stvara dodatni prostor za unos novih podataka. Formule se
prilagođavaju adresi pomaknutih ćelija prema novom položaju.

Lijevom tipkom miša odaberite redak ili stupac gdje želite umetnuti novi redak ili stupac.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.48 – Tablica sa označenim redkom (Microsoft Excel 2003)

Slika 3.49 – Tablica sa označenim stupcem (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.50 – Tablica sa označenim redkom (Microsoft Excel 2007)

77
Slika 3.51 – Tablica sa označenim stupcem (Microsoft Excel 2007)

Desnim klikom miša kliknite na označeni redak i odaberite Insert.

U radnom listu pojavit će se novi stupac ili redak sa praznim ćelijama.

3.4.7.4 Brisanje stupaca i redaka

Kad želimo obrisati redak ili stupac tada se brišu svi podaci. Formule se prilagođavaju adresi
pomaknutih ćelija prema novom položaju.

Lijevom tipkom miša odaberite redak ili stupac koji želite obrisati.

Desnim klikom miša kliknite na označeni redak i odaberite Delete.

U radnom listu obrisani redak ili stupac biti će obrisan zajedno sa njegovim sadržajem.

3.4.8 Radni listovi

Kod pokretanja Excela program inicijalno otvara tri radna lista. Radne listove možete dodavati,
mijenjati, brisati, kopirati, premještati unutar radne knjige. U radnoj knjizi može biti maksimalno 255
radnih listova.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.52 – Radni listovi (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.53 – Radni listovi (Microsoft Excel 2007)

Radne listove možete selektirati klikom miša na pojedinu karticu. Desnim klikom miša na pojedinu
karticu otvara se dijaloški okvir.

78
Microsoft Excel 2003

Slika 3.54 - Izbornik prečaca kartica radnog lista (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.55 – Izbornik prečaca kartica radnog lista (Microsoft Excel 2007)

3.4.9 Oblikovanje tablica, ćelija i znakova

U dokumentu možete uređivati tablicu, ćelije i tekst.

Microsoft Excel 2003

Osnovno uređivanje možete raditi pomoću alata na vrpci.

Slika 3.56 – Uređivanje tablice, ćelije, teksta (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Osnovno uređivanje možete raditi pomoću grupe Font na kartici Home.

Slika 3.57 – Uređivanje tablice, ćelije, teksta (Microsoft Excel 2007)

Dijaloški okvir za dodatno uređivanje ćelija pozivate desnim klikom na odabrane ćelije, te odabirom
Format cells... → Borders

79
Microsoft Excel 2003

Slika 3.58 - Formatiranje ćelija (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.59 – Formatiranje ćelija (Microsoft Excel 2007)

80
Slika 3.60 – Oblikovanje okvira

Za dodatno uređivanje ispuna ćelija odaberite karticu Fill na dijaloškom okviru Format Cells... te
odaberite boje kojom želite ispuniti odabrane ćelije.

Slika 3.61 – Odabir boja ćelija

81
3.4.10 Formatiranje stupaca i redaka

Visinu redaka ili širinu stupaca ponekad morate prilagoditi sadržaju ćelija. Ako visina i širina nije
usklađena, nećete vidjeti dio teksta, te je potrebno prilagoditi njihove veličine. Ako su stupci preuski, a
ćelije sadrže brojeve ili datume, tada ćete vidjeti oznake ####.

Radni list ima definiranu širinu i visinu ćelija. Da biste promijenili parametre označite stupac ili redak
ćelija u tablici i kliknite desnim klikom miša na odabrani stupac ili redak. Otvorit će vam se dijaloški
okvir u kojem ćete izabrati ako je označen stupac Column Width ... ili ako je označen redak Row
Height ....

Microsoft Excel 2003

Slika 3.62 - Promjena širine stupca (Microsoft Excel 2003)

Slika 3.63 – Promjena visine redka (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

82
Slika 3.64 – Promjena širine stupca (Microsoft Excel 2007)

Slika 3.65 – Promjena visine redka (Microsoft Excel 2007)

Kada vam se otvori dijaloški okvir za unos parametara izravno upišite željenu širinu ili visinu.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.66 – Dijaloški okvir za unos širine stupca (Microsoft Excel 2003)

83
Slika 3.67 - Dijaloški okvir za unos visine redka (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.68 – Dijaloški okvir za unos širine stupca (Microsoft Excel 2007)

Slika 3.69 - Dijaloški okvir za unos visine redka (Microsoft Excel 2007)

3.4.11 Pozicija podatka u ćeliji

Podatke u ćeliji možete pozicionirati vertikalno lijevo, desno centrirano u odnosu na ćeliju i
horizontalno gore, sredina ili dolje u odnosu na ćeliju.

84
Microsoft Excel 2003

Orijentaciju teksta unutar ćelija možete definirati lijevim klikom miša na odabrane ćelije izborom
Format Cells... → Alignment.

Slika 3.70 – Pozicija podataka (Microsoft Excel 2003)

Primjer pojedinih pozicija:

Slika 3.71 – Pozicije teksta unutar ćelija (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Orijentaciju teksta unutar ćelija možete definirati pomoću kartice Home → Alignment.

Slika 3.72 – Pozicija podataka (Microsoft Excel 2007)

Primjer pojedinih pozicija:

Slika 3.73 – Pozicije teksta unutar ćelija (Microsoft Excel 2007)

85
3.4.12 Funkcije

Funkcije su unaprijed definirane formule koje izvode izračune pomoću određenih vrijednosti. Excel
ima preko 300 gotovih funkcija različitih područja primjene.

Funkcije se mogu koristiti u formuli, u kombinaciji s drugim funkcijama u formuli, kao dio složene
formule i u makro naredbama.

Funkcija se sastoji od naziva funkcije i argumenata. Argumenti mogu biti brojevi, tekst, logičke
vrijednosti, polja, adrese ćelija, konstante ili ostale funkcije.

Primjer: =FUNKCIJA (argument1; argument2; ..., argumentn).

Argumenti se nalaze u okrugloj zagradi i razdvajaju se u funkciji jednim od znakova:

• . (točka)
• , (zarez)
• ; (točka zarez)

Tekst kao argument mora biti naveden pod navodnicima.

Najčešće korištene funkcije su:

• SUM – zbrajanje vrijednosti

• AVERAGE – prosijek vrijednosti
• MAX – najveća vrijednost
• MIN – najmanja vrijednost
• COUNT – brojanje vrijednosti

Microsoft Excel 2003

Funkcije se mogu dodati izravnim upisom naziva i argumenata u ćelije ili pomoću alatne trake Insert
→ Function.

Microsoft Excel 2007

Funkcije se mogu dodati izravnim upisom naziva i argumenata u ćelije ili pomoću opcije Formulas
→Insert Function.

86
Slika 3.74 – Opcija za umetanje funkcije (Microsoft Excel 2007)

U dijaloškom okviru izaberete funkciju koja vam je u tom trenutku potrebna.

Slika 3.75 – Dijaloški okvir za pretraživanje funkcija

Zadaci

1. U novoj radnoj knjizi označite raspone ćelija označenih na slici:

2. U novoj radnoj knjizi označite raspon A1:F1, te ga obojite u crveno. Napravite isprekidani
vanjski okvir za raspon ćelija od A2:F16. Spremite datoteku pod imenom excel-zad1.xls.

3. Otvorite novu datoteku. Upišite u ćeliju A2 svoje ime, u B2 svoje prezime, u C2 ulicu i kućni
broj, a u ćeliju D2 ostatak adrese (poštanski broj i mjesto). Podesite širine stupaca tako da su
svi upisani tekstovi potpuno vidljivi. Zatim kopirajte sadržaj ćelije A2 u ćeliju A3, B2 u B3,
C2 u C3, D2 u D3. Spremite datoteku pod imenom excel-zad2.xls.

4. Otvorite novu radnu knjigu te u njoj prvi radni list preimenujte u ''Predmeti''. Označite taj
radni list sa bojom po izboru. U tom radnom listu zatim u stupcu A napišite naslov NAZIV
PREDMETA, pa napišite nazive pet predmeta koje slušate. Oblikujte tekst u stupcu A: Comic
Sans 12, plavo. U stupac B upišite naslov PROFESORI pa napišite imena profesora na tim
predmetima. U stupac C upišite naslov ECTS pa napišite broj bodova za pojedini predmet.

87
 Ćelije koje sadrže ECTS bodove oblikujte u kategoriju Brojčana bez decimala. Spremite
datoteku pod imenom excel-zad3.xls.

5. Otvorite novu radnu knjigu i preimenujte prvi radni list u Namirnice. Unesite podatke iz
tablice u taj radni list primjenjujući odgovarajuća oblikovanja ćelija. Spremite datoteku pod
imenom excel-zad4.xls.

