Diğer

Antihipertansifler

Dr. Öğr. Üyesi Ender TEKEŞ

Farmakoloji Anabilim Dalı
 Sempatolitikler
(Sempatoplejikler)
• Santral etkili sempatolitik ilaçlar
– Santral 2 agonistler
• Diğer sempatolitikler
– Gangliyon blokerleri
– Adrenerjik (postgangliyonik) nöron blokerleri
– Adrenerjik reseptör antagonistleri
 Santral etkili sempatolitik ilaçlar
• Klonidin
• Guanfasin
• Guanabenz
• Metildopa (α-Metildopa)

• Santral 2 agonisti ilaçlardır.

• Santral sempatik çıkışı (outflow) inhibe ederler.
 2 reseptörü presinaptik reseptördür
• Presinaptik reseptör:
– Sinapsta salıverilen nöromediyatör (NA) tarafından aktive
edilir.
– NA salıverilmesini negatif feedback etkiyle inhibe eder
(otoreseptördür).
– İnhibitör reseptördür.
 Santral 2 agonistler
• SSS’de α2 reseptörlerini uyarır:
 Sempatik vazomotor merkezi inhibe eder
 Santral sempatik çıkışı inhibe eder

• Presinaptik nöronda NA salıverilmesi ↓  Periferik

direnci ↓  KB ↓
• SSS'e kolayca geçebilirler  düşük dozda 
periferde 1 etki (vazokonstriksiyon) yapmadan,
sadece santral alfa (2) agonist etki gösterirler.
• Klonidin, Guanfasin, Guanabenz, Metildopa

• Diğerleri direkt etki gösterirken, Metildopa bir ön ilaçtır.

• Metildopa, adrenerjik sinir uçlarında -metilnoradrenaline

dönüşür.
– Metildopa → -metilnoradrenalin
 Klonidin
• Klonidin böbrek kan akımını ve glomerüler filtrasyonu
azaltmaz  hipertansiyon + böbrek yetmezliğinde
kullanılabilir.
• Gebelikte kullanılabilen güvenli antihipertansif ilaçtır.
• Klonidin opioid yoksunluk sendromunun tedavisinde
kullanılır (sedasyon, bradikardi yapması faydalı).
 Klonidin
• Klonidin tedavisinin aniden kesilmesi  rebound
hipertansiyon (fentolamin ile tedavi edilebilir)  Dozları
atlaması muhtemel hastalar için uygun değildir.

• Klonidin'in başlıca yan tesirleri: sedasyon, ağız kuruluğu,

bradikardi ve konstipasyondur.
 Metildopa
• Metildopa, adrenerjik sinir uçlarında noradrenalin sentez
zincirine girerek -metilnoradrenalin'e dönüşür.
• -metilnoradrenalin noradrenalin'in yalancı
nörotransmiteridir. Sinir uçlarında noradrenalin gibi depo
edilir ve salıverilir.
• 2 reseptörleri uyararak klonidin benzeri santral sempatolitik
etki ile KB’nı düşürür.
 Metildopa
• Klonidin gibi gebelikte güvenlidir. Gebelikte ilk
sırada tercih edilen ilaçtır.

• Hemolitik anemiye neden olabilir.

 Guanfasin, Guanabenz
• Farmakolojik özellikleri, yan tesirleri klonidin'e
benzer.
 Moksonidin, Rilmenidin
• Daha uzun yarı ömre sahip klonidin benzerleridir.
• Santral α2 reseptör aktivitesini modüle eden imidazolin
reseptörleri için selektiftir.

• Sempatik çıkışta azalma yapan tüm bu ilaçlar, kompanzatuar

mekanizmalar nedeniyle uzun süreli kullanımda sodyum ve su
tutulmasına neden olabilir. Tedaviye diüretikler eklenebilir.
 Diğer Sempatolitikler
• Gangliyon blokerleri
• Adrenerjik nöron blokerleri (nörotransmiter deposunu
tüketirler)
• Adrenerjik reseptör antagonistleri: Beta bloker ilaçlar (selektif
veya non-selektif) merkezi sempatik çıkışta bir azalmaya
neden olabilir.
 Guanetidin Prazosin

Rezerpin
Tirozin

Tirozin DOPA DA DA NA NA

NN

2

+
Trimetafan
Heksametonyum Metoprolol
Klonidin
Metildopa
shutterstock.com
 Gangliyon Blokerleri
• Otonomik gangliyonlarda (sempatik + parasempatik) bulunan NN tipi
nikotinik reseptörleri inhibe eder.
– Sempatik gangliyon yoluyla nörotransmisyondaki azalma  KB’da ↓
(Terapötik etki)
– Parasempatik gangliyon yoluyla iletimin azalması  idrar retansiyonu, ağız
kuruluğu gibi advers etkilerden sorumludur.

