8

Araling Panlipunan
Quarter 2 – Module 3 & 4
Ang Mga Yugto ng Pag-unlad ng
Kultura sa Panahong Prehistoriko
 Talaan ng mga Nilalaman

Modyul 3

Paunang salita …………………………………… i

Alamin …………………………............... ii
Pangkalahatang panuto …………………………………… iii
Subukin …………………………………... iii
Aralin 1
Balikan …………………………………… 1
Tuklasin …………………………………… 2
Suriin …………………………………… 3
Pagyamanin ………………………………….... 8
Isaisip …………………………………… 9
Isagawa ……………………………………. 10
Aralin 2
Balikan ……………………………………. 11
Tuklasin ……………………………………. 12
Suriin ……………………………………. 12
Pagyamanin ……………………………………. 15
Isaisip …………………………………… 16
Isagawa …………………………………… 17
Pagtatasa …………………………………… 18
Karagdagang Gawain …………………………………… 22
Sanggunian …………………………………… 23

Modyul 4
Paunang salita …………………………………… 25
Alamin …………………………………… 25
Pangkalahatang panuto …………………………………… 26
Subukin …………………………………… 27
Aralin 1
Tuklasin ………………………………….. 29
Suriin ………………………………….. 30
Pagyamanin ………………………………….. 31
Isaisip ………………………………….. 32
Isagawa …………………………………… 32
Aralin 2
Balikan …………………………………… 33
Tuklasin …………………………………… 34
Suriin …………………………………… 34
Pagyamanin …………………………………… 35
Isaisip …………………………………… 36
Isagawa …………………………………… 36
Aralin 3
Balikan ……………………………………. 37
Tuklasin …………………………………… 38
Suriin ………………………………… 39
Pagyamanin ………………………………… 40
Isaisip ………………………………… 40
Isagawa …………………………………. 41
Aralin 4
Balikan ………………………………….. 42
Tuklasin ………………………………….. 43
Suriin ………………………………….. 43
Pagyamanin ………………………………….. 44
Isaisip ………………………………….. 45
Isagawa ………………………………….. 45
Aralin 5
Balikan ………………………………….. 46
Tuklasin …………………………………… 47
Suriin …………………………………… 47
Pagyamanin …………………………………… 49
Isaisip ……………………………………. 50
Isagawa …………………………………….. 50
Pagtatasa …………………………………….. 52
Sanggunian …………………………………….. 54
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri upang gabayan ka,
ang gurong tagapagdaloy, upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang
itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto sa mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon
din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga kasanayang pan-21 siglo
habang isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral

kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang pag-
unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling pagkatuto. Bukod
dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan ang mag-aaral habang
isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.

Para sa mag-aaral:

Ang modyul na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng katangiang pisikal ng daigdig. Ang

mga kaalaman at mga gawain sa modyul na ito ay makatutulong upang mas lalo mo pang
maunawaan ang kasaysayan ng daigdig na siyang tema ng pag-aaral sa Araling Panlipunan
sa ika-walong baitang.

Ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong matulungan ka

sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong madulutan ka
ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Halina at libutin natin ang daigdig at tuklasin ang mga butil ng kaalaman. Tara na!
Aral na tayo sa gitna ng pandemyang ito.

Alamin

Sa modyul na ito, ikaw ay inaasahan na: nasusuri ang yugto ng pag-unlad ng

kultura sa panahong prehistoriko (AP8HSK-If-6).

Nakapaloob din sa modyul na ito ang mga araling: Panahon ng Bato at Panahon
ng Metal.
Pangkalahatang Panuto
Ito ang magiging gabay mo sa paggamit ng modyul na ito:
1. Basahin at unawain nang mabuti ang bawat bahagi ng modyul at sundin ang mga
direksiyon o panuto habang binabasa ang materyales.
2. Sagutin ang lahat ng mga katanungan.
3. Maglaan ng sapat na oras sa pagsagot ng mga katanungan.
4. Gawing kasiya-siya ang bawat panahon sa paggamit ng modyul.

Mga Icon ng Modyul

Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung ano na ang

Subukin kaalaman mo sa aralin ng modyul. Kung nakuha mo ang
lahat ng tamang sagot (100%), maaari mong laktawan ang
bahaging ito ng modyul.

Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala sa iyo sa

Tuklasin maraming paraan tulad ng isang kuwento, awitin, tula,
pambukas na suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling pagtalakay sa aralin.

Suriin Layunin nitong matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Binubuo ito ng mga gawaing para sa mapatnubay at malayang

pagsasanay upang mapagtibay ang iyong pang-unawa at mga
Pagyamanin kasanayan sa paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot mo
sa pagsasanay gamit ang susi sa pagwawasto sa huling
bahagi ng modyul.

Naglalaman ito ng mga katanungan o pupunan ang patlang ng

Isaisip pangungusap o talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong sa iyo upang

Isagawa maisalin ang bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na
sitwasyon o realidad ng buhay.

Ito ay gawain na naglalayong matasa o masukat ang antas

Pagtatasa
ng pagkatuto sa pagkamit ng natutuhang kompetensi.

Susi sa Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat ng mga gawain

Pagwasto sa modyul.
 Subukin

PANIMULANG PAGSUSULIT:

Basahing mabuti ang bawat tanong at piliin ang wastong sagot sa mga
pagpipilian. Letra lamang ng wastong sagot ang isulat sa sagutang papel.o
kwaderno.

1. Ano ang ibang tawag ng Panahong Paleolitiko?

A. Panahon ng Biak na Bato
B. Panahon ng Lumang Bato
C. Panahon ng Ordinaryong Bato
D. Panahon ng Makabagong Bato

2. Anong kataga ang pinagmulan ng Paleolitiko na nangangahulugan na matanda at

lithos o bato?
A. Neos
B. Luma
C. Old
D. Paleos

3. Ano ang ugat sa pagsimula ng paggamit ng kasangkapang bato sa Panahon ng

Paleolitiko?
A. Hominid
B. Humanoid
C. Polaroid
D. Taong Neandertal

4. Maliban sa pangangaso, ang ang unang ginamit ng mga sinaunang tao sa Panahong
Paleolitiko?
A. Bakal
B. Tanso
C. Apoy
D. Tubig

5. Ano ang ibang tawag ng Homo habilis ng nangangahulugang able man dahil sila ang
unang species ng hominid na marunong gumawa ng kagamitang bato?
A. Homo Erectus
B. Giant Man
C. Handy Man
D. Rational Man

6. Ano ang sumunod sa Homo habilis na may higit na kakayahan sa paggawa ng

kagamitang bato?
A. Homo habilis
B. Taong Neandertal
C. Taong Cro-Magnon
D. Homo erectus
7. Saan natuklasan ang labi ng taong Neanderthal?
A. Germany
B. Italy
C. France
D. Spain

8. Ano ang unang pamayanan na kadalasang matatagpuan sa mga lambak?

A. Dumpsite
B. Campsite
C. Tree house
D. Village

9. Ano ang pumalit sa Taong Neanderthal nang ito ay nawala?

A. Tabon
B. Cro-Magnon
C. Erectus
D. Habilis

10. Ano ang ibig sabihin ng salitang meso sa Griyego?

A. Gitna
B. Huli
C. Luma
D. Bago

11. Kailan nagsimula ang Panahong Mesolitiko?

A. 7,000 BC
B. 8,000 BC
C. 9,000 BC
D. 10,000 BC

12. Ano ang salitang Greek na nangangahulugan na “bago” sa Panahong Neolitiko?

A. Neos
B. Bios
C. Paleos
D. Zeus

13. Ano ang tawag sa naganap sa panahong ito ng Rebolusyong Neolitiko?

A. Sistematikong paghahayupan
B. Sistematikong pagtatanim
C. Sistematikong pangingisda
D. Sistematikong pangangaso
14. Ano ang isang pamayanang Neolitikong matatagpuan sa kapatagan ng Konya ng
gitnang Anatolia (Turkey ngayon)?
A. Catal Village
B. Anatolia Village
C. Baghdad
D. Catal Huyuk
15. Ano ang itinuturing na kauna-unahang natuklasang uri ng metal?
A. Ginto
B. Pilak
C. Tanso
D. Bronse

16. Ano ang simulang ginamit noong 4000 BC sa mga lugar sa Asia at 2000BC sa
Europe at 1500 BC naman sa Egypt?
 A. Ginto
B. Pilak
C. Bronse
D. Tanso

17. Ano ang tawag sa paghaluin ang tanso at lata (tin) upang makagawa ng higit na
matigas na bagay?
A. Pulang tanso
B. Pulang bato
C. Pulang araw
D. Pulang buwan

18. Ano ang natutuhan ng mga tao na gawin sa mga karatig-pook sa panahong bronse?
A. Makipagkuwentuhan
B. Magsaka
C. Makipagkalakalan
D. Magluto

19. Sino ang pangkat ng Indo-Europeo na nakatira sa Gitnang Silangan noong 1500 BC
na nakatuklas sa bakal?
A. Sumerian
B. Babylonian
C. Assyrian
D. Hittite

20. Ilang beses kahalaga sa ginto ang bakal noong hindi pa gaanong marunong
magmina nito ang mga tao?
A. Tatlo
B. Apat
C. Limang
D. Anim
 Aralin

1 Panahon ng Bato

Balikan

Gawain 1: Kilalanin Mo!

Ano ang tinutukoy sa mga sumusunod na pahayag? Isulat ang iyong sagot sa
kwaderno.

1. Ito ay tumutukoy sa pagkakakilanlan ng isang pangkat ng mga tao, gayundin ang pisikal
o biyolohikal na katangian ng isang pangkat.

___________________________________

2. Ito ay sinasabing lahi ng mga puti.

___________________________________

3. Ipinapalagay na ito ang nangunguna sa lahat ng language family.

___________________________________

4. Ito ang pinanggalingan ng salitang relihiyon na nangangahulugang: "buuin ang mga

bahagi para maging magkakaugnay ang kabuuan nito."

___________________________________

5. Ito ay sinasabing lahi ng mga itim.

__________________________________

1
 Tuklasin
.

Gawain 2: Kung Ikaw Kaya?