6. Otvorite novu radnju knjigu i preimenujte drugi radni list u ''Pjesme'' te napravite popis osam
imena vaših omiljenih pjesama. Popunite 100 ćelija stupca A koristeći taj popis. Lijevo od
stupca A umetnite još jedan stupac. U stupac A upišite redne brojeve od 1. do 100. Spremite
datoteku pod imenom excel-zad5.xls.

7. Otvorite novu radnu knjigu i napravite pet radnih listova koje ćete imenovati po radnim
danima u tjednu. U radni list srijeda unesite podatke iz tablice i promijenite boju fonta po
stupcima (A – crveno, B – plavo, C – zeleno).

Na radni list petak unesite podatke iz tablice primjenjujući odgovarajuća oblikovanja ćelija te
proširite stupce da bi svi podaci bili vidljivi. Zatim umetnite jedan redak iznad svih, u njemu
spojite ćelije A1 do C1 i upišite naslov ''Limit na karticama'' i poravnajte ga po sredini. Parne
retke obojite crveno, a neparne zeleno pomoću alata Boja ispune. Spremite datoteku pod
imenom excel-zad6.xls.

8. Napišite formulu za računanje cijene proizvoda nakon sniženja, ako je početna cijena u ćeliji
A1, a postotak sniženja u ćeliji A2.

9. Napišite formulu za računanje prosječne vrijednosti raspona C3:L6.

10. Napišite formulu za računanje najmanje vrijednosti raspona B3:B55.

11. Napišite formulu za računanje najveće vrijednosti raspona C12:C23.

88
12. Navedite nekoliko primjera relativne i apsolutne adrese.

13. Napišite formulu za računanje cijene namirnice s PDV-om ako je nabavna cijena u ćeliji A3, a
postotak PDV-a u ćeliji D3. Neka formula bude napisana tako da se može upotrijebiti za
izračun svih cijena zadanih u stupcu A. Iznos postotka PDV-a u svim izračunima je
nepromijenjen.

14. Otvorite datoteku excel-zad3.xls radni list Namirnice pa u ćeliju D1 upišite naslov IZNOS, a u
ćeliji D2 napišite formulu za računanje iznosa koji treba platiti za zadanu količinu te
namirnice. U ćeliju E1 napišite Cijena sa PDV-om. U ćeliji E2 napišite formulu za
izračunavanje ukupne vrijednosti cijene artikla sa PDV-om. U ćeliji E7 neka bude napisana
formula koja će zbrojiti izračunate iznose za sve namirnice. Spremite datoteku pod imenom
excel-zad7.xls.

15. Otvorite novu radnu knjigu te u njoj prvi radni list preimenujte u ''Prijatelji''. U tom radnom
listu zatim u stupcu A napišite naslov IMENA pa napišite imena pet vaših prijatelja. U stupac
B upišite naslov MATEMATIKA, pa napišite ocjene vaših prijatelja iz matematike. U stupac
C upišite naslov FIZIKA, pa napišite ocjene vaših prijatelja iz fizike. Ćelije koje sadrže ocjene
oblikujte u kategoriju Brojčana bez decimala. U stupcu D unesite formulu koja će izračunati
prosjek ocjena za svakog prijatelja za zadane predmete, a zatim u prvom praznom retku ispod
ocjena unesite formulu koja će izračunati prosjek ocjena po predmetima. Spremite datoteku
pod imenom excel-zad8.xls.

16. Otvorite novu radnu knjigu i napravite tablicu kako je prikazano na slici.

U stupcu D napišite formula za računanje koliko treba platiti za pojedini artikl. Spremite
datoteku pod imenom excel-zad9.xls.

17. Otvorite novu radnu knjigu i napravite tablicu kako je prikazano na slici.

Izračunajte cijenu 1 kg za svaku zadanu namirnicu, ukupan iznos koliko je plaćeno za sve
namirnice i spremite datoteku pod imenom excel-zad10.xls.

18. Otvorite novu radnu knjigu pa u stupce A – E unesite podatke iz tablice (prosjek treba biti broj
s dvije decimale)

89
 U retku Prosjek po učeniku napišite formulu koja će računati prosjek ocjena za učenike, a u
stupcu Prosjek po predmetu prosjek ocjena za nastavne predmete. Spremite datoteku pod
imenom excel-zad11.xls.

19. Otvorite novu radnu knjigu i unesite podatke iz tablice. Izračunajte postotni iznos. Spremite
datoteku pod imenom excel-zad12.xls.

20. Otvorite novu radnu knjigu i unesite podatke iz tablice. Izračunajte postotak. Spremite
datoteku pod imenom excel-zad13.xls.

21. Otvorite novu radnu knjigu i unesite podatke iz tablice. Izračunajte osnovicu. Spremite
datoteku pod imenom excel-zad14.xls.

22. Otvorite novu radnu knjigu i unesite podatke iz tablice. U trgovini je ljetno sniženje od 30%,
unesite taj podatak u ćeliju D1. U stupcu C izračunajte cijene zadanih proizvoda nakon
sniženja. Spremite datoteku pod imenom excel-zad15.xls.

23. Otvorite novu radnu knjigu i unesite podatke iz tablice. U trgovini je poskupljenje od 5%,
unesite taj podatak u ćeliju D1. U stupcu C izračunajte cijene zadanih proizvoda nakon
poskupljenja. Spremite datoteku pod imenom excel-zad16.xls.

90
 24. Otvorite novu radnu knjigu i unesite podatke iz tablice. Maloprodajna cijena robe (MPC)
računa se tako da se na nabavnu cijenu zaračuna marža (15%), a na tako dobivenu cijenu još
PDV (23%). Napišite formulu za iznos marže, poreza i za izračun maloprodajne cijene.
Spremite datoteku pod imenom excel-zad17.xls.

3.5 Grafikoni

Grafikon je vizualni prikaz brojčanih podataka iz tablice. Takav način prikaza podataka olakšava
usporedbu i uočavanje odnosa među podacima. Excel nudi 73 različita grafikona organiziranih u 11
standardnih vrsta. Svaki grafikon možete dodatno uređivati, kombinirati pomoću teksta, strelica,
promjenom veličine, rotacijom. Grafikon se može umetnuti u postojeći radni list ili u novi radni list, te
obajviti na internet stranici. Veza između grafikona i podataka koje opisuje je dinamična. Grafikon se
automatski ažurira u skladu sa promjenom podataka.

3.5.1 Kreiranje grafikona

Na radnom listu unesite podatke koje želite prikazati pomoću grafikona. Označite ćelije koje želite
uključiti u prikaz.

Microsoft Excel 2003

Slika 3.76 – Označeni podaci za grafikon (Microsoft Excel 2003)

Kada ste označili podatke koje želite staviti u grafikon kliknite na karticu Insert → Charts.

Čarobnjak vas vodi kroz postupak kreiranja grafikona. Ovdje možete izabrati vrstu grafikona kojeg
želite koristiti.

91
Slika 3.77 – Vrste grafikona (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.78 – Označeni podaci za grafikon (Microsoft Excel 2007)

Kada ste označili podatke koje želite staviti u grafikon kliknite na karticu Insert → Charts.

Ovdje možete izabrati vrstu grafikona kojeg želite koristiti.

Slika 3.79 – Vrste grafikona (Microsoft Excel 2007)

Klikom miša na određenu vrstu grafikona odabirete podvrstu grafikona.

92
Slika 3.80 – Podvrste grafikona (Microsoft Excel 2007)

Kreirani grafikon možete dodatno izmijeniti pomoću Vrpce gdje vam se otvaraju opcije Design,
Layout, Format.

Slika 3.81 – Vrpca sa opcijama uređenja grafikona (Microsoft Excel 2007)

3.5.2 Sortiranje podataka

Podatke spremljene u tablicu možete sortirati i filtrirati. Postupkom sortiranja reci u tablici slažu se po
definiranom redoslijedu prema podacima u jednom ili više stupaca. Redoslijed sortiranja može biti
rastući (A-Ž) ili padajući (Ž-A). Ako tekst sadrži znakove onda je rastući redoslijed: 0-9, praznina,
ostali znakovi, logičke vrijednosti (FALSE, TRUE), prazne ćelije.

Sortiranje se obavlja na temelju sadržaja u ćelijama tablice.

Microsoft Excel 2003

Odabirom na alatnoj traci Data → Sort otvarate dijaloški okvir u kojem definirate postavke sortiranja.

Sortiranje radite tako da označite grupu ćelija koju želite sortirati prema padajućem ili rastućem nizu i
odaberete opcije po kojima želite sortirati.

93
Slika 3.82 - Sortiranje podataka (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Gumb za sortiranje nalazi se na kartici Data → grupa Sort & Filter

Slika 3.83 – Sortiranje podataka (Microsoft Excel 2007)

Sortiranje radite tako da označite grupu ćelija koju želite sortirati prema padajućem ili rastućem nizu i
odaberete Sort & Filter.