• Heksametonyum ve Trimetafan: Nikotin zehirlenmesi için antidot

• Trimetafan: aort diseksiyonunda hipertansif acil durumlar için yavaş i.v.
infüzyon olarak nitroprusiat ile birlikte (kılavuzlar artık önermiyor)
• Mekamilamin: sigarayı bırakmak için kullanılan bir ganglion blokeridir.
 Guanetidin Prazosin

Rezerpin
Tirozin

Tirozin DOPA DA DA NA NA

NN

2

+
Trimetafan
Heksametonyum Metoprolol
Klonidin
Metildopa
shutterstock.com
 Adrenerjik Nöron Blokerleri
• Rezerpin, Guanetidin, Guanadrel, Bretilyum
• Nadiren kullanılmaktadır.

• Sempatik nörotransmiterleri tüketir 

sempatik sistem aktivitesini azaltır.
 Rezerpin
• Kalp-damar sistemi ve diğer yerlerdeki sempatik (adrenerjik) sinir
uçlarında veziküler amin pompasını bloke eder 
Nörotransmiterlerin vezikül içine alımı inhibe olur  Sinaptik
veziküllerde adrenalin, dopamin ve serotonin tükenmesi
(deplesyon)  Vazodilatasyon

• Ortostatik hipotansiyon, burun tıkanıklığı ve benzeri sempatolitik

yan tesirler yapar.

• Beyindeki serotonin eksikliği  şiddetli depresyon  intihar eğilimi

 Guanetidin, Guanadrel, Bretilyum
• Sinaptik veziküllerin içine alınır ve depolanan noradrenalinin
yerini alır  nörotransmisyon azalır (NA salıverilmesini bloke
eder)
• SSS’ne geçmez  SSS yan tesirleri görülmez
• Tüm bu ilaçlar uzun süre kullanılsa bile postural
hipotansiyona neden olabilir (α blokerlerden farklı olarak ilk
doz fenomeni değildir).
• Bretilyum aynı zamanda sınıf III antiaritmiktir (K+ kanallarını
bloke eder)
 Sempatolitikler
(Sempatoplejikler)
• Santral etkili sempatolitik ilaçlar
– Santral 2 agonistler
• Diğer sempatolitikler
– Gangliyon blokerleri
– Adrenerjik (postgangliyonik) nöron blokerleri
– Adrenerjik reseptör antagonistleri
 Guanetidin Prazosin
Guanadrel
Rezerpin
Bretilyum
Tirozin

Tirozin DOPA DA DA NA NA

NN

2

+
Trimetafan
Heksametonyum Metoprolol
Klonidin
Metildopa
shutterstock.com
Vazodilatör
İlaçlar
 Vazodilatör İlaçlar
• Potasyum Kanal Açıcılar
• Nitrik Oksit (NO) Salıverilmesini
Sağlayan İlaçlar Vazodilatasyon
• Dopamin Agonisti
• Kalsiyum Kanal Blokerleri
 Vazodilatör İlaçlar
• Tüm vazodilatörler,
– Vazodilatasyon nedeniyle refleks taşikardiye
– Kompanzatuar mekanizmalara bağlı sodyum ve sıvı
tutulmasına neden olabilir
– Bu nedenle beta blokerler ve diüretikler ile kombine edilerek
kullanılırlar.
• Vazodilatörlerin başlıca yan tesirleri:
– taşikardi ve baş ağrısı (serebral kan damarlarının genişlemesi
nedeniyle)
 Potasyum Kanal Açıcılar
• Hidralazin, Minoksidil, Diazoksit
• Damar düz kas hücresinde potasyum kanallarını açar 
hiperpolarizasyon  esas olarak arteriyolar dilatasyon yapar
(Venüller üzerinde çok az etkili)  Periferik direnç ↓  KB ↓

• Ek olarak, Hidralazin  endotelden nitrik oksit (NO)

salıverilmesini sağlar. Bu etki için sağlam endotel gereklidir.
• Hidralazin ve Minoksidil şiddetli hipertansiyonu
tedavi etmek için oral yoldan verilebilir.

• Diazoksit: hipertansif acil durumlarda hızlı

intravenöz enjeksiyon şeklinde uygulanır (kılavuzlar
artık önermiyor)
 Hidralazin
• Hidralazin asetilasyon ile metabolize edilir  genetik
olarak yavaş ve hızlı asetilleyicilerde etkileri farklıdır
(yavaş asetilleyicilerde plazma düzeyleri ↑↑)
• Hipertansif gebelerde güvenlidir.
• Yan tesirler: Taşikardi, baş ağrısı, bulantı, anjina,
palpitasyon
• Uzun süreli uygulama  ilaca bağlı lupus
 Minoksidil
• Ön ilaç; potasyum kanallarını açan minoksidil sülfat
oluşturmak için karaciğerde aktive edilir.

• Böbrek hastalığında plazma seviyeleri değişmez  kronik

böbrek yetmezliği olan hastalarda yararlıdır.