Isiping isa ka sa mga taong nabuhay sa daigdig noong sinaunang panahon. Pumili sa
cloud callout ng dalawang bagay na sa tingin mo ay makatutulong sa iyong pang-araw-araw na
pamumuhay. Sagutin ang mga tanong sa ibaba

BATO
APOY KAHOY
BANGA
BUTO NG HAYOP

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Thinking_Cartoon_Businessman_(Flipped).svg

Tanong:

1. Alin ang iyong napili?

___________________________________________
2. Bakit ang mga bagay na ito ang iyong napili?

2
 ___________________________________________
3. Kaya mo bang mabuhay sa sinaunang panahon kung mayroon ka ng mga bagay na
iyong napili? Ipaliwanag ang iyong sagot.
___________________________________________

Suriin

Nakakuha ang mga antropolohista ng mga impormasyon tungkol sa pamumuhay ng

mga unang tao sa pamamagitan ng kanilang mga labí tulad ng bungo, buto, at mga
kasangkapang nahukay sa iba’t ibang panig ng mundo. Buhat sa mga iyan nalaman ang
kanilang mga gawain at pamamaraan ng pamumuhay sa siyang bumubuo ng kanilang kultura.
Sa paglipas ng panahon, natutuhan ng mga unang tao na paghusayin ang kanilang mga
kagamitan upang lalong maging epektibo ang mga ito sa araw-araw na pakikipagsapalaran.
Dahil diyan, umunlad din ang kanilang kabihasnan at kultura hanggang sa malinang ang
kasalukuyang kabihasnan sa iba’t ibang kapuluan ng daigdig.

Panahon ng Bato
Sa mahabang panahong nagdaan, nakalinang ng sibilisasyon ang mga sinaunang tao.
Sila ay namuhay bilang grupo ng sampu hanggang 30 katao. Pawang pangangaso at
pangingisda ang kanilang ikinabubuhay at karamihan ay mga yungib ang kanilang silungan o
panahanan.

Panahong Paleolitiko
Tinatayang nagtagal ang Panahong Paleolitiko mula noong 2,500,000 BC hanggang
10,000 BC. Sa panahong ito nabuhay ang mga Proconsul, Australophitecus, Homo Habilis,
Homo Erectus tulad ng Taong Java, Taong Peking, at Homo Sapiens tulad ng Taong
Neanderthal at Taong Cro-Magnon.

Sa panahong ito, nakatira ang unang tao sa yungib upang pangalagaan ang sarili sa
malamig na panahon. Katatapos pa lamang ng panahon ng pagyeyelo at maaring kasalukuyan
pang nagyeyelo sa ibang bahagi ng daigdig at walang permanenteng tirahan ang mga tao sa
panahong ito. Pagala-gala sila sa paghahanap ng pagkain. Namimitas sila ng mga
bungangkahoy, nanghuhuli ng mga hayop sa lupa at mga isda sa tubig sa pamamagitan ng
mga kamay lamang. Kung minsan naman, gumagamit sila ng batong panghampas o pambato
at sanga ng kahoy upang maging madali ang panhuli. Sa panahon ding ito natuklasan ang
gamit ng apoy. Maaring sa hindi sinasadyang pagkakataon, tinamaan ng kidlat ang isang puno.
Nasunog ito at nagbigay ng init sa paligid. Maganda ang epekto ng init sa panahon ng taglamig.

Tinatawag ding “Panahon ng Lumang Bato” (Old Stone Age) ang Panahong Paleolitiko.

3
 Nagmula ang Paleolitiko sa mga katagang “paleos” o matanda at “lithos” o bato
Pinakamahabang yugto sa kasaysayan ng sangkatauhan
Maiuugat sa pagsisimula ng paggamit ng kasangkapang bato ng mga hominid
Unang gumamit ng apoy at nangaso ang mga sinaunang tao

Lower Paleolithic Period

Nagwakas dakong 120,000 taon na ang nakararaan
Pinakamaagang pananatili ng tao sa daigdig
Hindi pa lumilikha ng mga kasangkapan
Ang Homo habilis ay nangangahulugang able man o handy man dahil sila ang unang species
ng hominid na marunong gumawa ng kagamitang bato
Sinundan ng mga Homo erectus nang higit na may kakayahan sa paggawa ng kagamitang
bato

Middle Paleolithic Period

Dakong 120,000 – 40,000 taon ang nakararaan
Paglitaw ng makabagong tao noong 100,000 taon ang nakalilipas
Umusbong ang pagiging artistiko ng mga tao sa pagpipinta sa katawan at pagguhit sa bato
Nabuhay ang taong Neanderthal na natuklasan sa Germany ang mga labi

Upper Paleolithic Period

Dakong 40,000 – 8,500 taon ang nakararaan
Nagkaroon na ng mga unang pamayanan sa anyong mga campsite na kadalasang
matatagpuan sa mga lambak
Ang mga Taong Neanderthal ay nawala sa panahong ito at napalitan ng mga Taong Cro-
Magnon
Lumitaw ang mga komplikadong pagpapangkat sa lipunan.

Mga Homo Sapiens

Ang pinakahuling species ng ebolusyon ng tao ay ang Homo sapiens Neanderthalensis
(circa 200,000 - 30,000 taon BP). Higit na malaki ang utak ng Homo sapiens kung ihahambing
sa mga naunang species kaya nangangahulugan higit ang kanilang kakayahan sa pamumuhay
at paggawa ng kagamitan. May mga patunay na may kaalaman ang Neanderthal sa paglilibing
samantalang ang Cro-Magnon ay lumikha ng sining ng pagpipinta sa kuweba.

Taong Neanderthal Taong Cro-Magnon

4
Panahong Mesolitiko
“Gitna” ang ibig sabihin ng salitang meso sa Griyego. Kaya’t ito ang Gitnang Panahon
ng Bato. Dito nagsama-sama ang mga gawain sa panahong paleolitiko habang unti-unting
pumapasok ang tao sa Panahon ng Neolitiko.

Tinatayang nagsimula noong 10,000 BC hanggang 7,000 BC ang Panahong Mesolitiko.

Ipinanukala ni Sir John Marshall, isang antropolohista, ang teorya ng “paghamon at pagtugon”
upang matugunan ang mabilis na pagbabagong naganap sa kapaligiran (hamon) ng mga tao na
natugunan nila sa pamamagitan ng pagbabago ng mga kaugalian at mga gawaing kilos (tugon).
Nakahandang tumanggap ang ibang pangkat ng pagbabago samantalang namuhay sa
kasukalan ang ibang nanatili sa lumang kaalaman. Tumagal lamang ng 3000 taon sa
Mesopotemia at kaunting panahon lamang sa Europa ang Panahon ng Mesolitiko.
Pinakamalubhang suliranin ng tao sa panahong ito ang panustos na pagkain. Pinakasolusyon
dito ang pagiging prodyuser ng tao kaysa umasa sa likas na. Subalit sa nagbabagong klima,
mahirap na hamon ito.

Rebolusyong Neolitiko
Nahubog ang Panahong Neolitiko sa pamamagitan ng pag-aalaga ng hayop na kinakain
at ng pagtuklas sa pagtatanim. Ang pagtatanim o pagsasaka ang pinakamahalagang
kontribusyon ng panahong ito. Natuklasan marahil ng tao ang pagtatanim nang minsan, sa
paghahanap ng tao ng bungangkahoy na noon ay paunti na nang paunti, nakakita siya ng isang
uri ng bunga na may maraming buto. Nagsimula rin sa panahong ito ang pagpapalayok.
Natutunan ng taong gumawa ng mga bagay na yari sa putik tulad ng laryo (bricks) na pinatitigas
sa init ng araw gaya ng sa India, o kaya ay pinatitigas sa pugon, gaya ng sa Mesopotamia.
Ginagamit ang laryo sa paggawa ng bahay.

Sa Panahong Neolitiko, malaki ang naging pagbabago sa kasangkapan ng tao.

Pinakinis ang dating magagaspang na bato at ginawang iba’t ibang hugis at laki ayon sa
kanilang gamit: pamutol ng kahoy, gamit sa pagsasaka, panghiwa, pang-ahit, pamutol ng
buhok, pamatay ng hayop, armas, at marami pang iba.

5
 Lalo pang pinag-ibayo sa panahong ito ang pag-aalaga ng hayop na nasimulan noong
Panahong Mesolitiko. Sa kalaunan, ginamit na nila itong sasakyan o tagahila ng behikulo
katulad ng paragos at karwahe. Kabayo, baka at aso ang mga hayop na ginagamit para rito.
Nabago rin ang mga tirahan sa panahong ito. Bagamat nagsimula ang pagkakaroon ng
permanenteng tirahan noong Panahong Mesolitiko, higit pa itong nalinang noong Panahong
Neolitiko. Dahil ito sa pag-unlad ng pagsasaka, at pag-imbento ng asarol at iba pang gamit sa
bukid. Kailangang tumira ang tao sa isang lugar habang hinihintay niyang tumubo at maani ang
kanyang pananim. Habang wala pa ang tag-ani, gumagawa naman siya ng mga palayok at iba
pang gamit na yari sa putik. Natuto siyang maghabi ng banig, basket at tela dahil mahirap
umasa sa mga balat ng hayop upang gawing damit.
Noong una, para lamang sa pansariling konsumo at sa mga kaanak ang produksyon.
Hindi nagtagal, nakapag-iimbak ng maraming bagay ang tao sa sariling gamit. Dito nagsimula
ang pagpapalitan ng produkto o ang sistemang barter. Dinadala ang sobrang produkto sa lugar
ng palitan. Kung may kailangan ang tao, pumupunta lamang siya rito upang makipagpalit ng
produkto. Nagsimula rito ang konsepto ng palengke. Hindi nagtagal, naging mahirap na ang
pakikipagpalitan ng produkto kaya umisip ng paraan ang tao upang maging maayos ang
sistema ng palitan. Dito naimbento ang sistema ng palitan gaya ng sa Mesopotamia kung saan
buto ng cacao ang unang ginamit na papalit produkto.