3.5.3 Automatsko filtriranje podataka

Filtriranje podataka znači da postavljanjem kriterija na određeni stupac Excel pronalazi podatak koji
ste mu zadali. Ostali reci su privremeno skriveni. Kriterij je skup uvjeta koji se postavlja na cijelu
tablicu. Pomoću automatskog filtera možete brzo pronaći podatak na temelju točno određenog
sadržaja, dok pomoću dodatnog pretraživanja možete pretraživati na temelju složenih i računskih
kriterija.

Microsoft Excel 2003

Odabirom na alatnoj traci Data → Filter → Auto Filter automatski postavljate filter na prvi red ćelija
u tablici.

Microsoft Excel 2007

Uključite automatsko filtriranje klikom na gumb za filtriranje koji se nalazi na kartici Data → Sort &
Filter

94
Slika 3.84 – Filtriranje podataka (Microsoft Excel 2007)

Klikom na strelicu uz ime polja u zaglavlju tablice otvorit će vam se izbornik po kojem želite
pretraživati podatke. Na popisu tekstualnih vrijednosti odaberite jednu ili više vrijednosti prema
kojima će se izvoditi pretraživanje podataka.

3.5.4 Postavke stranice

Microsoft Excel 2003

Stranica se može dodatno uređivati pomoću alatne trake File → Page Setup.

Microsoft Excel 2007

Na kartici Page Layout nalazi se grupa Page Setup pomoću koje odabirete i podešavate postavke
stranice na kojoj se ispisuje radni list.

Slika 3.85 – Postavke stranice radnog lista (Microsoft Excel 2007)

Pomoću ovih opcija uređujete izgled stranice za ispis:

• Margins uređujete margine stranice

• Orientation postavljate stranicu horizontalno landscape ili vertikalno portrait
• Size definirate veličinu stranice za ispis
• Print Area označava područje radnog lista kojeg želite ispisati
• Breaks postavlja oznaku kraja stranice i prelazak na novu stranicu
• Background postavljate pozadinu radnog lista
• Print Titles definirate pomoću dijaloškog okvira postavke ispisa radnog lista

95
Slika 3.86 – Postavke ispisa radnog lista

Header je tekst koji se ispisuje na svakoj stranici u gornjoj margini, a Footer je tekst koji se ispisuje
na svakoj stranici u donjoj margini.

Slika 3.87 – Izbornik za header i footer

Zadaci

1. Otvorite datoteku excel-zad4.xls, pa podatke o nazivu artikla i cijeni prikažite raspršenim

(XY) grafikonom tako da na osi X bude cijena, a na osi Y naziv artikla. Neka grafikon ima

96
 napisane naslove osi, bijelu podlogu, a linija neka bude plava i podebljana. Spremite datoteku
pod imenom excel-zad17.xls.

2. Otvorite datoteku excel-zad4.xls, pa podatke o nazivu artikla i cijeni prikažite stupčastim

grafikonom. Grafikon spremite na isti radni list sa tablicom. Spremite datoteku pod imenom
excel-zad18.xls.

3. Otvorite datoteku excel-zad4.xls, pa podatke o nazivu artikla i cijeni prikažite kružnim

grafikonom. Grafikon spremite na isti radni list sa tablicom. Spremite datoteku pod imenom
excel-zad18.xls.

4. Otvorite datoteku excel-zad4.xls, pa podatke o nazivu artikla i cijeni prikažite stupčastim

grafikonom. Grafikon smjestite na zaseban radni list. Neka na osi X budu podaci o nazivu
artikla, a na Y cijene. Promijenite boje na grafikonu i ukonite legendu. Napišite naslove osi i
naslov grafikona. Spremite datoteku pod imenom excel-zad18.xls.

5. Otvorite datoteku excel-zad4.xls, pa podatke o nazivu artikla i cijeni prikažite 3D stupčastim

grafikonom. Grafikon smjestite na zaseban radni list. Neka na osi X budu podaci o nazivu
artikla, a na Y cijene. Napišite naslove osi i naslov grafikona. Spremite datoteku pod imenom
excel-zad18.xls.

6. Otvorite novu radnu knjigu i unesite podatke iz tablice. Izračunajte podatak koji nedostaje i
nacrtajte tortni grafikon. Grafikon smjestite uz tablicu, uredite ga, promijenite boje i obrišite
legendu. Spremite datoteku pod imenom excel-zad19.xls.

7. Otvorite datoteku excel-zad19.xls, pa podatke u tablici razvrstajte silazno po postotku.

Spremite datoteku pod imenom excel-zad20.xls.

8. Otvorite datoteku excel-zad19.xls, pa podatke u tablici razvrstajte uzlazno po postotku.

Spremite datoteku pod imenom excel-zad21.xls.

9. Otvorite novu radnu knjigu i unesite podatke iz tablice. Nacrtajte stupčasti grafikon. Podatke u
tablici razvrstajte silazno po imenima automobila. Spremite datoteku pod imenom excel-
zad21.xls.

97
3.6 Pivot tablice

Pivot tablice se koriste za različit prikaz podataka u radnoj tablici ili bazi i prikaz različitih izračuna
pomoću ugrađenih funkcija.

Koriste se za sumiranje podataka u ćelijama tablice. Pomoću pivot tablice možete sortirati, računati
podatke unutar tablice, kreirati drugu tablicu na temelju sortiranih podataka. Kreiranu pivot tablicu
možemo naknadno preoblikovati premještanjem redova i stupaca na zaslonu, čime se dobije različit
pogled na podatke s liste, ovisno o potrebi. Za pivot tablicu trebaju vam dva uvijeta kako bi mogli
raditi.

Primjer tablice:

Slika 3.88 – Primjer tablice sa podacima

Lijevim klikom miša odaberite podatke.

Microsoft Excel 2003

Odaberite na alatnoj traci Data → Pivot Table and PivotChart Report...

Slika 3.89 - Umetanje pivot tablice (Microsoft Excel 2003)

98
Slika 3.90 – Odabir dokumenta sa podacima (Microsoft Excel 2003)

Slika 3.91 - Ćelije koje želimo uključiti u pivot tablicu (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Odaberite na kartici Insert → Pivot table.

Slika 3.92 – Umetanje pivot tablice (Microsoft Excel 2007)

Slika 3.93 – Ćelije koje želimo uključiti u pivot tablicu (Microsoft Excel 2007)

Dobili smo kao rezultat praznu pivot tablicu. Sada morate odabrati podatke na kartici s desne strane.

Microsoft Excel 2003

99
Slika 3.94 – Polja za pivot tablicu (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.95 – Polja za pivot tablicu (Microsoft Excel 2007)

Kada ste odabrali podatke koje želite prikazati, u tablici će se pojaviti njihove vrijednosti. Pivot tablica
se može mijenjati kako bi prikazali različite rezultate u postotku, prosječnoj vrijednosti, maksimalnoj
vrijednosti, minimalnoj vrijednosti i još mnogo drugih opcija.

100
Microsoft Excel 2003

Slika 3.96 – Promjena vrijednosti polja (Microsoft Excel 2003)

Slika 3.97 – Izbor vrijednosti polja (Microsoft Excel 2003)

Microsoft Excel 2007

Slika 3.98 – Promjena vrijednosti polja (Microsoft Excel 2007)

Slika 3.99 – Izbor vrijednosti polja (Microsoft Excel 2007)

Microsoft Excel 2003

Na alatnoj traci možete dodatno uređivati pivot tablicu.

Microsoft Excel 2007

Na kartici Design možete dodatno uređivati pivot tablicu.

101
Slika 3.100 – Uređivanje pivot tablice (Microsoft Excel 2007)

Microsoft Excel 2003

Za svaku pivot tablicu možete kreirati graf po izboru odabirom na Pivot Table → Chart Wizard

Slika 3.101 – Izrada grafa (Microsoft Excel 2007)

Microsoft Excel 2007

Za svaku pivot tablicu možete kreirati graf po izboru odabirom na Tools → Pivot Chart.

Slika 3.102 – Izrada grafa (Microsoft Excel 2007)

3.7 Ispis

Prije samog ispisa dokumenta provjerite sadržaj radnih listova. Pod tim se podrazumjeva provjera
unesenog teksta, prikaz podataka u ćelijama, oblikovanje, točnost formula, prijelom stranice, zaglavlje
i podnožje.

Microsoft Excel 2003

Postavke stranice možete podesiti na File → Page Setup

Microsoft Excel 2007

Postavke stranice možete napraviti na kartici Page layout.

Slika 3.103 – Postavke dokumenta (Microsoft Excel 2007)

102
3.7.1 Pregled dokumenta

Prije ispisa provjerite da li na zaslonu možete vidjeti kako bi svaka stranica izgledala nakon ispisa. Da
bi pogledali dokument prije ispisa pozovite naredbu Print preview.

Microsoft Excel 2003

Klikom na File → Print preview otvarate poseban prozor koji prikazuje izgled stranice dokumenta.