• Minoksidil kadınlarda hirsutizm yapabilir.

• Erkeklerde alopesi tedavisinde kullanılır.
 Diazoksit
• Diazoksit bir tiyazid türevidir, ancak diüretik etkisi yoktur.

• Hiperürisemi ve hiperglisemi yapabilir (pankreasın beta

hücrelerinden insülin salıverilmesini inhibe ederek)

• Hiperglisemi etkisi sayeinde insülinomada kullanılır.

 Nitrik Oksit Salıverilmesini
Sağlayan İlaçlar
• Sodyum Nitroprusiat ve Hidralazin, endotelden nitrik oksit
salıvererek etki gösterir.

• NO  guanilat siklaz stimülasyonu  hücre içi sGMP ↑ 

Vazodilatasyon

• Ayrıca, Nitroprusiat  guanilat siklazı doğrudan stimüle

edebilir.
 Nitroprusiat
• Çok kısa etkili bir ilaçtır, bu nedenle hipertansif acil durumları
tedavi etmek için sürekli i.v. infüzyon ile uygulanmalıdır.
• Nitroprusiat solüsyonu, stabil olmadığı ve ışığa duyarlı olduğu
için uygulamadan hemen önce hazırlanmalıdır.
• Uzun süre uygulanması  siyanür zehirlenmesi (özellikle
böbrek hastalığı olanlarda)
• Tiyosiyanat birikimi nedeniyle  hipotiroidizm
• Gebelikte kontrendikedir.
 Dopamin Agonisti
• Fenoldopam, periferik arterlerin genişlemesine ve
natriürezise neden olan dopamin D1 reseptör agonistidir.

• Hipertansif acil durumlarda, özellikle böbrek fonksiyon

bozukluğu olan hastalarda (böbrek perfüzyonunu iyileştirmesi
nedeniyle) kısa süreli kan basıncı kontrolü için i.v. olarak
kullanılır.
 Vazodilatörler
• Arteriyolar vazodilatasyon yapanlar:
– K kanal açıcılar (Hidralazin)
– KKB

• Venüler vazodilatasyon yapan:

– Nitratlar

• Diğer vazodilatör ilaçlar hem arteriyolar hem de venüler

vazodilatasyon yapar (örn. Nitroprusiat)
 Acil Hipertansiyon
Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
 Hipertansif Kriz
• Arteriyel KB aşırı ↑
• Hayatı tehdit eden bir durum
• Acil müdahele gerektirir (i.v.)
• Düzeltilmezse
– Ensefalopati
– İK kanama
– Akut sol kalp yetmezliği  Akciğer ödemi
• Kısa yarı ömre sahip bir ilaçla i.v. tedavi ideal
tedavidir.

• Kan basıncında hızlı kontrolsüz bir düşüş önerilmez,

çünkü bu komplikasyonlara yol açabilir.
 Sodyum Nitroprusiat:
• Hem arteriyolleri ve hem de venülleri genişleterek güçlü bir
kan basıncı düşmesi yapar.
• Diğer yapıların düz kaslarını da gevşetir.
• Düz kas hücrelerinde hiperpolarizasyon yapar.
• Ca++ girişini inhibe eder, nitrik oksid (NO) salıvererek solübl
guanilat siklazı aktive eder.
• i.v. infüzyon suretiyle kullanılır, infüzyon kesilince etkisi çabuk
geçer.
 Hipertansif kriz
için önerilen tedaviler
• Esmolol, Metoprolol, Labetalol
• Fenoldopam (Dopamin agonisti)
• Klevidipin, Nikardipin
• Nitrogliserin (Gliseril trinitrat)
• Nitroprusiat
• Klonidin (2 agonist)
• Fentolamin (non-selektif  bloker)
• Urapidil (selektif 1 bloker)
 Gebede hipertansif kriz için
önerilen tedaviler:
• Labetalol
• Nikardipin
• Hidralazin
 Gebelikte önerilen antihipertansif ilaçlar
• Metildopa (tercih edilen ilaç)
• Labetalol
• Klonidin
• Hidralazin
• Prazosin
 Sempatolitikler
• Santral 2 agonistler:
– Klonidin, Guanfasin, Guanabenz, Metildopa, Moksonidin,
Rilmenidin
• Gangliyon blokerleri:
– Heksametonyum, Trimetafan, Mekamilamin
• Adrenerjik nöron blokerleri:
– Rezerpin, Guanetidin, Guanadrel, Bretilyum
• Adrenerjik reseptör antagonistleri:
– Alfa ve beta blokerler
 Vazodilatör İlaçlar
• Potasyum Kanal Açıcılar:
– Hidralazin, Minoksidil, Diazoksit
• Nitrik Oksit (NO) Salıverilmesini Sağlayan İlaçlar:
– Nitroprusiat, Hidralazin
• Dopamin Agonisti:
– Fenoldopam
• Kalsiyum Kanal Blokerleri