 Ang huling bahagi ng Panahong Bato ay tinatawag na Panahong

Neolitiko (Neolithic Period) o Panahon ng Bagong Bato (New Stone
Age) na hango sa mga salitang Greek na neos o “bago” at lithos o
“bato.”

 Ang terminong neolitiko ay ginagamit sa arkeolohiya at

antropolohiya upang italaga ang isang antas ng ebolusyong
pangkalinangan o pagbabago sa pamumuhay at teknolohiya.

 Kilala ang panahong ito sa paggamit ng makikinis na kasangkapang

bato, permanenteng paninirahan sa pamayanan, pagtatanim,
paggawa ng palayok at paghahabi.

 Naganap sa panahong ito ang Rebolusyong Neolitiko o

sistematikong pagtatanim.

 Isa itong rebolusyong agrikultural sapagkat natustusan na ang

pangangailangan sa pagkain.

 Ito rin ang nagbigay-daan sa permanenteng paninirahan sa isang

lugar upang alagaan ang mga pananim

 Catal Huyuk – Isang pamayanang Neolitikong matatagpuan sa

kapatagan ng Konya ng gitnang Anatolia (Turkey ngayon)
6
 Isang pamayanang sakahan

 May populasyong mula 3000 – 6000 katao

 Pagyamanin
Gawain 3: Yugto, Tukuyin Mo.

Basahin at unawain ang mga katangian/kondisyon na nasa unag kolum ng talahanayan.

Tukuyin sa ikalawang kolum kung anong yugto ng sinaunang panahon ang inilalahad ng mga
katangian/kondisyon na nakasulat sa unang kolum. Isulat sa gawaing kuwaderno ang sagot.

7
 Yugto ng Sinaunang Panahon
(Piliin ang sagot)
Lower Paleolithic,
KATANGIAN/KONDISYON Middle Paleolithic,
Upper Paleolithic,
Panahong Mesolithic o
Neolithic

1. Ang pagtatanim o pagsasaka ang

pinakamahalagang kontribusyon ng panahong ito.

2. Umusbong ang pagiging artistiko ng mga tao sa

pagpipinta sa katawan at pagguhit sa bato.

3. Pinakamaagang pananatili ng tao sa daigdig.

4. Nagkaroon na ng mga unang pamayanan sa

anyong mga campsite na kadalasang
matatagpuan sa mga lambak.

5. Pinakamalubhang suliranin ng tao sa panahong ito

ang panustos na pagkain.

Isaisip
Gawain 4: Ano Ngayon? Chart

Pagkatapos tukuyin ang mahahalagang konsepto tungkol sa bawat yugto ng pag-unlad

ng kultura ng tao, maiisip din ang kahalagahan ng mga konseptong ito sa kasalukuyang
pamumuhay. Nararapat iugnay ang mga pangyayari ng nakaraan sa kasalukuyan sapagkat sa
tulong nito, mas nakikita ang tunay na kabuluhan ng kasaysayan.

Tukuyin ang kahalagahan ng ilan sa mga pangyayaring naganap sa iba’t ibang yugto ng
pag-unlad ng sinaunang tao sa tulong ng Ano Ngayon? Chart, Isulat sa kahon ang kahalagahan

8
o epekto sa kasalukuyan ng pangyayaring nasa kaliwang kahon. Gawin ito sa iyong activity
notebook.

Isagawa

Gawain 5: Pag-isipan Mo!

Mula sa iyong nalaman ukol sa mga sinaunag tao, ano sa iyong palagay ang anyo,
katangian at pamumuhay ng ating mga ninunong Pilipino? Ilahad ang iyong sagot sa
pamamagitan ng pagguhit sa iyong kuwaderno.

9
Aralin

2 Panahon ng Metal

10
 Balikan

Gawain 1: Itala Mo!

Alalahanin mo ang nakaarang aralin. Isulat sa tahanayan ang mga pangunahing

katangian ng mga yugto ng sinaunang panahon upang mailahad ang pagkakaiba ng mga ito.
Gawin ito sa iyong gawaing kuwaderno.

Ano ang pagkakaiba ng Paleolitko, Mesolitko at Neolitiko?

Paleolitiko

Mesolitiko

Neolitiko

Tuklasin

Gawain 2: Ilista Mo!

11
 Maglista ng mga bagay na iyong pag-aari o nasa inyong bahay na yari sa metal o may
bahaging metal. Isulat ito sa unang kolum ng talahanayan at sa ikalawang kolum isulat ang
paliwanag kung paano ito ginagamit.

Mga gamit na yari sa metal Paano ito ginagamit?

1.

2.

3.

4.

5.

Suriin
Panahon ng Metal
Ginto ang kauna-unahang natuklasang uri ng metal. Nakukuha lamang ito sa gilid ng
ilog Tigris at sinasala dahil nakahalo sa buhangin. Subalit hindi nagkaroon ng panahon ng ginto
dahil hindi naman kapakipakinabang ito sa tao. Malambot ang ginto at hindi maaaring gawing
kasangkapan o armas. Tanso (copper) ang sumunod na natuklasan ng tao. Matigas ito kaysa
ginto at nahuhulma ito sa iba’t ibang hugis na nais ng tao.

Panahon ng Tanso

12
 https://pixabay.com/photos/copper-scrap-metal-scrap-disposal-1504098/

Naging mabilis ang pag-unlad ng tao dahil sa tanso. Subalit patuloy pa rin ang paggamit
sa kagamitang yari sa bato. Nagsimulang gamitin ang tanso noong 4000 BC sa mga lugar sa
Asia at 2000BC sa Europe at 1500 BC naman sa Egypt. Tinawag na Panahon ng Tanso ang
mga nabanggit na taon. Nalinang nang mabuti ang paggawa at pagpapanday ng mga
kagamitang yari sa tanso.

Panahon ng Bronse
Naging malawakan na noon ang
paggamit ng bronse nang matuklasan
ang panibagong paraan ng
pagpapatigas dito. Natutuhan ng tao na
paghaluin ang tanso at lata (tin) upang
makagawa ng higit na matigas na

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn%3AANd9
GcTVuW6FIbmSsEnWC6ny7wEHOQWbdgQeEej7pg&usqp=C

bagay. Tinawag ang kombinasyong ito na bronse o pulang tanso. Iba’t ibang kagamitan
at armas ang nagagawa mula sa tanso tulad ng espada, palakol, kutsilyo, punyal, martilyo,
pana, at sibat. Lumaganap ang paggamit ng bronse noong 2000 BC. Sa panahong ito natutong
makipagkalakalan ang mga tao sa mga karatig-pook. Ang pag-unlad ng palengke at kalakalan
ang nagbigay daan sa pag-usbong ng mga bayan at lungsod. Nagkaroon din ng mga
ekspertong artisano na may kani-kanilang kaalaman. Nagtayo ng kani-kaniyang samahan ang
mga ito batay sa produkto na kanilang ginagawa tulad ng mga gumagawa ng sandalyas. Ang
mga samahang ito ang nagsilbing tagasuri sa kalidad ng mga produktong nalilikha ng bawat
kasapi.

Panahon ng Bakal
Natuklasan ang bakal ng mga
Hittite, isang pangkat ng Indo-Europeo
na nakatira sa Gitnang Silangan noong
1500 BC. Natutuhan nilang magtunaw at
magpanday ng bakal. Noong hindi pa
sila gaanong marunong magmina ng
bakal, lubhang mahalaga para sa kanila
ito ng limang beses kaysa ginto at

13

https://www.pickpik.com/iron-rebar-house-construction-iron-rods-
steel-rusty-147760
walong ulit kaysa pilak. Matagal nilang pinanatiling lihim ang pagtutunaw at pagpapanday ng
bakal. Dahil dito, umunlad ang kabihasnan ng mga Hittite at madalas silang manalo sa mga
digmaan. Subalit sa katagalan, natuklasan din ang kanilang lihim at lumaganap na ang
paggamit ng bakal sa iba pang kaharian. Ito marahil ang dahilan kung bakit humina ang
kaharian ng Hittite.

Pagyamanin

Gawain 3: I-Graphic Organizer Mo!

Buuin ang graphic organizer batay sa nabasa mong teksto. Matapos mabuo ay sagutin
ang mga tanong na nasa ibaba. Gawin ito sa iyong sa activity notebook.
YUGTO SA PANAHON NG METAL

Mga Tanong:
1. Anu-ano ang mga yugto sa panahon ng metal?

14
 ______________________________________________________________________
________________________________________________________________

2. Nakabuti ba ang pagbabagong naganap sa panahon ng metal sa pamumuhay ng mga

sinaunang tao? Ipaliwanag ang iyong sagot.

______________________________________________________________________
________________________________________________________________

Isaisip

Gawain 4: Katangian Ko, Ibigay Mo

Punan ang ikalawang kolum ng mga katangian o mahahalagang kaganapan sa mga

yugto ng Panahon ng Metal. Sugutin ang tanong sa ibaba. Gawin ito sa gawaing kuwaderno.

Panahong ng Metal Katangian/Mahalagang Kaganapan

Panahong ng Tanso

Panahon ng Bronse

Panaho ng Bakal

Tanong:

1. Nakabuti ba ang pagkatuklas ng metal sa pamumuhay ng tao sa kasalukuya n?

Ipaliwanag ang iyong sagot.
___________________________________________________________
___________________________________________________________
_____________________________________________________

15
 Isagawa

Gawain 5: Archaeologist at Work

Isiping isa kang archaeologist na nakahukay ng mga artifact sa isang lugar. Iyong
susuriin ang bawat artifact na nahukay gamit ang Artifact Analysis Worksheet #1. Pagkatapos
nito, ginawang pagsusuri at sagutan ang Artifact Analysis Worksheet #2.