Slika 3.104 – Izgled stranice prije ispisa (Microsoft Word 2003)

Microsoft Excel 2007

Klikom na gumb Office → File → Print preview otvarate poseban prozor koji prikazuje izgled
stranice dokumenta.

103
Slika 3.105 – Izgled stranice prije ispisa (Microsoft Excel 2007)

3.7.2 Ispis dokumenta

Kada ste sve potrebne akcije poduzeli u vezi izgleda dokumenta i želite ispisati sadržaj dokumenta
otvorite opcije ispisa.

Microsoft Excel 2003

Kliknite na File → Print.

Slika 3.106 – Ispis stranice (Microsoft Excel 2003)

104
Microsoft Excel 2007

Kliknite na karticu Home → Print.

Slika 3.107 – Ispis stranice (Microsoft Excel 2007)

Otvorit će vam se okvir za ispis dokumenta i mogućnost odabira pisača na koji možete poslati
dokument, te mogućnost ispisa više primjeraka dokumenta. Možete izabrati ispis dijelova dokumenta
ili samo jedne stranice.

Slika 3.108 – Okvir za opcije ispisa

Kada ste sve parametre podesili kliknite na Ok za ispis ili Cancel za povratak u dokument.

Zadaci

105
 1. Otvorite datoteku excel-zad21.xls, pa podesite usmjerenje stranica na portretno i podesite sve
margine na 2 cm. U zaglavlje napišite ''Automobili'', a u podnožje broj stranice i datum.
Spremite datoteku pod imenom excel-zad22.xls i ispišite sve radne listove. Uključite ispis crta
rešetki.

2. Otvorite datoteku excel-zad21.xls, pa podesite usmjerenje stranica na pejzažno i podesite sve

margine na 1.5 cm. U zaglavlje napišite ''Automobili'', a u podnožje broj stranice i datum.
Spremite datoteku pod imenom excel-zad23.xls i ispišite sve radne listove. Isključite ispis crta
rešetki.

Zadaci za ponavljanje

1. U novom Excel dokumentu upišite podatke kako je prikazano na slici.

a. U ćeliju B18 unesite formulu za izračun sume područja ćelija B11:B16.

b. Formulu iz ćelije B18 kopirajte u područje ćelija C18:F18.

106
c. U ćeliju B20 unesite formulu s kojom ćete oduzeti ćeliju B18 od ćelije B8. Kopirajte
formulu iz ćelije B20 u područje ćelija C22:E22.

d. U ćeliju B22 unesite formulu za računanje minimalnih troškova u području ćelija

B11:B16. Kopirajte formulu iz ćelije B22 u područje ćelija C22:E22.

e. U ćeliju B24 unesite formulu za računanje maksimalnih troškova u području ćelija

B11:B16. Kopirajte formulu iz ćelije B24 u područje ćelija C24:E24.

f. U ćeliju B26 unesite formulu za računanje prosječnih troškova u području ćelija

B11:B16. Kopirajte formulu iz ćelije B26 u područje ćelija C26:E26.

g. U ćeliju B28 unesite formulu za prebrojavanje troškova u području ćelija B11:B16.

Kopirajte formulu iz ćelije B28 u područje ćelija C28:E28.

h. U ćeliju G4 unesite formulu kojom ćete podijeliti ćeliju E4 s ćelijom E8, koristeći
apsolutne reference (za samo jednu ćeliju). Kopirajte formulu iz ćelije G4 u područje
ćelija G5:G7.

i. Upišite formulu u ćeliju B34 koja će ispisati tekst Da, ako je broj u ćeliji F8 veći od
450000. Inače neka ispiše tekst Ne.

j. U području ćelija B2:G2 promijenite veličinu fonta na 14.

k. Područje ćelija B20:F20 podcrtajte dvostrukom linijom i radnu knjigu pospremite.

l. U desni dio headera dodajte tekst "Financijsko stanje trgovine".

m. U lijevi dio footera dodajte vaše ime i prezime, a u desni dio footera dodajte datum.

n. Radni list nazovite Financijsko stanje trgovine.

o. Na novom radnom listu napravite grafikon koji će prikazati ukupan iznos cijene za
artikle A4:A7.

p. Podesite margine u dokumentu:

i. header 1,5 cm,

ii. footer 1,5 cm,

iii. lijeva margina 2,2 cm,

iv. desna margina 2,2 cm,

v. gonja margina 2,8 cm,

vi. donja margina 2,8 cm

107
q. Napravite pripremu za ispis tako da se tablica nalazi na sredini papira horizontalno i
vertikalno.

r. Ispišite dokument u ispisnu datoteku. (Za ispisnu datoteku upotrijebite ime

printxls.prn i spremite je)

108
4. Microsoft Powerpoint

4.1 Početak rada sa MS Powerpoint programskim paketom

Microsoft Powerpoint služi za brzo i jednostavno kreiranje različitih prezentacijskih materijala.

Kombinacijom tekstova, slika, tablica, grafikona, animacija, video i zvučnih zapisau smislenu cjelinu
dolazite do prezentacije kojojm ćete na kvalitetan način predstaviti vaše ideje. Na jednostavan način
pomoću prezentacije privlačite pažnju onih kojima se obračate, te prenosite ideje i informacije.

4.2 Izgled Microsoft Powerpoint sučelja

Svaki dokument kreiran sa Microsoft Powerpoint aplikacijom sadrži .ppt ili .pptx ekstenziju.
Otvaranjem aplikacije Microsoft Powerpoint dokumenta dobit ćete novi prozor koji se sastoji od više
elemenata.

Microsoft Powerpoint 2003

Slika 4.1 – Prozor Power point aplikacije (Microsoft Powerpoint 2003)

Elementi prozora:

109
 1. Naslovna traka
2. Alatna traka
3. Vrpca
4. Okno
5. Radna površina
6. Okvir za bilješke
7. Statusna traka

Microsoft Powerpoint 2007

Slika 4.2 – Prozor Power point aplikacije (Microsoft Powerpoint 2007)

Elementi prozora:

1. Naslovna traka
2. Alatna traka za brzi pristup
3. Vrpca
4. Sadržaj kartica
5. Kartica
6. Okno

110
 7. Radna površina
8. Okvir za bilješke
9. Statusna traka

Naslovna traka sastoji se od naziva (imena dokumenta) koji sami definiramo ili ga Word automatski
dodijeljuje kod otvaranja, dok se u desnom dijelu trake nalaze gumbi za minimiziranje,
maksimiziranje i zatvaranje dokumenta.

Microsoft Powerpoint 2003

Slika 4.3 – Naslovna traka (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Slika 4.4 – Naslovna traka (Microsoft Powerpoint 2007)

Microsoft Powerpoint 2003

Alatna traka sadrži skup naredbi koje najčešće koristimo, te se može prilagoditi potrebama korisnika.
U alatnu traku za brzi pristup možete dodati gumbe po vlasitoj želji (2).

Slika 4.5 - Alatna traka (Microsoft Powerpoint 2007)

Microsoft Powerpoint 2007

Alatna traka za brzi pristup sadrži skup naredbi koje najčešće koristimo, te se može prilagoditi
potrebama korisnika. U alatnu traku za brzi pristup možete dodati gumbe po vlasitoj želji, te je
pomaknuti iznad i ispod vrpce (2). Desnim klikom miša na vrpcu (2) otvarate opciju pomicanja alatne
trake iznad ili ispod vrpce.

Slika 4.6 – Opcija za pomicanje alatne trake za brzi pristup (Microsoft Powerpoint 2007)

Microsoft Powerpoint 2003

111
Vrpca je organizirana da nam pomogne kod pisanja i uređivanja dokumenta, te brzom pronalaženju i
odabiru naredbi.

Slika 4.7 – Vrpca (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Vrpca je organizirana da nam pomogne kod pisanja i uređivanja dokumenta, te brzom pronalaženju i
odabiru naredbi. Naredbe su organizirane u kartice i gurpe. Pojedine kartice možemo vidjeti odmah na
ekranu, dok su neke kartice sakrivene te do njih možemo doći po potrebi.

Slika 4.8 – Vrpca sa karticama i grupama (Microsoft Powerpoint 2007)

Vrpcu također možemo promijeniti prema vlastitoj potrebi ili minimizirati kako bi oslobodili više
mjesta na ekranu. Desnim klikom miša na vrpcu (3) otvarate opciju minimizacije vrpce ili mogućnost
vračanja vrpce.

Slika 4.9– Opcija za minimiziranje, maksimiziranje vrpce (Microsoft Powerpoint 2007)

Microsoft Powerpoint 2007

Sadržaj kartica ima gumbe pomoću kojih aktiviramo naredbe i alate za oblikovaje prezentacije

Kartica sadrži alate za uređivanje pojedinih objekata ili skupine objekata

Slika 4.10 – Kartica za uređivanje teksta (Microsoft Powerpoint 2007)

Okno je mjesto na kojem se nalazi popis svih slideova u prezentaciji. Ovdje možete vidjeti položaj
svih slideova u prezentaciji, možete ga kopirati, pomaknuti, premjestiti. Klikom miša na određeni slide
odabirete ga te se on prikazuje na ekranu.