16
Buod

Sa paglipas ng panahon, natutuhan ng mga unang tao na paghusayin ang kanilang mga
kagamitan upang lalong maging epektibo ang mga ito sa araw-araw na pakikipagsapalaran.
Dahil diyan, umunlad din ang kanilang kabihasnan at kultura hanggang sa malinang ang
kasalukuyang kabihasnan sa iba’t ibang kapuluan ng daigdig.
Sa Panahon ng Bato nagsimula ang paglinang ng sibilisasyon sa mga sinaunang tao.
Sa Panahong Paleolitiko nabuhay ang mga Proconsul, Australophitecus, Homo Habilis,
Homo Erectus tulad ng Taong Java, Taong Peking, at Homo Sapiens tulad ng Taong
Neanderthal at Taong Cro-Magnon.
Ang Panahong Mesolitiko “ang tinatawag na Gitnang Panahon ng Bato. Dito nagsama-
sama ang mga gawain sa panahong paleolitiko habang unti-unting pumapasok ang tao sa
Panahon ng Neolitiko.
Nahubog ang Panahong Neolitiko sa pamamagitan ng pag-aalaga ng hayop na kinakain
at ng pagtuklas sa pagtatanim. Ang pagtatanim o pagsasaka ang pinakamahalagang
kontribusyon ng panahong ito.
Sa Panahon ng Metal unang natuklasan ang ginto na nakukuha lamang sa gilid ng ilog
Tigris at sinasala dahil nakahalo sa buhangin.
Naging mabilis ang pag-unlad ng tao sa Panahon ng Tanso. Subalit patuloy pa rin ang
paggamit sa kagamitang yari sa bato.
Sa Panahon ng Bronse natuklasan ang panibagong paraan ng pagpapatigas dito.
Natutuhan ng tao na paghaluin ang tanso at lata (tin) upang makagawa ng higit na matigas na
bagay. Tinawag ang kombinasyong ito na bronse o pulang tanso.
Natuklasan ng mga Hittite, isang pangkat ng Indo-Europeo na nakatira sa Gitnang
Silangan noong 1500 BC. Sa Panahon ng Bakal natutuhan nilang magtunaw at magpanday ng
bakal.
Ang ating kaalaman sa mga yugto ng pag-unlad ng kultura sa Panahong Prehistoriko ay
makatutulong sa atin upang lalo nating mapalalim ang ating pag-unawa sa pangyayari sa ating
kasalukuyang panahon.

17
 Pagtatasa

PANGWAKAS NA PAGSUSULIT:

Basahing mabuti ang bawat tanong at piliin ang wastong sagot sa mga
pagpipilian. Letra lamang ng wastong sagot ang isulat sa sagutang papel.o kwaderno.

1. Kailan nagsimula ang Panahong Mesolitiko?

A. 7,000 BC
B. 8,000 BC
C. 9,000 BC
D. 10,000 BC

2. Ano ang salitang Greek na nangangahulugan na “bago” sa Panahong Neolitiko?

A. Neos
B. Bios
C. Paleos
D. Zeus

3. Ano ang tawag sa naganap sa panahong ito ng Rebolusyong Neolitiko?

A. Sistematikong paghahayupan
B. Sistematikong pagtatanim
C. Sistematikong pangingisda
D. Sistematikong pangangaso

4. Ano ang isang pamayanang Neolitikong matatagpuan sa kapatagan ng Konya ng

gitnang Anatolia (Turkey ngayon)?
A. Catal Village
B. Anatolia Village
C. Baghdad
D. Catal Huyuk

5. Ano ang itinuturing na kauna-unahang natuklasang uri ng metal?

A. Ginto
B. Pilak
C. Tanso
D. Bronse

6. Ano ang simulang ginamit noong 4000 BC sa mga lugar sa Asia at 2000BC sa Europe
at 1500 BC naman sa Egypt?
A. Ginto
B. Pilak
C. Bronse
D. Tanso

18
7. Ano ang tawag sa paghaluin ang tanso at lata (tin) upang makagawa ng higit na matigas
na bagay?
A. Pulang tanso
B. Pulang bato
C. Pulang araw
D. Pulang buwan
8. Ano ang natutuhan ng mga tao na gawin sa mga karatig-pook sa panahong bronse?
A. Makipagkuwentuhan
B. Magsaka
C. Makipagkalakalan
D. Magluto

9. Sino ang pangkat ng Indo-Europeo na nakatira sa Gitnang Silangan noong 1500 BC na

nakatuklas sa bakal?
A. Sumerian
B. Babylonian
C. Assyrian
D. Hittite

10. Ilang beses kahalaga sa ginto ang bakal noong hindi pa gaanong marunong magmina
nito ang mga tao?
A. Tatlo
B. Apat
C. Limang
D. Anim

11. Ano ang ibang tawag ng Panahong Paleolitiko?

A. Panahon ng Biak na Bato
B. Panahon ng Lumang Bato
C. Panahon ng Ordinaryong Bato
D. Panahon ng Makabagong Bato

12. Anong kataga ang pinagmulan ng Paleolitiko na nangangahulugan na matanda at lithos

o bato?
A. Neos
B. Luma
C. Old
D. Paleos

13. Ano ang ugat sa pagsimula ng paggamit ng kasangkapang bato sa Panahon ng

Paleolitiko?
A. Hominid
B. Humanoid
C. Polaroid
D. Taong Neandertal

14. Maliban sa pangangaso, ang ang unang ginamit ng mga sinaunang tao sa Panahong
Paleolitiko?
A. Bakal
B. Tanso
C. Apoy

19
 D. Tubig

15. Ano ang ibang tawag ng Homo habilis ng nangangahulugang able man dahil sila ang
unang species ng hominid na marunong gumawa ng kagamitang bato?
A. Homo Erectus
B. Giant Man
C. Handy Man
D. Rational Man

16. Ano ang sumunod sa Homo habilis na may higit na kakayahan sa paggawa ng
kagamitang bato?
A. Homo habilis
B. Taong Neandertal
C. Taong Cro-Magnon
D. Homo erectus

17. Saan natuklasan ang labi ng taong Neanderthal?

A. Germany
B. Italy
C. France
D. Spain

18. Ano ang unang pamayanan na kadalasang matatagpuan sa mga lambak?

A. Dumpsite
B. Campsite
C. Tree house
D. Village

19. Ano ang pumalit sa Taong Neanderthal nang ito ay nawala?

A. Tabon
B. Cro-Magnon
C. Erectus
D. Habilis

20. Ano ang ibig sabihin ng salitang meso sa Griyego?

A. Gitna
B. Huli
C. Luma
D. Bago

20
 Karagdagang Gawain

Gawain 6: Ninuno Ko, Gagayahin Ko

Maghanap ng isang piraso ng bato. Gamitin mo ito sa ilang mga gawain sa bahay tulad
ng pagpukpok ng pako at iba. Gumawa ng sanaysay sa iyong naging karanasan sa paggaya
sa ating mga ninuno ng paggamit ng bato sa iba’t ibang gawain. Pagkatapos ay sagutin ang
tanong sa ibaba. Isulat ito sa gawaing kwaderno.

______________________________________________
21
______________________________________________
______________________________________________
 https://www.pxfuel.com/en/free-photo-jmzwn

Tanong:

1. Naging madali ba ang iyong ginagawa gamit ang bato bilang iyong kagamitan?
Ipaliwanag ang iyong sagot.

______________________________________

Sanggunian:
Aklat:

Blando, Rosemarie C., Michael Mercado, Mark Alvin M. Cruz, Angelo C. Espiritu, Edna L. De
Jesus, Asher H. Pasco, Rowel S. Padernal, Yorina C. Manalo and Kalenna Lorene S.
Asis. Kasaysayan ng Daigdig. Philippines: Department of Education, 2014.
Vivar, Teofista L., Priscilla H. Rillo, Zenaida M. De Leon and Nieva J. Discipulo. Kasaysayan ng
Daigdig. Quezon City: SD Publications, Inc., 2000.

Websites:

Blogger.com, “Ang Katangiang Pisikal ng Daigdig,” Accessed May 28, 2020,

http://4.bp.blogspot.com/-xVklgR8WSWw/Vc9dWYnSAqI/AAAAAAAABdg/
O7OSDmSQtng/s200/10155E_8_Erde_Schalenbau.jpg

22
Countries of the world, “Continents Map,” Accessed May 28, 2020, https://www.countries-ofthe-
world.com/img/continents-map.png

Google Drive, “Grade 8 DLP First Quarter,” Accessed May 28, 2020,
https://drive.google.com/file/d/1dIkeEgrMEbEx_hEn4XEv0pe-IIGd4hy-/view

LRMDS Portal, “EASE Modyul 1: Heograpiya ng Daigdig,” Accessed May 28, 2020,
https://lrmds.deped.gov.ph/detail/6035

National Geographic, “Crust,” Accessed May 28, 2020, https://www.nationalgeographic.org/

encyclopedia/crust/

National Ocean Service, “How many oceans are there?” Accessed May 28, 2020,
https://oceanservice.noaa.gov/facts/howmanyoceans.html

Phys.org, “What are the Earth's layers?,” Accessed May 28, 2020, https://phys.org/news/ 2015-
12-earth-layers.html

Pinoy Edition, “Ang Pinagmulan ng Pilipinas,” Accessed May 28, 2020.

https://www.pinoyedition.com/mga-alamat/ang-pinagmulan-ng-pilipinas/

Pinterest.ph, “Ako, Ikaw at Tayo,” Accessed May 28, 2020, https://www.pinterest.ph/pin/

232568768236648022/

Wikimedia.org, “Africa,” Accessed May 28, 2020, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/

commons/thumb/8/86/Africa_%28orthographic_projection%29.svg/1200px-
Africa_%28orthographic_projection%29.svg.png

Wikimedia.org, “Antartica,” Accessed May 28, 2020, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/

commons/thumb/f/f2/Antarctica_%28orthographic_projection%29.svg/256px-
Antarctica_%28orthographic_projection%29.svg.png
Wikimedia.org, “Asia,” Accessed May 28, 2020, https://en.wikipedia.org/wiki/Asia#/media/
File:Asia_(orthographic_projection).svg

Wikimedia.org, “Australia,” Accessed May 28, 2020, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/

commons/thumb/e/e8/Australia-New_Guinea_%28orthographic_projection%29.
svg/1200px-Australia-New_Guinea_%28orthographic_projection%29.svg.png

Wikimedia.org, “Europe,” Accessed May 28, 2020, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/

commons/thumb/4/44/Europe_orthographic_Caucasus_Urals_boundary_%28with_border
s%29.svg/220px-Europe_orthographic_Caucasus_Urals_boundary_%28with_
borders%29.svg.png

Wikimedia.org, “North America,” Accessed May 28, 2020, https://upload.wikimedia.org/

wikipedia/commons/4/43/Location_North_America.svg

Wikimedia.org, “South America,” Accessed May 28, 2020, https://upload.wikimedia.org/

wikipedia/commons/thumb/0/0f/South_America_%28orthographic_projection%29.svg/120
0px-South_America_%28orthographic_projection%29.svg.png

23
PaunangSalita
Ang modyul na ito ay tugon ng Alternative Delivery Mode (ADM) na nagbigay ng kalidad
na edukasyon, pantay-pantay at naaayon sa pangangailangan ng mga mag-aaral para
pagtibayin ang kanilang kaalaman upang makamit ang kasanayang pan-21-siglo.