Microsoft Powerpoint 2003

112
Slika 4.11 – Okno (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Slika 4.12 – Okno (Microsoft Powerpoint 2007)

Radna površina koristi se za uređivanje prezentacije.

Okvir za bilješke služi za upisivanje teksta kojim opisujete trenutni slide. Bilješke se ne pojavljuju
kod prezentacije.

Statusna traka pruža korisniku informacije o rednom broju slidea, dizajnu, jeziku, statusu pravopisne
provjere.

Microsoft Powerpoint 2003

Slika 4.13 – Statusna traka (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Slika 4.14 – Statusna traka (Microsoft Powerpoint 2007)

4.3 Powerpoint pomoć

Prilikom rada sa programom možete potražiti pomoć koju vam Microsoft Powerpoint pruža. Pomoć
možete pozvati pritiskom tipke F1 ili

Microsoft Powerpoint 2003

113
upisom problema na koji tražite odgovor u gornjem desnom kutu

Microsoft Powerpoint 2007

klikom na gumb Help u gornjem desnom kutu .

Pomoć vam je dostupna sa lokalnog računala ukoliko ste instalirali zajedno sa programom ili na
internetu. Ako je vaše računalo spojeno na internet tada možete pomoć potražiti preko Office Online
sadržaja.

Kliknite na gumb Help u desnom gornjem dijelu ili pritiskom tipke F1. Na ekranu će vam se prikazati
prozor pomoći. U pretragu unesite ključne riječi po kojima želite pretraživati.

Microsoft Powerpoint 2003

Slika 4.15 – Prikaz ekrana za traženje pomoći PowerPoint (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

114
Slika 4.16 – Prikaz ekrana za traženje pomoći PowerPoint (Microsoft Powerpoint 2007)

4.4 Stvaranje prezentacije

Za dobru prezentaciju morate dobro isplanirati i pripremiti materijale. U prezentaciji morate prikazati
u kratkim crtama sve što ste isplanirali reći. Stvaranje nove prezentacije počinje izradom početnog
slidea sa naslovom i podnaslovom, ime predavača, naziv seminara, konferencije i sl. Svaki slide ima
rezervirana mjesta koja možete popuniti. Svako rezervirano mjesto na prezentaciji možete premjestiti,
obrisati, mijenjati širinu, visinu prema želji.

Slika 4.17 – Rezervirano mjesto za unos teksta

115
Microsoft Powerpoint 2003

Slika 4.18 – Naslovni slide nove prezentacije (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

116
Slika 4.19 – Naslovni slide nove prezentacije (Microsoft Powerpoint 2007)

Microsoft Powerpoint 2003

Kada ste kreirali početni slide, moramo dodati slijedeći slide. Odaberite na alatnoj traci Insert → New
Slide, te izgled slijedećeg slide-a ovisno o vrsti podataka koje želite prikazati.

117
Slika 4.20 – Odabir novog slide-a (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Kada ste kreirali početni slide, moramo dodati slijedeći slide. Na kartici Home → New Slide
odaberete izgled slijedećeg slide-a ovisno o vrsti podataka koje želite prikazati.

Slika 4.21 – Odabir novog slide-a (Microsoft Powerpoint 2007)

118
Ovisno o vrsti sadržaja (tekst, slika, graf, zvuk, video) možete izabrati slide koji će imati predefinirane
pozicije.

Pregledom slideova u vašoj prezentaciji odlučili ste obrisati jedan od slideova koji vam se čini
nepotrebnim. Odaberite slide na desnoj strani prezentacije i pritisnete gumb Delete na tipkovnici.

4.5 Predložak dizajna na prezentaciji

Predlošcima su definirane različite teme i izgled prezentacije. Temom slidea određuju se svojstva
(veličina fonta, veličina rezerviranih mjesta, grafičke oznake i izgled) slide-a.

Microsoft Powerpoint 2003

Promjenu izgleda prezentacije možete napraviti izborom na alatnoj traci Format → Slide Design. S
desne strane otvorit će vam se izbornik predložaka.

Slika 4.22 – Izbor različitih tema dizajna (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Promjenu izgleda prezentacije možete napraviti na kartici Design → Themes, te odaberite jedan od
ponuđenih predložaka.

119
Slika 4.23 – Izbor različitih tema dizajna (Microsoft Powerpoint 2007)

Desnim klikom miša na pojedinu temu otvara vam se izbornik gdje možete primjeniti temu na cijelu
prezentaciju ili samo na određeni slide.

Microsoft Powerpoint 2003

Slika 4.24 - Određivanje primjene teme u prezentaciji (Microsoft Powerpoint 2003)

• Apply to All Slides – primjenjujete temu na sve slideove u prezentaciji
• Apply to Selected Slides – primjenjujete temu na određene slideove u prezentaciji
• Use for All New Presentations – svaka nova tema otvara se u zadanoj temi
• Show Large Preview – otvara se uvečani prikaz teme

Microsoft Powerpoint 2007

Slika 4.25 – Određivanje primjene teme u prezentaciji (Microsoft Powerpoint 2007)

• Apply to All Slides – primjenjujete temu na sve slideove u prezentaciji
• Apply to Selected Slides – primjenjujete temu na određene slideove u prezentaciji
• Set as Default Theme – svaka nova tema otvara se u zadanoj temi
• Add Gallery to Quick Access Toolbar – dodaje ikonu galerije tema na alatnu traku za brzi
pristup

4.6 Unos sadržaja

4.6.1 Umetanje teksta, slike, grafa, crteža

Na većini slideova predviđena su mjesta za unos sadržaja. Ponekad na slide treba umetnuti tekst na
proizvoljno mjesto, izvan rezerviranih mjesta. Da bi mogli upisati tekst na proizvoljno mjesto morate
umetnuti Text box na vašu prezentaciju.

120
Microsoft Powerpoint 2003

Na alatnoj traci Insert → Text Box ili vrpci odaberete tekstualni okvir i postavite ga na mjesto gdje
želite dodati tekst.

Slika 4.26 – Dodavanje tekstualnog okvira (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Na kartici Insert → Text Box odaberete tekstualni okvir i postavite ga na mjesto gdje želite dodati
tekst.

Slika 4.27 – Dodavanje tekstualnog okvira (Microsoft Powerpoint 2007)

Slike, isječci i grafovi mogu dodatno utjecati na vizualnu atraktivnost i razumljivost prezentacije.

Microsoft Powerpoint 2003

Da bi mogli umetnuti sliku morate kliknuti na alatnu traku Insert → Picture→ From File, Insert →
Picture→ Clip Art ili Insert → Chart, te odabrati sliku sa vašeg računala, Clip Art ili graf iz
ponuđenih opcija.

Microsoft Powerpoint 2007

Da bi mogli umetnuti sliku morate kliknuti na karticu Insert → Picture, Insert → Clip Art ili Insert
→ Graph, te odabrati sliku sa vašeg računala, Clip Art ili graf iz ponuđenih opcija.

Slika 4.28 – Umetanje slike i grafova (Microsoft Powerpoint 2007)

Bogata kolekcija Clip Art instalirana je prilikom same instalacije Powerpoint programa. Dodatne
crteže možete preuzeti na Internetu.

121
4.6.2 Umetanje tablica

Tablicu u vašu prezentaciju dodat ćete tako što ćete u novom slideu odabrati Insert Table te kroz
izbrnik izabrati koliko redaka i stupaca želite da ima vaša tablica. Predložak slide-a mora podržavati
unos tablice.

Microsoft Powerpoint 2003

Tablicu možete ubaciti preko alatne trake Format → Insert Table ili preko predloška.

Slika 4.29 - Umetanje tablice (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Tablicu možete ubaciti preko kartice Insert → Table ili preko predloška.

Slika 4.30 - Umetanje tablice (Microsoft Powerpoint 2007)

Slika 4.31 – Odabir redaka i stupaca tablice

Na vašem slide-u pojaviti će se tablica u koju ćete upisati podatke.

Microsoft Powerpoint 2007

Izgled tablice možete promijeniti tako što ćete izabrati dizajn iz ponuđenih predložaka ili po vlastitoj
želji kreirati vlasitit dizajn tablice.

Slika 4.32 – Dizajn tablice (Microsoft Powerpoint 2007)

Za detaljno oblikovanje tablice trebate odabrati ćelije koje želite izmjeniti ili cijelu tablicu. Tablici ili
ćelijama možete mijenjati obrube, dodavati boje, mijenjati poravnanja u ćelijama.

122
Microsoft Powerpoint 2003

Na alatnoj traci odaberite koje vrste obruba će biti vaše ćelije ili tablica.

Slika 4.33 – Promjena obruba tablice (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Na kartici Table Tools → Draw Borders odaberite koje vrste obruba će biti vaše ćelije ili tablica.

Slika 4.34 – Promjena obruba tablice (Microsoft Powerpoint 2007)

Označite sve ćelije u kojima želite promijeniti poziciju teksta. Odaberite alat za poravnavanje i lijevim
klikom miša označite u kojem smjeru želite da tekst bude poravnat.

Microsoft Powerpoint 2003

Slika 4.35 – Poravnavanje teksta u ćelijama (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Slika 4.36 – Poravnavanje teksta u ćelijama (Microsoft Powerpoint 2007)

4.7 Efekti na prezentaciji

4.7.1 Animacije sadržaja

Animacije treba prilagoditi sadržaju prezentacije kao i publici kojoj se obraćate. U prezentaciji imate
dijelove koje ne želite da se pojave odjednom i da ih publika pročita. Na vaš zahtjev pojavljuju se
dijelovi prezentacije ovisno o tome da li ste kliknuli mišem ili se nakon određenog vremenskog
perioda pojavila natuknica.

123
Microsoft Powerpoint 2003

Sadržaj možete animirati tako što ćete odabrati na alatnoj traci Slide Show → Custom Animation.

Slika 4.37 – Dodavanje animacije na tekst (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Sadržaj možete animirati tako što ćete odabrati na kartici Animations → Custom Animation.

Slika 4.38 – Dodavanje animacije na tekst (Microsoft Powerpoint 2007)

U desnom dijelu ekrana pojavit će se dijaloški okvir u kojem ćete izabrati Add Effect. Postoje različite
grupe animacija, te ćete odabrati one koje vam najbolje odgovaraju.

Microsoft Powerpoint 2003

Slika 4.39 – Odabir animacije (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Slika 4.40 – Odabir animacije (Microsoft Powerpoint 2007)

124
Na kraju svake animacije pojavljuju se redni brojevi koji pokazuju redoslijed pojavljivanja sadržaja.

Kada ste dodali animaciju možete dodatno urediti njeno pojavljivanje i brzinu kojom će se izvršavati.

Microsoft Powerpoint 2003

Slika 4.41 – Podešavanje animacije (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Slika 4.42 – Podešavanje animacije (Microsoft Powerpoint 2007)

4.7.2 Prijelazi slidea

Osim animiranja sadržaja možete animirati i prijelaz slideova.

Microsoft Powerpoint 2003

Prijelaze između slide-a dodat ćete pomoću alatne trake Slide Show→ Slide Transition. U desnom
dijelu ekrana pojavit će se dijaloški okvir u kojem ćete izabrati prijelaz slide-a. Postoje različite
animacije, te ćete odabrati one koje vam najbolje odgovaraju. Ovisno o vama možete izabrati između
različitih prijelaza sa pojedinog slide-a ili primjeniti isti prijelaz na cijelu prezentaciju.

125
Slika 4.43 – Prijelaz na slide (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Prijelaze između slide-a dodat ćete pomoću grupe Transition to This Slide. Ovisno o vama možete
izabrati između različitih prijelaza sa pojedinog slidea ili primjeniti isti prijelaz na cijelu prezentaciju.

Slika 4.44 – Prijelaz na slide (Microsoft Powerpoint 2007)

Uz prijelaz svakog slide-a možete odabrati zvuk i brzinu. Svaki prijelaz slide-a možete pokrenuti
klikom na miš ili na određeni vremenski period.

4.8 Izvođenje prezentacije

Kada ste pripremili prezentaciju, računalo, projektor, projekcijsko platno i rasvjetu spremni ste za
izlaganje.

Kod pokretanja prezentaciju krećete od prvog slide-a.

126
Microsoft Powerpoint 2003

Prezentaciju pokrećete na alatnoj traci Slide Show→ View Show.

Slika 4.45 – Početak izvođenja prezentacije (Microsoft Powerpoint 2003)

Prezentaciju možete pokrenuti od određenog slide-a klikom na tipku Slide Show form current slide u
lijevom donjem kutu otvorenog prozora.

Slika 4.46 – Pokretnje prezentacije sa trenutnog slide-a (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Prezentaciju pokrećete na kartici Slide show.

Slika 4.47 – Početak izvođenja prezentacije (Microsoft Powerpoint 2007)

Prezentaciju možete pokrenuti od određenog slide-a klikom na tipku From Current Slide.

Slika 4.48 – Pokretnje prezentacije sa trenutnog slide-a (Microsoft Powerpoint 2007)

U tijeku prezentacije na idući slide prelazite pritiskom na lijevu tipku miša, razmaknicom, tipkama
dolje, desno, enter, page down. Na prethodni slide vraćate se tipkama , gore, lijevo, page up. Na
početni slide možete se vratiti tipkom Home, a na posljednji slide idete tipkom End. Prezentaciju
prekidate tipkom Ecs.

127
Ako želite tijekom prezentacije brzi pristup određenom slide-u otvorite izbornik desnom tipkom miša i
iz izbornika izaberite Go to slide.

Slika 4.49 – Odabir slide-a tijekom prezentacije

Gumbom Pointer Options izaberite oblik, boju i način pojavljivanja pokazivača u prezentaciji. Sa
pokazivačem možete pisati po prezentaciji te na taj način olakšati publici da prate na koji dio
prezentacije se moraju usredotočiti.

Slika 4.50 – Izbornik pokazivača

Opcijom Screen možete zacrniti odnosno zabijeliti ekran koji vidi publika, kako bi skrenuli pozornost
na sebe, a prezentacija u tom slučaju miruje.

Slika 4.51 – Izbornik upravljanja dijaprojekcijom

4.9 Ispis i distribucija materijala

Prezentaciju možete poslati u elektroničkom obliku, snimiti na CD, USB, staviti na internet ili
isprintati. Prije početka predavanja nije loše isprintati prezentaciju i podijeliti kako bi vaša publika
mogla bilježiti svoja zapažanja, izjave predavača i ostale zanimljivosti sa predavanja.

Microsoft Powerpoint 2003

128
Materijale možete ispisati odabirom na File → Print

Slika 4.52 – Ispis materijala (Microsoft Powerpoint 2003)

Microsoft Powerpoint 2007

Materijale možete ispisati odabirom na Office → Print

Slika 4.53 – Ispis materijala (Microsoft Powerpoint 2007)

Kada ste odabrali ispis otvorit će vam se dijaloški okvir.

129
Slika 4.54 – Dijaloški okvir ispisa
• U polju Name odaberite pisač kojim ćete obaviti ispis.
• Range je raspon nudi izbor slide-ova koji će biti ispisani.
• Print what odaberite ispis slide-ova i boju ispisa.
• Handaouts definirate broj slide-ova po stranici.

Zadaci

1. Pokrenite PowerPoint, otvorite novu prezentaciju, pa na prvi slide napišite naslov neke priče.
Zatim otvorite novi slide i odaberite izgled prezentacije. Na drugi slide napišite naslov i tekst
priče. Spremite prezentaciju pod imenom powerpoint-zad1.ppt

2. Otvorite novu prezentaciju, pa dodajte slide koji će sadržavati:

a. naslov i tekst

b. naslov , tablicu i tekst

c. naslov i grafikon

3. Otvorite prezentaciju powerpoint-zad1.ppt, pa iza drugog slidea dodajte prazan slide. Zatim
dodajte jos jedan naslovni slide, pa naslov premjestite na dno slidea. Na prazan slide dodajte
ilistraciju svoje priče. Spremite prezentaciju pod imenom powerpoint-zad2.ppt.

4. Otvorite novu prezentaciju pa na naslovni slide napišite HNL. Na drugi slide koji će sadržavati
naslov i sadržaj upišite jedan klub po vašem izboru, a u prostor rezerviran za sadržaj umetnite
tablicu kao na slici. Spremite prezentaciju pod imenom powerpoint-zad3.ppt.

130
5. Otvorite novu prezentaciju pa umetnite sadržaj kao na slici. Grafičku oznaku uz tekst
promijenite u strelicu žute boje, pozadinu slidea promijenite u boju po izboru. Na početak
prezentacije dodajte naslovni slide i upišite naslov Result-Driven Design. Naslov pomoću
matrice naslovnog slajda oblikujte tamno zeleno, Arial 68. Spremite prezentaciju pod imenom
powerpoint-zad4.ppt.

6. Otvorite novu prezentaciju pa na slide umetnite sliku aviona. Postavite joj animacijski efekt po
izboru. Spremite prezentaciju pod imenom powerpoint-zad5.ppt.

131
5. Internet

5.1 Početak rada sa Internetom

WWW na engleskom označava World Wide Web. WWW je servis za dijeljenje informacija putem
internet stranica. Internet stranice objedinjuju tekst, grafiku, zvuk, animacije i druge multimedijske
elemente. Svaka stranica ima vezu na podstranice ili vezu na druge stranice koje se nazivaju
hipertekstualne veze. Svakak Internet stranica izrađena je pomoću jezika koji se zove HTML što na
engleskom označava Hypertext Markup Language.