Para sa mga mag-aaral, ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa “New Normal”
kung saan binibigyang pansin ang inyong pangangailangan sa edukasyon. Layunin din nito na
ihatid ang mga aralin sa eskwelahan sa inyong mga tahanan. Ang modyul na ito ay naglalaman
ng mga kaalaman sa sinaunang kabihasnan sa daigdig at inaasahan na masasagot ninyo ang
mga gawaing iniatas sa inyo.

24
 Para sa ating mga facilitators, ang module na ito ay para pagtibayin ang mga kaalaman
ng ating mga mag-aaral. Inaasahang gagabayan at tutulongan natin sila sa kanilang pag-aaral
upang makamit nila ang kalidad na edukasyon at kasanayang pan-21-siglo.

Alamin

Matapos matutuhan ang pagsisikap ng mga sinaunang tao, upang mapaunlad ang
kanilang pamumuhay, maiisip lamang na tuluyan na nilang nakamit ang mataas na antas ng
kalinangang kultural. Ito ang pagtatag ng mga kabihasnang nagkaloob ng mga dakilang
pamana sa iyo at sa lahat ng tao sakasalukuyang panahon.

Sa modyul na ito, inaasahan ang mga mag-aaral nanaiuugnay ang heograpiya sa

pagbuo at pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig (AP8HSK-lg-6).

Halina at pag-aralan ang ang heograpiya sa pagbuo at pag-unlad ng mga sinaunang

kabihasnan sa daigdig.

PangkalahatangPanuto
Ito ang magiginggabaysapaggamit ng modyulnaito:
1. Basahin at unawainnangmabuti ang bawatbahagi ng modyul at sundin ang
mgadireksiyon o panutohabangbinabasa ang materyales.
2. Sagutin ang lahat ng mgakatanungan.
3. Maglaan ng sapatnaorassapagsagot ng mgakatanungan.
4. Gawingkasiya-siya ang bawatpanahonsapaggamit ng modyul.

25
Mga Icon ng Modyul

Sa bahagingito, malalamanmo ang

Alamin
mgadapatmongmatutuhansamodyul.

Sa pagsusulitnaito, makikitanatin kung anona

Subukin
ang kaalamanmosaaralin ng modyul.

Ito ay maiklingpagsasanay o balik-

Balikan aralupangmatulungankangmaiugnay ang
kasalukuyangaralinsanaunangleksyon.
Sa bahagingito, ang bagongaralin ay
ipakikilalasamaramingparaantulad ng
Tuklasin
isangkuwento, awitin, tula, pambukasnasuliranin,
gawain o isangsitwasyon.
Sa seksyongito, bibigyan ka ng
maiklingpagtalakaysaaralin.
Suriin
Layuninnitongmatulungankangmaunawaan ang
bagongkonsepto at mgakasanayan.
Binubuoito ng mgagawaing para samapatnubay
Pagyamanin at malayangpagsasanayupangmapagtibay ang
iyong pang-unawa at mgakasanayansapaksa.

Naglalamanito ng
Isaisip mgakatanunganupangmaproseso kung
anongnatutuhanmomulasaaralin.
Ito ay naglalaman ng
gawaingmakatutulongsaiyoupangmaisalin ang
Isagawa bagongkaalaman o
kasanayansatunaynasitwasyon o realidad ng
buhay.

Subukin

PanimulangPagtataya:

26
 Panuto: Basahing mabuti ang bawat tanong at piliin ang wastong sagot sa mga
pagpipilian. Letra lamang ng wastong sagot ang isulat sa sagutang papel.

1. Anong tawag sa putik na dala ng ilog na unti-unting naiipon sa bunganga ng Nile?

A. Delta B. Silt
C. Buhangin D. Putik
2. Sa anong kasalukuyang bansa makikita ang Ilog ng Huang Ho?
A. China B. Africa
C. Iraq D. India
3. Alin sa mga kabihasnan ang mayroong unang paninirahan at unang pinag-usbongan
ng agrikultura?
A. Mesopotamia B. Indus
C. Mesoamerica D. Africa
4. Ano ang tawag sa pataba mula sa pag-apaw ng Ilog Tigris at Euphrates?
A. Silt B. Delta
C. Putik D. Buhangin
5. Ano ang pinakamahabang ilog sa buong mundo?
A. Huang Ho River B. Panuco River
C. Tigris River D. Nile River
6. Alin sa mga sumusunod ang HINDI kabilang sa lupaing Mesopotamia?
A. Uruk B. Harappa
C. Ashur D. Babylonya
7. Ano ang pangunahing ikinabubuhay ng mga tao sa Sinaunang Kabihasnan?
A. Pangigisda B. Pangangaso
C. Pagsasaka D. Pagbebenta ng kagamitan
8. Bakit mahirap ipagtanggol ang lupaing Mesopotamia sa karatig lupain?
A. Dahil malakas ang puwersa ng kalaban.
B. Dahil mahina ang puwersa ng Mesopotamia.
C. Dahil labaspasok ang mgatagaibangkaratiglugar.
D. Dahil walang likas na hangganan ang Mesopotamia.

9. Ano ang kauna-unahang lungsod sa daigdig?

A. Uruk B. Harappa
C. Mohenjo-Daro D. Shang
10. Kung kabilang ka sapangkat ng mga sinaunang nomadiko na nakarating sa Egypt,
ano ang magiging dahilan mo kung bakit nais mong manatili sa nasabing rehiyon?
A. Ang nagtataasang hanay ng mgabundok ng Egypt ang magliligtas sa akin
sa mababangis na hayop.

27
 B. Mas nanaisin kong manirahan sa rehiyong Mesopotamia o salambak-ilog
ng Indus dahil sa yamang-tubig na nagmumula sa mga ilog nito.
C. Ang mga lupain sa tabi ng ilog nito ang mainam na lugar sa pagsasaka
dahil sa pagkakaroon ng tubig para sa mga pananim.
D. Napaliligiran ng mga disyerto ang Egypt kung saan sumibol ang iba’t ibang
uri ng halamang nagdudulot ng maunlad na kabuhayan.

Aralin 1 Ang Kabihasnang Mesopotamia sa

Kanlurang Asya

28
 Alamin

Sa araling ito, malalaman ng mga mag-aaral ang heograpiya ng sinaunang kabihasnan

ng Mesopotamia sa Kanlurang Asya, ang kanilang uri ng pamumuhay at pakikipagsapalaran sa
hamon ng buhay. Inaasahan na ang mag-aaral ay maiuugnay ang heograpiya sa pagbuo at
pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig at mabigyan ng halaga ang mga ambag
nito sa kasalukuyang panahon.

Tuklasin

Gawain 1: Suri-larawan

Panuto: Pagmasdan ang mga larawan at suriin ito. Sagutin ang mga sumusunod na
tanong sa kwaderno.

https://www.ecwausa.com/2020/01/27/the-mesopotamian-civilization/

Pamprosesong Tanong:

1. Ano ang iyong masasabi tungkol sa mga larawan?

2. Masasabi mo bang, ma-unlad ang kabihasnang binuo ng mga sinaunang tao? Bakit?

Suriin

Gawain 2: Basahin Mo!

29
Ang Kabihasnang Mesopotamia sa KanlurangAsya

Ang Mesopotamia ay itinuturing na kauna-unahang kabihasnan sa buong daigdig.

Nagmula ito sa salitang Greyego na “meso” o “pagitan” at “patamoso” o “ilog”. Ang
Mesopotamia ay nangangahulugang “lupain sapagitan ng dalawang ilog”. Sinakop at
pinanahanan ito ng mga sinaunang pangkat ng tao tulad ng mga Sumerian, Hattite, Akkadian,
Babylonian, Assyrian, Chaldean at Elamite.

Heograpiya ng Mesopotamia

Mapa ng Mesopotamia
http://www.mesopotamia.co.uk/geography/explore/exp_set.html

Ang Mesopotamia ang lupaing dinadaluyan ang mga ilog Tigris at

Euphrates.Matatagpuan ang Mesopotamia sa mainit na rehiyon ng Fertile Crescent. Ang Fertile
Cresent ay isang paarkong matabang lupaing nagsisimula sa Persian Gulf hanggang sa
silangang babayin ng Mediterranean Sea. Ang pag-apaw ng ilog Tigris at Euphrates ay
nagdudulot ng baha at nag-iiwan ng banlik o silt na nagsisilbing pataba sa mga lupain at
nagdudulot ng mabuti sa pagtatanim kahit na kaunti lang ang ulan dito. Sa Kasalukuyan,
matatagpuan ang lupaing ito sa Iraq, bahagi ng Syria at Turkey.

Ang Mesopotamia ay walang likas na hangganan kaya mahirap ipagtanggol ang lupaing
ito sa ibang karatig lugar. Naimpluwensiyahan din ito ng mga karatig lugar dahil sa mga
ugnayang pangkalakalan at tunggaliang military.

Sa mga taong 5500 BCE, daang-daang maliliit na pamayanang sakahan ang

matatagpuan sa kapatagan ng hilagang Mesopotamia na pinag-ugnay-ugnay ng malalayo at
mahahabang rutang pangkalakalan. Bungan g pag-unlad ng lipunan sa mga sumunod na

taon, nagkaroon ng mga pagbabago sa aspektong panlipunan, pampolitika, at panrelihiyon na

nagdulot ng sentralisadong kapangyarihan. Isang halimbawa ang Uruk na itinuturing na isa sa
mga kauna-unahang lungsod sa daigdig.

30
 Pagyamanin

Gawain 3: Pangalanan Mo!

Panuto: Hanapin sa kahon ang tamang sagot sa mga sumusunod na tanong.
Isulat sa kwaderno.

Silt Fertile Cresent Mesopotamia Persian Gulf

Tigris at Euphrates Iraq Sumerian Uruk

1. Ano ang sinaunang kabihasnan na nasa pagitan ng dalawang ilog?

2. Dahil sa pag-apaw ng dalawang ilog nagdudulot ito ng pataba. Ano ang
tawag sa patabang ito?
3. Ano ang rehiyong kinabibilangan ng Mesopotamia?
4. Ito ay isang paarkong matabang lupain na nagsisimula sa Persian Gulf
hanggang Mediteranean Sea.
5. Isa sa mga sinaunang pangkat sa Mesopotamia.
6. Kauna-unahang kabihasnan sa buong daigdig.
7. ito ang ilog sa Mesopotamia.
8. Sa kasalukuyan saan matatagpuan ang Mesopotamia?
9. Anong kabihasnan ang matatagpuan sa kanlurang Asya?
10. Kauna-unahang lungsod sa buong daigdig

31
 Isaisip

Gawain 4: Sanhi at Bunga

Panuto: Punan ang chart sa ibaba. Isulat ang mga bunga ng impluwensiya ng
heograpikal sa pag-unlad kabihasnang Mesopotamia. Isulat ito sa kwaderno ang iyong sagot.
Sanhi Bunga

 Lupain sa pagitan ng
dalawang ilog
 rehiyon ng Fertile Cresent
 walang likas na hangganan

Isagawa
Gawain 5: Pinta-larawan

Panuto: Ilarawan sa pamamagitan ng pagguhit ang pag-unlad ng kabihasnang Mesopotamia.

Pamantayan Puntos

KaugnayansaTema 20

Orihinalidad 10

Pagkamalikhain 10

PagkatugmasaKulay 5

Biswal impak 5

Kabuuan 50

32
Aralin 2 Ang
Asya
Kabihasnang Indus sa Timog

Balikan

Gawain 1: Balikan Mo!

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa iyong kwaderno.

1. Anong Kabihasnan ang umusbong sa pagitan ang dalawang ilog?

2. Paano umunlad ang kabihasnang ito?
3. Bilang isang mag-aaral, ano ang pinakamahalagang ambag ng kabihasnang
Mesopotamia sa buong daigdig at Bakit?

Alamin

Sa araling ito, matutunghayan ng mga mag-aaral ang heograpiya ng sinaunang

Kabihasnan ng Indus sa Timog Asya, ang kanilang uri ng pamumuhay at pakikipagsapalaran sa
hamon ng buhay. Inaasahan na ang mag-aaral ay maiuugnay ang heograpiya sa pagbuo at
pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig at mabigyan ng halaga ang mga ambag
nito sa kasalukuyang panahon.

33
 Tuklasin

Gawain 2: Magkahalong salita

Panuto: Ayusin ang mga magkahalong salita sa pamamagitan ng mga kahulugang
katabi ng mga salita. Isulat sa kwaderno ang tamang sagot.

E H G R Tumutukoy sa siyentipikong pag-aaral ng mga katangiang

A P O G I pisikal ng daigdig.
Y A

K I A B N
Sinaunang kabihasnan na malawak na tangway na hugis
U I H A S
N A S N G tatsulok.
D

K N H S A B
N A I A Tumutukoy sa isang maunlad na antas ng kultura ng isang
lipunan.

Suriin
Gawain 3: Basahin Mo!

Ang Kabihasnang Indus sa Timog Asya

Heograpiya ng Lambak ng Indus

34
Ang Timog Asya ay isang malawak na tangway na hugis tatsulok ang rehiyong ito ay mayroong
kakaibang aspektong heograpikal at kultura. Kadalas itong tinatawag ng mga heograpo na sub-
kontinente ng India dahil inihihiwalay ito ng kabundukan, kaya maituturing itong halos isang
hiwalay na kontinente sa hilagang bahagi nito ay matatarik ang kabundukan ng Hindu Kush,
Himalayas, at Karakuran, sa kanlurang bahagi ay pinalilibutan
ito ng Arabian Sea, Indian Ocean naman sa katimugan at Bay Bengal sa silangan.Tulad
ng ibang kontinente, samu’t sari rin ang wikang ginagamit rito.

Nagsimula ang kabihasnan sa India sa paligid ng Indus River kung saan ang mga
sinaunang tao ay nanahan at bumuo ng kabihasnan. Ang pagkakaroon ng matabang lupa ay
naging mahalaga sa pagsisimula ng mga lipuan at estado sa sinaunang India. Ang pag-apaw
ng Indus River bawat taon ay nagdudulot ng pataba sa lupa.

Karamihan sa mga pamayanang nanahan sa lambak ng Indus ay mga maliliit na

pamayanang may tanggulan at maayos na kalsada, mga kanal pang-irigasyon at mga
estrukturang pumipigil sa mga pagbaha.

Mapa ng Indus Valley

http://www.mapsofindia.com/history/indus-valley-civilization.html

Pagyamanin

Gawain 4: Sagutin Mo!

Panuto: Basahin at unawain ang teksto at sagutin ang mga sumusunod na tanong.
Isulat sa kwaderno ang iyong sagot.

35
 1. Magbigay ng 3 katangian ng heograpiya sa kabihasnang Indus.
2. Ano ang kahalagahang naidulot nito sa pag-unlad ng kabihasnang Indus?

Isaisip
Gawain 5: Venn Diagram

Panuto: Gamit ang Venn Diagram, paghambingin ang Kabihasnang Mesopotamia sa

kanlurang Asya at Kabihasnang Indus saTimogAsya.
Mesopotamia sa Kanlurang Asya Indus saTimog Asya

Isagawa
Gawain 6: Reflection
Panuto: Batay sa nabasa mong teksto, ipaliwanag ang mga sumusunod na mga
katanungan at isulat ito sa kwaderno.

1. Paano nagsimula ang sinaunang kabihasnan?

2. Gaano kahalaga ang impluwensiya ng heograpiya sa pag-unlad ng kabihasnang Indus?
3. Sa iyong palagay, mahalaga ba bilang isang mag-aaral ang araling ito at bakit?

36
37
Aralin 3 Ang Kabihasnang Tsino sa
Silangang Asya

Balikan

Gawain 1: Complete It!

Panuto: Kumpletuhin ang mga tinutukoy na salita. Isulat ang mga akmang letra sa
patlang.
1. M __ __ __ P __ __ __ __ __ A – Lupainsapagitan ng dalawangilog.
2. __ R __ K – Kauna-unahanglungsodsadaigdig.
3. T __ __ O __ A __ __ A – Isang malawaknatangwaynahugistatsulok.
4. __ __ N __ __ K – Patabamulasapag-apaw ng Ilog Tigris at
Euphrates.
5. K __ Y __ __ R P __ __S – Isa samgadaanangpinasukan ng mgataodala ang
kanilangsarilingwika at tradisyonnanagpayamansakulturang Indian.

Alamin

Sa araling ito malalaman ng mga mag-aaral ang heograpiya ng sinaunang kabihasnan

ng Tsino sa Silangang Asya, ang kanilang uri ng pamumuhay at pakikipagsapalaran sa hamon
ng buhay. Inaasahan na ang mag-aaral ay maiuugnay ang heograpiya sa pagbuo at pag-unlad
ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig at mabigyan ng halaga ang mga ambag nito sa
kasalukuyang panahon.

38
 Tuklasin

Gawain 2: Mapa-Larawan

Panuto: Hulaan kung saang lugar o pook ang mga sumusunod na mapa, sagutin ang
mga sumusunod na tanong at isulat ito sa kwaderno.

http://www.mesopotamia.co.uk/geography/explore/exp_set.html http://www.mapsofindia.com/history/indus-valley-civilization.html

http://history.howstuffworks.com/asian-history/history-of-china.htm

PamprosengTanong:
1. Anong mga kabihasnan ang tinutukoy sa mga mapa na ito?
2. Ano ang pagkakatulad ng mga lupain sa mapa?

39
 Suriin
Gawain 3: Basahin Mo!

Ang Kabihasnang Tsino sa Silangang Asya

Ang kabihasnang ito na umusbong sa China ay itinuturing na pinakamatandang

kabihasnang nanatili sa buong daigdig hanggang sa kasalukuyan.

Heograpiya ng Ilog Huang Ho

Mapa
ng Sinaunang China
https://s3.amazonaws.com/s3.timetoast.com/public/uploads/photos/10813816/xiamap.gif

Ang kabihasnan sa China ay umusbong sa tabing-ilog malapit sa Yellow River o Huang

Ho. Ang kabihasnang ito ay umusbong sa North China Plain na naging dahilan ng madalas na
pagbabaha na nagdudulot ng pataba sa lupa.

Pinaniniwalaang si Yu ang unang pinuno ng dinastiya na gumawa ng paraan upang

makontrol ang pagbabaha na dulot ng Huang Ho River. Ito ang nagbigay-daan upang
makapamuhay sa lambak ang mga magsasaka.

Tinaguriang ang Tsina na isa sa mga dakilang bansa dahil sa kanyang kabihasnan at
nakasulat na kasaysayan sa loob ng apat na libong taon. Kilala ang Tsina sa katawagang “
Natutulog na Higante” dahil sa matagal na panahong hindi nito pakikisalamuha sa ibang kultura
at ang pagsasara ng lupain nito sa mga dayuhan.

40
 Pagyamanin

Gawain 4: Sagutin Mo!

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga sumusunod na tanong at ipaliwanag ito
ayon sa inyong kaalaman at isulat ito sa kwaderno.

1. Magbigay ng isang katangiang heograpikal ng kabihasnang Tsino.

2. Paano namuhay ang mga sinaunang tao sa panahong ito?
3. Para sa iyo, sangayon kaba sa pagsasara ng China ng kanilang kabihasnan sa
daigdig?