Internet stranice se nalaze na serverima (poslužiteljima) koji su dostupni svim korisnicima preko
mreže. Da bi pristupili nekoj stranici dovoljno je upisati adresu koja se veže za neki IP servera.

Da bi mogli pristupiti nekoj stranici potreban vam je Internet browser (preglednik).

Postoji više različitih Internet preglednika koje možete koristiti: Internet Explorer, Mozilla Firefox,
Opera, Safari, Netscape, te mnogo drugih (Wikipedia, 2009)1.

Pomoću internet preglednika pristupate poslužitelju na kojem se nalazi stranica i primate sadržaj koji
ste tražili preko upisane adrese.

5.2 Osnovni termini i protokoli

ISP (engl. Internet Service Provider). Tvrtke koje pružaju uslugu spajanja na Internet zovu se ISP, te
omogućavaju korisniku spajanje na Internet putem različitih tipova veza. U Hrvatskoj je akademski
ISP CARNet2. Svi ostali davatelji usluga su komercijalni kao što su: T-com, Iskon, Vipnet, Amis,
Vodatel, Metronet, B.Net.

Hiperveza. To je tekst koji služi za povezivanje sa podstranicama stranice, dokumentima ili drugim
internet stranicama.

HTTP (engl. Hyper Text Transfer Protocol). Aplikacijski protokol koji se koristi na Internetu. Na
njemu se zasniva WWW, te preko njega komuniciraju web preglednici i web poslužitelj.

FTP (engl. File Transfer Protocol). To je protokol koji se koristi za prijenos datoteka između dva
umrežena računala. Jedno računalo je server (poslužitelj) a drugo računalo je klijent koji se spaja na
server. Za korištenje FTP servisa potreban vam je klijentski program i pristup poslužitelju. Neki od
klijentskih programa su: Smart FTP, Filezilla, FTP Voyager, Cute Ftp.

1
Wikipedia, the free encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_web_browsers, 2009
2
CARNet - Hrvatska akademska i istraživačka mreža, www.carnet.hr, 2009.

132
URL (engl. Uniform Resource Locator). je Web adresa određenog resursa na Internetu. Resurs na
koji pokazuje URL adresa može biti HTML dokument (web stranica), slika, ili bilo koja datoteka koja
nalazi na određenom web serveru.

5.3 Sigurnost na Internetu

Dostupnost podataka na Internetu daje velike mogućnosti, ali i široki spektar opasnosti. Internet je
važno sredstvo komunikacije u osobnom i profesionalnom životu, te u učenju i poučavanju. Ponekad
može doći do njegove zlouporabe te je izuzetno važna briga o sigurnosti, točnosti i zaštiti informacija3.
Podaci koji putuju Internetom mogu se presresti pomoću različitih programa. Samo uz zaštitu računala
sigurno je razmjenjivati podatke i informacije.

5.3.1 Sigurne web stranice

Određene stranice koriste HTTP protokol pod imenom HTTPS (engl. Hyper Text Transfer Protocol
Secure). Koristi SSL/TLS za zaštitu i skrivanje prometa, odnosno podataka koji se razmjenjuju
između klijenta i poslužitelja. To su stranice koje su namijenjene korištenju internet bankarstva,
pristupu elektroničkoj pošti i ostalim povjerljivim informacijama.

5.3.2 Digitalni potpis

Koristi se za provjeru osobe ili stranice koja šalje podatke putem Interneta. Digitalne potpise izdaje
nadležna ustanova (jedna od najpoznatijih je Verisign), a sadrži podatke imena korisnika, ustanove
koja je izdala potpis, serijskog broja potvrde, , broj verzije potvrde, javnog ključa i sl.Ti podaci su
šifrirani i jedinstveni za svakog korisnika. Ti podaci se spremaju na tvrdi disk korisnika, te kod slanja
informacija pridružujete digitalni potpis kako bi ste potvrdili da ste to stvarno vi.

5.3.3 Mrežna krađa identiteta

Phishing je jedan od oblika prijevare koji podrazumijeva skup aktivnosti kojima neovlašteni korisnici
korištenjem lažnih poruka elektroničke pošte i lažnih web stranica većinom financijskih organizacija
pokušavaju korisnika navesti na otkrivanje povjerljivih osobnih podataka kao što su JMBG, korisnička
imena i zaporke, PIN brojevi, brojevi kreditnih kartica i sl. Nažalost velik broj korisnika nije upoznat s
ovim tipom prijevare. Jednom kad dođu do ovih informacija, zlonamjerni korisnici se ili sami njima
koriste ili ih prodaju kako bi došli do podataka o drugim osobama. Elektroničke poruke se obično
oslanjaju na lažna web odredišta koja izgledom sasvim odgovaraju web odredištima legitimnih tvrtki.

U najčešće primjere phishinga spadaju:

3
Net Akademija, http://sigurnost.tvz.hr, 2009

133
 • Lažna upozorenja banaka ili drugih financijskih organizacija u kojima se od korisnika traži
upisivanje osobnih podataka kako u suprotnom ne bi došlo do ukidanja računa.
• Prijevare sa aukcijskim web stranicama (eBay), u kojima se korisnika nagovora na uplatu
određene novčane svote kako bi se kupio neki proizvod, čime korisnik zapravo, misleći da
kupuje proizvod, vrši uplatu na lažni račun.
• Lažne poruke od administratora u kojima se traže korisnički podaci kao što su lozinke.
• Razne obavijesti u kojima se pokušava iznuditi novac za lažne dobrotvorne akcije.
• Poruke u kojima se korisnika pokušava namamiti da uplati određenu svotu novaca na lažni
račun (npr. poruka o drastičnom smanjenju cijene nekog proizvoda kojeg se može kupiti samo
na Internetu).
• Poruke koje se pozivaju na sigurnost i zahtijevaju od korisnika otkrivanje osobnih informacija
(korisnički račun, lozinku itd.) ili zahtijevaju instalaciju programa za kojeg se tvrdi da je
zakrpa za pronađeni sigurnosni propust
• Poruke koje vas obavještavaju da ste dobili na lutriji i da trebaju Vaše osobne podatke kako bi
mogli podići dobitak

Kada prevaranti dođu do osobnih informacija korisnika, oni će ih koristiti na različite načine. Iako će
se neki zadovoljiti samom činjenicom da su nasamarili korisnika, većina će iz ovih informacija
pokušati izvući financijsku korist. Ako se prevarant domogne informacija o brojevima kreditnih
kartica ili bankovnih računa, može to sam iskoristiti ili prodati informacije drugima. Također se i
manje osjetljive informacije (poput e-mailova, imena, JMBG broja) mogu iskoristiti i prodati
zainteresiranim stranama, a opasno je kada zlonamjerni korisnici dođu do informacija o korisničkim
računima i lozinkama korisnika, jer se tada u ime prevarenih korisnika mogu činiti razne kriminalne
aktivnosti na Internetu4.

5.3.4 Enkripcija

je proces u kriptografiji kojim se vrši izmjena podataka tako da se poruka, odnosno informacije, učine
nečitljivim za osobe koje ne posjeduju određeno znanje (ključ). Ovaj pojam se najviše koristi u
informatici, gdje se određeni podaci šifriraju i najčešće tako zaštićeni šalju putem e-maila.

5.3.5 Malware

Malware je softver napravljen tako da se neprimjetno ubaci u sistem računara i načini neku vrstu štete.
Malware može biti računarski virus, crv, trojanski konj, spyware, adware ili neki drugi štetni program.
Ova riječ je nastala kombinacijom engleskih riječi malicious (zlonamjeran) i software (program).

4
Cert.hr, nacionalno središte za računalnu sigurnost, www.cert.hr/plainhtmlpage.php?lang=hr&id=701, 2009.

134
5.3.6 Firewall

To je zaštita računala koja obavlja filtriranja, analizu i provjeru paketa podataka koji nose informacije
sa i na Internet. Firewall je napravljen da bi zaštitio povjerljive korisničke podatke od neautoriziranih
korisnika blokiranjem i zabranom prometa prema pravilima koje korisnik sam određuje.

Firewall može biti softverski ili hardverski. Softverski firewall štiti jedno računalo, osim u slučaju
kada je to računalo predodređeno za zaštitu čitave mreže. Hardverski firewall omogućuje zaštitu čitave
mreže ili određenog broja računala. Za ispravan rad firewall-a, potrebno je precizno odrediti niz
pravila koja određuju kakav promet je dopušten, a kakav zabranjen.

Slika 5.1 – Firewall koji odvaja lokalna računala i internet

5.4 Korištenje Google tražilice

Najpoznatija tražilica je Google (www.google.com). Tražilice rade na principu pregledavanja Internet

stranica pomoću „pauka“. Pauk koristi veze na Internetu i putuje mrežom, te sprema podatke različitih
Internet stranica u svoju bazu podataka.