Isaisip
Gawain 5: Graphic Organizer
Panuto: Gamit ang graphic organizer, magbigay ng tatlong katangiang heograpikal ng
kabihasnang Tsino sa Silangang Asya.

Kabihasnang Tsino

41
 Isagawa

Gawain 6: Sanaysay
Panuto: Sumulat ng isang sanaysay na naglalarawan sa kabihasnang tinalakay.

Mahusay na Pinuno

_____________________________________________

___________________________________________________

___________________________________________________

___________________________________________________

___________________________________________________

Rubriks sa Pagmamarka

Pamantayan Puntos
Nilalaman 10
Organisasyon sa Paksa 8
Kaayusan at Kalinisan sa Pagsulat 7
Kabuuan 25

42
Aralin 4 Ang Sinaunang Kabihasnan sa
Africa

Balikan

Gawain 1: Balikan Mo!

Panuto: Gamit ang data retrieval chart, isulat ang mga heograpikal na katangian ng
kabihasnang Tsino at ang mga impluwensiya nito sa pag-unlad at isulat ito sa kwaderno.

DATA RETRIEVAL CHART

Sinaunang Kabihasnan sa Tsino

Katangiang Heograpikal Impluwensiya sa pag-unlad

Alamin

Sa araling ito malalaman ng mga mag-aaral ang heograpiya ng sinaunang kabihasnan

ng Africa, ang kanilang uri ng pamumuhay at pakikipagsapalaran sa hamon ng buhay.
Inaasahan na ang mag-aaral ay maiuugnay ang heograpiya sa pagbuo at pag-unlad ng mga
sinaunang kabihasnan sa daigdig at mabigyan ng halaga ang mga ambag nito sa kasalukuyang
panahon.

43
 Tuklasin

Gawain 2: Suri – larawan

Panuto: Suriin ang mga larawan, sagutin ang mga sumusunod na tanong at Isulat ito sa
kwaderno.

Pyramid Mummification

http://en.wikipedia.org/wiki/gizapyramid http://en.wikipedia.org/wiki/Tutankhamun

1. Ano ang iyong hinuhuna tungkol sa larawan?

2. Sa iyong palagay, ano ang kaugnayan ng mga larawang ito sa paksang tatalakayin?

Suriin

Gawain 3: Basahin Mo!

Ang Sinaunang Kabihasnan sa Africa
Ang kabihasnang nagmula sa lambak ng Nile River sa Egypt na nasa hilagang-
silangang bahagi ng Africa. Ang kabihasnang ito ay tinaguriang mas matatag kaysa sa
Mesopotamia. Bago

Heograpiya ng Egypt
Ang Egypt ay nahahati sa dalawang bahagi ang Lower Egypt ay nasa bahaging hilaga
ng lupain o kung saan ang Ilog Nile ay dumadaloy patungong Mediterranean Sea. Samantala,
ang Upper Egypt ay nasa bahaging katimugan mula sa Libyan Desert hanggang sa Abu

44
 Simble. Ang Nile River na may 4160 milya
o 6694 kilometro ang haba ay dumadaloy
mula katimugan patungong hilaga.

Tinawag na “The Gift of the Nile” ang

Egypt dahil sa kung wala ang ilog na ito,
ang buong lupain nito ay magiging isang
disyerto. Sa panahong Neolitiko, ang
taunang pag-apaw ng Nile ay nagbigay
daan upang makapagtanim ang mga
magsasaka sa lambak-ilog. Ang putik na
dala ng ilog ay unti-unting naiipon sa
bunganga ng Nile sa hilaga upang maging
latiang tinatawag na delta.

Ang mga sinaunang Egyptian ay

gumawa ng irigasyon o sistemang patubig
upang padaluyin ang tubig sa
kanikanilang lupaing sinasaka. Ang Nile
din ay nagsilbing mahusay na ruta sa
paglalakbay at nagawang mapag-ugnay
ang mga pamayanang matatagpuan malapit sa pampang ng ilog. Ang pagkakaroon ng mga
disyerto sa silangan at kanlurang bahagi ng ilog ay nagbibigay kaligtasan at naghahadlang sa
mga pagsalakay dahil dito, ang mga Egyptian ay nagawang makapamuhay nang mapayapa at
masagana sa loob ng mahabang panahon.

Pagyamanin

Gawain 4: Tama o Mali

Panuto: Basahin at unawain ang mga pahayag sa ibaba, isulat ang TAMA kung pangungusap ay
tama at kung mali salungguhitan ang salitang mali at isulat sa patlang ang tamang salita.

1. Ang Egypt ay binubuo ng dalawang bahagi ang Lower Egypt at Upper Egypt.
2. Mas matatag na kabihasnan ang Mesopotamia.
3. Ang Lower Egypt ay nasa bahaging silangan ng lupain na dumadaloy ang Ilog Nile.
4. Ang delta ay ang putik na dala ng ilog na unti-unting naiipon sa bunganga ng Nile.
5. Ang mga disyerto at ilog ay nagbibigay kaligtasa at naghahadlang sa mga
pagsalakay.

45
 Isaisip

Gawain 5: Graphic Organizer

Panuto: Gamit ang graphic organizer, magbigay ng dalawang heograpikal na katangian ng

kabihasnang Egypt at paano ito nakaimpluwensiya sa pag-unlad ng kabihasnan. Isulat ito sa iyong
kwaderno.

Katangiang Paano nakaimpluwensiya ang

Heograpikal katangiang ito sa pag-unalad
ng kabihasnang Egypt?

Sinaunang
Kabihasnan
sa

Africa

Isagawa

Gawain 6: Reflection

Panuto: Batay sa nabasa mong teksto, ipaliwanag ang mga sumusunod na katanungan at isulat
ito sa kwaderno.

1. Ano ang mabuti naidulot ng katangiang heograpikal sa kabihasnan ng Egypt?

2. Sa iyong pananaw, ano ang pinakamahalagang impluwensiya ng heograpiya sa kabihasnang ito
at bakit?
3. Bilang isang mag-aaral, paano mo ito mapapahalagahan ang ambag ng kabihasnang ito sa
buong daigdig?

46
Aralin 5 Ang Kabihasnang Mesopotamia
Balikan

Gawain 1: Ilarawan Mo!

Panuto: Gamit ang mga sinaunang kabihasnan isa ibaba, pumili ng dalawang kahon at ilarawan
ito sa pamamagitan ng pagsulat ng isang salita o parirala.

Mesopotamia Indus

Sinaunang
Kabihasna
n
Tsino Egypt

Alamin

Sa araling ito malalaman ng mga mag-aaral ang heograpiya ng sinaunang kabihasnan

ng Mesopotamia, ang kanilang uri ng pamumuhay at pakikipagsapalaran sa hamon ng buhay.
Inaasahan na ang mag-aaral ay maiuugnay ang heograpiya sa pagbuo at pag-unlad ng mga
sinaunang kabihasnan sa daigdig at mabigyan ng halaga ang mga ambag nito sa kasalukuyang
panahon.

47
 Tuklasin

Gawain 2: Ms. and Mr. Q&A (Showtime)

Panuto: Basahin at unawain ang salitang nasa ibaba. Ilarawan ito sa pamamagitan ng pagbibigay
ng 3 salita o parirala. Sisimulan mo ito sa pagsulat ng “I believe” tataposin sa katagang “ and I thank you
!”

“ Mesoamerica”

Suriin

Gawain 3: Basahin Mo!

Ang Kabihasnang Mesopotamia

Noong ika-13 siglo BCE, umusbong ang kauna-unahang kabihasnan sa America ang mga Olmec
sakasalukuyan ay tinatawag na Mexico. Naimpluwensiyahan ang mga gawaing sinimulan ng mga Olmec
ang iba pang pangkat ng mga tao sa iba’t ibang bahagi ng America.

Pinaniniwalaan ng maraming siyentista na may mga pangkat ng mga mangangaso o “hunter” ang
nandayuhan mula sa Asya patungong North America, libong taon na ang nakaraan. Tinahak ng mga ito
ang kanlurang baybayin ng North America patungong timog, at nagtatag ng mga kalat-kalat na
pamayanan sa mga kontinente ng North America at South America.

48
Heograpiya ng Mesoamerica

Mapa ng Mesoamerica
https://www.thinglink.com/scene/550019534493319169

Ang Mesoamerica ay nagmula sa katagang “meso” na nangangahulugang “gitna”. Ito ay

lundayan ng mga unang kabihasnan sa America. Ang Mesoamerica o Central America ang
rehiyon sa pagitan ng Sinaloa River Valley sa gitnang Mexico at Gulf of Fonseca sa katimugan
ng El Salvador. Sa hilagang hangganan nito matatagpuan ang mga ilog ng Panuco at Santiago.
Samantala, ang katimugang hangganan ay mula sa baybayin ng Honduras sa Atlantic
hanggang sa gulod o slope ng Nicaragua sa Pacific at sa tangway ng Nicoya sa Costa River.
Sa kasalukuyan, saklaw ng Mesoamerica ang malaking bahagi ng Mexico, Guatemala, Belize,
El Salvador, at kanlurang bahagi ng Honduras.

Sa lupaig ito, ang malaking pagkakaiba sa elebasyon ng lupa at dalas ng pag-ulan ay

nagdudulot ng mga uri ng klima at ekolohiya sa iba’t ibang bahagi ng rehiyon. Pabago-bago ang
panahon sa rehiyong ito. Dito naitatag ang unang paninirahan ng tao at isa ito sa mga lugar na
unang pinag-usbungan ng agrikultura, tulad ng Kanlurang Asya at China.

49
 Pagyamanin

Gawain 4: Graphic Organizer

Panuto: Gamit ang graphic organizer, isulat ang mga katangiang heograpikal sa
kabihasnang Mesoamerica at isulat ito sa kwaderno.

Sinaunang
Kabihasnan
g
Mesoameric

Isaisip

Gawain 5: Pangalanan Mo!

Panuto: Hanapin sa kahon ang tamang sagot na tinutukoy ng mga parirala tungkol sa
katangiang heograpikal ng sinaunang kabihasnan at isulat ito sa kwaderno.

50
 Egypt Tsino Indus
Mesoamerica Mesopotamia

1. Sa pagitan ng mgailog
2. Nasa gitna ng kontinente
3. Biyaya ng Nile
4. Nasa tangway ng TimogAsya
5. May matabang lupain sa Huang Ho
6. Lupain ng Yucatan Peninsula
7. Timog ng Mediterranean
8. Nasa kanluran ng Yellow Sea
9. Dumadaloy ang Indus River
10. Nasa KanlurangAsya

Isagawa

Gawain 6: Reflection

Panuto: Batay sa nabasa mong teksto, ipaliwanag ang mga sumusunod na katanungan at isulat
ito sa kwaderno.

PamprosesongTanong:
1. Pagkatapos na malaman ang heograpiya ng mga lugar na tinalakay, gugustuhin niyo
bang makapunta sa mga lugar naito? Bakit? Bakit hindi?
2. Ano ang mga lugar nanatalakay na puno ng kaalaman at kasaysayan? Mahalaga ba na
pag-aralan ito? Sa anong dahilan?
Buod

Sa pag-usbong ng sinaunang kabihasnan, ang mga sinaunang tao ay nakahanap ng

permanenting tahanan at kabuhayan sa tabi ng ilog o lambak. Hindi madali ang buhay ng mga
sinaunang tao dahil sa hamon ng buhay, kalikasan at teritoryo na kanilang hinaharap.

51
 Ang kabihasnang Mesopotamia ay nangangahulugang lupain “sapagitan ng dalawang
ilog” na nasa Fertile Cresent. Dahil sa regular napag-apaw ng ilog Tigris at Euphrates ito ay
nagdudulot ng bahana nag-iiwan ng banlik (silt). Dahil dito naging mataba ang lupa na
nakabubuti sa pagtatanim. Bagamat mayaman ang Mesopotamia sa likas na yaman, naging
hamon sa kanila ang ipagtangol ang kanilang rehiyon dahil sa walang likas na hangganan ang
lupaing ito.
Ang kabihasnang Indus saTimog Asya ay isang malawak na tangway na hugis tatsulok.
Namumukod-tangi ang kabihasnang ito dahil sa daan-daang pamayanan ang nanahan, maliliit
na pamayanang may tanggulan, maayos na kalsada, kanal pang-irigasyon at mga estrukturang
pumupigil sa mga pagbaha.
Ang kabihasnang Tsino sa Silangang Asya ay umusbong sa China na tinuturing na
pinakamatandang kabihasnan na nanatili sa buong daigdig hanggang sa kasalukuyan.
Ang kabihasnan sa Africa ang masasabing mas matatag nakabihasnang yumabong sa
Egypt. Ang sinaunang Egyptian ay gumawa ng mga imbakan ng tubig at naghukay ng mga
kanal upang padaluyin ang tubig sa kanilang mga lupang sinasaka. Maliban sa kahalagahan
nito sa pagsasaka, ang Nile ay nagsilbing mahusay na ruta sa paglalakbay noong mga
panahong iyon.
Sa Kabihasnan ng Mesopotamia naitatag ang unang paninirahan ng mga tao at isa sa
mga lugar na unang pinag-usbungan ng agrikulturang Asya at China.
Ang sentro ng lahat ng Sinaunang Kabihasnan natalakay ay nasa tabi ng ilog.
Hanggang sa kasalukuyan, ang mga lugar na may madadaungan, satabi ng ilog o nasa
baybayin ang sentro ng kalakalan at industriya.

Pagtatasa
Panuto: Basahing mabuti ang bawat tanong at piliin ang wastong sagot sa mga
pagpipilian. Letra lamang ng wastong sagot ang isulat sa sagutang papel.

1. Bakit mahalaga sa sinaunang kabihasnan ang pag-apaw ng ilog?

A. Dahil dito nag-iigib ng tubig
C. Dahil dito sila kumukuha ng
tubig upang ipangdilig ng mga
halaman
2. Paano nakaimpluwensiya ang heograpiya sa pag-unlad ang mga sinaunang
kabihasnan?
A. Ito ang naging dahilan upang
makahaun sila sa hirap
B. Dahil nagdudulot ito ng pataba sa
lupa
D. Dahil sa pag-apaw ng ilog
dumarami ang kanilang
nahuhuling isda
B. Ang mga sinaunang tao ay
naglakbay at nagtayo ng mga
kabihasnan.

52
 C. Dahil sa malapit sila sa tabing- D. Naging masagana ang
ilog nakapamuhay sila ng pamumuhay ng mga sinaunang
masagana at umunlad. tao dahil natuto silang sabayan
ang hamon ng buhay.
3. Bakit itinuturing na “Natutulog na Higante” ang Kabihasnang Tsino?
A. Ang kabihasnang Tsino ay mga B. Isang higante ang nagbabantay
higanting natutulog ang sa kabihasnang Tsino.
naninirahan
C. Isinara ng kabihasnang Tsino D. Naniniwala ang kabihasnang ito
ang kanilang lupain at hindi na sila lamang ang sibilisadong
nakipag-ugnayan sa ibang tao sa gitna ng mga tribo na
lupain. tinatawag nilang barbaro.
4. Bakit tinaguriang “Gift of the Nile” ang Egypt?
A. Dahil kung wala ang ilognaito, B. Dahil hitik sa likasna yaman ang
ang buong lupain ay magiging Egypt.
isang disyerto.
C. Dahil sa maraming ginto rito. D. Dahil maraming isda sa Nile River
5. Paano nabuo ang kabihasnang Mesopotamia sa North America?
A. Maraming mga mangingisda B. Ang mga karatig lupain ay
ang nakadiskubre sa lupaing ito nagpalipat-lipat at nakahanap ng
at bumuo ng pamayanan. permanenteng tahan sa North
America.
C. Nabuo ang kabihasnang D. Pinaniniwalaang may pangkat ng
Mesopotamia dahil sa mga mga hunter ang nandayuhan
malilit na pamayanan ang mula sa Asya patungong North
nanahan rito. America.

6. Alin sa mga sumusunod ang HINDI dahilan sa pag-unlad ang kabihasnang Africa?
A. Ang ilog Nile ay nagbibigay ng B. Ang Nile ay nagsilbing mahusay
maraming isda sa Egypt. na ruta sa paglalakbay noong
mga panahong iyon.
C. Masagana ang pagsasaka ng D. Ang disyerto sa silangan at ilog sa
mga sinaunang Egytian dahil sa kanluran ay nakapagbigay ng
pag-apaw ng ilog Nile kaligtasan sa Egypt
7. Alin sa mga sumusunod na sinaunang kabihasnan na mayroong malawak na
tangway na hugis tatsulok?
A. Mesopotamia B. Indus
C. Mesoamerica D. Africa
8. Bakit kadalasan sa mga sinaunang kabihasnan ay umusbong sa tabing-ilog?
A. Dahil mahilig silang maligo.
B. Dahil sariwa ang hangin sa tabing-ilog.
C. Dahil gusto lang nilang manirahan sa tabing-ilog.
D. Dahil dito nagmumula ang kanilang pangunahing pangkabuhayan.
9. Ano ang tumutukoy sa maunlad na pamayanan at mataas na antas ng kulturang
kinakitaan ng organisadong pamahalaan, kabuhayan, relihiyon, mataas na antas ng
teknolohiya, at may sistema ng pagsulat?

53
 A. Imperyo B. Kabihasnan
C. Kalinangan D. Lungsod
10. Paano pinahalagahan sa kasalukuyang panahon ang mga pamana ng mga
sinaunang tao?
A. Patuloy na hinahangaan at tinatangkilik ng tao sa kasalukuyan ang mga
pamanang ito.
B. Karaniwan lamang ang mga nagawa ng mga sinaunang tao kung kaya
kaunti ang kanilang mga ambag.
C. Mas maunlad ang mga kabihasnan noon kung ihahalintulad sa mga
kabihasnan sa kasalukuyang panahon.
D. Limitado lamang ang kakayahan ng mga sinaunang tao upang makagawa
ng mga kahanga-hangang bagay sa daigdig.

Sanggunian
Mga Aklat:
Blando, Rosemarie C., Michael Mercado, Mark Alvin M. Cruz, Angelo C. Espiritu, Edna L. De Jesus, Asher H. Pasco,
Rowel S. Padernal, Yorina C. Manalo and Kalenna Lorene S. Asis. Kasaysayan ng Daigdig. Philippines:
Department of Education, 2014.

Matias, Apolinar E. MgaBakas ng Pagbabago. Quezon City: Abiva Publishing House, 1997.

Vivar,Teofista L., Priscilla H. Rillo, Zenaida M. De Leon and Nieva J. Discipulo.Kasaysayan ng Daigdig. Quezon City:
SD Publications, Inc., 2000.

MgaSangguniansa internet:
Britannica, “Egypt”, Accessed May 30, 2020, https://www.britannica.com/place/Egypt

Britannica, “Nile River”, Accessed May 30, 2020,https://www.britannica.com/place/Nile-River

Freeusandworldmaps.com, “World Map, Accessed June 2, 2020,

https://www.freeusandworldmaps.com/images/WorldPrintable/WorldMercator6NoLinesPrint.jpg
st
Google Drive, “Grade 8 DLP 1 Quarter,” Accessed May 30, 2020, https://drive.google.com/
file/d/1dIkeEgrMEbEx_hEn4XEv0pe-IIGd4hy-/view

LRMDS Portal, “SinaunangKabihasnan,” Accessed June 5, 2020. https://lrmds.deped. gov.ph/detail/18247

Mapsofindia.com, “India,” Accessed May 31, 2020,http://www.mapsofindia.com/history/ indus-valley-civilization.html

Thinglink.com, “Mesoamerica”, Accessed May 30, 2020,https://www.thinglink.com/scene/ 550019534493319169

Timetoast.com,“Xia Dynasty,” Accessed May 30, 2020, https://s3.amazonaws.com/

s3.timetoast.com/public/uploads/photos/10813816/xiamap.gif

Wikidot.com, Ancient Egypt,” Accessed June 3, 2020,http://egypt-trade.wikidot.com/local--

files/start/Ancient_Egypt_Map.png

54