Slika 5.2 – Google tražilica

135
Korištenje Google tražilice je vrlo jednostavno. Pretraga se vrši na taj način tako što upišete pojam
koji se pretražuje i nakon toga odaberete Google pretraživanje.

Odabir pravih termina u pretrazi je ključna stvar za dobivanje potrebne inforamcije. Npr. Ako tražite
generalne informacije o hrvatskoj tada upišite u tražilicu riječ Hrvatska.

Za što bolju i točniju pretragu upotrebom više ključnih riječi npr. Istra privatni smještaj. Dodavanjem
više specifičnih riječi za pretragu, vaša pretraga postaje bolja i sukladna vašim željama. Važno je
naglasiti da Google automatski spaja termine u frazi na način Istra i privatni i smještaj, tj. tražilica će
prvo pronaći sve sa Istra, zatim sa privatni, zatim sa smještaj.

Google nije osjetljiv na velika i mala slova, te u frazama za pretragu zanemaruje upotrebu čestih rječi
kao što su veznici, jednostavni brojevi, jednostavna slova i drugo. Ukoliko ipak želite u pertragu
uključiti često upotrebljavanu riječ tada ispred riječi upotrijebite znak + npr: Jadran + more.

Eksplicitna fraza. Ukoliko želimo pronaći dokumente s izrazima koji se sastoje od više riječi to
možemo učiniti uz korištenje navodnika kao npr: "Ivan Meštrović" muzej. Tako šaljete upit od dva
termina, a ne od tri što je slučaj bez navodnika.

Isključiti određene riječi. Recimo da tražite informacije o Internet prodaji, ali vas ne zanima ništa što
sadrži pojam marketing. Da biste to napravili upotrijebite znak minus ispred te riječi npr.Internet
prodaja – marketing.

Pretraga određenih stranica. Ponekad želimo samo pretražiti neku stranicu u potrazi za određenim
informacijama. I tu nam može pomoči Google. Jednostavno dodajte naziv stranice u pretragu npr:
„Internet prodaja“ site:www.nekisajt.hr.

Slične riječi ili sinonimi. Recimo da želite u svoju pretragu uključiti uz određenu frazu još neku
sličnu riječ ili sinonim. To činite jednostavnom uporabom „~“ npr. „Internet prodaja“ ~ selling.

Određena vrsta dokumenta. Želite li naći točno određeni tip rezultata morate koristiti dodataka
„filetype“ . Na primjer želite naći samo word dokumente fraze „Interent prodaja“ npr. “internet
prodaja” filetype:doc.

Ovo OR ono. Ako želite nači jedan ili više termina koristite OR (ili) nastavak (OR mora biti velikim
slovima ili možete koristiti || ) npr. internet prodaja OR marketing.

Numerička pretraga od – do. Ovo se poprilično rijetko koristi ali može biti korisno. Recimo želite
neki rezultat pretrage koji se nalazi između nekih numeričkih varijabli (npr cijene, godine). Utipkajte
slijedeće npr. EU 2000..2009.

136
Kalkulator. Trebate nešto na brzinu zbrojiti ili pomnožiti. Ne morate otvarati program kalkulator.
Samo utipkajte u Google i pritisnite enter npr. 34356*456.

Značenje riječi (eng). Ako želite saznati značenje neke riječi jednostavno iskoristite naredbu „define“
npr. define:anarchy.

Zadaci

7. Otvorite Google trazilicu pa pretražite web stranice sa prognozom vremena. Nađite vremensku
prognozu za grad Zagreb.

8. Pretražite internet stranice koje sadrže riječ Zagreb, a zatim potražite slike Zagreba.

9. Pronađite dvije internet stranice koje govore o Zagrebu. Jedna neka bude na hrvatskom, a
druga na njemačkom jeziku.

10. Pronađite dvije internet stranice koje govore o nekom vašem omiljenom bendu. Jedna neka
bude na hrvatskom, a druga na engleskom jeziku.

11. Pronađite internet stranicu sa temom nogomet. Kopirajte nekoliko rečenica sa stranice u novi
Word dokument, te spremite datoteku. Zatim pronađite pet slika tog pojma, te ih kopirajte uz
tekst koji ste kopirali, pa sve spremite.

137
6. Microsoft Outlook

6.1 Elektronička pošta (E-mail)

Elektronička pošta je najkorišteniji internetski servis. Radi na principu klijent – poslužitelj. Na

lokalnom računalu korisnik mora imati instaliran program za upravljanje elektroničkom poštom. Na
poslužitelju mora biti instaliran mail server koji prima i šalje poštu.

Slanje pošte funkcionira na principu upisivanja adrese primatelja. Ako adresa primatelja ne postoji
pošta se vraća pošiljatelju. Pošta se šalje pomoću SMTP protokola (engl. Simple Mail Transfer
Protocol), a primaju putem POP3 protokola (engl. Post Office Protocol version 3). SMTP i POP 3 su
dio TCP/IP protokola.

Svi koji žele primati i slati e-mail moraju imati svoju adresu. Adresa se sastoji od korisničkog imena i
imena domene odnosno poslužitelja na koji ta domena gleda. Primjer: korisnicko_ime@domena.com

U korisničkom imenu i imenu domene ne smiju se pojaviti dijakritički znakovi (š, đ, ž, ć, č), razmaci, i
drugi specijalni zankovi osim ".", "-", "_".

6.2 Izgled Microsoft Outlook sučelja

Microsoft Outlok 2003

138
Slika 6.1 – Izgled Outlook prozora (Microsoft Outlook 2003)

Elementi prozora:

1. Menu bar (vrpca) je traka sa sustavom tekstualnih izbornika. Traka uključuje izbornike File,
Edit, View, Go, Tools, Action, Help
2. Toolbar (alatna traka) je traka na kojoj se nalaze gumbi sa najčešće korištenim opcijama u
pojedinoj kategoriji.
3. Navigation pane (navigacijsko okno) se koristi za pristup kalendaru, pošti, zadacima.
4. Prostor za prikaz sadržaja ima popis poruka kao i sadržaj odabrane poruke.

Microsoft Outlok 2007

139
Slika 6.2 – Izgled Outlook prozora (Microsoft Outlook 2007)

Elementi prozora:

1. Menu bar (vrpca) je traka sa sustavom tekstualnih izbornika. Traka uključuje izbornike File,
Edit, View, Go, Tools, Action, Help
2. Toolbar (alatna traka) je traka na kojoj se nalaze gumbi sa njčešće korištenim opcijama u
pojedinoj kategoriji.
3. Navigation pane (navigacijsko okno) se koristi za pristup kalendaru, pošti, zadacima.
4. To-Do bar (traka poslova) je traka koja prikazuje kalendar i aktivnosti.
5. Prostor za prikaz sadržaja ima popis poruka kao i sadržaj odabrane poruke.

Pregledavati poštu možete u Navigation pane (3). Standardne mape su Inbox, Sent Items, Outbox,
Drafts, Junk e-mail.

• Inbox je mapa u koju se sprema sve primljene poruke.

• Sent items je mapa u koju se sprema kopije poslanih poruka.
• Outbox je mapa u koju se sprema poruke koje su spremne za slanje.
• Drafts je mapa u koju se sprema poruka koju niste završili.
• Junk e-mail je mapa u koju se spremaju poruke koje Outlook prepoznaje kao neželjenu poštu
(engl. Spam)

140
Oznake statusa poruke:

poruka koju ste primili nije pročitana

poruka koju ste primili je pročitana

poruka koju ste primili ima privitak (attachment)

poruka koju ste primili ima visoki stupanj važnosti, treba je što prije pročitati

poruka koju ste primili je niskog stupnja važnosti, te ne zahtjeva trenutačno čitanje

primljena poruka na koju ste odgovorili

primljena poruka koju ste proslijedili dalje

Primanje i slanje poruka radite klikom na gumb Send/Recieve, te na taj način radite sinkronizaciju
servera i klijenta i provjeravate da li ste primili novu poruku odnosno šaljete poruku koju ste napisali i
poslali.

6.3 Outlook pomoć

Prilikom rada sa programom možete potražiti pomoć koju vam Microsoft Outlook pruža. Pomoć

možete pozvati pritiskom tipke F1 ili klikom na gumb Help u desnom dijelu alatne trake .

Pomoć vam je dostupna sa lokalnog računala ukoliko ste instalirali zajedno sa programom ili na
internetu. Ako je vaše računalo spojeno na internet tada možete pomoć potražiti preko Office Online
sadržaja.

Kliknite na gumb Help u desnom gornjem dijelu ili pritiskom tipke F1. Na ekranu će vam se prikazati
prozor pomoći. U pretragu unesite ključne riječi po kojima želite pretraživati.

Microsoft Outlok 2003

141